andro simasvili

167
marina kviJinaZe andro simaSvili gamomcemloba ustari Tbilisi 2015

Upload: doandang

Post on 02-Jan-2017

339 views

Category:

Documents


20 download

TRANSCRIPT

Page 1: andro simaSvili

marina kviJinaZe

andro simaSvili

gamomcemloba ustari

Tbilisi2015

Page 2: andro simaSvili

gamomcemloba ustaritel: 296 40 81

el. fosta: [email protected]

ISBN 978-9941-9396-4-8 andro simaSvili _ wigni II

redaqtori baia asieSviligamomcemlobis redaqtori Tamar gelovanikompiuteruli uzrunvelyofa goga demetraSvili

lia sulaqveliZesanoto teqstis kompiuteruli grafika levan veSapiZe

© fondi qarTuli galoba, 2015

fondi `qarTuli galoba~

wigni gamoica fond `qarTuli galobisa~ da misi damfuZneblis, vano CxartiSvilis dafinansebiT

saqarTvelos folkloris saxelmwifo centri

ISSN 2346-7991 qarTuli simReris moamageni

proeqtis xelmZRvaneli saqarTvelos folkloris saxelmwifo centris aRmasrulebeli direqtori

giorgi donaZe

Page 3: andro simaSvili

andro simaSvili

Page 4: andro simaSvili

4

2014 wlis 6 oqtombers kaxuri simReris didostats,

folkloris erovnuli premiis pirvel laureats, Rvaw­

lmosil momReralsa da lotbars, andro simaSvils 91

weli Seusrulda.

qarTul tradiciul SemsruleblobaSi gaweuli Rvaw­

lisaTvis fondma qarTuli galoba andro simaSvils qar­

Tuli xalxuri simReris moamagis sapatio wodeba mia niWa.

winamdebare naSromi sxvadasxva masalis Sejerebis

safuZvelze Seiqmna. maT Sorisaa: saqarTvelos folklo­

ris saxelmwifo centris, qarTuli xalxuri simReris

saerTaSoriso centrisa da Tbilisis saxelmwifo kon­

servatoriis folkloris laboratoriis saeqspedicio

masalebi, saarqivo fonoCanawerebi da gamocemuli diske­

bi, satelevizio da radiogadacemebi, mogonebebi da, rac

mTavaria, Tavad batoni andro simaSvilis _ SesaniSnavi

respondentis _ monaTxrobi.

madlobas vuxdi yvelas, vinc daxmareba gamiwia wig­

nze muSaobis procesSi. qalbatonebs: lili simaSvil­

ramiSvils, saqarTvelos folkloris saxelmwifo cen­

tris TanamSromlebs _ xalxuri musikis mimarTulebis

xelmZRvanels nana valiSvils, mTavar redaqtors _ baia

asieSvils, arqivisa da biblioTekis samsaxuris mTavar

koordinatorebs _ nunuka SveliZesa da nana kalandaZes,

agreTve, qarTuli xalxuri simReris saerTaSoriso cen­

Page 5: andro simaSvili

5

tris TanamSromlebs _ ekaterine sanikiZesa da nino Wali­

surs, Tbilisis saxelmwifo konservatoriis folkloris

laboratoriis specialists _ ninuli nakaSiZes.

madloba batonebs: givi simaSvils, giorgi Sengelaias,

gomar sixaruliZes, Temur qevxiSvils, ioseb Jordanias,

giorgi donaZes da daviT cincaZes.

minda, gansakuTrebuli madliereba gamovxato batoni

anzor erqomaiSvilisa da musikologiis doqtoris nino

kalandaZe­maxaraZis mimarT.

muSaobaSi fasdaudebeli daxmareba gamiwia meuRlem,

eT no musikologma nugzar Jordaniam. es naSromi mis na­

Tel xsovnas eZRvneba.

Page 6: andro simaSvili

6

qarTvelebi cota ucnauri xalxi varT, yvelaf­

riT gansxvavebuli, magram Cveni galoba da Cveni

simRera gansakuTrebiT Zvirfasia, sikeTiTa da

siyvaruliTaa savse da es gadagvarCens Cven.

ilia II _ sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi

Page 7: andro simaSvili

7

Page 8: andro simaSvili

8

w i n a T q m a

1979 wlis dekemberi iyo.

filarmoniis did sakoncerto darbazSi qarTuli xal­

xuri musikis hangebi JRerda. msmenelebi, ZiriTadad,

qarTveli da ucxoeli profesionali musikosebi iyvnen.

wamyvanma scenaze moixmo simaSvil­CaxutaSvilebis saoja­

xo ansambli arTana. gaisma iSviaTi, TiTqmis ucxo hangi _

alilo. darbazi gairinda, yvela mixvda, rom raRac gan­

sxvavebuli SemoiWra maT cxovrebaSi da waruSlel STa­

beWdilebad darCa. simReris dasrulebis Semdeg scenaze

avida Tbilisis konservatoriis profesori, cnobili

folkloristi grigol CxikvaZe, gadaexvia momRerlebs

da Tqva: `didi xania kaxuri alilo ar momismenia. gmad­

lobT, rom ase saTuTad SemoginaxavT es simRera~.

im saRamos arTanelTa ansambli mravali Tbilise­

lisTvis aRmoCenad iqca, Tumca simaSvil­CaxutaSvilebi

ukve naxevari saukunis `SemRerebuli~ iyvnen...

Page 9: andro simaSvili

9

* * *

1986 wlis seqtemberSi borjomis kompozitorTa sax­

li xalxuri mravalxmianobisadmi miZRvnil pirvel saer­

TaSoriso konferencias maspinZlobda. yoveli samuSao

dRis bolos saqarTvelos sxvadasxva kuTxidan mowveuli

ansamblebi konferenciis monawileTaTvis _ qarTveli da

ucxoeli eTnomusikologebisaTvis _ koncerts marTav­

dnen.

im saRamos Telavis raionis ansambl arTanis gamos­

vlas velodiT. darbazi msmenels ver itevda. koncer­

ti daiwyo, arTanelebi scenaze ganlagdnen. solistma

kalospiruli wamoiwyo da gaCerda, raRac ar moewo­

na. gabrunda, dinji nabijiT gaswia kulisebisaken (iqve,

Soriaxlos, jamgadafarebuli doqi eguleboda). daisxa

Rvino, gadahkra _ yeli Caiwminda, mere dabrunda scenis

SuagulSi, Cadga ansamblis wevrebs Soris da xelaxla ki

ar SemosZaxa, moqarga: haralalo, alal me, dilis niavoo.

ansamblma simRera samarisebul siCumeSi CaamTavra da...

daingra darbazi ovaciisagan.

arTanas kaxuri simReris didostati andro simaSvili

lotbarobda.

am wignSi andro simaSvilis cxovrebasa da moRvaweoba­

ze mogiTxrobT.

Page 10: andro simaSvili

10

arTanelebis alilo Tavisi melodiuri TvisebebiT,

xmaTa SewyobiT, rTuli intonaciuri SeTanxmebiT, TiTo­

euli xma Tavis melodias rom gamoyofs banebis fonze,

CemTvis aRmoCena iyo. am momReralTa mTavari Rirseba

maTi uSualobaa, es xom sagangebod gawvrTnili gundi ar

aris!

grigol CxikvaZe _ 1980 w.

* * *

arTanas masobrivi gundebis periodSi mouwia yofna.

saojaxo ansambli iyo, upretenzio, WeSmaritad xalxuri.

Tu vinme dauZaxebda _ imRerebdnen.

anzor erqomaiSvili _ 2013w.

* * *

simaSvilebis SesrulebaSi yvelaferi gansakuTrebuli

iyo: xmebis tembri, simReris stili... Zveleburad, arqau­

lad mRerodnen. es iyo manam, sanam qarTulma xalxurma

simReram akademiuri xasiaTi miiRo da yvela erTnairad

amRerda.

giorgi Sengelaia _ 2013 w.

* * *

simaSvilebis gvari oqros asoebiT Caewereba qarTuli

musikis istoriaSi. isini zogadqarTuli saSemsruleblo

skolis Rirseuli warmomadgenlebi arian.

gomar sixaruliZe _ 2013 w.

Page 11: andro simaSvili

11

* * *

andro simaSvili kaxuri simReris WeSmariti medroSea.

Temur qevxiSvili _ 2013 w.

* * *

simaSvilebi ufro mosxletiT, naklebad gaWimulad

mRerodnen.

malxaz erqvaniZe _ 2013 w.

* * *

xelis Sewyoba rom hqondes, Cvens mxareSi erTaderTi

lotbaria, WeSmaritad xalxis wiaRidan amozrdili.

beqa biZinaSvili _ 2014 w.

folkloris saxelmwifo centris mTavari sazrunavi

Cveni saunjis _ qarTuli folkloris _ gadarCenaa da am

saqmeSi Cven andro simaSvilisa da simReris sxva didos­

tatebis imedi gvaqvs.

giorgi donaZe _ 2015 w.

Page 12: andro simaSvili

12

sofeli arTana

SildaSi mReris dedas levana da arTanaSi _ yaralaSvili.

tician tabiZe

sofeli arTana Telavis raionSi mdebareobs. is kav­kasionis ZirSi, alaznis napiras, lamaz, dacemul min­dorzea gadaSlili. soflis Semogareni dResac didebul landSafts qmnis: mTis kalTebze Sefenili tyis masivebi _ Zveli, veluri xiliTa da gareuli cxovelebiT savse da­buruli tyeebis mkrTali, magram mainc zviadi anareklia.

arTanis warmoSoba legendis saburvelSia gaxveuli.me­17 saukuneSi kaxeTis es mxare Sah­abasis Semosevebis

gamo mTlad gaveranebula. vaxtang mexuTem ajanyeba ga­nizraxa da dasaxmareblad mTielebs mimarTa. baxtrionis brZolaSi TuSebsa da xevsurebs cixis qongurebi daup­yriaT, fSavlebs ki mTavari bWe SeungreviaT. fSavelTa razms vinme yaralaSvili meTaurobda, gamoCenili sima­macisTvis mefes misTvis Tavadoba uboZebia.

amis Semdeg mefem ajanyebis mTieli monawileni kaxeTSi Camoasaxla. ase gaCenila soflebi: fSaveli, nafareuli... TianeTis zemoT mdebare artanidan wamosulma 60 komlma daafuZna sofeli arTana.

arTanaSi yaralaSvilebi Tavadobdnen.XIX saukuneSi arTanaSi biZaSvilebi _ giglo, reziko,

kiko, kote da arCil yaralaSvilebi cxovrebdnen. isini samxedro saqmis codniTa da gansakuTrebuli musikalu­robiT gamoirCeodnen.

generali giglo yaralaSvili ufrosi iyo (gardaicvala

Page 13: andro simaSvili

13

1918 w.) da saxelganTqmuli momRerlis saxeli hqonia ga­vardnili. giglosa da rezikos Svilebi _ natalia, vax­tangi, farnaozi da koxta patriotuli suliskveTebiT izrdebodnen: xalxur sakravebze ukravdnen, xalxur sim­Rerebs mRerodnen.

yaralaSvilebTan mowinave sazogadoeba ikribeboda: ilia WavWavaZe (mas arTanaSi ioseb ratilic Cauyvania), vaJa fSavela, aleqsandre yazbegi, rafiel erisTavi, akaki wereTeli, vano sarajiSvili.

yaralaSvilebis momdevno Taobisgan, giglos Svili, koxta yaralaSvili munji kinos cnobili msaxiobi iyo. rezikos Svili _ farnaozi, saiunkro skolis kursdam­Tavrebuli, baTumis garnizons ganagebda. igi qaquca Co­loyaSvilis ajanyebaSi monawileobisaTvis daxvrites.

farnaozma mama­papaTa Zveleburi simRerebi icoda. man es simRerebi Cveni wignis gmiris, andro simaSvilis biZas, arTanaSi cnobil momRerals, abram simaSvils Seaswavla.

arTana momRerali gvarebiT gamorCeuli sofeli iyo. mRerodnen CaxutaSvilebi, mamukaSvilebi, feiqriSvilebi, elizbaraSvilebi, CoTaliSvilebi, wifelaSvilebi... mag­ram, simaSvilebis Cvili akvanSic mReriso, _ ambobdnen Tanasoflelebi da simaSvilebs gansakuTrebuli gulis­yuriT usmendnen.

simaSvil­CaxutaSvilebis saojaxo ansamblma _ arTanam _ meoce saukunis bolomde iarseba da saocari siTbo da siyvaruli daTesa.

arTana WeSmaritad xalxuri profesionalebisagan Sem­dgari unikaluri saSemsruleblo koleqtivi iyo.

andro simaSvili am Zveli Taobis momReralTa ukanas­kneli mohikania.

Page 14: andro simaSvili

14

winaprebi

baxtrionis brZolaSi simaSvilebis winaparic ibrZoda,

arTanaSi adgil­mamuli misTvisac uboZebiaT. simaSvilebs

qristes saxelze sagvareulo eklesia auSenebiaT. xalxi

sibaanT RvTaebas eZaxis da dRemde iq loculobs.

andro simaSvilis papa xuTi wlisa daoblebula, so­

felma gasazrdelad arTanel Tavads, kote yaralaSvils,

Caabara. Tavads uTqvams: kargi jiSis Camomavalia, kacad

minda gavzardoo.

patara nikos gadia miuCines

da wera­kiTxva Seaswavles. igi

arTanel glexebs Soris erTa­

derTi ganaTlebuli kaci yo­

fila da Tanasoflelebs sa­

Civris dawerasa Tu kanonTan

dakavSirebuli sxva proble­

mebis mogvarebaSi exmareboda.

mebaReobaSic kargad erkve­

oda, simRerebic Tavadebisgan

Seuswavlia, maT Soris rTuli

_ berikaci, zamTario... yvela

xma scodnia.

yaralaSvilebma nikos bo­

lomde upatrones: adgil­mamulic gamouyves, saxlic au­

Senes da colic SerTes. udedmamiSvilod gazrdils bev­

ri Svilis gaCena surda...

niko simaSvili pirvelad 1888 wels 20 wlisa daqorwin­

da. meuRle, moxeve, mRvdlis Svili, gvarad SiolaSvili

sagvareulo saflavi

Page 15: andro simaSvili

15

yofila. sami Svili SeeZinaT: giorgi (andros mama) da ori

qaliSvili. meore coli sofel fSavidan moiyvana, za­

TiaSvilis qali. imasTan kidev xuTi Svili gasCenia. sul

simaSvilebma rva Svili gazardes.

niko simaSvili gamrje kaci iyo, Tu sadme naxavda iSvi­

aTi jiSis xils _ saadreos an sagvianos _ moitanda da

daamynobda _ simaSvilebis did baRSi yvela jiSis xexili

xarobda. futkaric hyolia momravlebuli _ esec sag­

rZnob Semosavals iZleoda. nikos jiSiani venaxic gauSe­

nebia, saukeTeso Rvinos ayenebda.

niko simaSvilis ojaxisxedan: niko da misi meuRle SvilebiT _ siko da mariamiT xel-Si. maTgan marcxniv da marjvniv sidonia da nino. marcxniv zis giorgi simaSvili meuRlesTan erTad.

Page 16: andro simaSvili

16

simaSvilebs maspinZlobac kargi scodniaT,

sim Re rac da qeific. niko simReras Svilebs aswavlida,

ojaxis yvela wevri mReroda. TelavSi `nacnobebi rom

Sexvdebodnen erTmaneTs, _ jo, wavideT erTi simaansa ar­

TanaSi, imaTi gemrieli simRerebi movisminoTo, _ ityod­

nen, dasxdebodnen faetonze da movidodnen. ufrose­

bi ucbad sufras gaSlidinen, moiwvevdnen mezoblebs _

banis mTqmelebs da wavidoda qeifi... yofila, sufraze

ori­sami piri momRerlebi Sekrebilan, simReras aq rom

daiwyebdnen, sufris TavSi gaagrZelebdnen, mere mesame

jgufi waarTmevda da aq dawyebuli simRera sadRac iq

damTavrdeboda. visac waarTmevdnen, ar ewyineboda, sim­

ReraSi Sejibreba miRebuli iyo, yvela mReroda~, _ gvi­

ziarebs bavSvobis STabeWdilebebs andro simaSvili.

1930 wlamde simaSvilebis ojaxi, marTlac, bednieri

iyo. erTad moiyridnen Tavs: siZeebi, Svilebi, SviliS­

vilebi... ojaxuri simRerebi, ZiriTadad, andros papas,

niko simaSvilsa da biZas, abram simaSvils mihyavda. abrias

(yvela ase eZaxda) simRera yaralaSvilebisgan hqonda nas­

wavli. momRerlobas Tu Seuqebdnen, ase upasuxebda: me ra

var, kargi momRerlis mowafe varo.

1930 wlidan simaSvilebis cxovreba Seicvala: Sav siaSi

xarTo, _ gamoucxades da, Tu rame hqondaT, CamoarTves:

miwebi, pirutyvi, mosavali. gauWirdaT, magram maT ojax­

Si simReris xma mainc ismoda. mavans ukvirda: amaT raRa

amRerebTo.

niko simaSvili wesrigis moyvaruli kaci yofila, sa­

ginebeli sityvis Tqma ar icoda. Tavi Rirseulad eWira.

tolebic ki Zia nikos eZaxdnen.

Page 17: andro simaSvili

17

niko simaSvili 1941 wels gadaicvala, igi 18 SviliS­

vils moeswro.

mama-biZani

andro simaSvilis mSoblebi, mama _ giorgi simaSvili

da deda _ TinaTin xeCuaSvili 1913 wels SeuRlebulan.

giorgi urmis xelosani iyo, maSindel transports _ ka­

meCebis Sesabmel urmebs akeTebda. am saqmeSi mezobelTan,

aleqsi CaxutaSvilTan, metsaxelad buTulasTan iyo Se w­

yvi lebuli. ZmebiviT iyvnen _ 30 wlis ganmavlobaSi erTad

Sromobdnen, erTad mRerodnen. giorgis yvela xmis Ses­

ruleba SeeZlo, buTulas Zlieri bani hqonia, maT mosme­

nas araferi sjobda.

axladSeuRlebulebi: giorgi simaSvili da TinaTin xeCuaSvili

mcirewlovan ZmiSvil-Tan erTad (1913)

Page 18: andro simaSvili

18

aleqsi CaxutaSvils eqvsi Svili hyolia: oTxi vaJi _

giorgi, ilo, juRela, iosebi da ori qali _ sara da mar­

Ta. biWebisgan ioseba da ilo mRerodnen.

giorgi simaSvils oTxi vaJi eyola: elizbari, mixei­

li, andro da niko _ oTxive mReroda. mamebis mibaZviT

Svilebic amRerdnen _ ase Caisaxa ori gvaris, simaSvil­

CaxutaSvilebis saojaxo ansambli.

Svilebi daizardnen, sxva momRerlebic Semoimates da

patara jgufs sakoncerto ansamblis saxe mieca. mogvia­

nebiT ansambls soflis saxeli _ arTana uwodes, Tum­

ca, xalxi mainc simaSvilebs an simaSvil­CaxutaSvilebs

eZaxda.

giorgi simaSvili (1965).

giorgi simaSvilis

Zmebi _ simoni (siko)

da abraami (abria) Se­

saniSnavad mRe rodnen.

simon sima Svils

(1913-1942) saukeTeso

bani hqonia, martosac

rom emRera, mTel

suf ras aiyoliebda.

fizikuradac Zlieri,

amtani kaci yofila.

axalgazrda, 29 wlisa, samamulo omSi daiRupa. qal­vaJi

darCa, dRes imaTac hyavT ojaxebi, STamomavloba.

giorgis sibereSi yelis operacia gaukeTes da ioge­

bi dauzianes. xma gaebzara, magram guli erCoda, undoda

simRera da sicocxlis bolomde mReroda kidec.

Page 19: andro simaSvili

19

abram simaSvili (1899-1980)

andro simaSvilis meore biZa _ abria simaSvili _ maRa­

li xmebis Semsrulebeli, rom ityvian, mouRleli momRe­

rali iyo. sami dRe da Rame qorwilSi rom eqeifa, xma ar

gaebzareboda.

abria simaSvili da farnaoz yaralaSvili bavSvobidan

megobrobdnen. farnaozma Seaswavla arTanuli mravalJa­

mieri, romelic simaSvilebis ojaxSi damkvidrda.

wlebis Semdeg abrias namReri mravalJamieri da sxva

arTanuli variantebi andros ufrosma Zmam, mixeil si­

maSvilma, ansambl arTanas amRera da mTel saqarTvelos

gaacno.

1927 wlidan saqarTveloSi xalxuri Semoqmedebis

olimpiadebis Catareba daiwyes. raionebSi momReralTa

gundebs qmnidnen, momRerlebs arCevdnen. kaxeTSi am rTu­

li misiis Sesasruleblad ioseb mWedliSvili gaagzavnes.

ioseb mWedliSvili (1888_1950ww) _ poeti, prozaiko­

si, dramaturgi, eTnografi, _ kargad icnobda qarTul

folklors, werda eTnografiuli xasiaTis narkvevebs.

iyo dimitri arayiSvilis operis Tqmuleba SoTa rusTa-velze libretos avtori.

Page 20: andro simaSvili

20

ioseb mWedliSvili abrias jer weriliT gaecno, Sem­

deg Tavad Cavida arTanaSi. `stumari ro movidoda, suf­

raze mReroda ki ara, cecxls anTebda abria~, _ ixsenebs

andro simaSvili. aRfrTovanebul iosebs uTqvams: _ Tbi­

lisSi wagiyvan, iq dagasaxleb, gundSi imRereb da mere

moskovSic wavalTo~. meore dRes abria gaparula da erTi

kvira saxlSi aRar dabrunebula. stumari sam dRes elo­

da _ `oRond es kaci Tbilisamde CamomiyvaneT da mere me

vici, binas mivcemT, xelfass davuniSnavT, _ ase daubare­

bia ojaxis wevrebisaTvis. abrias ki uTqvams:

_ arc moskovi minda, arc Tbilisi. me Tu ar wamovweqi

da vazebs Tu ar gavxede, yurZnis mtevnebi roa Camokide­

buli, ise ver vicocxlebo.

abram simaSvili ojaxis wevrebTan erTad arTanaSi.marcxnidan meore saSa CikvaiZe, Semdeg Tavad abria,

merabi (abrias Svili), elizbar simaSvili da marina orkodaSvi-li. ukan moCans andros deda TinaTin xeCuaSvili (1969).

Page 21: andro simaSvili

21

ase darCa sofelSi mSobliur miwas mijaWvuli abria da

mTeli cxovreba da­ZmebTan erTad mReroda.

abria simaSvilTan dakavSirebul or cxovrebiseul

epozods SemogTavazebT.

abrias pirveli coli lamazi qali yofila, misi gar­

dacvaleba abriam Zalian ganicada. xmas ar iRebda, simRe­

raze xom laparakic zedmeti iyo. ramdenime Tvis mglo­

viarem diSvils, Tormetiode wlis kaxis, tyeSi fiCxis

mosatanad gayola sTxova. batonma kaxim _ saqarTvelos

saxalxo mxatvarma kaxi xuciSvilma _ gaixsena: ukan da­

brunebisas, fiCxiT datvirTuli urmis kofoze mjdari

abria ucbad amRerda. simReras danatrebuli kaci ur-

muls mReroda _ jer Cumad, naxevari xmiT, Semdeg xma­

maRla, Tamamad. ase mReroda, vidre sofels miuaxlovde­

bodnen, mere ki isev mZime fiqrebSi CaiZira...

meore epizodic simRerasTanaa dakavSirebuli, magram

ufro saxalisoa.

1963 wels TelavSi simRerebis Casawerad cnobili mec­

nieri, folkloristi, mindia Jordania (1930­1979) Cavi­

da. raionis kulturis ganyofilebaSi mas arTanaSi, si­

maSvilebTan Casvla urCies da Tavisi warmomadgenelic

gaayoles. abria ezoSi ijda da lobios arCevda, rodesac

es ori pirovneba estumra. batonma mindiam sTxova _ mom­

Rerali kaci yofilxar, erTi simRera Camawerineo.

_ me aRar vmReri, _ iuara abriam. am dros saxlis aivan­

ze misi Zma, giorgi, gamoCnda. stumari axla misken ga­

emarTa _ Tqven mainc CagvawerineT erTi simRerao.

_ cota xans dajeqi, Cems biWebs moviyvan, venaxSi

Page 22: andro simaSvili

22

Tibaven, mere Cemi saxlikacebic mov­

len da yvelaferi mogvardebao, _

Sehpirebia giorgi.

andro simaSvili ixsenebs: me da

Cemi Zmebi, mixo da niko venaxSi viya­

viT, mamam biWi rom gamogvigzavna _

stumaria mosuli, CamodiTo. sul

sirbiliT wamovediT. aq qaTami daek­

laT, ukve qvabSi ixarSeboda, saWme­

li mzaddeboda. daviwyeT saubari,

batoni mindia gagvecno, mogviyva

Tavisi saqmianobis Sesaxeb _ Zalian

mogvewona, saintereso pirovneba, kargi adamiani iyo. iqve,

aivanze wavimRereT ramdenimejer. mamaCemma sTxova: aq nu

Cawer, saxlSi SevideT, sufrasTan davsxdeT, iq vimRerebT.

kacma uari rom giTxra, imis namRersac mogasmeninebo.

marTlac, davsxediT sufrasTan, ori­sami simReris

mere, abriamac xma amoiRo. mindia miubrunda _ aki simRe­

ra ar vicio?

_ axla vicio, _ gaecina abrias.

abria bunebiT moridebuli kaci yofila. misi qaliS­

vili, lili simaSvili­ramiSvili ixsenebs: `rom meTxova,

simReras ar metyoda. amitom, Tu viswavle, sul CemiT. nas­

vami rom movidoda, vamRerebdi da ise vswavlobdi. sibe­

reSi, Tu sufraze ar iyo, gulisyuri mainc simRerisaken

hqonda. erTxel mezoblad vqeifobdiT da, rom davbrundi,

misayvedura, SaSvi­kakabi ar gimReriaTo. radioSi simRe­

ras Tu gadmoscemdnen, xmas aucileblad miaSvelebda.

6

abram simaSvili (1969).

Page 23: andro simaSvili

23

mamas xma sibereSic SerCa, magram guli daumZimda,

saqeifod aRar midioda. biZaCemi, giorgi, tyuila exve­

weboda. giorgis xmaSi xrinwi Seepara, magram mainc mRe­

roda.~

mamidebi _ simaanT qalbatonebi

simaSvilebis qalebic gamorCeulad mRerodnen. an­

dros mamidebisgan TiToeuls Tavisi `safirmo~ simRera

hqonia: TelavSi gaTxovil ninas salami Citunebos Sesru­

lebas sTxovdnen, Tbilisel sidonias _ sawyali glexis Svili var uyvarda. sidonia da giorgi am simReraSi I­II

sxedan (marjvnidan): arCil cicikoSvili, giorgi simaSvili, abram simaSvili da arCilis vaJi. wina rigSi _ lili simaSvili. zeda rigSi dganan marcxnidan: pirveli oTar simaSvili, bolo _ andro simaSvili.

Page 24: andro simaSvili

24

xmebs iyofdnen. Tu giorgi ver Seswvdeboda, das aniSneb­

da da xmebs gacvlidnen ise, rom veravin xvdeboda. sibe­

reSi sidonia aRar mReroda, Tumca ki SeeZlo. da­Zmebs

vrceli repertuari hqondaT, magram taso mainc yvelas

sjobda, mas sagangebod turfav, modi amRerebdnen. taso

bavSvobidan ufros Zmebs dahyveboda qorwilebSi, sxvebs

usmenda, simReras eufleboda. simaSvilebis erTma na­

Tesavma, romelic 30­ian wlebSi gadaasaxles, anderZiviT

daibara: roca Cemi sadRegrZelo dalioT, tasom da ab­

riam turfav, modi imRerono.

zeda rigSi bavSvebi: andro da oTar simaSvilebi da mezoblis biWi. sxedan (marcxnidan): andros deda, lili simaSvili, andros mamidebi: sonia, taso, lida, abrias coli _ mariami, xelSi sikos

SviliT _ zauriT, tasos xelSi hyavs patara bela CikvaiZe.wina rigSi bavSvebi: andros Zma nikuSa, abrias colis ZmiSvili,

tasos Svili _ guguli CikvaiZe.

Page 25: andro simaSvili

25

siZeebic musikaluri, momRerali xalxi SexvdaT: arCil

cicikoSvili ukravda Tarze, fandursa da gitaraze, kar­

gad icnobda aRmosavlur poezias, aSuRur simRerebs, Ta­

vadac kargad mReroda, zepirad icoda vefxistyaosani. vaso berZniSvili kargad ukravda mandolinaze. saSa Cik-

vaiZe winandalSi Camosaxlebuli imereli gaxldaT (mama­

misi garsevan WavWavaZis mezvre iyo). mis gvarSic mRerod­

nen. siZe­colisZma _ saSa CikvaiZe da abria simaSvili _

kargad iyo SemRerebuli. imasac ambobdnen, damoyvreba

SemRerebas mohyoliao.

da ra gasakviria, Tuki simaSvilebis simReras arTane­

lebi gansakuTrebuli pativiscemiTa da gulisyuriT us­

mendnen?!

ai, aseTi unikaluri momRerlebis STamomavali, arTa­

nuli Zveleburi simRerebis ubadlo mcodne, SesaniSna­

vi Semsrulebeli da TviTnaswavli lotbari andro sima­

Svili dResac arTanaSi cxovrobs da Tavis codnas axal­

gazrdebs gadascems.

stumrad andro simaSvilTan

me da Cemi meuRle _ eTnomusikologi nugzar Jordania

_ andro simaSvils Semodgomis dadgomisTanave vewvieT.

arTana `xaverdovani enkenisTvis~ siTboSi nebivrobda.

sofeli rTvelisTvis emzadeboda. Sexvedris dro ar dag­

vizustebia, amitom baton andros Sua muSaobaSi, venaxSi

SevuswariT.

Page 26: andro simaSvili

26

rogorc aRmoCnda, andro simaSvils raionSi yvela

icnobs da siyvaruliTa da pativiscemiT andro papas eZa­

xis.

andro papa 91 wlisaa, magram ar tovebs aseTi soli­

durasakovani kacis STabeWdilebas _ Tvalebi axalgaz­

rdulad ubrwyinavs, Tumca, mxedvelobas uCivis... dinji

da Tanmimdevrulia, rogorc yvela kaxeli. kargi mosaub­

re, rom ityvian, tkbilmoubari, _ SesaniSnavi mTxrobeli,

saqarTvelos istoriis zedmiwevniT mcodne, samSoblos

moyvaruli, Cinebuli maspinZeli da, rac mTavaria, kaxu­

ri simReris cocxali mematiane. misgan keTilganwyobis

Zlieri muxti modis da saocar zemoqmedebas axdens Cem­

ze. saubrisas xSirad gadadis RiRinze da `musikalurad~

azustebs saTqmels. vfiqrob, misTvis RiRini Cveulebri­

vi sasaubro enaa.

aris kidev erTi ram, rac gansakuTrebul momxibvle­

lobas aniWebs mis pirovnebas _ esaa erTgvari zomiere­

ba, TavSekavebuloba, rac, vfiqrob, sakuTari Rirsebis

SegrZnebidan modis. albaT, aseTi iyo ubralo qarTveli

glexis cnobili aristokratizmi.

erTxel SevxvdiT, meored... andro papa gatacebiT

mesaubreba qarTul simReraze, didi siyvaruliT ixsenebs

gardasulT, miyveba Zvel ambebs, zogjer cremli auw yli­

anebs Tvalebs... me ki vusmen da vgrZnob, rom andro papas

saxiT qarTuli kultura, qarTuli geni, saqarTvelos

warsuli mebaaseba. ra dasanania, rom Cveni urTierTobac

male am warsulis sakuTrebad iqceva...

Page 27: andro simaSvili

27

saojaxo arqivis Cveneba vTxove. Cemda gasaocad, aR­

moCnda, rom arc erT sagazeTo statias an sxva informa­

cias, simaSvilebis mosimRere gvarisa da maTi ansamblis

gastrolebis Tu radio­satelevizio Cawerebis Sesaxeb,

andro papa ar inaxavs! arada, statiebi arTanelebis Se­

saxeb, Tu manamde ara, 80­ian wlebSi mainc unda dabeWdi­

andro simaSvili (2009 w).

Page 28: andro simaSvili

28

liyo rogorc qarTul, ise sakavSiro presaSi, SesaZlebe­

lia, sazRvargareTac. verc avtobiografiis msgavss an,

Tundac, Camoweril TariRebs mivageni. eg ki ara, andro

papas sxvadasxva ansamblisaTvis naswavli simRerebis siac

ki ar Seudgenia, 140­ze metiao, _ Tavad ase ambobs. asa­

kovani adamianis aseTi daudevroba sakuTari naRvawis mi­

marT Tavidan Zalian gamikvirda, magram mere mivxvdi: is,

rac mniSvnelovnia misTvis, yvelaferi mexsierebaSi aqvs

Tavmoyrili, iqaa misi arqivi. sakuTari saqmianobis yve­

laze piruTvneli Semfasebelic Tavadaa. mTeli cxovreba

rogorc fiqrobda, ise iqceoda. sayvarel saqmes akeTeb­

da da sxvis Seqebas ar eloda.

andro papa ufrTxildeba winaprebis xsovnas, yoveli­

ves, risi gamgrZelebelia Tavad: Tavisi xeliT gaukeTebia

suraTebis ramdenime stendi, romelzec misTvis Zvirfasi

xalxia gamosaxuli: papa, mama­biZebi, ansamblis wevrebi _ am

qveynidan wasuli momRerlebi, romelTac swvdeba yovel­

dRiurad andro papas fiqrebi... gamosaCen adgilas udevs

albomebi _ Zvirfasi naTesavebis suraTebiT _ biZaSvile­

bis, mamidaSvilebis, deidaSvilebis, maTi Svilebis, maTi

SviliSvilebis, SvilTaSvilebis _ im momavali Taobis,

romlis didi imedi gvaqvs, Tumca, dasanania, rom maT xal­

xuri simReris ara Semsruleblis, aramed msmenelis roli

airCies. miT umetes, es dasanania andro papasTvis...

andro papa gamomityda, rom Tavis cxovrebaze wignis

dawera Tavad surda. saTauric moufiqrebia _ Cemi cxov­

rebis gza, magram mxedvelobam umtyuna. Sevpirdi, rom

mis monaTxrobs uklebliv Sevitandi wignSi, da, ai, dana­

pirebs vusruleb.

Page 29: andro simaSvili

29

Cemi cxovrebis gza

bavSvoba

davibade 1923 wlis 6 oqtombers. mSoblebs Cemze win

gogo hyoliaT da patara daeRupaT. isev gogo undodaT

da me davibade. papas uTqvams: gogoa Tu biWi, Svili Svi­

lia da gulacruebiT ar moeqceT mag bavSvso. vizrdebo­

di Cveulebriv. Tavi xuTi wlidan maxsovs.

Zaan stumriani ojaxi viyaviT. Semodgomaze, Rvino rom

daiwureboda, yvelam icoda: maranSi Rvino iyo, beRel­

Si puri, qaTami bevri gvyavda, Wiri maSin ar icoda. aqve

didi vaSlis xe idga, saRamoze is xe rom aiyunwleboda

qaTmebiTa... uTvalavi gvyavda. Tu stumrebi monadireebi

iyvnen, esrodnen, Camoagdebdnen oTx­suT dedals... qeifs

simRera mohyveboda.

CvenTan umetesad momRerali xalxi ikribeboda. kar­

gad maxsovs, rogor mivitandi patara skams karTan, Ca­

movjdebodi da maT namRers saaTobiT vusmendi.

Tavad rodis daviwye simRera ar maxsovs. meubnebod­

nen, _ jer kidev patara iyavi da mZinare mRerodio.

Cvens gvarSi yvela mReroda. mamaCems simRera mezobe­

li glexebisagan, gigo tikiSvilisa da mixa mamukaSvili­

sagan, uswavlia. kargi partniorebi yofilan erTmaneTis.

(gigo tikiSvili da mixo mamukaSvili is saxelganTqmuli

arTaneli momRerlebi iyvnen, 1909 wels faliaSvilis wi­

naSe rom imReres da qarTuli operis klasikosi aRaf­

rTovanes _ m.k.)

Page 30: andro simaSvili

30

mSoblebs oTxi biWi vyavdiT, oTxive Zma kargad Sex­

matkbilebuli viyaviT: diliT vinc pirveli gaiRviZebda,

simRerasac is wamoiwyebda da ase gvaRviZebda.

aTi wlisa pirvelad gamiyvanes olimpiadaze TelavSi.

me da Cemma umcrosma Zmam nikom vimRereT Tamar qalo da

zamTario. niko tanad Cemze sruli iyo da tyupebiviT

viyaviT, sadRac maRla gavkiodiT. maSin sami vercxlis

kovziT dagvajildoves. mere es kovzebi Cems rZlebs va­

Cuqe da gulqandebi gaikeTes.

musikaluri ganaTleba ar mimiRia, notebic ki ar vici,

magram nikosTan erTad abesalomisa da murmanis duets

vasrulebdiT. radiodan viswavleT.

erT mezobels patefoni hqonda, sandro kavsaZis nam­

Rers vismendiT da vimaxsovrebdiT, mere vmRerodiT.

erTxel, maSin me­4 klasSi viyavi, CvenTan moxetiale

musikosi iliko qurxuli movida. bavSvebi dagvsxa min­

dorSi, Tavis ambebs mogviyva, mestviruli simRerebi Seg­

vaswavla. magram me individualuri simRerebi ar miyvar­

da, gunduri momwonda.

Tavidan arTanis orklasian skolaSi davdiodi. iq vis­

wavle simRera traqtorze. aseTi sityvebi iyo: `ax, traq­

toro, Semogevlos kulakebi yelSia~ _ ho, Svilo, maklia

mujlugunebio, _ buzRunebda niko papa.

Cems ZmebSi ufrosi elizbari iyo (1914—1942 ww.),

mere mixeili (1917­1984), yvelaze umcrosi ki _ niko

(1926 ­1990).

elizbari Zalian Wkviani, swavlaSi bejiTi, gonieri biWi

iyo. swavlobda indus triul teqnikumSi, fiz kul turis

Page 31: andro simaSvili

31

institutSi. 1937 wels,

sxva sportsmenebTan er­

Tad moskovSi sa qarTvelos

kulturis dekadaSi mona­

wileobda. rogorc karg

tanmovarjiSes, sanadiro

Tofi aCu qes. omSi rom mi­

dioda, is Tofi Cven dagvi­

tova samaxsovrod.

elizbari da biZaCemi

siko omSi erTad gaiwvies.

erTad ibrZodnen cxenosan­

Ta es kadronSi. elizbarma

iq simReris ansam bli Camoa­

yaliba. misi daRupvis mere

mogvweres, didi avtoritetiT sargeblobdao.

biZaCemis nawils sabrZolo masala gadahqonda fur­

gonebiT, roca dabombva daiwyo, cxenebi dafrTxnen da

gaiqcnen, Zia siko maT gadasarCenad gaekida. Sens Tavs mi­

xedeo, _ viRacam dauZaxa, magram ukve gvian iyo... maleve,

1942 wlis maisSi daiRupa Cemi Zma elizbaric.

elizbar simaSvili (1940)

Page 32: andro simaSvili

32

mixeil simaSvili (1917 _1984)

Cemi meore Zma mixeili sami wlis iyo,

tvinis anTeba rom daemarTa. gadaarCi­

nes, magram Zalian dauzianda mexsiere­

ba, rac asakis matebasTan erTad Tanda­

Tan daetyo da swavlaSi xels uSlida.

Cemze eqvsi wliT ufrosi iyo. maxsovs,

rusuls rom swavlobda, sanam is dai­

zepirebda, me ukve didi xnis naswav­

li mqonda. erTaderTi, rac arasodes

aviwydeboda, simRera iyo.

skolis damTavrebis Semdeg miSam

swav la gaagrZela Telavis musikalur saswavlebelSi,

romelic im periodSi gaixsna. amave saswavlebelSi iyo

gundi, romelsac Sio babalaSvili xelmZRvanelobda. es

kaci saukeTeso momRerali da lotbari iyo. gundSi Za­

lian kargi Semadgenloba mReroda.

mixeili saukeTeso momRerali dadga. 20 wlisa Tela­

vis saSualo skolaSi simReras aswavlida da iqaur gunds

xelmZRvanelobda.

omis periodSi da Semdegac arTanaSi qalaqur simRe­

rebs ufro mRerodnen, safanduroebic, dol­garmonic

momravlda. Camodioda mixo da, _ egeni ar gamagonoTo,

_ javrobda, Cveni Zveli kaxurebi vimReroTo. jer Cven

gvamRerebda ojaxSi, mere sxvaganac vmRerodiT.

1938 wels mixom Cvens saojaxo ansamblTan soflis

axalgazrdoba Semoikriba da momReralTa gundi Seqmna.

mixeil simaSvili (70-iani wlebi)

Page 33: andro simaSvili

33

sul Zvel simRerebs gvamRerebda, ufrosebisgan rom

hqonda gagonili, iseTebs. yovel SabaT­kviras Camodio­

da Telavidan da gvamecadinebda. saRamoobiT skolis

SenobaSi vikribebodiT. skola yaralaSvilebis Zvel sax­

lSi iyo gaxsnili. Rumels davanTebdiT, Semovusxdebo­

diT da vmRerodiT.

erT­erTi mecadineobisas gaixeda mixom fanjaraSi da

ras xedavs? mTeli ezo 14­15 wlis bavSvebiTaa savse. aq

ras akeTebTo? _ simRera gvinda viswavloTo. Semoiyvana,

amRera, aRmoCnda, mTeli Cveni repertuari sul zepirad

scodniaT, kinaRam gvajobes. iareT suyvelamo _ neba dar­

To mixom. zogjer Cven ar gvecala, es bavSvebi ki mainc

modiodnen da mRerodnen.

yovelwliurad olimpiadebi imarTeboda, Cvenc gamov­

diodiT.

omi rom daiwyo, mixo

alvanSi muSaobda. mamis

rCeviT, sacxovreblad

CvenTan gadmovida, ar­

TanaSi. biWebi erTad

vSro mobdiT venaxSi,

saqme Tavze sayreli

gvqonda. roca coli Se­

irTo, muSaoba daiwyo

lafanyurSi, fSavlebis

sofelSi _ jer maswav­

leblad, mere _ direq­

torad. 40­iani wlebi­ mixeil simaSvili meuRlesTan, varvara yuSitaSvilTan erTad.

Page 34: andro simaSvili

34

dan moyolebuli mixo Telavisa da axmetis raionis so­

flebSi (qvemo alvanSi, sanio reSi, lafanyurSi, kisisxev­

Si, winandalSi, kurdRelaurSi, xodaSenSi, axmetaSi) sim­

Reras aswavlida da gundebs xelmZRvanelobda. musikis

garda istoriasac aswavlida.

Cvens raionSi Tu vinme mReroda, bevri misi namowafa­

ria. saojaxo ansamblsac mixo uZRveboda. 60­70­ian wleb­

Si raionul RonisZiebebSi aqtiurad vmonawileobdiT.

mixo 1984 wels gardaicvala. guli awuxebda, omSic ma­

gis gamo ar waiyvanes. bolos mexsierebis problemebic

mieZala, Tumca es simReraSi xels ar uSlida.

xalisiani kaci iyo.

gardacvalebis win ori dedakacis Cxubs Seswrebia. is­

eTi scena yofila, mTeli bazari xarxarebda. masac gu­

lianad ucinia. saxlSi misulma Tavisianebic acina. ase

sicilSi dalia suli.

nikoloz simaSvili

(1926 _ 1990)

Cemi umcrosi Zma niko 1926

wels daibada.

rodesac gagvakulakes da yve­

laferi wagvarTves, mSoblebma

ufrosi Zmebi arTanas moaciles

_ elizbari erTma mamidam Tbi­

lisSi waiyvana saswavleblad,

mixo meore mamidam _ TelavSi. me niko simaSvili

Page 35: andro simaSvili

35

da niko davrCiT mSobleb­

Tan.

nikos kargi vokaluri

monacemebi hqonda. simRe­

rebs mosmeniT swavlobda.

Cven bavSvobidan erTad vm­

RerodiT xolme _ sabav Svo

simRerebsac da didebsac

vbaZavdiT. sanam niko patara

iyo, is pirvels mReroda, me

_ meores. mere ufro mosu­

li gaxda, me pirvel xmaSi

gadavedi, is meores ambobda.

46­Si mamaCemTan nac nobi movi­

da _ erT­erT Svils TbilisSi mo­

giwyobo. maSin soflis xalxisaTvis SeRavaTebi iyo. nikos

cota swavla uWirda da _ is waiyvaneT, me Cems Tavs Tvi­

Ton mivxedav­meTqi. amis Semdeg nikom sasoflo­sameur­

neo institutSi Caabara, mere colic Tbiliseli moiyvana

_ iman sofelSi ver gaZlo da sabolood TbilisSi gada­

vidnen.

niko Tbilisis sasoflo­sameurneo institutis mce­

nareTa dacvis fakulTetis dekani iyo, samecniero naSro­

mebi hqonda. simRera yovelTvis uyvarda, kargadac mRe­

roda. misi qaliSvilebi _ fiqria da feride, maTi Svilebi

_ sagvareulo simReris tradicias ojaxSi agrZeleben.

1990 wels niko gardaicvala. mas Semdeg, samwuxarod,

Cven da misi ojaxis wevrebi iSviaTad vxvdebiT erTmaneTs.

andro simaSvili da kaxi xuciSvili

Page 36: andro simaSvili

36

TbilisSi mamidaSvilebi myavs _ xuciSvilebi: kaxi, sa­

xalxo mxatvaria, misi debi _ neli da naTela aRar ari­

an cocxlebi. kidev, abrias Svilebi _ Cemi biZaSvilebic,

ZiriTadad, TbilisSi arian. abrias qaliSvili _ lili

simaSvil­ramiSvili _ eqimia, kargad mReris, me mamailas

veZaxi, Zaliana hgavs. roca arTanaSi Camodis, simReris

meti araferi ainteresebs.

* * *

lili simaSvilTan sagan­

gebod mivedi _ gacnobac min­

doda da informaciac mWir­

deboda. qalbatoni lili 84

wlisaa da axlac mSvenieria.

bunebiT aqtiuri pirovnebaa,

profesiasac ar Ralatobs.

ori vaJi hyavs, ori Svili­

Svili ezrdeba: nato bebias

kvalze dgas da profesiuli

srulyofisaTvis ukrainaSi,

qalaq xarkovSi, imyofeba.

studentobis periodSi sim­

ReriTa da cekviT iyo gatacebuli. givi (baCo) ramiSvili

teqnikuri universitetis studentia da swavlas univer­

sitetis kapelaSi simReras uTavsebs.

qalbaton lilisTan stumrobisas misi Zma, batoni me­

rabi gavicani. merab simaSvili axalgazrdobaSi dieloSi

lili simaSvili da andros deda

Page 37: andro simaSvili

37

mReroda, mogvianebiT _ orovelaSi, Temur qevxiSvilTan.

dRes batoni merabi ojaxTan erTad saberZneTSi cxov­

robs. kompozitoria da qarTul diasporaSi aqtiurad

moRvaweobs _ xelovanTa asociaciis Tavmjdomarea, xmis

Camwer studias xelmZRvanelobs, axalgazrdebs simReras

aswavlis. Tumca samSobloSi dabrunebas male apirebs.

qarTuli tradiciisamebr, Cveni saubari sufrasTan gag­

rZelda.

batoni merabi SesaniSnavad ukravs gitaraze, da­Zmam

ramdenime simRera Seasrula mamidebis repertuaridan,

maT Soris, taso mamidas turfav, modi. saocari grZnoba

dameufla: TiTqos cota xniT simaSvilebis warsulSi Ca­

viZire...

alilo (andro simaSvilis mogonebebidan)

rac Tavi maxsovs, vmReri. bavSvobis pirveli udidesi

STabeWdilebac simRerasTanaa dakavSirebuli.

1929­1930 weli iqneboda, Soba Tendeboda. ZaRlis yefa­

ze gameRviZa. viRacebi aivanze amovidnen, daiZaxes _ aga­

SenoT, agaSenoTo, _ da erTma alilo wamoiwyo. arTanuli alilo mosmenili rogor ar mqonda, magram is sxvag varad

mReroda _ rbili, kolorituli xma hqonda. Cemi mama­

biZebic mRerodnen, magram im kacis xma gansakuTrebuli

iyo da samudamod damamaxsovrda. hamlet gonaSvilis sim­

Rera pirvelad rom movismine radioSi, vifiqre, is kaci

xom ar gacocxlebula­meTqi. alilos momRerali mamas

Page 38: andro simaSvili

38

deidaSvili, vano leJava iyo _

TavadebTan daaxloebuli kaci,

simRerac maTgan hqonda naswavli.

(koxta yaralaSvils vano leJavas

da hyolia colad).

sami amxanagi axlda: sesiaSvili

sandro, nergaZe vasila da erTis

gvari ar maxsovs. daiwyo Tu ara

simRera, Cemi mama­biZebi gverdSi

amoudgnen, abriam pirveli uT xra,

danarCenebma _ bani. niko papamac

oTaxidan bani SeaSvela.

suli gamiTba. maSinve wamovxti.

buxari ukve gaCaRebuli iyo, sufra gaSlili, simRera iq

gaagrZeles. me sufrasTan aba vin mimiSvebda, papa rom

gadmogvxedavda, ukve gasagebi iyo bavSvebisaTvis. sufra­

sTan sxvac bevri imReres, ixumres da isev alilo Semo­

sZaxes. gamokveTilad maxsovs: vano leJava mReroda od­

nav momRimari saxiT, Sublze arc erTi naoWi, arc saxis

daRrejiloba... aseTi zorba tanis adamiani, fizikurad

Zlieri, brge vaJkaci, _ gulSiCamwvdomi, rbili xmiT, mTe­

li guliT mReroda. vuyurebdi da vtkbebodi am Sinagani

Tu garegani silamaziT. es ambavi Zalian CamrCa gulSi.

im dRes alilo eqvsjer Tu Svidjer imReres. ar movci­

lebivar, sul vakvirdebodi. SemamCnia iman da Tqva: ise gvak­

virdeba, mgonia momRerali gamovao. dagvmoZRvra, albaT.

im dRes jer CvenTan moilxines, mere mezobelTan gadavid­

nen. me sul ukan davdevdi. im alilom mosveneba damikarga.

vano leJava

Page 39: andro simaSvili

39

gavida xani.

albaT 1966 weli iyo. biZaCemi abria da misi siZe saSa

CikvaiZe (nafareuleli, kargi momRerali, erTad Sesa­

niSnavad mRerodnen) movidnen mamaCemis sanaxavad. sufra

gavSaleT, Cveulebriv, dasxdnen, moigones warsuli da

saSam uTxra: abri, modi alilo vimReroT, ramdeni xa­

nia ar gvimReriao. movismine Tu ara, maSinve, im kacis,

leJavas alilo gamaxsenda. Rame ar miZinia, is namReri

amekviata. diliT wavedi venaxSi, vToxni da is melodia

Camesmis. meore xma Camovayalibe, pirveli gamiWirda, meo­

re xmis daxmarebis gareSe ver gamomyavda. Toxi davmale

balaxebSi, gadavedi ioseba CaxutaSvilTan _ iqve, tyis

Zirze cxovrobda, erTmaneTis naTlimamebi viyaviT, _ sa­

nam damaviwydeba, es melodia aRvadginoT­meTqi. davas­

wavle meore xma, me pirvel xmaze davdeqi da gavakeTeT,

rogorc iqna. meore dRes Cems Zmas, mixeils movasmenineT,

srulyofilad masac ar axsovda. im dRisiT marto amaze

vimuSaveT. meore dRidan repeticiebs am simReriT viwyeb­

diT. Semdeg koncertzec vimRereT.

adre, 30­40­ian wlebSi sakoncerto programaSi ali­los ver SevitandiT, saritualo iyo da imitom. maSin

vmRerodiT samamulo omis gmirebze, koleqtivizaciaze,

Sromaze. bevri tradiciuli simRera nel­nela daviwyebas

mieca, ase moxda alilos SemTxvevaSic.

dro midioda...

1979 wels Tbilisobaze vimRereT Cveneburi simRere­

bi. mogvismnes folkloris mcodneebma da gvTxoves: Cven

iseTi simRerebi gvinda, saerTod rom ar imRerebao. ar­

Page 40: andro simaSvili

40

Tanuli mravalJamieri SevusruleT, Zveli mumli muxasa _ fSauri varianti, aliloc. ai, es dakarguli simRerebi

gvWirdebao _ gviTxres da filarmoniaSi, kompozitorTa

plenumze migviwvies.

Cveni gamosvla arTanuli aliloTi daviwyeT.

Cveni alilo marTla sxvanairia...

arTanaSi erTi Tbiliseli kaci dasaxlda _ meRvineo­

bas mohkida xeli, qvevris Rvinos ayenebs, ucxoelebTan

aqvs urTierToba, TviTonac SesaniSnavad mReris, _ kaxa

beriSvili. amas winaT stumari momiyvana _ Sveicarieli.

imas iaponiis radioSi mousmenia Cveni alilo da gacnoba

undoda. ase kiTxva­kiTxviT momagno...

Cemi SromiTi biografia da Cemi gundebi

pirveli gundi VII klasSi gavmarTe, maSin nafareulis

skolaSi vswavlobdi. direqtorma damavala. moswavleTa

Sereuli gundi iyo, kargad vmRerodiT. mere omi daiwyo

da skolidan gamovedi. cota xanSi klaselebmac mombaZes

_ Tormetive biWi guTanze vmuSaobdiT. sofeli kacebisa­

gan daclili iyo, muSaxeli Wirda.

omis damTavrebis Semdegac uWirda sofels. nafareu­

lis skola ise davamTavre, fexze qalamnebi mecva. aba,

fexsacmeli sad iSoveboda! arada, wamozrdili, davaJka­

cebuli biWebi viyaviT, klasSi gogoebi gvyavda. gadav­

wyviteT: yvelam qalamnebi amovicvaT da ise viaroT sko­

laSio. erTi wyvili TeTri tilos fexsacmeli mqonda,

Page 41: andro simaSvili

41

talaxian amindSi sul gameTxupna, gaSavda, aRar gairecxa.

viyide wiTeli mazi da gadavusvi, WuWyi davmale. biWebma,

sad iyide fexsacmelio. mere kidev rom damesvara, axla

Savad SevRebe _ axla amaze mecnen... skolaSi, ZiriTadad,

yvelani qalamnebiT davdiodiT _ ase moispo uxerxuloba.

Semdeg nel­nela gamoCnda fexsacmelic, tansacmelic...

swavlis gasagrZeleblad TbilisSi Cavedi, zoovetSi

mindoda Cabareba, magram ver movxvdi. Cemi mamidaSvili

kaxi ar momeSva _ modi, saopero studiaSi mivideT, iq

momRerlebs aswavliano. mivediT. raRaca vimRere, ra­

dioSi mqonda gagonili. gamomcdeli pavle xuWua iyo

(konservatoriis profesori _ m.k.), gaukvirda: amas Tu

mReri, notebi rogor ar icio? Turme faliaSvilis ope­

ridan aria mimReria. xuWuam miTxra, Camodi seqtemberSi

da CvenTan iswavleo. vifiqre, gamiWirdeboda simReris

swavla unotod, Tan Tbiliss isev Telavi vamjobine da aq

Cavabare. mamidasTan vcxovrobdi, magram guli sul arTa­

nisaken miwevda. yovel SabaT­kviras gzaSi viyavi, ramden­

jer fexiTac Cavsulvar... ase viswavle oTxi weli.

institutSi ar gamimxelia, rom vmRerodi, magram `da­

mabezRes~ da reqtorma institutis gundis Camoyalibeba

mTxova. Tu rame RonisZieba tardeboda, Cvenc vmonawile­

obdiT.

swavlis damTavrebis Semdeg samsaxurSic simReris

wyalobiT mimiRes: mariamobaze Cveni saojaxo ansambli

moismina eniselis profteqnikuri saswavleblis ufroso­

bam da seqtemberSive amiyvanes aRmzrdelad, iqac ansam­

blis Seqmna mTxoves.

Page 42: andro simaSvili

42

1952 wels profteqniku­

ri saswavleblebis olimpiada

moewyo TbilisSi, muStaidis

baRSi. Cven musikaluri da

sportuli sanaxaobebi vaCve­

neT. mTeli gazeTebi Cveni

suraTebiT iyo aWrelebuli.

amis mere jer eniselis prof­

teqnikuri saswavleblis kom­

kavSiris mdivnad damniSnes,

mere _ direqtoris moadgi­

led.

1959­60 wlebSi kolmeur­

neobis Tavmjdomaredac mo­

miwia yofna. arc mkiTxes, ise

amirCies da daiwyo Cemi tan­

jva: arc kampania iyo CemTvis da arc garToba. dRe da

Rame viyavi mindvrebSi, venaxebsa Tu naTesebSi. Rvioda

maSin qurdoba kolmeurneobaSi, magram Tanasoflelebs

xom ar daviWerdi?! mokled, arc `qvemoT~ vaxarebdi, arc

`zemoT~ vagzavnidi qrTams. aseTi Tavmjdomare `ar aw­

yobdaT~ da gamomiSves. davisvene da isev Cems gundebs

davubrundi.

andro simaSvili (50-iani wlebis dasawyisi)

Page 43: andro simaSvili

43

daojaxebis ambavi

nafareulis skolaSi swavlisas erTi gogo miyvarda.

daojaxebas vapirebdiT. instituti rom davamTavre, sa­

nam qals davelaparakebodi, viRacam moatyua da waiyva­

na. arada, sxva qalisken arc gamixedavs. vifiqre, cols

aRar moviyvan­meTqi. muSaoba eniselSi daviwye. iq Tamami

gogoebi iyvnen, _ egeTi ar momwonda. TanamSromlebi Se­

momiCndnen, vuTxari: Tavi damanebeT, CemiT mafiqrebineT.

erTi mravalSviliani ojaxi iyo, Svidi Svili hyavdaT:

oTxi biWi da sami qali. nabolara vinc iyo, Cemi meuRle

gaxda _ mariam orTaviZe.

me da Cemi coli iSviaTi gvaris warmoSobiTac vgavdiT

erTmaneTs: misi papac oboli iyo, TandaTan Seuqmnia oja­

xi. mSromeli xalxi iyo, gamrje, Cems sacoles warmatebu­

li maswavleblis saxeli hqonda, jildoebic.

andro simaSvili da misi meuRle mariam orTaviZe

Page 44: andro simaSvili

44

tolebi viyaviT, 27 wlisebi. patara gogoebisken ar

vicqirebodi, ver veguebodi. erTxelac arCevnebi tar­

deboda sabWoSi, is agitatori iyo. Cemze uTxres, kargi

biWiao, kargad mReriso da amgvarad moxda Cveni ambavi.

1950 wels davqorwindiT.

meuRle kargi myavda _ uTanxmoeba Cvens Soris ar yo­

fila. TelavSi nacnobebi Semxvdebodnen, _ Rvino xom

ar dagiZmardao. davurekavdi saxlSi. xorci iSoveboda,

qaTami­indauri saxlSic myavda, sufrac male iSleboda.

Cxubs da davidarabas qeifi ar sjobia? arasodes daza­

rebia, _ oRond imRereT da ojaxi mxiarulad iyoso, _

ambobda.

sami biWi gveyola _ dRes 62­is, 60­is da 51 wlis arian,

bolos gogo gvindoda, magram ar gamovida. biWebi ar mRe­

rodnen. skolaSi gundi myavda, sxvebs vaswavlidi, amaT ki

ar mimikares da davanebe Tavi. survili Tu ara gaqvs, ise

simReras ver iswavli.

eqvsi SviliSvili myavs, xuTi SvilTaSvili. erTi, Svi­

di wlisaa, Zalian kargi monacemebi aqvs, biWia _ giorgi

simaSvili. imedi maqvs, is imRerebs. axlac CemTan iyo ar­

dadegebze da vaswavlidi. Cemi iubile Tu iqneba, unda

vamRero, magram jer uWirs pirvel­meore xmis garCeva.

veubnebi: Cems muzeumSi rac aris, Sen unda gadmogce­

meTqi...

Page 45: andro simaSvili

45

andro da mariami

Page 46: andro simaSvili

46

visTanac mimReria...

saojaxo ansamblis garda arc Tu ise bevrgan da bevr­

Tan mimReria. yvela kargad maxsovs.

studentobisas erTi weli (1947_48 ww.) TelavSi fi­

ruz maxaTelaSvilis gundSi vmRerodi. am gundSi kondo­

leli momRerlebi mRerodnen da saxelic imaT gauTqves.

giorgi amuzaSvili, giorgi feiqriSvili da Saqro lomiZe

legendaruli momRerlebi iyvnen, samiveni parikmaxerebi.

TelavSi muSaobdnen _ diliT parsavdnen, saRamoTo mRe­

rodnen. unikaluri xmebi hqondaT.

giorgi feiqriSvili maRali pirveli, kargi, kaxuris

Camoyalibebuli momRerali iyo. giorgi amuzaSvili da

Saqro lomiZe duetSi erTad mRerodnen, feiqriSvili

gainapires. amuzaSvili da lomiZe axalgazrdebi wavidnen

am qveynidan, daaxloebiT ormocdaaTiode wlisa _ Rvinis

sma uyvardaT. feiqriSvilma 75 wlamde miaRwia. maRali

vokali hqonda, SemoZaxils ise mReroda, Cems Zmas am sim­

Reris erTaderT momRerlad miaCnda _ pirveli xma iyo

da iq xom pirveli iwyebs... iseT xveulebs akeTebda, am

simReris namdvili korife iyo, meore xma rom CaerTve­

boda, midiodnen kargad. giorgi feiqriSvili marto rom

darCa, Cems ZmasTan, miSasTan movida _ firuzis mere Te­

lavis ansambls miSa xelmZRvanelobda.

2001 wels anzor erqomaiSvilTan erTad kondolSi,

giorgi feiqriSvilis saflavze avediT. es saflavi da­

kargulad iTvleboda, giorgi uSikiSvilma miagno. ramde­

nime kaci viyaviT: me, mamukaSvili miriani _ Cveni ansamb­

Page 47: andro simaSvili

47

lis, arTanis wevri, giorgi uSikiSvili Tavis dedasTan

erTad da sxvebi. pur­marili avitaneT da misive namReri

SemoZaxiliT gavixseneT.

1950_51 wlebSi, eniselSi muSaobisas, cota xans yvarel­

Si, mariam arjevniSvilTan vmRerodi. maSo saocari unaris

da niWis qali iyo _ saqmiani, yuradRebiani. cdilobda,

yvela simRera teqnikurad da melodiurad gamarTuli

yofiliyo. misi qmari simRerebis teqstebs uwerda. bevri

kargi simRera hqondaT. masTan safanduro simRerebi Se­

viswavle, Sairebi Cvens mxareSi Zalian popularuli iyo.

maSin olimpiadebis Sesaxeb dokumentur filmebs iReb­

dnen. erT filmSi vaSlis krefis scenaa: Sav­Savi qali

vaSlebs krefs da me viTom Sairebs vumReri _ koleqtivis

mergoluro erqva, es simRera mere Zalian popularuli

gaxda. anzors enaxa es filmi, miTxra, Zvel saolimpiado

filmebs gadavxede, erTi biWi mRerodao.

SemoZaxilis gamosvla artgenze (2009). andro simaSvilis marcxniv dgas uSangi SarvaSiZe.

Page 48: andro simaSvili

48

_ ver micani­meTqi? ver micno. ra gasakviria. vgavvar

axla me im biWs?

50­iani wlebidan moyolebuli mxolod saojaxo an­

samblSi vmRerodi da, sadac mimuSavia, yvelgan sakuTari

gundebi myavda.

Cveni Zveli ansamblidan erTi kaci­Ra darCa arTanaSi

_ mamukaSvili miriani, isic Cemi namowafaria.

aris erTi kaci, uSangi SarvaSiZe, 83 wlisaa. simRera

uyvars, vanTidan dadis TelavSi, Cems axal ansamblSi (Se­moZaxilSi _ m.k.) pirvel xmas mReris, mxolod susti xma

aqvs. aTi welia, rac Cvens ansamblSia. simReras kargad

iguebs, Cems partniorad aviyvane, me meore xmas vmRero­

di. gansakuTrebiT kargad gamogvivida berikaci. vaswavle

metivuri, sxva simRerebic...

yvelaze kargad mainc Cems ZmebTan, _ miSasa da nikos­

Tan viyavi SemRerebuli.

suliko cimakuriZe da andro simaSvili

Page 49: andro simaSvili

49

lotbarebidan aRsaniSnavia xaragaulis ansamblis

xelmZRvaneli suliko cimakuriZe _ kargi pirovneba, kar­

gi momRerali, samwuxarod, gardaicvala. agreTve, Temur

qevxiSvils gamovyofdi. adre, 1956­Si, me da is yvarlis

ansamblSi erTad vmRerodiT. mere Temuri konservato­

riaSi wavida, daamTavra, anzor erqomaiSvilTan mReroda

da axlac erTad arian. 58 weli gavida im dReebis Semdeg.

80 wlis rom gavxdi, raionSi iubile gadamixades, sxva­

dasxva kuTxidan lotbarebi moiwvies _ imereTidan, ra­

Widan, svaneTidan. iq, sufraze, Temurs vuTxari: isev

unda SevejibroT­meTqi simReraSi. vimRereT SemoZaxili, Cakrulo, Cinebulad vimRereT.

simaSvilebis simRera _ XIX saukunidan dRemde

am TavSi simaSvilebis gvaris saSemsruleblo tradi­

ciasTan dakavSirebuli faqtebis qronologiurad dala­

gebas vecdebi, sakuTar mosazrebebsac gagandobT, raTa

qarTuli tradiciuli SemsruleblobiT dainteresebul

mkvlevars `siZnele gzisa gauadvildes~.

simaSvilebis gvaris saSemsruleblo tradicia saukune­

ze mets iTvlis. simaSvilebis simRera _ yaralaSvilebis

namReris anasxleti _ Cveulebriv, saojaxo ansamblis sa­

xiT iSva, simaSvil­CaxutaSvilebis saxels amofarebuli vi­

Tardeboda, Semdeg arTanaSi gagrZelda da daixvewa. dRes

simaSvilebis simRera SemoZaxilSi gaismis _ ansamblSi,

romelSic andro papas mxarSi udgas am saxelovani gvaris

meoTxe Taobis warmomadgeneli _ givi simaSvili.

Page 50: andro simaSvili

50

SegaxsenebT, rom simaSvilebi fSavelTa STamomavle­

bi arian. isini kaxeTSi TianeTis sofel artanidan me­17

saukuneSi Casaxlebulan da simReris sagvareulo tradi­

ciac CamoutaniaT. rogorc ukve viciT, maT winapars, niko

simaSvils (1868­1941ww.) simRera arTaneli Tavadebisgan,

yaralaSvilebisgan, Seuswavlia. savaraudod, XIX saukunis

80­iani wlebis bolosaTvis, niko simaSvils `yaralaanT

simReris sruli kursi~ dasrulebuli unda hqonoda. aqve

davazusteb: yaralaSvilebi simReras sagangebod aravis as­

wavlidnen, maTTvis mRera garToba­molxenis ganuyofeli

nawili iyo. Sesabamisad, glexis biWma arasistemuri sasim­

Rero (da ara, samusiko an samgaloblo!) ganaTleba miiRo.

XX saukunis 10­20­iani wlebisaTvis niko simaSvils

ukve didi ojaxi hyavda, simRera yvelas emarjveboda.

simaSvilebi ojaxis gareT, sasoflo dResaswaulebebze

_ xatobebsa da dReobebSic mRerodnen. yaralaSvilebis

tradiciuli TavSeyrac iSviaTad imarTeboda simaSvile­

bis gareSe. ase iyo ufros TaobaSi, aseve gagrZelda mere.

20­ian wlebSi ufrosi Taobis samaSvilebTan xSirad

maTi karis mezoblebi _ solomon (sololo) CaCauri da

aleqsi (buTula) CaxutaSvili mRerodnen. aleqsis kargi

bani hqonda. solomon CaCauri zeda, maRal xmebs asru­

lebda. giorgi simaSvili ufro pirvel xmas mReroda, so­

lomoni _ meores. Tumca, piriqiTac SeeZloT. 1952 wels,

Tbilisidan arTanaSi Casuli eqspediciis audioCanawe­

rebSi, romlebic konservatoriis arqivSi inaxeba, swored

giorgi simaSvilisa da solomon CaCauris dueti JRers.

solomon CaCaurma ramdenime simRera icoda, maT So­

ris, Cakrulo, mokle mravalJamieri... Cakrulos im sit­

Page 51: andro simaSvili

51

yvebiT iwyebda, riTac sxvebi am­

Tavrebdnen, Tan cota sxvagvara­

dac ambobda: `xmalo, xevsureTs

nagdebo~ (da ara naWedo). arTane­

lebi mis namRers ukuRma Cakru­los eZaxdnen. solomon CaCau­

ri Cakrulos imdenad saukeTeso

Semsruleblad iTvleboda arTa­

naSi, rom megobrebma igi Cakru­loTi gaasvenes.

Cakrulo odesRac marTlac im sityvebiT iwyeboda,

romelsac dRes simReris bolos amboben. Zvel momRer­

lebs axsovdaT, _ `xmalo, xevsureTs naWedo~, _ am si t­

yve biT dawyebuli Cakrulo. is varianti, romlis sawyisi

sityvebia `xidisTavs SevkraT piroba,~ da, romelic dRe­

sac sruldeba, kaxuri simReris didostatis vano mWed­

liSvilis variantia. es legendaruli momRerali xalxSi

udidesi siyvaruliT da avtoritetiT sargeblobda. ga­

sakviri rodia, rom misi namReri sxvebmac aitaces.

aqve davamateb, rom es siyvaruli dResac cocxlobs:

simReras Sen, biWo, anagurelo, `Zveli~ anagelebi vano

mWedliSvilisaTvis miZRvnil xalxur xotbad miiCneven

(informaciis mowodebisaTvis didi madloba anagel meur­

nes, Jiuli TandaSvils).

solomon CaCauris wyalobiT ̀ Zveleburi~ Cakrulo did­

xans SemorCenia arTanelebis repertuars. lili sima Svil­

ramiSvili, romelmac siyrmis wlebi arTanaSi gaatara, ix­

senebs, rom sofelSi sxvanairi Cakrulo arc mousmenia.

solomon CaCauris suraTi dakarguli iyo. muSaobis

solomon (solola) CaCauri

Page 52: andro simaSvili

52

procesSi, fotoze, romelic 1949 wels, merve respubli­

kuri olimpiadis dasrulebis Semdegaa gadaRebuli, mi­

xeil simaSvilis gundis monawileTa Soris sololas saxes

mivageni. kargad Cans, rom igi gundis uxucesi momReralia.

samwuxarod, fotoze zogis amocnoba ver SevZeliT.

arTana, 1949 wlis VIII respublikur olimpiadaze, TelavSi. zeda rigSi (marcxnidan): 1_, 2-darCiaSvili, 3-CaxutaSvili ila, 4-va-liko... 5-kaxi xuciSvili, 6-andro simaSvili, 7-xaCoSvili, 8 _, 9-wvelebaSvili, 10-vardanaSvili mixeili.

Sua rigSi dganan (marjvnidan): 1-miSa ficxelauri, 2-daTa gai-paraSvili, 3-guram mesabliSvili, 4-ioseb CaxutaSvili, 5-solo-la CaCauri, 6-nikuSa simaSvili, 7-abria simaSvili, 8-giorgi wve-lebaSvili, 9-giorgi si ma Svili, 10- WiWiko giorgobiani.

sxedan (marcxnidan): 1_, 2-burjanaZe, 3_, 4-beJani Svili Jenia, 5-miSa simaSvili, 6-lili sima Svili, 7-roza sesia Svili, 8-ira sesiaSvili

Page 53: andro simaSvili

53

20­iani wlebis bolos simaSvilebis ansambls siZeebic

Seematnen, mTeli sanaTesao mReroda. maTi saojaxo Tav­

yrilobebi gadaiqceoda xolme did koncertad, romel­

sac, vinc ver eswreboda, garedan usmenda. simaSvilebis

simReras msmeneli arasodes mohklebia.

30­iani wlebis bolos asparezze Cndebian umcrosi

Taobis simaSvilebi _ andro, misi Zmebi da biZaSvil­mami­

daSvilebi. amave dros simReras ganagrZoben ufrosebic,

andros mama da biZebi _ abria da siko. 1938 wlidan saoja­

xo ansambls miSa simaSvili Caudga saTaveSi.

mixeil simaSvilma im periodisaTvis ukve daasrula

Telavis musikaluri saswavlebeli. 21 wlis axalgazrda

lotbars sakuTari gundis Camoyalibeba surda. simaSvi­

lebis saojaxo ansamblis axalgazrul frTaze dayrdno­

biT, man enTuziasti axalgazrdebi Semoikriba da axali

ansambli Seqmna.

ansamblis pirveli wevrebi iyvnen: ilo CaxutaSvili,

ilo JonJolaZe, vano terteraSvili, iason javaxiSvili,

vano wvelebaSvili, firuz mamukaSvili, levan miqela­

Svili da mixeil simaSvili _ sul rva axalgazrda. isini

jer nafareulSi mecadineobdnen (mixeili iqaur skolaSi

aswavlida), Semdeg arTanaSi wamovidnen.

Tavdapirvelad koncertebs pirdapir mindorSi mar­

Tavdnen, mkisa da Toxnis dros, Sesvenebisas. zogjer sa­

gangebod, dResaswaulebze, qorwilsa Tu dReobaSic mRe­

rodnen. warmatebiT gamodiodnen sxva soflebSic, uars

aravis eubnebodnen. omis dros qvelmoqmedebasac eweod­

nen: aseT koncertSi aRebuli TanxiT araerT daoblebul

Page 54: andro simaSvili

54

ojaxs daxmarebian, gaWirvebulTaTvis xeli gaumarTavT.

ansamblis ufrosi wevrebi omSi waiyvanes, erTi maTgani _

ilo JonJolaZe _ daiRupa.

omis periodSi Semadgenloba gadaxalisda _ ansamblSi

movidnen: guram bitiaSvili, mirian mamukaSvili, vaxtang

kaxaSvili, vano glaxaSvili, mixeil vardanaSvili, tariel

zazanaSvili. amgvarad Seiqmna arTanad wodebuli ansam­

bli, romlis wevrebi sicocxlis bolomde erTad mRe­

rodnen.

omis mere, 50­iani wlebis bolomde, arTana raionuli

masStabis yvela RonisZiebaSi — olimpiadebsa Tu koncer­

tebSi monawileobda. es saojaxo ansambli raionis mSve­

neba iyo, Tumca, simaSvilebi ufro xSirad Tavisi sia­

movnebisaTvis, saojaxo Tavyrilobebze mRerodnen. SeiZ­

leba iTqvas: xalxuri simRera JRerda iq, sadac iSva _

ojaxebSi.

1961 wels simaSvilebis saojaxo ansambliT da Zveli

simRerebiT dainteresda niWieri axalgazrda reJisori

giorgi Sengelaia. is bevr kaxel momRerals bavSvobidan

icnobda da arTanaSic, simaSvilebTan, Tavisi megobris,

guram rCeuliSvilis ojaxTan erTad araerTxel yofi­

la. filmSi alaverdoba, romelic guram rCeuliSvilis

moTxrobis mixedviTaa gadaRebuli, man andro simaSvilis

biZis _ abrias namReri urmuli CarTo da Tavankara Zve­

leburi hangi kaxeTSi momravlebuli zurna­dudukebis

`xmaurs~ daupirispira.

mwerlis azris gadmosacemad reJisorma zust audio­

simbolos miagno. cxovrebaSic ase iyo: simaSvilebis Zar­

Page 55: andro simaSvili

55

Rviani namReri ̀ Tanamedrove~ WrelaWrulebSi ikargeboda.

batoni andro filmis gadaRebas ase ixsenebs: `guram

rCeuliSvili CvenTan ojaxSi xSirad Camodioda. mamamiss

(guramis mama, mixeil rCeuliSvili cnobili qarTveli

zooteqnikosi, mecnieri, akademikosi iyo _ m.k.), Zia miSas,

Cveni simRerebis mosmena Zalian uyvarda. guramis gar­

dacvalebis Semdeg TelavSi ise ar Camovidoda, CvenTan

rom ar mosuliyo. gurami 1960 wels gardaicvala, 61­Si

alaverdobis gadaReba daiwyes. maSin miSam gvTxova, ga­

damReb jgufs moviyvan, Tqveni simRerebi unda Caviwero­

To, pur­marils Cven movitanTo. me vuTxari _ Zia miSa,

xalxi movides, meti araferi gvinda­meTqi. movidnen da

movidnen. eg ro modioda xolme, Telavelebi ukan dah­

yvebodnen _ didi kaci iyo, pativsacemi. sufra sul bo­

lomde gaiSala, aivanzec gavediT, gaTenebamde visxediT.

maSin iyo, Zia miSam imRera ceduri mravalJamieri. gei­darma (geidar falavandiSvili, filmis mTavari gmiris

Semsrulebeli _ m.k.) wamoiwyo es simRera, me ar vicodi

da ver mivyevi, Zia miSam, moicadeo, da TviTon imRera.

didebuli kaci iyo. 70 wlis iubile rom gadauxades, Tbi­

lisSi migvipatiJa. ro CavediT da karebi SevaReT, _ ai,

Cemi xalxi movidao _ da iqve, Tavis magidasTan dagvsva.

vinc iq ijda, profesorebi da akademikosebi _ yvela miwi­

mowia. gveuxerxula, magram, _ Cemi survili aseTiao, _

gamoacxada da ase migviRo.~

cxadia, saqarTveloSi yovelTvis icodnen kargi simRe­

ris fasi. rad Rirs Tundac es faqti: 1964 wels, ̀ jariska­

cis mamis~ gadaRebebze myofi msaxiobTa jgufi mTavari

Page 56: andro simaSvili

56

rolis SemsrulebelTan erTad andro simaSvilis ojaxs

estumra. sergo zaqariaZe ise moixibla maTi Seudarebeli

simReriT, rom Tavis Tofs simaSvilebs utovebda...

1965 wels arTaneli momRerlebi radioSi miiwvies. es

ase moxda: cnobili kompozitori iakob boboxiZe nadi­

robis `trfiali~ gaxldaT. is ioseb CaxutaSvilTan me­

gobrobda, arTanaSi erTad nadirobdnen. andro simaSvi­

li ixsenebs: `iaSa CvenTan erTad xSirad dadioda mTaSi.

erTxel Camovida sanadirod, amindi iyo _ Tovda, bar­

dnida, iaSa ki xis ZirSi ijda da werda. ase dawera Tovli modis.

iakob boboxiZe televiziaSi muSaobda xmis reJisorad,

am sferoSi moRvawe pirveli profesionali musikosi gax­

ldaT. man arTaneli momRerlebi radiokomitetSi (maSin

ase ewodeboda) miiwvia da ramdenime simRera Caawerina.

sabednierod, bevr rames piradi kontaqtebi wyvetda.

ansamblis istoriiT gatacebulma radio­televiziis

arqivs mivakiTxe. arqivis ufrosis, qalbatoni nino JRen­

tisa da gamocdili specalistis, qalbatini lili goge­

baSvilis daxmarebiT, Zvel Canawerebs gavecani.

radios arqivSi daculi Svidi simReridan oTxs (mra­valJamieri, fiqri mtkvris piras, yanuri da Conguri)

arTanis gundi asrulebs, safanduroebSi (rogoricaa:

sacekvao, TuSuri satrfialo da sanadimo) _ solisti

ioseb CaxutaSvilia (Cawerilia 1965 w. 14/IV).

saocaria, magram am ansamblis sxva Canaweri radios

fonds ar gaaCnia(?!). (1986 wels Cawerili erTi radioga­

dacemis garda, romelzec Semdeg mogaxsenebT). madloba

Page 57: andro simaSvili

57

iakob boboxiZes! mas rom mTaSi siaruli ar hyvareboda,

SesaZloa, es saintereso ansambli verc ki gaecno da ra­

dios es mwiri masalac ar eqneboda.

1974 wels, axalgazrda reJisorma miSa Wiaurelma ga­

daiRo filmi Sroma da simRera, romelSic saqarTvelos

sxvadasxva kuTxisTvis Cveul Sromis procesebsa da maT

Tanmdev simRerebs mouyara Tavi. iakob boboxiZis (isev!)

rekomendaciiT is gaecno simaSvilebis ansambls da...

`filmi arTanis baR­venaxebsa da mindvrebSia gadaRebu­

li. bolo kadrebSi xelSi mtevnebi gviWiravs da vwuravT,

wveni Camogvdis wveT­wveTad. Tuki rame simRera vicodiT

_ im filmSia yvelaferi~, _ ambobs andro papa.

ansambli arTana _ 80-iani wlebis dasawyisi

Page 58: andro simaSvili

58

1979 wels arTana tradiciul TbilisobaSi monawile­

obda. ansambli musikismcodneebisa da folkloristebis

yuradRebis centrSi aRmoCnda. qarTuli xalxuri simRe­

ris SesaniSnavi mcodne da Semsrulebeli, kompozitori

gomar sixaruliZe mogviTxrobs:

`kompozitorTa kavSiris plenumisaTvis vemzadebodiT.

moskovel stumrebs velodiT Jurnal `sovetskaia muzi­

kadan~. givi orjonikiZem (is maSin saqarTvelos kompo­

zitorTa kavSiris mdivani iyo _ m. k.) qarTuli xalxuri

simReris kargi Semsruleblebis moZebna damavala, didi

koncertis Catarebas vgegmavdiT. Semodgoma iyo, dedaqa­

laqi Tbilisobas zeimobda. saqarTvelos yvela kuTxidan

momRerlebi iyvnen Camosuli, Tbilisis quCebSi xalxuri

simRerebi gaismoda. lamis mTeli Tbilisi Semoviare kar­

gi momRerlebis SesarCevad. ar momewona, yvela erTmaneTs

hgavda, yvela erTnairad mReroda. ucbad sportis sasax­

lesTan saocrebis mowme gavxdi. Telavis sofel arTanis

momRerlebs gaeformebinaT quCa puris TavTavis ZnebiT _

mosavlis aRebis rituals rom Seefereba. gaognebuli vus­

men: mRerian ise, rogorc aravis jer ar umReria _ sul

sxva variantebs, mravalJamierebs, alilos, Cakrulos... davjeqi manqanaSi, gavvardi konservatoriaSi, moviyvane

kukuri WoxoneliZe (konservatoriis folkloris kaTed­

ris gamge _ m. k.), movasmenine. amis mere gavecaniT maT,

miviwvieT koncertze filarmoniaSi, iq mkis hegi­oga da

sxva simRerebi Seasrules. mowmendil caze mexiviT gavar­

da arTanis namReri~.

is saRamo Cems meuRles, nukri Jordaniasac, kargad

axsovs: ̀ araCveulebrivi koncerti gamovida. guriis, kaxe­

Page 59: andro simaSvili

59

Tis, samegrelos rCeuli ansamblebi Camoiyvanes. svanuri

ferxulis Sesasruleblad lamis mTeli mestia Camovida

_ scenidan darbazSi gadmoinacvles, saocarad STambeW­

davi gamosvla hqondaT... miuxedavad amisa, arTana mainc

gansakuTrebulad gamoCnda. aliloTi daiwyes, am saoca­

ri simRera­galobis arseboba gagvaxsenes da gansxvavebu­

li CakruloTi daamTavres~ (70­iani wlebidan saxelmwifo

ansambli Cakrulos bolos zeda xmebs gundurad mReroda

_ aseTi Sesruleba simReras TiTqos masStaburobas ma­

tebda. saxelmwifo ansambls sxvebmac mibaZes... xalxuri

simReris iseTi kanonzomierebis ugulebelyofa, rogo­

ricaa zeda xmebis solo Sesruleba, folkloristebis sa­

marTlian, magram uSedego protests iwvevda. cota xanSi

Cakrulos mxolod da mxolod ase mRerodnen _ m.k.).

nukri Jordania: ̀ arTanelebis Cakrulom naRdi, Zvele­

buri namReri gagvaxsena. darbazSi amaRlebuli ganwyobi­

leba sufevda, xalxs daSla ar undoda. rac me ansamble­

bi momismenia _ radioSi safondo Canawerebs vakeTebdi,

saukeTeso koleqtivebi Camogvyavda, magram arTanelebis

maSindeli namReri dResac saocari simZafriT maxsovs.

sakoncerto scenisaTvis ucxo, namdvili avTentikuri an­

sambli iyo~.

simaSvil­CaxutaSvilebma arTanuli mravalJamieri, yanismkuri, arTanuli alilo da Sairebi Seasrules. dar­

bazSi qarTuli musikis korifeebi isxdnen: grigol Cxik­

vaZe, Salva mSveliZe, andria balanCivaZe, aleqsi maWava­

riani. arTanelebi pirvelad mRerodnen aseTi Zvirfasi

da warmomadgenlobiTi sazogadoebis winaSe.

Page 60: andro simaSvili

60

maSin arTana farTo sazogadoebisaTvis jer kidev

ucnobi ansambli iyo. amaze metyvelebs Tundac es faqti:

1980 wels, Jurnal `sabWoTa xelovnebis~ #3­Si, kompo­

zitorTa plenumis movlenebisadmi miZRvnil statiaSi,

kompozitori mixeil CirinaSvili wers: `pirveli xarisxis

diplomiT dajildovda Telavis raionis sofel aTanas

ansambli _ xelmZRvaneli m. sibaSvili~. erTdroulad ori

Secdomis daSveba _ soflis saxelisa da xelmZRvanelis

gvaris arasworad miTiTeba, vfiqrob, zemogamoTqmuli

azris damadasturebelia.

arTanis popularoba am koncertiT daiwyo.

imave wels, Jurnal droSis meore nomerSi, fol­

kloristi, profesori grigol CxikvaZe wers: `bavSvobi­

dan vicnob arTanel momRerlebs...saerTod kaxeTSi Zalze

gavrcelebuli iyo simReris saojaxo Sesrulebis tradi­

ciebi, ramac Semogvinaxa uamravi ZvelisZveli simRera Tu

sagalobeli. amaSia simaSvilebisa da CaxutaSvilebis sa­

ojaxo gundis damsaxurebac. maT dRemde moitanes iseTi

Tavankara xalxuri hangebi, romelTac axla iSviaTad gai­

gonebT kaxeTSi. erT­erTi maTgania alilo. specialiste­

bi aqamde kaxuri alilos erTaderT variants icnobdnen.

arTanelebis alilo Tavisi melodiuri TaviseburebiT,

xmaTa SewyobiT, rTuli intonaciuri SeTanxmebebiT, Ti­

Toeuli xma rom Tavis melodias gamoyofs banebis fon­

ze, CemTvis aRmoCena iyo. am momReralTa Rirseba maTi

uSualobaa. es xom sagangebod gawvrTnili gundi ar aris.

roca simaSvilebs da CaxutaSvilebs usmenT, grZnobT,

rogor axlos dgas maTi simRerebi soflur yofasTan~.

Page 61: andro simaSvili

61

arT

anas

wev

reb

i (m

arc

xnid

an):

ilia

Cax

ut

aSvi

li,

gu

ram

mes

abl

iSvi

li,

mix

eil

var

dan

aSvi

li,

tar

i-el

zaz

anaS

vil

i, s

ese

Caxu

taS

vil

i, v

ano

gl

axaS

vil

i, a

ndr

o s

imaS

vil

i, m

iria

n ma

muka

Svil

i, i

ose

b Ca

xut

aSvi

li,

gu

ram

bit

iaSv

ili,

fir

uz

mam

uka

Svil

i, f

iru

z t

ikiS

vil

i, v

ano

ter

ter

aSvi

li

Page 62: andro simaSvili

62

im wels arTanas saqarTvelos kompozitorTa kavSiris

plenumis laureatis wodeba mieniWa.

1981 wels kulturis saministrom ansambli daajildo­

va erTTviani sagzuriT rumineTSi, sadac Svidi Tu rva

koncerti gamarTes rogorc adgilobrivi msmenelisaT­

vis, aseve germaniis delegaciis winaSe da ucxoeli msme­

nelic moxibles. gundis wevrebi, sabWouri drois Sesaba­

misad, sxvadasxva fasiani suvenirebiTa da samkerde niS­

nebiT daajildoves.

1984 wels gardaicvala mixeil simaSvili. ansamblis

xel mZRvaneloba Zmam, andro simaSvilma, gaagrZela. igi

manamdec mxarSi edga ufros Zmas da ansamblTan muSaoba­

Si yvelanairad exmareboda.

1985 wels arTana miiwvies moskovSi, kompozitorTa

kavSiris sakavSiro plenumze, sadac laureatis wodeba

daimsaxura.

1986 wels borjomSi, xalxuri mravalxmianobis sakiT­

xebisadmi miZRvnil pirvel sakavSiro konferenciaze,

arTanam kvlav Segvaxsena avTentikuri (pirveladi) fol­

kloris gansakuTrebuloba. imave wlis 25 dekembers cen­

traluri radios eTerSi arTanam sruliad saqarTvelos

Sobis brwyinvale dResaswauli aliloTi miuloca.

am saSobao gadacemis avtori _ folkloristi nana

garsevaniSvili _ mravali wlis ganmavlobaSi saqarTve­

los radios oqros fonds avsebda, raionebidan saukeTe­

so Semsruleblebs iwvevda da iwerda. Tavis gadacemas man

guls emRereba daarqva.

arTanelebi marTlac guliT mRerodnen...

Page 63: andro simaSvili

63

ansamblis wevrTagan, pirvel rigSi, Zmebi CaxutaSvile­

bi _ raionSi cnobili monadireebia aRsaniSnavi: daTvze,

jixvze, taxze nadirobdnen.

ioseb CaxutaSvili _ ioseba _

ase eZaxdnen _ niWieri kaci yofi­

la, fandurze ukravda, maRal

xmas mReroda. iumoric saocari

hqonia _ sicocxle da mxiaruleba

Sehqonda ansamblSi. xeze kveTi­

lobaSi daostatebul xelosans

`oqros xeli~ hqonia: araCveuleb­

riv sasmisebs amzadebda _ fia­

lebs, jamebs. gamofenebsa da sa­

kavSiro simpoziumebSic monawi­

leobda, pri zebic auRia araer­

Txel. mis nakeTeb fialebs ansam­

blis wevrTa ojaxebSi dResac relikviasaviT ufrTxil­

debian.

CaxutaSvili ilo _ iosebis Zma_ mWedeli iyo, sofelSi

Tavisi samWedlo hqonia: wrToba, gamowkepva, sameurneo

iaraRis gamoWedva _ yvelaferi exerxeboda da, rac Zali­

an mniSvnelovania, msubuq iaraRs akeTebda: culi iqnebo­

da, waldi Tu namgali _ yvelaferi saukeTeso gamosdio­

da. simReraSi bans ambobda. simaSvilebi da CaxutaSvilebi

uerTmaneTod marTla ver Zlebdnen _ arTanaSi am gvarebis

sxvadasxva Taobis oTx­oTxi warmomadgeneli mReroda.

ansamblis uxucesi momRerlebi terteraSvili vano da

ioseb CaxutaSvili

Page 64: andro simaSvili

64

mamukaSvili firuza iyvnen. ansamblis daarsebidanve _

1938 wlidan _ oriveni miSa simaSvilTan mRerodnen.

terteraSvili vano samamulo omSi gaiwvies. dabrune­

bis Semdeg igi mZRolad muSaobda da ansamblSic Zvelebu­

rad mReroda. dabali bani hqonda, Tumca pirveli­meore

xmis Tqmac SeeZlo.

mamukaSvili firuza _ vanoze cota ufrosic iyo. TviT­

naswavli mWedeli yofila, liTonis Termuli damuSavebis

Tavisi meTodi hqonia. sameurneo iaraRebs amzadebda _

najaxs, waldebsa da culebs, Tan iseTs, qarxnulisagan ver

gamoarCevdi. yvelaze metad venaxis Sesawamli aparatebis

keTeba exerxeboda, Zviradac eyideboda _ 110 maneTad, es

maSin didi fuli iyo. andro papa ixsenebs: jibeebi sul

fuliT hqonda savse da dauTvlelad yvelas urigebdao.

gulRia kaci yofila, yvelas uyvarda. TviTon ki simRera

hyvarebia yvelaze metad. ansamblSi bans ambobda.

tikiSvili firuzi _ kolmeurneobis brigadirad mu­

Saobda. ansamblSi zeda _ pirveli­meore xmebis Sesruleba

SeeZlo. niWieri kaci yofila, advilad swavlobda, simRe­

ras ucbad aiTvisebda, magram patara, susti xma hqonda da

sxvaTa JReradobaSi ikargeboda. sibereSi avadmyofobda,

maRali wneva awuxebda, mzeze gasvlas ukrZalavdnen. sami

Svili darCa: ori arTanaSi cxovrobs, erTi _ TelavSi.

zazanaSvili tariel _ kolmeurneobaSi eleqtromon­

tiorad muSaobda. ansamblSi banis Semsruleblad iTvle­

boda, magram pirvelsac kargad mReroda.

vardanaSvili mixeil _kolmeurneobis rigiTi wevri

iyo. susti janmrTelobis mqone, xSirad avadmyofobda.

Page 65: andro simaSvili

65

1981 wels, rumineTSi rom midiodnen, gzaSi cudad gax­

da, mgzavroba veRar SeZlo da ukrainaSi datoves samkur­

nalod. 80­iani wlebis bolos gardaicvala.

Zmebi wvelebaSvilebi _ vano da boria _ veteqimebi iy­

vnen, ansamblSi orive bans ambobda.

glaxaSvili vano _ omis periodSi Semoemata arTanas. ansamblSi mReroda bolomde. kolmeurneobis rigiTi wev­

ri iyo.

arseniSvili aleqsi _ vaWrobis sferos muSaki yofila.

TelavSi cxovrobda da yovel mecadineobaze iqidan da­

dioda arTanaSi.

bitiaSvili guram kolmeurneobis brigadiri yofila.

mamukaSvili mirian da mesabliSvili eldar _ arTanas gacilebiT gvian SeuerTdnen. mamukaSvils mama _ kote _

yanismkuri ansambl arTanas SesrulebiT. wina planze _ andro simaSvili da ioseb CaxutaSvili

Page 66: andro simaSvili

66

kargi momRerali hyolia. andro papa ixsenebs: `kargi va­

riaciebi icoda, magram, Tu ar gadahkravda, ise ar imRe­

rebda~. mirian mamukaSvili mZRoli yofila. eldar mesab­

liSvili ansamblSi cota xans iyo. ̀ Rvinis msmelebi iyvnen

da es iyo Cveni ubedureba. sul mqonda amaze dava. TiTos

ki ar Camoisxamdnen, Rvinis smaSi xma modiso, iZaxdnen~, _

dResac wuxs andro papa.

80­ian wlebSi ansamblSi axalgazrdebi _ leqso xan-

jaliaSvili da umcrosi CaxutaSvilebi, Caxuti da sese

_ movidnen. Caxuti CaxutaSvili inJineri iyo, sese Ca­

xutaSvili _ agronomi. bolos ansambls CaxutaSvilebis

rZali, lia nikoloziSvilic SeuerTda. qalbatoni lia

profesionali lotbaria, igi arTanis 8­wlian skolaSi

simReris maswavleblad muSaobda da amave dros skolis

gundsac xelmZRvanelobda.

gamocdili solistebisgan gamoirCeodnen andro sima­

Svili da ioseb CaxutaSvili, axalgazrdebisgan _ mirian

mamukaSvili da leqso xanjaliaSvili. batoni leqso da

andro papa dResac erTad mRerian.

* * *

arTanam _ lamazi soflis patara momReralma jgufma

_ qarTuli musikaluri folkloris ganviTarebis isto­

riaSi mniSvnelovani wvlili Seitana.

ra maZlevs amis Tqmis safuZvels?

arTana ojaxuri Semsruleblobidan amozrdili avTen­

tikuri ansambli iyo _ simaSvilebis mosimRere gvaris

logikuri gamgrZelebeli. mis sakoncerto SesrulebaSi

Page 67: andro simaSvili

67

araferi iyo xelovnuri _ momRerlebi scenaze sagange­

bod arafers akeTebdnen _ mRerodnen Cveulebriv, ise,

rogorc sofelSi.

es iyo WeSmariti folklori.

msgavsi momRerali jgufebi _ momRerali gvaris, sa­

naTesaos an samezoblos saxiT, saqarTveloSi XXI sauku­

nemde SemogvrCa. zogierTi mxolod sakuTar kuTxeSi iyo

cnobili, zogierTis saxeli saqarTvelos farglebsac

gascda. aseTebia: okujavebi soxumidan, Sakaiebi _ tyvar­

Celidan, sixaruliZeebi _ makvaneTidan, xateliSvilebi _

saCxeridan, gogolaSvilebi _ kursebidan, cindelianebi

da subelianebi _ nakradan, erqomaiSvilebis mZlavri Sto

makvaneTidan da kidev mravali sxva _ TiToeuls Tavisi is­

toria da samoRvaweo `geografia~ gaaCnia, yvelani erTad

ki qarTuli tradiciuli simReris Semsruleblobis mra­

valsaukunovan istorias qsovdnen. am lamaz qsovilSi si­

maSvilebis gvarma Sesaferisi adgili daimkvidra.

simaSvilebi winaparTa simRerebs mRerodnen, hangis siZ­

velesa da kolorits icavdnen. dro midioda, icvleboda

epoqa, socialuri garemo, Cndeboda axali prioritetebi,

simaSvilebi ki mama­papaTa, anu avTentikuri folklori­

sadmi erTgulebas inarCunebdnen. asze meti simRerisgan,

romelTa gaxseneba andro papas dResac uSecdomod SeuZ­

lia, e. w. `arTanuli variantebi~ mainc gansakuTrebiT

Zvirfasia CvenTvis. aseTebia: melodiiTa da teqstiT gan­

sxvavebuli mravalJamieri, muSuri anu yanimkuri, ukuRma Cakrulo, arTanuli Sairebi fanduris TanxlebiT, fSav­

lebidan momdinare mumli muxasa, orpiruli guTnuri,

Page 68: andro simaSvili

68

Conguro... es Sedevrebi mxolod simaSvilebis saSemsru­

leblo tradiciam Semogvinaxa. Cven moveswariT dros,

roca sxvadasxva ansamblis repertuari imdenad erTnairi

iyo, rom maTi garCeva erTmaneTisgan Wirda kidec. arTana maSinac mxolod sakuTari kuTxis simRerebs asrulebda.

misma namRerma sazogadoebaSi interesi gaaRviva Zveli,

Tavankara xalxuri hangisadmi, zogadad, miviwyebuli sim­

Rerebisadmi.

amgvarad, SeiZleba Tamamad iTqva: arTanas didi wvli­

li miuZRvis xalxuri simReris Senaxva­gadarCenis saqme­

Si, qarTuli musikaluri folkloris ganviTarebis is­

toriaSi.

arTanis msgavsi ansamblebis damsaxurebaa isic, rom

80­iani wlebidan lotbarebma ansamblebis repertuaris

ganaxlebaze daiwyes zrunva da, rac mTavaria, amisaT­

vis sakuTari kuTxis miviwyebuli margalitebis Ziebas

Seudgnen.

* * *

momdevno, 90­iani, wlebi umZimesi iyo saqarTvelosaT­

vis. qveynis SigniT dapirispirebam, ZmaTa mkvlelma omma

ngreva da ubedureba moitana, qveynis winsvla Seaferxa,

yvela gegma CaSala, sicocxles safrTxe Seuqmna. arTa­nis Semadgenlobas kleba daetyo, moxucebi erTmaneTis

miyolebiT tovebdnen wuTisofels.

XX saukunesTan erTad arTanis arsebobac dasrulda...

Page 69: andro simaSvili

69

XXI saukune _ andro simaSvili uarTanod

XXI saukunes 77 wlis lotbari sevdiani fiqrebiT Sex­

vda. ansambli aRar arsebobda, qveyanas uWirda, simReri­

saTvis aravis ecala.

swored im periodSi andro papas axalgazrda lotbari

malxaz erqvaniZe estumra. eTnomusikologi, socialur

mecnierebaTa doqtori 15 wlis winandel ambebs ase ixse­

nebs: ̀ umZimesi periodi iyo. versad Caxvidodi usafrTxod.

eqspediciebis mowyoba mxolod 96 wlidan gaxda SasaZle­

beli. moviareT guria, samegrelo. 2000 wels daTo uzna­

ZesTan erTad andro simaSvilTan CavediT kaxeTSi. andro

papa depresiaSi iyo _ Cems cxovrebas azri ara aqvs, aRa­

ravis vaxsovaro. yanaSi gaval, hegi­okas Tqma minda, he­s

rom ityvi, oka xom unda daayolos vinmemo? aravin ar

ariso, _ wuxda. maSin, marTlac, sofels sicocxle ar

etyoboda, vis emRereboda? Cven gavaxseneT andro papas

1986 wlis borjomis warmateba, moskovis gastroli, rac

SegveZlo, SevuZaxeT. mere nel­nel TviTonac amoZravda,

gaixsena, _ ager, mezoblad aris erTi kaci, mReriso, mere

kidev viRac...

anCisxatis biWebTan vTqvi, kargi iqneba, andro papam

Tavisi popuri _ mkis simRerebi Segvaswavlos­meTqi. mo­

vilaparakeT da ramdenimejer CamoviyvaneT TbilisSi...

muSurs, yanismkurs gvaswavlida.

anCisxatis gundSi aseTi tradicia davnergeT: sis­

tematurad vmarTavdiT koncertebs, romelSic pirvel

ganyoflebaSi Cven vmRerodiT, meoreSi _ Camoyvanili

Page 70: andro simaSvili

70

stumrebi _ eqspediciebis dros saqarTvelos sxvadasxva

kuTxeSi `aRmoCenili~ ansamblebi.

andro papasac erTi Zalian kargi saRamo gavumarTeT

_ SesaniSnavi momRerlis, siRnaRis raionis ansambl mra­valJamieris solistis, valiko nanobaSvilis iubileze

CamoviyvaneT da ansambl SemoZaxilTan erTad vamRereT

(valiko nanoba Svili (1926 _ 2014) _ profesionali lot­

bari, xalxuri simReris cnobili Semsrulebeli _ 60­iani

wlebidan siRnaRis raionSi moRvaweobda: daaarsa ramde­

nime musikaluri skola, xelmZRvanelobda xalxuri sim­

Reris (sul 17) gundebs _ m.k.)

andro simSvilTan urTierToba merec gvqonda, magram

ufro iSviaTad. mTavari gakeTda: saqme daiZra, mis cxov­

rebas azri mieca, andro papa marto aRar iyo. mixaria,

rom yovelive amaSi patara wvlili Cvenc migviZRvis.~

andro simaSvili da valiko nanobaSvili 2010 w.

Page 71: andro simaSvili

71

andro papa parizSi

axalma saukunem andro papas mxsnelis saxiT anzor

erqomaiSvili gamougzavna.

andro papa mogviTxros: `2001 wels anzor erqomai­

Svilma minaxula da miTxra, parizSi unda waxvide, fran­

gebs qarTuli simRera unda aswavloo. me wina wlebSi ise

cudad viyavi... raRa dros Cemi parizia­meTqi, _ viuare.

magram anzori ar momeSva, imdeni melaparaka, davujere

da marto wavedi am siSoreze. rom Cavedi, Rame ver vi­

Zinebdi, sul simRerebs vRiRinebdi, vixsenebdi. mere me­

cadineobaze uTqvamT, es kaci Ramec mReriso. nel­nela

aRvadgine uZvelesi simRerebi, bavSvobaSi gagonilic ga­

vixsene. ase rom, amJamad 140­mde simRera maxsovs.

parizSi sami kvira dav rCi, Cemi maspinZlebi qalTa an­

sambli irinola (xelmZRv. frenk qeini) da mamakacTa an­

sambli marani (xelmZRv. bertran lambolizi) iyvnen. Tavi­

dan aTi kaci damxvda da bolos 35­ni iyvnen: qarTuli sim­

Rerebis Sesaswavlad safrangeTis sxva qalaqidan da sxva

qveynebidanac ki Camodiodnen: inglisidan, holandiidan,

korsikidan, norvegiidan. repeticiebs marTlmadidebeli

eklesiis foieSi vatarebdiT _ sami kvira davrCi da sul

17 simRera Sevaswavle. koncerti wminda ninos taZarSi

gavmarTeT. darbazi xalxiT iyo savse. Cveni namReri Cavi­

wereT da iqaur moZRvars davutove: alilo, Sen xar vena­xi da sxva simRerebi. marTlmadideblur dResaswaulebze

mrevli Turme sul am Cvenebur simRerebs mReris.

ansambl maranis wevrebis garda simRerebis mosasmenad

Page 72: andro simaSvili

72

da saswavleblad sxvebic

modiodnen, me uars aravis

veubnebodi, iseT xmaze

viyavi, TviTon mikvirda.

im periodSi parizSi

erisioni iyo Camosuli da

erTma amerikelma yvelani

erTad migvipatiJa. eri­sionis biWebi sul CemTan

modiodnen _ andro papa,

axla es vimReroT, mere

is vimReroTo... me vuT­

xari, Tqven ager xelmZR­

vaneli gyavT, ar ewyinos­

meTqi. ar ewyinebao. maSin

kargi­meTqi da zamTario

vamRere.

yovel meore dRes frangebs eqskursiebze davyavdi.

yvelaferi maCvenes: parizis Semogareni, eifelis koSki.

veubnebodi, rad minda es ConCxi­meTqi... mainc amiyvanes.

fotoreportiori ukan damdevda, radioSi diski Cavwe­

reT. amgvarad, gaviseirne am sibereSi~.

ase ubralod, misTvis damaxasiaTebeli uSualobiT

gviyveba andro simaSvili 14 wlis winandeli `parizuli

gastrolis~ ambavs.

andro papasaTvis es sasiamovno, magram Cveulebrivi

movlenaa. arcaa gasakviri _ simReris swavleba, gun d Tan

muSaoba xom misi profesiuli saqmianobaa! andro papa

andro simaSvili da frank qeini

Page 73: andro simaSvili

73

cota mosawyenadac ki

gvac nobs Tavisi moRvaweo­

bis parizul furcels...

TiTqos 21 dReSi ucxoeli

SemsruleblebisaTvis (Ta­

nac, gaiTvaliswineT, ara­

musikosebisaTvis) 17 qar­

Tuli xalxuri simReris

swavleba araviTar siZne­

les ar warmoadgendes, miT

ufro 80 wlis kacisaTvis!

andro papa imazec dums,

rom simRerasTan erTad

man saqarTvelos istoriac

gaacno maspinZlebs, qarTul zne­Cveulebebsa da yo­

fiT kulturasac aziara isini. frangebi mojadoebulni

darCnen andro simaSvilis codniT, profesionalizmiT,

axalgazrduli SemarTebiT, misi pirovnuli TvisebebiT...

isini andro papas `simReris mzes~ eZaxdnen...

andro simaSvili da bertran lambolizi

andro simaSvili parizSi, 2002 w.

Page 74: andro simaSvili

74

gTavazobT amonaridebs maTi werilebidan:

`Zvirfaso andro, Seni werilisaTvis didi madloba.

misma wakiTxvam didi emocia gamoiwvia CvenSi. ukve ramde­

nime weliwadia, erTmaneTi aRar gvinaxavs, magram xSirad

vfiqrob Senze. xSirad vigoneb Sens keTil Rimilsa da

brZnul sityvebs. imedi maqvs, male gnaxav an parizSi, an

saqarTveloSi. gkocniT siyvaruliT. elisabedi~.

`axla roca gwer, minda, SenTan erTad Sens lamaz mTeb­

Si viyo da alilos vmRerode. andro papa, Sen Cems cxov­

rebaSi erT­erTi yvelaze lamazi adamiani xar. ramdenje­

rac parizis RvTismSoblis taZars Sevxedav, Seni bavSvi­

viT gabrwyinebuli Tvalebi magondeba. Cveni megobroba

da simRerebi Cemi cxovrebis erT­erTi yvelaze Zvirfasi

nawilia, Zvirfasi ganZi da memkvidreoba. akoce magrad

Sens ojaxs. mari­madleni.~

`sufraze vsvamT Sens sadRegrZelos da didxans si­

cocxles gisurvebT. imedi maqvs, sul male SevxvdebiT da

erTad vimRerebT. Sen Cven Zalian bevri ram gvaswavle. ar

gvaviwydebi, aqauri yvela momRerlis gulSi gidevs bina.

bertrani~.

`Cven, sayvarelo andro papa, Zalian mogvenatreT...

roca CvenTan iyaviT, is dro ar maviwydeba. roca vikribe­

biT, Tqvens sadRegrZelos gansakuTrebuli siyvaruliT

vambobT xolme. vamayob, rom sul pirvelma me gagicaniT

bertranTan erTad. is dRe ar maviwydeba, zafxulis erT

mSvenier dRes, arTanaSi daupatiJeblad rom movadeqiT

Tqveni saxlis kars. pativiscemiT, Tqveni TamTa~.

Page 75: andro simaSvili

75

andro simaSvili frang moswavleebTan erTad, parizi, 2002

frangi moswavleebis werilebi

Page 76: andro simaSvili

76

`Cveno Zvirfaso papa andro, didi madloba imisaTvis,

rom uflebas gvaZlev papa dagiZaxoT. Senze marTlac ise

vfiqrob, rogorc Cems papaze. gergeTulas ki sul vmRe­

ri. Seni simReris madli da Zala sul Tan damyveba.

mTeli guliT visurveb, janmrTelad iyo, kidev Sev­

xvdeT da vimReroT erTad.

kidev madloba yvelafrisaTvis. silveni~.

`Zvirfaso papa andro, Tqven me ar micnobT, mxolod

ramdenime Tvea, rac gogoebTan vmReri. Tqvenma werilma

guli amiCvila, ase mgonia, rom Cemi papac xarT~.

... ase eferebian Tavis andro papas qarTulad amRere­

buli frangebi...

koncerti kaTolikur eklesiaSi, parizi.

Page 77: andro simaSvili

77

oriod sityva alaverdis taZris

mgalobelTa gundis Sesaxeb

XXI saukune qarTuli kulturisaTvis gansakuTrebu­

li mniSnelobis movleniT daiwyo: gaerTianebuli erebis

ganaTlebis, mecnierebisa da kulturis organizaciam –

iuneskom _ qarTuli xalxuri simRera kacobriobis ara­

materialuri memkvidreobis Sedevrad gamoacxada da qar­

Tuli folkloris dasaxmareblad, grantis saxiT, 150.000

dolari gamoyo. es Tanxa ori mimarTulebiT gadanawil­

da _ qarTuli folkloris Semdgomi ganviTarebisaTvis

da folkloris kvlevisaTvis.

folkloris sferoSi masStaburi samecniero muSaobis

sawarmoeblad TbilisSi saxelmwifo konservatoriis

tra diciuli mravalxmianobis kvlevis saerTaSoriso

centri daarsda. 2002 wlidan dRemde am centris Taos­

nobiT tradiciuli mravalxmianobis Svidi saerTaSoriso

simpoziumi Catarda, romlebzec qarTveli da ucxoeli

mecnierebis mier Catarebuli kvlevebia warmodgenili.

imave wels, folkloris Semdgomi ganviTarebis miz­

niT, qarTuli xalxuri simReris saerTaSoriso centrma

(romelsac dRemde anzor erqomaiSvili xelmZRvanelobs),

grandiozuli proeqti wamoiwyo: saqarTvelos aT rai­

onSi orwliani salotbaro skolebi gaxsna. am skolebSi

raionis cnobili momRerlebi axalgazrdebs TavTavianTi

kuTxis simRera­galobas aswavlidnen. salotbaro skole­

bis saqmianobas simReris centris warmomadgeneli giorgi

donaZe kurirebda. amJamad batoni giorgi saqarTvelos

Page 78: andro simaSvili

78

folkloris saxelmwifo centris direqtoria. mis mo­

naTxrobs calke SemogTavazebT.

2002 wels TelavSi salotbaro skola gaixsna. xalxuri

simReris maswavleblad andro simaSvili airCies. pari­

zidan dabrunebul andro papas sasiamovno ambavi elo­

da: anzor erqomaiSvilma alaverdis taZris mgalobelTa

gundisaTvis xalxuri simRerebis Seswavla daavala.

alaverdis taZris mgalobelTa gundi 2001 wels ala­

verdeli mitropolitis daviTis locva­kurTxeviT Se iq­

mna. gundis regenti konstantine papalaSvili gaxldaT.

konstantine papalaSvili alaverdel mgalobelTa So­

ris asakiT ufrosi iyo. misi papis Zma, giglo papalaSvili

iyalTos ansamblSi mReroda, Zlieri meore xma yofila.

andro papas azriT, simRerebic kargi hqonia, teqstebic.

ansamblSi igi safanduro simRerebs asrulebda.

konstantine papalaSvili Tbilisisa da Telavis gun­

debSi mReroda, Semdeg profesiiT gaagrZela muSaoba _

alaverdis eparqiis mTavar arqiteqtorad. bolos ala­

verdis mgalobelTa gundis regentoba daavales.

andro papa ixsenebs: `roca gundSi mivedi, galobaSi me­

cadineoba ukve dawyebuli hqondaT, Tamaz gabisonia (eT­

nomusikologiis doqtori _ m.k.) amecadinebda. me xalxur

simRerebs vaswavlidi. yanimkuris dadgma mindoda, biWebi

Tavidan gamijiutdnen _ amas vin uyurebso. mTeli weli

vimuSaveT, bolos avkinZe _ gamovida patara speqtakliviT.

iseTi gamosvla gvqonda _ suyvelas boli avadine ~...

2003 wels alaverdis taZris mgalobelTa gundi fol­

kloruli festivalis laureati gaxda.

Page 79: andro simaSvili

79

daskvniT koncertze TbilisSi, rusTavelis Teatris

scenaze, yanismkuri aCvenes. samwuxarod, es alaverdis

mgaloblebis bolo gamosvla iyo _ dafinansebis Sewyve­

tis Semdeg, enTuziazmis anabarad darCenili gundi nel­

nela daiSala.

beqa biZinaSvili: ̀ am gundSi biZinaSvilebi samni viyaviT,

orni _ bainduraSvilebi (alaverdis mgaloblebi), vasil

kornienko, SaSviaSvili giorgi (axla mRvdelia), griSka­

Svili Tornike, miqelaZe laSa _ yvelani moviwamleT mu­

sikiT. zogma swavla umaRlesSic ganagrZo. me sasuliero

akademiasTan arsebuli qarTuli simRerisa da galobis

umaRlesi saswavlebeli davamTavre, lotbari var.

Tavidan, simRerebis Sesaswavlad rom mivedi, situa­

cia ar momewona _ yvelas erT xmaSi gvamRerebda xan pir­

vels, xan meores, me ki vicodi, rom es ar SeiZleboda.

mere mivxvdi: andro papa yvela xerxs mimarTavda, oRond

andro papa da yanismkuri alaverdis taZris mgaloblebelTa gundis SesrulebiT, 2003

Page 80: andro simaSvili

80

Cven Tvis simRera eswavlebina momdevno fraza. mosmeniT

gvaswavlida: jer TviTon imRerebda, mere Cven gvameore­

binebda.

ansamblSi 40 wlis kacebic da 25 wlis biWebic viya­

viT. yvelaze ufrosi uSangi SarvaSiZea _ papamisi, Tur­

me, kargad mReroda. duetSi me da andro papam vimRereT

salamuro, diambego. uSangisTan erTad mravalJamieri da

berikaci Seasrula.

andro papas SeuZlia, yovel jerze axleburad imRe­

ros, namdvili improvizatoria. erTi idea maqvs: minda,

simRerebis axal­axali variantebi gaakeTos. adre yvela

momRerali qmnida Tavis variantebs, axla ki yvela erT­

sa da imaves mReris, mxolod Caxvevebs cvlian, magram es

axal variants ar niSnavs...~.

andro simaSvili alaverdis taZris mgaloblebTan erTad

Page 81: andro simaSvili

81

stumrad SemoZaxilTan

alaverdis taZris mgalobelTa gundis daSlis mere,

andro simaSvilma axali ansambli _ SemoZaxili _ Camoaya­

liba. mas Semdeg, ukve ramdeni welia, andro papa kviraSi

samjer _ orSabaTs, oTxSabaTsa da paraskevs arTanidan

TelavSi dadis da Telavis dramatuli Teatris SenobaSi

SemoZaxils amecadinebs. marTalia, sapatriarqom sarepe­

ticiod adgili gamouyo, magram iq axla remontia. ase

rom, madloba Teatris samxatvro xelmZRvanels paata

guliaSvils daxmarebisaTvis.

SemoZaxili raionuli Tu respublikuri mniSvnelo­

bis festivalebis (art­geni, axali Telavuri festivali New­nadimi) xSiri stumaria.

ansamblis wevrebis gasacnobad arTanaSi Semodgomis

miwuruls CavediT.

Cveni pirveli vizitis Semdeg arc ise didi dro iyo

gasuli, magram haerSi ukve zamTris susxi trialebda.

mze veeberTela Rrublebs daefara, maTi Crdilebi kav­

kasionis kalTebze Sefenil tyeebs idumal iers aZlevda.

dRisiT jer kidev Tbiloda, RamiT ki namdvili zamTris

sunTqva vigrZeniT. sabednierod, damxvedrTa siTbom,

agizgizebulma buxarma da cota kaxurma Rvinom Ramis si­

cive dagvaviwya.

ucnaurad daemTxva: andro papaze siuJetis gasakeTeb­

lad arTanaSi sapatriarqos televiziis muSakebic Camo­

vidnen. me da Jurnalistma ia tiginaSvilma batoni an­

dro kiTxvebis alyaSi movaqcieT, magram, mgoni, Zalian

Page 82: andro simaSvili

82

ar Sewuxebula. piriqiT, energiuli da xalisiani Canda.

bolo ar uCanda mis mogonebebs...

ucnaur droSi vcxovrobT _ sul sadRac miviCqariT,

Torem, wesiT, andro simaSvilis yovel sityvas unda vi­

werdeT, gverdidan ar vSordebodeT. netav, misi SviliS­

vilebi Tu acnobiereben, rogori papa hyavT...

ansamblis wevrebi sxvadasxva profesiisani arian, zo­

gic, drois Sesabamisad, umuSevari. asakiTac da xasiaTi­

Tac imdenad gansxvavebulni Canan, rom maTi erTsulov­

neba simReraSi sakvirvelicaa. Tumca, maT urTierTobas

ori ram aduRabebs: kaxuri simReris siyvaruli da udi­

desi pativiscema da siyvaruli andro papasadmi.

repeticiis dasrulebis Semdeg SemoZaxilis wevrebs

gavesaubre. pirvel rigSi, andro papas ZmiSvils, givi si­

maSvils dawvrilebiT gamovkiTxe saxelovani mamis Sesa­

xeb. batonma givim saojaxo albomidan suraTebic gadmom­

ca, risTvisac did madlobas movaxseneb. mis vrcel mo­

gonebas calke SemogTavazebT. aq ki ansamblis danarCeni

wevrebis monaTxrobs gagacnobT.

uSangi SarvaSiZe _ pirvel xma, andro papas mewyvi­

le, 79 wlis: andros ansamblSi yvelaze ufrosi var. 25

weli gardabanSi mTavar agronomad vmuSaobdi. aq rom Ca­

movedi, (TelavSi repeticiebze sofel vanTidan dadis)

simRera mainteresebda, veZebdi kacs, raTa erTad gagve­

keTebina rame. androsTan mimaswavles _ adre alaverdSi

amecadinebda mgaloblebso. mivedi masTan da gavicani _

andro xom iciT rogoria? egreve miTxra, unda vimReroT

me da Seno da amis mere daiwyo... masTan muSaoba yovel­

Page 83: andro simaSvili

83

Tvis Rirs, imitom, rom Tavidan bolomde icis, ra unda

gaakeTos kacma. miuxedavad imisa, rom moxucia, Tavisi

profesia kargad icis _ ganaTlebuli, tkbili mosaubre,

sindisieri, ojaxis kacia. amis mere daiwyo Cveni cxovreba

erTad da veRar vanebebT erTmaneTs Tavs. Tu gagviWir­

deba, vexmarebiT erTmaneTs, enTuziazmze vmuSaobT. me

fandurze vukrav, Cemi simRerebi maqvs.

mamaCemi xalxuri simReris moyvaruli iyo, CvenTan

saxlSi mRerodnen SemoZaxils, zamTarios, berikacs. xuTi

wlis biWs gverdiT momisvamda da maswavlida.

gardabanSi ansambl beTaniaSi vmRerodi mamia baq raZesTan.

aq me da andro I­II xmebs viyofT, erTad vmReriT.

androm baSvebica da moxucebic _ yvelani agvamRera...

nikoloz cixiSvili _ I­II xma, 31 wlis: ojaxSi pata­

raobidan vmRerodi, II klasidan pavle demuriSvilTan

biWunaTa ansamblSi viyavi, mere Telavis II saswavleb­

lis sagundo­sadiriJoro ganyofileba davamTavre, vio­

linozec vukrav, _ TbilisSi niWierTa aTwledis mosam­

zadebel kursze vswavlobdi, sapatriarqoSi vgalobdi da

konservatoriaSic Caviricxe, magram fasianze da sxva gza

avirCie: germaniaSi wavedi, duseldorfSi didi samrev­

loa da iq vgalobdi, mama ise arqimandritTan, didi praq­

tika SeviZine. TelavSi, biWunaTa ansambli Camovayalibe,

xels miwyoben.

Telavidan wasvlamde alaverdSi vgalobdi, iq andro

papa xalxurebs gvaswavlida. saqarTveloSi dabrunebis

mere isev andro papasTan var. marTalia, sistematurad

ver vaxerxeb, magram mainc.

Page 84: andro simaSvili

84

andro papa saocari kacia. mas didi amagi aqvs TiTo­

eul Cvenganze.

leqso xanjaliaSvili _ 57 wlis: simReris tradicia

Cems gvarSi CemiT daiwyo. mosmena yovelTvis miyvarda. Ca­

xutaSvilebis rZali lia simReras gvaswavlida. Segvkriba

ori biWi da xuTi gogo da ansambli Svidkaca Camoayaliba.

skola rom davamTavre, Zia miSam gundSi Camayena. ma­

Sin simaSvil­CaxutaSvilebi calke ar mRerodnen, yvelani

erTad iyvnen (soflis did gundSi _ m.k.).

ansambli rumineTSi rom gauSves, me uari miTxres _

Cawyoba midioda raikomidan, Zia miSam _ Cemze araa da­

mokidebulio. xom gaxsovT, ra Zneli iyo sazRvargareT

wasvla? mec tlinkebi wamovyare, aRar minda ansamblSi­

meTqi da aRar mivedi.

amasobaSi TbilisSi iuridiuli fakulteti davamTav­

re, coli moviyvane, nafareulSi gadavedi. Zia miSas iqac

sTxoves gundis gakeTeba. Tu leqsoc iqneba, maSin kio _

uTqvams. mokled, gavakeTeT gundi nafareulSi. mere me

Camovayalibe Svidkaciani ansambli, speqtaklic davdgiT

_ sabraldebo daskvna, marjaniSvilSi gavitaneT, moskov­

Sic gagviSves ori kviriT, kargi dro gavatareT.

miSa rom daiRupa, arTana andro Ziam Caibara. dafinan­

seba aRar iyo, sul enTuziazmze varsebobdiT. dResac ase

varT...

irakli dvaliSvili: adre CakruloSi jumber jangu­

laSvilTan vmRerodi. es ori welia, andro papasTan var.

simRera rom mindoda, imitom davdivar, Torem iseTi

profesia maqvs _ paTanatomi var _ rTuli. Tavisufal

Page 85: andro simaSvili

85

dros aq vatareb. zogjer aqedan pirdapir gamoZaxeba­

ze mivdivar. CemTvis simRera yvelaferia _ gantvirTva,

gaxaliseba mTlianad, ginda problema mqondes _ amaSic

mexmareba. amitom movdivar. Torem me rasac vuyureb _

RmerTma yvelas aSoros. Svilebi da SviliSvilebic myavs,

saxlSi vmReriT, kargi saojaxo ansambli gvaqvs.

giorgi wvelebaSvili: andro papas namowafari var, jer

kidev skolidan. cota xans arTanaSi vmRerodi, mere Su­

aledi mqonda _ profesiiT vmuSaobdi, sanhigienisti var.

mere androm aq wamomiyvana, meore welia aq var. sakmaod

saintereso cxovrebaa, kargi koleqtivia, erTmaneTis nax­

va gvixaria. ori biWi myavs _ Tornike da vaniko, ocdarva

da ocdaaTi wlisa, deda myavs, vcxovrobT, rogorc so­

fels Seefereba.

SemoZaxilSi didi siamovnebiT davdivar. andro viRa­

cisTvis papaa, CemTvis _ Ziaa. Cemi mama da biZa _ boria

arTanaSi mRerodnen. Tu gaxsovT, 1980 wlis dadgoma

saqarTvelos WaRara kacma miuloca da RviniT savse ja­

miT daloca _ is mamaCemi iyo, vano wvelebaSvili. maSin

arTana televiziaSi dapatiJes, yanismkuri Seasrulebi­

nes. hoda, bolos, mravalJamieris fonze daloca saqar­

Tvelo mamaCemma. kargi dro iyo, axalgazrdebi viyaviT...

wina wels movida andro Zia da simRera SemomTavaza.

mec, ra, saSualebaze meti ra iyo, samuSao ar aris da...

imis mere erTad varT.

TaZia sisauri: me mTis kaci var da kaxur simReraze

balRobaSi viZaxdi: mkvdari viyo da gamagonon, erT saaTs

kidev vicocxleb­meTqi. axlac am suliT vcxovrob.

Page 86: andro simaSvili

86

68 wlis kaci var, 1972 wlidan vmReri. TelavSi rac

Camovedi, jer CakruloSi viyavi, jumber jangulaSvil­

Tan. axla aq var. me simRera, leqsi da Cemi eris cis nami

damrCenia. leqsebs vwer didi xania, albaT yvela scenaze

vmdgarvar: vaxuStis drosac, mere usamarTlobaSic ga­

banebuli var da axlac vbanaob. ai, ansambli varT da sa­

repeticio adgili ar gvaqvs, kulturis saxli ar gvaqvs,

aq varT Semoxiznulebi. kidev kargi, TeatrSi mogvces es

adgili samecadinod.

andro papa arTanidan TelavSi Tavisi fuliT dadis _

siminds fSvnis, fuls ise Soulobs _ aba, am kacis gverdze

rogor ar unda davdge, ra gavakeTo amaze Zvirfasi, rom

vuRalato? rac ginda daRlili da nervebmoSlili viyo,

rom ityvis, biWebo, modiT davZaxoTo, mec aq var. is ara­

sodes agvianebs repeticiebze _ es Cven vagvianebT. erTi

kargi leqsi maqvs dawerili, iubile Tu gadauxades, iq

unda wavukiTxo. vaxuStim (kotetiSvilma _ m.k.) rom wigni

gamouSva kaxeTis regionis leqsebiTa, sami magdeni masala

maqvs, adgili ar myofnis. amas winaT marjaniSvilis Te­

atrSi damibares, leqsi wamakiTxes, rac WirdebodaT da

sityva ar gviTxres, ise gamogviSves _ Suqi Caaqres da erTi

gasasvleli dagvitoves. madlobac ar gviTxres wesieri.

Cven Zalian faqizi xalxi varT, Cven Zalian bevri

gvaqvs da vcdilobT sxvebsac mivceT, egeb gamaadges. mag­

ram, imis magivrad, rom madloba Tqvan... mainc ase sjobia,

amaze saimedo laSqari ar aris. mec is wveTi var, okeaneSi

rom midis da uerTdeba. ase jobia sikvdili...

Page 87: andro simaSvili

87

Tornike griSkaSvili: 31 wlis var. bavSvobaSi aq, Te­

lavSi, demuriSvilis ansamblSi vmRerodi, 10 wlis win

ki andro papasTan daviwye siaruli, xalxur simRerebs

vswav lobdi. Semdeg SemoZaxilSi wamovedi _ mokled, an­

dro papas davyvebi.

aq yvelani misi gazrdilebi varT. asakobrivi gansxva­

veba xels ar gviSlis, mainc yvelani megobrebi varT,

erTad purs vWamT, erTad vqeifobT, vmecadineobT da ga­

movdivarT scenaze.

dedis mxridan andro papa Cemi naTesavia, magram ama­

Si araa saqme: qarTuli folkloris iseTi saunjea, gul­

grilad veravin Cauvlis. andro papa unikaluri vinmea

_ erTi saaTi, ori saaTi viyo, kidev menatreba masTan

SemoZaxili artgenze, 2009 w.

Page 88: andro simaSvili

88

yof na. yvelaferSi gacnobierebulia, istoriis SesaniSna­

vi mcodnea, sxvadasxva Temaze gauTaveblad SeuZlia sau­

bari. janmrTelobasa da dRegrZelobas vusurveb.

CvenSi sanam kaci ar daberdeba, ar gardaicvleba, di­

debas ar aniWeben. andro papa namdvilad didi pirovnebaa

da Zalian minda, sicocxleSi dafasdes.

giorgi gelaSvili: Telavis Teatris msaxiobi var, arsad

ar mimReria arasodes. aqac sruliad SemTxveviT movxvdi:

dilaobiT vvarjiSob xolme da erT dilas TaZia sisaurs

Sev xvdi. misi damxaxurebaa, ansamblSi rom movedi. gavicani

es adamiani, andro papa, is Tavidan bolomde siyvarulia,

ramdenime TveSi amamRera. axla vmegobrobT da, RvTis wya­

lobiT, mis axlobelTa siaSi var. 36 wlis var. andro papam

Tavisi androseuli vazis nergi maCuqa. TbilisSi waviRe, da­

velodebi, rodis ixarebs. madloba RmerTs yvelafrisaTvis.

ivlita cocxalaSvili: ansamblis wevri ara var. andro

papasTan ansamblSi mamakacuri simRerebis Sesaswavlad

davdivar. me TviTon mainteresebs da sxvebsac vaswavli.

dRevandeli areuli musikis fonze, viTom axals rom qmni­

an da TviTonac ar ician ras, vcdilob bavSvebs gavuRvivo

siyvaruli WeSmariti qarTulisadmi da vaswavlo is, rac

ukvdavia: Cakrulo, mravalJamieri, SemoZaxili, Zveli ka­xuri, Telavuri, qalgulo, qalaquri, ceduri, saeklesio.

rac Cems sulSia, minda sxvasac vaswavlo. qarTveli sul

ibrZoda, Tavs icavda, kacica da qalic erTnairad. amitom

kacTa simRerebi yvelam kargad unda vicodeT.

kobiaSvili ivane _ 27 wlis: Telaveli var, alaverdis

gundSi 2005­Si mivedi. andro papa simRerebs gvaswavlida,

Page 89: andro simaSvili

89

me _ bans vaZlevdi. ojaxSi orive papas fandurebi hqon­

daT, bebia mReroda, dedam musikaluri ganaTleba Tela­

vis teqnikumSi miiRo. musika bavSvobidan mesmoda, musi­

kaluri ganaTleba maqvs _ gitaraze vukrav. alaverdSi 18 wlisa mivedi, axla SemoZaxilSi var, andro papasTan, Tan

xelobas veuflebi, yoveldRe mecadineobaze ver movdi­

var, banebi ramdenime varT, amiT mecadineoba ar iSleba.

ra vqna, ojaxSi raRacebi Cems kiserze gadadis, yoveldRe

2­3 saaTi saqmidan mocdena ar gamomdis. xSirad ver mov­

divar, magram simRera sicocxlebs mixalisebs.

ai, giorgis (giorgi elizbaraSvili _ m. k.) cota eza­

reboda dRes wamosvla. vuTxari: axalgazrda kaci xar.

roca daberdebi, ityvi, _ andro simaSvilTan vmRerodi...

yvelaferi gadade da wamodi­meTqi.

andro papa Tavmdabali kacia. meuRle rom gardaec­

vala, panaSvidi meufem gadauxada. maSin bevrs gaukvirda

_ ramxela dafaseba hqoniao. saxlSi andros toli papa

myavs. guli mwydeba, TiTze CamosaTvleli arian iseTe­

bi, romlebic siberemde movidnen janmrTeli, gonieri,

sufTad... da saxea imisa, Tu adamianma sufTad icxovra,

mSvidobianad gaiara cxovreba _ mSvidobiani sibere eqneba.

giorgi elizbaraSvilsac gavesaubre _ 17 wlis mokrZa­

lebul, simpaTiur axalgazrdas. agrarul fakultetze

abarebs TbilisSi, mere raionSi davbrundebi da mivxe­

dav am sferoso, _ imedovnebs. simReras andro papasTan

swavlobs, ansamblSi bania. yaralaSvilebis STamomavali

yofila...

Page 90: andro simaSvili

90

* * *

repeticias ansamblis ramdenime wevri ver daeswro. an­

dro papa Zalian ganicdis amas, Tumca kargad esmis, rom

ojaxis marCenal mamakacebs repeticiisaTvis zogjer

dro, zogjer xalisi da energia ar hyofniT _ SemoZaxili xom enTuziastebis ansamblia! arada, enTuziazmi zogjer

Ralatobs kacs!

andro papas SemoZaxilis sicocxlisunarianobis imedi

aqvs. mec minda, dRegrZeli da warmatebuli iyos andro

papas nabolara. albaT, asec iqneba. erTi ram zustad

vici: is siyvaruli da energia, riTac andro simaSvili

am saqmes emsaxureba, auracxelia da fuWad ar unda dai­

kargos. misi anazRaureba mxolod ansamblis warmatebul

arsebobas SeuZlia. amitom mimaCnia: danaSauli iqneba, Tu

andro papas ukanaskneli ansambli enTuziazmis anabara

darCeba. TiToeuli Cvenganis danaSauli...

isic vici: Tu gvinda saqarTveloSi folklori coc­

xlobdes da viTardebodes _ arTanisa da SemoZaxilis msgav si ansamblebi unda movamravloT, ansamblebi, rom­

lebic Zvelebur, xalas soflur simRerebs gaacocxle­

ben. mjera: saqarTveloSi jer kidev moiZebneba WeSmariti

folkloris mcodne, andro simaSvilis msgavsi mouRle­

li berikacebi. sanam droa, viswavloT maTgan!

dRegrZeloba vusurvoT ansamblis wevrebsa da maT

unikalur xelmZRvanels _ andro simaSvils!

fasdaudebelia misi Rvawli momavali Taobebis winaSe.

Page 91: andro simaSvili

91

arTana saeqspedicio CanawerebSi

sofel arTanaSi pirveli folkloruli eqspedicia

1951 wels moewyo. mas cnobili mecnieri Tamar mamalaZe

xelmZRvanelobda. TerTmeti simRera Caweres: sofleli glexis Svili var, mayruli, TeTro bato, urmuli, mra­valJamier, oduri, garekaxuri, guTnuri, nana. simRerebis

nawili bolonakluli an dausrulebelia, magram, yvela

teqnikuri xarvezis miuxedavad, kaxuri simReris mkvle­

varTaTvis isini fasdaudebeli ganZia.

Catarebuli muSaobisa da dakvirvebis Sedegebi (iseve,

rogorc mis mier notirebuli masala), mocemulia 1962

wels gamocemul monografiaSi Sromis simRerebi kaxeT­Si, romlis winasityvaobaSi avtori aRniSnavs: `arTane­

li momRerlebisgan gansakuTrebuli xmiTa da simRerebis

kargi codniT gamoirCeoda simaSvilebis ojaxi~.

1952 wels simaSvilebma kidev erT eqspedicias umas­

pinZles. amjerad es iyo Tbilisis vano sarajiSvilis sa­

xelobis saxelmwifo konservatoriis pirveli samecnie­

ro eqspedicia kaxeTSi, romelsac profesori grigol

CxikvaZe xelmZRvanelobda. am eqspediciis monapovari _

TerTmeti simRera _ konservatoriis arqivSia daculi. es

simRerebia: jvari winasa, urmuli, oduri, yanis muSuri, alilo, sacekvao, mokle mravalJamieri,. grZeli mraval­Jamieri, Cakrulo, orovela, kalouri.

1958 wels arTanaSi konservatoriis pedagogi, fol­

kloristi oTar CijavaZe Casula, adgilobrivi momRer­

Page 92: andro simaSvili

92

lebi (maT Soris zeda xmebi _ giorgi da abram simaSvilebi

da solomon CaCauri) Seukrebia da maTi SesrulebiT Sem­

degi simRerebi Cauweria: alilo, beri kaci var, zamTa­rio, Tamar qali, mayruli, mokle mravalJamieri, mraval­Jamieri, oduri, garekaxuri saWidao, sxvaTa mojamagiro­bas, SaSvi­kakabi, Cakrulo, Conguro, jvaris winasa, nana _ sul 15 simRera. TiTqmis yvela simRera Sesulia 1962

da 1969 wlebSi oTar CijavaZis mier gamocemul sanoto

ortomeulSi _ qarTuli kaxuri simRerebi.pirveli eqspediciidan 26 wlis Semdeg, 1984 wels, oTar

CijavaZem arTanaSi kidev 25 simRera Caiwera (maT Soris

zogierTi xelmeored). es simRerebia: arTanuli mraval­Jamieri, zamTari, yanimkuri, oduri, grZeli kaxuri mra­valJamieri, diambego, SemoZaxili, aragvis xeobazeda, kalospiruli, Tamar qalo, qarTvelo, xeli xmals ikar, alilo, SemoZaxili (meore varianti), mamulo, guTnuri, simRera bunebaze, Cakrulo, guSin Svidni gurjanelni, winwyaro, mxedruli, Savlego, Sairebi, SaSvi­kakabi, ka­xuri saWidao. samwuxarod, am masalis gamocema baton

oTars ar dascalda.

1963 wels arTanaSi cnobili mecnieri, folkloristi

mindia Jordania Cavida da simaSvilebis ojaxSi simRerebi

Caiwera. momRerlebsa da baton mindias Soris kaxuri sim­

Rerebisa da maTi Sesrulebis wesebis Sesaxeb saintereso

saubari gaimarTa. batonma mindiam misTvis Cveuli sizus­

tiT CainiSna kuTxuri gamoTqmebi, calkeuli sityvebi,

eTnoforebis mier gamoTqmuli mosazrebebi. konserva­

toriis folkloris laboratoriaSi dacul am masalas

Page 93: andro simaSvili

93

_ saeqspedicio dRiurs _ eTnomusikologebisaTvis didi

daxmarebis gaweva SeuZlia.

im Canawerebis (sul 23 simRera Caiweres) gacnobisas

yuradReba mivaqcie erT faqts: orovela zedized orjer

aris Cawerili. pirvelad mas andro simaSvilis biZa, abram

simaSvili asrulebs, meored ki Tavad andro simaSvili,

romelic maSin 40 wlis iyo. simReris zedized orjer

Sesrulebis faqti TavisTavad arafrismetyveli iqnebo­

da, rom ara erTi garemoeba: abram simaSvili urmulisa

da orovelas aRiarebuli Semsrulebeli iyo da mas Sem­

deg orovelas xelmeored simReras bevri ver gabedavda.

rogorc Cans, andro simaSvili ukve maSin (an, egeb, gaci­

lebiT adrec) Tavis saxelovan mama­biZas simReraSi tols

ar udebda.

bolo eqspediciebi da gamocemuli diskebi

oTari CijavaZis bolo eqspediciis (1984w) Semdeg ori

aTeuli wlis manZilze arTanaSi simRerebis Casawerad

aravin Casula. 2005 wels ki 82 wlis momRerals, Tbi­

lisis saxelmwifo konservatoriis tradiciuli mra­

valxmianobis kvlevis saerTaSoriso centris proeqtis

far glebSi, estumra eTnomusikologi, xelovnebaTmcod­

neobis doqtori, natalia zumbaZe. isaubres, simRerebic

Caiwera. amis Semdeg, konservatoriis tradiciuli mra­

valxmianobis kvlevis saerTaSoriso centris # 3 biule­

tenSi andro simaSvilTan interviu daibeWda. ramdenime

wlis Semdeg, 2008­Si, folkloris saxelmwifo centrma

Page 94: andro simaSvili

94

gamosca ori diski: erTi andro simaSvilisa da alaverdis

taZris mgalobelTa gundis mier Sesrulebuli 15 sim­

ReriT (es simRerebi andro papam Seaswavla), da meore _

andro simaSvilis mier moTxrobili ambebiT.

diskebze darTul bukletSi natalia zumbaZe wers: ga­

mocemis I diskze, ZiriTadad, warmodgenilia sofluri

(glexuri) simRerebi, maT Soris _ kaxuri kilokavisTvis

umniSvnelovanesi sufrulebi..... saSobao, mayruli, Sro­

mis, saferxulo wyobis da saxumaro simRerebi... aqve Se­

sulia qalaquric da, rac gansakuTrebiT sainteresoa,

xalxuri Semsruleblis mier Tavisuflad namReri pro­

fesiuli musikis nimuSebic.

II diskze Tavmoyrilia Cemi da andro simaSvilis saub­

rebi...

aseTi diski, romelic warmoaCens momRerlis Semoqmede­

biT da pirovnul saxes, acocxlebs misi mSobliuri soflis

musikalur yofas da, motanil informaciaze dayrdnobiT,

dRemde Cauwereli simRerebis aRdgenis saSualebasac iZ­

leva, pirvelia qarTuli xalxuri musikis sferoSi~...

aris kidev erTi `samoyvaruli~ diski _ ase afasebs

Tavis namuSevars misuris Statis Truman State University-is kursdamTavrebuli, aramusikosi giorgi amaSukeli.

misi TqmiT, misuris Statis sabiblioTeko sistemaSi ne­

bismieri qveynisa Tu stilis musikis mosmena iyo SesaZ­

lebeli, qarTuli folkloridan ki mxolod hugo zem­

pis mier 90­ian wlebSi Cawerili mTis folkloris diski

moipoveboda (saubaria hugo zempis dokumentur filmze Tamarisa da laSaris dReoba. 1998). mokled, 2011 wels

Page 95: andro simaSvili

95

giorgim moigo sauniversiteto granti, samSobloSi eqs­

pediciiT Camovida, Semdeg ki amerikaSi gamosca qarTu­

li xalxuri simRerebis diski, saxelwodebiT `Polyphonic Songs in the Republic of Georgia~. am did saqmeSi mas daxma­

reba gauwies: amerikaSi _ pedagogma, profesorma Sirli

makqeinma, saqarTveloSi _ eTnomusikologiis doqtorma

Tamaz gabisoniam.

giorgi amaSukeli gviambobs: `Cems diskze Cawerilia

megruli, svanuri, guruli da kaxuri simRerebi. dar­

Tulia bukleti, romelSic Tavmoyrilia eTnografiuli

xasiTis informacia _ yvelaferi, ramac SeiZleba daain­

teresos ucxoeli musikismoyvarulebi. ase rom, proeqts

saganmanaTleblo datvirTvac aqvs.

nato zumbaZe stumrad simaSvilebTan, 2005 w.

Page 96: andro simaSvili

96

kaxuri simReris jadoqarTan, andro simaSvilTan Sex­

vedram Cemze imdenad didi STabeWdileba moaxdina, rom

diskze verbaluri masala calke Sevitane. erTaderTi,

razec guli mwydeba isaa, rom yvelafris gamocema ver

moxerxda.

xma momawvdines, rom studentebma, gansakuTrebiT aR­

mosavleT evropis qveynebidan, ukve araerTxel moiTxo­

ves Cemi diski mosamsmenad da Sesaswavlad.

axla andro simaSvilis mosmena tenesis Statis sabib­

lioTeko sistemaSi CarTul nebismier msurvels SeuZ­

lia~.

andro simaSvili da ucxoeli mkvlevrebi

Tbilisis saxelmwifo konservatoriis folkloris

laboratoriis arqivis TanamSromlebma erTi saintereso

dokumenti gadmomces. esaa iaponur enaze dawerili sta­

tia, saqarTvelos rukiTa da andro simaSvilis fotosu­

raTiT.

iaponuris mcodnes axloblebis wreSi mivageni _ Cemi

kolegis medea farqosaZis SviliSvili, 15 wlis levan ve­

SapiZe aRmoCnda. didi madloba mas operatiuli daxma­

rebisaTvis.

statia daibeWda 2008 wlis 25 oqtombers, iaponiisa

da, zogadad, Soreuli aRmosavleTis wamyvan gazeTSi _

asahi SinbunSi. avtori, _ iorihito kunimacu qarTuli

xalxuri simReriTaa dainteresebuli. igi andro papasTan

Sesax vedrad arTanaSi, `karaliokisa da broweulis uxv­

Page 97: andro simaSvili

97

mosavlian mxareSi~, Cavida. avtori wers: `andro simaS­

vilma 80 wlis manZilze imRera, Semoinaxa winaparTa sim­

Rerebi da maTTan dakavSirebuli `niuansebi~. aseTi, oja­

xSi gazrdili momRerali, adre sofelSi bevri yofila,

magram globalizaciis, urbanizaciis da, zogadad, drois

mdinarebis Sedegad, mxolod andro simaSvili darCa. igi

adre avariaSi moxvedrila, magram Tavad andro simaSvils

ase miaCnia: vidre winaparTa codnasa da simRerebs mo­

maval Taobas ar gadascems, sikvdilis ufleba ara aqvs.

amitomac gadaurCa sikvdils~...

iaponeli eTnomusikologebis interesi qarTuli xal­

xuri polifoniis mimarT `ar axalia, Zvelia~. pirveli ia­

poneli eTnomusikologi _ morita minoru _ saqarTvelo­

Si 1983 wels Camovida. man fexiT moiara Coxataurisa da

Telavis raionebi. megzurobas axalgazrda eTnomusiko­

logi soso Jordania uwevda (eTnomusikologiis doqto­

ri, profesori ioseb Jordania amJamad avstraliaSi moR­

vaweobs). morita­sanma uamravi simRera Caiwera, fan qris

wveris xela mikrofoni hqonda, vuyurebdiT, gvikvirda...

andro papasac, Turme, Zalian kargad axsovs batoni mo­

ritas `ucnauri~ mikrofoni.

am mikrofonTan dakavSirebiT erTi kuriozis gaxseneba

SeiZleba: morita minoru iaponiaSi qarTuli xalxuri

simRerebis diskis gamocemas gegmavda. cxadia, yvelaf­

ris Caweras Tavad ver SesZlebda da TbilisSi, firma

melodiis mier gamocemuli firfitebi SeiZina. Semdeg

mogvwera: Cemi Canawerebi firfitebze maRali xarisxis

gamodgao.

Page 98: andro simaSvili

98

saerTod, batoni moritas eqspedicia savse iyo kurio­

zebiT, romelTa Sesaxeb vicodi, radganac soso Jordania

Cemi ojaxis wevria. TelavSi rom Casulan, soso _ qar­

Tveli mecnieri _ Cveulebriv nomerSi daabinaves, iapone­

li mecnieri _ inturistSi. yovel diliT piris dasabanad

soso moritasTan dadioda, radgan sxva nomrebSi wyali

ar iyo! Tan am problemas moritasgan saguldagulod ma­

lavda...

iyo sxva kuriozebic.

savele samuSaoebis pirobebi yvelgan Znelia. soflis

garemo, sadac muSaoba gviwevs eTnomusikologebs, xSir

SemTxvevaSi Sorsaa elementaruli komfortisagan. miT

ufro mougvarebeli iyo es problema maSin, 30 wlis win.

kaxeTSi Casvlamde, soso Jordaniam iaponel kolegasTan

am delikatur sakiTxze Camoagdo saubari _ mosalodnel

siZneleebTan mis momzadebas cdilobda. morita­sanma

`daamSvida:~ soso, Cemze nu Relav, iseT adgilebSi var

namyofi, sadac kondicioneric ki ar hqoniaTo.

kidev kargi, mis nomerSi kondicioneric muSaobda, To­

rem xom SevrcxvebodiT iaponelebis winaSe?

es xumrobiT, rasakvirvelia...

1986 wels, tokioSi gamocemul statiaSi vokaluri po­

lifonia qarTul xalxur musikaSi morita minorum iapo­

nelebs qarTuli tradiciuli mravalxmianoba gaacno. es

naSromi musikisa da musikaluri esTetikis kvlevebisad­

mi miZRvnili statiebis krebulSi daibeWda, romelSic

sxva publikaciebis avtorTa Soris arian: umberto eko,

hans hainrix egebreti, erix emeri da sxva. (mowodebuli

Page 99: andro simaSvili

99

informaciisa da TargmanisaTvis didi madloba germania­

Si moRvawe axalgazrda pianist daviT cicqiSvils).

1987 wels batoni morita meored Camovida saqarTve­

loSi, konservatoriis arqivSic imuSava, kvlav estum­

ra arTanas da simaSvilebis namReri Caiwera. 1997 wels

iaponiis licenziiT amerikaSi gamocemul diskze sa­

xelwodebiT _ The resounding polyphony of the Caucasus man

qarTuli xalxuri mravalxmianobis 24 nimuSs mouyara

Tavi. maT Soris arTanis mier Sesrulebuli rva simReraa:

mravalJamieri, SemoZaxili, kalos piruli, kaxuri nana, alilo, SemoZaxili, Sen biWo, anagurelo, gafrindi, Savo mercxalo. disks axlavs saqarTvelos ruka da ramdenime

fotosuraTi. garekanze ki andro simaSvilis ojaxSi ga­

marTuli qeifis scenaa asaxuli..

morita minoru qarTuli tradiciuli musikis pirveli

iaponeli mkvlevaria. misi damsaxurebiT, jer kidev 30 wlis

win, evropel musikosebze adre, amomavali mzis qveynis eT­

nomusikologebma simaSvilebis simReris kvleva daiwyes.

andro papas gegmebi

bolos arTanaSi 2014 wlis 12 ivniss, ansambl SemoZaxi­lis Casawerad CavediT. Caweras eswrebodnen: givi simaSvi­

li, uSangi SarvaSiZe, TaZia sisauri, nikoloz cixiSvili,

ivane kobiaSvili, irakli dvaliSvili, giorgi elizbara­

Svili, giorgi wvelebaSvili... cota gairepeticies da da­

viwyeT... ansamblis warmarTvaSi andro papas axalgazrda

lotbari, misi namowafari _ beqa biZinaSvili exmareboda.

Page 100: andro simaSvili

100

yvelani Zalian cdilobdnen. maTs namRers saqarTvelos

folkloris saxelmwifo centris xmis Camweri moZravi

studiiT arCil burWulaZe iwerda.

sul xuTi simRera Caiwera. pirvel or simReraSi _ Rvi­nov, Sen, WaWanauro da Tamar qalo _ zeda xmebs andro si­

maSvili da uSangi SarvaSiZe asrulebdnen. Cakrulo givi

simaSvilma andro papasTan erTad daiwyo, Tumca simRe­

ris dasruleba nikoloz cixiSvilTan mouwia _ axalgazr­

da momRerali mxcovan maswavlebels `Seexida~. kidev ori

simRera _ sofleli glexis Svili var da dala (andro

papas mier TuSuri ritualis mibaZviT Seqmnili samxmiani

simRera) andro simaSvilma nikoloz cixiSvilTan erTad

Seasrula. ansamblis danarCeni wevrebi: ivane kobiaSvili,

irakli dvaliSvili, TaZia sisauri, giorgi wvelebaSvili

da giorgi elizbariSvili bans ambobdnen.

kuriozs ver avcdiT: andro papas simRera rom gauWir­

da, muSaoba SevaCereT da _ erTi ylupi uSveliso _ Rvino

davalevineT. andro papam Sewuxebulma SemogvCivla:

_ esec ro aRar mSvelis, ra vqna?

_ bolomde unda dacalo da giSveliso, _ ̀ Wkua daariga~

leqso xanjaliaSvilma.

misma rCevam gaamarTla.

saqmis dasrulebis Semdeg, qarTuli tradiciisamebr,

maspinZlebma patara sufra gagvimarTes. iqac imReres,

SesaZloa ukeTesadac _ ufro uSualod, Tavisuflad.

sufras andro papa uZRveboda, simRerasaviT ar eleoda

sadRegrZeloebi...

erTi sadRegrZelo gansakuTrebiT damamaxsovrda, mag­

Page 101: andro simaSvili

101

ram, wignSi, albaT, ar Sevitandi, andro papas rom sa­

gangebod ar eTxova: Cem Sesaxeb Tu dawer, es sityvebi

aucileblad unda iyoso. ai, es sadRegrZelo:

`minda kacur kacs gaumarjos. adamiani imitom xom ar

ibadeba, rom Wamos, svas da daiZinos! sikeTis sakeTeblad

modis, keTili saqmis kvali rom datovos.

cxovrebaSi bevrnairi adamiani Semxvedria _ cudica

da kargic. kargi meti iyo, magram mxolod orze SemiZ­

lia vTqva: maT Cemi cxovreba Secvales. pirvelia isidore

odiSeliZe _ kaci, romelmac 9­10 wlis biWs yuradRe­

ba momaqcia, momefera, mamas saxlis mSeneblobaSi vexma­

rebodi, ojaxSi ufrosiviT viyavi. isidore odiSeliZe

Tbilisidan gamogzavnili kaci iyo, gavleniani. etyoba,

davainterese, skolaSic ikiTxa Cemi ambavi, saxlSic mo­

vida (patara nestian oTaxSi vcxovrobdiT). gamgeobaSi

usayvedura: ra hqonda am xalxs CamosarTmevio da meore

dResve koleqtivSi dagvabrunes. misi mfarveloba Cem­

Tvis didi stimuli iyo: patara biWs sakuTari Rirsebis

grZnoba gamiCnda.

gavida wlebi. TbilisSi umaRlesSi vabarebdi, erTi ga­

mocdaRa mqonda darCenili da amxanagTan umaRles sasa­

marTloSi mivedi _ saweri qaRaldis mocemas Sempirda.

avdivar kibeebze, am dros kibis TavSi es kaci gamoCnda da

qvemoT modis! Turme umaRlesi sasamarTlos Tavmjdo­

marea! me Tvals ver vaSoreb, minda mivide, movexvio,

vuTxra, vin var _ vici, gauxardeba, magram ver vbedav!

man Semomxeda, cxadia, ver micno... mere, roca gamocda­

ze CamWres, vinane _ mivsuliyavi, dainteresdeboda Cemi

Page 102: andro simaSvili

102

bediT, sadRac darekavda da aRar CamWridnen! magram _

ara! verafers vTxovdi _ es kaci miyvarda, man bavSvoba

gamilamaza.

am sadRegrZeloSi meore kacic myavs nagulisxmevi _

yvelasaTvis nacnobi, Rirseuli pirovneba _ anzor erqo­

maiSvili. anzorma pirvelad rom miTxra, sazRvargareT

unda waxvide da frangebs qarTuli simRerebi aswavloo,

ras vifiqrebdi, rom gavbedavdi! uari vuTxari. ar mo­

meSva, meoredac Camovida arTanaSi, _ me unda gaswavlo

vina xaro, Sen ar ici Seni Tavis fasio, _ meubneboda da

gavbede am xnis kacma wasvla. rac me SevZeli, yvelasTvis

warmoudgeneli iyo.

andro simaSvili da anzor erqomaiSvili

Page 103: andro simaSvili

103

Semdeg mgalobelTa ansambli Camabara, patarebsac vas­

wavlidi, mere SemoZaxili davaarse _ dRes es macocxlebs.

anzorma Cemi cxovreba Secvala _ sakuTari Tavi aRmo­

maCenina, simReriT mimkurnala. man me sibere gamilamaza

_ didi madloba amisaTvis.~

andro simaSvilze wignis gamocemas anzor erqomaiSvi­

li jer kidev 2007 wels gegmavda. maSin qarTuli xalxu­

ri simReris saerTaSoriso centridan arTanaSi masalis

Sesagroveblad eTnomusikologebi _ nino Walisuri da

ekaterine sanikiZe gaagzavnes, Tumca ideas xorcSesxma ar

ewera. Sesrulebuli samuSao _ Canawerebi da ramdenime

fotosuraTi _ axalgazrda kolegebma me gadmomces.

...sufrasTan saRamomde visxediT, gareT moiRrubla,

wvimam dascxo. rom gamovediT, aRar wvimda da haerSi sa­

ocari surneli trialebda. Camavali mziT gamTbari are­

maris datovebas ar vCqarobdiT, me da Cems meuRles an­

dro papasTan da mis `biWebTan~ ganSoreba gvenaneboda...

andro papam axali Canafiqri gagvacno:

_ erTxel, simRerebis Casawerad ioseb Jordania da ia­

poneli musikismcodne (morita minoru _ m.k.) mestumrnen.

miTxres, _ mTeli kaxeTi SemoviareT, vazze an Rvinoze

simReras ver mivakvlieTo. mas mere bevri mifiqria ama­

ze. axlaxan Cems ansamblTan gavakeTe axali kompozicia,

vazisa da Rvinis sagalobeli davarqvi. TelavSic gavita­

neT koncertze. minda, rom es simRera yvelgan _ venaxSi,

rTvelSi, eklesiaSic _ igalobon.

filmis gadaRebac minda. giorgi Sengelaias unda vTxo­

vo. yvelaferi mofiqrebuli maqvs.

patroni vazs rom gasxlavda, koxtad daabamda Wigoze

Page 104: andro simaSvili

104

_ amas vazis dakavebas eZaxdnen. vazis ylortebi maRla

midioda, didi rom gaezrdeboda, daabamdnen, rom ar Ca­

moSloda. amitom mevenaxe Sekonavda, konad Sekravda _ Se­

konva erqva. amas umRerda glexi da daarqva konuri. `Wi­goze vazi avakraT avaRuRunoT konuri~ (andro papa Ri­

Rinebs) SemosZaxebda pirveli xma, `aralalo, aralalo,~

_ Seexmianeboda meore. am simReras yvarlis ansamblSi ma­

riam arjevniSvilis mama da biZa mRerodnen. mere ityod­

nen: `vazebs Ziri movuTxaroT, fesvebs mieces Zalia, gav­

furCqnoT, gavalamazoT, viT sapatarZlo qalia~. Sekonva

qalis saqme iyo, Toxna _ kacisa, qalebi da kacebi venaxSi

erTad Sromobdnen.

am simReraSi qalebisa da kacebis partiebi harmo­

niulad midis. me mofiqrebuli maqvs yanimkuris msgavsad,

inscenirebasaviT.

mere rTveli. yurZnis wurvis scenac minda CavurTo. am

simReraSi erTi kupleti vazzea, meore _ Rvinoze, mesame

isev vazze, amitomac davarqvi _ vazisa da Rvinis saga­

lobeli. ferxuliT unda davamTavro, _ mixsnis andro

papa da sul RiRinebs, xalxuri hangisa da teqstidan axal

kompozicias akowiwebs. mowiwebiT ereva xalxur simRe­

raSi, Zvel motivebze axal hangebs Txzavs... mas aqvs amis

ufleba, is xom WeSmariti saxalxo momReralia, xalxis

wiaRSi aRzrdili TviTnabadi lotbari...

Page 105: andro simaSvili

105

andro simaSvili da eTnomusikologi marina kviJinaZe. 2013 w.

Tbilisisken mimavali vfiqrobdi, ramdenad SesZlebda

andro papa Tavisi grandiozuli proeqtis ganxorciele­

bas? filmis gadaReba xom iseT xarjebTanaa dakavSirebu­

li... vfiqrobdi da uimedoba mipyrobda.

magram gangebam sxvagvarad gadawyvita: reJisorma Ta­

vad moZebna andro papa, da Tanac vin? _ hugo zempma!

hugo zempi _ frangi kinoreJisori­dokumentalisti,

eTnomusikologi, warsulSi parizis samecniero kvleviTi

erovnuli centris mTavari redaqtori da parizis iqs­

nan teris universitetis profesoria. igi mTeli cxovre­

bis manZilze sxvadasxva qveynis mravalxmian _ vokalur

da sakravier _ musikas ikvlevda da am Temaze samecniero­

dokumentur filmebs iRebda. ramdenime filmi saqarTve­

loSi gadaiRo, esenia: Tamarisa da laSaris dReoba (1998),

Page 106: andro simaSvili

106

kavkasiuri samgloviaro sagaloblebi saqarTvelodan (2007) da Tbilisuri duduki: eldar SoSitaiSvili da misi mowafeebi (2012). bolo filmze avstraliaSi mcxov­

reb qarTvel eTnomusikologTan, filosofiis doqtor­

Tan _ nino ciciSvilTan erTad muSaobda.

hugo zemps qarTuli Rvinis kulturaze filmis gada­

Reba undoda _ cxadia, kaxeTSi waiyvanes, TelavSi ki an­

dro simaSvili gaicno. maTi Sexvedris Sesaxeb SemTxveviT

gavige: seqtembris bolos Tbilisis saxelmwifo konserva­

toriaSi tradiciuli mravalxmianobis meSvide saerTaSo­

riso simpoziumi gaimarTa, romelSic mec vmonawileobdi.

simpoziumze Camosul stumrebs Soris Cems Tanakursels,

venaSi mcxovreb nona lomiZes Sevxvdi. rogorc aRmoCnda,

nona hugo zempis bolo filmis direqtori yofila da

frangi reJisori andro simaSvilTan swored mas Cauyva­

nia. andro papam vazisa da Rvinis sagaloblis Sinaarsi

hugo zemps gaacno. reJisors `scenari~ moewina da Tavis

filmSi adgili dauTmo.

movlenebis ase Ti damTxveva zRapars uf ro hgavda!

kidev erTxel davrwmundi, rom sanTel­sakmeveli Ta­

vis gzas ar dakargavs. WeSmaritad asea!

hugo zempis filmebs evro pisa da ameri kis

uni versitetebSi saganmanaTleblo daniSnulebiT aCve­

neben. maSasadame, qarTuli Rvinis kulturaze Seqmnil

films msof lios mraval qveyanaSi ixilaven.

andro papas ocneba asrulda: vazisa da Rvinis sagalo­beli aRarasodes miecema daviwyebas.

Page 107: andro simaSvili

107

aseTia kaxeli kaci, miT ufro, momRerali _ sicoc­

xlis bolomde vazs Sehxaris, sicocxlis xes efereba.

andro simaSvili 91 wlisaa...

RmerTo, didxans acocxle da aRiRine!

andro simaSvili

Page 108: andro simaSvili

108

andro simaSvilis cxovrebisa da

Semoqmedebis ZiriTadi TariRebi

1923 wlis 6 oqtombers daibada Telavis raionis so­

fel arTanaSi.

swavlobda jer arTanis orwlian, Semdeg nafareulis

saSualo skolaSi, romlis dasrulebis Semdeg ori weli

muSaobda kolmeurneobaSi.

1947­1949 wlebSi swavlobda Telavis umaRles samas­

wavleblo (pedagogiur) institutSi qarTuli enisa da

literaturis fakulTetze.

1949­1954 wlebSi muSaobda yvarlis raionis sofel

eniselSi profteqnikuri saswavleblis aRmzrdelad da

iTavsebda komkavSiris komitetis mdivnis funqcias.

1950 wels daojaxda.

1955 wlidan dainiSna sofel arTanis klubis gamged.

evaleboda kultmasobrivi RonisZiebebis Catareba, zru­

navda axalgazrdobis kulturuli donis asamaRleblad.

1956­61 wlebSi ganaTlebis sruli kursis dasamTavreb­

lad swavlas agrZelebs Tbilisis puSkinis saxelobis pe­

dagogiur institutSi, qarTuli enisa da literaturis

fakulTetis dauswrebel ganyofilebaze. paralelurad

muSaobs arTanis 8­wlian skolaSi qarTuli enisa da li­

teraturis maswavleblad, Semdeg _ 70­iani wlebis bolo­

dan _ skolis direqtoradac.

1959­60 wlebSi sofel arTanis kolmeurneobis Tav­

mjdomarea.

Page 109: andro simaSvili

109

1958­1984 wlebSi sami soflis _ arTanis, juRaanisa da

saniores gaerTianebuli sasoflo sabWos deputatia.

1981 wels ansambl arTanasTan erTad erTTviani sag­

zuriT miemgzavreba rumineTSi dasasveneblad da koncer­

tebis gasamarTavad.

1984 wlidan 90­iani wlebis bolomde, arTanis wevrebis

gardacvalebamde, ansamblis ucvleli xelmZRvanelia.

1985 wels arTanam moskovSi gamarTul kompozitorTa

kavSiris sakavSiro plenumze meored daimsaxura laure­

atis wodeba.

2002 wels franguli ansablebis _ maranisa da irino­las _ miwveviT gaemgzavra parizSi frangebisaTvis qar­

Tuli xalxuri simRerebis saswavleblad.

2002­2003 wlebSi andro simaSvili qarTul xalxur sim­

Rerebs aswavlis alaverdis mgalobelTa ansambls, rome­

lic 2003 wlis folkloris festivalis laureati gaxda.

2003 wels andro simaSvili Rirsebis ordeniT daajil­

doves.

2005 wels saqarTvelos folkloris saxelmwifo

centrma Caiwera pirveli interviu andro simaSvilTan

(avtorebi _ baia asieSvili, nana valiSvili), 2007 gamosca

ordiskiani audioalbomi andro simaSvilisa da alaver­

dis taZris mgalobelTa gundis mier Sesrulebuli sim­

RerebiT (avtori _ natalia zumbaZe). xmis Camweri moZ­

ravi studiis amuSavebis Semdeg (xelmZRvaneli _ arCil

burWulaZe) centris arqivi andro simaSvilis Sesaxeb

saintereso audio­video masaliT Seivso.

Page 110: andro simaSvili

110

2006 wels saqarTvelos folkloris saxelmwifo

centrma xandazmuli lotbari erTwliani qarTuli genis dazRveviT uzrunvelyo.

2008 wels qarTuli xalxuri simReris Semsruleblo­

baSi Setanili gansakuTrebuli wvlilisaTvis andro sima­

Svili folkloris erovnuli premiis pirveli laureati

gaxda. mas oqros medali da Tanxa _ 2000 lari gadaeca.

2009 wels saqarTvelos folkloris saxelmwifo

centrma andro simaSvils rusTavelis Teatris mcire

darbazSi SemoqmedebiTi saRamo gaumarTa (avtori da wam­

yvani natalia zumbaZe).

2010 wlis 10/X telekompania imedis eTerSi gavida ga­

dacema imedis gmirebi _ andro simaSvili, romelic an­

dro simaSvilis cxovrebasa da moRvaweobas mieZRvna.

2011 wels saqarTvelos folkloris saxelmwifo cen­

trma gadaiRo moklemetraJiani dokumenturi filmi `an­

dro simaSvili~ (scenaris avtori da reJisori mia nozaZe,

operatori _ zurab dadahava).

2011 wels andro simaSvilis Telavuri ansambli Semo­Zaxili monawileobs xalxuri Semoqmedebis festivalSi _

artgeni.

2012 wels, banki konstantas da ansambl Savnabadas er­

Toblivi proeqtis farglebSi, Caiwera diski 30 saukeTe­so simRera. diskze andro simaSvilisa da ansambl SemoZa­xilis mier Sesrulebuli simRerebicaa.

2013 wlis 13­17 oqtombers andro simaSvili da ansam­

bli SemoZaxili monawileobs Telavis axal festivalSi _

New­nadimSi, romelzec, sxva simRerebTan erTad, pirve­

Page 111: andro simaSvili

111

lad Seasrules kompozicia vazisa da Rvinis sagalobeli.2013 wels qarTuli xalxuri simReris aRdgena­popu­

larizaciis saqmeSi gaweuli RvawlisaTvis andro sima­

Svils mieniWa fondi qarTuli galobis mier dawesebuli

wodeba _ qarTuli xalxuri simReris moamage da jildo

_ 2000 lari.

2015 wels gamoicema winamdebare wigni, romelic andro

simaSvilis cxovrebasa da moRvaweobaze mogviTxrobs.

lotbaris naazrevi

arTanuli variantebi

Cveni, arTanuli variantebi, melodiiTa da teqstiT

yvelasagan gansxvavebuli: arTanuli mravalJamieri, ar­Tanuli muSuri anu yanimkuri, alilo, Cakrulo... arTa­nuli Sairebic fanduris TanxlebiT.

fSavidan Camoitanes winaprebma maSindeli mumli mu­

xasa _ esec arTanul variantebSi gadis. pirveli iwyebs,

rogorc qarTlur variantSia...

Cvens mxareSi ZirZvel kaxur simRerebs Cvenamde nakle­

bad gaigonebdi, ufro safanduroebs imeorebdnen. bev­

ri simRera Cven gavaxseneT. guSin Svidni gurjanelni me gavakeTe namdvili gurjaanisa da siRnaRis variantebze.

siRnaRSi giorgi qufaraSvili iyo, ansambli hyavda, ise

gurjaanelebic aRar mRerian. teqstSi iq naTqvamia: taxi

mokles, jixvi mokles... sadac taxia, iq jixvi ar ariso.

Page 112: andro simaSvili

112

me erTi strofi CavurTe, gadavabi da gamovida arTanuli

varianti. SemdegisaTvis, kvlevisaTvis, rom iyos gurjaa­

nuli, siRnaRuri, arTanuli _ yvela kuTxes gansxvavebu­

li niuansi hqondes, gauadvildebaT imis dadgena, sadaa

namReri, vis ra umoRvawia.

arTanuli variantebiT davamuSave mravalJamieri da

Tamar qalo. orive simRera dasawyisSi Zaan dabalia, bans

uWirs, bolos ki maRali xma ver swvdeba. ise davamuSave,

erTi variacia zogan davakeli, zogan mivumate da, ro­

gorc iwyeboda, iqve, odnav maRla mTavrdeboda, zemoT

asvla rom ar dasWirveboda.

repertuaris Sesaxeb

damuSavebuli gvaqvs Svidi mravalJamieri: kaxuri,

grZe li, mokle, arTanuli... mokle mravalJamieri Tela­

vuri, qarTluri simReraa, anzorma gaakeTa, amiT awyebi­

nebs marTves. Cems SviliSvilsac amiT davawyebine, moewo­

na, kargi simReraao.

Cvens ojaxSi mokle mravalJamieriT iwyeboda grZeli

sufra (stumrebi bevri gvyavda xolme), bolos koncer t­

sac amiT vxsnidiT.

arTanis repertiuarSi 100­mde simRera gvqonda damuSa­

vebuli _ Zvelic da sabWouri periodis. nel­nela Zveli

samRerebi CavsviT: Cakrulo, SaSvi-kakabi, beri kaci var,

guSin Svidni gurjanelni, romelic sufrazec kargi iyo

da sakoncertodac.

ansamblebs 120­ze meti simRera Sevaswavle, Cawerili

gvaqvs 80, Zveleburi simRerebi gavixsene 60­mde..

Page 113: andro simaSvili

113

Semsruleblobis Sesaxeb

klasikur musikaSi momRerali, ZiriTadad, notebs mih­

yveba. es ufro iolia _ gakvaluli gziT midis. fol­

klorSi sxvadasxva momRerlis mier namReri sxvadasxva

varianti arsebobs. folklorSi yvelaferi xdeba: SeiZ­

leba sxva varianti imRero da ukeTesi gamovides. amitom

saWiroa, variantebs icnobde. erT­erT variants unda

mih yve, simRerac imis mixedviT unda imRero. Cven Cvene­

buri Caxvevebi gvaqvs. yofila, momRerlisaTvis mimicia

SeniSvna, mag variantze nu waxval­meTqi. gaaaCnia, rogori

xma aqvs, ra simReras mReris, _ yvelaferia gasaTvalis­

winebeli. xmis vibracias aqvs didi mniSvneloba... Cvens

mravalxmian simReraSi es aucilebelia.

qarTul xalxur mravalxmian simRerebs dRes evropa­

Si ikvleven. miaCniaT, rom Cvens simRerebs samkurnalo

Zala aqvs. am sakiTxis erT­erTi mkvlevaria bertran lam­

bolezi, parizuli ansamblis _ maranis _ xelmZRvaneli.

is, franklin qeini da kidev erTi Sotlandieli qali ma­

kiTxavdnen da xSirad mekiTxebodnen: is rogor migaCnia,

es rogoro. adre saqarTveloSi specialuri samkurnalo

simRerebic iyo, batonebi fanduris TanxlebiT srulde­

boda. yofila SemTxvevebi, simReras karg guneba­ganwyo­

baze mouyvania avadmyofi, umkurnalia, gadaurCenia.

simReraSi ganwyobas didi mniSvneloba aqvs. me, maga­

liTad, Tu darbazSi davinaxe lamazi, momRimare qali da

vatyob, rom moswons Cemi simRera, ormagad kargad vmRe­

ri. es xdeba CemSi, minda Tu ar minda, mainc. im dRes

TelavSi gamovdiodiT, gogoebs vuTxari: Tu gindaT kar­

Page 114: andro simaSvili

114

gad vimRero, dadeqiT da gaicineT­meTqi. raRa dros Cemi

magaze laparakia, 91 wlis kaci var, magram, me mimaCnia,

kargi simRera karg ganwyobazea damokidebuli. amas sim­

ReraSi didi mniSvneloba aqvs. damwuxrebul adamians ver

amRereb.

RiRinis Sesaxeb

glexi kaloze xarebs rom erekeboda, RiRiniT mRero­

da. kevrs garSemo rom uvlidnen, maSinac. simRera TiTqos

moqmedebda xarebze, amSvidebda, awynarebda. aba, rom da­

eyvira, SeiZleba nabiji aeCqarebinaT da ar ivargebda.

sicxeSi xarebs wyals vasxamdiT da ise vagrilebdiT, To­

rem ro dascxebodaT, gaiwevdnen da kevrianad Sevidodnen

wyalSi.

guTanzec gadi­gamodi guTanos ambobdnen. kameCis fexs

ayolebdnen. guTnuric RiRiniT iTqmis.

urmuli wuxils gamoTqvamda, sevdiania. ilia, ambobda

_ glexis simRera tiriliao. ar iyo kaci molxenis gune­

baze. rogori samuSaoc hqonda, imis Sesabamisad mReroda.

RiRini dakavSirebulia sevdasTan. qali nanasac xmadab­

la mReris. RiRins yovelTvis damamSvildebeli funqcia

aqvs.

Cemi yanimkuri

bavSvobis saukeTeso mogonebebs Soris mkaSi simReras

gamovyofdi. kargad maxsovs, rogor mkidnen yanas gle­

xebi, rogori sanaxaoba da zeimi imarTeboda. Cvens yanas

Page 115: andro simaSvili

115

sul Tormeti kaci sWirdeboda, magram icodnen, rom

kargi purmarili iqneboda, kargi simRera. glexebi, ro­

gorc ki biZaCemis _ abrias _ xmas gaigebdnen (misi nakve­

Ti soflis boloSi iyo), namglebs aiRebdnen da ucbad

ormocdaaTi kaci moiyrida Tavs. gahyvebodnen kvals da

Caitandnen boloSi. papaCemi karg bozbaSs gaakeTebda,

xaSlamas moxarSavda, mwvadebs Sewvavda, Rvino Zvirfa­

si gvqonda... SeTvrebodnen, imRerebdnen, iwyeboda cekva

namglebiT _ es yvelaferi, rac bavSvobaSi mqonda nanaxi,

Cems dadgmaSi gamoviyene.

kargad maxsovs, saxis rogori mimika hqondaT, hegi-

oga mkaSi Sejibri iyo. mkidnen da xeleurebs erTmaneTs

aCvenebdnen _ ai, Cemi xeleuri, ai, Cemio (xeleuri hqvia

muWSi ramdenic daeteva). ori xeleuri unda gamosuliyo

erTi Zna. iseTi Sejibri midioda gagania sicxeSi, rom...

zogjer sicxiT Sewuxebulebi pirdapir arxSi gadacviv­

debodnen gasagrileblad. iseTi saxeebi hqondaT, TiTqos

Cxubobdnen _ mTeli sanaxaoba iyo. ai, es scena davdgi

alaverdis ansamblSi am aTiode wlis win.

daviwye cal­calke scenebiT:

Tavidan glexi miwas xnavda _ guTnuriT, mteri Se­

movida, _ qudze kacio, _ daiZaxebdnen, Sevasruleb­

diT mumli muxasas, aviRebdiT xelSi Subebs da sabrZo­

lo simReriT gaveSurebodiT. mere saxlSi mgzavruliT

vbrundebodiT. axla mosavals mivxedoTo, _ daiZaxebda

kaci, namgals viRebdiT da yanaSi hegi-ogas viwyebdiT. iq

misamReri gvaqvs, gaSairebasaviT `ZirSi mousvi namgali,

TavTavi bevri cvivao, patara gogos daexsen, cremlebi

Page 116: andro simaSvili

116

Camocvivao~. mere oduri _ Sromis simReraa, dasavleTs

xom aqvs Sromis odoia, SeiZleba CvenTan misi gavleniT

moxda am saxelis darqmeva. `modiT mogrovdiT muSano,

muSano maspinZlisano~. am simReras ori varianti hqonda.

mere modioda glesav da glesav, namgalo, namglebs av­

lesavdiT. aseTi saxiT TbilisSi koncertzec gagvitania

simRerebi, romlebic did mowonebas imsaxurebda. mere

ukve garekaxuri saWidaos droc movidoda. am simReras

WidaobiT vasrulebdiT, saukeTeso ori biWi gamovidoda

da iwyeboda TamaSi. aq xom TavTavis mkrefavi gogonebic

iyvnen da iyo SerCeva, dakvirveba erTi­meoresi, _ yoCaRi

da mSromeli vin iyo, _ oRond es yvelaferi Cumad da

moridebiT xdeboda `siyvarulsa malva unda, viTa cxensa

naparavsao~, _ xom gagigiaT?

ase iyo cxovrebaSi da aseve gadavabi es scenebi. bolos

mosavlis dalocva iyo. Tamada ityoda: `RmerTo, baraqa

miec Cveni wlis mosavals~ _ da daiwyeboda mravalJa-

mieri. roca koncertSi CavrTeT es ambavi, Tixis sasmi­

sebiT darbazSi msxdom mayurebels mivmarTavdiT. sul

bolos vityodiT: Tqveni gamarjvebisa iyos... da marTla

SevsvamdiT. mTeli scena Seuwyvetliv 25 wuTs grZelde­

boda, Zalian kargi gamovida. im wels laureatoba davim­

saxureT.

Page 117: andro simaSvili

117

rogor vaswavli patarebs

did yuradRebas vuTmob simReris teqstebs, simReris

Sinaarss. teqstSi unda iyos patriotuli sityvebi, sim­

Rera xalisiT unda iswavlebodes. simReram unda Cauner­

gos vaJkacoba, siyvaruli. unda eamayebodes, rasac mRe­

ris, rogor mReris. rTulic ar unda iyos, guli rom ar

aucruvdes.

axalgazrdebTan bevri mimuSavia. me imdeni gavakeTe,

aq, TelavSic, arian Cemi gazrdili lotbarebi da Tbi­

lisSic. maTgan ramdenimes gamovyof. erTi gvariT ukrai­

neli biWia, vasiko kornienko, mamiT oboli, is biWi me

gavzarde. Svidi wlisa movida CemTan. ega da misi asakis

andro papa Telavel bavSvebs simReras aswavlis

Page 118: andro simaSvili

118

beqa biZinaSvili, kidev sxvebic.... daviwye maTTan. rasak­

virvelia, amaT TavianT tonSi vamRerebdi _ bavSvebs ver

amRereb mozrdili adamianis tembriT, bavSvis tonaloba­

Si, krinSi vaZlevdi tons, raRacas vaxerxebdi. axla ori­

veni SesaniSnavi tembris xmaze mRerian, kargi momRerlebi

arian, TbilisSic muSaoben. aq, TelavSi, galobis centris

gaxsnas gegmaven (saqarTvelos folkloris saxelmwifo

centri TelavSi salotbaro skolas xsnis _ m.k.), amave

dros folklorsac aswavlian.

patarebic myolia, axalgazrdebi _ 14­15 wlis biWebi,

mozrdilebi. yvela asaks Tavisi repertuari aqvs.

arTanaSi skolis bavSvebi aviyvane, rva­cxra bavSvi.

vuTxari, fuli ar minda, marto iareT, simReras gaswav­

liT­meTqi. Tavidan, Sevpirdi, rom Tanamedrove simRe­

rebs vaswavlidi. amiT mivizide. mere yovel gakveTilze

Cvenebur simRerebze vamuSavebdiT da veubnebodi, swav­

las ase sWirdeba­meTqi. mere TviTonac dainteresdnen.

erT TveSi 20 simRera vaswavle. ise mixaroda, magram did­

xans mainc ver iares...

Page 119: andro simaSvili

119

andro papas Tavgadasavlebidan...

sami SiSis ambavi

cxovrebaSi samjer SemeSinda, ro amboben, sisxli ga­

meyinao, _ ise.

ai, pirveli SemTxveva: balRobaSi, ase, cxra­aTi wlisa

viqnebodi, dedam Rori gamatana sabalaxod, mitovebul

adgilas, venaxebSi. ucbad, cxenosani kaci movida, _ aq

ras akeTebo, _ da mZime balTiani maTraxi momiqnia. kan­

Wze, sadac momxvda, natkeni dRemde metyoba. gaviqeci,

damedevna, ekal­jagebian xramSi gadavxti (mokle Sarvli­

Ta var!), cxeniT jagebSi ver Semovida, magram xrams meore

mxridan Semouara da axla iq damxvda maTraxiT. damekaw­

ra xel­fexi, saxe, Zlivs mivirbine Cvens venaxamde, sadac

Cemi ufrosi Zma muSaobda. mivirbine da xmas ver viReb Si­

Sisagan! Cemi Zma mixvda, raRac mWirda, sila gamawna gonze

mosayvanad. xma ro amoviRe da vuTxari, rac gadamxvda,

gavarda imis mosaZebnad, magram ver ipova.

cota xanSi is kaci mamaCamTan davinaxe mosuli, didi

pativiscemiT elaparakeboda. mamas CavCurCule, is kaci

aris­meTqi. mamam, balRi raze gamilaxeo? _ is Sewuxda,

veraferi upasuxa, mivqareo da mapatieo. mamam, ioli

saTqmeliao... xo ar moklavda?

kidev gavida dro. ukve col­Sviliani kaci var da yur­

Znis Casabareblad meurneobis marnis rigSi ar Semxvda!

TviTon ver micno, me ki imis danartyami xelaxla am­

tkivda. aviwie Sarvali da kanWi vuCvene: _ gaxsovs, patara

Page 120: andro simaSvili

120

biWi jagebSi xvlikiviT rom arbenine? Tavidan momwydi,

Zveli da axali valebi ar damaTvlevino­meTqi. rigida­

nac gamovagde da yurZniT savse eqvsi godori sul xeliT

avatanine aRmarTSi.

rac es cema gadavitane, skolaSi bavSvi ar gamilaxavs.

im wuTas yvelaferi Tvalwin damidgeboda...

meore ambavi omis periodSi, 1942 wels SememTxva. ar­

Tanadan eniselSi mivdiodi, iq Cemi saxlikaci mixeili

stumrad iyo wasuli da aRar Camovida erTi kvira. SeS­

foTda dedaCemi, wadi, naxe, rame xom ar undao. wavedi.

sofelia, Saqriani, imis boloSi gza midis eniselisken.

iqve fSa Camodis, munis wyaros eZaxian, samkurnalo wya­

lia. gavixede, wyalSi xe gdia TiTqos. rom gamoviare imis

axlos, ase, sam metrSi gavuswordi, cxenma imxelaze is­

kupa gverdze, Tavi Zlivs Sevikave. ver mivxvdi, cxeni mo­

vabrune, isev im adgils rom miuaxlovda, isev gavarda.

Turme xe ki ara rvametriani veeberTela qvewarmavalia

gawolili, Tavi aqvs kacis simaRleze wamoweuli da ena

gamoyofili. ai, mere ki mivuSvi cxeni da ise gafrinda,

saxlamde ver gavaCere.

mesame ambavi. 1942 welia isev. tyeSi simindi medga.

daTvebs rom ar SeeWamaT, Rame davdiodi, vyaraulobdi,

cecxlmokidebul muguzalebs vafrialebdi.

mezoblad erTi koWli kaci cxovrobda, is sul maf­

rTxilebda: egre guladad nu dadixar, iaraRi waiReo. me

vuTxari: cecxlis yvelas eSinia­meTqi.

Page 121: andro simaSvili

121

erTxelac mivdivar tyeSi. Ramea, ase, 9 saaTia _ bnela,

moiRrubla kidevac, biliki kargad ar Cans. erT adgilas

xe iyo gadatexili da zed anwlebi amosuli. iq rom mivedi,

viRaca ukanidan momepara da muxlebze momiWira. 19 wlis

viyavi, ficxi, davusxltdi da gulaRma gavSxlarTe. xeli

ro davade da minda vkiTxo, vin xar da ra ginda­meTqi.

ucbad gavSeSdi _ patrontaSi aqvs mkerdze! germanelebi

ager iyvnen uReltexilze, srolis xma ismoda. vifiqre,

germanelia, unda amiyvanos moened­meTqi. erTi naxtomi

gavakeTe, rom gaviqce, magram xeli fexSi ise wamavlo,

ver gavaSvebine. Tan gavigone, icinis. cota gulze momeS­

va _ mivxvdi, micnobs, Sinauria. estate varo _ soflis

boloSi cxovrobda erTi raWveli kaci, maisuraZe. Turme

jaridan gamoparula da aq imaleba simindebSi! yoveldRe

miyurebs rogor davdivar... mSieri iyo, wamoviyvane qox­

Si, vaWame, mivweqiT. ar meZineba. aTasi fiqri mitrialebs

TavSi. gaiRviZe­meTqi, Torem cudi azrebi momdis. iaraRi

rom mqonoda, ar davzogavdi. imis mere gulis friali

damCemda. me xom mteri, germaneli megona.

amis Semdeg SiSi aRarasodes migrZvnia.

kaklis bertyva

kai xnis ambavia _ maSin 72 wlis viyavi. Cems nakveTSi

erTi didi kaklis xe idga, aTi metris simaRlidan ori

toti zemoT hqonda aSverili. imis dabertyvaze yvelam

rom uari miTxra, mavTulis kibiT avedi da Tavad Camov­

bertye. mere Cxubi damiwyes _ es rogor gabedeo. meore

welsac isev im kibiT avedi da moxda saocreba: zeviT avi­

Page 122: andro simaSvili

122

xede Tu ara, ucbad TvalT damibnelda, yurebma Sxuili

damiwyo. erihaa­meTqi, axla rom Camovvarde, anda saSve­

lad vinmes davuwyo Zaxili _ saanekdotod gavixdi Tavs­

meTqi. Cavjeqi iqve am orkapaSi, cota xans davisvene _ ga­

damiara da Camovedi dabla mSvidobiT. mas Semdeg kaklis

xeze aRar avsulvar.

cxenis buzi

axalgazrdobaSi cxenis buzs meZaxdnen, cxenebs ar

vcildebodi.

1942 wels Cemi Zma, miSa, alvanSi muSaobda maswavleb­

lad. mis sanaxavad wavedi, erTi lafanyurelis cxens mo­

vajeqi, jogis cxeni iyo, CaqCaqiT matara, gzaSi damag­

vianda. ukana gzaze, cxens avaCqareb­meTqi, da tyemlis

wkepla Semovartyi. naxtomi gaakeTa da gaqanda. sofelSi

dinjad mindoda Sesvla, cota mivuSvi _ mTlad gafrinda.

centrSi mivediT, cxeni pirdapir wyalSi gadaeSva. iqve

erTi beberi TuSi ijda, Semaqo: balRo, ra gulad yofil­

xaro, rogor gadmoaxtuneo. vuTxari, ki ar gadmovaxtu­

ne, man gadmomaxtuna­meTqi.

cxenze jiriTi miyvarda, Tan fokusebs vatarebdi:

quds avagdebi _ daviWerdi, cirkSi ro akeTeben ise. xan

daviWerdi, xan _ ara.

androseuli vazi

lafanyurisken, sadac xevi Camodis, did maCxaurs eZa­

xian, nangrevi eklesiac aris. qristeSobamde, daaxloebiT

1000 wlis win, iq sofeli yofila.

Page 123: andro simaSvili

123

90­ianebis dasawyisSi xevi adidebula, movardnil

wyals vazi mouglejia, wauqcevia, zemodan qviSa dauyria.

Camovire da ise iyo damaluli, marto mcire amonayari

Canda, davakvirdi, _ xe nayofieria. gavasufTave adgili,

movacile eklebi da vazi davmale.

movida zamTari. iqiT rom movxvdebodi, davxedavdi,

arafers daezianebina. vacaleT da Semodgomaze me da Cem­

ma SviliSvilma _ elizbaris biWma giorgim _ wamoviReT

is vazi da ezoSi davrge. sami weli daWirda, rom fesvi

gaZlierebuliyo, Zala momateboda. mere sami mtevani ga­

moitana, gavsinje, raRac ar meCema, Cvens yurZens ar hgav­

da. aq, ezoSi TuTis xe medga, im xeze avida maRla. isxamda

saukeTesod 1997 wlidan. androseuli davarqviT.

elizbarma, _ unda gavsinjo, Rvinod rogori iqnebao.

_ laboratoriaSi Seamowmes da unikaluri jiSi gamodga.

giorgim am sakiTxze Tema dawera da simpoziumze gaitana.

mTavrobam diplomi gadasca, fuladi jildoc gamou­

yo, qveynis maSindelma pirvelma pirma _ eduard Sevard­

naZem _ piradad gadasca.

e. SevardnaZe jil-dos gadascems

giorgi simaSvils. 80-iani wlebi.

Page 124: andro simaSvili

124

TbilisSi mTavarma meRvinem, Tamaz kandelakma, meRvi­

neebi daibara, sadme aseT vazs Tu moZebniT, gamagebineT,

ra hqviao, magram ver SeZles. maSin iTqva _ Tuki arsebobs

aleqsandrouli, barem, vinc ipova, misi saxeli davarqva­

To. ase gaCnda androseuli jiSis vazi.

winaT, saeklesio nagebobebis SemogarenSi gansxvave­

buli jiSis vazebi irgveboda. es vazi, albaT, sxvaganac

iqneboda, magram dResdReobiT ar aRmouCeniaT.

saxeli ar SeucvliaT, androseuli hqvia.

namdvilad: rqawiTeli, mwvane da androseuli jiSi

araCveulebrivi gemos nazavs qmnis...

Page 125: andro simaSvili

125

saxumaro ambebi

kurdRelze nadiroba

me da ioseba CaxutaSvili xSirad davdiodiT sanadi­

rod _ saerTod, CaxutaSvilebi amis profesorebi iyvnen.

isic icodnen, bilikze sad unda daedga nadirs fexi. Cven

kurdRelze davdiodiT. kurdRelze nadiroba Zalian sa­

xalisoa. wavediT erTxel _ iqiT, lafanyuris mindvre­

bisken. ZaRlebi mivuSviT, buCqebidan kurdReli amoqan­

da, ZaRlebma yefa atexes, iosebam esrola erTi, ori,

sami... yvela aacdina. kurdReli gavarda, irbina, irbina,

gaCerda, dajda da aqeT iyureba, TiTqos gvekiTxeba, ra

moxdao. ioseba enakvimati kaci iyo, kurdRels dauZaxa:

me ar gegono, ager, aman gesrolao, _ da Cemze miuTiTa.

futkris ambavi

erTxel iosebma (ioseb CaxutaSvili _ m.k.) ska iyida.

me gamocdileba mqonda da damiZaxa, _ naxeo. futkarTan

muSaobas Tavisi dro aqvs _ 11­dan 2 saaTamde. gadavedi,

vxedav, qvislebi dominos TamaSoben. wamodi­meTqi, avxa­

doT, miyure ras gavakeTeb, Senc iswavli. daezara adgoma

da, _ movalo.

avxade skas da ras vxedav _ deda futkari momkvdara,

fiWaze ki mamali, muqTaxora futkaria gamosuli. Cven­

Tan, sofelSi, vinc usaqmuria, mamal futkars eZaxian.

Cavyavi xeli, orive muWiT amoviRe es futkrebi. mivedi

amaTTan _ zafxulia, sayelogadaReRilebi sxedan _ da

Page 126: andro simaSvili

126

Cavuyare orives zurgSi. ro abzuvdnen es futkrebi, ese­

nic wamocvivdnen. durmiSxani cota maRalkanWa kaci iyo,

ioseba _ dabali, iman iosebas gaaswro _ garbian, oriveni

saroCkas ixdian, gamocvivdnen gzaze. iq ki gzajvaredinia

_ xalxia... sxedan da ras xedaven: SiSvela morbis durmiS­

xani, mosdevs ioseba. es xalxic wamocvivda... me sicilisa­

gan ezoSi waviqeci. mamal futkars nestari ara aqvs, ar

ikbineba. imaT ar icodnen...

simaSvilebis STamomavlobis nawili. sxedan (marcxnidan): erekle ramiSvili naTia simaSvili, qeTevan simaSvili, lili simaSvili-ramiSvili, andro simaSvili, kaxi xuciSvili.dganan (marcxnidan): avTandil simaSvili, givi simaSvili, qeTino ramiSvili, marina simaSvili da simaSvilebis bolo Taoba _ Tea, nato, mari, andria, baCana, giorgi, sul win _ ana simaSvili.

Page 127: andro simaSvili

127

epilogisaTvis

andro papas fiqrebi sakuTar Tavze

me cxovrebis grZeli gza gamoviare, patiosani kacis

saxeli movipove. aravisTvis mikadrebia cudi, ar mimi­

cia qrTami _ arc swavlaSi, arc saqmianobaSi. araferi wa­

mirTmevia, araferi momiparavs. viRacas Tu Sari moudvia,

iqve gamiqarwylebia, simReriT damimTavrebia.

dRemde aseTad vrCebi.

momRerali kaci boroti ver iqneba, piriqiT: Sromis­

moyvarea, gulRia, kargi maspinZelia.

coli rom gardamecvala, gulis siTbo damaklda, si­

Tamame davkarge _ veravis daavaldebuleb, mogxedos, Seni

Wiri gaiziaros.

simReriT vcxovrob, simReraa Cemi suli, guli, Cemi

sicocxlis gasaRebi.

Cemi sayvareli simRera Cems cxovrebas hgavs, esaa:

sof leli glexis Svili var.

erTxel did sufraze visxediT, Cemi ansamblis wevre­

bic iq iyvnen da Cemi sadRegrZelo rom daiwyes, erTma

ase Tqva: am kacma marto simRera ki ar gvaswavla, kacoba

gvaswavla, kacebad gagvzardao. es sityvebi yvelaze didi

jildoa CemTvis...

Page 128: andro simaSvili

128

andro simaSvilis Sesaxeb mogviTxroben...

anzor erqomaiSvili _saqarTvelos saxalxo artisti, premiebis laureati, an-

sambl rusTavis xelmZRvaneli.

simaSvil­CaxutaSvilebs 70­iani wlebidan vicnob, maSin

maT miSa simaSvili xelmZRvanelobda. namdvili glexebi,

soflis momRerlebi iyvnen. am koleqtivs gansakuTrebu­

li yuradReba pirvelma ediSer garayaniZem miaqcia. yve­

laferi aliloTi daiwyo _ ediSerma is Tavis ansambls

amRera. amis mere alilos bevri ansambli mReroda.

im periodSi moskovSi sistematurad tardeboda ssrk­is

kompozitorTa kavSiris plenumebi, romlis farglebSi

folkloris ganyofileba sakavSiro masStabis koncer t­

daTvalierebas awyobda. amgvarad, yovelwliurad, sxvadas­

xva respublikidan Camosuli gamorCeuli ansamblebis mos­

mena SeiZleboda. 1985 wels am RonisZiebaze saqarTvelo iyo

warmodgenili. moskovSi wasayvani ansamblebi me da ediSer

garayaniZem SevarCieT, xelmZRvaneli me viyavi. waviyvaneT

gurulebi, oTar berZeniSvili, ediSeris mTiebi da arTana.Cveni maSindeli mgzavroba moskovisaken namdvilad ga­

saxsenebelia.

TviTmfrinavis salonSi andro papa, ioseb CaxutaSvili

da me gverdigverd visxediT. ioseb CaxutaSvili, ioseba

(ase eZaxdnen), wamyvani momRerali iyo, Tan ansamblis ko­

loritic _ kargi mTxrobeli, iumoriT savse. ansamblSi

xumroba da keTilganwyoba sufevda.

Page 129: andro simaSvili

129

varT Cumad, vzivarT, viRacam Tqva, mSiao. vuTxari, ax­

lave Camoatareben­meTqi. imaTi motanili rad gvindao _

Turme kaxelebs wamouRiaT saWmeli, Rvino tikiT. iqve Camo­

asxes, momawodes _ gagvisinje wlevandeli mosavalio. dav­

lieT, dailoces. maTi simReris mosmena minda, magram xom

ar vTxov? cota xanSi _ aba, erTi mokle mravalJamierio da

dahkres. mTeli TviTmfrinavis yuradReba miipyres, raRa

Tqma unda. iseTi qeifi gaxurda... moskovSi rom CavfrindiT

_ iq gavagrZeleT. sastumroSic erTad vcxovrobdiT, iqac

sul vqeifobdiT. TiTqmis sastumodan arc gavdiodiT, mag­

ram yvelaferi movaswariT _koncertebic, simRerebis Cawe­

rac movaxerxeT. araCveulebrivad davmegobrdiT.

80­ian wlebSi televiziaSi gadacemebi mimyavda. Tu gax­

sovT, erTxel, sami ucxoelis qarTuli qeifi vaCvene saf­

rangeTSi _ saaxalwlo gadacema iyo. iseTi ambavi atyda

am gadacemaze, imdenjer gaimeores... amis mere ucxoelebi

CemTan xSirad Camodiodnen xolme. mere damoukidebladac

dadiodnen, piradi urTierTobebi daamyares momRerleb­

Tan, iwvevdnens TavisTan da maTgan simRerebs swavlobdnen.

ase miiwvies vaJa gogolaZe, mere andro papac, svanebic...

erTi saintereso epizodi minda gavixseno, arTanasac

exeba da imitom.

90­iani wlebia, TbilisSi omia gaxurebuli, saSiSi, daun­

dobeli droa. moskovidan mirekavs ted levini _ cnobili

amerikeli eTnomusikologi _ TbilisSi movdivar, fuli

momaqvs, damxvdio. ra fuli, ris fuli? _ vekiTxebi. Sen

rom mravalJamieri gamomigzavne, iman fuladi prizi moi­

go da momaqvso. Turme Sotlandiasa Tu inglisSi, ukve

aRar maxsovs, Catarebula ludis festivali, romelzec

Page 130: andro simaSvili

130

sxvadasxva qveynis sufruli simRerebi mousmeniaT da Cem

mier gagzavnilma winandlis Canawerma gaimarjva. mogeba

cota ki ar iyo _ 8 Tu 10 aTasi dolari! saqarTveloSi,

gagania omSi, aravin aravis rom ar indobs, rogoria am

fulis gamoCena?!

davxvdiT aeroportSi, axla iZaxis, wavideT sami­

nistroSi, fuli unda davbegroTo. ar esmis, aq ra xde­

ba. xma ar amoiRo­meTqi, Zlivs davarwmune. amis mere

meubneba, TelavSi unda wavideT da gadavceTo. rogoria

TelavSi fuliT xelSi wasvla?! vinmes rom scodnoda,

dag vxocavdnen. mokled, waviyvane miSa kilosaniZe da wa­

vediT Cemi manqaniT. gadaveciT fuli levan abaSiZes _

gagiJ dnen! sad iyo maSin fuli! yvelas gviWirda. vxedav,

raRac Sewuxebulebi arian, gamiyvanes gverdze _ Tqven

ramdeni unda mogarTvaTo? me vuTxari, ras laparakobT,

Tqven moigeT, Tqveni prizia­meTqi.

amis mere ted levini arTanaSi Caviyvane da simaSvi­

lebi gavacani. Zvirfasi pur­marili gagviSales. sufraze

androm saqarTvelos sadRegrZelo Sesva. momRerlebma

saqarTvelos himni kaxurad, kuTxurad imReres. gagiJda

levini, moindoma maTi wayvana amerikaSi. waiyvanda kidec,

omi rom ar gagrZelebuliyo. mere ramdenime momRerali

gardaicvala... bevrma ramem SeuSala xeli da ver gamovi­

da es saqme.

kaxeTis yvela raioni uZvelesi droidan cnobili iyo

sakuTari repertuariTa da odnav gansxvavebuli Sesru­

lebis maneriT. yvela raionSi Taviseburad mRerodnen.

kaxeTs mravali didi momRerali da cnobili gundi

Page 131: andro simaSvili

131

hyolia. maT fonze arTana upretenzio saojaxo ansam­

blad darCa. WeSmaritad xalxur, avTentikuri simReris

Semsrulebel ansamblad.

gomar sixaruliZe _ saqarTvelos saxalxo artisti, profesori

andro simaSvilis simRera _ andro papas fenomeni _

qarTuli xalxuri Semsruleblobis fenomenia. is saerToa

saqarTvelos yvela kuTxisaTvis. qarTul Semsruleblo­

baSi yvela is niuansia daculi, rac klasikur vokalur

skolas axlavs, _ e. w. gardamavali notebi, romlidanac

bgeris moxurva iwyeba da a. S. _ amas yovelTvis akeTeb­

dnen es dalocvilebi.

erTi SemTxveva maxsendeba. me da Cemi Zma manqaniT miv­

diodiT dasavleTisken, albaT, guriaSi. adriani dila iyo,

radio gvqonda CarTuli da raRac koncerts gadmoscem­

dnen _ komunistebis periodSi, Tu gaxsovT, `msmenelTa

TxovniT,~ koncertebi rom icodnen Sereuli repertuariT.

erTmaneTis miyolebiT mogvasmenines Telavelebis mra­valJamieri da karuzos mier Sesrulebuli aria. es ori

sruliad gansxvavebuli `musikaluri nomeri~ imdenad

erTnairi bgeriT iyo namReri, rom gaognebulebma manqa­

nac ki gavaCereT.

qarTuli Semsruleblobis arTanuli skola, winandlis

skola _ yovelive Tavs iyrida TelavSi da wamovida Telavi­

dan momRerlebis mTeli pleada: Saqro lomiZe, giorgi amu­

zaSvili, sxvebi... maT firuz maxaTelaSvilma mouyara Tavi.

andro simaSvilic am gzaze mosiarule kacia. is Se­

Page 132: andro simaSvili

132

saniSnavi momRerali da lotbaria da, rac mTavaria, is

simReris pedagogia, romelic xmaze, sunTqvaze, swori

sunTqvis dayenebaze muSaobs.

andro simaSvili qarTuli xalxuri saSemsruleblo

sko lis saxelovani da, samwuxarod, erT­erTi ukanaskne­

li warmomadgenelia.

Tumur qevxiSvili _ saqarTvelos saxalxo artisti, saxelmwifo premiis

laureati, `saukunis xma~

andro simaSvilTan SemoqmedebiTi urTierToba ar

mqonia, magram kargad vicnob. momRerali ojaxidanaa,

kaxuri simReris saukeTeso mcodne da saukeTeso Semsru­

lebeli.

Cven didi sixaruliT vxvdebiiT xolme, amas winaTac

fondi qarTuli galobis mier Catarebul RonisZiebaze

erTad migvipatiJes, romelzec Cemi da batoni andros

Rvawli sagangebod aRiniSna.

andro simaSvili Telavidan maxsovs, roca firuz maxa­

TelaSvilis gundSi mReroda.

1958 wels me kultsaganmanaTleblo teqnikumis stu­

denti viyavi da konservatoriaSi vapirebdi swavlis gag­

rZelebas. am dros mimiyvanes firuz maxaTelaSvilis gun­

dis repeticiaze. firuzma Cemi Tavi gundis wevrebs ase

gaacno _ Cvens kuTxeSi am dargis momavali maszea damo­

kidebulio.

repeticiis Semdeg firuzma ramdenime kaci, maT Soris,

Page 133: andro simaSvili

133

lomiZe, feiqriSvili, amuzaSvili _ saocrebebi _ datova,

da ra mogasmeninoTo, _ mkiTxa. orsaaTiani repeticiis

mere daRliebi iqnebian­meTqi. magram ar momeSva firuzi.

mokled, imReres zamTario, Cakrulo. me mgoni, rom ar

umReriaT, ise imReres... es CemTvis udidesi pativi iyo

_ Telavuri kilos burjebma, amxela pirovnebebma, ase

daafases Cemi samomavlo profesia.

darwmunebuli var, miSa da andro simaSvilebi maSin iq

iqnebodnen.

andro simaSvili mosaferebeli kacia, rogori Semar­

Tebisaa am asakSic! masTan erTad scenaze ar mimReria,

sufraze ki Sevxvedrivar.

andros 80 wlis iubileze viyavi dapatiJebuli. suf­

raze man sadRegrZelo warmosTqva, momitrialda da _ me

da Sen axla erTad unda vimReroTo. vimReroT­meTqi. Se­moZaxili vimRereT, Cakrulo... saocari partnioria sim­

ReraSi.

yvarelSi odnav sxvagvarad mRerian, TelavSi _ sxvagva­

rad, arTanas Tavisi hqonda...

mimaCnia: xalxur simReras, rogori korifec unda iyo,

xels rom mohkideb, Tu arafers Semateb, araferi unda

daaklo, Tu ar gaamdidreb, ar daamaxinjo Seni Sesrule­

biT.

faqizia xalxuri simRera.

me am gziT mivdivar.

andro simSvilic arTanuli namReris erTgulia.

Page 134: andro simaSvili

134

ioseb Jordania _ musikologiis doqtori, profesori, fumio koicumis

prizis mflobeli (2009w.)

andro simaSvili da ansambli arTana 1983 wels gavica­

ni. maSin qarTuli xalxuri simRerebis Casawerad saqarT­

veloSi Camovida iaponeli eTnomusikologi morita mino­

ru, me vumegzure svaneTSi, guriasa da kaxeTSi.

arTanis ansambli, rogorc saukeTeso, raionis xel­

mZRva nelobam TviTon airCia da Camoiyvana TelavSi ia­

poneli mecnierisaTvis saCveneblad (ucxoelis stumroba

maSin didi iSviaToba iyo). Cveni samuSao viziti mTeli

raionisaTvis did movlenad iqca _ Caweris mere ki sufra

gagviSales. morita mojadoebuli iyo kaxeTiT da Sesa­

niSnavi simRerebi Cawera.

iaponiaSi es simRerebi gamoica jer did firfitaze,

Semdeg ki CD­ze saxelwodebiT: kavkasiis xmovani mraval­xmianoba (The resounding polyphony of the Caucasus). CD­ze sul

rva simReraa Cawerili.

arTanasTan meore Sexvedrac kargad maxsovs.

1986 wels saqarTveloSi movawyveT mravalxmianobis

sakiTxebisadmi miZRvnili pirveli saerTaSoriso samec­

niero konferencia. evropidan Camovidnen cnobili eT­

nomusikologebi: oskar elSeki, nikoloz kaufmani, du­

nia rixtmani, radmila petroviCi. konferencia borjomis

kompozitorTa dasvenebisa da Semoqmedebis saxlSi mim­

dinareobda.

sakoncerto programisaTvis monawileebis SerCevis

sakiTxi ebara or SesaniSnav musikoss _ anzor erqomai­

Page 135: andro simaSvili

135

Svilsa da ediSer garayaniZes. roca maTi arCevani gavi­

ge, rom lazaTiani kaxuri simRera simaSvilebis ansambls

unda warmoedgina, Zalian gamixarda. marTlac, simaSvi­

lebma ise didebulad Seasrules kaxuri simRerebi, rom

damswre ebs (maT Soris umravlesoba ucxoeli iyo) taSis

dakvrisagan xelebi astkivdaT.

monawile eTnomusikologebs Soris dResac legendasa­

viT aris darCenili simaSvilebis mier naTqvami sadRegr­

Zelo, romelsac namdvili kaxuri Rvinis fiala miayoles

momRerlebma, da mere wamoiwyes madliani kaxuri mraval­Jamieri. dauviwyari ram iyo.

giorgi Sengelaia _ kinoreJisori, saqarTvelos saxalxo artisti, rusTave-

lis premiis laureati.

Cems bavSvobaSi xSirad CavdiodiT kaxeTSi. iq bevr

gansakuTrebul momRerals vicnobdi. SildaSi iyo moxu­

cebis kargi gundi, arTanaSi _ simaSvil­CaxutaSvilebi,

cnobili momRerlebi.

arTanis xSiri stumari viyavi, Cemi megobris, guram

rCeuliSvilis ojaxis gamo. guramis mama Zalian cnobi­

li kaci iyo, akademikosi, mecxvare, mixeil rCeuliSvili.

Cemi meore axlo megobari _ geidar falavandiSvili _

siZe iyo mag ojaxis, mas guramis da, marine hyavda colad.

ase rom, Cven xSirad davdiodiT erTad. guramis mamas

simaSvilebTan qeifi uyvarda, Zalian axloblobda es ori

ojaxi.

Page 136: andro simaSvili

136

simaSvil­CaxutaSvilebi didi gundi ar iyo. gansakuT­

rebiT abria papa momwonda. is iyo im Zveli Taobis war­

momadgeneli. araCveulebrivi xma hqonda, absoluturad

naturaluri kaxuri xma, yovelgvari konservatoriebis

gavlenis gareSe. es mere da mere wamovidnen gundebi,

romlebic mRerodnen Zalian kargad, magram erTnairad.

mere, firosmans rom viRebdi, simbolur scenaSi abria

papa gadaviRe _ venaxSi moxuci papa bavSvs miawodebs qvev­

ridan Rvinos, is dalevs da gaiqceva.

saintereso ram maxsendeba: sadRac vijeqiT da abria

papas komplimenti vuTxari, _ abria papa, rogor mReriT,

ra mSvenierebaa­meTqi. _ e, Svilo, Cven ras vmReriT, Cven

simRera viswavleT yaralaSvilebisagan, Tavadebisagan.

ai, isini mRerodneno _ ase mipasuxa. koxta yaralaSvili,

mogexsenebaT, msaxiobi iyo, elisoSi mamaCemma gadaiRo.

daskvna erTia: etyoba Tavadebi kidev ukeTesad mRe­

rodnen.

1987 wels simaSvil­CaxutaSvilebis gundi sruli Se­

madgenlobiT gadaviRe kompozitoris mogzaurobaSi _

iq Wonas mRerian, mTeli simRera gadaviRe. maTi namRe­

ri imiT momwonda, rom yvela xmas Tavisufleba hqonda.

mTlianad ar cvlidnen simReris qargas, magram SigniT

improvizacias akeTebdnen. Sesaxedavadac ra kargebi iy­

vnen, sul moxucebi. saSualo asakis sul ramdenime iyo,

ZiriTadad ki _ xnierebi.

ise mRerodnen, rom kaxeTis garemo, peizaJi, sufra _

yvelaferi srul harmoniaSi iyo erTmaneTTan. maTTan pu­

ris Wamas araferi sjobda.

Page 137: andro simaSvili

137

miSa Wiaureli _kinoreJisori, saxelmwifo premiis laureati, Rirsebis

ordenis kavaleri, zurab anjafariZis saxelobis saerTa-

Soriso premiis laureati (oqros medali)

1974 wels gadaviRe Cemi pirveli filmi ”Sroma da sim­

Rera”. maSin moskovSi vswavlobdi umaRles sareJisoro

da sascenaro kursebze. es filmi Cemi pirveli, sakurso

namuSevaria. Tema TbilisSi, telefilmebis studiaSi Se­

momTavazes. maSin televiziaSi xalxur Semoqmedebas Se­

saniSnavi pirovneba da specialisti _ solomon lafauri

xelmZRvanelobda. man mirCia, _ aiRe, kargi Temaa, dagex­

marebio.

filmSi unda meCvenebina Sroma da molxena saqarTve­

los kuTxeebis mixedviT. SemoviareT mTeli saqarTvelo,

viyaviT samegreloSi, svaneTSi, kaxeTSi. maSin gavicani

folkloris korifeebi: grigol CxikvaZe, Tamar mamalaZe,

maTTan gaviare konsultaciebi.

Cemma ufrosma megobarma, kompozitorma iaSa boboxi­

Zem miTxra: karg monadire kacs Segaxvedreb, mReriso da

ioseb CaxutaSvili gamacno. CaxutaSvilebi da simaSvile­

bi erTad mRerodnen _ ase gavicani ansambli arTana. arTanas mixeil simaSvili xelmZRvanelobda. Zalian

Cumi kaci iyo, gadaRebebze xmas ar iRebda, misi saubari

arc gamigia _ gunds tons miscemda da daiwyebdnen simRe­

ras... gverdSi edga Zma, andro, masze axalgazrda.

sofeli arTana maSinac trasidan moSorebuli iyo da,

Sesabamisad, ufro Senaxuli. araCveulebrivi buneba da

Page 138: andro simaSvili

138

xalxic keTilSobili, wynari, mSvidi _ iseTi garemo Seg­

viqmnes, rom mTeli suliTa da guliT vimuSaveT.

aRvadgineT Zveli xalxuri simRerebi. maSin kidev iy­

vnen momRerlebi, visac axsovda mkis heri­oga, yanuri, glesav da sxva.

filmis bolo kadrebia _ ansamblis wevrebi xeliT

Wyleten mtevnebs, xelebi aRmarTuli aqvT da wveni wur­

wuriT CamosdiT...

daviT cincaZe _ ansambl Savnabadas xelmZRvaneli

andro simaSvili im Taobas ekuTvnis, romelsac, pir­

vel rigSi, saqmisadmi damokidebuleba gamoarCevs.

erTi SexedviT, andro papa TiTqos arc fiqrobs simRe­

raze, imdeni sadardebeli aqvs ojaxze, mosavalze, vazze,

qveyanaze, politikaze... gansacvifrebelia, rogor siRr­

miseulad erkveva is politikaSi, rogor ayalibebs saku­

Tar azrs yovel sakiTxze...

andro papas pirvelad bavSvobaSi Sevxvdi, roca baton­

ma anzorma marTveSi moiyvana. iseTi Sexvedra ki, roca mis

kolegad moviazrebodi, ramdenime wlis win mqonda _ maSin

zogadad mesaubra adamianTa damokidebulebaze, rac imiT

damTavrda, rom androseuli vazis xuT nergs Sempirda.

cota xnis mere, baton anzorTan movida, sakuTari Rvino

Camoutana da, iq rom mnaxa, sagangebod CemTvis Camota­

nili nergebi gadmomca _ gaaxareo. ori wlis mere moikiT­

xa _ Tu ixarao, _ am asakis mouclelma kacma esec ki ar

daiviwya!

Page 139: andro simaSvili

139

Tu qarTul simReraze muSaob, rogor SeiZleba andro

simaSvilTan ar mixvide da rame ar hkiTxo? magis gareSe

ar arsebobs _ Tu ar gyavs nanaxi, gancdili, mosmenili _

ise fsevdokulturaa.

andro simaSvili cocxali legendaa da saTanado yu­

radRebas imsaxurebs. saqarTvelos sxva kuTxeebSic gvyavs

aseTi gansakuTrebuli momRerlebi. 2012 wels, banki kon­stantas daxmarebiT, Cven ramdenime maTganis _ polikarpe

xubulavas, islam filfanisa da andro sima Svilis _ Ses­

rulebuli 30 saukeTeso simReris albomi gamoveciT.

garda amisa, ukve ori welia, banki konstantas dafi­

nansebiT Cveni ansambli (Savnabada _ m. k.) axorcielebs

proeqts _ `gaicani saqarTvelo~, romlis mizania saqar­

Tvelos kulturuli memkvidreobis Sesaxeb dokumenturi

filmebis gadaReba.

erT­erTi dokumeturi filmi andro simaSvilis cxov­

rebasa da moRvaweobas eZRvneba. mayurebeli mas male ixi­

lavs (cnobisaTvis: daviT cincaZis iniciativiT, saqarT­

velos ramdenime municipalitetSi simRera­galobis sko­

la gaixsna _ m. k.).

givi simaSvili _ ansambl SemoZaxilis wevri

davibade 1953 wels, vswavlobdi Telavis II saSualo

skolaSi, sadac deda fizikas maswavlida, xolo mama _

mixeil simaSvili, gunds xelmZRvanelobda. ratomRac

xalxur simReras ar vekarebodi. maSin, Tu gaxsovT, sxva

musika iyo modaSi.

Page 140: andro simaSvili

140

davamTavre Tbilisis politeqnikuri instituti, ga­

manawiles rusTavis saproeqto institutSi, ramdenime

weli iq vicxovre. jer kidev studentobis periodSi, 1974

wels, gamagzavnes sportul Sekrebaze (e. w. `zborebze~)

leseliZeSi. maSin pirvelad davinteresdi musikiT, gita­

riT, qalaquri simRerebiT.

1981­Si davbrundi TelavSi. mama arTanis soflis

gunds edga saTaveSi. sxva ansamblebic hyavda, maT Soris,

Cakrulo. Tavis droze CakruloSi mamasTan erTad misi

Zmebic _ andro da niko mRerodnen. mere firuz maxaTe­

laSvilis saqme mamam gaagrZela _ ansambli monawileobda

sxvasdasxva RonisZiebaSi, Caiweres televiziaSi, radioSi.

maSin fulze vin fiqrobda! enTuziastebis ansambli iyo.

84­Si mama daiRupa. TiTqmis 10 wlis mere, 1994­Si, Cakru­los wevrebTan _ Temo gagniZesa da omar aspanaSvilTan _

erTad daviwye mecadineoba. iqve cxovrobda jumber jan­

gulaSvili da is Cagvidga saTaveSi. sxvebic dagvematnen

_ ase Seikra axali Cakrulo. saocaria, magram simRerebi

Zalian uceb aviTvise. albaT, sul rom mesmoda ojaxSi,

imitom. mas Semdeg vmReri. jumberis gardacvalebis mere

Zia androsTan erTad var.

mama amiT cocxlobda. saxlSi sul roialTan maxsovs,

Telavisa da axmetis raionebSi erTdroulad bavSvTa

ramdenime gunds amecadinebda. garda amisa, 1974 wlidan,

roca sami soflis meurneobebi gaerTianda, am sofle­

bis gundebic gaaerTianes da mamas Caabares. mis xelSi es

didi gundi Cvens mxareSi gamorCeuli gaxda.

Page 141: andro simaSvili

141

1977 wlidan mama pensiaze gavida da amis Semdeg ufro

moicala Tavisi Zveli momRerlebisaTvis _ arTanaSi xom

misi naTesavebi da axalgazrdobisdroindeli momRerle­

bi iyvnen Sekrebili. mama maT intensiurad amecadinebda,

gamohyavda raionul RonisZiebebze da televiziiTac.

sami Svili vyavdiT. Cemma da­Zmebma TbilisSi daamTav­

res musikaluri teqnikumi, magram swavla am ganxriT ar

gaugrZelebiaT. simRera Cemi ZiriTadi saqmianoba araa,

magram, tradiciis gamgrZelebeli gvarSi, ase gamodis,

marto me var.

myavs ori qaliSvili, studentebi, ufrosi swavlobs

ucxo enebs, umcrosma axlaxans Caabara samedicino uni­

versitetSi. arc Cemi da­Zmis Svilebi misdeven xalxur

simReras.

sanam mama cocxali iyo, eg da Zia andro bevr rames

erTad akeTebdnen, erToblivad Txzavdnen. andro misi

marjvena xeli iyo _ mudmivad gverdSi edga, ansamblis

wamyvani Zala, solisti iyo.

axla andro simaSvili am saqmes marto uZRveba.

lia CaxutaSvili _ ansambl arTanis wevri

warmoSobiT Sildeli var, dedaCemi, mamukiSvilis qali,

dedas levanasTan mReroda.

15 wlisas pirveli ansambli _ skolis gundi _ Camaba­

res. Telavis musikaluri saswavleblis pirveli gamoS­

veba var, sagundo­sadiriJoroze vswavlobdi, Cemi di­

reqtori ramaz qaruxniSvili iyo. xma kargi mqonda da

Page 142: andro simaSvili

142

vokalis gan yofilebaze gadasvla SemomTavazes, magram

ramazma ar mirCia _ diriJoroba ufro kargad gamogdiso.

arTanaSi 1966 wels gavTxovdi, damxvda momReralTa

ojaxi. brwyinvaled mRerodnen Cemi mamamTili, ilo Ca­

xutaSvili, misi Zma iosebi, Cemi mazlebi, meuRle Caxuti.

arTana Tavidan simaSvil­CaxutaSvilebis ansambli iyo,

mere SeierTes sxvebi: _ banebi gaaZlieres. mec maleve

CamrTes ansamblSi. arTana quxda, Cveni ansambli yvelam

icoda, mravali festivalisa da olimpiadis laureatebi

viyaviT. raionSi uCvenod araferi tardeboda.

solistebi oTxni viyaviT: me, iosebi, andro da miSa.

miSas `deda futkars~ veZaxdiT, Zalian mSromeli kaci

iyo. ansamblSi erTaderTi qali viyavi, biWebi Tan myve­

bodnen. davdiodiT koncertebsa Tu gastrolebze. ojaxi

xels miwyobda, dedamTili Svilebis gazrdaSi mexmarebo­

da _ arafers vakldebodi.

ojaxSi didi stumrianoba iyo. CaxutaSvilebi cnobili

monadireebi iyvnen. biZina kvernaZe wers Tavis wignSi:

ilo CaxutaSvilTan viyaviT, Sahis Zma waviyvaneT sanadi­

rodo.

mamamTili rom gardamecvala, dakrZalvaze me da an­

drom vumRereT Cveni simRera _ maS gamarjveba, tkbilo sicocxlev. Wirisufalma bolomde vimRere, androm ki

ver gauZlo, atirda.

pirveli folkloruli saRamo rom Catarda TelavSi,

kai pur­marili gavakeTeT, mTeli gadamRebi jgufi dav­

patiJeT, arnaxuli qeifi gaimarTa. iq me da ioseb Caxuta­

Svilma arTanuli mravalJamieri vimRereT _ am simReras

Page 143: andro simaSvili

143

ansamblSi Cven vasrulebdiT xolme. maSin iyo, vaxuSti

kotetiSvilma leqsi rom mogviZRvna:

Semoviare msoflio es ra yofila arTana

rZali mamamTils umReris, coli kakanebs qmarTana,

arTanelebis simRera SeuRlebula qarTana,

aRarc sma minda, arc Wama, aRarc dawola qalTana...

aleqsi WinWaraulma iqve miuleqsa:

dro iyo, iyav qalTana, rogorca mgeli cxvarTana,

axla ise xar qalTana, rogorc cocxali mkvdarTana,

verc saniore giSvelis, verc es lamazi arTana.

ai, aseTi eqspromti gamouvidaT, iyo erTi sicili da

garToba.

ansamblis wevrebidan marto me da andro davrCiT, yve­

la wasulia amqveynidan.

Cveni bolo megobari, guram bitiaSvili rom kvdeboda,

ukve agoniaSi iyo, colma CasZaxa: ra gawuxebso. iman upa­

suxa: Cumad, Tina, biWebi mReriano. im dRes daiRupa... da,

Tu iqac unda vimReroT, maSin sikvdili araferi yofila.

arTanaSi axlac mRerian. marTalia, movxucdi, magram

vfiqrob: ara, unda Sevkribo Cemi mezoblebi, kidev erTxel

gavibrZolo, vaCveno qveyanas, ra xalxi, ra sofeli varT.

am mogonebebiT vcxovrob da mixaria, rom mec Cemi

mokrZalebuli wvlili Sevitane qarTuli folkloris

diad saqmeSi.

Page 144: andro simaSvili

144

nona lomiZe _ avstriis mecnierebaTa akademiis venis fonogramarqivis

TanamSromeli

cnobili reJisor­dokumentalisti da eTnomusikolo­

gi hugo zempi saqarTveloSi adrec yofila. ori wlis

win igi qarTuli Rvinis kulturaze filmis gadasaRebad

Camovida.

TelavSi Cveni maspinZeli marnis Rvinis qarxnis direq­

tori kaxa zukakiSvili iyo. man yovelnairad Segviwyo

xeli, yvelaferi mogvigvara, rasac vTxovdi filmisTvis.

gadaRebas erT kviraSi movrCiT, am xnis ganmavlobaSi mas­

Tan vcxovrobdiT.

hugos sxva Canafiqri hqonda, magram sxva ram gamovida.

axla Zalian kmayofilia imiT, rac gadaiRo.

TelavSi andro simaSvili da misi gundi gavicaniT, Ca­

viwereT maTi namReri, maT Soris andro papas simRerebi

Rvinoze _ andro papas erTgvari `scenari~ hqonda mo­

fiqrebuli (vazisa da Rvinis sagalobeli _ m.k.). maTTan

erTad rTvelSic viyaviT, mdinaris napiras CavediT, iq

sufra gaSales, gadasarevad imReres _ sufris tradi­

ciac gadaviReT.

Telavis raionSi kulturas leila legaSvili gana­

gebs. isic andro papas namowafaria, masTan mReris. qalTa

gundic CaviwereT _ mRerian fantastiurad! Zalian lama­

zi kadrebia _ am qalebs rogor amecadinebs andro papa,

rogor aswavlis Tavis simRerebs. arTanaSi, ZvelisZvel

sawnaxelTan mTeli rituali ise gadaviReT, rogorc an­

dro papas undoda.

Page 145: andro simaSvili

145

andro papa Tavisi Canawerebis rveuls sul Tan daa­

tarebda, gamadidebuli SuSiT dadioda, yvelas usworeb­

da _ zogs teqsts, zogs hangs. ase mxiarulad vimuSaveT

mTeli kvira. hugo Zalian kmayofili iyo. mas 30­wuTiani

filmi undoda, magram axla miTxra, albaT 70­wuTiani ga­

movao. gadaRebuli masala xom gacilebiT metia.

hugos araferi eTmoba: repeticiebi, simRera, saubari,

andro papas jijRinic ki... yvelaferi gadaRebulia. axla

unda dalagdes da filmad Camoyalibdes.

giorgi donaZe _ saqarTvelos folkloris saxelmwifo centris direq-

tori

andro simaSvilTan saqmiani urTierToba Zalian axal­

gazrdas momiwia.

2002 wels, qarTuli xalxuri simReris saerTaSoriso

centris TaosnobiT (am centrs dRemde anzor erqomaiS­

vili xelmZRvanerlobs), saqarTvelos aT raionSi salot­

baro skolebi gaixsna: samegreloSi, raWaSi, zemo svaneT­

Si, kaxeTSi, guriaSi da sxvagan. kaxeTSi, TelavSi, simRe­

rebs andro simaSvili aswavlida. me am skolebis mTavari

koordinatori viyavi, Catarebul samuSaos vamowmebdi.

andro papas alaverdis taZris mgaloblebi CavabareT,

samecadinod Sesabamisi farTi gamovuyaviT, yvela piroba

SevuqmeniT. me maSin Zalian axalgazrda _ 24 wlis viyavi,

momRerlebisgan bevri ki _ Cemze patara. rogori enTu­

ziazmiT vmuSaobdiT! col­Svili ukve myavda _ raionebSi,

Page 146: andro simaSvili

146

saiTac wavidodi, isinic Tan damyavda. ra anazRaureba

gvqonda? didi araferi, _ benzinis fuli, dRiuri, magram

rogori mowadinebulebi viyaviT!

batonma anzorma amiT maSin kidev erTi didi saqme gaa­

keTa _ manamde xom marTves daarsebiT mTeli saqarTvelos

biWebi, Taobebi xalxur hangze aamRera! dRes, Tuki vin­

me qalaqSi xalxur simReras sworad mReris, ZiriTadad,

marTves skolagamovlilia. Cvens SemTxvevaSic, 2002­2003

wlebSi, rodesac salotbaro skolebi amuSavda – es xom

axali, simReris mcodne Taobis gazrdis saSualeba iyo!

marTla kargi biWebi wamovidnen, Tundac Telavidan _ va­

siko kornienko, Zmebi biZinaSvilebi, sxvebic... es Zalian

mniSvnelovani saqme iyo. eqspediciebis mowyoba kargia,

magram ra unda Caiwero, Tu namdvil xalxur simReras

aRar mRerian! viRacam xom unda aswavlos axalgazrdas,

rogor imReros! Tu ar Seqmeni praqtikulad situacia,

Tu simRera ar Seayvare, rogorRa imRerebs?.

centris mxridan yvelanairi xelSewyoba hqondaT: pe­

dagogebs _ xelfasebi, moswavleebs _ stipendiebi. 2002­

2003 wlebSi, im gaWirvebaSi es warmoudgeneli ram iyo.

andro papa Tavs ar zogavda, magram dafinanseba aRar

gagvigrZeles da saqmec gaCerda. mTeli cxra weli dai­

karga! arada am saqmisaTvis cota xniT SeCerebac ki, Se­

saZloa, momakvdinebeli gaxdes.

axla, roca saqarTvelos folkloris saxelmwifo

centrs vxelmZRvanelob, rac kargi iyo Cvens muSaobaSi,

ramac gaamarTla, mTeli saqarTvelos masStabiT minda

gavimeoroT. yvela raionSi folkloris centris warmo­

Page 147: andro simaSvili

147

madgenlobebis gaxsnasa da salotbaro skolebis daarse­

bas vapirebT _ esaa mTavari gasakeTebeli. sawyis etapze

Senobebis SesaZeni Tanxa ara gvaqvs, amitom, sadac Senobe­

bi hqondaT da gadmogvces (aseTia ozurgeTisa da yvar­

lis raionebi), iq warmomadgenlobebi ukve gavxseniT da

specialistebic davniSneT.

TelavSic gavxsniT salotbaro skolas, sadac andro

simaSvili, rogorc konsultanti, CarTuli iqneba muSa­

obaSi, programebis Sedgenasa da ansamblebis Camoyali­

bebaSi dagvexmareba. zusti gaTvla Znelia, magram, imedi

maqvs, erT weliwadSi amas SevZlebT.

folkloris saxelmwifo centris mTavari prioriteti

Cveni saunjis _ qarTuli folkloris _ gadarCenaa da am

saqmeSi Cven andro simaSvilisa da simReris sxva didos­

tatebis imedi gvaqvs.

yvela vgrZnobT: unda viCqaroT, isedac bevri droa

dakarguli....

Page 148: andro simaSvili

giuliraia

vaxtangi erekle

ani nino

soniavasolidia

kaxi sidoniaiosebi

tasosaSa

giorgi

naTela

kaxuna

aleqsilali

giorgiTina

elizbari

malxazi

Tea

naTia

miSikoguguli

merileila

marika Tamari

aleqsandre

aleqsandreelisabedi

lia maka

nikoli

daviTi

andromariami

avTo

fiqria

ferile

miSiko

salome

Tikosandro

amirani

ani

andriko

gaiozi

arCili

marika

soso levani

nana qeTino

nino

zizi

nunusonia

Tornike

nikagiorgi

maiko

Tinasiko

Tamara

zauri

goga

Tamrikogiorgi

ninonika

mariami

miSa

qeTinoTemo

givi

niko

makagiorgi

elizbari

sofiaelene

marika

maiaabriamaria

marusiaTamari

lili

leqso naTianato

merabi levani stefania

ereklebaqari

oTari Tengizi

Tornike

ninaarCili

kavkasi

niko-nato

bela

marikazuriko

givi-baConato

simaSvilebis sagvareulo xe

Page 149: andro simaSvili

giuliraia

vaxtangi erekle

ani nino

soniavasolidia

kaxi sidoniaiosebi

tasosaSa

giorgi

naTela

kaxuna

aleqsilali

giorgiTina

elizbari

malxazi

Tea

naTia

miSikoguguli

merileila

marika Tamari

aleqsandre

aleqsandreelisabedi

lia maka

nikoli

daviTi

andromariami

avTo

fiqria

ferile

miSiko

salome

Tikosandro

amirani

ani

andriko

gaiozi

arCili

marika

soso levani

nana qeTino

nino

zizi

nunusonia

Tornike

nikagiorgi

maiko

Tinasiko

Tamara

zauri

goga

Tamrikogiorgi

ninonika

mariami

miSa

qeTinoTemo

givi

niko

makagiorgi

elizbari

sofiaelene

marika

maiaabriamaria

marusiaTamari

lili

leqso naTianato

merabi levani stefania

ereklebaqari

oTari Tengizi

Tornike

ninaarCili

kavkasi

niko-nato

bela

marikazuriko

givi-baConato

simaSvilebis sagvareulo xe

Semdgeneli: lili simaSvil-ramiSvili

Page 150: andro simaSvili

V

V

?

###

# # #

# # #

œ œ œ œ œ œ œo cda

Jœ Jœ Jœ œ œ œ œ œxuT sa am Tve sa- - - -

V

V

?

###

# # #

# # #

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ# ˙

œo

V

V

?

###

# # #

# # #

3

Jœ# œ 3

Jœ œ 3

Jœ œ œoc da xuT sa am Tve sa

3

Jœ œ 3

Jœ œ 3

Jœ œ 3

Jœ œoc da xuT sa am Tve sa

W

- - - -

- - - -

1

arTanuli alilogaSifra Tamar Jordaniam

arTanuli alilo

Page 151: andro simaSvili

V

V

?

###

# # #

# # #

œ œ œ œ œ œ# œ œ œ œ œ œ œ œ œ

œ œ œ œ œ œ# œ œ œ œ œ

W

œ œ œ# œ œ

œ œ œ œ œ œ

˙

˙

V

V

?

###

# # #

# # #

3

Jœ œ3

Jœ œ3

Jœ Jœ Jœ œqris te da ba de bu la

3jœ œ3jœ œ

3jœ jœ jœ œqris te da ba de bu la

W

.œ œ .œ œ œ Jœ Jœ œa li lo

.œ œ5

œ œ œ œ œ jœ jœ œa li lo

- - - - - - -

- - - - - - -

V

V

?

###

# # #

# # #

Jœ œ œ œn œ œ œ œ .œ œ œ œ œ œ œ œ œbi Wo

Jœ œ œ œ œ .œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œbi Wo

W

˙

˙-

-

2

Page 152: andro simaSvili

V

V

?

###

# # #

# # #

œ Jœœ œn œ œ œ

ma dli

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œma dli

W

-

-

V

V

?

###

# # #

# # #

œ 5œ œ œ œ œ œ 6œ œ œ œ œ œ œ6œ œ œ œ œ œ œ

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ6

œ œ œ œ œ œ œ6

œ œ œ œ œ œ œ

W

V

V

?

###

# # #

# # #

œ .œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œma xa

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œma xa

W

Jœ Jœ œ Œro bel sa

jœ jœ œ Œro bel sa

- - - - - -

- - - - - -

3

Page 153: andro simaSvili

V

V

?

###

# # #

# # #

œ œ œ œ œ œ œ œa aQ da

œ œ œ œ Rœ Œa aQ

W

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œn œ œ œ œ œ œ œ œ

˙o

˙

V

V

?

###

# # #

# # #

3

Jœ# œ3

Jœ œ3

Jœ œmad li ma xa ro bel

3

Jœ œ3

Jœ œ3

Jœ œmad li ma xa ro bel

W

.œ œ œ œ œ œ œ œ .œ œ œ œ œ œ œsa

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ# œsa

- - - - -

- - - - -

V

V

?

###

# # #

# # #

.œ œ

œ œ œ œ œ# œ œ œ œ œ

3

Jœ œ3

Jœ œ3

Jœ Jœ Jœ œSo ba ga Te ne bu la

3jœ# œ3jœ œn

3jœ jœ jœ œSo ba ga Te ne bu la

W

- - - - -

- - - - -

4

Page 154: andro simaSvili

V

V

?

###

# # #

# # #

.œ œ œ Rœ Rœ Jœa li lo

.œ œ œ5

œ œ œ œ œ œ rœ jœa li lo

W

- - - - -

- - - - -

V

V

?

###

# # #

# # #

Jœ œ5œ œ œ œ œ .œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

bi Wo

Jœ .œ œ .œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .œbi Wo

W

.˙ Œ

.˙ Œ-

-

V

V

?

###

# # #

# # #

œ .œ œn œ œ œ œ œ œ œ œ œma dli

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œma dli

W

-

-

5

Page 155: andro simaSvili

V

V

?

###

# # #

# # #

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

W

V

V

?

###

# # #

# # #

œ œ œ œ œ œ œ œ œma xa

œ œ œ œ œ œ œ œma xa

W

œ œ œ œ œ œ œ Jœ Jœ ˙ro bel sa

œ œ œ œ œ œ œ jœ jœ ˙ro bel sa

- - - - - -

- - - - - -

V

V

?

###

# # #

# # #

œ œ œ .œ œ œ œ œ .œ œa aQ da

œ œ œ .œ Œ .a aQ da

W

6

Page 156: andro simaSvili

V

V

?

###

# # #

# # #

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œn œ œ œ œ œ œ œ œ œn œ rKœ#o

w

.˙ Œ

w

V

V

?

###

# # #

# # #

3

Jœ# œ 3

Jœ Jœ Jœ3

Jœ œsax lo sal xi nod na ge

3

Jœ œ 3

Jœ Jœ Jœ3

Jœ œsax lo sal xi nod na ge

W

U

U- - - - -

- - - - -

V

V

?

###

# # #

# # #

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .œ œbo

œ œ œ œ œ œ œ œ œ# œ œ œ œ œ œ œ œn œ œ# œbo

W

7

Page 157: andro simaSvili

V

V

?

###

# # #

# # #

Jœ Jœ3

Jœ Jœ Jœ3

Jœ Jœ Jœ œsam xi a ru lod na qe bo

jœ# jœ3jœ jœ jœ

3jœ jœ jœ œsam xi a ru lod na qe bo

W

- - - - - -

- - - - - -

V

V

?

###

# # #

# # #

.œ œ œ œ œ œ œ Rœ Rœ Jœa a li lo

œ3

œ œ œ œ rœ rœ jœa a li lo

W

- - - - - -

- - - - - -

V

V

?

###

# # #

# # #

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .˙ Œbi Wo

œ .œ œ œ .œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .˙ Œbi Wo

W

-

-

8

Page 158: andro simaSvili

V

V

?

###

# # #

# # #

œ .œ œn œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œsax lo

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œsax lo

W

U

U -

-

V

V

?

###

# # #

# # #

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œn

˙

˙#

V

V

?

###

# # #

# # #

.œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ŒRme rTma

.œ œ .œ œ œ œ œ œ œ œ ŒRme rTma

W

-

-

9

Page 159: andro simaSvili

V

V

?

###

# # #

# # #

Jœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œa ga

Jœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œa ga

W

- - - - - -

- - - - - -

V

V

?

###

# # #

# # #

œ œ œ œ œ œ œ œSe noT

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œn œ œSe noT

W

SenelebiT

wo.

wo.

w

U

U

U

- - -

- - -

10

Page 160: andro simaSvili

160

andro simaSvili _diskze Cawerili simRerebis

CamonaTvali

1. alilo _ saSobao 03:08

2. mravalJamieri _ sufruli 04:24

3. urmuli _ Sromis 02:17

4. berikaci _ sufruli 04:23

5. mumli muxasa _ saferxulo 02:45

6. salamuro _ qalaquri 03:08

7. guTnuri _ Sromis 03:12

8. Tebrone _ saferxulo 01:50

9. sxvaTa mojamagirobas _ sayofacxovrebo 02:45

10. diambego _ sufruli 03:16

11. mayruli _ saqorwilo 02:28

12. dalai _ sufruli 04:31

13. SaSvi kakabi _ sufruli 03:14

14. Tamar qalo _ sufruli 04:02

15. konuri _ Sromis 01:39

16. urmuli _ Sromis 02:17

17. gogiasa _ saxumaro 02:12

18. isev Sen da isev Sen _ andria yaraSvilis romansi,

Sesrulebuli xalxuri simReris stilSi. 02:48

19. sofleli glexis Svili var _ sayofacxovrebo

03:43

20. SemoZaxili _ sufruli 03:23

21. sayveduri _ simReris avtori g. bonjovani 02:13

22. Rvinov, Sen WaWanauro _ sufruli 03:05

23. Cakrulo _ sufruli 05:42

Page 161: andro simaSvili

161

sruli dro: 73:21

saqarTvelos folkloris saxelmwifo centris arqivi,

xmis Camweri studiis saeqspedicio Canawerebi

(1,2,4,5,6,7,8,10,11,12,13,14,15,16,18,21,22,23)

qarTuli xalxuri simReris anTologia

(3,9,15,19,20)

bibliografia:

1. baiaSvili, qeTevan (2014). New­nadimi. Jurnali:

m usika #1 (19), gv.32­36.

2. beJaniSvili, nunu (2000). arTanis warsuli da awmyo. Tbilisi: saaqcio sazogadoeba pirveli stamba.

3. gelava, avrora, (1980) ar daSreba wyaro xalxuri sim-Rerisa. Jurnali droSa #8, gv. 13­14.

4. zumbaZe, natalia (2005) interviu cnobil lotbar andro simaSvilTan. Tbilisis vano sarajiSvilis saxelo­

bis saxelmwifo konservatoriis tradiciuli mravalxmi­

anobis kvlevis saerTaSoriso centris biuleteni #3, gv.

28­31

5. iorihito kunimacu (2008) statia gazeTSi: asahi Sin-buni, 25/X (iaponur enaze)

6. maWavariani, Tamar (2010). imedis gmirebi _ andro si-maSvili. statiebis krebuli: saxe(l)ebi, (2010 wlis isto­

ria), gv.141

7. simaSvili, e. (1989) simRera misTvis yvelaferi iyo.

gazeTi: alaznis ganTiadi, 8/VI1

Page 162: andro simaSvili

162

8. CirinaSvili, mixeil (1980) Jurnali: sabWoTa xelov-neba # 3 (gv 23­24)

9. Walisuri, nino da sanikiZe, ekaterine (2007) xalxu­

ri simReris saerTaSoriso centris saeqspedicio masa­

lebi (mini­diski: interviu, statia, fotoebi, _ inaxeba

avtorTan).

fonoCanawerebi:

gamocemuli diskebi

1. andro simaSvili _ saqarTvelos folkloris saxelm­

wifo centris ordiskiani gamocema. Tbilisi, 2008.

2. 30 saukeTeso simRera _ Cawerili da gamocemuli

laSa goguasa da banki konstantas mier. Tbilisi, 2012.

3. xmebi warsulidan _ qarTuli xalxuri musika fono-

grafis cvilis lilvakebidan _ saqarTvelos kulturis,

ZeglTa dacvisa da sportis saministros, kinos, Teatris,

musikisa da qoreografiis saxelmwifo muzeumis, i. java­

xiSvilis saxelobis istoriisa da eTnologiis institu­

tis da Tbilisis saxelmwifo konservatoriis erToblivi

gamocema (aTdiskiani). Tbilisi, 2007.

4. The resounding polyphony of the Caucasus _ iaponuri Victor company ­is licenziiT, morita minorus mier amerikaSi

gamocemuli diski (1997).

5. Polyphonic Songs in the Republic of Georgia _ giorgi ama­

Sukelis mier, misuris Statis Truman State University-is xelSewyobiT gamocemuli diski. (2011)

Page 163: andro simaSvili

163

daculi firebi da diskebi

Tbilisis saxelmwifo konservatoriis folkloris

laboratoriis arqivis saeqspedicio firebi:

1. 1951 wlis, Tamar mamalaZis eqspedicio Canawerebi _

11 simRera.

2. 1952 wlis, grigol CxikvaZis eqspediciis Canawerebi

_ 11 simRera.

3. 1962 wlis, oTar CijavaZis saeqspedicio Canawerebi

_ 12 simRera

4. 1965 wlis, mindia Jordanias saeqspedicio Canawere­

bi _ 22 simRera.

5. 1982 wlis, oTar CijavaZis saeqspedicio Canawerebi

_ 25 simRera.

saqarTvelos erovnul arqivis fonoganyofilebaSi da-

culi firebi:

8847 _ alilo _ CaxutaSvilebisa da simaSvilebis ojaxi

8848 _ arTanuli mravalJamieri _ Semsruleblebi igi­

ve.

8846 _ simRera mamulze _ Semsruleblebi igive.

dok/filmidan: Sairebi, glesav da glesav namgalo, he­gi­oga, saferxulo, mravalJamieri _ asrulebs ansambli

arTana. # 37/1 k/ da # 37/2k _ asrulebs andro simaSvili da

alaverdis taZris mgalobelTa gundi.

Page 164: andro simaSvili

164

saqarTvelos radio-televiziis arqivSi daculi firebi

_ #28780 _28786: mravalJamieri, fiqri mtkvris piras, yanuri, Conguri, sacekvao fandurze TuSuri satrfi­alo fandurze, sanadimo fandurze _ asrulebs arTa­

nis TviTmoqmedi gundi, solisti _ ioseb CaxutaSvili,

xelmZRvaneli _ mixeil simaSvili.

saqarTvelos folkloris saxelmwifo centris arqivSi

daculi:

a. audioCanawerebi (# 035 _ # 040) _ Tamaro, Tamar qalo, allo, Sen, biWo, anagurelo, aragvis xeobazeda, arTanuli mravalJamieri, beri kaci var, brZana solomon mefeman, Cemo kargo qveyana, Conguro, Cemi maspinZlis sa­saxle, daukres zurna, farine, diambego, gogiasa, guT­nuri, orovela, isev Sen, da isev Sen, yanis mkuri, kaxuri mayruli, kaxuri nana, kaxuri sacekvao, konuri, mayru­li, maS, gamarjveba, mestviruli, metivuri, mgzavruli, grZe li kaxuri mravalJamieri, mumli muxasa, oduri, yanis mkuri, gamoRmuri, orovela, qalgulo, salamuri, SaSvi­kakabi, SemoZaxili, Semomeyara yivCaRi _ asrulebs

alaverdi taZris mgalobelTa gundi, lotbari _ andro

simaSvili (2005 w).

Rvinov Sen, WaWanauro, Tamar qalo, Cakrulo, sofle­li glexis Svili var, dala _ asrulebs ansambli SemoZa­

xili, lotbari andro simaSvili (2014).

b. videomasala _ 10 mini diski _ filmisaTvis andro

simaSvili.

Page 165: andro simaSvili

165

notografia

1. mamalaZe, Tamar (1962). Sromis simRerebi kaxeTSi. Tbilisi: codna

2. CijavaZe, oTar (1962). qarTuli kaxuri xalxuri sim­Rerebi. Tbilisi: codna

3. Jordania, Tamar (2014) arTanuli alilo, xelnaweri.

filmografia

1. alaznis veli _ reJisori SoTa Cagunava, dokumentu­

ri filmi (1954)

2. Sroma da simRera _ reJisori mixeil Wiaureli

(umcrosi) _ dokumenturi filmi (1974).

4. andro simaSvili _ scenaris avtori da reJisori

maia nozaZe, operatori _ zurab dadahava, _ saqarTve­los folkloris saxelmwifo centris mier gadaRebuli

moklemetraJiani dokumenturi filmi (2011).

3. andro simaSvili _ avtorebi: daviT cincaZe da mi­

xeil javaxiSvili proeqti gaicani saqarTvelos (portre­tebi) farglebSi, banki konstantas dafinansebiT, ansambl

Savnabadas mier gadaRebuli dokumenturi filmi, (2012).

Page 166: andro simaSvili

166

satelevizio gadacemebi:

andro simaSvili da alaverdi _ ciklidan qarTuli xme­bi, avtori da wamyvani kaxa grigalaSvili (reJisori soso

sturua), sazogadoebrivi mauwyebeli, 2009w.

imedis gmirebi _ andro simaSvili _ gadacemis prodiu­

seria Tamar maWavariani. eTerSi gavida 2010 wlis 10/X­s

(telekompania imedi) kaxuri simReris mematiane _ teleJurnalSi kviriake.

avtori ia tiginaSvili. eTerSi gavida 2013 wlis 7/XI­s

(erTsulovneba)SemoZaxili _ andro simaSvili _ gadacemis avtori da

wamyvania gia baRaSvili. eTerSi gavida _ 2010 wlis 10/X­s

(telekompania imedi). SemoZaxili _ andro simaSvili _ gadacemis avtori da

wamyvania gia baRaSvili. eTerSi gavida _ 2014 wlis 6/III­s

(pirveli arxi).

radiogadacemebi:

Cakrulo _ andro simaSvili _ avtori da wamyvani lali

seTuriZe _ (2006 wlis 25 /IV da 2/V).

Cakrulo _ qarTuli simReris moamage _ andro simaSvi-li _ avtorebi: mixeil javaxiSvili da daviT cincaZe,

(2013 wlis 30/X).

Cakrulo _qarTuli simReris moamage _ andro simaSvili

_ avtori da wamyvani: _ lali seTuriZe, daviT cincaZe,

mixeil javaxiSvili (2015 wlis 8/IV).

Page 167: andro simaSvili

167

SinaarsiwinaTqma ...............................................................................8sofeli arTana ...................................................................12winaprebi ...........................................................................14Cemi cxovrebis gza ............................................................29mixeil simaSvili (1917 _1984) .........................................32nikoloz simaSvili (1926 _ 1990) ....................................34alilo .................................................................................37Cemi SromiTi biografia da Cemi gundebi ........................40visTanac mimReria... .........................................................46simaSvilebis simRera _ XIX saukunidan dRemde .............49XXI saukune _ andro simaSvili uarTanod ......................69andro papa parizSi ............................................................71oriod sityva alaverdis taZris mgalobelTa gundis Sesaxeb ....................................................................77stumrad SemoZaxilTan ......................................................81arTana saeqspedicio CanawerebSi .....................................91bolo eqspediciebi da gamocemuli diskebi ...................94andro simaSvili da ucxoeli mkvlevrebi .....................97andro papas gegmebi .........................................................100andro simaSvilis cxovrebisa da Semoqmedebis ZiriTadi TariRebi ..........................................................108lotbaris naazrevi ..........................................................111andro papas Tavgadasavlebidan... ..................................119saxumaro ambebi ................................................................125epilogisaTvis ..................................................................127andro simaSvilis Sesaxeb mogviTxroben... ..................128arTanuli alilo (notebi) ..............................................150diskze Cawerili simRerebis CamonaTvali ...................160bibliografia ..................................................................161