vİtal bulgular - kisi.deu.edu.trkisi.deu.edu.tr/ihsan.esen/vİtal bulgular yeni copy.pdf · •...

VİTAL BULGULAR

Dr. İhsan ESEN

Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi

Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı

• vital Lat.

• Canlı, hayati, yaşamsal, yaşamla ilgili.

Vital ?

yaşamla ilgili.

Kalp tepe atımı

O2 Satürasyonu

Kan basıncıKan basıncı

Solunum sayısı

• Nabız

• Solunum

Yaşamsal belirtiler

• Kan basıncı

• Cilt: Isı, renk, görünüm

Vücut Isısı

• Hastanın ‘ateşine bakma’ şeklinde ifade edilir

• Ateş vücut ısısının belli • Ateş vücut ısısının belli değerinde üzerinde olmasıdır.

Yöntem Hızlı İnvaziv

Cilt Evet 2-3 sn Hayır

Kulak Evet 2-3 sn Hayır

Vücut ısısı değerlendirme

Kulak Evet 2-3 sn Hayır

Koltuk altı (aksiller) Hayır 3 dk Hayır

Ağız içi (oral) Hayır 3 dk Evet

Rektal Hayır 3 dk Evet

• Pratik değil …

• Önerilmiyor ..

Rektal ısı

• En sık kullanılan yol idi.

• Derece aksiller fossayayerleştirilerek ölçüm yapılır

• Koltukaltı kuru olmalı.

• En az üç dakika beklenmelidir

Koltuk altı ısısı

• En az üç dakika beklenmelidir

• Deri kan akımının bozulduğu şok gibi durumlarda yanlış sonuç verebilir

• Her yaşta kullanılabilir

• Elde edilen değerler: 36.5 - 37.0°C

• Az kullanılan bir yoldur

• Dil altına yerleştirilir

• En az üç dakika beklenmelidir

Ağızdan ısı

• Koltuk altı ısıya göre 0.5°C yüksektir

• Altı yaş altındaki çocuklarda

kullanılmaz

• Özel cihaz gerektirir

• Santral ısının ölçülmesinde

Orta kulak ısısı

yardımcıdır

• Koltuk altı ısıdan biraz yüksektir

• Her yaş grubunda kullanılabilir

• Günümüzde sıklıkla kullanılan

yöntemdir.

• Isı problarının kullanımı aracılığı ile

Deri yüzeyinden ısı

deri yüzeyinden ölçüm

• Hızlı

• Non invaziv

• Genellikle güvenilir

• Kalbin sistolik ve diastolik basınç farkından dolayı damarlar üzerinde hissedilen basınç dalgasıdır

• İki amaçla değerlendirilir

Nabız

• İki amaçla değerlendirilir

– Kalbin hızı, ritmi ve kasılma gücüne bakmak

– Periferik damar hastalıklarının tanımlanması

Nabız muayenesi

Nabız muayenesi-Karotis

Normal nabız atım sayısı

Yaş grubu Nabız atım sayısı

(atım/dk)

Süt çocuğu 120-160Süt çocuğu 120-160

1-3 yaş 90-140

3-5 yaş 80-110

5-10 yaş 75-100

10-18 yaş 60-100

• Sayısı

– Taşikardi

– Bradikardi

• Ateşin her bir derecesi için nabız sayısında 10-15/dklıkartış olur

Değerlendirme

artış olur

• Ritmi

• Şiddeti ve şekli

• Kapiller dolumun izlenmesi

önemlidir

• Tırnak yatağına basıldığında

beyazlaşma olur

Kapiller dolum

beyazlaşma olur

• Bırakıldığında yeniden dolması

genellikle 2-3 saniye içerisinde

gerçekleşir

• Bu süresinin uzaması yetersiz

dolaşımın göstergesidir (Şok)

• Hız, bir dakikada gerçekleşen inspirasyon sayısıdır

• Göğüs hareketleri ile veya oskültasyonla sayılır

• Altı yaşa kadar karın ve göğüs solunuma eşit katılır

Solunum

• En az 30 sn boyunca sayılmalı

• Ritim, derinliği ve solunum güçlüğü de not edilmeli

Solunum Hızları

Yaş grubu Solunum sayısı

Yenidoğan 30-60

0-1 24-38

1-3 22-30

4-6 20-24

7-9 18-24

10-14 12-22

14-18 14-20

• Taşipne : Solunum sayısının normalin üzerine çıkması

• Bradipne : Dakikadaki solunum sayısının azalması

• Hiperpne : Solunumun derinliğinin artması

Solunumun Değerlendirilmesi

• Hipopne : Yüzeysel solunum

• Apne : Solunumun geçici olarak durması

• Dispne : Yardımcı solunum kaslarının ve burun

kanatlarının solunuma katılması, solunumun zorlukla

olduğunu gösterir

• Kanın arter duvarına yaptığı basınç

• En iyi ölçüm damara yerleştirilen

katater aracılığı ile gerçekleştirilir

Kan Basıncı

• Daha çok dolaylı yoldan ölçüm yapılır

• Bu amaçla sfingomanometre kullanılır

• Manşon (şişirilebilir lastik torba)

• Puar (şişirici balon)

• Manometre

• Subap (hava basıncı ayarlanması)

– Cıvalı (taşınması zor)– Cıvalı (taşınması zor)

– Yaylı (kolay taşınabilir)

– Elektronik (kişi kendi basıncını) ölçebilir

• Çocuğun sakin olması

• Uygun manşon boyutu

– Kol uzunluğunun (omuz-dirsek)

Dikkat edilmesi gerekli durumlar

üçte birinden dar, üçte ikisinden

geniş olmamalı

– Dar manşon basıncı yüksek

– Geniş manşon ise düşük ölçer

• Çocuk yatar durumda olmalı

• Brakial arter ve kalp aynı hizada olmalı

• Ölçüm yapılacak kol çıplak olmalı

• Manşonda hava tam boşaltılır

• Manşon kola sarılır

Ölçüm tekniği

• Manşon kola sarılır

• Stetoskop brakial arter üzerine yerleştirilir

• Radial nabız palpe edilir

• Radial nabız kaybolana kadar manşon şişirilir

• Bu dönemde hiçbir ses duyulmaz

• Sübap aracılığı ile basınç yavaş yavaş düşürülür

• Damar açılınca Korotkoff sesleri duyulmaya başlar

• İlk duyulduğu an sistolik kan basıncı

• Seslerin kaybolduğu an diastolik kan basıncı

• İlk duyulan ses güçsüz bir sestir (1. Karotkoff sesi) ,

• Esas olarak bundan sonra güçlü olarak duyulan ses önemlidir

(2. Karotkoff sesi).

• Bu sesin duyulduğu ilk yer sistolik tansiyona karşılık

• Palpasyona göre dinlemekle elde edilen sistolik basınç 10-15 mm Hg daha yüksektir

• Palpasyonla diastolik kan basıncı ölçülemez

• Kan basıncı yüksek bulunursa bacakta da basınç ölçülmelidir

• Aynı manşonla yapılan ölçümde bacakta 15-20 mm Hg daha • Aynı manşonla yapılan ölçümde bacakta 15-20 mm Hg daha yüksek bulunur

• Büyük damarlarda kan basıncı tüm vücutta aynıdır

• Renk

• Sıcaklık

• Turgor

Cilt

• Normal, soluk, siyanotik

Cilt rengi