Ülkemİzde madencİlİk

ÜLKEMİZDE MADENCİLİK

Aslı ÇELİK / 2008201020

Maden yataklarının işletmeye açılabilmesi için bazı şartlar gereklidir:

Rezerv   Tenör  Ulaşım   Teknoloji Sermaye

HARİTA:mta.gov.tr den alınmıştır

• Türkiye Dünyada maden yatakları bakımından şanslı ülkeler arasında yer alır. Dünyada üretilen 50'yi aşkın maden çeşidi için yapılan değerlendirmede Türkiye, 29 çeşit ile Dünyada ilk 10 ülke arasında yer almaktadır. Bunun  başlıca nedeni;

• 1-Ülkemizin dağ oluşumu hareketlerinden fazla etkilenmesi,

• 2-Dağ oluşumu hareketleri sonucunda başkalaşım ve volkanizma hareketlerine yaygın olarak uğramasıdır.

• Türkiye de  Madencilik alanında ilk sistemli ve geniş ölçülü araştırma 1935 yılında Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü (MTA) nün kurulması ile başlamıştır. Bundan sonra bir çok yeraltı kaynağımız işletmeye açılmıştır.

• Türkiye madenleri ile ilgili büyük bir kuruluşta Etibanktır.

• Cumhuriyet döneminde, bulunan madenlerin işletilmesi görevi Etibank’a verilmiştir

DOĞU ANADOLU

DEMİR

MalatyaHekimhan-Hasançelebi

Kullanıldığı Yerler:

1)Dericilikte2)İnşaat Sanayi

3)Kimya Sanayi

4)Metalürjide5)Boyacılıkta

BAKIR

Elazığ-Maden

Kullanıldığı Yerler:

1)El Sanatları2)Kimya3)Kuyumculukta4)Metalürjide5)Müzik Aletlerinin Yapımında6)Tıpta Tedavi Amaçlı7)Tekstil Sanayiinde8)Elektrik elektronik sanayiinde

Krom

Elazığ-Guleman

45%

26%

13%

10% 6%

Sivas-Erzincan-Kopdağ

Guleman Bölgesi Bursa-Kütahya Eskişehir

Mersin-Adana -Kayseri

Muğla

Denizli

Kullanıldığı Yerler:

1)Diş hekimliği2)Metalürji3)Demir-çelik sanayiinde4)Savaş sanayiinde

5)Kuru Pil Yapımı

TÜRKİYE’DE MADENLER

DENİZ ODABAŞ 2008201047

FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ 4/B

SUNUM PLANI

Ege’de Çıkarılan Madenler

• Linyit • Krom • Mermer • Tuz • Zımpara taşı • Cıva • Demir • Bor

mineralleri

LİNYİT Linyit üretiminde ege bölgesi Türkiye’de ilk sırada yer almaktadır. Linyit rezervi Türkiye’de 12.000.000.000 ton ,AID 868-5000 kcal/kg (güncellenme tarihi 01.02.2010 MTA Genel Müdürlüğü ) Taş kömürünün 1/3 enerjisine sahiptir. Kahverengi kömür adı da verilir.

http://www.madenim.com/soru-cevap_t%C3%BCrkiye_madenleri_ve_enerji_kaynaklar%C4%B1.htm

http://www.mta.gov.tr/v2.0/default.php?id=maden_rezervleri

BULUNDUĞU BÖLGELER VE KULLANIM ALANLARI

http://www.mta.gov.tr/v1.0/bolgeler/izmir/index.php?id=haritalar

MANİSA (soma)MUĞLA (yatağan)

Kütahyada bulunan Seyitömer höyüğünün altında 12 milyar tonluk linyit kökür rezervi bulunmuştur.Linyit kömürünün Türkiye ekonomisine kazandırılması için öncelikle Seyitömer höyüğünün kazı çalışması yapılması gerekmektedir.Bu amaçla Dumlupınar üniversitesi(DPÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji bölümü başkanı Prof. Dr. Nejat Bilgen başkanlığında kazı çalışmaları yürütülmektedir.

KÜTAHYA (Tavşanlı, Tunçbilek, Değirmisaz)

KROM

Çok serttir ve erime noktası1876 decededir. Krom, insan organizmasında karbonhidrat metabolizması için önemlidir. Kolesterol, yağ ve protein sentezi için hayati bir mineral olan krom, kan şekeri düzeyinin sabit kalmasını sağlar. Kromun osteoporozla savaşta ve yaşlanmayı geciktirmede etkili olduğu, ayrıca kas oluşumunu da desteklediği bilinmektedir. 

BULUNDUĞU BÖLGELER VE KULLANIM ALANLARI

KULLANIM ALANLARI Paslanmaz çelik imali Metallere sertlik sağlamakta ve zırhlı araç yapımında kullanılır. Deri tabaklamada deriye uzun süre dayanabilme özelliği (çevresel faktör mikroorganizmalar) kazandırır. Krom kimyasalları paslanmayı önleyici(korozyona dayanıklı) özellikleri dolayısıyla uçak ve gemi sanayinde Boya hammaddesi yapımında,

Muğla (Dalaman ,Fethiye ,Datça) en fazla rezerv (Guleman )Elazığ

MERMER

Kireç taşının başkalaşımı ile oluşan mermer 5.137.342.75 ton rezerve sahiptir.

Bileşimlerinin %90-98'i CaCO3'ten (Kalsiyum karbonat) oluşmaktadır.

Türkiye’de mermer rezervi ve mermer ocağı en fazla olan il Balıkesirdir.

Mermer ihraç ettiğimiz madenler arasındadır.

BULUNDUĞU BÖLGELER VE KULLANIM ALANLARI

Binaların iç ve dış kaplamaları, dekorasyon işleri,

Anıtlar, heykeller ile süs ve hediyelik eşya imalatı önemli tüketim alanlarını oluşturur.

AFYON (isçehisar)UŞAK

TUZ

Tuz Nedir?1 . Kokusuz, suda eriyen, yiyecekleri korumada ve tatlandırmada kullanılan billursu madde.2 . Bir asitteki Hidrojenin yerini bir bazın almasıyla oluşan birleşim, Sodyum klorür (NaCl).

KULLANIM ALANLARI

• İnsan gıdası .

• Hayvan beslenmesi .

• Kimya ve diğer sanayiler .

• Karayollarının kara ve buza karsı tuzlanmasıdır.

BULUNDUĞU YERLER

İzmir’in Çam Altı tuzlası Türkiye üretiminin %55 ini karşılar.

ZIMPARA TAŞI

Aşındırıcı taneciklerin çeşitli bağlayıcılarla birbirlerine bağlanması sonucunda oluşur.

Çok kesicidirler. KULLANIM ALANLARI  Genellikle metal

endüstrisinde kullanılırlar.

Metal endüstrisi dışında ise cam ve seramik sanayinde kullanılırlar.

BULUNDUĞU YERLER

İzmir, Aydın, Muğla Milas.

Türkiye’de toplam 3.607.564 ton zımpara taşı elde edilmektedir.

İÇ ANADOLU MANGANEZANKARA

Çayırlı

http://www.mta.gov.tr/mta_web/kutuphane/mtadergi/110_3.pdf

KULLANILDIĞI YERLER:

Alüminyum metalürjisinde

Eczacılıkta

Kimya

CİVA İzmir ( Karaburun, Ödemiş) Konya-Sarayönü

KULLANILDIĞI YERLER

Sıcaklıkölçer, barometre, vakum pompaları, civa buharlı lambalar,

Aynaların sırlanmasında, altın ve gümüşün özütlenmesinde kullanılır.

Tıpta (Cıva, platin ve demir hariç diğer metallerle "amalgam" adı verilen alaşımlar yapar. amalgam dişleri doldurmakta kullanılır.)

Fünye olarak kullanılır.

Kırmızı cıva kırmızı boya olarak kullanılır. Gemi teknelerinin su altındaki kısmı, bu boyayla boyanarak midye ve istiridyelerin tekneye yapışarak toplanmaları önlenir.

DEMİR

Demir, yerkabuğunda en çok bulunan ve en çok kullanılan metaldir İnsan ve hayvan yaşamının en önemli parçası olan hemoglobinin yapısında,

Saf halde demir karbon ve diğer metallerle alaşımları halinde bulunur.

BULUNDUĞU BÖLGELER VE KULLANIM ALANLARI

İZMİR (Torbalı)

SiVAS(Divriği)

KULLANIM ALANLARI İnşaatlarda beton, kiriş ve yüzeylerin güçlendirilmesinde , Demir oksitleri boya endüstrisinde pigment olarak, Çelik sanayinin ana hammaddesi olarak kullanılır.

BOR

Kimya endüstrisinin en önemli hammaddesidir. Türkiye rezerv bakımından Dünya’da ilk sırada yer alır. Ancak üretimi ve dış satımı az olduğundan ekonomiye katkısı da azdır.

BULUNDUĞU BÖLGELER VE KULLANIM ALANLARI

Eskişehir-Seyitgazi Kütahya ( Emet)

KULLANILDIĞI YERLER• Metalürji • Nükleer reaktörlerde • Organik kimya• Fotoğrafçılık• Cam sanayi :pencere camı, şişe camı v.b • Seramik sanayi • Temizleme ve beyazlatma sanayi • Yanmayı önleyici (geciktirici) maddeler • Tarım -Metalurji -Nükleer uygulamalar

KROM

BOKSİT

KÜKÜRT

DEMİR

LİNYİTFATMA YILDIRIM2008201070FBÖ 4/B

• Krom yatakları altı ana bölgede toplanmıştır.

• • Fethiye, Köyceğiz, Denizli• Alacakaya (Guleman) (Elazığ)• Bursa, Eskişehir• Adana, Kayseri, Mersin• İskenderun, Kahraman Maraş, İslahiye

KROM• Paslanmayan ve çok

sert bir maden olduğundan, madeni eşya yapımında ve kaplamasında kullanılır.

40 milyon ton krom rezervi

bulunan kromun büyük bir

bölümü hammadde,hammadde, bir

miktarı da ferro-kromferro-krom olarak

ihraç edilmektedir.

BOKSİT

• Boksit yatakları Seydişehir (Konya), Akseki (Antalya) İslahiye (Gazi Antep) ve Milas (Muğla) civarında bulunur. Buralarda çıkarılan boksit, Seydişehir alüminyum tesislerinde işlenmektedir

• Boksit: Alüminyumun hammaddesi olan boksit çok hafif olduğundan uçak sanayisinde, otomobil, ev, elektrik malzemesi yapımında kullanılır.

KÜKÜRT

• Ülkemizde kükürt yatakları Keçiborlu (Isparta) ve Milas (Muğla) çevresinde bulunmaktadır.

Kükürt: Kükürt gübre, kimya ve boya sanayiinde kullanılır. Ayrıca kauçuğun işlenmesinde ve sülfirik asit üretiminde de kullanılır.

DEMİR

• Akdeniz bölgesinde;

• Hatay ve Kahramanmaraş’ta bulunur

• Ağır sanayinin en önemli hammaddesi olan demir, inşaat, inşaat, makinemakine ve araçların araçların üretiminde kullanılır.

LİNYİT

Adana, Kahramanmaraş’ta

Linyit, kahverengi kömür de denilen ve tamamına yakını yakıt olarak kullanılan kömür sıralamasında en alt sırada yer alan bir kömür çeşididir.

FOSFAT

BAKIR

PETROL

FOSFATTürkiye’de fosfat yatakları sınırlı sayıda olup bunlar Adıyaman, G.Antep,Adıyaman, G.Antep, Mazıdağı-Mardin,Mazıdağı-Mardin, Bingöl ve BitlisBingöl ve Bitlis illerindedir. Buralardan elde edilen fosfat Mazıdağı (Mardin)Mazıdağı (Mardin) fosfat işletmelerinde işlenmektedir. Üretimimiz tüketimimizi karşılamamaktadır. Bu nedenle fosfat ithal ithal edilmektedir.

Fosfat kayasının  % 85’i  gübre% 85’i  gübre olarak  kullanılmaktadır. %  15’lik %  15’lik  bölümü ise  yem, gıda, deterjan, alaşım  metalürjisi, yem, gıda, deterjan, alaşım  metalürjisi, kağıt, kibrit, su tasfiyesi, harpkağıt, kibrit, su tasfiyesi, harp sanayi sanayi  ve   

kimyakimya  sanayinde kullanılmaktadır.

KİBRİT

BAKIR

Maden (Elazığ)Maden (Elazığ) ve Ergani Ergani (Diyarbakır)(Diyarbakır)'de de bakır yatakları mevcuttur.

Bakır, üstün fiziksel  ve  kimyasal özelliklerinden  dolayı endüstride yaygın olarak kullanılmaktadır. Başlıca kullanım alanları;Başlıca kullanım alanları; elektrikelektrik ve elektronik elektronik sanayi, inşaat , ulaşıminşaat , ulaşım sanayi, boya boya sanayi ve turistik eşyaturistik eşya gibi.

PETROL

•Gda türkiyede petrol çıkarılan tek bölgemizdir. Batman diyarbakır siirt adıyaman başlıca petrolün çıkarıldığı yerlerdir.

Petrol koyu renkli ve yapışkan ve yanıcı bir sıvıdır. Ham petrolün rafine edilmesi ile daha değerli ürünler

elde edilir. Bunlar üretim sırası ile rafineri yakıt gazı, sıvılaştırılmış petrol gazı(lpg), nafta, normal benzin, süper benzin, kurşunsuz benzin, jet yakıtı, gaz yağı, motorin, kalorifer yakıtı, fuel oil, asfalt, madeni yağı

• Ham petrolün arıtımı ile parfüm ve böcek ilaçları gibi ikincil ürünler de elde ediliyor

• Günümüzde petrolün işlenmesi ile seksen bine yakın ürün elde edilmektedir ancak en çok kullanıldığı alanlar ulaşım ve enerjidir.

Berna Döndü ŞAHİN2008201060FBÖ 4/B

Marmara ve Karadeniz Bölgesi Madenleri

Marmara bölgesi madenleri

Ülkemizin en önemli bölgelerinden biri olan, geçiş özelliği de taşıyan Marmara Bölgesi’nde pek çok yeraltı kaynağı bulunmaktadır. Bunların bir kısmı rezerv bakımından oldukça zengindir. Bir kısmı da yeterince önemli değildir. Ancak yine de Marmara Bölgesi için yeraltı kaynaklarında çeşitlilik olduğunu söyleyebiliriz.

Bor minerali jet ve roket yakıtı, cam, cam

yünü, fiberglas, izolasyon maddeleri, metalürji, kozmetik(şampuan), sabun, ateşe dayanıklı maddeler, suni gübre, porselen, emaye, deterjan, tekstil boyaları yapımı, ilaç ve kimya sanayisi ile fotoğrafçılıkta kullanılır.

Susurluk,Bigadiç,Bursa,

volfram

Madenlerin büyük hızla işlenmesinde kesici takım olarak kullanılan çok sert bir maddedir.

Bursa (uludağ))

mermer

parlatıldığı zaman iyi cila kabul ederek göze hoş görünen her türlü kayaç mermer terimi içerisinde kabul edilir. inşaat sektöründe hammadde olarak kullanılır. Ayrıca heykelcilikte, yapı içinde(döşeme taşları, basamak, kaplama, şömine), ve dışında (cephe kaplamaları), ev içi döşemelerinde (mobilya eşyası, mobilya altlıkları, radyatör tablaları, banyo dekorasyonu), dini sanatlarda ve anıt mezarlarda kullanılır. Marmara Adası’nda, Bilecik’te ve Bursa’nın Mustafakemalpaşa ilçesinde çıkarılır

linyitOluşumu maden kömüründen daha yeni

kalorisi daha düşük

Linyit yatakları yeryüzüne yakın olduğundan kolayca işlenebilir.

Uzaklara taşınması hem maliyeti arttırır, hem de kolayca ufalandığı için değerini düşürür.genellikle çıkarıldığı yerlerdeki sanayi tesisleri ile konutlarda tüketilir.

Ülkemizde esas olarak ısınma ihtiyacını gidermede kullanılan linyit; büyük miktarda çıkarılmaktadır

doğalgazDoğal gaz; yer altında oluşmuş; çeşitli gazların bir karışımıdır. Bu karışımın büyük bir bölümünü metan gazı oluşturur. Genellikle yakıt olarak kullanılan doğal gaz, aynı zamanda petro-kimya sanayinin önemli bir ham maddesidir

Hamitabat (Lüleburgaz)

demir

Demir-çelik sektörünün ana hammaddesi Tenör oranı demir yataklarının işletilip işletilmemesinde önemlidir.Türkiye de demir rezervi 132milyon olup yılda 4-5milyon tonu işlenir.Mamara Bölgesinde Balıkesir (Eymir) de düşük tenörlü demir yatakları bulunur.

karadeniz bölgesi madenleri

maden kömürü

Maden kömürü Zonguldak çevresinde işletilen ocaklar'dan çıkarılır

Önemli bir kısmı demir-çelik üretiminde enerji kaynağı olarak kullanılır Ayrıca Çatalağzı Termik Santralinde de taşkömürü kullanılmaktadır

bakır

Bakırın önemi, başlıca üç nedenden kaynaklanmaktadır:1. Dünya'nın hemen hemen tüm bölgelerinde bulunması nedeniyle geniş ölçüde üretiminin yapılabilmesi,2. Elektriği diğer bütün metaller içinde gümüşten sonra en iyi ileten metal olması, ve3. Endüstriyel önemi yüksek, pirinç, bronz gibi alaşımlar yapmasıdır.Murgul ( Artvin), Küre

( Kastamonu)'de çıkarılmaktadır

•Linyit: Merzifon ( Amasya) ve Havza (Samsun) çevresinden çıkarılmaktadır

Manganez: Demirin sertleştirilmesinde kullanılır Zonguldak-Ereğli ve Artvin-Borçka çevresinde çıkarılır •