treinamentu ba rede edukasaun orsamentu jerál estadu

Post on 11-Jan-2016

157 Views

Category:

Documents

1 Downloads

Preview:

Click to see full reader

DESCRIPTION

Treinamentu ba Rede Edukasaun Orsamentu Jerál Estadu. 12 Dezembru 2012. Husi Charles Scheiner, La’o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste - PowerPoint PPT Presentation

TRANSCRIPT

Treinamentu ba Rede EdukasaunTreinamentu ba Rede Edukasaun

Orsamentu Jerál EstaduOrsamentu Jerál Estadu

Husi Charles Scheiner, La’o HamutukInstitutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-LesteTel: +670 332 1040email: info@laohamutuk.org Website: www.laohamutuk.org

12 Dezembru 12 Dezembru 20122012

Tópiku atu diskuteTópiku atu diskute

• Panorama Orsamentu Estadu

• Ekonomia no sustentavelidade

• Orsamentu aloka ba edukasaun

• Timor-Leste kompara ho nasaun seluk

• Ezekusaun alokasaun ba edukasaun

• Fonte informasaun kona ba OJE

Konseitu BázikuKonseitu Báziku

• Reseita/Revenue/Rendimentu• Despesas/Expenditure/Gastus• Transferénsia• Virement• Gap ka Defisit• Carry Over• Sustentaveis/Sustainable/Sustentavel• Investimentu ka gastu• Dívida Públiku• Inflasaun

Orsamentu orijinál; la inklui mudansa husi Orsamentu Retifikativu.Orsamentu orijinál; la inklui mudansa husi Orsamentu Retifikativu.

• Maioria povo moris hanesan agrikultór subsistensia.

• Area agrikultura barak liu iha area kosta súl.

• Governu aloka de'it t$26 (1.6% husi OJE 2012) ba agrikultura.

FontesFontes OJE 2012 OJE 2012

T-L Depende ba Osan husi Mina-T-L Depende ba Osan husi Mina-RaiRai• Orsamentu Estadu 2012:………………………………………. Tokon $1,674

Tokon $1,495 Tokon $1,495 (89%) sei mai husi Fundu Petróleu.(89%) sei mai husi Fundu Petróleu.• Non-oil GDP iha 2012:..…………………………………………Non-oil GDP iha 2012:..………………………………………… Tokon $930 Tokon $930• GNI iha 2012:…………………………………………………........ Tokon $3,750

Tokon $2,497Tokon $2,497 mai husi esportasaun mina no gas naun-renovable. Hamutuk homai husi esportasaun mina no gas naun-renovable. Hamutuk ho Tokon $ 324 Tokon $ 324 husi investimentu Fundu Petróleu, persentajen 75% ekonomiahusi investimentu Fundu Petróleu, persentajen 75% ekonomia nasionál tomak, no and 97% reseita estadu nian. nasionál tomak, no and 97% reseita estadu nian. Reseitas mina sei tun kada tinan no bele remata iha tinan 2024. Reseitas mina sei tun kada tinan no bele remata iha tinan 2024.

• Atividade estadu nian, selu ho osan mina, maizumenus metade ita nia Atividade estadu nian, selu ho osan mina, maizumenus metade ita nia ekonomia “naun-mina,” tanba osan ida ne’e sirkula iha ekonomia lokál.ekonomia “naun-mina,” tanba osan ida ne’e sirkula iha ekonomia lokál.

• Rendimentu mina la fó empregu ka osan ba ema sira – hotu ba Estadu de’it.Rendimentu mina la fó empregu ka osan ba ema sira – hotu ba Estadu de’it.

• Maske Fundu Petróleu bele apoiu igualdade entre jerasaun sira, FP labele Maske Fundu Petróleu bele apoiu igualdade entre jerasaun sira, FP labele garantia boa governasaun ka prevene korrupsaun, no sai mamuk lalais se ita garantia boa governasaun ka prevene korrupsaun, no sai mamuk lalais se ita kontinua polítika atuál.kontinua polítika atuál.

Sudan Súl iha nasaun ida de'it iha mundu depende maka’as Sudan Súl iha nasaun ida de'it iha mundu depende maka’as liu husi mina no gas kompara ho Timor-Leste. liu husi mina no gas kompara ho Timor-Leste.

Benefísiu finansial husi projetu Benefísiu finansial husi projetu SunriseSunrise

Balansu komérsiuBalansu komérsiu

Esporta

(US$/tokon)Import

(US$/tokon)

2010 17 289

2011 12 319

Balansu pagamentu 2011: Osan tama: t$ 490 (exclui mina)

Osan sai: t$1,873

Inflasaun anuál, tuir DNEInflasaun anuál, tuir DNE

Impaktu inflasaunImpaktu inflasaun

• Sasán folin sa’e.Sasán folin sa’e.

• Kapasidade atu hola Kapasidade atu hola sasán tun.sasán tun.

• Ema ki’ik mak sofre liu.Ema ki’ik mak sofre liu.

• Difikuldade atu hahú Difikuldade atu hahú negósiu.negósiu.

Labarik barak sei sai joven.Labarik barak sei sai joven.

Timor-Leste enfrenta problema agora atu hetan empregu ba joven na’in Timor-Leste enfrenta problema agora atu hetan empregu ba joven na’in 15,000 sei tama iha forsa laboral durante tinan 2012.15,000 sei tama iha forsa laboral durante tinan 2012.

Iha tinan 2024, joven na’in 30,000 foun sei buka servisu kada Iha tinan 2024, joven na’in 30,000 foun sei buka servisu kada tinan, no mina sai maran ona. Joven sira agora daudaun sei tinan, no mina sai maran ona. Joven sira agora daudaun sei iha labarik ona.iha labarik ona.

Dili diferente tebes husi distritu Dili diferente tebes husi distritu sira.sira.

Liu 70% populasaun iha Dili iha parte 20% (quintile) riku liu husi povo nasionál, Liu 70% populasaun iha Dili iha parte 20% (quintile) riku liu husi povo nasionál, maibé 2.5% de’it moris iha liña pobreza nia okos. maibé 2.5% de’it moris iha liña pobreza nia okos.

Liu metade populasaun hela iha distritu moris ho pobreza.Liu metade populasaun hela iha distritu moris ho pobreza.

Konsekuénsia Konsekuénsia empréstimu empréstimu bainhira mina-maranbainhira mina-maran

• Maske osan laiha, GoTL tenke Maske osan laiha, GoTL tenke prioritiza atu selu tusan uluk, molok prioritiza atu selu tusan uluk, molok dezenvolve povo.dezenvolve povo.

• Setór servisu públiku sai fraku liu tan.Setór servisu públiku sai fraku liu tan.

• Deve ohin, fó naha todan ba jerasaun Deve ohin, fó naha todan ba jerasaun futuru.futuru.

• Uza Fundu Petróleu ba selu deve ohin Uza Fundu Petróleu ba selu deve ohin loron, ignora tiha direitu moris loron, ignora tiha direitu moris jerasaun futuru.jerasaun futuru.

• Ita entrega eransa kiak ba ita nia oan Ita entrega eransa kiak ba ita nia oan sira.sira.

O Fundo Petrolífero deve contribuir para uma gestão sensata dos recursos petrolíferos para benefício da geração actual e das gerações vindouras.

( Lei Fundu Petroleu)

Saida mak Timor-oan na’in Saida mak Timor-oan na’in 600,000 ho idade servisu halo ba 600,000 ho idade servisu halo ba

traballu?traballu?

Ajudu husi doadores Ajudu husi doadores menus menus

Edukasaun Primária, Sekundária no Edukasaun Primária, Sekundária no SuperiorSuperior

Fonte: UN ESCAP Statistical Yearbook for Asia and the Pacific, www.unescap.org/stat October 2012

Númeru estudante ba kada Númeru estudante ba kada profesórprofesór

Halo hotu eskola primáriaHalo hotu eskola primária

Kuidadu: GDP kria Kuidadu: GDP kria distorsaun!distorsaun!Iha tinan 2010, TL nia

GDP: tokon $ 876 GNI: tokon $3,199.Iha nasaun seluk, GNI no GDP besik hanesan.

Timor-Leste (% of GNI) 2.4 4.7 3.8

TL gasta menus ba Servisu TL gasta menus ba Servisu SosiaisSosiais

Nasaun sira ne'ebé atinje MDG gasta 28% husi OJE Nasaun sira ne'ebé atinje MDG gasta 28% husi OJE ba saúde no edukasaun. ba saúde no edukasaun.

Timor-Leste aloka de'it 10.4% iha 2012.Timor-Leste aloka de'it 10.4% iha 2012.

Alokasaun O.R. 2012: t$1,674.1 Alokasaun O.R. 2012: t$1,674.1 founfoun

Saláriu t$ 139.0Sasán no servisu (Goods and services, ink FDKU) t$ 378.5Kapitál Menór t$ 47.8 Transferénsia Públiku (Individual/organizasaun) t$ 199.6Kapitál Dezenvolvimentu (inklui Fundu Infra.) t$1,131.7 Doadór sira t$ 221.8

Fundu Konsolidadu t$ 893.9Fundu Infrastrutura (inklui carry-over) t$1,006.9Fundu Dezenvolvimentu Kapitál Umanu t$ 37.4 Total t$1,931.3

Númeru balun ladún konsistente iha Governu nia dokumentu sira.

Ezekusaun O.R. 2012Ezekusaun O.R. 2012

Fonte: Portal Transparénsia, 11 Dezembru 2012

Fonte informasaun kona ba Fonte informasaun kona ba OJEOJE

• La’o Hamutuk nia websiteLa’o Hamutuk nia websitehttp://www.laohamutuk.org/econ/OGE12/10OJE2012Te.htmhttp://www.laohamutuk.org/econ/OGE13/12OJE2013.htm

• Livru neen OJE no OR Livru neen OJE no OR http://www.mof.gov.tl/category/documents-and-forms/budget-documents/budget-current/?lang=tl

• Lei OJE iha Jornál da Repúblika Lei OJE iha Jornál da Repúblika http://www.jornal.gov.tl/

• Relatóriu Ministériu Finansas nian kona ba ezekusaunRelatóriu Ministériu Finansas nian kona ba ezekusaunhttp://www.mof.gov.tl/category/documents-and-forms/treasury-http://www.mof.gov.tl/category/documents-and-forms/treasury-documents/budget-execution-reports/?lang=tl documents/budget-execution-reports/?lang=tl

• Konta Jerál Estadu (2011) Konta Jerál Estadu (2011) http://www.laohamutuk.org/econ/OGE11/http://www.laohamutuk.org/econ/OGE11/CGA11/LHsubComCGSA2011Nov12.htmCGA11/LHsubComCGSA2011Nov12.htm

• Portal Transparénsia Portal Transparénsia http://www.transparency.gov.tl/tetum.html

• Google translate Google translate http://translate.google.com/

Fonte: Relatóriu Ezekusaun OJE husi Ministériu Finansas, 2008-2011

Despeza ezekuta ba edukasaun Despeza ezekuta ba edukasaun kompara ho OJE tomakkompara ho OJE tomak

Despeza total husi Fundu Despeza total husi Fundu Konsolidadu durante 2011Konsolidadu durante 2011

Livru neen husi Min. FinansasLivru neen husi Min. Finansas

1.1. Panorama / sumariu Panorama / sumariu Objetivu, estratéjia, ekonomia, reseita, gastu, finansiamentu, Fundu Objetivu, estratéjia, ekonomia, reseita, gastu, finansiamentu, Fundu Petróleu, inisiativas founPetróleu, inisiativas foun

2.2. Planu de Asaun Anuál Planu de Asaun Anuál Husi kada ministériuHusi kada ministériu

3.3. Distritu Distritu Programa iha kada distritu, subdistritu no suku Programa iha kada distritu, subdistritu no suku

4.4. Linhas Orsamentál (parte rua) Linhas Orsamentál (parte rua) To’o nivel diresaun ka órgaunTo’o nivel diresaun ka órgaun

5.5. Parseiru de Dezenvolvimentu Parseiru de Dezenvolvimentu Husi kada doadór, ba kada órgaun, projetu no distrituHusi kada doadór, ba kada órgaun, projetu no distritu

6.6. Fundus Espesiál Fundus Espesiál Lista projetu iha FI no FDKU ba tinan limaLista projetu iha FI no FDKU ba tinan lima

Bele hetan husi La’o Hamutuk ka Ministériu Finansas nia website.

Livru 2 OJE 2012.Livru 2 OJE 2012.

Planu Asaun Planu Asaun

Anuál.Anuál.

Pájina 22 kona ba Pájina 22 kona ba planu trimestral.planu trimestral.

http://www.laohamutuk.org/ehttp://www.laohamutuk.org/econ/OGE12/Book2finalPt.pdfcon/OGE12/Book2finalPt.pdf

Livru 3 OJE Livru 3 OJE

2012. 2012.

Distritu siraDistritu sira

Parte kona ba Parte kona ba edukasaun de’it. edukasaun de’it. Livru ida ne’e mós Livru ida ne’e mós inklui setór seluk.inklui setór seluk.http://http://www.laohamutuk.org/econ/www.laohamutuk.org/econ/OGE12/Book3finalTe.pdfOGE12/Book3finalTe.pdf

OJE 2012 ba OJE 2012 ba Ministériu Ministériu EdukasaunEdukasaun

Livru 4B inklui Livru 4B inklui pájina 32 ho pájina 32 ho detallu kona ba detallu kona ba kada diresaun iha kada diresaun iha Min. Ed. Min. Ed. http://www.laohamutukhttp://www.laohamutuk.org/econ/OGE12/Book4.org/econ/OGE12/Book4bFinalPt.pdfbFinalPt.pdf

Livru 5 OJE 2012. Parseiru Livru 5 OJE 2012. Parseiru

DezenvolvimentuDezenvolvimentuPájina 4 tan ho Pájina 4 tan ho projetu 33 husi projetu 33 husi doadór sira, inklui 4 doadór sira, inklui 4 ho NGO siraho NGO sira

http://www.laohamutuk.org/http://www.laohamutuk.org/econ/OGE12/Book5finalEn.pdfecon/OGE12/Book5finalEn.pdf

Fundu Infrastrutura ba Fundu Infrastrutura ba Edukasaun iha 2012Edukasaun iha 2012

http://www.laohamutuk.org/econ/OGE12/Book6finalPt.pdfhttp://www.laohamutuk.org/econ/OGE12/Book6finalPt.pdf

Fundu Infrastrutura 2012. Fundu Infrastrutura 2012. Alokasaun no ezekusaunAlokasaun no ezekusaun

Mudansa Mudansa iha iha Orsamentu Orsamentu RetifikativRetifikativu 2012u 2012ba ba EdukasaunEdukasaun

http://www.laohamutuhttp://www.laohamutuk.org/econ/OR12/12Ok.org/econ/OR12/12OR2012.htm#proposalR2012.htm#proposal

Tinan fiskál Tinan fiskál besik atu besik atu remata.remata.

Agora daudauk, tenke asina kontratu lalais.

Eskola Portugeza de’it hetan osan boot husi Fundu Infrastrutura.

Ministériu Edukasaun 2012 Ministériu Edukasaun 2012 (FKTL)(FKTL)

Alokasaun t$93.5Despeza atuál t$42.5

To’o 11 Dezembru 2012

Alokasaun FDKH no UNTLAlokasaun FDKH no UNTL

Inklui t$18.6 ba funsionáriu públiku sira

La inklui t$4.6 iha Fundu Infrastrutura

Universidade Nasionál Timor-Leste Universidade iha Rai Seluk tokon $15.6 tokon $11.4 Estudante na’in hira? Estudante uitoan liu.

Fundu Dez. Kapitál UmanuFundu Dez. Kapitál Umanu

• Uza lori fó treinamentu no bolsu Estudu ba Timor oan.

• Haforsa “estadu” maibé la haforsa povo.

• Ezekusaun sei fraku.

• Di’ak ba tempu badak, maibé la di’ak ba tempu naruk.

Fundu Dez. Kapitál Umanu Fundu Dez. Kapitál Umanu 20122012

Alokasaun t$37.4Despeza atuál t$28.3

To’o 11 Dezembru 2012

Durante tinan 2011, Ministériu Durante tinan 2011, Ministériu Edukasaun selu husi Fundu Edukasaun selu husi Fundu Kontinjénsia dala 93, ho Kontinjénsia dala 93, ho montante total tokon $4.montante total tokon $4.Buat barak la'ós urjente ka Buat barak la'ós urjente ka labele antisipa.labele antisipa.

Bele hetan lista kompletu iha:Bele hetan lista kompletu iha:http://www.laohamutuk.org/econ/OGE11/CGA11/ContingencyFund2011.pdf

Kontratu ba Sektór Edukasaun husi Kontratu ba Sektór Edukasaun husi Portal AprovizionamentuPortal Aprovizionamentu

Bele hetan lista kompletu iha:Bele hetan lista kompletu iha:http://www.laohamutuk.org/econ/portal/ProcurementPortal16Nov2012.pdf

Obrigado barak.Obrigado barak.

Bele hetan informasaun tan no atualiza Bele hetan informasaun tan no atualiza ihaiha•La’o Hamutuk nia website La’o Hamutuk nia website http://www.laohamutuk.org http://www.laohamutuk.org

•La’o Hamutuk nia blogLa’o Hamutuk nia bloghttp://laohamutuk.blogspot.com/ http://laohamutuk.blogspot.com/

•Reference DVD-ROM available from our office.Reference DVD-ROM available from our office.

Institute Timor-Leste ba Monitor no Analiza DezenvolvimentuRua Martires do Patria, Bebora, Dili, Timor-LesteMailing address: P.O. Box 340, Dili, Timor-Leste

Telephone: +670 7723 4330 (mobile) +670 332 1040 (landline)Email: info@laohamutuk.org

top related