the effect of uv-c radiation on alleviating chilling...
Post on 28-Jul-2020
4 Views
Preview:
TRANSCRIPT
181
The Effect of UV-C Radiation on Alleviating Chilling Injuries of Persimmon Fruit
Cv. Kashan During Cold Storage
Zahra Sadat Asgareyan1, Mohammad Sayyari
2* and Mahmood Asnaashari
3
1- M.Sc. Graduate of Horticultural Sciences, Department of Horticultural Sciences, Faculty of Agriculture,
University of Bu-Ali Sina, Hamedan, Iran
2- *Corresponding Author: Associate Professor, Department of Horticultural Sciences, Faculty of
Agriculture, University of Bu-Ali Sina, Hamedan, Iran (m.sayyari@basu.ac.ir)
3- Professor, Department of Horticultural Sciences, Faculty of Agriculture, University of Bu-Ali Sina,
Hamedan, Iran
Received: 30 July, 2016 Accepted: 8 March, 2017
Abstract
Background and Objectives With the increasing interest for the development in the cultivation of persimmon, there is neither
suitable technology nor enough information about the postharvest behavior and the storability of
this fruit in many countries, such as Iran. Softening, chilling injury, and the occurrence of
different diseases are the limiting factors for the postharvest life of persimmons fruits during cold
storage. Ultraviolet-C (UV-C) light radiation has recently been suggested in controlling the decay
and reducing the chilling injury of some fruits. Therefore, this study was conducted to evaluate
the effects of UV-C treatments with different doses on alleviating chilling injuries and
maintaining the qualitative attributes of persimmon fruits during storage.
Materials and Methods The persimmon fruits cv. `Kashan´ were harvested from a commercial orchard near Kashan city.
UV-C treatments were carried out at 0 (as control), 5 minutes irradiation from 15 and 30 cm
distance with 3.2 and 0.8 kJm-2
, and 10-minute irradiation from 15 and 30 cm distance with 16.4
and 4.1 kJm-2
. After 1, 2, 3, and 4 months, fruits were removed from storage and chilling injury
indices, polyphenol oxidase (PPO) activity, and some quality attributes were measured.
Results The effect of UV-C treatments on weight loss, chilling index, electrolyte leakage, lipid
peroxidation, and PPO activity was influential during storage. High weight loss percentage (6.84)
and chilling symptom (40) were observed in irradiated fruits with 16.43 kJm-2
and a low level of the
mentioned parameters was seen in 3.2 kJm-2
treatment. A high level of electrolyte leakage (80.49)
and lipid peroxidation (1.78 nM g-1
FW) were detected in treated fruits with 4.1 and 16.43 kJm-2
and a low level of the above parameters was observed in the non-treated and treated fruits with 3.2
kJm-2. The application of UV-C with a high dose increased PPO activity (9.7 u gr
-1 FW) in
comparison to other treatments during storage.
Discussion
Our results suggest that the application of UV-C irradiation at a low level after harvest could
increase the postharvest life of `Kashan´ persimmon by controlling chilling injuries and preserving
Plant Prod., 42(2) (2019) 181-194 ISSN (P): 2588-543X DOI: 10.22055/ppd.2019.18805.1367 ISSN (E): 2588-5979
Plant Productions, 42(2), Summer, 2019
Asgareyan et al.: The Effect of UV-C Radiation on Alleviating …
182
the fruit quality. However, it is worth mentioning that the chilling symptoms of persimmon were
reduced by low doses of UV–C irradiation. In fact, UV-C treatment with high doses caused a high
percentage of injured fruits. In conclusion, the use of UV-C radiation in controlling chilling injuries
and maintaining the quality of persimmons fruits offers an interesting research area, considering the
low risk of the treatments.
Keywords: chilling index, electrolyte leakage, malondialdehyde content, polyphenol oxidase
98تابستان ، 2شماره 42تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی(، جلد
381
بر کاهش سرمازدگی میوه خرمالو رقم کاشان طی Cاثر پرتودهی با نور فرابنفش
انبارمانی
2، محمد سیاری3سادات عسگریان زهرا 1و محمود اثنی عشری *
، ایرانعلوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، گروه علوم باغبانی آموخته کارشناسی ارشد دانش -3
(m.sayyari@basu.ac.ir) ایران، ، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همداندانشیارنویسنده مسئول: * -2 ، ایراندانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان استاد، گروه علوم باغبانی، -1
38/32/3190تاریخ پذیرش: 99/90/3190تاریخ دریافت:
چکیدهو 55دقیقه پرتوودهی از فاصو ه 5عنوان شاهد(، )به صفردر شدت Cدر این مطالعه اثر پرتودهی نور فرابنفش
03و 55دقیقوه پرتوودهی از فاصو ه 53کی وووول بور مترمربو و 8/3و 2/0ترتیو بوا شودت متری بوه سانتی 03
هوای کیفوی کی ووول بر مترمرب بر کاهش سرمازدگی و حفو شواخ 5/4و 4/51ترتی با شدت بهمتری سانتی
مورد بررسی قرار گرفت. نتوای و در دانشگاه بوع ی سینا 5035و 5034های طی سالانبار خرمالو رقم کاشان در
نشان داد که پرتودهی روی کاهش وزن، شاخ سرمایی، نشت الکترولیت، پراکسیداسیون لیپیود و فعالیوت پ وی
( در 43رمایی )( و شواخ سو 84/1فنل اکسیداز در طول دوره انبارمانی مؤثر بود. بیشترین درصود کواهش وزن )
2/0شده در تیموار کی ووول بر مترمرب مشاهده شد و سطح پایین پارامترهای ذکر 4/51شده با های پرتوتابی میوه
نانو مول بر گرم 88/5( و پراکسیداسیون لیپید )43/83کی ووول بر مترمرب دیده شد. سطح باالی نشت الکترولیت )
شود و نیوس سوطح پوایین پارامترهوای مشواهده کی ووول بر مترمرب 4/51و 5/4شده با های تیمار تر( در میوه وزن
بوا Cفرابنفش کاربرد پرتو دست آمد. کی ووول بر مترمرب به 2/0شده با نشده و تیمار های تیمار شده در میوه ذکر
دیگور سوطوک کواربردی پرتوو تور( را در مقایسوه بوا واحد بر گرم وزن 8/3دزهای باال فعالیت پ ی فنل اکسیداز )
در سوطح پوایین Cبعد از برداشت پرتو فورابنفش افسایش داد. با توجه به نتای به دست آمده استفاده Cفرابنفش
کنترل عالئم آسی سرمایی و حف کیفیت میوه افسایش دهد.تواند عمر پس از برداشت خرمالوی کاشان را با می
یونی آلدئید، نشت شاخ سرمایی، مالون دیپ ی فنل اکسیداز، ها: ک یدواوه
مقدمه
هاای ( مانند سایر میوهDiospyros kaki Thunbخرمالو )
گرمسیری به سرمازدگی حساا باوده و گرمسیری و نیمه
شاود، تر از حد بحرانی انباار مای که در دمای پایین هنگامی
ای شاادن گوشاات، کاااهش ساا تی و عوارضاای ماننااد لااه
شاود ای شدن بیرونی و درونی میاوه در آن اااهر مای قهوه
(1997 (Woolf et al.,ترین اهداف محققاین . یکی از مهم
پس از برداشت، کاهش ضاایاات و افایایش عمار پاس از
برداشت محصوالت باغبانی است. میوه خرمالو دارای عمار
انباری کوتاهی بوده و به مدت محادودی در باازار عرضاه
هاایی کاه در عاین افایایش شود. بررسی و مارفی روش می
در این میاوه شاود، عمر انباری مانع از خسارت سرمازدگی
تواند دوره عرضه این محصول را در بازار افایایش داده می
و زمینه توساه مصرف و به دنبال آن کشت و کار آن را در
(. با توجاه باه ,.Khademi et al 2013کشور فراهم نماید )
که است اده از برخی تیمارهای شیمیایی به دلیا داشاتن این
... بر کاهش سرمازدگی Cاثر پرتودهی با نور فرابن ش و همکاران: عسگریان
384
بسیاری از کشورها محدودشدهاثر سوء در سالمتی انسان در
کنناده و اجتناا و همچنین باا افایایش آگااهی مصارف
ها از مواد شیمیایی ها از مصرف محصوالتی که در آن آن
شاایمیایی هااای جاایگیین غیاار اسات اده شااده اسات، روش
هاا و مناسبی به منظور افیایش کی یت و عمر انبااری میاوه
;Hemmati et al., 2007) هاا ماورد نیااز اسات سابیی
Mortazavi et al., 2015 .)
پرتو فرابن ش برای گسترش عمر ماندگاری تادادی از
کار برده شده است. این پرتو در های تازه به ها و سبیی میوه
(، طاول Aمحصوالت تازه در طاول ماوب بلناد )فارابن ش
( C( و طول موب کوتاه )فرابن ش Bموب متوسط )فرابن ش
(.Hosseini Sarghi et al., 2012) شاود به کاار بارده مای
که حالی باشند، در در اتمس ر موجود می Bو Aفرابن ش نوع
به سطح زمین توسط الیاه ازن Cاز رسیدن نور فرابن ش نوع
در اساتریلییه کااردن Cشاود. پرتااو فارابن ش جلاوگیری مای
ها و برخای محصاوالت غاذایی مارثرتر از سطوح پالستیک
,.Perkins-Veazie et alباشاد ) مای Bو Aپرتاو فارابن ش
2008.)
شااده کااه بااا تیمااار در تحقیقااات ملتلااا نشااان داده
، ساارمازدگی تااادادی از Cماادت پرتااو فاارابن ش کوتاااه
محصوالت در انبار کاهش یافت. بارای نموناه حساسایت
ای به آسیب سرمایی با کاربرد پرتو فرابن ش فل زنگوله
C کااهش یافتاه اسات (Vicente et al., 2005.) تیماار
نقش مهمی در یکپارچگی غشاء و مهاار Cپرتو فرابن ش
فاالیت پلای فنا اکسایداز باازی کارده و شادت عال ام
سرمایی را کااهش داده و باعات تارخیر در رسایدن ماوز
(. بااه کاار بااردن Pongprasert et al., 2011شاود ) مای
ب کاهش دقیقه موج 0و 1به مدت Cتیمارهای فرابن ش
عال م آسیب سرمایی در هلاو گردیاده و باعات طاوالنی
درجه 0ها در طول انبارداری در داری آن کردن عمر نگه
(. Gonzalez-Aguilar et al., 2004گااراد شااد ) ساانتی
کیلااو ول باار 8و 4سااطح 2در Cتیمااار پرتااو فاارابن ش
اکسااایدانی در مترمرباااع باعااات افااایایش فاالیااات آنتااای
ها نیی آماده است. در تادادی از گیارش فرنگی شده گوجه
فرنگای است که پرتودهی، رشد قارچ و پیری را در گوجاه
بااه تاارخیر انداختااه و باعاات افاایایش اسااید آسااکوربیک و
,.Chang-hong et al) محتوای فن ک میاوه شاده اسات
2012.)
Cاین پژوهش برآن است تا با کاربرد پرتو فارابن ش
عال م سرمازدگی در میاوه خرماالو در طاول انبارماانی را
کاهش داده و کی یات میاوه در طاول دوران انبارماانی را
ح ظ نماید.
ها مواد و روشهای میوه خرمالو رقم کاشان از باغی در اطراف نمونه
کاشان )منطقه راوند( در مرحلاه بلاوت تجااری در اواخار
تقال به آزمایشگاه، برداشت و پس از ان 3191مهرماه سال
های سالم، یکنواخت و عاری از عال م بیمااری جادا میوه
هاا در ، میاوه Cمنظور اعمال تیمار پرتو فرابن ش شدند. به
دقیقاه پرتاودهی از 0عناوان شااهد(، )به ص رسطوحی از
8/9و 2/1ترتیااب بااا متااری بااه سااانتی 19و 30فاصااله
و 30پرتاودهی از فاصاله دقیقه 39کیلو ول بر مترمربع و
کیلااو ول باار 3/4و 4/31ترتیااب بااا متااری بااه سااانتی 19
متر، طول سانتی 99وات، طول 19مترمربع از منبع نوری )
نانومتر( پرتاودهی شادند. شادت ناور تولیادی 204موب
ساانم ماادل هگناار ساااخت UV-Cدسااتگاه بااا اساات اده از
شاده های پرتودهی شده و سپس میوه گیری سو یس اندازه
گاراد و رطوبات نسابی درجه ساانتی 9±3به انبار با دمای
گیاری درصد منتق شادند. اولاین مرحلاه انادازه 80-99
ص ات، قب از اعمال تیمارهاا و شاروع انباارداری انجاام
هاا در فواصا یاک، دو، ساه و گرفت و پس از آن میاوه
چهار ماه از انبار سرد خارب و پس از ساه روز نگهاداری
ای ماورد بررسای زمایشگاه به عنوان عمر ق سهدر دمای آ
قرار گرفتند. کلیه عملیات در آزمایشگاه تحقیقاتی گاروه
علوم باغبانی دانشاکده کشااورزی دانشاگاه باوعلی ساینا
انجام شد.
های فیسیکی و شیمیایی گیری شاخ اندازه
گیری کاهش وزن، خرمالوها قب از ورود برای اندازه
( با ترازوی دیجیتالی W1زمان خروب )( و در W0به انبار )
98تابستان ، 2شماره 42تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی(، جلد
380
شاده و درصاد کااهش وزن بار گارم تاوزین 3/9با دقت
اسا فرمول محاسبه گردید.
399 ×W0 - W1) / W0) = درصد کاهش وزن
برای تایین مییان خسارت سرمازدگی از مشاهده بصاری
et al. Ozdemir بنادی ای شدن گوشت با کمک درجاه له
با اسات اده از ساود اسیدیته قاب تیتر است اده شد. ( 2009)
نرمال و بر اسا غالبیت اسید مالیک محاسبه گردید 3/9
(Ramin and Tabatabaie, 2003.)
pH متاار )ماادل اچ آ میااوه بااا اساات اده از دسااتگاه پاای
گیاری شاد. بارای متروهم ساخت کشاور ساو یس( انادازه
از میایان عنوان شاخصی آلد ید، به تایین محتوای مالون دی
Stewart and Bewley پراکسیداساایون لیپیاادها، از روش
و با اعمال اندکی تغییار اسات اده گردیاد کاه بار ( 1980)
شده بر اسا پروتک اسا آن جذ نوری نمونه آماده
از دساتگاه نانومتر با است اده 199و 012های در طول موب
(CARY) مادل کاری (VARIAN) اسپکتروفتومتر )واریان
گیاری انادازه ، ساخت کشور آمریکا( قرا ت گردید. 399
اکساایدانی باار اسااا درصااد مهارکنناادگی فاالیاات آنتاای
Kulkarni and) ، انجااام شااد ( DPPH) اچ پاای پاای دی
Aradhya, 2005)باه هاا گیری نشت الکترولیات . جهت اندازه
عم شد. McCollum and Mcdonald( 1991)روش
مییان تانن از مارف فولین دنیای گیری به منظور اندازه
فاالیت آنییم پلی فن (.Taira et al., 1997) است اده شد
مااورد .Mahanil et al (2008) اکساایداز نیاای بااه روش
. گیری قرار گرفت اندازه
ها طرک آزمایشی و تجسیه داده
صورت آزماایش فاکتوریا در قالاب این پژوهش به
عادد 0تکرار )هر تکارار شاام 1طرح کامالً تصادفی با
، 3میوه( انجام شد که فاکتور اول شام زماان انبارماانی )
)در Cمااااه( و فااااکتور دوم پرتاااو فااارابن ش 4و 1، 2
دقیقاه پرتاودهی از 0عناوان شااهد(، )به ص رسطوحی از
8/9و 2/1رتیااب بااا ت متااری بااه سااانتی 19و 30فاصااله
و 30دقیقه پرتاودهی از فاصاله 39کیلو ول بر مترمربع و
کیلااو ول باار 3/4و 4/31ترتیااب بااا متااری بااه سااانتی 19
ها پس از بررسی نرمال مترمربع( بود. تجییه و تحلی داده
و مقایسه میانگین SASافیار ها با است اده از نرم بودن آن
ای دانکن انجام شد. ها توسط آزمون چند دامنه داده
نتای و بحث کاهش وزن میوه
هااا نشااان داد کااه اثاار دوره تجییااه واریااانس داده
هاا بار و اثار متقابا آن Cانبارداری، تیمار پرتو فارابن ش
دار درصد کاهش وزن میوه در سطح یاک درصاد مانای
(.3شد )جدول
دست آمده از مقایسه میانگین اثر متقاب تیمار نتایم به
هااای انبااارداری، زمااان نشااان داد کااه در تمااام دوره و
کیلو ول بر مترمربع، 2/1شده با شدت های پرتودهی میوه
از میاایان تل ااات آ کمتااری برخااوردار بودنااد و نیاای
شاده باا ساطوح دیگار پرتاو، ت ااوت های پرتاودهی میوه
(.1و 2 های و جدول 3داری با هم نداشتند )شک مانی
وزن میاوه در انباار از دسات از دالی اصلی کااهش
دادن رطوبت است و از دیگر فاکتورهای مرثر، تان س میاوه
,.Wills et al)و ساوختن مااواد آلای از جملااه قندهاسات
باارای Cکاااربرد دزهااای باااال از پرتااو فاارابن ش .(1989
باشد. با این حال کاربرد پرتو فرابن ش بافت گیاه مضر می
C هااای استرساای در دزهااای پااایین موجااب القااای پاسااخ
(. Lemoine et al., 2007شااود ) م یااد در بافاات ماای
(2011 )Cuvi et al. بیااان داشااتند کاااربرد تیمارهااای
کیلو ول بر مترمرباع، از C (39مدت پرتو فرابن ش کوتاه
متر( قب از انبارداری از دست رفاتن وزن سانتی 19فاصله
های قرمی کاهش داده است. را در فل
سرمازدگی
هااا نشااان داد اثاار دوره جاادول تجییااه واریااانس داده
روی خساارت سارمازدگی Cانبارداری و پرتو فارابن ش
درصد 0 ها در سطح در سطح یک درصد و اثر متقاب آن
پس از پایاان مادت ،کلی طور (. به3دار شد )جدول مانی
انبارداری باالترین مییان خسارت سارمازدگی مرباوب باه
کیلو ول بار 3/4و 4/31شده با شدت های پرتودهی میوه
،داری با سایر تیمارها داشتند مترمربع بود که ت اوت مانی
... بر کاهش سرمازدگی Cاثر پرتودهی با نور فرابن ش و همکاران: عسگریان
381
و زمان انبارمانی بر برخی خصوصیات میوه خرمالو C تجسیه واریانس اثر سطوک مخت ف پرتو فرابنفش -5 جدولTable 1. Variance analysis of the effects of UV-C irradiation and storage periods on some attributes of persimon fruits
میانگین مربعات Mean squares
مناب تغییراتSource of Variation
درجه آزادیdf
کاهش وزنWeight
Losses
شاخ سرمازدگیChilling index
اسیدیته قابل تیترTitratable
acidity
اچ پیpH
ظرفیت
اکسیدانی آنتیAntioxidant
activity
نشت یونیElectrolyte
Leakage
آلدئید مالون دیMDA
تانن مح ولSoluble
tannin
فعالیت پ ی فنل
اکسیداز
PPO activity
دوره انبارمانی
Storage time 4 324.04
** 15654.94**
0.027** 0.43
** 2475.82** 295.54
** 3.40** 84.37
** 537.98**
پرتودهی
Irradiation 4 23.05
** 509.11** 0.0002
ns 0.012ns
94.70ns 1942.72
** 0.44**
0.20ns 16.01
*
پرتودهی×دوره انبارمانی
Storage time × Irradiation 16 2.27
** 137.04* 0.0002
ns 0.021ns
62.58ns
44.11* 0.08
** 0.05
ns 2.49ns
خطاError
50 0.67 60.41 0.0003 0.023 46.98 23.21 0.01 0.53 4.59
)درصد( ضریب تغییرات
C.V. (%) - 13.62 23.31 14.97 2.50 12.82 6.39 7.64 17.32 24.44
ns ،** آزادی فاالیت آنییم پلی فن اکسیداز( = درجه 49درصد، ) پنمو یکدار در سطوح احتمال دار، مانی ترتیب عدم وجود اختالف مانی به *و.
non-significant, significant at the 1 and 5%, (49 = degree of freedom ppo activity). ** and* ns,
381
عسگریان و همکاران:
ش اثر پرتودهی با نور فرابن
C ش سرمازدگی ...
بر کاه
98تابستان ، 2شماره 42تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی(، جلد
381
های انبارمانی بر صفات مورد بررسی میوه خرمالو های اثر دوره میانگینمقایسه -2جدول Table 2. Mean comparision of storage periods effects on some evaluated attributes of persiomon fruits
میانگین مربعات Mean squares
های انبارمانی دوره
)ماه( Storage time
(months)
کاهش وزن
)درصد( Weight Losses
(%)
شاخ
سرمازدگیChilling
index
اسیدیته قابل تیتراسیون
)درصد( Titratable acidity
(%)
اچ پیpH
ظرفیت
اکسیدانی آنتیAntioxidant
activity
نشت یونی
)درصد(Electrolyte
leakage (%)
نانو ) آلدئید مالون دی
(مول بر گرم وزن ترMDA
nM g-1 FW))
گرم بر می ی) تانن مح ول
گرم وزن تر(Soluble tannin
(mg /g FW)
فعالیت پ ی فنل اکسیداز
)واحد بر گرم وزن تر(PPO activity
U g-1 FW))
0 0.00e 0.00
d 0.234a 5.89
d 70.00a 57.36
d 1.08d 7.15
a 2.87c
1 3.36d 0.00
d 0.147b 6.10
c 60.71
b 71.88c 1.16
d 5.59b 4.20
c
2 6.28c 39.16
c 0.138b 6.09
c 54.13c 78.00
b 1.47
c 4.65
c 6.61b
3 8.42b 57.91
b 0.117c 6.23
b 45.33
d 84.30a 1.87
b 2.30
d 14.53a
4 12.17a 69.58
a 0.106c 6.35
a 37.10
e 85.10
a 2.25a 1.36
e 16a
دار ندارند. درصد با همدیگر اختالف مانی پنمهایی که در یک ستون دارای حروف مشترک هستند بر اسا آزمون دانکن در سطح احتمال میانگین
In each column means with the same letters are not significant at 5% level of Duncan test.
برصفات مورد بررسی میوه خرمالو C مخت ف پرتو فرابنفشهای اثرسطوک مقایسه میانگین -0جدول Table 3. Mean comparision of UV-C effects on some evaluated attributes of persiomon fruits.
میانگین مربعات Mean squares
Cسطوک پرتو فرابنفش UV-C levels
کاهش وزن
)درصد( Weight Losses
(%)
شاخ
سرمازدگیChilling
index
اسیدیته قابل تیتراسیون
)درصد( Titratable acidity
(%)
اچ پیpH
ظرفیت
اکسیدانی آنتیAntioxidant
activity
نشت یونی
)درصد(Electrolyte
leakage (%)
نانو ) آلدئید مالون دی
(مول بر گرم وزن ترMDA
nM g-1 FW))
گرم بر )می ی تانن مح ول
گرم وزن تر(Soluble tannin
(mg /g FW)
فعالیت پ ی فنل اکسیداز
)واحد بر گرم وزن تر(PPO activity
U g-1 FW))
U1 6.13b 29.58
bc 0.156
a 6.08
a 55.39a 72.98
bc 1.51c 4.30
a 8.40ab
U2 3.87c 25.83
c 0.154a 6.15
a 56.01a 69.05
c 1.31
d 4.35a 7.45
b U3 6.59
ab 33.33bc 0.145
a 6.14a 53.26
ab 76.58ab 1.52
c 4.17
a 8.65ab
U4 6.84a 40.00
a 0.145a 6.13
a 49.62b 80.49
a 1.78a 4.16
a 9.64a
U5 6.74ab
37.91a 0.143
a 6.15
a 52.98
ab 77.63
a 1.62
b 4.06a 9.70
a کیلاو ول بار U4 4/31:کیلاو ول بار مترمرباع، U3 :8/9کیلو ول بر مترمربع، U2 2/1:نشده، پرتودهی U1:دار ندارند ) با همدیگر اختالف مانی پنم درصدهایی که در یک ستون دارای حروف مشترک هستند بر اسا آزمون دانکن در سطح احتمال میانگین
کیلو ول بر مترمربع(. U53/4 :مترمربع،
In each column means with the same letters are not significant at 5% level of Duncan test. (U1: untreated, U2: treated with 3.2KJ m-2 of UV-C, U3: treated with 0.8KJ m-2 of UV-C, U4:
treated with 16.4KJ m-2 of UV-C, U5: treated with 4.1KJ m-2 of UV-C).
ی(، جلد ت گیاهی )مجله علمی کشاورز
تولیدا42
شماره 2 ،
تابستان 98
381
... بر کاهش سرمازدگی Cاثر پرتودهی با نور فرابن ش و همکاران: عسگریان
388
بدون پرتوتابیNo-treatment
کیلو ول بر مترمربع 2/1پرتوتابی
UV-C (3.2 KJ M-2)
کیلو ول بر مترمربع8/9پرتوتابی
UV-C (0.8 KJ M-2)
کیلو ول بر مترمربع 4/31پرتوتابی
UV-C (16.4 KJ M-2)
کیلو ول بر مترمربع 3/4پرتوتابی
UV-C (4.1 KJ M-2)
د(ص
در(
نوز
ش اه
ک W
eig
ht l
oss
es (
%)
دوره انبارمانی )ماه(
(Storage time (Month
بر درصد کاهش وزن میوه خرمالو Cاثر متقابل دوره انبارمانی و پرتو فرابنفش -5شکل Figure 1. Interaction effects of storage time and UV-C irradiation on weight loss of persimmon fruits
هاای پرتاو کمترین مییان خسارت سرمازدگی مربوب به میوه
کیلاو ول بار مترمرباع و پاس از آن 2/1شده باا شادت داده
و شاک 1و 2 های )جدول نشده بود مربوب به میوه پرتودهی
(. عال م سرمازدگی باه لحاات تلریاب بافات در گوشات 2
میوه پاس از انتقاال میاوه از انباار سارد باه دماای اتاا باروز
(. دماای پاایین انباار Lurie and Crisosto, 2005کناد ) مای
هاای عنوان یک تنش اکسایشی عم نموده و با تولید گونه به
گاردد مای گر، باعات خساارت سارمازدگی اکسیژن واکنش
(Purvis, 2002 .)(2005) Vicente et al. نشاان دادناد کاه
کیلاو ول بار مترمرباعC (1 )مادت فارابن ش پرتوتابی کوتاه
موجب ح ظ کی یت میوه و همچنین باروز و شادت آسایب
دهد. سرمایی در فل قرمی را کاهش می
نشاان .Pongprasert et al (2011)هاای نتایم پژوهش
کیلاو ول بار مترمرباع از C (91/9داد که کاربرد پرتو فارابن ش
متری( تولید پراکسید هیدرو ن را کاهش داده و سانتی 09فاصله
همچنین عال م آسایب سارمایی را در پوسات ماوز کااهش داده
هااای تقلیاا میاایان عال اام ساارمازدگی در میااوه اساات.
شده با دزهاای پاایین حااکی از آن اسات کاه پرتاو تیمار
های استرسی م ید گردیده موجب القای پاسخ Cفرابن ش
گر )ناشی از های اکسیژن واکنش در از بین بردن گونه که
کناد دمای پایین( مرثر بوده و اجیای سلولی را ح ظ مای
(Lemoine et al., 2007; Wise and Naylor, 1987.)
اچ آب میوه تراسیون و پیاسیدیته قابل تی
اچ در اثر دوره انبارداری بر اسایدیته قابا تیتار و پای
و اثار Cدار شد. اثر پرتو فرابن ش سطح یک درصد مانی
دار نباود و دوره انباارداری مانای Cمتقاب پرتو فرابن ش
ها نشان داد میایان اساید قابا (. مقایسه میانگین3)جدول
ماارور بااا افاایایش زمااان تیتراساایون در همااه تیمارهااا بااه
اچ روناد افایایش داشاته انبارداری کاهش و محتوای پای
اچ مرباوب باه مااه چهاارم که بیشترین میایان پای طوری هب
گیاری نلساتین مرحلاه انادازه انبارداری و کمترین آن به
(. میایان کااهش 2ها اختصاص یافتاه اسات )جادول میوه
شاده باا شادت هاای پرتوتاابی اسیدیته قاب تیتار در میاوه
هاای کیلو ول بر مترمربع بسیار بیشتر از میاوه 3/4و 4/31
8/9و 2/1نشااده و یااا پرتااودهی بااا شاادت پرتااودهی
(.1کیلو ول بر مترمربع بوده است )جدول
98تابستان ، 2شماره 42تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی(، جلد
389
بدون پرتوتابیNo-treatment
کیلو ول بر مترمربع 2/1پرتوتابی
UV-C (3.2 KJ M-2)
کیلو ول بر مترمربع8/9پرتوتابی
UV-C (0.8 KJ M-2)
کیلو ول بر مترمربع 4/31پرتوتابی
UV-C (16.4 KJ M-2)
کیلو ول بر 3/4پرتوتابی
مترمربعUV-C (4.1 KJ M-2)
رم س
خ
شاه(
جدر
ی )دگ
از C
hil
lin
g i
nd
ex (
Sco
re)
دوره انبارمانی )ماه(
(Storage time (Month
بر شاخ سرمازدگی میوه خرمالو Cاثر متقابل دوره انبارمانی و پرتو فرابنفش -2شکل Figure 2. Interaction effects of storage time and UV-C irradiation on chilling index of persimmon
fruits
ارتباااب مسااتقیمی بااین افاایایش تاان س و کاااهش
,Lurie and klein) اساایدهای قاباا تیتاار وجااود دارد
با افیایش سن میوه و شروع پدیده پیری، اسایدها (.1990
شاوند، در از طریق تن س در چرخه کاربس مصارف مای
هاا باا کااهش میایان نتیجه نگهداری طوالنی مادت میاوه
,.Lee et alشاود ) هاا هماراه مای اسید قاب تیتراسیون آن
یاایان بیشااتر اساایدیته قاباا تیتاار در بنااابراین م .(2003
کیلااو ول باار 2/1شااده بااا شاادت خرمالوهااای پرتااودهی
نشده در مقایسه با سطوح دیگر پرتاو، مترمربع و پرتودهی
هاا باشاد تواند به علات تان س کمتار و کنادتر در آن می
Hدهنده غلظت یون اچ نشان (. پی1)جدول در آ میوه +
دار کناد. مانای است و طام اسیدی آ میوه را تایین می
اچ در ایان مطالااه باا نتاایم نبودن اثر پرتو فرابن ش بر پی
مطابقات Pala and Toklucu( 2011) حاص از بررسی
اچ این در حالی است که اثر پرتو فرابن ش بر پای ،داشت
لیشای هاای سایب در ارقاام گلادن دلیشای و رد د آ میوه
(2007 Hemmati et al., ( و هلاو )Gonzalez-Aguilar
et al., 2004) دار بود مانی.
اکسیدانی ظرفیت آنتیاکسیدانی در سطح اثر دوره انبارداری بر ارفیت آنتی
و اثر متقاب Cدار شد. اثر پرتو فرابن ش یک درصد مانی
دار نشاد )جادول و دوره انبارداری مانی Cپرتو فرابن ش
هاای هاا در تماام دوره (. بر اسا نتایم مقایسه میاانگین 3
اکسایدانی مرباوب باه مااه انبارداری بیشترین ارفیت آنتی
اول انبارداری بوده و پس از آن یک روند کاهشی را طی
شاده باا شادت های پرتوتابی (. میوه2کرده است )جدول
داری که اختالف مانی رمربع بدون اینکیلو ول بر مت 2/1
د همواره از بیشاترین ننشده داشته باش های پرتوتابی با میوه
کمترین آن ،اکسیدانی برخوردار بوده مییان ارفیت آنتی
کیلاو ول بار مترمرباع 4/31شاده باا های پرتوتابی به میوه
(.1)جدول اختصاص یافت
(2009 )Artes-Hernandez et al. با کاربرد ساطوح
کیلااو ول 10/33و 94/1، 04/4، صا ر ) Cپرتاو فارابن ش
متار( دریافتناد کاه فاالیات سانتی 30بر مترمربع در فاصله
و C (94/1اکسیدانی ک در دزهای باالتر فارابن ش آنتی
ایاان ،لااو ول باار مترمربااع( کاااهش پیاادا کاارد کی 10/33
... بر کاهش سرمازدگی Cاثر پرتودهی با نور فرابن ش و همکاران: عسگریان
399
ت باشاد کاه باعا ها به تنش اکسیداتیو مرباوب مای کاهش
اکسیدانی تغییر پیادا شده و ترکیبات آنتی آسیب در غشاء
هااای ناشاای از پرتااو کاارده اساات و همچنااین بااه آساایب
شود. مربوب می Cفرابن ش
آلدئید نشت یونی و محتوای مالون دیو اثاار Cاثاار دوره انبااارداری، تیمااار پرتااو فاارابن ش
ها اثر ماناداری بر مییان نشت یاونی و محتاوای متقاب آن
هاا (. مقایساه میاانگین 3آلد ید داشات )جادول مالون دی
اثرهااای متقاباا نشااان داد کااه بیشااترین درصااد نشاات
آلد یاد هماواره متالاق باه الکترولیت و مقدار ماالون دی
کیلاو ول بار مترمرباع پرتاودهی 4/31های با شادت میوه
داری با ها ت اوت آماری مانی بوده که البته در بیشتر دوره
کیلو ول بر مترمرباع 3/4شده با شدت رتودهیهای پ میوه
(.1و شک 1 ، 2 های نداشت )جدول
بدون پرتوتابیNo-treatment
کیلو ول بر مترمربع 2/1پرتوتابی
UV-C (3.2 KJ M-2)
مربع کیلو ول بر متر8/9پرتوتابی
UV-C (0.8 KJ M-2)
مربع کیلو ول بر متر 4/31پرتوتابی
UV-C (16.4 KJ M-2)
مربع کیلو ول بر متر 3/4پرتوتابی
UV-C (4.1 KJ M-2)
ددئی
آلی
دن
لوما
ر(
ن توز
م گر
ر ل ب
موو
نان (
Ma
lon
dia
ldeh
ay
de
((n
mo
/g F
W))
د(ص
دری )
ونت ی
نش
Ele
ctro
lyte
lea
ka
ge
(%)
دوره انبارمانی )ماه(
(Storage time (Month
آلدئید میوه خرمالو بر نشت یونی و محتوای مالون دی Cاثر متقابل دوره انبارمانی و پرتو فرابنفش -0شکل Figure. 3 Interaction effects of storage time and UV-C irradiation onion leakage and
malondealdehyde content of persimmon fruits
98تابستان ، 2شماره 42تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی(، جلد
393
شاده ها جهت ارزیابی صدمات وارد نشت الکترولیت
به غشاء سلولی باه عناوان فااکتوری بارای بررسای میایان
McCollum and) گردد ت اده میخسارت سرمازدگی اس
Mcdonald, 1991). گیاری میایان پراکسیداسایون اندازه
هاای ترین و قاب اعتمادترین روش لیپیدها یکی از مامول
Shulaevگیری صدمات اکسایشی به غشاء اسات ) اندازه
and Oliver, 2006.) پرتااو فاارابن شC در سااطوح پااایین
م یااد در گیاهااان را تحریااک هااای استرساای القااای پاسااخ
افاایایش در نشاات (.Maharaj et al., 2014) کنااد ماای
ناشاای Cهااا در اثاار پرتوتااابی بااا فاارابن ش الکترولیاات
شاده و نیای باا از آسیب به بافت در شاهی بااغی گایارش
باالتر رفاتن دزهاای تابشای بار روی پیااز خاوراکی سابی
(.Turtoi, 2013) ها افیایش یافتاه اسات نشت الکترولیت
زهای پرتودهی شده، محتوای ددر پژوهش انجام شده بر
هاای تر از میاوه طور قاب توجهی پایین آلد ید به مالون دی
آلد یاد از میاوه شاهد بوده است و نیی محتوای ماالون دی
مااوز در طااول زمااان انبااارداری افاایایش یافتااه اساات
(Pongprasert et al., 2011.) با توجاه باه نتاایم حاصا
توان گ ت که اسات اده از دزهاای بااال سابب افایایش می
آلد یاااد در هاااا و مقااادار ماااالون دی نشااات الکترولیااات
خرمالوهای تحت پرتو شده است و همچنین باعت آسیب
به بافت و پایداری کمتر غشاء شده است.
تانن مح ول
نتایم تجییه واریاانس نشاان داد اثار دوره انبااری بار
دار شاد اماا مییان تانن محلول در سطح یک درصد مانی
و دوره Cو اثر متقاب پرتو فارابن ش Cاثر پرتو فرابن ش
(. مییان تاانن 3دار نشد )جدول انباری بر این ص ت مانی
گسی در خرمالو اسات در پایاان زماان محلول که مسئول
اری نساابت بااه آغااز آن کاااهش چشاامگیر و قاباا انباارد
ای را در همه تیمارهاا نشاان داد و هایخ اخاتالف مالحظه
های باا دزهاای مت ااوت پرتاو وجاود داری بین میوه مانی
(.1و 2های نداشت )جدول
مییان تاانن محلاول طای دوره نگهاداری خرماالو در
یابد که منجر به کم شدن گسای در میاوه انبار کاهش می
نتااایم (. Asghari and Aghdam., 2010) گااردد ماای
دست آمده توسط دست آمده در این پژوهش با نتایم به به
(2013 )et al. Khademi که نشان دادناد محتاوای تاانن
قارار نگرفتاه اسات Cمحلول تحت تارثیر پرتاو فارابن ش
مشابه بود.
(PPOآنسیم پ ی فنل اکسیداز )
اثار دوره انبااری در نتایم تجییه واریاانس نشاان داد
بر مییان پلی فن Cسطح یک درصد و اثر پرتو فرابن ش
دار شاد. اثار متقابا درصاد مانای پنماکسیداز در سطح
دار نشاد )جادول و دوره انبارداری مانی Cپرتو فرابن ش
ای شادن آنییمای در با افیایش زمان انبارداری، قهاوه (.3
هاای پرتاو (. میاوه 2ها افیایش نشان داد )جدول همه میوه
هاای کیلو ول بر مترمرباع و میاوه 2/1داده شده با شدت
نشده فاالیت پلی فن اکسیداز کمتری را نسابت پرتودهی
(.1اند )جدول به سایر سطوح پرتودهی نشان داده
هااایی ماننااد پلاای فناا تاانش دماهااای پااایین فاالیاات
ای شاادن کنااد کااه منجاار بااه قهااوه اکساایداز را القاااء ماای
گردد که با عال م آسیب سارمایی در پوسات ماوز در می
کاااربرد (.Pongprasert et al., 2011) ارتباااب اساات
احتمااالً فاالیات پلای فنا Cدزهای باال از پرتو فرابن ش
تار اکسیداز را در پوست میوه موز نسبت به دزهای پاایین
-دهاد کاه در واقاع تماا آناییم آن زودتر افیایش مای
ای شدن بلشیده و در نهایت وقوع قهوهسوبسترا را تسریع
(.Ding and Yap, 2014بلشد ) در پوست را تسریع می
دسات آماده در ایان پاژوهش حااکی از آن نتایم باه
نسبت باه Cاست که کاربرد دزهای باال از پرتو فرابن ش
دزهای پایین فاالیت پلی فن اکسایداز را زودتار افایایش
(.4دهد )شک می
گیری نتیجههای کمی و کی ی میاوه اثر دوره انبارداری بر ویژگی
داری قاب مالحظه بود و مدت نگهداری در انبار اثر مانی
بر Cگیری شده داشت. اثر پرتو فرابن ش بر ص ات اندازه
... بر کاهش سرمازدگی Cاثر پرتودهی با نور فرابن ش و همکاران: عسگریان
392
ر(ن ت
وزم
گرر
د بح
وا(
ازد
سیاک
ل فن
ی پ
تالی
فع
Po
lyp
hen
ol
ox
ida
se a
ctiv
ity
(u
/g F
W)
(کی ووول بر متر مرب ) Cپرتو فرابنفش UV-C (kJ m
-2)
بر فعالیت آنسیم پ ی فنل اکسیداز میوه خرمالو Cاثر متقابل دوره انبارمانی و پرتو فرابنفش -4شکل
Figure 4. The effects of UV-C irradiation on poly phenol oxidase activity of persimmon fruits in
storage
درصاااد کااااهش وزن، شااااخی سااارمازدگی، نشااات
الکترولیت، پراکسیداسیون لیپیادها و فاالیات آناییم پلای
قابا فن اکسیداز طی انبارداری مرثر بود. همچنین اثر مت
وزن، و دوره انبااارداری باار کاااهش Cپرتااو فاارابن ش
پراکسیداساایون لیپیاادها، نشاات الکترولیاات و شاااخی
کلی کاربرد سطوح پایین طور دار شد. به سرمازدگی مانی
کیلااو ول باار مترمربااع( در ایاان 2/1) Cپرتااو فاارابن ش
، های استرسی م ید گردیاده پژوهش، موجب القای پاسخ
گار )ناشای از های اکسایژن واکانش گونهدر از بین بردن
، کناد دمای پایین( مرثر بوده و اجیای سلولی را ح ظ می
بار بافات Cهای باال از پرتاو فارابن ش کاربرد شدت ولی
کند. میوه آسیب ایجاد می
References
Artes‐Hernandez, F., Escalona, V. H., Robles, P. A., Martinez‐Hernandez, G. B. and Artes, F. (2009).
Effect of UV‐C radiation on quality of minimally processed spinach leaves. Journal of the Science of
Food and Agriculture, 89(3), 414-421.
Asghari, M. and Aghdam, M. S. (2010). Impact of salicylic acid on post-harvest physiology of horticultural
crops. Trends in Food Science and Technology, 21(10), 502-509.
Chang-Hong, L., Lu-Yun, C., Xian-Ying, L., Xiao-Xu, H. and Tie-Jin, Y. (2012). Effect of postharvest
UV-C irradiation on phenolic compound content and antioxidant activity of tomato fruit during storage.
Journal of Integrative Agriculture, 11(1), 159-165.
Cuvi, M. J. A., Vicente, A. R., Concellon, A. and Chaves, A. R. (2011). Changes in red pepper antioxidants
as affected by UV-C treatments and storage at chilling temperature. Food Science and Technology,
44(7), 1666-1671.
Ding, P. and Yap, S. L. (2014). Browning assessment methods and polyphenol oxidase in UV-C irradiated
Berangan banana fruit. International Food Research Journal, 21(4), 1667-1674.
Gonzalez‐Aguilar, G., Wang, C. Y. and Buta, G.J. (2004). UV‐C irradiation reduces breakdown and chilling injury of peaches during cold storage. Journal of the Science of Food and Agriculture, 84(5), 415-422.
98تابستان ، 2شماره 42تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی(، جلد
391
Hemmati, S., Moallemi, N., and Naseri, L. (2007). The effects of UV-C irradiation on quality and storage life of Golden Delicious and Red Delicious apples. Iranian Journal of Agricultural Science, 38(3), 519-527. [In Farsi]
Hosseini Sarghin, S., Caraptiyan, J. and Khara, J. (2012). Effects of UV-Radiation on some physiological
parameters in Capsicum longum L. Plant Productions, 34(3), 27-40. [In Farsi]
Khademi, O., Zamani, Z., Poor-Ahmadi, E. and Kalantari, S. (2013). Effect of UV-C radiation on postharvest
physiology of persimmon fruit (Diospyros kaki Thunb.) cv.‘Karaj’during storage at cold temperature.
International Food Research Journal, 20(1), 247-253.
Kulkarni, A. and Aradhya, S. M. (2005). Chemical changes and antioxidant activity in pomegranate arils
during fruit development. Food Chemistry, 93(2), 319-324.
Lee, J. C., Kim, J., Park, J. K., Chung, G. H. and Jang, Y. S. (2003). The antioxidant, rather than
prooxidant, activities of quercetin on normal cells: Quercetin protects mouse thymocytes from glucose
oxidase-mediated apoptosis. Experimental Cell Research, 291(2), 386-397.
Lemoine, M. L.,Civello, P. M., Martinez, G. A. and Chaves, A. R. (2007). Influence of postharvest UV‐C
treatment on refrigerated storage of minimally processed broccoli (Brassica oleracea var. Italica).
Journal of the Science of Food and Agriculture, 87(6), 1132-1139.
Lurie, S. and Crisosto, C. H. (2005). Chilling injury in peach and nectarine. Postharvest Biology and
Technology, 37(3), 195-208.
Lurie, S. and Klein, J. D. (1990). Heat treatment of ripening apples: Differential effects on physiology and
biochemistry. Plant Physiology, 78(2), 181-186.
Mahanil, S., Attajarusit, J., Stout, M. J. and Thipyapong, P. (2008). Overexpression of tomato polyphenol
oxidase increases resistance to common cutworm. Plant Science, 174(4), 456-466.
Maharaj, R., Arul, J. and Nadeau, P. (2014). UV-C irradiation effects on levels of enzymic and non-
enzymic phytochemicals in tomato. Innovative Food Science and Emerging Technologies, 21, 99-106.
McCollum, T. G. and McDonald, R.E. 1991. Electrolyte leakage, respiration and ethylene production as
indices of chilling injury in grapefruit. HortScience: A publication of the American Society for
Horticultural Science, 26(9), 1191-1192.
Mortazavi, S., Dehghan, A., Rahemi, M. and Moalemi, N. (2015). Effects of intermittent warming on
chilling index and some quality properties of “Kinnow” mandarin in cold storage. Plant Productions,
38(3), 1-11. [In Farsi]
Ozdemir, A. E., Candır, E. E., Toplu, C., Kaplankıran, M., Yıldız, E. and Inan, C. (2009). The effects of
hot water treatments on chilling injury and cold storage of fuyu persimmons. African Journal of
Agricultural Research, 4(10), 1058-1063.
Pala, C. U. and Toklucu, A. K. (2011). Effect of UV-C light on anthocyanin content and other quality
parameters of pomegranate juice. Journal of Food Composition and Analysis, 24(6), 790-795.
Perkins-Veazie, P., Collins, J. K. and Howard, L. (2008). Blueberry fruit response to postharvest
application of ultraviolet radiation. Postharvest Biology and Technology, 47(3), 280-285.
Pongprasert, N., Yoshihiko, S., Sumiko, S. and Hiroshi, G. (2011). A novel postharvest UV-C treatment to
reduce chilling injury (membrane damage, browning and chlorophyll degradation) in banana peel.
Scientia Horticulturae, 130(1), 73-77.
Purvis, A. C. (2002). Diphenylamine reduces chilling injury of green bell pepper fruit. Postharvest Biology and Technology, 25(1), 41-48.
... بر کاهش سرمازدگی Cاثر پرتودهی با نور فرابن ش و همکاران: عسگریان
394
Ramin, A. A. and Tabatabaie, F. (2003). Effect of various maturity stages at harvest on storability of persimmon fruits (Diospyros kaki L.). Journal of Agricultural Science and Technology, 5, 113-123.
Shulaev, V. and Oliver, D. J. (2006). Metabolic and proteomic markers for oxidative stress. New tools for reactive oxygen species research. Plant Physiology, 141(2), 367-372.
Stewart, R. R. and Bewley, J. D. (1980). Lipid peroxidation associated with accelerated aging of soybean axes. Plant Physiology, 65(2), 245-248.
Taira, S., Ono, M. and Matsumot, N. (1997). Reduction of persimmon astringency by complex formation between pectin and tannins. Postharvest Biology and Technology, 12(3), 265-271.
Turtoi, M. (2013). Ultraviolet light treatment of fresh fruits and vegetables surface: A review. Journal of Agroalimentary Processes and Technologies, 19(3), 325-337.
Vicente, A. R., Pineda, C., Lemoine, L., Civello, P. M., Martinez, G. A. and Chaves, A. R. (2005). UV-C treatments reduce decay, retain quality and alleviate chilling injury in pepper. Postharvest Biology and Technology, 35(1), 69-78.
Wills, R. H., Lee, T. H., Graham, D., McGlasson, W. B. and Hall, E. G. (1989). Postharvest: An introduction to the physiology and handling of fruit and vegetables (3rd ed.). Boston: Blackwell Scientific.
Wise, R. R. and Naylor, A. W. (1987). Chilling-enhanced photooxidation the peroxidative destruction of lipids during chilling injury to photosynthesis and ultrastructure. Plant Physiology, 83(2), 272-277.
Woolf, A. B., Ball, S., Spooner, K. J., Lay-Yee, M., Ferguson, I. B., Watkins, C. B., Gunson, A. and Forbes, S. K. (1997). Reduction of chilling injury in the sweet persimmon ‘Fuyu’ during storage by dry air heat treatments. Postharvest Biology and Technology, 11(3), 155-164.
© 2019 by the authors. Licensee SCU, Ahvaz, Iran. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution-Non Commercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license) (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/)
top related