psychologia zeznaŃ Świadkaƒ... · psychologia zeznaŃ Świadka • podstawą oceny każdego...
Post on 27-Feb-2019
223 Views
Preview:
TRANSCRIPT
PSYCHOLOGIA ZEZNAŃ ŚWIADKA
• Podstawą oceny każdego dowodu:
ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW art. 7 k.p.k.
Kształtowanie przekonania na podstawie:
- wszystkich przeprowadzonych dowodów
- ocenianych swobodnie
- z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania
- wskazań wiedzy
- i doświadczenia życiowego
NORMA PRAWNA – ZROZUMIENIE TREŚCI – PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE
PODSTAWOWA WIEDZA Z ZAKRESU PSYCHOLOGII SĄDOWEJ
FAZY FORMOWANIA SIĘ ZEZNAŃ
- SPOSTRZEGANIE
- ZAPAMIĘTYWANIE
- PRZECHOWYWANIE
- PRZYPOMINANIE
RODZAJE PAMIĘCI Ze względu na czas trwania:
- ultrakrótkotrwała (ikonograficzna, sensoryczna) – rejestracja wszystkich
bodźców – czas przechowywania ok. 2 sek
- krótkotrwała (robocza, operacyjna) – informacje, na których skoncentrowano
uwagę, informacja ma postać kodu wizualnego lub akustycznego – czas
przechowywania do ok. minuty
- długotrwała – informacje zakodowane na lata
Pamięć rozpoznawcza - już to widziałem, choć nie mogłem sobie przypomnieć
Pamięć opisowa (deklaratywna): epizodyczna i semantyczna
Pamięć nieopisowa (niedeklaratywna): proceduralna, odruchów warunkowych
(gotowości reakcji, dyspozycyjności), sentetyzacja oraz torowanie
ZALEŻNOŚCI PSYCHOLOGICZE
ZDARZENIE PERCEPCJA
ZDARZENIA
CZYNNIKI
OSOBOWOŚCIOWE
ZMIENNE NIEZALEŻNE
METODY
PRZESŁUCHANIA
EFEKTY
PRZESŁUCHANIA
ZMIENNE INTERWENIUJĄCE
ZMIENNE ZALEŻNE
SPOSTRZEGANIE
OBIEKTY NIEOŻYWIONE:
- znajomość przedmiotów podobnych
- doświadczenie życiowe
- widzenie obiektu jako pewnej całości, a nie zbioru
składowych
OSOBY:
- wyjście poza bezpośrednie obserwacje
- schematy atrybucyjne (wnioskowania o cechach
psychicznych na podstawie zachowania)
- stereotypy
- selektywna percepcja emocji
- nastawienie
- własna rola społeczna
Czynniki wpływające na proces formowania się zeznań
• CZYNNIKI OBIEKTYWNE - warunki obserwacji
- czas obserwacji
- upływ czasu od spostrzegania do odtwarzania
• CZYNNIKI SUBIEKTYWNE
wiek, płeć, wiek, uwaga, motywacja,
stan emocjonalny, atrakcyjność wyglądu obiektu obserwowanego, rola społeczna, płeć, stereotypy i uprzedzenia
BŁĘDY W SPOSTRZEGANIU OSÓB
• WPŁYW PIERWSZEGO WRAŻENIA
• WŁASNE TEORIE OSOBOWOŚCI
• EFEKT HALLO
• PRZECENIANIE ZWIĄZKÓW POMIĘDZY ZACHOWANIEM SIĘ A WYNIKIEM DZIAŁANIA
• TENDENCJE DO OCENY INNYCH
BŁĘDY W SPOSTRZEGANIU OBIEKTÓW
• BŁĘDY W WIDZENIU
• ODBIÓR PRZESTRZENI,
OCENA RUCHU I CZASU,
BŁĘDY ODBIORU WRAŻEŃ
AKUSTYCZNYCH
• NASTAWIENIE
ZAPAMIĘTYWANIE
• FAZA ZAPAMIĘTYWANIA (ENGRAM)
- zapamiętywanie mechaniczne
- zapamiętywanie logiczne
- pamięć wzrokowa, słuchowa, ruchowa
• PAMIĘĆ AUTOBIOGRAFICZA
- dane dotyczące faktów z życia, ciągi zdarzeń
- dobrze zapamiętujemy zdarzenia, którym przypisujemy
emocje
• ZAPOMINANIE
ZAPAMIĘTYWANIE
Zależy od:
• liczby elementów zapamiętywanych
• znajomości obiektu obserwowanego
• nastawienia na zapamiętywanie
• intensywności bodźca, kontrastowości,
ruchu
• zaangażowania emocjonalnego
PRZECHOWYWANIE I PRZYPOMINANIE
• przypominanie ma charakter wybiórczy i związane jest
ze zjawiskiem uwagi
• jest zjawiskiem twórczym – informacje organizujemy,
przekształcamy, sensownie interpretujemy
• posługujemy się schematami poznawczymi, wiedzą
i doświadczeniem, szukamy podobieństw
• przypominanie determinuje nastawienie jednostki
i kontekst sytuacyjny – czy chcę i jakie to ma dla
mnie znaczenie, jaką mam motywację
DEFORMACJE TREŚCI PODCZAS
PRZYPOMINANIA
• zakłócenia związane z przeżyciami psychicznymi – projektowanie uczuć
• zaburzenia pamięci – kryptomnezja, amnezja
• deformacje pamięci /złudzenia i omamy/
• racjonalizacja obrazów zapamiętanych
• ilość czasu potrzebna na przypomnienie
UMIEJĘTNOŚĆ AKTYWNEGO
SŁUCHANIA 1. Unikać elementów rozpraszających uwagę
- wspomagać koncentrację uwagi - nie oceniać rozmówcy
2. Słuchać aktywnie
- parafrazować - precyzować - przekazywać informacje zwrotne - utrzymywać kontakt wzrokowy
3. Tworzyć mapę zdarzenia
- rekonstruować zdarzenia - nastawienie na czas i przestrzeń
4. Rozumieć emocje i postawy
SWOBODA WYPOWIEDZI
• możliwość dokonania obserwacji
zachowania
• aktywne słuchanie
• styl wypowiedzi, słownictwo, używane
zwroty
• uwaga na dezinformacje
• człowiek nie jest urządzeniem
rejestrującym
PYTANIA • zwracać uwagę na słownictwo
- słowa wieloznaczne, ocenne, slang
- wpływ słownictwa na odpowiedź
• dostosowanie pytań do poziomu, mentalności i możliwości percepcyjnych;
• jedno pytanie – jedna kwestia
do wyjaśnienia;
• ton zadawania pytań, tempo, proste zdania pytające
MITY PRZESŁUCHANIA
1. (Nie) można nauczyć się przesłuchiwania
2. Przesłuchanie to lista pytań - (nie)
3. Przesłuchania rodzą się, a nie są tworzone
4. Przesłuchanie to tylko fakty (nie – to emocje)
5. Słuchanie to naturalna zdolność, a nie umiejętność
6. Zapisywanie jest najważniejsze (nie – ważniejsze słuchanie i obserwowanie)
7. Przesłuchujący „panem” sytuacji (nie - kontroluj, ale nie dominuj)
ZEZNANIA ODMIENNE
• w co drugiej sprawie odczytuje się przynajmniej jeden protokół zeznań świadków /art.391 kpk/
• w 38% spraw rozbieżności pomiędzy zeznaniami były istotne,
rzutujące na wynik sprawy
• przyczyny odmienności:
- rzeczywista utrata pamięci - 47 %
- ochrona oskarżonych /solidarność grupy, niechęć do
wtrącania się/ - 22 %
- pozorna utrata pamięci /niechęć do zeznawania w obecności
oskarżonego, skrępowanie/ – 10%
- obawa zemsty ze strony oskarżonego lub jego środowiska – 6,5 %
- ugoda, porozumienie z oskarżonym, przekupstwo – 6,5 %
- obawa przed odpowiedzialnością karną – 2 %
- zaburzenia psychiczne – 2 %
MOTYWACJA ZŁOŻENIA ZEZNAŃ WIARYGODNYCH
• do czasu złożenia pierwszego zeznania świadek był pozytywnie nastawiony do podejrzanego, co można obiektywnie stwierdzić
• świadek i podejrzany byli sobie całkowicie obcy lub nie byli ze sobą w żaden sposób emocjonalnie związani
• świadek złożył zeznanie natychmiast po zdarzeniu
• świadek składa zeznanie po raz pierwszy odpowiadając na pytania, na które nie był przygotowany /bez fazy wypowiedzi spontanicznych, ale i bez sugestii/
• świadek składa samooskarżenie bezpośrednio powiązane z zeznaniami obciążającymi
• świadek zeznaje tak bezstronnie, że z takim samym akcentem podaje zeznania obciążające i nie obciążające albo wyraźnie nie zauważa obciążającego charakteru swoich zeznań
Kryteria wiarygodności
Najmniej zawodne kryteria wiarygodności wypowiedzi :
• stałość (względna!)
• oryginalność przekazu
• motywacja
• uczuciowe uczestnictwo (emocje)
• styl wypowiedzi (język)
• reakcje niewerbalne
SYTUACJA ŚWIADKA
1. Sala sądowa – to środowisko nienaturalne dla świadka
2. Proces karny nakłada na świadka niecodzienne obowiązki (sankcje)
3. W czynnościach procesowych uczestniczy wielokrotnie – spotykając się z różnym traktowaniem
4. Atmosfera przesłuchania: - obowiązek świadczenia - wewnętrzny konflikt - obawa o konsekwencje - utrata anonimowości
PSYCHOLOGIA A WYROKOWANIE
• oceniając osobę kierujemy się m.in. tzw. „pierwszym wrażeniem”
• nastrój ma wpływ na to, jak oceniamy siebie i innych
• oceniając kierujemy się stereotypami
• na ocenę osoby ma wpływ atrakcyjność jej wyglądu
• chętnie wierzymy autorytetom
• efekt kontrastu
• efekt pierwszeństwa i świeżości
• kierujemy się zasadą dostępności
• kierujemy się zasadą reprezentatywności
top related