nghiên cứu quy trình công nghệ lên men bã dứa làm thức ăn cho bò sữa
Post on 29-Nov-2014
1.076 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
B¸o c¸o khoa häc ViÖn Ch¨n Nu«i 2006 1
Nghiªn cøu quy tr×nh c«ng nghÖ lªn men b· døa lµm thøc ¨n cho bß s÷a
NguyÔn Giang Phóc 1, Lª V¨n Huyªn 1, V−¬ng TuÊn Thùc 2 1 Bé m«n Dinh d−ìng vµ T¡CN, 2 Trung t©m Nghiªn cøu bß vµ §ång cá Ba V×
T¸c gi¶ chÝnh: NguyÔn Giang Phóc, §T 04.8386126, D§: 0912539533
§Æt vÊn ®Ò
Ch¨n nu«i bß s÷a ®ang ®−îc ®Æc biÖt quan t©m nh»m tõng b−íc ®¸p øng nhu cÇu vÒ s÷a
cho ®êi sèng vµ h¹n chÕ nhËp khÈu. Tæng ®µn tr©u bß cña c¶ n−íc cã h¬n 7 triÖu, trong ®ã
®µn bß s÷a cã 57.000 con . ViÖc s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ t¹o nguån thø ¨n cho bß s÷a nãi
riªng vµ ®¹i gia sóc nãi chung ®ang ®Æt ra cho ngµnh ch¨n nu«i tr−íc m¾t còng nh− l©u
dµi. ThÕ nh−ng, do diÖn tÝch bQi ch¨n th¶ vµ trång c©y thøc ¨n gia sóc ngµy cµng bÞ thu hÑp
cho nªn viÖc sö dông nguån phô phÈm n«ng nghiÖp lµm thøc ¨n cho gia sóc ®−îc coi lµ
mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p tÝch cùc.
Hµng n¨m ë n−íc ta cã h¬n 35 triÖu tÊn phô phÈm n«ng nghiÖp bao gåm r¬m lóa, c©y ng«,
th©n l¸ l¹c, l¸ s¾n, ngän l¸ mÝa, ngän l¸ vµ bQ døa... C©y døa ®−îc trång nhiÒu ë n−íc ta
chñ yÕu tËp trung ë c¸c vïng trung du vµ miÒn nói. DiÖn tÝch trång døa lµ 36541ha ( niªn
gi¸m thèng kª 2000), s¶n l−îng kho¶ng 291482tÊn qu¶ vµ hµng tr¨m ngµn tÊn bóp ngän l¸
døa vµ bQ Ðp qu¶ døa. §©y lµ nguån phô phÈm rÊt tèt cho tr©u bß nh−ng viÖc thu ho¹ch døa
l¹i cã tÝnh thêi vô nªn phÐp th¶i th−êng kh«ng ®−îc chÕ biÕn mµ th¶i ra m«i tr−êng g©y «
nhiÔm. C«ng nghiÖp chÕ biÕn qu¶ døa chØ thu ®−îc 25% chÝnh phÈm cßn 75% lµ phô phÈm
phÕ th¶i, gia sóc chØ sö dông rÊt h¹n chÕ. S¶n phÈm chÕ biÕn cña phô phÈm døa chñ yÕu ë
d¹ng ñ chua chåi ngän vµ l¸ døa. Sù cã mÆt cña c¸c chñng vi khuÈn cã s½n trong tù nhiªn
hoÆc ®−îc bæ sung lµm cho qu¸ tr×nh lªn men diÔn ra thuËn lîi nhê sù ph©n gi¶i
cacbohydrat trong nguyªn liÖu, t¹o thµnh axit lactic. Hµm l−îng axit h÷u c¬ t¨ng lµm øc
chÕ nÊm nem, nÊm mèc vµ vi sinh vËt g©y thèi ph¸t triÓn. Do ®ã thøc ¨n ®−îc b¶o qu¶n
trong thêi gian dµi. C«ng tr×nh nghiªn cøu cña NguyÔn B¸ Mïi, Cï Xu©n DÇn (2000) ®Q
chøng minh r»ng: chåi, ngän vµ l¸ døa ñ chua ®Q lµm t¨ng tû lÖ tiªu ho¸ chÊt h÷u c¬, vËt
chÊt kh«,protein. Tû lÖ tiªu ho¸ cña vá vµ bQ døa Ðp cao h¬n chåi vµ l¸ døa 6,6-7,2% , hµm
l−îng chÊt bÐo bay h¬i còng cao h¬n 11,8%.
Tuy nhiªn c¸c t¸c gi¶ trªn chØ tiÕn hµnh ñ chua cá xanh bQ døa víi muèi mµ ch−a sö dông
c¸c chñng vi sinh vËt lµm phô gia. Ngµy nay víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ sinh häc,
c«ng nghÖ vi sinh vËt ®Q ®−îc øng dông nhiÒu trong chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc. C¸c c«ng
2 PhÇn Nghiªn cøu vÒ Gièng vËt nu«i tr×nh nghiªn cøu ®Òu chøng tá lªn men vi sinh vËt ®Ó b¶o qu¶n c¸c lo¹i thøc ¨n, phÕ phô
phÈm ®Q lµm t¨ng gi¸ trÞ dinh d−ìng cña chóng, gia sóc tiªu ho¸ tèt h¬n. Tõ nh÷ng thùc tÕ
®ã ®Ò tµi “Nghiªn cøu quy tr×nh c«ng nghÖ lªn men bQ døa lµm thøc ¨n cho bß s÷a” ®−îc
thùc hiÖn trong khu«n khæ ®Ò tµi c«ng nghÖ sinh häc cÊp nhµ n−íc KC 04-20 giai ®o¹n
2003-2005. Môc tiªu nghiªn cøu nh»m:
+ T¹o chÕ phÈm vi sinh vËt bæ sung trong chÕ biÕn, quy tr×nh kü thuËt , quy m« hîp lý ®Ó
lªn men bQ døa nh»m t¹o thªm nguån thøc ¨n th« xanh cho bß s÷a ¸p dông ®−îc trong c¸c
trang tr¹i, hé ch¨n nu«i.
+ X¸c ®Þnh tû lÖ thay thÕ s¶n phÈm lªn men bQ døa trong khÈu phÇn ¨n cña bß s÷a, ®¸nh
gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ, gi¸ trÞ sö dông cña chóng.
+ ChuyÓn giao c«ng nghÖ chÕ biÕn dÔ ¸p dông tíi c¸c hé ch¨n nu«i bß s÷a, gi¶m
gi¸ thµnh thøc ¨n
Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
Néi dung nghiªn cøu
+ Chän vµ nh©n gièng vi sinh vËt tham gia trong qu¸ tr×nh lªn men bQ døa
+ Quy tr×nh lªn men bQ døa
- Tû lÖ bæ sung gièng vi sinh vËt
- Thµnh phÇn nguyªn liÖu (tû lÖ tinh bét, bQ døa), tû lÖ Èm ®é.
- Thêi gian lªn men
- Thµnh phÇn ho¸ häc cña s¶n phÈm sau lªn men
+ HiÖu qu¶ sö dông cña bQ døa lªn men cho bß s÷a
- Tû lÖ thay thÕ thøc ¨n tinh, th« xanh b»ng bQ døa lªn men trong khÈu phÇn
- ¶nh h−ëng cña thøc ¨n bQ døa lªn men ®Õn n¨ng suÊt s÷a
- Tiªu tèn thøc ¨n/kg s÷a, gi¸ thµnh s¶n phÈm.
+ ChuyÓn giao c«ng nghÖ chÕ biÕn bQ døa cho c¸c hé ch¨n nu«i bß s÷a
Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
+ TuyÓn chän vµ nh©n gièng vi sinh vËt
- C¸c gièng nÊm men, nÊm mèc, vi khuÈn ®−îc thu thËp tõ c¬ së gi÷ gièng, ngoµi tù nhiªn.
Ph©n lËp vµ nh©n gièng theo ph−¬ng ph¸p vi sinh truyÒn thèng.
- Nh©n gièng ®a chñng : TiÕn hµnh nh©n gièng nÊm men vµ nÊm sîi tr−íc sau ®ã bæ sung
vi khuÈn vµ sÊy kh« trong nhiÖt ®é thÊp < 60oC, t¸n thµnh bét lµm gièng cho qu¸ tr×nh thÝ
nghiÖm lªn men bQ døa sau nµy.
B¸o c¸o khoa häc ViÖn Ch¨n Nu«i 2006 3
+ Ph−¬ng ph¸p lªn men xèp (lªn men bÒ mÆt), sau ®ã lªn men yÕm khÝ. Quy m« 10, 100,
1000, 3000kg.
B¶ng 1. Thµnh phÇn nguyªn liÖu ®Ó lªn men bQ døa
Tû lÖ nguyªn liÖu % CT.1 CT.2 CT.3
BQ qu¶ døa Ðp t−¬i 50 60 70
Bét s¾n kh« 40 30 20
C¸m mú 8 8 8
Gièng vsv 2 2 2
+ Thö nghiÖm s¶n phÈm trªn gia sóc: tiÕn hµnh t¹i Trung t©m nghiªn cøu bß vµ ®ång cá Ba
v× (Hµ T©y), hé «ng Thùc Sinh tõ th¸ng 4-7/2003. Hé «ng S¬n, «ng Kh¸nh thÞ trÊn Th¸i
hoµ, NghÜa ®µn, NghÖ An (th¸ng 8-12/2004)
Chän bß thÝ nghiÖm, ph©n l« so s¸nh vµ tiÕn hµnh ®æi l« sau 45 ngµy cho ¨n.
ThÝ nghiÖm 1: Bß c¸i ®ang v¾t s÷a 8 con, løa s÷a 3-4, th¸ng cho s÷a 3-5.
ThÝ nghiÖm 2: Bß c¸i F1 ®ang v¾t s÷a 16 con, løa s÷a 1-2, th¸ng cho s÷a 3-4
KhÈu phÇn ¨n c¬ së dùa trªn nguyªn liÖu s½n cã cña trang tr¹i.(l« ®èi chøng)
L« thÝ nghiÖm thay thÕ 50% thøc ¨n th« xanh b»ng bQ døa lªn men
C¸c chØ tiªu theo dâi:
- C©n l−îng thøc ¨n hµng ngµy,
- C©n l−îng s÷a thu ®−îc hµng ngµy,
- Tiªu tèn thøc ¨n/kg s÷a,
- TÝnh gi¸ thµnh thøc ¨n/kg s÷a, gi¸ thµnh s¶n phÈm chÕ biÕn
+ Sö lý sè liÖu thu ®−îc trªn m¸y vi tÝnh, ch−¬ng tr×nh minitab 12.
KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn
TuyÓn chän vµ nh©n gièng vi sinh vËt
Bé gièng vi sinh vËt ®Q ®−îc thu thËp, ph©n lËp vµ tuyÓn chän 3 trong c¸c gièng
NÊm sîi Aspergillus niger cã kh¶ n¨ng ph©n gi¶i tèt tinh bét, xenluloza .
NÊm men Sacharomycess .sp tham gia ph©n gi¶i tinh bét
Vi khuÈn Lactobacillus cã kh¶ n¨ng ph©n gi¶i tinh bét, protein, xenluloza hiÖn ®ang l−u
gi÷ t¹i phßng thÝ nghiÖm bé m«n Dinh d−ìng &T¡CN.
Mét sè ®Æc tinh ph©n gi¶i tinh bét (hay ho¹t tÝnh enzym amilase), ph©n gi¶i xenluloza (hay
ho¹t tÝnh enzym xenlulaze) cña c¸c chñng vi sinh vËt ®−îc tr×nh bµy trong b¶ng sau
4 PhÇn Nghiªn cøu vÒ Gièng vËt nu«i
B¶ng 2. Ho¹t tÝnh ph©n gi¶i tinh bét vµ xenluloza
Chñng VSV DA (cm) DX (cm)
Aspergillus.niger 2,84 2,52
Sacharomycess 1,04 1,42
Lactobacillus 3,13 2,44
DA : §−êng kÝnh vßng ph©n gi¶i tinh bét (cm)
DX : §−êng kÝnh vßng ph©n gi¶i CMC (cm)
TiÕn hµnh nh©n gièng hçn hîp 2 chñng t¹o ra s¶n phÈm gièng thø cÊp phôc vô nghiªn cøu
thÝ nghiÖm
- Asp.niger + Lactobac. = S¶n phÈm gièng ký hiÖu VSDD 1
- Scha. + Lactobac. = S¶n phÈm gièng ký hiÖu VSDD 2
¶nh h−ëng cña thµnh phÇn nguyªn liÖu ®Õn sù biÕn ®æi ®é pH trong qu¸ tr×nh lªn
men
ThÝ nghiÖm kh¶o nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh víi quy m« 10 kg/mÎ trong phßng thÝ nghiÖm vµ
bè trÝ lµm 3 c«ng thøc kh¸c nhau vÒ l−îng bQ døa vµ tinh bét bæ sung.
Nguyªn liÖu ®−îc trén ®Òu sau ®ã cho vµo tói nilon nÐn chÆt nÐn chÆt sau 3-7 ngµy më ra
lÊy mÉu ph©n tÝch.
B¶ng 3. Sù biÕn ®æi pH trong qu¸ tr×nh lªn men bQ døa
Thêi gian (ngµy) C«ng thøc chÕ biÕn
B§TN 3 7 14 21 28
CT1 + VSDD1 6,78 5,21 4,66 4,53 4,28 4,14 CT2 + VSDD1 6,78 5,15 4,57 4,42 4,20 3,96 CT3 + VSDD1 6,80 5,09 4,44 4,31 4,09 3,75 CT1 + VSDD2 6,78 5,16 4,46 4,40 4,21 4,02 CT2 + VSDD2 6,78 5,04 4,38 4,30 4,10 3,91 CT3 + VSDD2 6,80 4,97 4,25 4,14 3,87 3,55
Sù biÕn ®æi ®é pH trong qu¸ tr×nh lªn men trong b¶ng trªn cho thÊy tèc ®é lªn men cña bQ
døa rÊt nhanh, chØ trong 3-4 ngµy ®é pH ®Q gi¶m cßn 5,21-4,97, s¶n phÈm cã thÓ sö dông
cho ch¨n nu«i. Sau 7 ngµy ®Q “hoµn toµn chÝn sinh häc” biÓu hiÖn ë ®é gi¶m cña pH 4,66-
4,25. KÕt qu¶ nµy hoµn toµn phï hîp víi nh÷ng nghiªn cøu cña Bïi V¨n ChÝnh, NguyÔn
H÷u Tµo (1997) khi ñ chua trªn th©n l¸ c©y l¹c. Tuy nhiªn tèc ®é lªn men cña bQ døa
nhanh h¬n 3-4 ngµy so víi 21 ngµy cña th©n l¸ c©y l¹c. VÒ thêi gian b¶o qu¶n bQ døa lªn
men chØ sö dông ®−îc trong 1 th¸ng, sau ®ã s¶n phÈm cã mïi rÊt chua, gia sóc sÏ ¨n Ýt h¬n
v× trong ®ã l−îng axit acetic ®Q t¨ng vµ sù gi¶m dÇn cña axit lactic. Trong m«i tr−êng nµy
®Q cã thÓ cã nÊm mèc ph¸t triÓn.
B¸o c¸o khoa häc ViÖn Ch¨n Nu«i 2006 5
C¸c c«ng thøc cã sù tham gia cña VSDD2 cã tèc ®é lªn men nhanh h¬n VSDD1, bëi sù
sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña nÊm men th−êng nhanh h¬n nÊm mèc vµ m«i tr−êng yÕm khÝ cã
thuËn lîi h¬n cho nÊm men ph¸t triÓn.
Tõ nh÷ng kÕt qu¶ trªn , chóng t«i chän c«ng thøc 3 ( bQ d÷a 70%, bét s¾n 20% vµ c¸m mú
8%, men gièng bæ sung 2%) ®Ó lªn men trong nghiªn cøu thÝ nghiÖm nµy víi lý do gi¸
thµnh s¶n phÈm rÎ nhÊt (896®/kg bQ døa ®Q chÕ biÕn), l−îng bQ døa t−¬i ®em ñ ®−îc nhiÒu
nhÊt. VÒ gièng vi sinh vËt còng chän VS§1 v× r»ng m«i tr−êng bQ døa chøa ®−êng dÔ tan
cao, tèc ®é lªn men cña nÊm mèc Asp. chËm h¬n nÊm men Sach.
Thµnh phÇn ho¸ häc cña b· døa lªn men
ChØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l−îng ñ men nãi chung lµ thµnh phÇn ho¸ häc cña chóng Ýt thay
®æi trong suèt qu¸ tr×nh lªn men vµ b¶o qu¶n. §èi víi bQ døa hµm l−îng ®−êng dÔ tan
(saccaroza, glucoza, fuctoza, pentoza...) cßn rÊt nhiÒu (24-27% trong VCK) , v× thÕ vi sinh
vËt lîi dông ngay ®Ó sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn. §iÒu nµy gi¶i thÝch v× sao tèc ®é lªn men
cña bQ døa kh¸ nhanh, nh−ng thêi gian b¶o qu¶n cßn h¹n chÕ. Sau 4 tuÇn hµm l−îng axit
acetic ®Q t¨ng h¬n 100%, v× thÕ s¶n phÈm xuÊt hiÖn mïi chua.
B¶ng 4. Mét sè thµnh ho¸ häc cña bQ døa tr−íc vµ sau khi ñ
Sau ñ (tuÇn) ChØ tiªu Tr−íc ñ 1 2 3 4
VCK(%) 35,89 33,38 33,06 32,97 31,92
Protein th« (%VCK) 7,78 7,64 7,61 7,28 6,94
Lipit th« (% VCK) 3,26 3,24 3,20 3,16 3,03
X¬ th« (% VCK) 18,63 19,67 18,70 18,72 18,76
Axit Lactic (%) 1,77 2,89 3,05 2,92
Axit Acetic (%) 1,09 1,31 2,02 2,62
Hµm l−îng VCK cña bQ døa lªn men gi¶m rÊt râ rÖt, nhÊt lµ trong tuÇn ®Çu qu¸ tr×nh h«
hÊp cña tÕ bµo thùc vËt cßn diÔn ra, ®ã lµ nguyªn nh©n g©y mÊt m¸t VCK. Mét sè thµnh
phÇn dinh d−ìng kh¸c cña bQ døa nh− protein th«, lipit th«, x¬ th« tr−íc vµ sau c«ng thøc ñ
chªnh lÖch nhau kh«ng lín. Nh×n chung hµm l−îng protein th« gi¶m dÇn theo thêi gian,
nh−ng x¬ th« cã chiÒu h−íng t¨ng nh−ng rÊt Ýt 18,63- 18,76 %VCK . Hµm l−îng lipit th«
cã gi¶m chót Ýt nh−ng kh«ng ®¸ng kÓ.
KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i còng phï hîp víi kÕt luËn cña NguyÔn B¸ Mïi (2002)
r»ng hµm l−îng VCK vµ Protein th« gi¶m trong qu¸ tr×nh ñ chua phô phÈm døa. Basak vµ
6 PhÇn Nghiªn cøu vÒ Gièng vËt nu«i céng sù (1993) cho biÕt hµm l−îng x¬ th« trong phô phÈm døa tr−íc khi ñ lµ 26,25%VCK
vµ sau ñ lµ 30,43%VCK.
NhËn xÐt chung vÒ chÊt l−îng thøc ¨n
+ MÆc dï hµm l−îng n−íc trong phô phÈm døa kh¸ cao, nh−ng phô phÈm døa l¹i cã hµm
l−îng ®−êng dÔ tan cao nªn dÔ ñ chua.
+ Hµm l−îng protein th«, lipit th« trong phô phÈm døa t−¬ng ®èi thÊp do vËy cÇn l−u ý khi
x©y dùng khÈu phÇn ¨n cho gia sóc.
+ Phô phÈm døa ñ chua cã chÊt l−îng tèt, cã mÇu vµng, mïi th¬m dÔ chÞu.
KÕt qu¶ thö nghiÖm b· døa lªn men cho bß s÷a
BQ døa sau khi lªn men cã mµu vµng t−¬i, mïi th¬m pha lÉn mïi r−îu rÊt hÊp dÉn bß.
Thµnh phÇn dinh d−ìng ®Q ®−îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, bß ¨n liªn tôc kh«ng bÞ r¸t l−ìi nh−
d¹ng bQ Ðp qu¶ t−¬i.
KhÈu phÇn ¨n cña l« thÝ nghiÖm dù kiÕn thay thÕ 50% thøc ¨n xanh b»ng bQ døa lªn men
vµ 40% bQ bia ®Ó b¶o ®¶m l−îng cung cÊp vËt chÊt kh« cho bß tõ 10-11kg/con/ngµy vµ
protein t−¬ng ®−¬ng nhau.
B¸o c¸o khoa häc ViÖn Ch¨n Nu«i 2006 7
B¶ng 5. KhÈu phÇn ¨n thùc tÕ cña bß thÝ nghiÖm
Nguyªn liÖu L« ®èi chøng1
L« TN1
%thay thÕ 1
L« §/c 2
L« TN2
% thay thÕ 2
BQ døa (kg/con/ngµy) 0 11,43 0 13,1 BQ bia (kg/con/ngµy) 6,43 4,06 36,8 0 0 T¡ tinh HH (kg/con/ngµy) 4,76 3,07 35,5 3,28 1,82 44,5 Cá voi (kg/con/ngµy) 28,66 18,17 36,6 34,2 16,8 52,27 Kho¸ng (g/con/ngµy) 25,00 25,00 VCK (kg/con/ngµy) 10,67 10,43 9,9 10,02 Protein th« (g/con/ngµy) 1372,6 1475,8 1011,5 1464,7
Thøc ¨n tinh HH cho thÝ nghiÖm 1: C¸m mú 65%, bét s¾n 20%, kh« ®ç t−¬ng 8%, bét
x−¬ng 2%, bét c¸ mÆn 5%. Protein 13,56%.
Thøc ¨n tinh cho thÝ nghiÖm 2: C¸m g¹o 65%, bét s¾n 25%, thøc ¨n ®Ëm ®Æc GuoBS 10%,
protein trong khÈu phÇn 11,95%.
Thùc tÕ bß thÝ nghiÖm 1 ¨n ®−îc 11,43 kg/con/ngµy ®Q thay thÕ 35% bQ bia vµ 36,6% cá
voi hµng ngµy. Trong thµmh phÇn bQ døa lªn men ®Q cã 30% thøc ¨n tinh nªn khÈu phÇn
vÉn b¶o ®¶m l−îng vËt chÊt kh« cÇn thiÕt cho bß t−¬ng ®−¬ng l« ®èi chøng ( 10,67 vµ
10,43% VCK/con/ngµy).
Trong thÝ nghiÖm 2, (bß F1) tû lÖ thay thÕ cá voi vµ thøc ¨n tinh cao h¬n thÝ nghiÖm 1, ®¹t
®−îc 44,5-52,2%, bß ¨n ®−îc 13,1 kg bQ døa ñ/con/ngµy víi lý do thøc ¨n xanh th« ë ®©y
hiÕm vµo mïa kh«, kh«ng cã nguån bQ bia bæ sung trong khÈu phÇn v× xa nhµ m¸y bia.
B¶ng 6. N¨ng suÊt s÷a vµ tiªu tèn thøc ¨n/kg s÷a cña bß thÝ nghiÖm
ChØ tiªu L« ®èi chøng 1
L« thÝ nghiÖm 1
L« ®èi chøng 2
L« thÝ nghiÖm 2
N¨ng suÊt s÷a (kg/con/ngµy)
Tiªu tèn thøc ¨n/kg s÷a
- VCK (kg/con/ngµy)
- Protein (g/con/ngµy)
9,63 a
1,11
142,50
10,82 b
0,97
136,32
7,46a
1,32
135,5
8,55b
1,17
171,3
* C¸c gi¸ trÞ trung b×nh cã c¸c ch÷ c¸i kh¸c nhau theo hµng ngang kh¸c nhau ®¸ng kÓ (p<0,01)
Víi ®Æc ®iÓm cña ®éng vËt tiªu ho¸ d¹ cá, thøc ¨n lªn men sÏ ®−îc vi sinh vËt d¹ cá sö
dông ngay ®Ó t¹o thµnh c¸c axit bÐo bay h¬i( ABBH). Theo Piatkowski (1990) th× khÈu
phÇn ¨n nhiÒu cá kh« l−îng ABBH tæng sè thÊp, sù bæ sung cñ c¶i ®−êng hay thøc ¨n giµu
gluxit sÏ lµm t¨ng l−îng ABBH tæng sè trong d¹ cá. Thøc ¨n lªn men tõ bQ døa ®¸p øng
®−îc ®iÒu ®ã. BQ døa chØ sau 5-7 ngµy ñ men ®Q cã thÓ cho bß sö dông ®−îc, s¶n phÈm cã
mïi th¬m. §¸ng chó ý lµ trong thÝ nghiÖm 2, gièng bß s÷a ë ®©y lµ con lai F1, ng−êi d©n
8 PhÇn Nghiªn cøu vÒ Gièng vËt nu«i ch−a cã nhiÒu kinh nghiÖm ch¨n nu«i bß s÷a cho nªn n¨ng suÊt s÷a cßn thÊp, h¬n n÷a
khÈu phÇn ¨n rÊt ®¬n ®iÖu chñ yÕu lµ cá xanh, bét s¾n vµ thøc ¨n ®Ëm ®Æc.
§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña viÖc lªn men b· døa
Gi¸ thµnh chÕ biÕn vµ hiÖu qu¶ sö dông thøc ¨n bQ døa lªn men ®−îc xem lµ chØ tiªu quan
träng ®Ó ®µnh gi¸ kü thuËt c«ng nghÖ.
B¶ng 7a. Gi¸ thµnh chÕ biÕn lªn men bQ døa (t¹i Ba v× 2003) §¬n vÞ: ®ång
ChØ tiªu §¬n vÞ Sè l−îng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn Mua& vËn chuyÓn bQ døa Kg 2.500 300 750.000 Bét s¾n Kg 715 1.800 1287.000 C¸m mú Kg 285 2.400 684.000 Gièng men Kg 20 10.000 200.000 Tói nilon ñ M 20 10.000 200.000 C«ng lao ®éng C«ng 5 40.000 200.000 Tæng céng 3520 3321.000 Gi¸ thµnh/1kg s¶n phÈm ®ång 1.100*
B¶ng 7b. Gi¸ thµnh chÕ biÕn lªn men bM døa(t¹i NghÜa ®µn, NghÖ An 2004) §¬n vÞ: ®ång
ChØ tiªu §¬n vÞ Sè l−îng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn Mua & vËn chuyÓn bQ døa Kg 2.000 200 400.000 Bét s¾n Kg 750 1.500 1050.000 Gièng men Kg 20 10.000 200.000 Tói nilon ñ M 20 10.000 200.000 C«ng lao ®éng C«ng 5 30.000 150.000 Tæng céng 2770 2000.000 Gi¸ thµnh/1kg s¶n phÈm ®ång 820*
* Tû lÖ hao hôt chÊt kh« lµ 12%
Trong ch¨n nu«i chØ tiªu cuèi cïng ng−êi ta quan t©m lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ bao gåm c¸c
kho¶n thu chi mµ nhiÒu h¬n c¶ lµ chi phÝ vÒ thøc ¨n. T¹i thÝ nghiÖm nµy chóng t«i ®Q sö
dông bQ døa lªn men trong khÈu phÇn ®Ó thay thÕ mét phÇn thøc ¨n th« xanh vµ gi¶m tiÒn
thøc ¨n tinh bëi ngay trong s¶n phÈm lªn men ®Q cã tinh bét bæ sung(30%). KÕt qu¶ tr×nh
bµy trong b¶ng 8, ë ®©y chØ tÝnh chi phÝ tiÒn thøc ¨n cho viÖc s¶n xuÊt s÷a cña bß.
B¶ng 8. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc sö dông bQ døa lªn men cho bß s÷a
ChØ tiªu L« ®èi chøng 1
L« thÝ nghiÖm1
L« ®èi chøng2
L« thÝ nghiÖm 2
Chi T¡ cho SX s÷a(®/con/ngµy) 27.075 29785 20230 21312
N¨ng suÊt s÷a (kg/con/ngµy) 9,63 10,82 7,46 8,55
Tû lÖ t¨ng s÷a (%) 12,25 14,61
Chi phÝ T¡/1kg s÷a (®ång) 2.811 2.755 2711 2492
B¸o c¸o khoa häc ViÖn Ch¨n Nu«i 2006 9
Tõ c¸c kÕt qu¶ trªn cho thÊy : Sö dông bQ døa lªn men trong khÈu phÇn ¨n cña bß s÷a ®Q
thay thÕ ®−îc 36,6% cá voi, 35,6% thøc ¨n tinh vµ 36,8% bQ bia mµ n¨ng suÊt s÷a t¨ng
h¬n 12,25% so víi l« ®èi chøng ë thÝ nghiÖm 1. Trong ®iÒu kiÖn vïng ch¨n nu«i bß s÷a
NghÜa ®µn NghÖ An th× viÖc chÕ biÕn bQ døa ñ men cµng cã ý nghÜa v× r»ng ë ®©y gÇn
vïng nguyªn liÖu bét s¾n vµ nhµ m¸y chÕ biÕn døa, gi¸ nguyªn liÖu chÕ biÕn thÊp, gi¶m
chi phÝ vËn chuyÓn. Trong mïa kh« kh¾c nghiÖt, cá voi vµ c©y ng« kh«ng trång ®−îc th× bQ
døa ñ lµ thøc ¨n tèt nhÊt ®Ó duy tr× ®µn bß.
Quy tr×nh lªn men chÕ biÕn b· døa
+ ChuÈn bÞ gièng vi sinh vËt 2 chñng phèi hîp : NÊm mèc lªn men bÒ mÆt
Vi khuÈn lªn men thÓ dÞch
+ Trén ®Òu nguyªn liÖu : BQ døa, c¸m g¹o (bét s¾n) theo tû lÖ 70: 30 .
Gièng men bæ sung 2%
+ NÐn chÆt,ñ : (2 c¸ch)
- Trong tói Nilon, bao t¶i víi quy m« 20-100kg/mÎ
- Trong bÞch nilon khæ lín ®−êng kÝnh 1m víi quy m« 300-1000kg/mÎ
- Trong hè ñ kÝch th−íc 3m x 2m x 1m. Che nilon kÝn b¶o ®¶m yÕm khÝ
vµ phñ ®Êt lªn trªn víi quy m« 2000-3000kg/mÎ
+ Thêi gian ñ 3-5 ngµy, lÊy ra cho gia sóc ¨n dÇn. Chó ý sau khi lÊy thøc ¨n ñ ph¶i che ®Ëy
thËt kÝn tr¸nh s¶n phÈm ñ tiÕp xóc víi kh«ng khÝ sÏ cã mµu ®en. NÕu ñ trong c¸c bao t¶i
nhá nªn tÝnh to¸n sè l−îng võa ®ñ cho 1 b÷a ¨n hoÆc 1 ngµy ¨n cña ®µn bß.
ChuyÓn giao c«ng nghÖ chÕ biÕn b· døa tíi hé ch¨n nu«i bß s÷a
Trong n¨m 2004, ®Ò tµi ®Q tiÕn hµnh kh¶o s¸t vïng nguyªn liÖu, phæ biÕn quy tr×nh chÕ
biÕn bQ døa lªn men vµ cung cÊp men khëi ®éng cho c¸c hé ch¨n nu«i bß s÷a thuéc c¸c
tØnh Phó thä, VÜnh phóc, NghÖ an tæng sè 32 hé víi sè l−îng h¬n 40 tÊn bQ døa ®Q ®−îc
chÕ biÕn
KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ
+ Lªn men phèi hîp 2 chñng nÊm mèc Asp.niger vµ vi khuÈn Lactobacillus t¹o chÕ phÈm
ban ®Çu ®Ó chÕ biÕn bQ døa phÕ th¶i nhê ho¹t tÝnh ph©n gi¶i tinh bét vµ xenluloza cao cña
chóng.
+ BQ døa phÕ th¶i ®−îc lªn men vi sinh vËt, ñ trong 5-7 ngµy cã chÊt l−îng tèt, mïi th¬m
dÔ chÞu, pH <4,5 vµ b¶o qu¶n 30 ngµy sau ñ.
+ Bß s÷a ®−îc sö dông thøc ¨n bQ døa lªn men 11,43-13,1 kg/con/ngµy thay thÕ 36,6- 52%
cá voi, 35,5% thøc ¨n tinh, 36,8% bQ bia trong khÈu phÇn, n¨ng suÊt s÷a cao h¬n 12,25-
10 PhÇn Nghiªn cøu vÒ Gièng vËt nu«i 14,6% so víi ®èi chøng, gi¸ thµnh thøc ¨n ®Ó s¶n xuÊt 1 kg s÷a thÊp h¬n 56 ®ång/kg- 219
®ång/kg. Gia sóc tiªu ho¸ tèt, khoÎ m¹nh.
+ Quy tr×nh chÕ biÕn ®¬n gi¶n dÔ lµm, dÔ ¸p dông víi c¸c quy m« tõ 300-5000kg/mÎ, ¸p
dông cho c¸c quy m« ch¨n nu«i kh¸c nhau.
+ §Ò tµi cÇn tiÕp tôc s¶n xuÊt thö nghiÖm nh»m x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ thay thÕ 50-100% bQ
døa lªn men cho bß s÷a vµ bß nu«i thÞt trong vô ®«ng, ®ång thêi phæ biÕn réng rQi tíi c¸c
hé ch¨n nu«i th«ng qua tËp huÊn kü thuËt, th«ng tin tuyªn truyÒn... nh»m tËn dông tèt h¬n
nguån phÕ phô phÈm c«ng n«ng nghiÖp lµm thøc ¨n cho gia sóc.
Tµi liÖu tham kh¶o
Bui Van Chinh, Le Viet Ly, Nguyen Huu Tao, Ng. Van Hai, Tran Bich Ngoc: Effecst of drying ensiling of ure treament on the use of sugarcane leaves as ruminant feed. Workshop on improved utilization of by-products for animal feeding in Vietnam, Hanoi 2001.
Lý Kim B¶ng, Lª Thanh B×nh: KÕt qu¶ øng dông trong viÖc b¶o qu¶n thøc ¨n xanh cho tr©u bß . T¹p chÝ khoa häc vµ KTNN 3, 1998.
L−¬ng §øc PhÈm: Nghiªn cøu mét sè chñng Bacillus −a nhiÖt cã kh¶ n¨ng tæng hîp α-amilaza. T¹p chÝ khoa häc c«ng nghiÖp, 1994.
NguyÔn Giang Phóc, §inh ThÞ Kim Th−: Nghiªn cøu ph−¬ng ph¸p chÕ biÕn bQ døa b»ng lªn men vi sinh vËt lµm thøc ¨n cho bß. TuyÓn tËp b¸o c¸o khoa häc ViÖn Rau qu¶, 1996
NguyÔn L©n Dòng, D−¬ng V¨n Hîp: Nghiªn cøu ho¹t ®éng enzym glucoamilaza cña mét sè chñng n©m sîi ph©n lËp ë ViÖt nam. T¹p chÝ Sinh häc sè 4, 1993.
NguyÔn ThÞ Kim Cóc: §¸nh gi¸ ho¹t tÝnh CMC-aza cña mét sè chñng vi sinh vËt ph©n huû xenluloza. T¹p chÝ sinh häc sè 23, 2001.
Ph¹m V¨n C−êng: Nghiªn cøu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt thøc ¨n gia sóc giµu protein ®¬n bµo tõ bQ mÝa. B¸o c¸o khoa häc héi nghÞ CNSH toµn quèc, 12/1999
top related