güncel tıpta uzmanlık eğitimi

Güncel Tıpta Uzmanlık Eğitimi

Dr.İskender Sayek

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

Emekli Öğretim Üyesi

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

9 Ocak 2013

• Tıpta uzmanlık eğitimine genel bakış• Uzmanlık eğitiminde sorunlar• Uzmanlık eğitiminde yeterlikler• Güncel tıpta uzmanlık eğitimi

Neler aktaracağım?

Tıp eğitimi tıp fakültesine girişle başlayan ve emekliliğe

kadar süren yaşam boyu bir eğitimdir

Amacı toplum sağlığını en yüksek düzeyde tutacak “iyi hekim” yetiştirmektir

TIP EĞİTİMİ

• MEZUNİYET ÖNCESİ TIP EĞİTİMİ

• MEZUNİYET SONRASI TIP EĞİTİMİ (UZMANLIK EĞİTİMİ)

• SÜREKLİ TIP EĞİTİMİ :

SÜREKLİ MESLEKİ GELİŞİM“Triology”

Tıpta Uzmanlık Eğitimi: Tanım

Bir uzmanlık eğitimi programı;

asistana rehberlik edilen,

asistanın uygun gözetim altında çalışmasını,

mesleki ve kişisel gelişimini sağlayan,

bu süreçte hastaların güvenli ve uygun sağlık

hizmeti almalarını garanti altına alan ,

organizasyondur

Terzi, C

Tıpta Uzmanlık Eğitimi: Tarihçe

• 20. yüzyılın ilk kısımlarında uzmanlık eğitimi “usta-çırak” eğitimi özelliğinde ve eğitilenler hastanelerde yaşıyor

• Tıp fakülteleri daha sonra eğitim ile ilişkilendirilmiştir (Flexner Raporu?)

• 20. yüzyılın sonlarında “rotasyonlu” internlik kavramı / piramid sistemi mevcut

Richardson JD Amer J Surg 2006: 191:296-300

• 1916 ilk ABD yeterlik kurulu (Board) ve sertifikasyon kavramı gündeme geliyor

• 1970’ler piramid sistemi kaldırılıyor ve “rotasyonlu” internlük yerine “düz (alana özgül) ” internlük başlatılıyor

• ACGME / Eğitim Programlarının Değerlendirilmesi

Richardson JD Amer J Surg 2006: 191:296-300

MEZUNİYET SONRASI TIP EĞİTİMİ

BİLGİ

BECERİDAVRANIŞ

YÖNETİM

Sürekli Mesleki Gelişim

Uzmanlık Eğitiminde Bileşenler

EĞİTİLEN EĞİTİCİ

KURUM

toplum

• Eğitim Kurumu: – Eğitime kaynak

sağlanması– Altyapının geliştirilmesi– Program geliştirme– Programın

uygulanması– Eğitimin standardının/

niteliğinin, sağlanması

sürdürülmesi

• Eğitici: – Danışmanlık/Rehberlik

(Mentorluk)

– Gözetim

– İzlem

– Geribildirim verme

• Eğitilen:– Mesleki gelişim

– İş/Görev temelli öğrenme

– Bireysel gelişim

Uzmanlık Eğitiminde Bileşenlerin Sorumlulukları

Uzmanlık Eğitimi

Yapı Süreç Sonuç

Yasa

Yönetmelikler

Eğitim ortamı/ProgramıGözetim

Rehberlik

Değerlendirme

Danışma

Geri bildirim

Belgelendirme-Yeniden Belgelendirme

YeterlikYetkinlik

Performans

Terzi,C

Tıpta uzmanlık eğitimi

veren kurumların

belli özellikleri olmalıdır.

• Alt yapı olanaklarına sahip olmalı (Tam teşekküllü hastane/laboratuvar)

• Belli yatak kapasitesi olmalı• Belli hasta sayısı (Yatan / Poliklinik)• Belli girişim sayısı (Ameliyat / Uygulama)• Dengeli Eğitim / Araştırma / Hizmet hedefi olmalı• Yeterli insangücüne sahip olmalı• İlgili dallarda eğitim programı olmalı

– Çekirdek eğitim programı olmalı

Eğitim Kurumlarının Özellikleri

Uzmanlık eğitim

programları

denetlemelidir.

Eşyetkilendirme (Akreditasyon)

Eşyetkilendirme

• Eşyetkilendirme yapan kuruluş–Ulusal / Uluslar arası – İç / Dış Akreditasyon

• Eşyetkilendirme alan kişi veya kuruluş–Bireysel / Üniter / Kurumsal

Eşyetkilendirme

• ABD: Amerikan Tabipler Birliği önderliğinde sivil bir yapılanma– Uzmanlık eğitimi : ACGME

• Avrupa’da “ Ulusal Otorite”• AB’de UEMS• Türkiye’de Sağlık Bakanlıığı

– Tıpta Uzmanlık Kurulu

• YÖK ???• Ulusal Yeterlik Kurulları

Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Sorunlar

• Eğitim kaynaklarında sınırlamalar,

• Eğitim kademeleri arasında kopukluk

• Sağlık hizmetlerindeki değişim,

• Tıp bilgisinin sürekli artması,

– Aşırı uzmanlaşma : Eğitimin daha spesifik bir ortamda yürütülmesi (Dördüncü basamak düzey)

Toyota BD Surg Neurol 2005; 64:383

Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Sorunlar

• Avrupa Çalışma Zamanı Direktifi ile haftalık çalışma süresinin düşürülmesi

• Eğiticilerin seçimi ve eğitimi ile ilgili nitelik sorunları

• Performans ve çıktıların değerlendirilmesi

Harden RM Emerg Med J 2006, 23:798-802

• Uzmanlık eğitiminde verilmesi gereken ile verilen arasında gelişen açığın önlenmesi için yeni bir paradigmaya gereksinim vardır.

Harden RM Emerg Med J 2006, 23:798-802

Tıp Eğitiminde Kullanılan Modeller

Geleneksel• Disiplin temelli eğitim• Sistem temelli eğitim• Probleme dayalı eğitim• Yeterliliğe dayalı eğitim• Topluma dayalı eğitim• Çıktı temelli eğitim

Güncel

Tıp Eğitiminde Kullanılan Modeller

Geleneksel• Disiplin temelli eğitim• Sistem temelli eğitim• Probleme dayalı eğitim• Yeterliliğe dayalı eğitim• Topluma dayalı eğitim• Çıktı temelli eğitim

Güncel

Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Yeni Eğilimler

• Mezuniyet sonrası eğitim müfredatı

• Yeni teknolojinin eğitimde kullanımı

• Yeterliliğin değerlendirilmesi

• Tıp eğitiminde profesyonelizm

Güncel Tıpta Uzmanlık Eğitimi

• Yapılandırılmış bir müfredat• Formal olan ve olmayan kısımlar içeren gelişim

içinde olan yönelim• Tanımlanmış eğitici ve eğitim ünitesi• Yakın izlem (supervision)• Klinik görevler ile eğitsel etkinlikler arasında

denge: Görev yaparken öğrenme• Eğitim için ayrılmış zaman• Tanımlanmış çıktılar: Çıktı temelli eğitim

Çıktı Temelli Eğitim

Yeterliliğe dayalı eğitim Kriter tanımlı eğitim

Tam öğrenme Değerlendirme /

disiplinler arası çıktılar

Çıktı Temelli Eğitim

Yeni teknolojilerin eğitimde kullanımı

• Simülatörlerin kullanımı : – Pilot eğitimi

– Klinik beceri eğitiminde kullanımı

– Yararları: etkili geribildirim alınması, tekrarlanabilir olması, güçlüğünün ayarlanabilmesi, çoklu öğrenim stratejilerinin kullanımı, değişik klinik durumların kullanımı, kontrollü eğitim ortamı, kişisel öğrenme

• E- öğrenme : bilişim ve iletişim araçlarının kullanımı– Web ortamlı eğitim

Harden RM Emerg Med J 2006, 23:798-802

Yeterliliğin değerlendirilmesi

• Geleneksel değerlendirme: Sınavlar (sözlü, uygulama, yazılı)

• Güncel– Yeterliliğe ve performansa dayalı değerlendirme

• Nesnel yapılandırılmış (örgün) klinik sınavlar ( OSCE)

– Çok kaynaklı değerlendirme: Uzman/hasta değerlendirmesi, portfolyo ve kendi-kendini değerlendirme

– Simulasyonların kullanımıHarden RM Emerg Med J 2006, 23:798-802

Parker MG Amer J Kid Dis 2010:56;132

Uzmanlık eğitim programının kapsamı artık tek başına bir eğitim nitelik belirteci değildir

Eğitim programları bugün yapı ve kaynakları ile eğitilenin sürekli değerlendirilmesi / geri

bildirimlerle gelişimini sağlayacak özellikleri ile değerlendirilmektedir

Parker MG Amer J Kid Dis 2010:56;132

Uzmanlık eğitiminde tıp eğiticilerinin görevi mesleğini bağımsız (tek başına) ve

yetkin bir şekilde uygulayacak uzman yetiştirmek olmalıdır.

Parker MG Amer J Kid Dis 2010:56;132

Yetkinlik / YeterlikYetkinlik kişinin sadece daha önce tanımlanmış tıbbi bilgiye

sahip olmayı kapsamamaktadır

Tıbbi bilginin tamlığı (Tam öğrenme) Uygun sağlık hizmet sunumu Tıp alanında iletişim kurabilme

Yeni sorunlara özenli/gayretli yaklaşım

İnterdisipliner hasta hizmet sunumunda etkin işlev Prosfesyonel davranış

Kendini değerlendirme

Parker MG Amer J Kid Dis 2010:56;132

Uzmanlık Eğitiminde Yeterlilikler / Öğrenim çıktıları

1. Tıbbi bilgi

2. Hasta hizmeti

3. Hizmet temelli öğrenme ve gelişme

4. Sistem temelli hizmet

5. İletişim becerileri

6. Profesyonellik

ACGME

TTB-UDEK Ulusal Tıpta Uzmanlık Eğitimi Standartları

Alt Başlık TS GS

1. Amaç ve hedefler 3 5 4

2. Eğitim süreci 5 9 6

3. Uzmanlık öğrencileri 5 12 5

4. Uzmanlık öğrencilerinin değerlendirilmesi 3 5 4

5. Eğitim- öğretim kadrosu 4 4 4

6. Eğitim ortamları ve eğitsel kaynaklar 7 15 8

7. Eğitim programının değerlendirilmesi süreci 5 5 5

8. Yönetim ve yöneticilik 3 7 4

9. Sürekli yenilenme 1 1 1

Toplam 40 63 40

TTB-UDEK Tıpta Uzmanlık Eğitimi Temel Yetkinlikleri

• Ekip çalışması• Sağlık hizmet sunumu• Tıbbi bilgi• Danışman/Yönlendirici• Bilimsellik (Eleştirel bakış, Karar vericilik)• Sağlık savunuculuğu• Mesleki değerler/sorumluluklar• İletişim• Yöneticilik

Uzmanlık Eğitiminde Yeterlilikler / Öğrenim çıktıları

1. Tıbbi bilgi

2. Hasta bakımı

3. Hizmet temelli öğrenme ve gelişme

4. Sistem temelli hizmet

5. İletişim becerileri

6. Profesyonellik

ACGME

Bilgi, beceri ve tutum olarak kazanılması gereken yeterlilikler

bu alt temel yetkinlikler başlığında detaylandırılmalıdır.

Uzmanlık Eğitimi

Usta-Çırak eğitimi Çıktı temelli eğitim

Eğitim temelinde klinik/laboratuvar çalışması

Yeterliliğe dayalı eğitim

Uzmanlık Eğitimi

Apprenticeship

Clinical work based learning

• Eğitim süresi odaklı• Görev sırasında

öğrenme• Yapılandırılmış eğitim

programı yok• Eğiticilerin

tanımlanmamış katılımı• Eğitilenin eğitim

gereksinimlerine dikkat edilmemesi

• Çıktı/performans odaklı• Yapılandırılmış eğitim

programı• Tanımlanmış öğrenim

çıktıları• Eğitim yöntemleri,

değerlendirme süreçleri ve eğitim ortamı öğrenim çıktıları ile uyumlu

Uzmanlık Eğitimi: Değerlendirme

Geleneksel

• Uzmanlık sınavları• Derneğe üyelik ya da yeterlik belgesi almaya yönelik ödüllendirme•Formal yazılı, sözlü veya klinik sınavlar

Güncel

•Yeterliliğe ve performansa dayalı değerlendirme•Portfolyo ve kişisel değerlendirme

Harden RM Emerg Med J 2006, 23:798-802

Neler aktardım?

• Bugün tıpta uzmanlık eğitiminde yeni bir paradigmaya gereksinim vardır

• Evrensel olarak değişim ‘Çıktı temelli eğitim’e doğru gelişmektedir

• Yetkinlik/yeterlilik /profesyonelizm kavramı uzmanlık eğitimine entegre edilmelidir

• Güncel değerlendirme yöntemleri uzmanlık eğitiminde kullanılmalıdır.

Teşekkür ederim ....