de technische evolutie van een sport de ontwikkeling van materiaal in de onderwatersport in de...

De technische EvolutieDe technische Evolutievan een sportvan een sport

De ontwikkeling van materiaalin de onderwatersportin de laatste decennia

Van primitiefnaar

“State of the Art”

Samenstelling:Tino de Rijk, Jan Willem Bech en Rob Postma

Al duizenden jaren bestaat de wens om de wereld onderwater te observeren.

Pas de laatste honderd jaar is dit echt gelukt.

De De RodeRode draad draad

• Niet iedere verandering is een verbetering!• Is er ECHT iets essentieels veranderd of

verbeterd?• Is de verandering of verbetering ook een

verhoging van de veiligheid?– Verhoging van de “workload”?– Verlaging van overzichtelijkheid of

bereikbaarheid?– Extra mechanische kwetsbaarheid?– “need to have” of “nice to have”?

Link naar middagprogrammaLink naar middagprogramma

• De nieuwe ‘Richtlijnen voor veilig duiken’ geven de duiker meer vrijheid, o.a. op het gebied van materiaalkeuze

• Dat KAN het moeilijker maken voor buddy en duikleider. Je zou je dus als duiker of duikleider moeten afvragen:– “wil ik duiken met deze buddy en zijn

materiaal?”– “wil ik als duikleider deze duiker met deze

apparatuur laten duiken?”

Waar gaan we naar kijken?Waar gaan we naar kijken?• Basisuitrusting• Pakken• Trimjacks en wings• Cylinders• Automaten• Kompassen• Computers• Analysers• SMB’s en hefballonnen• Lampen• Rebreathers• Vulsystemen• Scooters• Plaatsbepaling in noodsituaties

Basis uitrusting: Basis uitrusting: historiehistorie• Masker:

– Rubber– Groot volume– Vol gelaat uitvoering

• Snorkel:– Rechte rubber pijp

• Vinnen:– Rubber– Zwaar

Basis uitrusting: Basis uitrusting: hedenheden• Masker:

– Siliconen– Klein volume– Grote zichthoek– Geslepen glazen

• Snorkel:– Flexibel– Automatisch

ontwaterend

• Vinnen:– Meerdere materialen– Split vinnen

Basis uitrusting: Basis uitrusting: toekomsttoekomst

• Masker met:– Ingebouwde verlichting– Communicatie– HUD (Head Up Display)– Onderdeel van helm

• Snorkel:– Opvouwbaar– ingebouwdeRadio

en MP3 speler (!)

• Vinnen:– ‘Force’ vinnen

Pakken: Pakken: historiehistorie• Nat:

– Rubber en neopreen– Stug– Slechte pasvorm

• Droog:– Rubber– Zwaar– Pasvorm– Seals

Pakken: Pakken: hedenheden• Nat:

– Soepel neopreen– Meerdere diktes

• Semi-droog:– Nat + seals– Soms ook inflator

• Droog:– Neopreen of

trilaminaat– Handschoenen– Pasvorm

Pakken: Pakken: toekomsttoekomst• Verwarming:

– Elektrisch– Accu of

chemische cel

• Droog:– Argon als

isolerend gas (aparte fles)

• 1-atmosfeerpak..?

Trimjacks: Trimjacks: historiehistorie• Reddingsvest:

– ‘WC bril’ of slabbetje– Alleen aan de

oppervlakte

– CO2 patroon

• Trimjack:– Trimmen +

reddingsvest– Middendruk inflator– Persluchtflesje– Integratie met backpack

Trimjacks / wings: Trimjacks / wings: hedenheden• Reddingsvest:

– Alleen nog bij droogpak

• Trimjack:– Pneumatische bediening– Zonder vouwslang en

mondstuk (.....)

– CO2 patroonis ‘uit’

– Geïntegreerd lood

• Wing:– Beter trimmen– Meer ruimte aan voorkant– Keer eigenschappen...?

Trimjacks / wings: Trimjacks / wings: toekomsttoekomst• Automatisch elektronisch

trimmen

• Dubbele wing (redundantie)

• Ingebouwd in pak

CilindersCilinders

VerledenHeden & Toekomst

MateriaalStaal,

(Aluminium)

Staal,Aluminium,Composiet

KraandraadKonisch,¾ “ BSP

Metrisch,M25 x 2

Werkdruk 150 - 200 bar 232 – 300 bar

Automaten: Automaten: historiehistorie

• Een- en tweeslangs

• Enkeltraps en tweetraps

• Niet gebalanceerd

• Hoge ademweerstand

Automaten: Automaten: hedenheden

• Instelbaar onder water

• Gebalanceerd(zowel 1e als 2e trap)

• Koudwater bestendig

Automaten: Automaten: toekomsttoekomst• Nog lagere ademweerstand

• EN250 gecertificeerd:– Op 0 en 50 meter– AMV = 62,5 L/min

(50 m: 2,5 x 25 L/min)– Test bij +2°C tot +4°C

gedurende 5 minuten

– Weerstand: < 2,5 kPa– WOB ≤ 3,0 J/L

• Betekent niet altijd‘vriesbestendig’!

Kompassen: Kompassen: historie en historie en toekomsttoekomst

• Elektronische kompassen in opkomst• Soms gecombineerd met andere instrumenten

(b.v. horloge)

Duik computers: Duik computers: historie (1)historie (1)• Decometers:

– Eind jaren ’60– mechanisch– 1 weefsel– Zeer onbetrouwbaar

Foxboro decomputer Mark 1 SOS bendy meter 1975

Scubapro S.O.S

Duik computers: Duik computers: historie (2)historie (2)

• Hans Hass Decobrain:– 1983: eerste echte

multiweefsel computer

• Orca “Edge”was de tweede

Duik computers: Duik computers: hedenheden

• Multi-gas:– Nitrox (1 of 2 gassen)– ‘on-the-fly’

schakelbaar– Verlichting

• Lucht geïntegreerd:– gasdruk/verbruik

• Rebreathers:– SCR: %O2 instelling– CCR: pO2 instelling

Duik computers: Duik computers: toekomsttoekomst• Multi-gas:

– Trimix– 2 tot 10 gassen– ‘on the fly’ schakelen

• Multi-mode:– Open Circuit– SCR rebreather– CCR rebreather

• In-line real-time gasmeting:– % O2– pO2

• User interface:– Spraak– Head-up Display

Ademgas analysers: Ademgas analysers: historie (1)historie (1)• Paramagnetische analyse

– De eerste zuurstof meetcellen o.b.v. magnetische velden en stikstof-gevulde bollen

Ademgas analysers: Ademgas analysers: historie (2)historie (2)

• Enige oudere modellen voor laboratorium-gebruik

Ademgas analysers: Ademgas analysers: hedenheden

• Kompact, draagbaar en ‘betaalbaar’vanwege de toepassing van kleinegalvanische elektro-chemische sensoren

Ademgas analysers: Ademgas analysers: toekomsttoekomst• Nog compacter• Langer leven van de meetcel• Analyseren van meerdere gassen(helium en zuurstof)

Hefballonnen en SMB’s: Hefballonnen en SMB’s: historiehistorie• In eerste instantie werden gewone scheepsboeien

gebruikt• De eerste boeien in gebruik bij duikers waren de

volgboeien

Hefballonnen en SMB’s: Hefballonnen en SMB’s: heden (1)heden (1)

• De toepassing van de hefballon is doorandere duiktechnieken toegenomen

• Bij het technisch duiken wordt de duikermeer afhankelijk van ballon

• De decoboei wordt steeds vaker voorzienvan een ‘eendenbek’ waardoor de lucht niet gemakkelijk meer kan ontsnappen

• Kleurcodes zijn steeds belangrijker:– ROOD = decompressie in uitvoering– GEEL = noodgeval: stuur een duiker en extra

ademgas

• We onderscheiden nu meerdere soorten

Hefballonnen en SMB’s: Hefballonnen en SMB’s: heden (2)heden (2)

De ‘twijfelaar’

De hefballon in ontwikkelingDe hefballon in ontwikkeling

• Groot, groter, grootst.....

Hefballonnen en SMB’s: Hefballonnen en SMB’s: gebruikgebruik

• Decompressie • Meer dan alleen markeren!

Hefballonnen en SMB’s: Hefballonnen en SMB’s: toekomsttoekomst• Elke duiker heeft

eigen reddingsvlot ?

• Elke duiker heeft eigen SMB ?

• Gecombineerde systemen ?

HaspelsHaspels

• Voor het lanceren van de DSMBgebruiken we de reel of haspel

• Een breed spectrum van soorten

• Zoek naar een efficiënt model

HaspelsHaspels

• Oefen altijd eerstmet een haspel...

Duiklampen: Duiklampen: historiehistorie

• Batterij

• Later:Lood en Ni-Cad accu

• Typische brandduur: rond een uur

• Typisch vermogen: 5-10 watt

Duiklampen: Duiklampen: hedenheden• Ni-MH en Ni-Cad• HID (gas ontlading)

– 10 watt HID ≈ 30 watt halogeen (high intensity discharge)

• Autolader• Neutraal gewicht• Corrosievast• Onderhoudsvrij• Informatie display• Sensorswitch

Duiklampen: Duiklampen: toekomsttoekomst• LED lampen

• Zeer compact

• Modulair

• Nieuwe accu technieken

RebreathersRebreathers

• We onderscheiden:

– Zuurstof rebreathers

– Half-gesloten rebreathers

– Gesloten rebreathers

Zuurstof rebreathers: Zuurstof rebreathers: historiehistorie

• Het gebruik van Zuurstofrebreathers begon al in 1870

• Hans Hass introduceerde het gebruik voor sportduiken al in 1941

Zuurstof rebreathers: Zuurstof rebreathers: hedenheden

• Voornamelijk gebruiktdoor militairen

• Steeds vaker gecombineerd met nitrox

• Dual range systemen:zuurstof tot 7 meter en daarna nitrox tot 40 meter

Zuurstof rebreathers: Zuurstof rebreathers: toekomsttoekomst

• Voor sportduiken tot 7 meter

• Voor EOD toepassingen (mijnen ruimen)

• Voor taktische toepassingen

• Gecombineerd met nitrox en trimix tot 300 meter

Half-gesloten rebreathers: Half-gesloten rebreathers:

historiehistorie

• In 1905 door Siebe Gorman &Co. Ltd. Ontwikkeld

• Pas in 1985 beschikbaar voor sportduiken (Atlantis)

Half-gesloten rebreathers: Half-gesloten rebreathers: hedenheden

• De Dolphin en de Rayvan Dräger veroverende sportduikmarkt

• SCR duiken wordt voor steeds meer duikers betaalbaar

• Voor 1800 Euro te koopin 2001

Half-gesloten rebreathers: Half-gesloten rebreathers:

toekomsttoekomst• Half-gesloten systemen

worden toegankelijkervoor een groter publiek

• Verdere ontwikkelingvan passieve systemenin een betaalbare uitvoering

• Opleidingen worden toegankelijker

Gesloten rebreathers: Gesloten rebreathers: historiehistorie• Ontwikkeld in de jaren ’60

• Het eerste elektronische systeem was de Electrolung

• Veel aandacht door Wakulla II projekt met Cis Lunarin 1998

• Voornameljjk gebruikt door wetenschappers en militairen

Gesloten rebreathers: Gesloten rebreathers: hedenheden• Door de ‘Buddy Inspiration’ van

A.P. Valves werd in 1997 hetCC rebreatherduiken bereikbaar en “betaalbaar” voor sportduikers

• De CC rebreather wordt toegankelijker voor een groter publiek door opleidingen vano.a. IANTD en TDI (straks NOB)

• In Nederland zijn enkele tientallen units in gebruik in 2003

• Door langere duiktijden wordt de CC rebreather aantrekkelijk voor gevorderde sportduikers

Gesloten rebreathers: Gesloten rebreathers: toekomsttoekomst• Goedkopere systemen

• Decompressie berekening‘on the fly’

• Verbetering van veiligheidssystemen

• CO2 detectie

• Betere backup (Bailout) systemen

• Units worden lichter

Vulsystemen: Vulsystemen: historiehistorie

• Partial Pressure

• Eenvoudig en goedkoop

• Vereist ZEER zorgvuldig handelen vanwege 100% zuurstof onderhoge druk

Vulsystemen: Vulsystemen: heden (1)heden (1)

• Computer-gestuurd Partial Pressuresysteem

• Draagbare systemen

Vulsystemen: Vulsystemen: heden (2)heden (2)• Membraan

(moleculair zeef)– Tot ongeveer 36%

zuurstof– Laag rendement– Temperatuur

regeling is kritisch

Ademlucht Stikstof

Nitrox

Vulsystemen: Vulsystemen: heden (3)heden (3)

• ‘Personal Filters’:– Koop alleen

systemen waarvan de filter-kwaliteit zwart op wit vast ligt!

– Het zijn NA-filters;een goed VOOR-filter blijft altijd noodzakelijk!

Vulsystemen: Vulsystemen: toekomst (1)toekomst (1)• Naast PPB en Membraan: Continuous Flow Blending• Traditioneel een effectieve Nitrox blending methode waarvoor

een olie vrije/arme compressor en een oxygen-serviced systeem vereist zijn

• Meerdere continuous blender systemen zoals de Quick Gas® zijn momenteel beschikbaar

• Voordelen:– In korte tijd wordt een accuraat homogeen mengsel

samengesteld– In-line analyse levert accurate mengsels op door middel van de

Ideale gas methode– Is geschikt voor Technical Nitrox Mengsels en maakt Trimix

blending eenvoudiger

Vulsystemen: Vulsystemen: toekomst (2)toekomst (2)

Lucht InlaatLucht Inlaat

Zuurstof Zuurstof bufferbuffer

AnalyserAnalyserAnalyserAnalyser

RegelRegelPaneelPaneel

Quick GasQuick Gas®®

NitroxNitroxBufferBuffer

Compressor met Zuurstof Compatibele

smering

Zuur

stof

Nitrox Nitrox

Nitrox

CAUTION! BREATHING MEDIA OTHER THAN AIR

Maximum M

Operating I

Depth X _________________

Date____/____/____ IANTD, Inc. Initials _______

DuikDuikflesflesvul-vul-

aansluitingaansluitingNitroxNitroxFilterFilter

Zuur

stof

Continous Flow Blending systeem

Scooters: Scooters: historiehistorie• Electrisch:

– al sinds de tweede wereldoorlog

– Accu-techniek was beperking

Scooters: Scooters: hedenheden

• Electrisch:– Zuinig en sterk– Grote dieptes

Scooters: Scooters: toekomsttoekomst• Er op of er in i.p.v. er achter• “personal submarine”

Plaatsbepaling in nood: Plaatsbepaling in nood: historiehistorie

• Sextant, kompas en zeekaart

• Later DECCA systeem (o.b.v. radio-bakens)

Plaatsbepaling in nood: Plaatsbepaling in nood: hedenheden• EPIRB staat voor

Emergency Position Indicating Radio Beacon

• 3 systemen, alle gebaseerd op satelliet-ontvangst:– ELT:(emergency locator transmittor)

werkt op 121,5 MHz of 243 MHz– COSPAS/SARSAT: 406 MHz + 121,5 MHz– INMARSAT: 1,6 GHZ

• ELT en COSPAS/SARSAT kennen heel veel“vals alarm” (> 90%)

• ELT en COSPAS/SARSAT zijn langzaamen vrij onnauwkeurig (1-50 NM)

• ELT goedkoop en compact: bruikbaar voor duiker

• INMARSAT is snel en nauwkeurig, maar groot (ingebouwde GPS; 2 minuten responsetijd)

Plaatsbepaling in nood: Plaatsbepaling in nood: toekomsttoekomst• INMARSAT systemen wellicht zo

compact, dat ze ook voor duikers bruikbaar zijn

• Integratie met GPS• compactere apparatuur (horloge)

... En in de verdere ... En in de verdere toekomst?toekomst?

• Kieuwen..?

• Wandelpak..?

• Vloeistof ademen..?

SamenvattingSamenvatting

• Niet veel Revolutie, wel veel Evolutie

• Niet iedere verandering of vernieuwing is een verbetering

• Grenzen worden verlegd: dieper, langer, andere ademgassen..

• Zien we tussen de bomen het bos nog....?

• Instructeur wordt steeds vaker ook materiaal adviseur...

Dank voor uw aandachtDank voor uw aandacht

Gemaakt door het illustere trio

Rob Postma,

Jan Willem Bech

&

Tino de Rijk