biologiya 9 dərs 11 (həzm sistemi)

HƏZM SİSTEMİ

MAHMUDOVA ÜLVİYYƏ

qida maddələri orqanizmdə 3 cür istifadə edilir:1.enerji mənbəyi, 2quruluş elementləri,

3.tənzimləyici elementlər.

Leykoplastın faqositozu və infuzorun qidalnması

Bağırsaqboşluqluların və kirpikli qurdların həzm sistemi

Həlqəvi qurdlar və cücülərin həzm sistemi

Balıqvə quşların həzm sistemi

Gövşəyən məməlilərin həzm sistemi

*Insanın həzm sistemi. *bədəndə olan üzvi maddələrin və suyun %-lə miqdarı

Ağız 2 hissədən ibarətdir: 1.ağız dəhlizi, 2.ağız boşluğu.(3 böyük tüpürcək vəzi var:1.qulaqyanı, 2.çənəaltı, 3.dilaltı)

Insanda 20 süd dişi, 32 daimi diş olur

Ağızda qidanı diş üyüdür, tüpürcək isladır, mutsin sürüşkən edir, ptialin və maltaza karbohidratları parçalayır,lizosim bakteriyaları

öldürür.

Qida ağızdan udlağa, qida borusuna və mədəyə düşür.

Mədənin quruluşu

Qida mədəyə düşür: 1.parasimpatik sinirin təsiri ilə mədə şirəsi yaranır, 2.qastrin ifrazolur, 3.turşuluq artır, 4.qida 12 barmaq bağırsağa keçir,

5.xolesiktokin yaranır, 6.mədəaltı vəz hormon hazırlayır, 7.qaraciyər öd verir.(öd 2 yolla gəlir: 1.öd kisəsindən, 2.birbaşa qaraciyərdən.)

Nazik bağırsağın xovlarından qlükoza və amin turşular qana, oradan qapı venası ilə qaraciyərə, qliserin və yağ turşusu isə limfaya, oradan

venaya gəlir.

Nazik bağırsağa sorulan qida maddələri qapı venası ilə qaraciyərə gəlir

Yoğun bağırsaq 3 hissədən ibarətdir:1.kor, 2.çənbər, 3.düz.

Həzm sistemində qidaları parçalayan fermentlər.

Qaraciyər orqanizmin ən böyük vəzisidir

Mədəaltı vəz iki hissədən ibarətdir:1.langerhans adacıqları, 2.pankreas hüceyrələri

Qanda şəkərin miqdarını qaraciyər və mədəaltı vəz tənzimləyir.