Ávaxtatré og berjarunnar frá finnlandi vorið 2008. matjurtaklúbbsfundur 11. mars 2008 flestar...

Ávaxtatré og berjarunnar frá Finnlandi vorið 2008.

Matjurtaklúbbsfundur 11. mars 2008

Flestar myndir eru fengnar að láni frá MTT tilraunastöðinni í Finnlandi og Leif Blomqvist í

Blomqvist Plantskola. Einhverjar myndir á ég sjálfur.Vinsamlegast hlaðið ekki niður myndum né texta án

skriflegs leyfis.Ath. eitthvað er er hugsanlega uppselt!

Ólafur Sturla NjálssonNátthaga, Ölfusi.

Malus domestica ‘Sävstaholm’Sænsk E-planta, zone 1-5 (6).

Zone 3 (4) í Finnlandi.Gamalt sænskt yrki frá 1830. Eplið

miðlungsstórt, dálítið ílangt, gulgrænt með rauðum röndum sólarmegin.

Aldinkjöt hvítt safaríkt, ilmur góður. Þroskast í september. Tréð vex mikið.

Sävstaholm er góður frjóvgari fyrir önnur yrki.

Það eru til nokkurra áratugagömul tré af þessu yrki í Múlakotsgarðinum og víðar og þau hafa gefið aldin. Einnig

til ræktað sem “veggtré” í Norður-Noregi, t.d. á Rå, 69°N.

Ágrætt á grunnstofn af ‘Antonovka.

Malus domestica ‘Pirja’Fin E planta, zone 4 – 5.

Finnskt yrki (Huvitus x Melba). Miðlungsstórt, rauðröndótt epli, ilmar, þægilega sætt á

bragðið.Þroskast í ágúst – september.Veiktvaxandi tré og myndar

aldin ungt.

Hefur verið flutt innáður, en hef ekki frétt af afdrifum þeirra trjáa ennþá.Ágrætt á grunnstofn af‘Antonovka’

Malus domestica ‘Borgowskoje’Zone 5 – 6 í Finnlandi.

Gamalt rússneskt yrki, sem kom tilFinnlands á sautjándu öld. Það

minnir dálítið á Transparente Blanche. Eplið er miðlungsstórt, ljósgult, sætt og þroskast í ágúst. Ung tré

gefa stór aldin.Eitt af harðgerðustu eplayrkjunum

í Finnlandi.Ágrætt á grunnstofn af ‘Antonovka’

Malus domestica ‘Korobovka’Zone 5 – (6) í Finnlandi.

Gamalt yrki frá Hvíta-Rússlandi.Eplið er smátt, gult, rauðröndótt,safaríkt, bragðið hunangskryddað

og aldinkjöt gult.Þroskast snemma í ágúst.

Mjög harðgert yrki.Ágrætt á grunnstofn af ‘Antonovka’.

Malus domestica ‘Wabiscaw’Zone 4 í Finnlandi.

Skrauteplatré með ætum,súrum rauðum eplum.

Blómgun áberandi mikil ogfalleg. Eitt fallegasta rauðblómstrandi yrkið.

Tréð vex hratt og fær fallegalögun. Ung blöð eru rauðleit.

Sennilega eitt harðgerðastarauðblómgandi skrauteplayrkið.

Ágrætt á grunnstofn af‘Antonovka’

UPPSELT!

Malus domestica ‘Linnanmäki’Zone 3 í Finnlandi.

Yrkið fannst við Borgbäckení Helsinki.

Blóm eru tvöföld og dimmrauð.Aldin er dimmrautt.

Ung blöð eru rauð í byrjun.Fallegt, lágvaxið, lítið,

skrauteplatré fyrir litla garðaog þar sem er lítið pláss.

Ágrætt á grunnstofn af ‘Antonovka’.

Því miður fannstengin mynd!

Malus domestica ‘Gerby Tidiga’Zone 4 í Finnlandi.

Yrkið var valið í Syrings Plantskola í Gerby, Vasa, um 1940.Gulrautt epli, sem verður gegnsætt

og safaríkt. “Delikatesse” epli,segjum nammiepli á íslensku.

Þroskast í september.Yrkið er ennþá sjaldgæft í ræktun

í Finnlandi.Ágrætt á grunnstofn af ‘Antonovka’

.

Malus domestica ‘Hampus’Zone 3 - 4 í Finnlandi.

Gamalt sænskt yrki frá sextándu öld.

Miðlungsstórt, flatkringlótt aldin, dálítið rauðbrúnt

á sólarhliðinni.Eitt af bragðbestu eðalyrkjunum.

Ágrætt á grunnstofn af ‘Antonovka’

Malus domestica ‘Rescue’Zone 5 – 6 í Finnlandi.

Yrkið er frá Kanada og þolir 43°C frost.

Blómstrar ríkulega. Hvít blóm. Aldin rauð,

um 4 cm breið og bragðgóð fersk. Þroskast í lok ágúst.Vinsælt sem skrauteplatré

og til nytja.Ágrætt á grunnstofn af

‘Antonovka’

UPPSELT

Pyrus communis ‘Tidigt sommar’

Zone 3 í Finnlandi.

Gömul perusort.Fundust engar fleiri upplýsingar,

en nafnið bendir til þess að yrkið þroski aldin snemma,

sennilega í september.Ágrætt á grunnstofn af

Pyrus communis. .

Því miðurfannst enginmynd.

Pyrus communis ‘Aune’Zone 3 – 4 í Finnlandi.

Finnskt héraðsyrki.Sjálfsfrjótt peruyrki, geturþví staðið eitt í garði og

myndað aldin. Aldin miðlungsstórt,

ávalt – kringlótt, gulgrænt með roðnandi

sólarhlið.Ágrætt á grunnstofn af

Pyrus communis.

Pyrus communis ‘Pepi’Zone 3 – 4 í Finnlandi.

Lettneskt, bragðgott yrkimeð dásamlegu perubragði!

Þroskast snemma (september).Aldin er brúngrænt, tæplegaMeðalstórt, en mjög safaríkt.

Yrkið gefur fljótt miklauppskeru.

Ágrætt á grunnstofn afPyrus ussuriensis!

Pyrus communis ‘Augusti Päron’Zone 3 – 4 í Finnlandi.

Harðgert yrki.Góður frjógjafi fyrir önnur

peruyrki.Aldin ljósgrænt, smátt, en

mjög gott ferskt.Þroskast í lok ágúst.

Ágrætt á grunnstofn af Pyrus communis.

.

Því miðurfannst enginmynd.

Prunus domestica ‘Kuntala’Zone 3 – (4) í Finnlandi.

Rauðlilla plómuyrki meðsæt, ilmandi aldin.Þroskast snemma

(september).Frekar veiktvaxandi yrki.

Tréð verður ekki stórt.Fullt yrkisheiti er:

‘Kuntala Punaluumu’.Ekki sjálffrjóvgandi.

Ágrætt á grunnstofn afMyrobolana

.

Því miðurfundust engarmyndir.

Prunus domestica ‘Sinikka’Fin E planta.

Zone 3 – (4) í Finnlandi.

Finnskt, sjálfsfrjótt yrki fráLeivonmäki. Góður frjógjafi fyrir

önnur plómuyrki. Þroskast í byrjun september og

því sérlega hentugt fyrir norðlægustu svæðin.

Gefur smáar, kringlóttar, bláarplómur með gulbrúnu, bragðgóðu aldinkjöti.

Byrjar fljótt að gefa uppskeru.Ágrætt á grunnstofn Myrobolana.

UPPSELT

Prunus domestica ‘Onega’Zone 4 í Finnlandi.

Rússneskt yrki.Gul, bragðgóð aldin.

Mjög harðgerð.Þolir 40°C frost.

Ágrætt á grunnstofnMyrobolana.

Prunus domestica ‘Smedman’Zone 3 – 4 í Finnlandi.

Nýlegt yrki fráKorsholmssvæðinu.

Rauð aldin.Ágrætt á grunnstofn

Myrobolana.

Prunus avium ‘Brianskaja’

Zone 2 – 3 í Finnlandi.

Sætkirsi (amareller).Sætkirsuberjayrki eru

almennt ekki einsvetrarharðgerð og súrkirsuberjayrkin

(moreller), en þetta yrkier sagt lofa góðu

í Finnalandi.Ágrætt á grunnstofn

Prunus avium.

Því miður fundustengar myndir.

Prunus cerasus ‘Lettisk låg’Zone 5 í Finnlandi.

Harðgert, lettneskt, runnkennt yrki

Þolir 39°C frost.Berin eru sæt á bragðið.Þroskast í byrjun júlí.

Runninn verður um 1,5 m hárog álíka á breidd.

Hægt að fjölga með sumargræðlingum.

Þarf sólríkan vaxtarstað ogkalkríkan jarðveg.

Er á eigin rót. .

Prunus cerasus ‘Rauhala’Fin E planta.

Zone 4 í Finnlandi.

Fullt yrkisheiti er‘Rauhala Morelli’

Harðgert finnskt yrki semfannst í Pihtipudas.

Sennilega gamalt yrkisem kom upp af sjálfsáningu.

Aldin er dökkrauttog súrt (syrliga) á bragðið.

Ágrætt á grunnstofn af Prunus avium.  

Því miður fundustengar myndir.

Prunus cerasus ‘Fanal’ frá Dk.Zone 1 – 3 í Svíþjóð.

Stendur sig samt vel á Íslandi!Yrkið hét áður ‘Heimanns Konserva’

Þrífst vel hérlendis á skjólgóðumsólríkum stað. Gefur aldin sem

þroskast frá byrjun ágúst til októberhérlendis, fyrst næst húsveggnum.Miðlungsstórt tré, breið og slútandikróna, grannar greinar. Gefur aldin

snemma. Ein uppskerumestasúrkirsuberjasortin. Aldin miðlungs-

stórt, dökkfjólurautt og aldinkjöteinnig fjólurautt, safaríkt, í súrara lagi

og bragðmikið. Sjálfsfrjótt yrki!Ágrætt á grunnstofn af Prunus avium.

Prunus ‘Silvast’ krikonZone 4 í Finnlandi.

Vetrarharðgert héraðsyrki frá Jeppo í norðursænska

Österbotten.Sæt, safarík, blálilla aldin,

sem þroskast snemma (ágúst).Blómstrar snemma.

Eitt harðgerðasta “krikonið”?Ágrætt á grunnstofn af

Myrobolana. .

Vitis ‘Supaga’Zone 3- (4) í Finnlandi.

Þarf sólríkan suðurvegg í Finnlandi.Yrkið er frá baltnesku löndunum

og er sjálffrjóvgandi.Þolir 25°C frost.

Aldin þroskast snemma.Ljósgul ber í gisnum klösum,

sæt á bragðið. Þarf súran jarðveg.

Vitis ‘Zilga’Zone 4 í Finnlandi.Zone 5-6 í Svíþjóð.

Sjálffrjóvgandi lettneskt yrki.Þolir 35°C frost. Verður

2-4 metra hátt á vegg. Berin erusmá, ilmandi, sæt á bragðið,dimmblá-himinblá í stórumklösum. Gefur 25-30 kg af

berjum pr. runna.Þarf súran jarðveg.

UPPSELT

Actinidia kolomitka ‘Annikki’Zone 6 í Finnlandi.

Kallað minikiwi enda af sömuættkvísl. Yrkið er kvenkyns ogþarf karlplöntu á móti sér, t.d. venjulega Actinidia kolomitka,

þessa sem fær bleiku blaðendana.Í Finnlandi þarf yrkið sólríkan

suðurvegg til að gefa uppskeru. Aldinið er smátt, en sætt á bragðið

og ilmandi, borðað ferskt.Er sætara á bragðið en kiwialdinin

sem fást í búðunum. .

Amelanchier alnifolia ‘Thiessen’Zone 5-6 (8) í Finnlandi.

Verður um 1,5-2 metra hár og breiðurrunni og fær sterka haustliti.

Blómstrar snemma. Aldin þroskast í júlí og fram í september. Þarf aðtína þau af í nokkrum áföngum.

Þau eru sætsúr á bragðið.Yrkið ‘Thiessen’ er með stór aldin.Íslenskar hlíðaramalsplöntur eru einnig til ræktaðar upp af fræi, oggefa heilmikla uppskeru sum árin.

.

Hippophae rhamnoides‘Bornia Guldklimp’ B6

Zone 4 í Finnlandi.

Verður um 2-3 metra hár ogbreiður runni, næstum þyrnalaus.Kvenplanta sem þarf karlplöntu,

að ég held.Gekk því miður illa að finnaupplýsingar um það, en þær

Koma frá framleiðandanum seinna.

.

Aronia mitschurinii ‘Viking’Zone 3-4 í Finnlandi.

Zone 6 í Svíþjóð.

Svört vítamínrík ber íágúst-september, á 1,5 metra

háum og breiðum runna.Fær sterka haustliti.

Yrkið er tegundablendingur.(Aronia prunifolia x )

Rubus alleghaniensis ‘Sibirisk’Síberísk bjarnarber.

Zone 4 – 6 í Finnlandi.

Ættað frá Baikalhéraði í Síberíu.Þarf sólríkan stað við húsveggeða sólarmegin við stein/bjarg.

Getur orðið 2 metra breiður með löngumgreinum! Berin dökkrauð til svört

bragðgóð fersk. Þroskast í 1. viku ágúst.Greinar sem hafa borið aldin, þarf að klippa

burt, eins og gert er á hindberjarunnum.

Vaccinium corymbosum ‘North Blue’Zone 4 – (5) í Finnlandi.

Zone 3 – 7 í Norður-Ameríku.

Yrki frá University of Minnesota. Þarf sólríkan, skjólgóðan stað, létta,

húmusríka, súra jörð, pH 4,5-5,5.Þrífst vel í upphækkuðum beðum meðsvörtu plasti eða ofnum svörtum dúk,sem hylur jarðveginn. Yrkið er 90%

sjálffrjóvgandi, breiðvaxinn runnium 3 fet á hæð. Berin stór, sæt, bláog mild á bragðið. Gefur 6 lítra af

berjum af einum runna. Þolir 35°C frost. Fær rauðan haustlit.

.

Vaccinium angustifolium‘North Sky’Zone 5 í Finnlandi.

Zone 3 – 7 í Norður-Ameríku.

Yrki frá University of Minnesota. Þarf sólríkan, skjólgóðan stað, létta,

húmusríka, súra jörð, pH 4,5-5,5.Þrífst vel í upphækkuðum beðum meðsvörtu plasti eða ofnum svörtum dúk,sem hylur jarðveginn. Yrkið er 100%

sjálffrjóvgandi, lágvaxinn breiður runniaðeins um 2 fet á hæð. Berin sæt og

mild á bragðið, döggvuð blá.Þroskast um viku á eftir ‘North Country’

Fær skærrauðan haustlit.

.

Vaccinium angustifolium ‘North Country’Zone 5 í Finnlandi.

Zone 3 – 7 í Norður-Ameríku.

Yrki frá University of Minnesota. Þarf sólríkan, skjólgóðan stað, létta,

húmusríka, súra jörð, pH 4,5-5,5.Þrífst vel í upphækkuðum beðum meðsvörtu plasti eða ofnum svörtum dúk,

sem hylur jarðveginn. Yrkið þarf annaðfrjógefandi yrki. Lágvaxinn breiður runniaðeins um 1-2 fet á hæð og dreifir úr sér.

Berin sæt og mild á bragðið, blá.Uppskeran um 2 – 4 lítrar af berjum á runna.

Fær dumbrauðan haustlit.

Því miður fundustengar myndir.

Vaccinium angustifolium ‘Alvar’Fin E-planta.

Zone 3 – 4 í Finnlandi.

Um 1 metra hár og breiður runni.Berin eru stór, blá, sæt og mild á

bragðið. Hefur verið flutt inn áðurog lifir vel á sólríkum stað í skjóli.

Ekki heyrt um uppskeru ennþá.Yrkið gefur mesta uppskeru viðkrossfrjóvgun með öðru yrki,

t.d. finnska yrkinu ‘Aino’.

Vaccinium angustifolium ‘Aino’Fin E-planta.

Zone 3 – 4 í Finnlandi.

Um 80-90 cm hár og breiður runni.Berin eru stór, blá, ilmandi, sæt og mild á bragðið. Hefur verið flutt

inn áður og lifir vel á sólríkum stað í skjóli.

Ekki heyrt um uppskeru ennþá.Yrkið gefur mesta uppskeru viðkrossfrjóvgun með öðru yrki,

t.d. finnska yrkinu ‘Alvar’ .

Rheum rabarbarum ‘Vinrabarber’ frá Dk.

Harðgert og auðræktað rabarbarayrkimeð vínrauðum stilkum, sem eru rauðir

í gegn. Þarf þá ekki að setja litarefnií sultuna! Einnig góður til víngerðar.Þarf djúpan og frjóan jarðveg og gefuruppskeru þrisvar á ári, ef er vel hirtur

og nægur áburður gefinn.

Pantanir er hægt að senda á netfangið natthagi@centrum.isGefið upp nafn, heimilisfang og hvernig greiðsla fer fram.Hægt er að sækja plönturnar í Nátthaga í fyrsta lagi frá og með helginni 15-16. mars. Plönturnar eru geymdar í kaldri skemmuog afgreiddar þaðan. Það þarf að geyma þær á svipaðan háttfram að gróðursetningu um leið og tíðarfar leyfir.Gott að hringja á undan í 6984840 svo að maður sé við.