รายงานเฉพาะกิจ...

จนตนา พฒนพงศธร

สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย

การบรหารจดการ

“THALASSEMIA”

ประชากรไทยเปน Thalassemia trait 30-50 %

อบตการณของโรค Thalassemia disease 1%

5.5% ของคสมรสมโอกาสคลอดบตรทเปนโรค

thalassemia และ 2% เปนชนดรนแรงทตอง

เขารกษาทกเดอน

ผปวยชนดรนแรงรายใหมเพมขนปละ 4,253 ราย

เสยคารกษา รายละ 10,500 บาท/เดอน/ คน

ตองพฒนา “คน” เพอคนไทยแขงแรง

ปยหาธาลสซเมยของคนไทย

อบตการณธาลสซเมย

อาเซยน

การศกษาความชกของพาหะโรคธาลสซเมยและฮโมโกลบนผดปกตของประเทศไทย

ทมความเสยงตอการเปนโรคธาลสซเมยชนดรนแรง ป 2547 (วชย เทยนถาวรและจนตนา พฒนาพงศธร)

ชนดของพาหะ จานวน ทตรวจ (ราย)

จานวน ทพบ (ราย)

รอยละ

β-thal trait 8,621 247 2.87 Hb.E trait 8,621 2,121 24.60 Hb.EE 8,621 293 3.39 ∝-thal 1 trait 5,958 365 6.13

ประมาณโอกาสของคสมรสทมบตร เปนโรคธาลสซเมย ชนดรนแรงชนดใดชนดหนง 3 ชนด

คานวณตามการเกด 800,000 คน/ป

วธคานวณ คสมรสเสยง

β-thal major 31.04 X 800,000

= 2,483.2÷3= 827 ค 10,000

β-thal/Hb.E 482 X 800,000

= 38,560÷3= 12,853 ค 10,000

Bart’s hydrops featalis 125 X 800,000

= 10,000÷3= 3,333 ค 10,000

ประมาณโอกาสของการมบตรเปนโรคชนดรนแรงชนดใดชนดหนงตามกฎของเมนเดล ของคสมรสเสยง

ตอการเกด 800,000 คน

Disease Couple Risk (Per year)

Birth (Per year)

β-thal. major 827 207

β-thal./Hb.E 12,853 3,213

Hb.Bart’s hydrops featalis 3,333 833

Total 17,012 4,253

ประมาณคารกษาพยาบาลผปวยแตละชนด ตลอดอายขยเฉลย

ชนดผปวย จานวน

ผปวยรายใหม (ราย/ป)

คารกษา ตลอดอายขย

(บาท)

อายขย โดยเฉลย

(ป)

β-thal. major 207 1,260,000 X 207 = 260,820,000

10

β-thal./Hb.E 3,213 6,600,000 X 3,213 = 21,205,800,000

30

Hb.Bart’s hydrops featalis 833 25,000 X 833 = 20,825,000

0

รวม 4,253 21,487,445,000

การศกษาความคมทน ของการคดกรองพาหะธาลสซเมย

(ชเนนทร วนาภรกษและคณะ)

ระยะเลา 8 ป (คณะแพทยศาสตร. ม.เชยงใหม)

คดกรองหญงตงครรภ 21,975 ราย

ปองกน New cases ได 80 ราย

คาใชจายในการคดกรอง+PND = 3,091,000 บาท

คาใชจายถาตองรกษารายใหม = 222,961,250 บาท

1. หญงมครรภไดรบการปรกษาธาลสซเมยทกราย

2. หญงมครรภไดรบการตรวจคดกรองหากผลผดปกต

ตามสามตรวจคดกรองทกราย

3. คสมรสหากผลตรวจคดกรองผดปกต ไดรบการ

ตรวจยนยน คสมรสเสยงทกค

4. หญงมครรภเขาขายคสมรสเสยง ไดรบตรวจทารก

ในครรภกอนคลอดทกราย

5. สถานบรการสาธารณสขจดระบบบรการ สงเสรม

ปองกน ควบคมโรคทกแหง

6. นกเรยน หญงวยเจรญพนธ คสมรสไดรบความร

ธาลสซเมยท วถง

นโยบายธาลสซเมย

กรอบการดาเนนงานปองกนและควบคมโรคธาลสซเมยและฮโมโกลบนผดปกต

กลมวย เจรญพนธ

เลอกค

คสมรสปกต คสมรสเสยง

วางแผนครอบครว ตองการมลก เสยงทจะมลก

25% คลอดลกปวย

เปนโรค

ตรวจวนจฉยกอนคลอด ใหการปรกษา

ใหการปรกษา

ใหการปรกษา ใหความร

ใหการรกษา ตามความเหมาะสม

เปนโรคชนดรนแรง ปกต/พาหะ/ เปนโรครนแรงนอย

ใหการปรกษา

ทารกคลอด ใหการปรกษา, เสนอทางเลอก

สนสด การต งครรภ

ต งครรภ และคลอด

ทารกเปนโรคลดลง

คลอดบตร เปนโรค

แผนทกลยทธ (Strategy Map) : แผนงานธาลสซเมยแหงชาต พ.ศ.2559-2562

วสยทศน : ภายในป 2562 ทารกเกดใหมปวยดวยโรคธาลสซเมยชนดรนแรงลดลง

สวนเดกปวยไดรบการรกษาทดข น

เปาประสงค

มตดานประสทธผล

มตดานคณภาพ

มตดาน ประสทธภาพ

พฒนาเครอขายวชาการ/บรการใหไดมาตรฐาน

วจยพฒนาองคความร และไดประโยชนเชงพาณชย

ปกปองทารกเกดใหมจากการปวยโรคธาลสซเมยชนดรนแรง

บรณาการ และทางาน

เปนทม

พฒนาระบบงาน และสมรรถนะบคคล

1. รอยละ 100 รพ.รฐจดระบบ บรการดานการปองกนและ รกษาทไดมาตรฐาน 2. ศนยวทยฯ ทกแหงตรวจ วนจฉยไดทกข นตอน

พฒนาการตรวจวนจฉย ทางหองปฏบตการ

ใหมคณภาพ

- ผปวยรายใหมชนดรนแรงลดลง รอยละ 40 เม อส นแผน - จดต งศนยปองกนและควบคมโรคฯ สวนกลาง 1ศนย/ภมภาค 12แหง

1. คณภาพการใหการปรกษา 2. คณภาพหองปฏบตการ 3. คณภาพการฝากครรภ 4. คณภาพในการตดตาม ผรบบรการ

ระบบบรการทได มาตรฐาน

ปองกน/รกษา/ หองปฏบตการ

พฒนาศกยภาพ บคลากร/ ผเกยวของ

ควบคมกากบ นเทศ ตดตาม ประเมนผล

วจยและพฒนา องคความร

และเทคโนโลย

สรางกระแส/ ขบเคลอนสงคม

เผยแพร ประชาสมพนธ

- ทศนคตตอการปองกนและควบคม โรคฯ ของเจาหนาท - ความพงพอใจของผรบบรการ

- พฒนาระบบ สารสนเทศ - ศนยปองกน และควบคมโรคฯ ตนแบบ

แลกเปลยนเรยนร/ การจดการความร

สการปฏบต

ควบคมคณภาพ ทางหองปฏบตการ

ทไดมาตรฐาน

มตดาน พฒนาองคกร

วสยทศน เปาหมาย ยทธศาสตร โครงการ/กจกรรม

ทารกเกดใหมปวย ดวยโรคธาลสซเมย ชนดรนแรงลดลง

สวนเดกปวยจะไดรบ การรกษาใหมคณภาพชวต

ทดข น

1. รอยละ 100 ของโรงพยาบาล รฐทกระดบจดระบบบรการ ปองกนและควบคมโรคฯ ทได มาตรฐาน 2. รอยละ 100 ของศนยวทยฯ สามารถตรวจวนจฉยทางหอง ปฏบตการไดครบทกข นตอน 3. รอยละ 100 ของหนวยบรการฯ มคลนกการรกษาผปวยทได มาตรฐาน

1. พฒนาระบบปองกนและควบคม โรคฯ ใหไดมาตรฐาน

2. พฒนาระบบการรกษาพยาบาล ใหไดมาตรฐาน

3. พฒนาหองปฏบตการใหได มาตรฐาน มประสทธภาพ

4. วจยและพฒนาองคความรและ เทคโนโลยปองกน/ควบคมโรค

1. การศกษารปแบบการใหการ ปรกษาทางพนธศาสตรธาลส ซเมยทางโทรศพท /ไลด 2. การศกษารปแบบการใหความร ธาลสซเมยในบคคลท วไปโดย ใช Social media 3. ประเมนความคมคาและผลลพธใน การดาเนนงานปองกนและควบคม โรคธาลสซเมย

5. การควบคม กากบ ประเมนผล เพอสรางความรพฒนาการ

1. พฒนาทมประเมนมาตรฐาน บรการธาลสซเมยฯ 2. ระบบการเบก จายงบประมาณ 3. เย ยมตดตามการดาเนนงาน

1. สรางกระแสสงคม ใหตระหนก ในการปองกนฯ - สอ โทรทศน วทย Social media หนงสอพมพ ส อบคคล 2. การตรวจกรองเพอคนหา ผเส ยงมโอกาสถายทอด โรคธาลสซเมยชนดรนแรง - การตรวจกรองหญงมครรภ/ สาม คนหาคสมรสเสยง - การตรวจในหญงวยเจรญพนธ (นร.ม.6) 3. พฒนาศกยภาพบคลากรฯ คร - อบรมเชงปฏบตการความร และการจดการ “ธาลสซเมย” - อบรมครอนามย “การเรยน การสอนธาลสซเมยเดก ม.3” - จดต งศนยปองกน/ควบคมโรค 1. พฒนาการรกษาพยาบาลผปวย - การอบรมเชงปฏบตการแก บคลากรในหนวยบรการฯ - สนบสนนการรกษาผปวยอยาง มประสทธภาพ - การพฒนารกษาฯ ดวยการปลก ถายไขกระดก

1. จดทามาตรฐานการตรวจวนจฉย ระดบประเทศ 2. พฒนาศกยภาพบคลากรทาง หองปฏบตการ 3. พฒนาศนยวทยฯ ตรวจยน 4. พฒนาระบบควบคมคณภาพ หองปฏบตการ 5. การตดตามประเมนมาตรฐาน หองปฏบตการ

แผนงานธาลสเมยแหงชาต ป 2550-2554 กรอบการดาเนนงานปองกนและควบคมโรคธาลสซเมย

แนวทางการดาเนนงาน

ปองกนและควบคมโรค

1. การใหความร

2. การตรวจกรองหาคสมรสเสยง

3. การใหการปรกษา

4. การวนจฉยโรคกอนคลอด

5. การเสนอทางเลอก

การดาเนนการเกยวกบธาลสซมย 2 แนวทาง

ควบคม ปองกนโรคเพอลดจานวนเดกเกดใหม

ทจะเปนโรค

รกษาพยาบาลเพอคณภาพชวต ทดขน

Flow chart บรการปองกน

และควบโรคธาลสซเมย

การประเมนผลและตดตาม 1. เปรยบเทยบกบเปาหมาย

ผลผลต เปาหมาย

- หญงตงครรภไดรบการตรวจคดกรองธาลสซเมย 100 %

- สามหญงตงครรภทผลตรวจคดกรองผดปกต

ไดรบการตรวจกรอง 100%

- หญงตงครรภและสามทผลการตรวจกรองผดปกตไดรบการตรวจ

วนจฉยคสมรสเสยง (Hb.typing / ∞-thal1) 100%

- หญงตงครรภทเปนคสมรสเสยงไดรบการวนจฉย

ทารกในครรภกอนคลอด 100%

- หญงตงครรภททราบบตรในครรภเปนโรคฯ ชนดรนแรง

เลอกสนสดการตงครรภ 85%

ผลลพธ

- จานวนผปวยรายใหม ชนดรนแรง ลดลง 40%

2. ทราบปญหาอปสรรค แนวทางแกไขปญหา

แพทย พยาบาล Lab.

- ดานบคลากร ความร, ประสบการณ การบรการ, วฒนธรรมบคคล

หองปฏบตการ ANC คลนกใหคาปรกษา

ความถกตอง, ความครอบคลม, ความพงพอใจ

- ดานคณภาพบรการ

ตรวจกรอง Hb.typing ∞-thal1 PND Termination

- งบประมาณ เพยงพอหรอไม

ควรเปนเทาไหร

ขนตอนการวางแผน ขนตอนการเบกเงน ขนตอนการตามสาม ขนตอนใหการปรกษา Pre-Post ขนตอนการ PND และ Termination วฒนธรรมของบคคลและองคกร

- การบรหารจดการ

การตดตาม

- แบบรายงานเฉพาะกจของหนวยบรการ

- การเบก-จายเงน

- การประชมเสนอผลงานทก 6 เดอน

- ทมตดตามพนทเฉพาะกจระดบเขต

- ทมประเมนมาตรฐานสวนกลาง เขต จงหวด

รายงานเฉพาะกจของหนวยบรการฯ โครงการปองกนและควบคมโรคธาลสซเมย

1. จานวนหญงตงครรภรายใหมทงหมด .........ราย

2. การบรการตรวจกรองธาลสซเมย

2.1 จานวนบคลากรทไดเขาประชม /อบรม /ความรธาลสซเมย .........ราย

2.2 จานวนหญงตงครรภทไดรบคาปรกษา

- กอนเจาะเลอด .........ราย

- หลงทราบผลเลอด .........ราย

2.3 จานวนสามทไดรบคาปรกษา

- กอนเจาะเลอด .........ราย

- หลงทราบผลเลอด .........ราย

2.4 จานวนหญงตงครรภทยนยอมตรวจเลอด

- ตรวจอายครรภกอน 12 สปดาห .........ราย

- ตรวจอายครรภหลง 12 สปดาห .........ราย

2.5 จานวนหญงตงครรภผลการตรวจคดกรอง Positive

- หญงตงครรภรายใหมทไมเคยตรวจ (รายใหมในปนนๆ) .........ราย

- หญงตงครรภรายใหมทเคยตรวจ (รายใหมในปนนๆ) .........ราย

2.6 จานวนสามทไดรบการตรวจคดกรอง .........ราย

2.7 จานวนคสมรสทมความเสยงตอการมบตรเปนโรคธาลสซเมย

ชนดรนแรง ..........ค

2.8 การตรวจยนยนคสมรสเสยง (สงตรวจเปนคพรอมกน สาม - ภรรยา)

- Hb.typing .........ราย

- α - thalassemia 1 ..........ราย

2.9 จานวนหญงตงครรภเสยงทมโอกาสบตรในครรภเปนธาลสซเมย

ชนดรนแรง

- ชนด Homozygouse β-thal .........ราย

- ชนด β-thal / Hb.E .........ราย

- ชนด Hb.Bart’s hydrop fetalis .........ราย

- อนๆ ระบ .........ราย

2.10 จานวนหญงตงครรภทไดรบการตรวจวนจฉยกอนคลอด

- Crodocentesis .........ราย

- Amnioccentesis ..........ราย

- Chorionic villi sampling ..........ราย

2.11 จานวนหญงตงครรภททราบวาบตรในครรภเปนธาลสซเมย

ชนดรนแรงตดสนใจสนสดการตงครรภ .........ราย