ชุดโครงการศึกษาพัฒนาการเด็กปฐมวัย...

ชดโครงการศกษาพฒนาการเดกปฐมวย

ของครอบครวไทย

กรมอนามยปงบประมาณ 2557

ความสำาคญของปญหา• เดกในวยนมการเจรญเตบโตรางกาย จตใจ อารมณ

สงคม สตปญญาเรวมาก ( วรพงษ ฉตรานนท, 2546)• พฒนาการเดกไทยปกต 70.3% ลาชาดานภาษา กลาม

เนอมดเลก (สำานกสงเสรมสขภาพ, 2554)• พฒนาการวยเดก เปนพนฐานสำาคญการพฒนา

ศกยภาพมนษยในทกวย ( ประคณ สจฉายาและคณะ,2547)• ปจจยทมผลตอพฒนาการองครวมเดกปฐมวย การ

ศกษา รายได คการเลยงด ( ลดดา เหมาะสวรรณ, 2546, ส ธรรม นนทมงคลและคณะ,2544)

• คณภาพบรการและการเขาถงบรการของบคคล การม สวนรวมของ ชมชน ทองถนในการจดการพฒนามผลตอ

พฒนาการเดก• การเลยงดเดกแบบรกสนบสนนและใชเหตผล เหนแบบ

อยางทด มความ สมพนธทางบวกกบจตลกษณะและพฤตกรรมของคนดทเกงและมความสข

( ดจเดอน พนธมาวน,2552)

วตถประสงค 1. ศกษาศกษาสถานการณพฒนาการเดกปฐมวยในปจจบนและการ พยากรณผลกระทบในอนาคต 2. ศกษาปจจยทมอทธพลตอพฒนาการเดกปฐมวยไทย 3. ศกษาความคด ทศนคต ความคาดหวงและพฤตกรรมตอ การเลยงดเดกปฐมวยของครอบครวไทย 4. ศกษาการมสวนรวมของชมชน ทองถนตอพฒนาการเดก 5. ศกษาคณภาพบรการอนามยแมและเดกของสถานบรการฯทมตอ ผลลพธสขภาพเดก

ขอบเขตการวจย ประชากรในการศกษาวจยครงน ไดแก บดา หรอ มารดา หรอผเลยงดเดก อยางนอย 6 เดอนอยางตอเนอง และเดกปฐมวยศกษาเดก ตามขอแนะนำาราชวทยาลยกมาร กลม 1 อาย 9 เดอน – 12 เดอน กลม 2 อาย 18 เดอน – 24 เดอน กลม 3 อาย 30 เดอน – 36 เดอน กลม 4 อาย 42 เดอน – 48 เดอน

ปจจยทางประชากร ทางชวภาพ

ของมารดาและเดกและสงแวดลอม

ความคด ทศนคต ความคาดหวงและ

พฤตกรรมการเลยงดเดกของ

ครอบครว

คณภาพบรการของสถานบรการ

และการเขาถงบรการ

พฒนาการเดกปฐมวย

- สมวย - สงลยลาชา

การมสวนรวมของชมชน ทองถน

ผลกระทบทคาดหมาย Cost Benefits Long term affects

กรอบแนวคดการศกษา

กรอบแนวคดในการศกษาวตถประสงคขอ 1

ปจจยดานชวภาพธาลสซเมย เอดส ธยรอยด นน.แม นน.ทารกแรกเกด BA คลอดกอนกำาหนด

ปจจยดานสภาพแวดลอม - รายได,การศกษา,อาชพของผเลยงด - การปฏบตตวและสขภาพมารดา - สขภาพเดก ภาวะโภชนาการ เจบปวย - การเขาถงบรการ และคณภาพบรการฯ

พฒนาการ-สมวย-ลาชา

ปจจยดานจตวทยา - ความร ความคด ความเชอ ทศนคต - อารมณ ความวตกกงวลชวงตงครรภ - สมพนธภาพในครอบครว - การเลยงดเดก

การศกษาเชงปรมาณ : วตถประสงคขอ 1,2 การศกษาเชงคณภาพ : วตถประสงคขอ 3,4 ,5

รปแบบการศกษา

ประชากรและกลมตวอยางกลมตวอยางการศกษาเชงปรมาณ1 .ประชากรตวอยาง

1.1 ผเลยงดเดก ไดแก พอ หรอแม หรอผเลยงดเดก อยางนอย 6 เดอน อยางตอเนอง

1.2 เดกปฐมวยอายแรกเกด – 5 ป ในพนทเปาหมาย

กลม 1 อาย 9 เดอน – 12 เดอนเตม กลม 2 อาย 18 เดอน – 24 เดอนเตม กลม 3 อาย 30 เดอน – 36 เดอนเตม กลม 4 อาย 42 เดอน – 48 เดอนเตม

2. ขนาดตวอยาง ใชสตรดงน

N = จำานวนเดก 0-5 ป การสำามะโนประชากรป 2553 (4,548,245) กำาหนดขนาดตวอยางทระดบความเชอมน 95% (k = 1.96) ความคลาดเคลอนทยอมรบไดไมเกน 10% (E’≤0.10) P = 0.5 / Q = 1-P

n = 10,400  

22

2

ENPQk

QNknrel

การสมตวอยางการสมตวอยางทใชเปนแบบ Stratified

Three-stage Sampling โดยมกรงเทพมหานคร/เขตบรการสขภาพเปน

ชนภม และมจงหวดในแตละเขตบรการสขภาพ/เขตใน

กรงเทพมหานคร เปนหนวยตวอยางขนทหนง เขตแจงนบ (EnumerationArea : EA)

เปนหนวยตวอยางขนทสอง และเดกอาย 0-5 ป เปนหนวยตวอยางขนท

สาม

กลม 1 อาย 9 เดอน – 12 เดอนเตม จำานวน 5 ราย ตอ EA กลม 2 อาย 18 เดอน – 24 เดอน จำานวน 5 ราย ตอ EA กลม 3 อาย 30 เดอน – 36 เดอน จำานวน 5 ราย ตอ EA กลม 4 อาย 42 เดอน – 48 เดอน จำานวน 5 ราย ตอ EA

สมอยางงาย โดยจบฉลากครอบครวทมลกใน 4 กลมวยกลมท 1 จำานวน 4 คน จากครอบครวขยายเดกทพฒนาการสมวย 2 คน และลาชา 2 คน/เขตจากครอบครวเดยว เดกทพฒนาการสมวย 2 คน และลาชา 2 คน/เขตกลมท จำานวน 4 คน จากครอบครวขยายเดกทพฒนาการสมวย 2 คน และลาชา 2 คน/เขตจากครอบครวเดยว เดกทพฒนาการสมวย 2 คน และลาชา 2 คน/เขตกลมท 3 จำานวน 4 คน จากครอบครวขยายเดกทพฒนาการสมวย 2 คน และลาชา 2 คน/เขตจากครอบครวเดยว เดกทพฒนาการสมวย 2 คน และลาชา 2 คน/เขตกลมท 4 จำานวน 4 คน จากครอบครวขยายเดกทพฒนาการสมวย 2 คน และลาชา 2 คน/เขตจากครอบครวเดยว เดกทพฒนาการสมวย 2 คน และลาชา 2 คน/เขต

กลมตวอยางการศกษาเชงคณภาพ

เครองมอทใชในการศกษา วตถประสงค 1,2• แบบสมภาษณ พอ แม หรอผเลยงเดก• สมดบนทกสขภาพแมและเดก กราฟประเมนการ

เจรญเตบโต • นำาหนกตามเกณฑอาย นำาหนกตามเกณฑสวนสง (เกณฑอางองการเจรญเตบโต กองโภชนาการ กรมอนามย, 2543)• แบบทดสอบพฒนาการเดกปฐมวย Denver ll ซง

ประเมน 4 ดาน ไดแก ดานสงคมและการชวยตนเอง ดานการใชกลามเนอหมดเลกและปรบตว ดานภาษา ดานกลามเนอหมดใหญ

การวเคราะหขอมล1 .ขอมลเชงปรมาณใชการวเคราะหขอมลโดยเทคนค ใชตารางไขว (Cross Tabulation) เพออธบายลกษณะทางประชากร ความร ทศนคต ดวยสถตเชงพรรณนา ความถ รอยละ (Percentage) คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และวเคราะหความสมพนธระหวางปจจย ทเกยวของกบพฒนาการเดกปฐมวย เพอคนหาปจจยทมอทธพลตอพฒนาการเดก โดยใชวธวเคราะหการถดถอยทวคณ (Binary Logistic Regression)

2. ขอมลเชงคณภาพ การวเคราะหเนอหา

วธดำาเนนงาน/ระยะเวลา1 .จดทำาแบบสมภาษณ พรอมนำาไปทดสอบเครองมอ (ตลาคม - ธนวาคม 2556)

2. จดทำาหนงสอขอความรวมมอ อำานวยความสะดวกในการเกบ ขอมลจากโรงพยาบาลเปาหมาย (มกราคม 2557)

3. อบรมเชงปฏบตการ ชแจงรายละเอยดการ“ศกษาและการเกบขอมลเชงคณภาพและเชงปรมาณ แกผปฏบตงานในพนท ” (8-10 มกราคม 2557)

4. ดำาเนนการเกบขอมลภาคสนามในพนทเปาหมาย ใชเวลา 7-10 วนตอจงหวด (มกราคม พฤษภาคม – 2557)

5. นำามาวเคราะหและประมวลผล (พฤษภาคม –กรกฎาคม 2557)

6. เขยนรายงานการศกษาวจย (สงหาคม –กนยายน 2557)

ประโยชนทจะไดรบ1 .พยากรณแนวโนมพฒนาการเดก

และผลกระทบดานสงคม เศรษฐกจ การศกษาตอสงคมไทย

2.รปแบบ มาตรการการสงเสรมพฒนาการ เดกปฐมวยของครอบครวไทย

3.ขอเสนอเชงนโยบายและยทธศาสตร การขบเคลอนเพอการพฒนาการ เดกปฐมวยไทย

เดกปฐมวย หมายถงเดกทมอาย แรกเกด - ตำากวา 6 ป พฒนาการ หมายถงการเปลยนแปลงในดานการทำาหนาทของรางกาย (Ruction maturation) ตามอาย ตลอดจนพฤตกรรมตางๆ ทแสดงถงความกาวหนาตามลำาดบ ทง 4 ดาน คอ ดานกลามเนอมดใหญ ดานภาษา ดานกลามเนอมดเลก ดานสงคมและการชวยเหลอตวเองพฒนาการสมวย (ปกต) หมายถงเดกสามารถผาน ขอทดสอบตามแบบประเมนพฒนาการเดกทกขอพฒนาการสงสยลาชา หมายถงเดกไมผานขอทดสอบตามแบบประเมนพฒนาการเดกตงแต 1 ขอ เปนตนไป

ครอบครว หมายถงกลมของบคคลทมาอยรวมกน มปฏสมพนธซงกนและกนและมกจกรรมรวมกน เชน กจกรรมทำางานบาน กจกรรมการเลยงดเดกเปนตนผเลยงดเดก หมายถง พอ หรอแม หรอคสามคนใหม หรอป ยา ตา ยาย ญาต หรอ เจาหนาทผดแลเดกของศนยพฒนาเดกเลก ซงดแลเดกเปนประจำาอยางนอย 6 เดอนการอบรมเลยงดเดก หมายถงวธการ กจกรรม การแสดงออกของผเลยงดเดก ซงปฏบตตอเดกประจำา ไดแก การอบรมสงสอน การเลานทาน การรองเพลงกลอมเดก การเลนกบเดก การฝกทกษะเดกตางๆ เพออยในสงคม

การตรวจเอกสาร1 .ทฤษฎเกยวกบการเจรญเตบโต

พฒนาการ และการเรยนรของเดก1.1 ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของเพยเจท

2.ทฤษฎ Psychosocial developmental stage ของแอรค แอรคสน

3.งานวจยภายในและตางประเทศ ทเกยวของ กบการพฒนาการเดกปฐมวยและการเลยงด

ทฤษฎพฒนาการทางความคด ของจน เพยเจท (Jean Piaget) เชอวา

“จดศนยการของความฉลาด คอความสามารถในการปรบตวกบสงแวดลอม (Reflex) ระบบประสาทสมผส (sensory) และการเคลอนไหว (motor) ในระยะแรกของชวตเดกจะใชศกยภาพทางชวภาพเปนสอ ในการเรยนรและพฒนาความคดเกยวกบโลกและบคคล ในชวงวยตอๆมา เดกจะใชความสามารถดงกลาวในการพฒนาความคดอยางซบซอน และเปนขนตอนเพมมากขนตามลำาดบ ”

ทมา : ศรเรอน แกวกงวาน (2545). จตวทยาพฒนาการชวตทกชวงวย. พมพครงท 8. กรงเทพฯ : สำานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 54.

ทฤษฎ Psychosocial developmental stageแอรค แอรคสน (Erik Erikson. 1902) แนวคด : ลกษณะสมพนธภาพทบคคลมกบกลมตางๆ เชน พอ แม เพอน สาม ภรรยา และขอขดแยงทางสงคมจตวทยา (Psychosocial crises) ทเกดจากความสมพนธนนๆ เปนจดกระตน หลอหลอมใหบคคลมพฤตกรรมและพฒนาบคลกภาพ ในรปแบบตางๆ ตามลำาดบวย ตงแตเกดจนวยสงอาย อยางเปนขนตอน

ความไววางใจแยงกบความสงสยนำาใจผอน (trust vs. mistrust) ชวงแรกเกดถง 18 เดอน สรางใหเดกมความมนใจ มคณคา กอเกดความไววางใจผอน หากเดกไดรบการตอบสนอง ไมผานชวงน เดกตอตาน ขระแวง อารมณรนแรง

ขนตอนท 1

ความเปนตวของตวเองขดแยงกบความละอายใจและไมแนใจ (autonomy vs. shame and doubt) (18 เดอน - 3 ป) ตองการความเปนอสระ สรางวนย การรอคอย เหตและผล เดกไดรบการตอบสนอง ไมผานชวงน ยำาคดยำาทำา ตอตานสงคม ลกลบ ไมยอมเคารพกฎระเบยบของสงคม

ขนตอนท 2

ความคดรเรมแยงกบความรสกผด (initiative vs. guilt) (อาย 3-6 ป) อยากร อยากเหน อยากลอง รจกใชความคดฝน และมความคดสรางสรรค ซกซน หากพฒนาไมพนวยน เดกจะเกดความรสกผดและกลวการถกลงโทษ จนอาจพฒนาบคลกภาพแบบ รสกผด “ ” (guilt personality) หรอเปนคนชอบหลกหนความจรงโดยใชความคดฝน หรออาจชอบแสดงความกาวราว อวดดเพอใหได สงทตนปรารถนา

ขนตอนท 3

ศรกล อศรานรกษ และคณะ (2544) ทชใหเหนวาการศกษาของมารดา รายไดครอบครว ภาวะวกฤต ในครอบครว และการอบรมเลยงดของบดามารดา มความสมพนธกบพฒนาการเดกอาย 3 - <6 ป Isaranurug S et al. (2005) พบวาระดบการศกษาของบดาและการมสงแวดลอมทบาน รวมทงการอบรมเลยงดของครอบครวเปนปจจยทมอทธพลตอพฒนาการของเดก

ตวอยางงานวจย

ศรกล อศรานรกษ และปราณ สทธสคนธ (2550) พบวา การอบรมเลยงดทเนนในการใหความรก ความอบอน ยอมรบความคดเหนของเดก ใชเหตผลในการอบรมสงสอน มความ สมำาเสมอในบทบาทของการใหรางวลและการลงโทษจะมผลเชงบวกตอพฒนาการเดก Nanthamongkolchai S et al (2007) รปแบบการอบรมเลยงดมอทธพลตอพฒนาการเดกอาย 3 - 6 ป โดยเดกทถกเลยงดแบบผสมมโอกาสทจะมพฒนาการลาชากวาวยเปน 1.9 เทาของเดกทถกเลยงดแบบประชาธปไตย

ปญหาการวจย1 .สถานการณพฒนาการเดกปฐมวย

ในปจจบนเปนอยางไร2 .พฤตกรรมการดานอนามยแมและ

เดกของมารดาไทยเปนอยางไรในปจจบน

3 .ปจจยอะไรทมอทธพลตอพฒนาเดกปฐมวยไทย

4.ผลของการเลยงดของครอบครวตอพฒนาการเดกปฐมวยไทยอยางไร