4. lappuse ciems cilvèku atmiðâs -...

Krûðkalne atrodas vienseptiòu kilometru attâlumâ nopagasta centra Bçnç, 16 kilo-metrus no novada centra Aucç.Kâ apdzîvota vieta veidojusiesap vçsturisko Krûðkalna mui-þu. Uz to veda aleja, kuras ma-lâs vçl ðobrîd atrodas vairâkasmâjas. Daþas no tâm stâv tuk-ðas, bet citas joprojâm ir apdzî-votas. Vienâ no tâm mitinâs ðâgada Auces novada sakoptâkosçtu nominâcijas «Atpûtas vie-ta» uzvarçtâji Angene un Ïud-vigs Raili. Viòi mâju iegâdâ-juðies 1969. gadâ. Tolaik Krûð-kalnç varçja atrast arî darbu.

– Padomju gados te vissbija citâdi. Bija muiþa, zirgustallis, pie dîía bija kalte, tajâsavu laiku strâdâju pie svariempar svçrçju. Bija arî Krûðkal-nes ferma, strâdâju arî tur. To-laik par darba trûkumu Krûð-kalnç nevarçja sûdzçties, un,kur ir darbs, arî ïaudis meklçjasev mâjvietu. Tagad no tâ laikaiedzîvotâjiem palikuðas viendaþas ìimenes. Tâs saskaitâ-mas uz vienas rokas pirkstiem.Dzîvi tagad un tolaik nemaznevar salîdzinât, cik ïoti ðeitviss mainîjies.

Nodibinâjâm ìimeni, pie-dzima dçls, vçl dzîvojâm pie ve-câkiem, mâjâs, kas atradâs aizBçnes uz Auces pusi. Vîrs atra-da darbu par elektriíi kolhozâ,tâpçc nolçmâm arî mâju iegâ-dât tuvâk darba vietâm. Ðeitvienmçr bijuðas tikai privâtmâ-jas, par dzîvokïu mâjâm nekadneviens netika runâjis.

Strâdâju arî lauku brigâdç,vçlâk apkopu lopus. Bija arî pa-ðiem savi lopi un saimniecîba,kas prasîja daudz laika. 1975.gadâ kolhozu pâròçma sovhozsun mûs pievienoja pie Bçnes.Kopð tâ laika lçnâm ciema dzî-vîgums izsîka. Visu, ko varçja,privatizçja, vçlâk nojauca. Nofermas palikuðas vien drupas,bet Krûðkalna muiþa nojauktapavisam. Savulaik tajâ miti-nâjâs vismaz 11 ìimeòu. To zi-nu no veco kaimiòu nostâs-tiem, kas nu jau dus zemes klç-pî.

Vienreiz nedçïâ te braucakinoteâtris «Sarkanais stûrî-tis», arî veikals savulaik bija,tagad divas reizes nedçïâ at-brauc autoveikals – pieved klâtpaðus nepiecieðamâkos produk-tus. Gaïu mums piegâdâ no Tal-siem. Reizi mçnesî apbraukâmâjas.

Mans vîrs ir vâjredzîgs cil-vçks, agrâk, kad vçl brauca uzdarbu, piestâja pie veikala, jabija kas nepiecieðams, bet ta-gad autoveikals ir mûsu vie-nîgâ iespçja ikdienâ iegâdâtieskâdus produktus. Izòçmums,protams, ir reizes, kad mûsapciemo bçrni. Tad viòi atvedvisu nepiecieðamo. Arî kaimiòi

ir izpalîdzîgi. Brîþos, kad viòived vecâkus pie ârstiem, vien-mçr apjautâjas, vai nevajag koatvest vai paòemt mûs lîdzi piedaktera.

Vasarâ, cik varu, pârvieto-jos ar velosipçdu, tad var aiz-braukt arî lîdz lielajam ceïam,iekâpt autobusâ. Tie ir kâdipie-ci kilometri, kas jâmçropaða spçkiem, tuvâk nekâduauto-busu mums nav. Tuvumâdzîvo divas daudzbçrnuìimenes, bet tie savas atvasesuz skolâm iz-vadâ paði. Taèuziemâ ir ïoti drûmi, ceïu ðíûrç,bet salîdzinoði reti, saziòa arârpasauli sareþìîtâka.

Atceroties, kâ tas tolaikbija, ir skumji stâstît par to, kâir tagad. Ðajâ mâjâ notikuðivisi mûsu lielâkie svçtki, uzau-guði bçrni. Pçc trim gadiem arvîru svinçsim 50 gadu kâzujubileju. Dçls ar vedeklu iekâr-tojuði paði savu atpûtas stûrîtinetâlu no mâjas, meþa maliòâ.To arî vçrtçja Auces novada sa-koptâko sçtu konkursâ.

Laiks rit, un ïauþu ðajâ pu-sç kïûst arvien mazâk, mainâsarî apkârtçjâ vide. Ja kâda mâ-ja kïûst tukða, to iegâdâjaskâds, kurð ïoti alkst lauku da-bas, vai tâds, kas ðo ciemu zina.Tâ mûsu kaimiòu mâju iegâ-dâjâs kâds vîrietis, kura mâteHerçna Vîtola ðeit nodzîvojavairâk nekâ 50 gadu. Viòa, lî-dzîgi kâ es, ðajâ pusç iepre-cçjâs, – savâs atmiòâs dalîjâsANGENE RAILA.

Braucot retâk, paþçloju sevi

Lai gan HERÇNA VÎTOLA(attçlâ) jau vairâkus gadus mit-inâs Bçnç pie dçla, «Zemgalei»sieviete atklâja, ka uz Krûðkal-ni brauc pçc iespçjas retâk:

– Tas, kâ bija tolaik un kâtur izskatâs ðobrîd, ir divas pil-nîgi nesalîdzinâmas lietas. Aiz-braucot uz turieni, kïûstu dus-mîga, cik ïoti gan tagad viss ir

nolaists. Kad es aizgâju dzîvotuz Krûðkalni, mçs visu cen-tâmies sakârtot, appïâvâm zâli,kur tas bija nepiecieðams. Bijaferma, stallis, kursçja auto-buss, ikvienam bija konkrçtinoteikumi, jâsakopj savs îpa-ðums. Pilnîgi viss bija citâdi.Tagad privâtmâjâs katrs dara,kâ grib. Izdara vien paðu nepie-cieðamâko, bet tâdas îstas kâr-tîbas jau nemaz nav.

Krûðkalne bija ïoti skaistsciems, tâdçï tagad tik ïoti sâpsirds, aizbraucot un ieraugot toskrûmâjus. Viss ir izputçjis. Sa-vu veco mâju nemaz vairs nere-dzu, vai tieðâm îpaðniekam navjâizcçrt tie krûmi?

Savulaik Krûðkalne bijaïoti apdzîvota, visas mâjas bijapilnas. Ja tâ padomâ, tad kâdus200 iedzîvotâjus varçtu saskai-tît. Cilvçki brauca no visâm pu-sçm, strâdâja dârzkopîbâ, klçtî,fermâ un kaltç. Darba te pie-tika visiem, arî dzîvesvietu bijadaudz vairâk. Tagad viss no-jaukts, palikuðas drupas, aiz-auguði krûmi. No vecâ ciemadzîves nav palicis pilnîgi nekas,varbût vien pâris ïauþu, kas vçljoprojâm tur mitinâs.

Tagad, kopð dzîvoju Bçnçpie dçla, nedomâju, ka bûtu ga-tava doties atpakaï. Arî braucuuz turieni retâk, lai labâk atmi-òâs saglabâjas tâ Krûðkalne,kad tur bija gan darbs, gan ïau-dis, kas to veica. Pilsçtâ dzîvo-jot, ir daudz vieglâk, visas ko-munikâcijas pieejamas tepat,nav lieki jâlauza galva par sil-tumu ziemâ un tikðanu lîdzârstam, pastam vai veikalam.

Dzîvo arî ìimenes Individuâlâs privâtmâjas ir

tik ïoti grûti salîdzinât ar abusievieðu atmiòu stâstiem. Ag-râk cits citu ïoti labi pazina,kaimiòi satikâs darbos, iedrau-dzçjâs. Taèu ðobrîd mâjâs miti-nâs daþâdi cilvçki, viòi zina pa-stâstît, kurâ mâjâ kas dzîvo,bet tas arî viss. Divâs çkâs at-rodamas arî ìimenes, kas Krûð-kalni iepazinuðas vien tâdu,kâda tâ ir mûsdienâs. INGRÎ-DA ÐÍILTA, gluþi tâpat kâabas pârçjâs uzrunâtâs sievie-

tes, Krûðkalnç ieprecçjâs. Kuragrâk savas bçrnîbas dienasaizvadîjis vîrs, tur tagad abi,kopâ ar pieciem bçrniem uzcç-luði sev jaunu mâju. Jaunâ sie-viete «Zemgalei» pastâstîja, kadzîvei laukos kopâ ar pieciembçrniem ir savi plusi un savimînusi. Ar tiem vienkârði jâ-mâcâs sadzîvot:

– Esam izvçlçjuðies savusbçrnus laist skolâ Penkulç.Lîdz ar to kâds ceïa posms lîdzautobusam jâveic paðiem. Tâ-dçï saskaramies arî ar vairâ-kâm ceïa problçmâm. Vasarâtâs, protams, ir mazâk aktuâ-las, bet ziemâ ceïus praktiskineðíûrç. Kulies, kâ pats mâki.Tajâs reizçs, kad atceras parmums, ceïu ðíûrç pçcpusdienâ,bet bçrniem uz skolu un mumsuz darbu jâtiek jau no rîta.Tâpat pçdçjâ reize, kad mumsðeit garâm brauca greiders, bijapavasarî. Drîz jau bûs gadspagâjis, ziemâ jau neviens nekonegreiderç.

Tâlâk esoðais Smuku ceïðvienmçr ir bijis sadalîts starpabâm paðvaldîbâm. Tas irAuces un Dobeles novada strî-du iemesls, jo to ðíçrso novadurobeþa. Vienu ziemu Auces no-vads ceïu izðíûrçja lîdz pusei,bet Dobeles novads atstâja,kâds tas bija. Bet jçgas jau navne viena, ne otra darbam. Kotas lîdz, ja ceïð tâpat paliek ne-

izbraucams? Turklât visi vien-mçr ir izteikuði skaïus vârduspar atbalstu daudzbçrnu ìime-nçm. Mums kaimiòos dzîvo ìi-mene, kurâ aug èetri bçrni.Lîdz ðim tie ir bijuði vien skaïisaukïi. Ko gan man dod piecistikla ragi mâjâs? Labâk bûtuveltîjuði to naudu sniega ðíû-rçðanai, lai bçrnus droðâk varunogâdât uz skolu. Labi, es sko-loju savus bçrnus Penkulç, lîdzar to paði arî domâjam partransportu, bet, ja neraugâs uzto, ja ðeit kâdam iedzîvotâjamrodas nepiecieðamîba pçc neat-liekamâs medicîniskâs palîdzî-bas? Viòi ðos ceïus neizbrauksun teiks, lai paði tiekam pçc pa-lîdzîbas.

Regulâri no mums tiek pra-sîts arî nekustamâ îpaðuma no-doklis, kas tiek paðvaldîbai, bettas, ðíiet, paliek pilsçtniekiem,jo mums, kas dzîvo dziïâkoslaukos, jâtiek galâ paðiem, jodzîvot ðeit ir tikai un vienîgimûsu lçmums.

Kad nezinâðanas dçï, pie-mçram, neesam slçguði lîgumuar atkritumu apsaimniekotâju,nevis brîdinâjumu saòemampar to, ka dokuments nav no-kârtots, bet gan paðvaldîbas po-licijas apciemojumu – kâ vislie-lâkajiem noziedzniekiem. Ir ïotineomulîgi, kad pie durvîm bezbrîdinâjuma klauvç policists.

Diemþçl mûsu valstî vissnotiek tik ïoti aègârni, ka mçsesam pieòçmuði lçmumu skatî-ties citâ virzienâ. Ðobrîd mçrí-tiecîgi audzinâm savus bçrnusar skatu uz ârzemçm. Ja nebûtumazu bçrnu, varbût jau paði bû-tu devuðies prom. Tomçr, tâ kâdzîvç esam nonâkuði ðeit, vismazsaviem bçrniem vçlam labâkunâkotni, aicinâm viòus apgûtsveðvalodas un priekðmetus, kaspalîdzçs dzîvei ârzemçs.

Agnese Krauze Autores foto

2018. gada 11. oktobrî 4. lappuseDzìve pagastos

Lappuse sagatavota ar Valsts re-ìionâlâs attîstîbas aìentûras finansiâluatbalstu no Latvijas valsts budþeta lî-dzekïiem.

Mçríprogrammâ «Reìionâlo unvietçjo mediju atbalsta programma»atbalstîtais projekts Nr. 2/MEDIA/17/028 «Zemgalieðu dzîves spogulis».

Ciems cilvèku atmiðâsNetâlu no Bçnes atrodas Krûðkalne, kas navigâcijukartçs un cilvçku stâstos vçl eksistç, tomçr ceïanorâdes par apdzîvotu vietu jau krietnu laiku noòemtas, atstâjot vien atmiòas par iedzîvotâjiembagâtu un darbu pilnu ciema dzîvi.

Centrâlajâ Krûðkalnes daïâ redzamas vairâku mâju un fermu drupas.