20080423 liergank 1

Rob Belemans :

Dialecten en Dialecten en

dialectbeleving in dialectbeleving in

Belgisch-LimburgBelgisch-Limburg

LiergankLimburgs

6 maart2008

1.1. de stamboom vande stamboom van

het Limburgshet Limburgs

de Indogermaanse taalgroep

Indogermaans

Romaans Germaans (3000 v.C.) Slavisch

Noord- Oost-

IjslandsZweedsDeensNoorsFaröers

Gotisch †

Westgermaans (0)

Oudengels Oudfries Oudnederfrankisch Oudnedersaks. Oudhoogduits

EngelsSchots

Fries Nederduitsof

Nedersaksisch

HoogduitsDuits

West- Oost-

VlaamsBrabantsNederlands (1500 n.C.)

Limburgs

(850 n.C).

Romaans

Noord-Germaans

Boheems

Kustgermaans

Midden-

IK

ICH

maakmache

Ürdingerlijn

Benratherlijn

1 = Ürdingerlijn 2 = Benratherlijn

…

22. . De structuur vanDe structuur van

het Limburgsehet Limburgse

taallandschaptaallandschap

IK

ICH

maakmache

Ürdingerlijn

Benratherlijn

ten oostensystematischeoppositie sleep-versus stoottoon

WEST OOST

gij du/dichsch(r)- sj(r)- ijzer iezer

boom baum

huis hoes

bier beer

Du-se sjèèle sjöt, sjuts mèt fien iezere keugel op de roete van de hoezer

De Maas is gééncultuur-/taalgrens

WEST OOST

s/z + medekl. sj/zj spelen, smijten, snavel, slapen, sterk, zwemmen, …

33. Historische oorzaken. Historische oorzaken- oostelijke rootsoostelijke roots

- westelijk aangetrouwdwestelijk aangetrouwd

A. Keulse expansieA. Keulse expansie

9de – 12de eeuw (Hendrik van Veldeke)

vanuit Keulen als cultuurcentrum tegelijk naar westen (Limburg) en oosten (Westfalen) andere voorbeelden : AN ik, mij, jij, u/jullie, jullie, wij, jullie, hij Msl. ich, mich, dich, uuch, uur, vee(r ), gee(r ), hee(r ) Dts. ich, mich, dich, euch, euer, wir, ihr, er

AN nek, neus, zaag, hoe Msl. nak, naas, zèèg, wi-j Dts. Nacken, Nase, Säge, wie

B. Brabantse expansieB. Brabantse expansie

5 juni 1288 !

Slag bij Woeringen

Jan I van Brabant

erfopvolgingsstrijd om het hertogdom Limburg

Woeringen en LoonWoeringen en Loon

Na 1288 draaide de culturele oriëntatie van‘Limburg’ richting Brabant

tot op vandaag verbrabantsing van het B-Limburgs, vb.

patat ipv eerpelgritsel ipv reek

klappen ipv kallengij ipv du/dich

talige gevolgentalige gevolgen