20080423 liergank 1
TRANSCRIPT
Rob Belemans :
Dialecten en Dialecten en
dialectbeleving in dialectbeleving in
Belgisch-LimburgBelgisch-Limburg
LiergankLimburgs
6 maart2008
1.1. de stamboom vande stamboom van
het Limburgshet Limburgs
de Indogermaanse taalgroep
Indogermaans
Romaans Germaans (3000 v.C.) Slavisch
Noord- Oost-
IjslandsZweedsDeensNoorsFaröers
Gotisch †
Westgermaans (0)
Oudengels Oudfries Oudnederfrankisch Oudnedersaks. Oudhoogduits
EngelsSchots
Fries Nederduitsof
Nedersaksisch
HoogduitsDuits
West- Oost-
VlaamsBrabantsNederlands (1500 n.C.)
Limburgs
(850 n.C).
Romaans
Noord-Germaans
Boheems
Kustgermaans
Midden-
IK
ICH
maakmache
Ürdingerlijn
Benratherlijn
1 = Ürdingerlijn 2 = Benratherlijn
…
22. . De structuur vanDe structuur van
het Limburgsehet Limburgse
taallandschaptaallandschap
IK
ICH
maakmache
Ürdingerlijn
Benratherlijn
ten oostensystematischeoppositie sleep-versus stoottoon
WEST OOST
gij du/dichsch(r)- sj(r)- ijzer iezer
boom baum
huis hoes
bier beer
Du-se sjèèle sjöt, sjuts mèt fien iezere keugel op de roete van de hoezer
De Maas is gééncultuur-/taalgrens
WEST OOST
s/z + medekl. sj/zj spelen, smijten, snavel, slapen, sterk, zwemmen, …
33. Historische oorzaken. Historische oorzaken- oostelijke rootsoostelijke roots
- westelijk aangetrouwdwestelijk aangetrouwd
A. Keulse expansieA. Keulse expansie
9de – 12de eeuw (Hendrik van Veldeke)
vanuit Keulen als cultuurcentrum tegelijk naar westen (Limburg) en oosten (Westfalen) andere voorbeelden : AN ik, mij, jij, u/jullie, jullie, wij, jullie, hij Msl. ich, mich, dich, uuch, uur, vee(r ), gee(r ), hee(r ) Dts. ich, mich, dich, euch, euer, wir, ihr, er
AN nek, neus, zaag, hoe Msl. nak, naas, zèèg, wi-j Dts. Nacken, Nase, Säge, wie
B. Brabantse expansieB. Brabantse expansie
5 juni 1288 !
Slag bij Woeringen
Jan I van Brabant
erfopvolgingsstrijd om het hertogdom Limburg
Woeringen en LoonWoeringen en Loon
Na 1288 draaide de culturele oriëntatie van‘Limburg’ richting Brabant
tot op vandaag verbrabantsing van het B-Limburgs, vb.
patat ipv eerpelgritsel ipv reek
klappen ipv kallengij ipv du/dich
talige gevolgentalige gevolgen