เศรษฐกิจพอเพียง เรื่องฝนหลวง

ประวตความเปนมา ประวต เมอคราวทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช เสดจพระราชด าเนนเยยมพสกนกร เมอป พ.ศ. 2498 ใน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดทรงรบทราบถงความเดอดรอนทกขยากของราษฎรและเกษตรกรทขาดแคลนน าอปโภคบรโภคและการเกษตร จงไดมพระมหากรณาธคณพระราชทานโครงการพระราชด าร "ฝนหลวง"(Artificial rain) ใหกบ ม.ร.ว.เทพฤทธ เทวกล ไปด าเนนการ ซงตอมาไดเกดเปนโครงการคนควาทดลองปฏบตการฝนเทยมหรอฝนหลวงขน ในสงกดส านกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ เมอป พ.ศ. 2512 ดวยความส าเรจของ โครงการ จงไดตราพระราชกฤษฎกากอตงส านกงานปฏบตการฝนหลวงขนในป พ.ศ. 2518 ในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ เพอเปนหนวยงานรองรบโครงการพระราชด ารฝนหลวงตอไป

การท าฝนเทยมหรอฝนหลวงเปนกรรมวธการเหนยวน าน าจากฟา ใชเครองบนบรรจสารเคมขนไปโปรยในทองฟา โดยดจากความชนของเมฆและสภาพทศทางลมประกอบกน ปจจยส าคญทท าใหเกดฝนคอ ความรอนชนปะทะความเยน และมแกนกลนตวทมประสทธภาพในปรมาณทเหมาะสม กลาวคอ เมอมวลอากาศรอนชนทระดบผวพนขนสอากาศเบองบน อณหภมของมวลอากาศจะลดต าลงจนถงความสงทระดบหนง หากอณหภมทลดต าลงนนมากพอกจะท าใหไอน าในมวลอากาศอมตว จะเกดขบวนการกลนตวเองของไอน าในมวลอากาศขนบนแกนกลนตว เกดเปนฝนตกลงมา ฉะนนสารเคมทใชจงประกอบดวย "สตรรอน" ใชเพอกระตนเรงเรากลไกการหมนเวยนของบรรยากาศ, "สตรเยน" ใชเพอกระตนกลไกการรวมตวของละอองเมฆใหโตขนเปนเมดฝน และสตรทใชเปนแกนดดซบความชน เพอใชกระตนกลไกระบบการกลนตวใหมประสทธภาพสง

ตนก าเนดโครงการพระราชด ารฝนหลวง "...แตมาเงยดทองฟา มเมฆ ท าไมมเมฆอยางน ท าไมจะดงเมฆนลงมาใหได กเคยไดยนเรองการท าฝน กมาปรารภกบคณเทพฤทธ ฝนท าไดม มหนงสอ เคยอานหนงสอท าได..."

โครงการพระราชด ารฝนหลวง เปนโครงการทกอก าเนดจากพระมหากรณาธคณ ททรงหวงใยในความทกขยากของพสกนกรในทองถนทรกนดาร ทตองประสบปญหา ขาดแคลนน า เพออปโภคบรโภค และเกษตรกรรม อนเนองมาจากภาวะแหงแลง ซงมสาเหตมาจาก ความผนแปร และคลาดเคลอนของฤดกาลตามธรรมชาต จากพระราชกรณยกจ ในการเสดจพระราชด าเนนเยยมพสกนกร ในทกภมภาคอยางตอเนอง สม าเสมอนบแตเสดจขนเถลงถวลยราชสมบต จนตราบเทาทกวนน ทรงพบเหนวาภาวะแหงแลง ไดทวความถ และมแนวโนมวา จะรนแรงยงขนตามล าดบ เพราะนอกจากความผนแปร และคลาดเคลอนของฤดกาล ตามธรรมชาตแลว การตดไมท าลายปา ยงเปนสาเหตใหสภาพแวดลอมทางธรรมชาต เปลยนแปลงอยางรวดเรว ซงสรางความเดอดรอนใหแกราษฎร ในทกภาคของประเทศ ท าความเสยหายแกเศรษฐกจโดยรวมของชาตเปนมลคามหาศาลในแตละป

ตามเสนทางทเคยเสดจพระราชด าเนน ทงภาคพนดน ทางอากาศยานดงกลาว ทรงสงเกตเหนวามเมฆปรมาณมากปกคลมทองฟา แตไมสามารถกอรวมตวกน จนเกดเปนฝนได เปนเหตใหเกดภาวะฝนทงชวงระยะยาวทงๆ ทเปนชวงฤดฝน ทรงคดค านงวา นาจะมมาตรการทางวทยาศาสตร ทจะชวยใหเมฆเหลานนกอรวมตวกนจนเกดเปนฝนได ทรงเชอมนวา ดวยลกษณะของกาลอากาศ ภมอากาศ และภมประเทศของประเทศไทย ซงตงอยในภมภาคเขตรอน และอยในอทธพลของฤดมรสมของทวปเอเชย โดยเฉพาะฤดมรสมตะวนตกเฉยงใตซงเปนฤดฝน และเปนฤดเพาะปลกประจ าป ของประเทศไทย จะสามารถดดแปรสภาพอากาศ ใหเกดเปนฝนตกได อยางแนนอน

ตามททรงเลาไวใน RAINMAKING STORY จาก พ.ศ. 2498 เปนตนมา ทรงศกษาคนควา และวจยทางเอกสาร ทงดานวชาการอตนยมวทยา และการดดแปรสภาพอากาศ ซงทรงรอบร และเชยวชาญ เปนทยอมรบทงใน และตางประเทศ จนทรงมนพระทย จงพระราชทานแนวคดนแก ม.ร.ว.เทพฤทธ เทวกล ผเชยวชาญในการวจยประดษฐทางดานเกษตรวศวกรรม ของกระทรวงเกษตรและสหกรณขณะนนในปถดมา และทรงพระกรณา โปรดเกลาโปรดกระหมอม ใหหาลทางทจะท าใหเกดการทดลองปฏบตการ ในทองฟาใหเปนไปได

การทดลองในทองฟาเปนครงแรก จนถงป พ.ศ. 2512 กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดจดตงหนวยบน ปราบศตรพชกรมการขาว และพรอมทจะใหการสนบสนน ในการสนองพระราชประสงค ม.ร.ว.เทพฤทธ เทวกล จงไดน าความขนกราบบงคมทล พระกรณาทรงทราบวา พรอมทจะด าเนนการ ตามพระราชประสงคแลว ดงนนในปเดยวกน ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหท าการทดลองปฏบตการจรงในทองฟาเปนครงแรก เมอวนท 1-2 กรกฎาคม 2512 โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ แตงตงให ม.ร.ว.เทพฤทธ เทวกล เปนผอ านวยการโครงการ และหวหนาคณะปฏบตการทดลอง เปนคนแรก และเลอกพนทวนอทยานเขาใหญเปนพนททดลองเปนแหงแรก โดยทดลองหยอดกอนน าแขงแหง (dry ice หรอ solid carbondioxide) ขนาดไมเกน 1 ลกบาศกนว เขาไปในยอดเมฆสง ไมเกน 10,000 ฟต ทลอยกระจดกระจายอยเหนอพนททดลองในขณะนนท าใหกลมเมฆทดลองเหลานน มการเปลยนแปลงทางฟสกสของเมฆอยางเหนไดชดเจน เกดการกลนรวมตวกนหนาแนน และกอยอดสงขนเปนเมฆฝนขนาดใหญ ในเวลาอนรวดเรวแลวเคลอนตวตามทศทางลม พนไปจากสายตา ไมสามารถสงเกตได เนองจากยอดเขาบง แตจากการตดตามผล โดยการส ารวจทางภาคพนดน และไดรบรายงานยนยนดวยวาจาจากราษฎรวา เกดฝนตกลงสพนททดลองวนอทยานเขาใหญในทสด นบเปนนมตหมายบงชใหเหนวา การบงคบเมฆใหเกดฝนเปนสงทเปนไปได

ดวยสายพระเนตรทยาวไกลและทรงความอจฉรยะในพระองคทานดงนนในป พทธศกราช2498 จงไดมพระราชด ารคนหาวธการ ทจะท าใหเกดฝนตกนอกเหนอจากทจะไดรบจากธรรมชาตโดยน าเทคโนโลยน าสมยและทรพยากรทมอยประยกตกบศกยภาพของการเกดฝนในเขตรอน เชน ประเทศไทยมงขจดปญหาความเดอดรอนดงกลาว และทรงมพระราชหฤทยเชอมนวาวธการดงกลาวนจะท าใหการพฒนาระบบการจดทรพยากรน าของชาตเกดความพรอมและครบบรบรณตามวฏจกรของน า คอ

1.การพฒนาระบบการจดการทรพยากรแหลงน าใตดน 2.การพฒนาระบบการจดการทรพยากรแหลงน าผวดน 3.การพฒนาการจดการทรพยากรแหลงน าในบรรยากาศ และทรงเชอมนในพระราชหฤทยวาดวยลกษณะภมประเทศและภมอากาศของประเทศจะสามารถ

ด าเนนการใหบงเกดผลส าเรจไดอยางแนนอน ดงนนในป พทธศกราช 2499 จงไดทรงพระมหากรณาพระราชทานโครงการพระราชด าร "ฝนหลวง" ใหหมอมราชวงศเทพฤทธ เทวกล รบไปด าเนนการศกษาวจยและการพฒนากรรมวธการท าฝนใหบงเกดผลโดยเรว พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงก าหนดขนตอนของกรรมวธการท าฝนหลวงขนเพอใหเขาใจไดงายๆ

เปนขนตอนทเมฆธรรมชาตเรมกอตวทางแนวตงการปฏบตการฝนหลวงในขนตอนนจะมงใชสารเคมไปกระตนใหมวลอากาศเกดการลอยตวขนสเบองบน เพอใหเกดกระบวนการชกน าไอน าหรอความชนเขาสระบบการเกดเมฆระยะเวลาทจะปฏบตการในขนตอนนไมควรเกน 10.00 น. ของแตละวนโดยการใชสารเคมทสามารถดดซบไอน าจากมวลอากาศไดแมจะมเปอรเซนตความชนสมพทธต า (ม คา Critical relative humidity ต า)เพอกระตนกลไกของกระบวนการกลนตวไอน าในมวลอากาศ (เปนการสราง Surrounding ใหเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของเมฆดวย) ทางดานเหนอลมของพนทเปาหมาย เมอเมฆเรมเกดมการกอตวและเจรญเตบโตทางตงแลวจงใชสารเคมทใหปฏกรยาคายความรอนโปรยเปนวงกลมหรอเปนแนวถดมาทางใตลมเปนระยะทางสนๆ เขาสกอนเมฆเพอกระตนใหเกดกลมแกนรวม(main cloud core) ในบรเวณปฏบตการส าหรบใชเปนศนยกลางทจะสรางกลมเมฆฝนในขนตอนตอไป

เปนขนตอนทเมฆก าลงกอตวเจรญเตบโตซงเปนระยะส าคญมากในการปฏบตการฝนหลวงเพราะจะตองไปเพมพลงงานใหแก updraft ใหยาวนานออกไปตองใชเทคโนโลยและประสบการณหรอศลปะแหงการท าฝนควบคไปพรอมๆ กนเพอตดสนใจโปรยสารเคมฝนหลวงชนดใด ณ ทใดของกลมกอนเมฆ และในอตราใดจงเหมาะสมเพราะตองใหกระบวนการเกดละอองเมฆสมดลกบความแรงของ updraft มฉะนนจะท าใหเมฆสลาย

เปนขนตอนสดทายของกรรมวธปฏบตการฝนหลวงเมฆหรอกลมเมฆฝนมความหนาแนนมากพอทจะสามารถตกเปนฝนไดภายในกลมเมฆจะมเมดน าขนาดใหญมากมาย หากเครองบนบนเขาไปในกลมเมฆฝนนจะมเมดน าเกาะตามปกและกระจงหนาของเครองบนเปนขนตอนทส าคญและอาศยประสบการณมากเพราะจะตองปฏบตการเพอลดความรนแรงของ updraft หรอท าใหอายของ updraft หมดไปส าหรบการปฏบตการในขนตอนนจะตองพจารณาจดมงหมายของการท าฝนหลวง ซงมอย 2 ประเดนคอเพอเพมปรมาณฝนตก (Rain enhancement) และเพอใหเกดการกระจายการตกของฝน (Rain redistribution)