Joint Warrior, maatstaf voor maritiem oefenen

Zr.Ms. Van Amstel heeft een nieuwe mast

Alle Hens 04|1

3

33 Sport | 34 Logboek | 39 Mensen & Mutaties

Een nieuwe mast voor Zr.Ms. van Amstel

En verder:

Gouden ambacht op het Marinebedrijf

Marineman haalt monument boven water

Joint Warrior: opmaat voor operaties

30

10

26

4

Colofon:

Coverfoto: Matroos Bas van Oord als boordschutter tij-dens de oefening Joint Warrior bij de kust van Schotland. (Foto: Gerben van Es, AVDD)

Uitgave:Alle Hens is een uitgave van de Konink-lijke Marine, geproduceerd door het Dienstencentrum Defensiemedia. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden verleend.

Hoofdredactie:KLTZSD Robin MiddelEindredactie:LTZ2OC Maartje van der Maas

Lay-out:Grafische Dienst, Audiovisuele Dienst Defensie, Den Haag

Druk:OBT B.V., Den Haag

Redactieadres:Alle Hens Postbus 10.000 | 1780 CA Den HelderTelnr.: 0223 657 660DSN 209 57660E-mail: allehens@mindef.nl

Internet:www.defensie.nl

Kopijdatum:De deadline voor het volgende nummer van Alle Hens valt op 16 mei.

AbonnementenwetSinds 1 december 2011 is de nieuwe Abonnementenwet van kracht. Deze is van invloed voor abonnementen van betalende abonnees. Kijk voor meer informatie op de website www.aboland.nl en de specifieke pagina voor dit blad/deze krant.

Abonnementsprijs:€ 17,02(buitenland € 21,55 per jaar)

Aanhaling uit en overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding.

ISSN 0024-0389

Voor adreswijzigingen KM personeel0223 657386of Voorlichting.Marine@mindef.nl

Adreswijzigingen Veteranen:Stichting Veteraneninstituut Postbus 125 | 3940 AC DoornTelnr.: 0343 474 150

Adreswijzigingen betalende abonnees:AbonnementenlandPostbus 20 | 1910 AA UitgeestTelnr.: 0900 226 52 63 (10ct p/m)www.aboland.nl

2A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

WaarderingDe mariniers en het vlootpersoneel die de harde kern vor-men van Police Trainings Group 5 zijn medio afgelopen maand vertrokken naar Afghanistan. Zij gaan daar een bijzondere periode tegemoet, waarin ze nog tientallen politieagenten moeten opleiden maar ook de redeployment naar Neder-land zullen uitvoeren.

Tijdens de oefening Joint Warrior heeft de staf van NL-MARFOR belangrijke stappen gezet in het opwerktraject naar de gereedstellingsoefening African Partnership voor de Westkust van Afrika en de anti-piraterijmissie Atalanta in het najaar van 2013. De commandant NLMARFOR zal aan boord van het vlaggenschip Zr.Ms. Johan de Witt het com-mando voeren over deze laatste operatie. De gemeen-schappelijke inspanningen van de internationale gemeen-schap in de regio rondom de Hoorn van Afrika hebben tot nu toe geleid tot een duidelijke afname van piraterij. Ons werk tegen piraterij wordt gewaardeerd. Afgelopen week nog kreeg ik een mail van het Nederlandse kantoor van de rederij Maersk, waarin stond: “Wij danken de marine voor haar bijdrage zo ver in de strijd tegen piraterij. Dit wordt zeer door onze bemanningen gewaardeerd en wij hopen dat u onze schepen zal blijven beschermen, totdat dit pro-bleem is verholpen.” Een mooier compliment kunnen we niet krijgen.

Maar niet alleen piraterij bij Afrika belemmert de scheep-vaart naar Nederland. Aankomende maand vertrekken onze mijnenbestrijdingsexperts naar de Straat van Hormuz voor een internationale mijnenbestrijdingsoefening. Een belangrijk gebied om te oefenen, omdat de mijnendreiging daar zeer reëel is en dat een enorm probleem kan opleve-ren voor de handel. De specialisten zullen daar met hun ap-paratuur zoeken naar ongeregeldheden die het scheep-vaartverkeer kunnen stil leggen.

KernpuntenIn deze Alle Hens ziet u een keur aan artikelen waarin de kernpunten van het Commando Zeestrijdkrachten terugkomen. Operationeel, maar met goede ondersteuning van de wal. Overal ter wereld inzetbaar, maar niet zonder de mens en het thuisfront te vergeten. Innovatief, maar met oog voor ceremonieel en traditie. Grensverleggend, maar met veiligheid hoog in het vaandel.

InnovatiesDe opening van het diepste, geconditioneerde buitenduiklocatie Triton 21 en de duiksimulator en behandelkamer Medusa, zijn innovaties die onze specialisten nog beter zullen voorbereiden op hun taak. Later dit jaar zal ook de duiktoren Triton 12 bij zwembad De Schots in Den Helder openen. In deze toren kunnen de duikers in opleiding veilig en met goede commu-nicatie de herhalingsduiken maken die ze nodig hebben om op wereldni-veau te kunnen blijven acteren. Dit zijn slechts enkele in het grote scala aan innovaties die we uitvoeren om ons werk veiliger en beter behapbaar te maken. Zo kunt u lezen dat in deze maand ook de nieuwe mast is geplaatst op Zr.Ms. Van Amstel en in het project RACUN wordt nagedacht over slim-me maritieme netwerkverbindingen.

TroonswisselingNaast operationele inzet, planning en oefening was het een eer om een aantal van onze oude tradities en waarden uit te dragen tijdens de troons-wisseling van Koning Willem-Alexander. Vlootpersoneel en mariniers ver-zorgende mede het ceremonieel bij het Paleis en de Nieuwe Kerk op de Dam, Zr.Ms. Evertsen die ‘s ochtends saluut afgaf en gejoel tijdens de sail-past van het Koninklijk Paar op het IJ en de muziek van de Marinierskapel. Daarnaast verschillende vaartuigen op het water en mensen in de organi-satie van de Koninklijke Sail. Dit allemaal georganiseerd vanaf het Marine Etablissement Amsterdam. We waren op gepaste wijze aanwezig tijdens deze bijzondere dag en daar ben ik trots op. Trots was ik ook tijdens de uitreiking van de dapperheidsonderscheidingen aan drie van onze mari-niers die betrokken waren bij vuurcontact in Afghanistan.

We maken ons de komende maanden op voor een aantal evenementen waar we al deze kernpunten nog duidelijker aan de Nederlandse sa-menleving kunnen laten zien: 40 jaar samenwerking UKNL Amphibious Force en later de Marinedagen en Sail Den Helder. Dat zullen we fier en samen als een hechte groep doen. Ik verwacht u dan ook allemaal op de Saamhorigheidsdag op 20 juni: Marine 525!

Vice-admiraal Matthieu BorsboomCommandant Zeestrijdkrachten, Admiraal BeneluxTwitter: @VADMBORSBOOM

C O L U M N

3 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

O E F E N I N G

Ieder zijn uitdaging

Joint Warrior, maatstaf voor maritiem oefenen

April stond voor veel van de operationele eenheden in het teken van Joint Warrior, de grootste

maritieme oefening van het jaar. Met maar liefst 11 samenwerkende landen en een oefengebied dat

de hele Schotse kust omhelst, zou je bijna het overzicht kwijtraken. Tijd dus om in te zoomen op een

aantal van de mensen die deel hebben genomen aan Joint Warrior. Hoe hebben zij de oefening erva-

ren? Tekst: Alex Kranenburg | Foto’s: Gerben van Es (AVDD)

4A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

O E F E N I N G

↘

5 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

“Joint Warrior is de maatstaf voor maritiem oefenen”

CDR Peter Lenselink, Commander Task Group 315.01 Joint Warrior is dé maatstaf voor maritiem oefenen. Er is geen andere oefening in de Europese wateren waarbij het complete scala van ma-ritiem en amfibisch optreden aan de orde is. Dat is dan ook de reden dat we deelnemen. Op en vanuit zee. Joint Warrior is zeer geschikt om de gereedheid van de operationele eenheden te bestendigen.

Tijdens deze oefening zit ik met mijn NLMARFOR-staf geembarkeerd aan boord van Zr.Ms. Evertsen. In het scenario ben ik de Multi National Force commander en wij zijn hier om namens de Verenigde Naties stabi-liteit in de regio te brengen. We gebruiken Joint Warrior ook om de NL-MARFOR- staf gereed te stellen voor de EU-operatie Atalanta van later dit jaar, die zich richt op het tegengaan van piraterij in de Somalische wateren en we bestendigen onze uitstekende relatie met de Royal Navy en de Royal Marines. Tijdens Atalanta zal ik als commander van onze seaforce optreden. We kunnen met Joint Warrior zelf de oefendoelstel-lingen aanleveren, zodat we ons zeer gericht kunnen voorbereiden op Atalanta. Een goed voorbeeld daarvan zijn de antipiraterijoperaties die in het scenario zijn opgenomen. Na Joint Warrior zitten de deelne-mende eenheden op een goed operationeel niveau en is de NL-MARFOR-staf klaar voor de uitdagingen van Atalanta.

“Joint Warrior is ideaal om tactieken die nog in ontwikkeling zijn te oefenen”

LTZ 2 OC Sary van Oosten“Ik werk bij het Maritieme Doctrine en Tactieken Cen-trum, wij houden ons bezig met het opzetten en evalu-eren van maritieme tactieken. Joint Warrior is een ideale omgeving om tactieken die nog in ontwikkeling zijn te oefenen en aan te passen. Omdat we veel invloed op het scenario hebben, kunnen we erg gericht oefenen en bepaalde tactieken in de praktijk brengen. We oefenen vandaag op een scenario waarbij we door vele kleine schepen tegelijk worden aangevallen, een zogenaamde SWARM-attack. Ons vlootverband wordt door rubberboten, jetski’s en andere kleine boten aan-gevallen. Omdat we tegenwoordig veel opereren in minder welvarende gebieden, zie je dat de dreiging van een aanval met kleinere, geïmproviseerde eenhe-den groter is geworden. De uitdaging ligt hem in het dicht bij elkaar varen binnen het vlootverband en de onderlinge communicatie tussen alle deelnemende schepen. Doordat we bij Joint Warrior met zo veel internationale marines opereren, kunnen we de werkwijze goed op elkaar aanpassen. Na afloop van de oefening ga ik aan de slag met het evalueren en verder bijschaven van deze werkwijze. De feedback van de deelnemende schepen en eenheden is hierin erg belangrijk, dus dat is een van de eerste dingen waar ik naar ga kijken.”

O E F E N I N G

6A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

“Ik hou het overzicht”

SGTODND Jet van Gemert, Bootsvrouw Zr.Ms. Rotterdam“Als bootsvrouw op Zr.Ms. Rotterdam heb ik een team van kwartier-meesters en matrozen om me heen. Tijdens Joint Warrior zijn wij onder andere de spil in het laden en ontladen van voertuigen, goederen en mensen. Ik hou het overzicht op wat er binnenkomt en weg gaat. Voor ons maakt het weinig uit wat voor oefening of operatie we draaien, ons werk blijft hetzelfde qua opzet. Het feit dat er nu veel Britse colle-ga’s zijn verandert hier niets aan, we kunnen prima met ze samenwer-ken en eigenlijk merk je er weinig van. Wij zorgen dat de schepen bela-den worden en alles gereed is wanneer dat nodig is.

Naast mijn normale werk ben ik ook instructeur fysieke training van de vloot. Vorig jaar heb ik daarin mijn opleiding afgerond. Ik wil iedereen fit krijgen en ben daar ook echt voor gemaakt. Ik pak die jonge gasten stevig aan. Vroeger probeerde ik ze al te motiveren, maar nu mag ook legaal. Als ons schip richting Afrika gaat, zal ik ook samenwerken met de sportinstructeurs van de mariniers, om zo iedereen te laten bewe-gen aan boord. Ik vind de instructeurs van de vloot een goede zaak. Het maakt niet uit wie het doet, maar vooral dat het gebeurt. Ook tij-dens missie.”

↘

“Voor mij een goed moment om als commandant te starten”

KLTZ Jos Oppeneer, Commandant Zr.Ms. Evertsen“ We oefenen met dit scenario om in een politiek ge-voelige omgeving met wisselende omstandigheden in een internationaal verband op te treden. Daarnaast oefenen we hoe je om moet gaan met de media en trainen hoe we, indien we daadkrachtig op moeten treden, onze wapencapaciteiten op gepaste wijze in kunnen zetten. Joint Warrior is uniek in zijn diversiteit en omvang van deelnemende eenheden en landen. Zo oefenen we het opereren tot in het hoogste gewelds-spectrum door middel van de bestrijding van opper-vlaktedoelen, luchtdoelen en onderwaterdoelen. Maar denk ook aan antipiraterijoperaties of het evacueren van burgers uit gevaarlijke gebieden. Die mix geeft Joint Warrior een nadrukkelijke meerwaarde als oefe-ning. Daarnaast is de locatie ook erg goed om te oefe-nen. Door de uitdagende en wisselende weersomstan-digheden, leert de bemanning hier plannen op het laatste moment bij te stellen en zich continu aan te passen. Het feit dat Evertsen nu ook stafschip is, geeft een extra oefenwaarde, omdat we naast de inzet van het schip nu ook volledige ondersteuning aan de NL-MARFOR-staf geven. Voor mij een goed moment om als commandant van de Evertsen te starten. Ik ben on-derdeel van de bemanning en wij leren op deze wijze snel goed samen te werken en elkaar in rap tempo te leren kennen.”

O E F E N I N G

7 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

“Druk, maar wel leuk en soms even doorbijten”

MATR Bas van den Oord, Matroos operationele dienst“Als matroos operationele dienst ben ik veel op de brug bezig geweest. Ik ben uitkijker, roerganger en gisteren ook boordschutter geweest tijdens deze oefening. Tijdens de SWARM-oefening stond ik namelijk achter het .50-boordgeweer, terwijl we werden aangevallen door rubberboten en jetski’s. Ik gaf vuur terug, dat was mooi om te doen. Ik had al lang niet meer met blanks geschoten en dat maakt het oefenen een stuk echter. Het was goed om de procedures voor de wapens weer door te nemen en deze ook echt uit te voeren. Verder kijk ik erg uit naar de luchtverdedigingoefeningen en staan er ook nog veel oefeningen op het programma qua onderzeebootbestrijding. Het weer is erg wisselvallig, wat ik altijd wel mooi vind. Ik vind het leuk om met zwaar weer te oefenen en het schip op de golven te laten klappen. Vorig jaar was ik ook bij Joint Warrior en het blijft een mooie oefening. Qua drukte lijkt het op de vorige keer: druk, maar wel leuk en soms even doorbijten.”

“Bij Joint Warrior heb je niet alles zelf in de hand”

KPLMARNSALG Bernd Klom, Junior onderofficier operaties“Mijn dagelijkse bezigheden bestaan uit het voorbereiden en plannen van de oefe-ning. Ik doe bijvoorbeeld aanvragen voor accomodaties, schietbanen, noem het maar op. Tijdens Joint Warrior ben ik voornamelijk plotter. Wij zorgen dat inzichtelijk wordt wat de plannen van de operatie zijn. We vertalen de plannen naar praktische zaken, zoals hand-outs met plattegronden. Bij een normale bergtraining heb je alles zelf in de hand, bij Joint Warrior is dat niet het geval vanwege het scenario. Dat maakt het uitda-gend. Het geeft me daarom voldoening als we alles tot een goed product hebben we-ten te brengen, dat prikkelt me. Tot nu toe verloopt het allemaal goed. Morgen gaan we het veld in en ook ik ga dan mee. Er komt dan wat meer bij kijken, omdat je com-municatie en verbindingen ook meteen goed moeten zijn. Na Joint Warrior zullen we meer oefeningen gaan draaien, waarvoor we ook al zijn begonnen met plannen.”

“Ik heb veel vrijheid en verantwoordelijkheid”KPLMARNSALG Ronald van den Hoven, 1e bestuurder van LCVP landingsvaartuig

“Ik ben eerste bestuurder van een LCVP M5C bij de bootcompagnie van de mariniers. Samen met mijn tweede bestuurder varen wij het landingsvaartuig. Verder bestaat ons team uit een technische matroos van de vloot. Tijdens Joint Warrior transporteren wij mariniers van schip naar land, dat noemen wij de ‘schip-standbeweging’. Maar ook van schip naar schip, zoals van Zr.Ms. Rotterdam naar de Engelse Bulwark. We hebben de 21e en 23e compagnie al naar het land gebracht en veel geoefend met lan-dingen. Het mooie aan mijn functie vind ik dat ik gigantisch veel vrijheid heb. Zo lang ik mijn eigen toko voor elkaar heb, blijft dat ook zo. Ik vaar dit landingsvaartuig en ben daar verantwoordelijk voor, dat vind ik het mooie van het werken bij de bootcompag-nie.

Tot nu toe verloopt Joint Warrior goed, ik kan hier prima mijn werk doen met mijn team en het is een goede oefening. De samenwerking met de Engelsen verloopt ook soe-peltjes. Ik ben zelf amfibisch opgeleid in Engeland. We zijn dus hetzelfde opgeleid en kunnen en werken hetzelfde. Dat werkt altijd gemakkelijk.”

↑

De Defensie Duikschool maakt zich op voor de toekomstOp 23 maart 1837 werden de eerste marineschepen uitgerust met duikcapaciteit. Meer dan 175 jaar

later is de gemeenschap van mensen die werken onder overdruk bij Defensie behoorlijk uitgebreid. Ze

worden opgeleid op de Defensie Duikschool in Den Helder. Op 22 maart opende de school het

duikbassin Triton 21 en op 24 april is de duiksimulator en behandelkamer Medusa heropend. Tel

daarbij op de lastank, de wrakduiksimulator, de vijf duikvaartuigen, het Duikmedisch Centrum en de

duiktoren Triton 12, die in september wordt geopend. Met deze hypermoderne faciliteiten is de

Defensie Duikschool klaar voor de toekomst. Tekst: Maartje van der Maas | Foto’s: Dave de Vaal (AVDD)

Een duiker moet tijdens zijn opleiding een aan-tal stadia doorlopen. De theorie neemt hij tot zich op de wal. De eerste duiken maakt hij in het zwembad om daarna in de duiktoren tot 9 meter

te duiken. Daarop volgt de stap naar het diepe geconditioneerde water, tot 21 meter. Als al die stappen zijn doorlopen is de duiker klaar voor open water.

H A R D W A R E

8A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

De Defensie Duikschool maakt zich op voor de toekomst

Triton 12 en Triton 21Triton 21 is de diepste geconditioneerde buitenduiklocatie in Nederland. Dit 21-meter diepe zoutwaterbad heeft een aantal grote voordelen. Het ligt om te beginnen naast de Defensie Duikschool en het Duikmedisch Centrum. Dit bespaart niet al-leen kosten en tijd voor verplaatsing, maar garandeert in deze fase van de opleiding de beste duikmedische ondersteuning in de nabijheid is. Duiken blijft nu eenmaal gepaard gaan met risico’s en dus is maximale beheersing vereist. Daarnaast is het bad geconditioneerd: er is zicht, er is geen stroming, geen scheepvaart en er zijn geen obstakels waar de duiker zich aan kan stoten. Het is daarentegen wel mogelijk om obstakels (ijs) te simuleren door bijvoorbeeld doeken over het bad te trek-ken. Er zijn optopmogelijkheden voor drukhouders, driepla-teau’s voor instructie, een kraan voor zware werkzaamheden en goede mogelijkheden om te communiceren. Kortom: een uitstekend instructiebassin.

Triton 12 is een 9 meter diepe duiktoren, met een 3 meter diep ontsnappingsluik op de bodem, die in aanbouw is bij zwem-bad De Schots in Den Helder. Samen vormt dit de 12 meter waarop de naam is gebaseerd. Het ontsnappingsluik betreft een single escape tower (SET) voor veiligheidstrainingen van onderzeebootbemanningen en het trainen van speciale ope-raties. Door de diepte is de toren uitermate geschikt om de basis te leggenvoor de zelfredzaamheid van de duikers en heeft hiertoe uitstekende faciliteiten om met de duikers te communiceren en hun veiligheid te waarborgen. Deze toren wordt 170 dagen per jaar gebruikt door Defensie. De overige dagen is hij beschikbaar voor onder andere duikers van de brandweer.

De MedusaDe Medusa is een duiksimulator en behandelingscompres-sietank die gezamenlijk met het Duikmedisch Centrum, de Defensie Duikgroep en de Defensie Duikschool gebruikt wordt. Deze tank was aan modernisering toe. Om de Medusa toekomstbestendig te maken is de aansturing vernieuwd. Daartoe zijn alle leidingen, meters, communicatiemiddelen en lampen van de behandelkamer vervangen. Het bedie-ningspaneel en het gascontrolepaneel hebben een facelift gekregen en nieuwe is ingebracht. In dit project is nauw sa-mengewerkt met de afdeling hoge en lage druksystemen en duikuitrusting van DMO. De Medusa wordt voor legio doel-einden gebruikt. Tien tot vijftien keer per jaar vindt hier een medische behandeling plaats. Maar ook duiksimulaties, we-tenschappelijk onderzoek en het valideren van duiktabellen en het testen van apparatuur gebeurt in Medusa.

H A R D W A R E

9 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

H I S T O R I E

Het Caribisch Gebied verlost van nazi-Duitsland

Sergeant van de logistieke dienst Dick de Bruin bezoekt in 1990 de erebegraafplaats Arlington en

het Vietnam monument The Wall in Washington. Het maakt diepe indruk op hem. Een niet aflatende

interesse voor veteranen en oorlogsslachtoffers is gewekt. Hij besluit dit te combineren met een

andere hobby: duiken. Zo haalt hij samen met het SS Oranjestad duikteam de schroef van dit

vergane schip boven water en maakt een monument ter herdenking van de slachtoffers van de

Tweede Wereldoorlog in het Caraibisch Gebied mogelijk. Tekst: Bart Hetebrij | Foto’s: Dick de Bruin en het Ulster

Folk en Transport Museum

Marineman haalt oorlogsverhalen boven water

DiepzeeduikenGefascineerd door deze lokale geschiedenis, besluit De Bruin onder water een kijkje te nemen bij de SS Oranjestad. Er is echter een probleem. “Het schip ligt op 70 meter diepte en niemand heeft de exacte coördinaten. Er is nog niet eerder op gedoken. Tot ik in 2009 hoorde dat de Arubaan Percy Sweetnam (67) op de Oranjestad gedoken heeft. Hij bleek be-reid ons mee naar beneden te nemen. We namen extra pers-lucht mee en aan de lijn hingen extra flessen zuurstof voor decompressiestops. De duik zelf duurde vijf kwartier, waar-van 17 minuten echte duiktijd. De afdaling duurde ook nog eens vijf minuten. Dus de tijd voor het wrak zelf was zo’n 12 minuten. Ik zag dat de bakboordschroef van de as afgebro-ken was. Dat betekende dat de schroef te bergen moest zijn.”

MonumentDufi Kock, een Arubaanse historicus, is rond die tijd bezig met het oprichten van een monument voor alle gevallenen van de Tweede Wereldoorlog op Aruba. De Bruin en Sweet-nam zoeken contact met hem en geven aan dat de schroef voor dit doel een mooi monument zou zijn. Dufi reageert enthousiast. “Op dat moment werden de plannen om de schroef te bergen serieus.” De sergeant gaat op zoek naar fo-

De Bruin heeft al een opleiding tot scheepsduiker gevolgd als hij geplaatst wordt op Aruba. Hij duikt de geschiedenis van het eiland in en ontdekt dat tijdens de Tweede Wereld-oorlog in het hele Caraibische Gebied vijfenvijftig U-boten actief waren om de bauxiet- en oliebevoorrading van de geallieerden lam te leggen. Olie uit Venezuela werd op Aruba in de Lago raffinaderij verwerkt tot hoogwaardige vliegtuigbrandstof. Bijna negentig procent van alle vliegtuigbrandstof voor het Europese front kwam hier vandaan.

Voor de Duitsers is het vernietigen van de raffinaderij van vi-taal belang. Zij lanceren operatie Neuland. Vijf U-boten, de Neulandgruppe, krijgen de opdracht het tankerverkeer tus-sen Venezuela, Aruba en Curaçao te beëindigen. De Duitsers boeken succes. In de nacht van 15 op 16 februari 1942 liggen de SS Oranjestad en de SS Pedernales volgeladen en afge-meerd voor de raffinaderij. Niemand is zich bewust van de U-156 die geruisloos door het water glijdt en de doelen via de periscoop onder zicht houdt. De schepen zijn kansloos. De afgevuurde torpedo’s treffen doel. De Oranjestad zinkt na een heftige brand van een uur. De Pedernales drijft zwaarbe-schadigd af naar Noord-Aruba. Met het boordkanon trachten de Duitsers de raffinaderij zelf in brand te schieten. Doordat men vergeet de mondingstop te verwijderen, ontploft het wapen. Een matroos komt om en een Duitse officier raakt zwaargewond. De raffinaderij blijft gespaard, maar niet veel later treft een torpedo van dezelfde U-156 de SS Arkansas vol midscheeps. Een van de afgevuurde torpedo’s komt op Eagle Beach terecht.

Niemand is zich bewust van de onder-zeeboot die geruisloos door het water glijdt en doelen onder zicht houdt

De tanker SS Oranjestad

0

3

6

9

12

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

70

10A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Marineman haalt oorlogsverhalen boven water

H I S T O R I E

Het duikteam SS Oranjestad: v.l.n.r. Dick de Bruin, Percy Sweetnam, Toine van der Klooster, Rigo Hoencamp, Andre Loonstra en Paulus Martijn.

De scheepsschroef na 67 jaar geborgen.

Duiker Paulus Martijn met de zojuist geborgen bakboord scheepsschroef van de SS Oranjestad.

De schroef wordt na de berging professioneel schoongemaakt in San Nicolas.

Op 18 april 2009 is het zover en komt de schroef boven water. De broer van een van de omgekomen opvarenden is erbij. Het is een emotioneel moment. Sinds 1942 is er niets meer van zijn broer vernomen en nu kwam er iets tastbaars boven. De officiële onthulling liet nog even op zich wachten, maar in februari 2012 is ook deze een feit. De schroef is te zien in het Rancho Maritiem Museum op Aruba. ↑

to’s van het schip. Deze vindt hij uiteindelijk in een museum voor transport in Ierland. Wat de mannen nu nog moeten achterhalen is het gewicht van de schroef, vanwege het be-nodigde hefvermogen van de bergingsballon. Sweetnam belt met allerlei bedrijven in Amerika en die moeite loont. Op grond van de afmetingen weten ze het gewicht op onge-veer 1600 kg te schatten. Achteraf bleek de schroef iets zwaarder te zijn, omdat er nog een stuk as in stak.

Alle informatie en foto's van de berging en de realisa-tie van het monument, is na te lezen op http://www.lago-colony.com/PROPELLOR/DIRECTORY.htm

De berging is ook te zien op Youtube: SS Oranjestad

0

3

6

9

12

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

70

11 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Trojan Midge test beveiligingsbewustzijn

Houd elkaar scherp!De effectiviteit van beveiligingsmaatregelen en voorzieningen binnen het Commando Zeestrijd-

krachten is sterk afhankelijk van het gedrag van de medewerkers binnen de organisatie. Zij kunnen

daarin zowel de sterkste als de zwakste schakel vormen. Onwetendheid, ‘vergeten’ of gewoon

nonchalant gedrag kunnen leiden tot zwakke plekken in de beveiligingsketen. Tekst: Leo de Rooij | Foto’s:

Jaap Spieker (AVDD)

Iedere commandant dient beveiligingsbewust-wording binnen zijn eenheid te stimuleren

Met behulp van een vervalste uitnodiging krijgt onze ‘dadergroep’ toegang aan boord.

“Tijdens de oefening Trojan Midge proberen we met behulp van een gespecialiseerde dadergroep onvolkomenheden in de beveiliging op de diverse CZSK-locaties aan te tonen, zo-dat we die kunnen verbeteren”, verklaart het hoofd Stafbu-reau Integrale Beveiliging, kapitein-luitenant-ter-zee Frans van de Wetering, leider van de oefening. “Beveiliging is na-melijk niet alleen een taak van de Defensie Bewaking- en Be-veiligingsorganisatie (DBBO), maar raakt iedereen. Iedere marinemedewerker fungeert als eerste sensor voor onveilige situaties en kan dus een bijdrage leveren. Het verbeteren van het beveiligingsbewustzijn bij het personeel is daarom een voortdurend punt van aandacht.”

Aan de tand gevoeldEn dus werd in april niet alleen het Nieuwe Haventerrein in Den Helder, maar ook op meerdere locaties binnen het CZSK (Doorn, Amsterdam, Texel) gedurende Trojan Midge een week lang de beveiliging getoetst. Daarbij is niet alleen gekeken naar de effectiviteit van de organisatorische, bouwkundige en elektronische beveiligingsvoorzieningen. Ook het optre-den van DBBO (toegangscontrole, surveillance, aanrijtijden, interventie) is aan de tand gevoeld. Maar de meeste aandacht kreeg toch vooral het testen van het beveiligingsbewustzijn van de marinemedewerker op de werkplek.

A C H T E R G R O N D

De trotse ‘partners in crime’ die zojuist een uitgebreide rondleiding hebben afgedwongen.

12A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Scherp houden“Geen enkele beveiligingsmaatregel zal 100 procent garantie bieden om incidenten te voorkomen”, stelt Van de Wetering. “Maar we moeten de kans op incidenten wel minimaliseren. Iedere commandant dient beveiligingsbewustwording bin-nen zijn eenheid te stimuleren. En door er regelmatig aandacht aan te schenken, wordt dat bewustzijn onderhouden. Dat moeten we niet alleen tijdens deze oefening doen, maar altijd: spreek elkaar aan, houd el-kaar scherp. Alleen met zijn allen houden we het zo beveiligd mogelijk.”

Uitgekiende scenario’sVoor de scenario-oefening Trojan Midge werd een groep reser-visten ingezet die optrad als ‘dadergroep’. Via uitgekiende scenario’s testten zij allerlei beveiligingsmaatregelen, maar vooral het bewustzijn van de medewerkers. Wat gebeurt er als iemand met een ladder over een hekwerk met prikkeldraad probeert te klimmen om bij een beveiligd gebouw te komen? Is er iemand die je daarop aanspreekt of DBBO belt? Hoe makkelijk is het om als ‘demonstrant’ ’s nachts aan boord van een schip te komen om een spandoek aan de brug te hangen? Is de wachtploeg ook in de haven voldoende attent? Kun je met een vervalste uitnodiging (in elkaar geknutseld met behulp van open bronnen zoals inter-net) met een groep zogenaamde cyber-experts aan boord van een fregat komen voor een rondleiding? En wat krijg je dan vervolgens allemaal te zien?

De voorlopige conclusies van de ‘dadergroep’: “Men denkt al snel dat je overal toestemming voor hebt, alleen al omdat je op een marineterrein aanwezig bent. Niemand die ook maar even informeert, of naar papieren vraagt. En dat is niet de bedoeling, want er komen hier op het Nieuwe Haventerrein dagelijks tientallen ‘externen’. Schoonmakers, bouwvakkers, leveranciers of dienstverleners; die kun je toch niet zomaar hun gang laten gaan?”

Dat een beveiligingsoefening als Trojan Midge, echt nuttig is, wordt in praktijk bewezen. Later dit jaar wordt de oe-fening nógmaals gehouden. Na nauwgezette evaluatie worden vervolgens de ervaringen en verbeterpunten voor iedere commandant inzichtelijk gemaakt. ↑

Kunt u even de ladder vasthouden? Behulpzaamheid staat vaak op gespannen voet met beveiligingsbewustzijn.

Hoofd Stafbureau Integrale Beveiliging KLTZ Frans van de Wetering confronteert de commandant van de Zeven Provinciën met de bevindingen van het daderteam.

A C H T E R G R O N D

Tijdens de rondleiding wordt ook een kijkje in de Technische Centrale gegund.

13 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Slimme maritieme netwerkverbindingen

Onder water online

Als kind heb je het vast wel eens geprobeerd in het zwembad: onder water met een vriendje praten. Uit het aquatische gegorgel kon je met moeite een paar woorden destilleren. Stel, je doet dat over kilometers afstand. Zie daar: de uitdaging voor vele marinewetenschappers.

Geklutst geluidNederland, Duitsland, Italië, Noorwegen en Zweden werken daarom binnen de European Defence Agency nauw samen in het project Robust Acoustic Communications in Underwater Networks, kortweg RACUN. "Doel is om te komen tot een werkbare manier om onder water te communiceren via geluidsgol-ven", vertelt luitenant-ter-zee 1 André de Jong, medewerker onderwatertechnologie van de afdeling Sensor-, wapen & integratietechnologie van de Defensie Materieel Organisatie. In april beproeft het EDA-consortium voor de kust van Callantsoog een prototype van dit akoestische onderwaternetwerk. de Jong "Zoals we via de ether berichten via radiogolven verzenden, zo doen we dat ook onder water. Alleen zijn de omstandigheden onder water veel extremer."

"Voor draadloze communicatie onder water heb je heel wat fysieke problemen te overwinnen", zegt Henry Dol, technisch projectleider van TNO. "Zout water, waterdruk, temperatuurvariaties, golven, de zeebodem, zelfs luchtbel-letjes kunnen de verplaatsing van het geluid beïnvloeden. Het signaal komt niet aan of het bereikt de ontvanger helemaal door elkaar geklutst." De Jong licht het toe. "Door

de getijdewerking kun je plots een heel ander type water in een gebied krijgen. Dat beïnvloedt het pad van de geluids-golven: sommige delen komen vertraagd binnen, andere juist versneld. Ze gaan als het ware door elkaar praten."

KakofonieTNO heeft met de RACUN-partners hard gewerkt aan een oplossing voor deze signaalverstoring. In plaats van een traditioneel krachtig laagfrequent signaal over grote afstand te verzenden, vertrouwt RACUN op een reeks kleinere stappen via zogeheten nodes. Deze stationaire en beweeg-bare sensoren detecteren de akoestische data en zenden die op hun beurt door naar de volgende buurnodes. Zo ‘hopt’ het signaal via meerdere nodes naar de ontvanger.

Kan een van de nodes zijn signaal niet doorzenden, bijvoor-beeld door een onderwaterobstakel? Geen probleem, dan komt het via een andere node alsnog binnen. Een multi-hop in vaktermen. Omdat elk stukje signaal is voorzien van een eigen ‘IP-adres’, is de plaats van het fragment in het totale bericht gemakkelijk terug te vinden. Slimme software plakt alle stukjes uit die kakofonie aan geluid op de juiste manier aan elkaar.

Sommetjes makenDat is althans de theorie. Of dat ook in de praktijk zo uitpakt, moet blijken tijdens de beproevingen voor Callantsoog. Twee weken lang zet het internationale onderzoeksteam vanaf het duikvaartuig Nautilus en het Duitse onderzoeksschip

Een internetfilmpje op je mobiele telefoon bekijken? Het is de gewoonste zaak van de wereld. Van de

bovenwaterwereld wel te verstaan. Onder water verloopt communicatie een stuk lastiger. In het

project RACUN werken Defensie en TNO aan een methode om ook onder de zeespiegel data te kunnen

uitwisselen. Tekst: Ingmar Kooman | Foto’s: John van Helvert (AVDD)

1 2

S O F T W A R E

14A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Elisabeth Mann Borgese zowel stationaire nodes als onbeman-de onderwatervoertuigen in. Via op de zeebodem geplaatste, drijvende en varende sensoren creëren ze een mini-netwerk waarover ze data versturen.

Maar dan nog is het niet een kwestie van ‘even’ een geluidssignaal versturen, maakt Dol duidelijk. "We versleutelen de bitjes en bytes van een bericht in een serie van geluidspulsen over verschillende frequentiebanden. Niet alleen mag je tegenstander niet weten wat je commu-niceert, je wilt ook niet onthullen wanneer je communiceert."

"Het is een kwestie van sommetjes maken: niet teveel geluid produceren, maar ook niet te weinig", zegt Dol. De snuggere sensoren weten naar welke geluidsafwijkingen ze moeten speuren en kunnen zo gecodeerde data doorsturen. Denk aan command & control-data of gegevens over zeemijn-achtige objecten.’

ToekomstmuziekToch zijn echte breedbandverbindingen onder water nog verre toekomstmuziek, weet Dol. "Het is nog redelijk onontgonnen terrein, de datarates zijn dan ook veel lager dan in de bovenwereld. Dit is enabling technology, een stap

naar nieuwe toepassingen." Maar, zo voegt De Jong toe, "we bouwen nu samen met TNO belangrijke kennis op van hoe we onderwaternetwerken kunnen laten werken." Online heeft de toekomst, ook onder water, verwacht hij. "Op termijn kun je onderwater-communicatie en -netwerken inzetten voor mijnenbestrij-ding of voor tal van surveillancetaken. Met je scheepssonar scan je nu slechts het gebied om je schip. Plus: je verraadt je eigen aanwezigheid. Voor de beeldopbouw onder water komen in de toekomst relatief goedkope autonome onderwatercommunicatiemiddelen met ingebouwde extra sensoren. Die kunnen straks niet alleen je schip, maar ook havens of zelfs delen van zeestraten bewaken." ↑

Innovatieve samenwerkingDuitsland leidt het RACUN-project en brengt tijdens deze tweede zeegaande proef in Nederland veel hardware en mankracht in. Behalve de Elisabeth Mann Borgese zet ze ook twee bottom nodes van FWG in, een Seacat onderwaterrobot van ATLAS Elektronik, een zogeheten gateway-boei van ELAC Nautik en een wave rider-boei. De Italiaanse weten-schappers zijn gespecialiseerd in de software. Noor-wegen brengt vier bottom nodes in en het Zweedse Saab drie stuks.

Foto 1: De Elisabeth Mann Borgese gebroederlijk naast de Nautilus.

Foto 3: Kleine reparaties aan de hardware zijn gedurende de twee weken

durende seatrails soms ook nodig.

Online heeft de toekomst, ook onder water

Foto 4: Ook een door de firma ATLAS aangepaste Seacat doet dienst in het

onderwaternetwerk.

Foto 5: De Nautilus laat een van de nodes neer op zijn positie.

4 5

3

S O F T W A R E

15 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

De personele vulling van het nieuwe Commando Zeestrijdkrachten

De reorganisatie van het Commando Zeestrijdkrachten heeft het punt bereikt waarop de personele

vulling van de nieuwe organisatie tastbaar wordt. Om u zo optimaal mogelijk te ondersteunen in de

volgende stap in het proces, komt er een digitale vacaturekrant uit. Deze wordt beschikbaar

gesteld op de CZSK reorganisatiepagina op intranet en/of de startpagina Reorganisatie op het

intranetportaal en via het lijnmanagement. Tekst: Fanneke Eelman-Frinks

Op 25 april 2013 hebben de Centrales voor overheidsperso-neel het personeelsvullingsplan voor de tweede keer bespro-ken. In deze bespreking zijn de heroverwegingen die zijn ontvangen op de voornemens tot plaatsing of niet-plaatsing van 29 maart behandeld. Nu het personeelsvullingsplan hiermee een definitieve status heeft gekregen, zal met de verzending van de definitieve plaatsingsbrieven naar het per-soneel worden gestart. Deze brieven geven aan wie zeker een functie heeft in de nieuwe organisatie en voor wie er (nog) geen plaats is. Er volgt nu een periode van drie weken waarin CZSK-vacatures worden gepubliceerd en medewerkers kun-nen solliciteren op nieuwe en/of vacante bestaande functies. Medewerkers hoeven niet op de brieven te wachten, maar kunnen vanaf vrijdag 26 april hun belangstelling al kenbaar maken voor de openstaande vacatures in de vacaturebank. De digitale vacaturekrant biedt een overzicht van deze func-ties.

1. Solliciteren houdt meer in dan alleen belangstelling kenbaar maken in de vacaturebank

2. In de vacaturetekst wordt aan-gegeven wanneer er wordt verwacht dat medewerkers een sollicitatie-brief schrijven

R E O R G A N I S A T I E

De digitale vacaturekrant

16A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

SolliciterenDe vacaturekrant bevat informatie over hoe u via de vacatu-rebank kunt solliciteren en gaat in op het selectieproces dat daarop volgt. “Het is belangrijk dat medewerkers goed we-ten hoe dat proces verloopt”, meldt transitiemanager kapi-tein-ter-zee Ludger Brummelaar. “Met meer dan duizend va-catures moeten we dat proces daarnaast ook goed en zeer zorgvuldig inrichten”. Dit betekent ook dat het solliciteren meer inhoudt dan alleen belangstelling kenbaar maken in de vacaturebank. In de vacaturetekst wordt aangegeven wan-neer van medewerkers wordt verwacht dat zij voor hun solli-citatie een sollicitatiebrief schrijven. Een sollicitatiebrief be-staat uit motivatiebrief en een actueel Curriculum Vitae (CV). Een sollicitatiebrief geeft een medewerker de gelegenheid om bij de sollicitatiecommissie aan te geven waar hij/zij ken-nis en ervaring en heeft en waarom hij/zij geschikt is. Dat is dus belangrijk om te doen, om ervoor te zorgen dat een kan-didaat wordt meegenomen in de selectie voor de sollicitatie-gesprekken.

SelectieHoofd P&O Advies levert nog meer informatie over de selec-tie van kandidaten voor een functie op. “De sollicitatiecom-missie kijkt na de sluitingsdatum van de sollicitatieperiode hoeveel en welke medewerkers gereageerd hebben op een vacature. Dan vangt ook de selectie aan. Zijn er bijvoorbeeld geschikte reïntegranten? Voldoen de gegadigden aan de ge-stelde functie-eisen? Zijn de (militaire) gegadigden daadwer-kelijk beschikbaar? Enzovoorts. Vervolgens blijven er een x aantal belangstellenden over. De sollicitatiecommissie selec-teert in beginsel de drie meest geschikte kandidaten die, aan de hand van hun motivatie en kwaliteiten, uitgenodigd wor-

den voor een sollicitatiegesprek”, aldus kapitein-luitenant-ter-zee Dick van der Neut.

Aanvullende informatieIn de digitale vacaturekrant treft u eenmalig een overzicht van alle nieuwe functies en vacante bestaande functies waar u op kunt reageren. De informatie in de digitale vacature-krant is algemeen van aard en niet uitputtend. Doorslagge-vend blijft echter of u uw belangstelling via de vacaturebank hebt kenbaar gesteld. De vacaturebank blijft de toegang tot de selectieprocedure. U moet ook reageren via de vacature-bank. Voer in de vacaturebank het vacaturenummer of ar-beidsplaatsnummer in van de functie die u ambieert en regi-streer uw belangstelling door op het rode pennetje te klikken.

Kijk voor meer informatie ook op de CZSK reorganisatiepa-gina op intranet en/of de startpagina Reorganisatie op het intranetportaal. Op beide pagina’s treft u tevens een digitale versie van de Reorganisatie Special van de Defensiekrant. Deze speciale editie neemt u stapsgewijs mee in het reorga-nisatieproces en biedt ook aanvullende informatie over het herplaatsingstraject wat volgt indien een medewerker geen functie weet te bemachtigen in de nieuwe organisatie. Be-nieuwd hoe u Defensiebreed kunt zoeken naar een nieuwe geschikte functie? Dat kunt u ook terugvinden in de Reorga-nisatie Special van de Defensiekrant. Voor individuele kwes-ties kunt u zich richten tot uw leidinggevende, P&O-adviseur en/of loopbaanbegeleider. ↑

3. Een sollicitatiebrief bestaat uit motivatiebrief en een actueel Curri-culum Vitae

4. De sollicitatiebrief geeft de gelegenheid aan te tonen waar de kennis en ervaring ligt

5. De informatie in de digitale vacaturekrant is algemeen van aard en niet uitputtend. De vacature-bank is leidend

R E O R G A N I S A T I E

De digitale vacaturekrant

17 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Sergeant-majoor van de mariniers Theo Jetten, het Hoofd Op-leidingen van de Tamboers en Pijpers en tevens tweede tam-boer-maître van de Marinierskapel, legt uit waarom zijn club de mooiste functies herbergt van het Commando Zeestrijd-krachten. “De Tamboers en Pijpers vormen een onderdeel van het Korps Mariniers en niet van de Marinierskapel, wat men-sen nog wel eens denken”, aldus Jetten. “Je moet ons zien als mariniers met een specialisatie, net als verbindelaars of moun-tain leaders.” Volgens de sergeant-majoor die harmonie/fanfare directie plus trombone en piano aan het conservatorium van Zwolle studeerde, is het niet zo dat zijn mannen alleen maar muziek maken. “Mensen komen als ‘spijkerbroek’ binnen en krijgen eerst de Elementaire Vak Opleiding (EVO) van 24 we-ken. Daarna volgen ze de Praktische Bedrijfs Introductie van twaalf weken. In deze periode gaan ze bijvoorbeeld naar Oir-schot om verschillende rijbewijzen te halen. Pas hierna volgt dan de EVO Tamboer of EVO Pijper van 46 weken.”

Voorwaar een lange periode om een instrument te leren be-spelen. Jetten spreekt echter van een ‘stampcursus’. “Wij le-ren mensen om te beginnen een uniek, traditioneel, slagsy-

steem aan. Iedere slag wordt geslagen vanuit de pols, in plaats van de stokken te laten ‘stuiteren’ op de trommel. Daarnaast leren ze het complete ceremoniële repertoire uit het hoofd te spelen. De lessen die ze verder krijgen zijn Eer-bewijzen, Ceremoniële zaken en Theoretische muziek. Te-gen het einde van de opleiding zitten ze op het niveau van het civiele Muziekschool B-diploma. Normaalgesproken duurt het behalen van het A-diploma al twee tot drie jaar.”

Nooit vervelenIn totaal beschikken de Tamboers en Pijpers over zeventien arbeidsplaatsen, waarvan twaalf in Rotterdam, één in Den Helder, twee op Curaçao en twee op Aruba. Korporaal der mariniers Albert de Vries werkte tussen 2010 en 2011 op Aru-ba, nadat hij zijn EVO Pijper in Rotterdam had voltooid. “Als marinier was ik er primair geplaatst als compagniesschrijver. Tijdens oefeningen, bijvoorbeeld, werkte ik vooral als run-ner en chauffeur voor de staf. Uiteraard nam ik dan wel mijn signaalhoorn mee voor het ceremonieel op het eiland – zo-als bij de vlaggenparade en de saluutbatterij – en voor het brengen van eerbewijzen bij bezoek van hoge gasten.” Deze

Hun oorsprong ligt vele eeuwen achter ons. De Tamboers en Pijpers waren, respectievelijk vanaf 1665 en 1699, in

feite de eerste verbindelaars van het Korps Mariniers. Zonder hun signalen liep de commandovoering volledig

spaak. Tegenwoordig is de rol van de muzikaal geschoolde mariniers(-algemeen) voornamelijk ceremonieel.

Althans, wanneer zij het instrument ter hand nemen. De rest van de tijd doen zij namelijk hetzelfde werk als

menig operationeel marinier. Tekst: Joost Margés I Foto’s: Cees Baardman

Ook op missie is de bijdrage van tamboers en pijpers onmisbaar voor de verzorging van het ceremonieel.

C E R E M O N I E E L

Veel variatie maakt taak aantrekkelijk

Tamboers en Pijpers meer dan muzikant

18A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

trompet met slechts één ventiel leert zowel de tamboer als pijper eveneens beheersen, vanaf het begin de EVO.

Voorop lopenNa terugkeer in Nederland volgde De Vries de Voortgezette Vak Opleiding Pijper, waarbij hij zijn muzikale basiskennis en -vaardigheden naar een hoger niveau tilde en zich verder bekwaamde in muziekinstructie en leidinggeven aan tam-boers en pijpers tijdens het ceremonieel. Eenmaal geslaagd voor zijn examen, stond de deur ook open naar de tropisch getinte Steelband van het Korps Mariniers, waarvan Jetten de muzikaal leider is. Dit vrolijkstemmende muziekgezelschap bestaat sinds 1969 en speelt op holgedeukte olievaten, een muziekstijl afkomstig van Trinidad en Tobago. De Steelband is een veel gevraagd ensemble dat ruim 50 optredens per jaar verzorgd. Tel daar de ruim 350 diensten bij op die de Tam-boers en Pijpers jaarlijks met hun andere instrumenten ver-zorgen en het wordt duidelijk dat de musicerende mariniers (-algemeen) zich nooit hoeven te vervelen. Jetten: “Onze sa-menstelling kan bestaan uit één enkele hoornblazer tot en met de hele groep. Het ene moment staan we op een begra-

fenis, herdenking of commando-overdracht, het volgende moment lopen we voorop bij de binnenkomst van nieuwe mariniers na hun Final Exercise of staan we op het podium met onze Steelband.”

Werk wordt hobbyDe mannen zijn er druk mee, maar wel met een grote glim-lach. “Je ontwikkelt steeds meer een passie voor het muziek maken”, legt De Vries uit. “Zo wordt je werk op een zeker mo-ment je hobby. Je werkt daarbij over de hele wereld. Vanaf 2007 ben ik jaarlijks naar de Antillen geweest en verder naar Washington, New York, Oslo en Zuid-Frankrijk, zoals samen met de Marinierskapel op militaire shows.” Jetten ging twee-maal mee met een Nederlands vlootverband tijdens Fairwind-reizen en zette voet aan wal in ondermeer China, Australië, Nieuw Zeeland, India, Rusland en de Seychellen. “Wie wil dit nou niet?”, vraagt hij zich retorisch af. “En we hebben gere-geld nieuwe mensen nodig. Een muzikale achtergrond strekt tot voorkeur, maar is geen must. Mensen zijn vanaf ‘nul’ op-leidbaar.”

Jetten vindt al met al de veelzijdigheid van het werk het mooiste. “Het ene moment ga je voorwaarts in het groen, het volgende moment breng je in baratea eerbe-wijzen aan de Korpscommandant. En je kunt je blijven ontwikkelen, zowel muzikaal als operationeel.” ↑

Tamboers en Pijpers gaan voorop bij de intocht van de Final Exercise.

De Tamboers en Pijpers – hier op de tribune boven de Marinierskapel – spelen een belangrijke rol tijdens het jaarlijkse Korpsconcert in de Doelen.

C E R E M O N I E E L

Veel variatie maakt taak aantrekkelijk

Tamboers en Pijpers meer dan muzikant“Je moet ons zien als mariniers met een specialisatie, net als verbindelaars of mountain leaders”

19 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

O E F E N I N G

20A l l e H e n s | a p r i l 2 0 1 3

o e f e n i n g

Bestrijden piraterij van essentieel belang

Minister-president Mark Rutte heeft aan boord van het luchtverdedigings- en commandofregat Zr.Ms. De Ruyter beleefd hoe piraterij bestreden wordt. Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert en Commandant der Strijdkrach-ten generaal Tom Middendorp vergezelden de premier op volle zee bij Oost-Afrika.

Sinds in deze regio wordt opgetreden tegen piraterij is het aantal kapingen en ontvoeringen substantieel gedaald. Zo telde de hoeveelheid kapingen tot en met 2010 nog zo’n 40 schepen, sinds mei vorig jaar is dat er geen een meer. Meer dan 1.100 verdachte personen en piraten zijn aan justitie overge-dragen voor vervolging.

Handelsverkeer veilig“Van die resultaten plukken we allemaal de vruchten“, stelt Rutte. “Elk jaar passeren tussen de 20.000 en 30.000 grote handelsschepen de Golf van Aden, waarvan een groot deel op weg is naar de Rotterdamse haven. Ongeveer 450 schepen varen onder Nederlandse vlag. Door piraten aan te pakken en vaartuigen te begeleiden, beschermen we niet alleen de opvarenden, maar stellen we ook het internationale economi-sche handelsverkeer veilig. Dat is absoluut van essentieel belang. Nederlandse militairen doen geweldig werk voor de kust van Somalië. Terecht dat we in Nederland trots op hen zijn, evenals op hun resultaten.” Volgens minister Hennis mag best eens hardop worden gezegd dat het aanpakken van zeeroverij de Nederlander geld scheelt. “ Producten als kleding, mobieltjes of televisies die over zee naar Nederland komen, zouden zeker duurder zijn als ze een veel langere route moeten afleggen omdat die wel veilig is.”

VoedseltransportenEr lopen twee missies ter bestrijding van piraterij in de wateren rond Somalië. De NAVO-missie Ocean Shield en Atalanta van de Europese Unie waaraan De Ruyter een bijdrage levert. Volgende maand wordt Zr.Ms. Van Speijk tot augustus ingezet voor de operatie Ocean Shield. Aansluitend, van augustus tot en met december, gaat Zr.Ms. Johan de Wit. Vanaf dit amfibisch transportschip voert Nederland tevens het commando over de EU-operatie Atalanta.

Foto: Dave Manse

O E F E N I N G

21 A l l e H e n s | a p r i l 2 0 1 3

o e f e n i n g

Wie is Paul Vlaar?

“Ik ben geboren en getogen in het Noord-Hollandse Obdam. Na de middelbare school heb ik theologie gestudeerd in Utrecht. Ik ben rooms-katholiek en ben begonnen als pasto-raal werker. Dat werk deed ik met veel voldoening en zo kwam ik er achter dat een leven met enkel het geloof voor mij voldoende was. In 2002 ben ik priester geworden en kreeg ik verantwoordelijkheid over de parochie Obdam.”

“Ik ben zoon van een agrariër en in mijn vrije tijd hou ik er-van om mijn handen in de grond te stoppen. Ik haal ook veel inspiratie uit de natuur. Ik verzamel narcissoorten, heb er nu al 325. Daarnaast ben ik de mollenvanger van Erfprins. Die maken daar namelijk de sportvelden en het groen kapot. Ik heb er al meer dan vijftig gevangen.”

Waarom heb je voor de marine gekozen?

“2010 was voor mij een erg onrustig jaar. Na de Oranjemis die ik had opgedragen voor het wereldkampioenschap voetbal, ben ik gaan nadenken over een nieuwe stap in mijn leven. Via kennissen kwam ik in aanraking met de marine. Ik solli-citeerde bij Defensie en werd aangenomen. Na slechts een jaar voel ik me al echt marinemens. Het werk, de collega’s en de omgeving doen me goed. Binnenkort ga ik met de Van Speijk richting Somalië. Ik ben klaar voor die nieuwe uitda-ging.”

Vond je het niet moeilijk om weg te gaan uit Obdam?

“Ik woon nog steeds in Obdam. Het is mijn thuisbasis. Als ik daar ben, kan ik mijn spirituele accu opladen. Ik doe ook nog weekendvieringen in Obdam en zit in het verenigingsleven. Maar mijn echte baan is bij de marine en daar heb ik het naar mijn zin. Dat merken ze ook in Obdam. Ik ben weer opge-bloeid. De oude Paul is weer terug, zeggen ze daar.”

Paul Vlaar met de arts en de ziekenma van Zr.Ms. Van Speijk. Zij hebben dagelijks contact.

De kerkwimpel in de mast van de Van Speijk.

Paul Vlaar: een jaar als vlootaalmoezenier

Na een turbulente periode in zijn leven, trad Paul Vlaar op 23 april 2012 in dienst als vlootaalmoezenier. Hij werd

op Erfprins geplaatst en van daaruit gekoppeld aan Zr.Ms. Van Speijk. Als Alle Hens Vlaar interviewt, is hij net

terug van twee weken Netherlands Officer’s Sea Training. Brengt de marine meer turbulentie of heeft Vlaar zijn plek

gevonden? Tekst: Maartje van der Maas | Foto’s: Paul Vlaar

1 2

3

P E R S O N E E L

“Er gewoon zijn is echt mijn ding”

22A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Wat houdt je werk bij de marine dan precies in?

“Er gewoon zijn is echt mijn ding. Afgelopen weken aan boord van Zr.Ms. Van Speijk had ik het – los van de gevechts-wachten en oefeningen - de eerste week rustig. Maar reeds in de tweede week merkte ik dat mensen mij toch wisten te vin-den. Ze kunnen bij mij hun verhaal kwijt, gewoon een keer-tje praten met iemand buiten de lijnorganisatie of praten over het geloof. Daarnaast organiseer ik aan boord bezin-ningsdiensten.”

“Op Erfprins geef ik les over verschillende onderwerpen: competenties, normen en waarden, culturen en geloof. Zo werken we toe naar een varende periode. Daarnaast ben ik bij de bivakken en doe ik ook de eindoefening De Volharding mee. Uiteraard doe ik ook katholieke dingen. Ik heb laatst een huis ingezegend, ben nu een doop aan het voorbereiden en heb twee koppels mogen trouwen.”

Wat is je in dat jaar bij de marine opgevallen?

“Ondanks dat de marine op dit moment in zwaar vaarwater zit vanwege de reorganisatie, zie ik veel enthousiasme bij de mensen. Marinemensen zijn trots op hun krijgsmachtson-derdeel. Ze zijn flexibel, geven niet op en vechten door. Dat is mooi om te zien.”

“Ik vind het ook erg bijzonder om op Erfprins te zien hoe jon-geren, die niet altijd uit een even fortuinlijke thuissituatie komen, binnen een korte periode bepaalde normen en waarden bijgeleerd krijgen en bepaalde opvoedkaders vin-den. Ze gaan er echt op vooruit. Ik weet zeker dat ze later iets hebben aan hun marineachtergrond.”

“Waar ik nog aan moet wennen, is dat iedereen om de drie jaar van stoel wisselt. Heb ik net iemand leren kennen, kom ik een week later het kantoor binnenlopen en zit er iemand anders. Dat geldt voor mij overigens niet. Ik blijf vier tot zes jaar op Erfprins.”

Heb je nog een doelstelling tijdens je loopbaan bij de marine?

“Het gewoon er zijn, is echt mijn motto. Waar mensen zijn, daar ben ik. Iedereen moet weten dat je bij mij terecht kan met wat je ook kwijt wil.”

“Daarnaast wil ik graag aantonen dat het niet gek is om te geloven. Het geloof staat open voor iedereen. Ik heb in het verleden bewezen dat ik graag grenzen verleg om dat aan te tonen. Misschien voel ik me daarom zo thuis bij de marine. Marinemensen verleggen immers dagelijks hun grenzen.”

In gevechtswacht-overall tijdens de NOST aan boord van de Van Speijk.

Tijdens de bezinningsdienst aan boord.

4

5

6

“Er gewoon zijn is echt mijn ding”

P E R S O N E E L

23 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

SAP aan boord van de varende eenhedenHet Commando Zeestrijdkrachten maakt zich op voor het informatiesysteem SAP. Na de eerste invoe-

ring van SAP aan boord van Zr.Ms. Van Amstel en Zr.Ms. Van Speijk , de Kleine Boven Water eenheden

en het Marines Trainings Centre is de focus vooral bij de wal komen te liggen. De komende periode

wordt SAP voor de materieellogistieke processen ook op de schepen uitgerold, te beginnen met

Zr.Ms. Tromp. Tekst: Anne Catherine de Leeuw

1:Begin april 2013 heeft de Admiraliteitsraad inge-stemd met het Programma Zeeketen. Binnen het Programma Zeeketen zijn meerdere deelprojec-

ten actief die een relatie hebben met de uitrol van SAP bin-nen de Koninklijke Marine.

2:Met de overgang naar SAP worden alle materieel-logistieke en financiële Informatievoorzienings-systemen (legacy) in één systeem overgebracht.

Hierdoor corresponderen processen van verschillende de-fensieafdelingen met elkaar, verkorten de doorlooptijden van orders, verlagen de voorraadkosten en is het gemakkelijk te achterhalen welk materieel zich waar bevindt.

3: Het deelproject vloot is één van de deelprojecten binnen het Programma Zeeketen. Met de komst van SAP is deelproject vloot verantwoordelijk

voor het operationeel blijven van de materieellogistieke be-drijfsvoering van de maritieme eenheden (LC-fregatten, M-fregatten, Patrouilleschepen, LPD’s, Onderzeeboten, HOV’s en Mercuur). Daarnaast zorgt deelproject vloot voor de mi-gratie van SAP aan boord van de Groot bovenwater eenhe-den. In de komende anderhalf jaar komt het team bij u langs om u te ondersteunen bij de implementatie van SAP.

Keten“Na een periode van intensieve voorbereiding en een studie naar de verbinding met Satelliet Communicatie (SATCOM) is op 17 december 2012 een officiële start gemaakt met de mi-gratie van de CZSK Vloot naar SAP”. Aan het woord is luite-nant-ter-zee 1 Frans Boogert. Hij is projectleider van het deel-project vloot van het Programma Zeeketen dat het CZSK ondersteunt in de migratie naar SAP.

R E O R G A N I S A T I E

24A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

SAP aan boord van de varende eenhedenWe praten over twee verschillende soort ketens, na-melijk de logistieke keten en de systeemketen. Bij lo-gistieke keten wordt bedoeld de (her)bevoorrading van de schepen vanuit het depot en bij systeemketen wordt bedoeld het herstellen van systemen vanuit het Marinebedrijf.

Gebroken ketenDe twee Nederlandse M-fregatten zijn als eerste schepen ge-migreerd naar SAP. Aangezien het homeland (bestaande uit het ODC Arsenaal en de werkplaatsen van het Marinebedrijf ) nog niet over is op SAP spreken we van een gebroken keten. Het homeland functioneert nog met de huidige legacy syste-men binnen het materieellogistieke proces. “Deze gebroken keten is door middel van een interface (IV verbinding) gere-pareerd zodat de gemigreerde schepen vanuit SAP hun be-stellingen kunnen doen. Maar in de praktijk is er nog steeds de mogelijkheid om terug te vallen op het oude systeem”, legt Boogert uit. Hij vervolgt: “Dat gegeven heeft mede be-paald om eerst het homeland naar SAP te migreren voordat de overige maritieme eenheden worden gemigreerd.” Er is ook nu weer sprake van een gebroken keten maar dan van sche-pen die met legacy werken naar het homeland dat met SAP werkt.

LEGACY → STEUNPUNT → SAP

Connectivity“Tegenwoordig zijn schepen 24/7 online en is operationeel dataverkeer het belangrijkste dataverkeer dat via de SATCOM plaatsvindt. Daarnaast wordt veelvuldig gebruik gemaakt van Mulan en wellfare. SAP is nu een nieuwe gebruiker de-zelfde (beperkte) bandbreedte. Om al dat verkeer te kunnen reguleren en de performance te vergroten zijn er drie maat-regelen aan aanpassingen nodig om de SAP-verbinding opti-maal te houden: de uitrol van Titaan, Quality of Server en een C4I-netwerk. De eerste testen zullen binnenkort worden uitgevoerd”, verklaart Boogert.

VoordelenOp dit moment is de implementatie van SAP in volle gang. De uitrol van SAP is immers niet hetzelfde als het installeren van een nieuw Office pakket. Door de komst van SAP zullen sommige materieellogistieke bedrijfsprocessen straks an-ders lopen dan voorheen. Ook lopen er nog meerdere inrich-tingsvraagstukken die vragen om een weloverwogen besluit die alleen met kennis en expertise van SAP kan worden geno-men. De vraagstukken en de veranderende processen wor-den door CZSK medewerkers van de bedrijfsvoering en van-uit Programma Zeeketen intensief doorlopen zodat de vernieuwde bedrijfsvoering helder wordt en vervolgens wordt aangetoond in SAP. De implementatie loopt dus ge-staag door, maar zal hier en daar wel hobbels in de weg tegen komen.

“De migratie naar SAP staat de komende periode in het teken van verandering,” aldus de projectleider. Maar het levert zeker voordelen op. Zo wordt onderhoud en logis-tiek aan elkaar gekoppeld, ontstaat er verbeterd inzicht in wat een wapensysteem kost, kan er veel beter ge-stuurd worden op voorraden en vindt er een bedrijfsop-timalisatie tussen schip en depot plaats. Aan boord zul-len defecte artikelen gemakkelijker kunnen worden opgezocht en vervolgens worden besteld. Daarnaast wordt configuratiebeheer sterk verbeterd zodat inzicht ontstaat in de historie van specifieke componenten.” ↑

R E O R G A N I S A T I E

25 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

De goudhoek levert per jaar gemiddeld

500 wapenschildjes af en 150 naamborden, variërend van 40 cen-timeter tot 6,5 meter

De goudhoek op het Marinebedrijf bestaat reeds twintig jaar, maar de oorsprong van

de goudhoek ligt veel verder in het verleden. In 1950 werd op de Oude Rijkswerf het

eerste embleem gegoten in lood. Sinds die tijd zijn er duizenden wapenschildjes, naam-

bord, scheepsemblemen en kroontjes gemaakt op deze afdeling. André Pleune werkt al

twintig jaar in de goudhoek op het Marinebedrijf. Hij zet even een paar cijfers en feiten

op een rij. Tekst en foto’s: Cindy van Leeuwen

Oude ambachten op het Marinebedrijf

Dagelijks puur goud in je handen

De mallen waarin de wapenschildjes gegoten worden. | Links onder: Het boekje waar het bladgoud in bewaard wordt. | Midden: Het werk in de goudhoek wordt een ambacht genoemd. Het is een gespecialiseerde techniek die je niet op school leert maar alleen onder de knie krijgt door jarenlange ervaring en veel tijd.

Per jaar worden ook honderden blanco polyester

wandemblemen afgegeven om zelf te beschilderen

Die wapenschildjes, naamborden en wandemblemen zijn niet alleen voor de marine, maar ook voor

de overige defen-sieonderde-len

In de goudhoek wordt met puur goud gewerkt,

23 ¾ karaat Het bladgoud wordt bewaard in boekjes. In elk boekje zitten 25 velletjes

M A T E R I E E L

26A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Oude ambachten op het Marinebedrijf

Dagelijks puur goud in je handenDe goudhoek draagt ook een behoorlijk steentje bij aan het onderhoud van het

privéjacht van Hare Koninklijke

Hoogheid prinses Beatrix, de Groene Draeck

In een wapenschildje worden gemiddeld

8 velletjes goud verwerkt In een touwkrans met een diameter 40 centimeter zitten 5 boekjes

De medewerkers van de

goudhoek zijn 3,5 uur met één wa-penschildje bezig

De kleuren van de wapenschildjes stammen uit het

riddertijdperk De hoge raad van adel buigt zich over het onderwerp en de kleurstellingen In de wapenkunde spreekt men van heraldische kleuren

Afrormosia is een duur-zaam tropisch hardhout van een vlinderbloe-mige houtsoort

Links: Werkend aan de wapenschildjes voor Zr.Ms. Pelikaan en NLMARFOR. Pleune kent alle wapenschildjes uit zijn hoofd: meer dan 300 in totaal. | Rechts: André Pleune met zijn collega’s Alex Wittenberg en Ron Bais. De gemiddelde leeftijd van de medewerkers in de goudhoek is 53 jaar.

In verband met het ontbossingbeleid werkt de goudhoek nu met afrormosiahout en niet meer met teak

M A T E R I E E L

27 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Grootschalige verbouwingen? Maanden in dok? Niets daar-van. Zr.Ms. Johan de Witt heeft net de grootste operationele verbetering in jaren achter de rug. En al dat nodig was, was het draaien van een dvd’tje. Hoewel het schip niet letterlijk is verbouwd, is de operationele bovenkamer van het landing platform dock wel grondig vertimmerd. Want bits en bytes zijn in de hedendaagse marine immers net zo min weg te denken als spierkracht en staal, vertelt KTZE Harco Slot, scheidend directeur van DMO softwareontwikkelaar CAMS Force Visi-on. “Als mens heb je je ogen, oren en tastzin. Op basis van die waarnemingen besluit je: loop ik weg of ga ik het gevecht aan? De zintuigen van onze schepen komen samen in het CMS, het combat management systeem.”

Informatie destilleren Zie het CMS dus als het operationele brein van het schip. De slimme software centraliseert alle informatie van de sensor-, wapen- en communicatiesystemen. Het presenteert die data op een overzichtelijke manier zodat de gebruiker continu si-tuational awareness heeft. Bovendien krijgt hij of zij keuze uit de verschillende operationele opties. Zoals: hoe laat je een boordhelikopter landen of hoe doorzoek je een bepaald ge-bied?

“De systemen aan boord worden steeds complexer, de infor-matiestromen nemen alleen maar toe. Al die informatie gaat het menselijk bevattingsvermogen te boven”, zo schetst Theun van Dijk. Als hoofd productie en waarnemend direc-teur stuurt hij de softwarespecialisten van CAMS Force Vision aan die met innovatieve updates komen voor deze techni-sche uitdagingen. “Deze update van het CMS Guardion ondersteunt de operati-onele gebruiker in bijna alle aspecten”, vertelt Van Dijk. “Stel, je speurt dicht onder de kust naar piraten of drugs-smokkelaars. Door de drukte is het daar zoeken naar een speld in een hooiberg. Het CMS analyseert de scheepsbewe-gingen, ziet trends en afwijkingen daarop. Iedereen gaat bij-voorbeeld noordoost en één schip vaart daar tegenin. Dat kan aanleiding zijn voor een nader onderzoek.”“Met je schip bevind je je in een wolk aan informatie”, vult Slot aan. “Daaruit moet je de juiste gegevens zien te destil-leren. Afhankelijk van je missie beschik je behalve over elek-tronische kaarten bijvoorbeeld ook over civiele databases van het scheepsverkeer of databases van elektronische oor-logsvoeringssystemen. Guardion geeft je de juiste data, op het juiste moment en in de juiste context.”

Zr.Ms. Johan de Witt beschikt sinds kort over een sterk gemoderniseerd combat management

systeem. Dankzij de nieuwste versie van de Guardion-software kan de bemanning de gevechtskracht

van het schip optimaal benutten. Een sterk staaltje teamwork van de marine en de softwareontwik-

kelaars van CAMS Force Vision. Tekst: Ingmar Kooman | Foto’s: Rob van Eerden (AVDD)

Nieuw Combat Management Systeem vergroot slagvaardigheid

Operationele bovenkamer verbeterd

Software-ontwikkelaars van CAMS Force Vision werken letterlijk zij-aan-zij met de bemanning.

H A R D W A R E

28A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Nieuw Combat Management Systeem vergroot slagvaardigheid

Operationele bovenkamer verbeterdHersenpan lichtenBij het lichten van de hersenpan van een schip komt uiter-aard meer kijken dan een installatie-dvd’tje draaien, bena-drukt Van Dijk. “We volstaan niet met het opsturen van een nieuw drivertje. Onze IT’ers werken nauw samen met de ope-rationele gebruikers. Dat doen we zowel tijdens de ontwik-keling als bij het afleveren van het systeem. We hebben Guar-dion uitgebreid beproefd in onze eigen testomgeving in Den Helder én aan boord van het schip.”

Zelfs tijdens het opwerktraject van de Johan de Witt ging het testen gewoon door, vertelt commandocentrale officier LT-Z2OC Björn Willekes Macdonald. “De mannen van CAMS mo-nitorden het systeem vaak tot in de late uurtjes. Ik moet het zo meteen inzetten, dus ik wil dan ook zeker zijn dat het goed functioneert. Als operationele gebruikers en ontwikkelaars zaten we dus echt samen te schaven.”Die samenwerking is de kern van een goed CMS, beaamt Slot. “De steeds geavanceerdere SEWACO-systemen leggen meer en meer werkdruk bij de commandocentrale. Vanuit de DMO willen we de processen daar zo goed mogelijk ondersteunen. Om daar goed feeling voor te hebben, ontwikkelen en imple-menteren we het systeem zij-aan-zij met de operationele ge-bruiker.”

Muisklik“Elke operator beschikt nu over een wereld aan informatie op zijn beeldscherm”, stelt LTZ1 George Pastoor, hoofd ope-rationele dienst van de Johan de Witt. “Softwarematig wor-den we optimaal ondersteund. En het functioneert net zo gemakkelijk als je computer thuis. Dat maakt het oorlogs-voeringsproces veel eenvoudiger.”

Een praktijkvoorbeeld. Pastoor: “Neem de shols, de schip-helikopter operationele limieten die bepalen hoe een boord-helikopter veilig kan landen op het dek. Voorheen moest je die zelf uitrekenen. Nu zie je dat à la minute. Met een muisklik beschik je dus over realtime situational awareness.”

Ook Willekes Macdonald is een tevreden gebruiker. “De man-machine interface werkt goed. Je ziet je sensordata in één oog-opslag, zonder dat je verdrinkt in de informatie. Dat vergroot je handelingssnelheid en je denkruimte. Kortom, je haalt veel meer uit de mens.”

Want hoe ver de automatisering van de scheepsprocessen ook gaan, alles valt of staat nog steeds met de personen ach-ter de knoppen, beklemtoont Slot. “Je kunt alles automatise-ren, zelfs tot aan de wapeninzet toe. Maar de daadwerkelijke inzet van die wapens is uiteindelijk een afweging die de com-mandant en zijn team moeten maken. Het CMS heeft geen onderbuikgevoel.” ↑

Realtime situational awareness met een muisklik

Björn Willekes Macdonald: “Met het Guardion CMS haal je veel meer uit de mens.”

Georg Pastoor: “Elke operator beschikt over een wereld aan informatie op zijn beeldscherm”

H A R D W A R E

29 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

30A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

De top van de mast staat al klaar naast het schip dat in het dok op het droge ligt. Technisch uitvoerders van het Marine-bedrijf slijpen de laatste oneffenheden weg van het vlak waarop ze straks het laatste deel van de mast plaatsen. Dat vlak is de bovenkant van het onderste mastdeel, dat ze twee weken eerder plaatsten.

M A T E R I E E L

Nieuwe mast voor Zr.Ms. Van Amstel

Al bungelend passen en metenDe vier M-fregatten krijgen tijdens het instandhoudinsprogramma een gloednieuwe mast. De Van

Speijk en Leopold 1 hebben hem al. Zr.Ms. Van Amstel kreeg de mast dinsdag 2 april. Alle Hens

volgde de ingewikkelde operatie. Wat komt er allemaal kijken bij het plaatsen van een nieuwe mast? Tekst: Jopke Rozenberg-van Lisdonk │Foto’s: John van Helvert, AVDD

OneffenhedenDit onderste deel is voor ieder fregat op maat gemaakt. “Dat was nodig omdat er wat bouwonnauwkeurigheden in de vier, in principe identieke, schepen geconstateerd waren”, legt projectmanager modificaties instandhoudingsprogram-ma (IP) M-fregatten Frank de Graaff uit. Hij coördineert het

Nieuwe mast voor Zr.Ms. Van Amstel

Al bungelend passen en meten

Foto links: De laatste oneffenheden worden weggeslepen voordat de mast geplaatst kan worden.

31 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

M A T E R I E E L

Met een draadloos kastje beweegt de kraandrijver het ruim zesduizend kilo wegende gevaarte door de lucht

hele ontwerp- en voorbereidingstraject binnen het IP. “Het oppervlak van de oude mastvoet, waarop nu ook de nieuwe mast komt, is op elk schip anders. Het verschil zit hem soms in een enkele centimeter, ontstaan tijdens de bouw of later door werking van het schip.” Door het stuk mast tussen de voet en de top op maat te maken, konden de oneffenheden opgelost worden. Het bovenste mastdeel is voor ieder schip dan ook exact gelijk.

ZesduizendTwee mannen van het Marinebedrijf zekeren de masttop aan de kabels van de bovenloop-kraan in het dok en gebaren de kraandrijver dat hij kan starten. Met een draadloos kastje in zijn handen beweegt hij het ruim zesduizend kilo wegende gevaarte de lucht in. Langs stuur-boord vliegt de mast in vijf minuten naar zijn plaats van bestemming. Daar wachten vier mannen de nieuwe constructie op. De mast blijft een meter boven zijn definitieve plek bun-gelen. De technici gaan opnieuw druk in de weer met slijpapparatuur en lasgereedschap. “Door het transport van de werkplaats naar het schip gaat de mast werken. Vlak voor de plaatsing moet alles dus nog perfect passend gemaakt worden”, legt projectmanager uitvoe-ring onderhoud en IP Nederlandse M-fregatten Hans Leijnse uit. Hij wijst naar de twee me-dewerkers van het meet- en calibratiecentrum voor op de bak en achter op het helidek: “Zij controleren op afstand of de mastsectie zowel horizontaal als verticaal waterpas staat.” Het positioneren van de masttop duurt zo’n twee uur, een nauwkeurig werkje. Dan lassen de technici de mastdelen aan elkaar en kan de inrichting van de mast beginnen.

RoestenVoordat de mast van de nieuwste hoogwaardige apparatuur kan worden voorzien, heeft het Marinebedrijf nog wat maanden werk voor de boeg. Eerst conserveert en isoleert het onder-houdspersoneel de binnenkant van de constructie. Dit om roesten en het binnendringen van vocht te voorkomen. Vervolgens leggen ze door de 8,5 meter hoge mast meterslange kabelbanen aan om er daarna de kabels netjes op aan te kunnen brengen. Aansluitend in-stalleren ze de ventilatiekanalen en koelwaterleidingen, zodat het klimaat binnen de con-

Foto boven: Projectmanagers instandhoudingsprogramma M-fregatten Hans Leijnse (l.) en Frank de Graaff staan in het onderhoudsdok voor de masttop. De Graaff: “Mijn team ontwerpt de mast en bouwt de halffabricaten. Het team van Hans, met medewerkers van de afdeling transport en scheepsbouw, plaatsen en installeren vervolgens de mast.”

↘

Langs stuurboord vliegt de zesduizend kilo wegende mast in vijf minuten naar zijn plaats van bestemming.

De nieuwe mast voor de vierdelige serie Nederlandse en Belgische M-fregatten werd in drie jaar tijd ontworpen door de technische afdelingen van de DMO en het Marinebedrijf. De DMO nam de grote lijnen van het ontwerp op zich, het Marinebedrijf het detailontwerp. De bouw en plaatsing van de mast is geheel in handen van het Marinebedrijf. Zo werden de twee mastdelen in een half jaar tijd gebouwd in de werkplaats op de marinehaven van Den Helder. Het plaatsen en het testen van de nieuwe mast moet gebeuren in driekwart jaar.

structie op peil gehouden kan worden. Pas daarna kunnen de kabinetten met apparatuur erin en plaatst de afdeling sensor-, wapen- en commandosystemen (beter bekent als “SEWA-CO”) van het Marinebedrijf het infrarood- en optisch beveiligingssysteem Gatekeeper en de oppervlakteradar Seastar. Als alle apparatuur en sensoren zijn aangesloten, worden de ver-bindingen met de commandocentrale gemaakt en getest. Volgens planning wordt de mast eind januari 2014 opgeleverd om vervolgens allerlei integratietesten te doorlopen. Als alle testen goed gaan, wordt hij in bedrijf gesteld en beginnen de varende beproevingen en het opwerken van de bemanning.

Tijdens het ‘aankleden’ van de mast gaan de overige werkzaamheden, die deel uitma-ken van het IP en het ´Benoemd Onderhoud´ (BO), ook gewoon door. Zo worden onge-veer zeventig modificaties uitgevoerd, waaronder het verlengen van het helidek en het vergroten van de hangaar voor de nieuwe NH90 boordhelikopter. Het BO/IP van de Zr.Ms. Van Amstel loopt momenteel voor op schema. De verwachting is dat het binnen anderhalf jaar wordt afgerond. Dat zou medio 2014 zijn. ↑

↘

32A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

M A T E R I E E L

15-24 | 03

De Naval Ski Tour

De jaarlijkse Naval Ski Tour van bureau APZ vond plaats in Saalbach-Hinterglemm in Oostenrijk. 34 Personen namen deel en werden enthousiast begeleid door de sport-instructeurs SGTMARNALG René Lassche en KPLMARNALG Leon Stokkel.

Voor meer informatie over de volgende Na-val Ski Tour informatie, neem contact op met Mevr. S. Huls, Bureau APZ, tst 54842 of per email sd.huls@mindef.nl. of op intra-net.

De marine bestaat dit jaar 525 jaar en daar staan we op 20 juni bij stil. Tijdens de aftrap van de Marinedagen en Sail Den Helder ko-men we bij elkaar met al ons huidige en voormalige personeel op de Nieuwe Haven in Den Helder voor een Saamhorigheids-dag. Het belooft een mooi weerzien met oude marinematen te worden onder het genot van een hapje en een drankje, vuur-werk en live muziek.

Op de startpagina van www.marine525.nl staat een knop naar meer informatie en een inschrijvingsformulier. Na het inschrijven ontvangt u een bevesti-ging en een uitnodiging voor deze bijzon-dere dag.

U kan ook een mail sturen naar saamhorigheidsdag@mindef.nl.

Beschikt u niet over inter-net, kunt u een brief sturen naar:

Organisatie SaamhorigheidsdagBetr: InschrijvingHet PaleisPostbus 10.0001780 CA Den Helder

Saamhorigheidsdag, 20 juni 2013

S P O R T

14 | 04

Rotterdam Marathon

Het Commando Zeestrijdkrachten was met meerdere teams aanwezig tijdens de ABN AMRO Rotterdam Marathon.

Er deden vijf lopers van de Defensie Duik-school mee aan de hele marathon en er wa-ren twee teams voor de estafettemarathon, waarbij men een kwart van de totaal af-stand van 42,195m aflegde.

Ook de mariniers van Police Trainings Group 5 waren aanwezig met een groot aantal lo-pers.

33 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Als familie hebben wij ervaren hoe velen heb-ben meegeleefd tijdens de ziekte en het over-lijden van Dik van Doorn. Het is voor ons een

fijne en troostrijke gedachte dat Dik niet al-leen voor ons, maar ook voor anderen zoveel heeft betekend. Met trots kijken we als familie

terug op de mooie en waardige afscheids-dienst en begrafenis. Het heeft het afscheid bijzonder gemaakt. Dank daarvoor.

10 | 04

DANKWOORD

KVMO 130 JAAR09 | 04

MARVA’S OVER VROEGER EN NUVoor de 42e keer hield de vereniging van ex- en actief dienende vrouwelijke militairen van de Marine (ex-act KM) haar jaarlijkse le-denvergadering in het Marine Etablisse-ment Amsterdam. De vereniging is in 1970 opgericht om de contacten tussen ex- en actief dienende vrouwen bij de Marine te onderhouden op landelijk en regionaal ni-veau. Tijdens deze bijeenkomst hield een actief dienende marinevrouw een lezing over haar uitzending. De ochtend stond daardoor vooral in het teken van de ver-schillen tussen marinevrouwen van vroeger en nu. De bijeenkomst was bijzonder om-dat de eerste Marva’s uit 1944 (waaronder de eerste Nederlandse Marva Francien de Zeeuw) opnieuw aanwezig waren. Het was voor deze vrouwen erg bijzonder te zien hoeveel er in die tijd is veranderd. “In onze tijd mocht je als vrouw blij zijn als je een schip zag. Nu sturen ze vrouwen op missie”, aldus één van de vrouwen.

Het jubileumjaar van de KVMO werd geopend met een herdenking bij het monument van Zr. Ms. Adder op de begraafplaats van Huisdui-nen. In het bijzijn van ereleden, leden, de bur-gemeester van Den Helder en een deputatie van CZSK werden kransen bij het monument gelegd. Het geheel werd omlijst door een de-legatie adelborsten en een delegatie tamboers & pijpers van de Marinierskapel. De onder-gang van dit marineschip was de aanleiding voor de oprichting van de KVMO in 1883. 130 jaar geleden, op de avond van 5 juli 1882 ver-ging nabij de kust van Scheveningen de ram-monitor Zr.Ms. Adder met man en muis. De rammonitor ligt als herinnering nog steeds

ondersteboven in de modderige bodem van de Noordzee, in positie 52.08'.607N, 004.09'.707O op een diepte van 21 meter. Het hout onder de bepantsering is deels verdwe-nen en er zijn een aantal grote gaten ontstaan. In april 1883 werd, naar aanleiding van onte-vredenheid onder de marineofficieren over de kwaliteit van het onderzoek dat naar de ramp was ingesteld, de “Vereeniging tot behande-ling van op de Zeemacht betrekking hebbende onderwerpen” opgericht. Ook nu, 130 jaar na dato, werpt de KVMO zich op voor de belan-gen van marineofficieren en de instandhou-ding van een op haar taak berekende zee-macht.

02| 04

sche transportschepen, zijn er ook soortge-lijke botenliften in gebruik op de Joost Doorlijn kazerne op Texel en op de Nieuwe Haven in Den Helder. Met deze vier installaties kunnen de FRISC’s zowel vanaf land als op zee gelanceerd wor-den zonder afhankelijk te zijn van een kraaninstallatie.

BOTENLIFT IN BEDRIJFDe vierde botenlift van de firma Roodberg is in ontvangst genomen. Deze botenlift is be-stemd voor gebruik aan boord van Zr.Ms. Johan de Witt zodat er met FRISC-vaartui-gen vanuit het dok geopereerd kan worden. In 2012 is een zelfde type botenlift in acht weken tijd ontworpen en gebouwd voor ge-bruik op Zr.Ms. Rotterdam. Tijdens Opera-tie Ocean Shield is deze botenlift met succes ingezet. Naast de twee liften voor de amfibi-

L O G B O E K

34A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Op de Medezeggenschapsdag CZSK 2013 lie-ten ruim 170 bezoekers zich inspireren en verrassen door de vele sprekers die aanwe-zig waren. Zo leerde de spreker Egon Beaart, onderzoeker naar persoonlijk leiderschap bij Defensie, de aanwezigen om zelf de con-trole over hun leven te pakken en niet door

28 | 03

MEDEZEGGENSCHAPSDAG CZSK

de omgeving te laten bepalen. Drs. Jaap Pe-ters, organisatiekundige, gaf een presenta-tie over de schijnzekerheid van bestaande patronen en de onbewuste bekwaamheid om anders te kiezen dan volgens de regels zou moeten. Daarnaast ging Hester Herin-ga, gespecialiseerd in organisatieontwikke-ling en verandering, aan de slag met de be-zoekers door hen te laten ervaren hoe groot de invloed en het belang van doen is. “Tijdens de medezeggenschapsdag CZSK 2013 ligt de nadruk op het persoonlijke con-tact tussen de leden van de verschillende

medezeggenschapscommissies. Bovendien maken we mensen er bewust van hoe je met je plan om moet gaan om het ook echt te doen en uit te voeren”, aldus SMJR Roel Fre-ncken, voorzitter van de Defensieonderdeel Medezeggenschapscommissie (DMC CZSK). Naast het persoonlijke aspect was de mede-zeggenschapsdag een opstap naar de MC verkiezingen die na de zomer plaatsvinden. Door de reorganisatie zullen er veel verkie-zingen zijn bij medezeggenschapscommis-sies, waardoor de afvaardigingen naar de GMC’s en de DMC CZSK zullen veranderen.

27 | 03

Zr.Ms. Mercuur zet zich sinds enkele maan-den in voor de stichting de Troubadour uit Den Helder. Zij zijn een dagopvang voor ge-handicapte kinderen. MATR 1 ODND Marco van Laere en SMJR ODND René Heeringa hebben voor dit goede doel de halve mara-

ZR.MS. MERCUUR STEUNT STICHTING DE TROUBADOUR

26 | 03

ZR.MS. VLAARDINGEN OP DE KINDERBOERDERIJ

25 | 03

DE GRONINGEN KRIJGT VORM

Eind 2012 reikte de bemanning van Zr.Ms. Vlaardingen een donatie uit aan Kinder-boerderij Doniastate in Stiens. Deze kinder-boerderij biedt een volwaardige werkplek aan mensen met een verstandelijke beper-king. Bij de uitreiking werd de afspraak ge-maakt in 2013 een bijdrage te leveren aan de werkzaamheden op de kinderboerderij. Vandaar dat een delegatie van Zr.Ms. Vlaar-dingen gewapend met gereedschap en een goed humeur, een bezoek bracht aan de kinderboerderij. Gedurende dit bezoek ruimden zij puin, legden zij houtsnipper- en schelpenpaden aan, vlochten zij touw-werk, legden zij een kabouterbos aan en maakten zij vlonders.

Op de scheepswerf in Vlissingen is de geïn-tegreerde mast op de Groningen geplaatst. Een symbolisch sluitstuk, waarmee het schip haar definitieve vorm heeft gekregen. Nadat het schip enkele weken geleden naar Damen Schelde Naval Shipbuilding (DSNS) in Vlissingen was verplaatst en de nodige voorbereidingen waren getroffen, kon het schip in het grote dok in Vlissingen Oost

worden afgebouwd. In dit dok werd binnen een halve dag de 11 meter hoge mast van ruim 50 ton geplaatst. Naast een verande-ring van het uiterlijk, betekent de geïnte-greerde mast ook een aanzienlijke uitbrei-ding in de operationele mogelijkheden. De mast herbergt een veelheid sensor- en communicatieapparatuur, waardoor het schip haar ‘ogen en oren’ krijgt.

thon van Egmond gelopen en hiermee een bedrag van €651,20 bij elkaar weten te krij-gen. Dit bedrag is door een delegatie van het schip overhandigd aan de stichting de Troubadour.

L O G B O E K

35 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Uit de West

Gedurende een week was Bonaire iets ‘groener’ gekleurd. Ongeveer honderd mariniers uit Aruba bezochten het eiland voor een militaire oefening. Ze zijn daar afgezet door Zr.Ms. Pelikaan. De mariniers werkten een standaardoefening af op het eiland, waarbij onder andere hun amfibi-sche vaardigheden getraind werden. Bo-naire leent zich daar uitstekend voor. Op de volgende locaties waren de militairen zichtbaar zijn voor de bevolking: duiklo-caties 1000 steps, Sunset Beach, Boca La-gun, Noordkust, omgeving Washikemba, Hotel Punt Vierkant. Op enkele afge-

Twee jaar geleden bereikte Marinebasis Parera als eerste locatie op Curaçao de grens van 100 kW aan zonnepanelen. Inmiddels is 1 megawatt aan zonnepa-nelen geïnstalleerd verdeeld over de Marinebasis Parera en Marinekazerne Suffisant. Drie jaar geleden begonnen de kazernes op Curaçao en Aruba met een intensief energiebesparingspro-gramma. Het water en elektriciteitsver-bruik is per gebouw geïnventariseerd, er zijn energiedoelstellingen opgesteld en energieaudits uitgevoerd op de ver-

10 | 03

MARINIERSCOMPAGNIE TRAINT OP BONAIRE10 | 03

1 MEGAWATT AAN ZON-NEPANELEN

schermde of afgelegen locaties, zoals de (omgeving) schietbaan van de politie, Sunset Beach en voormalige locatie We-reld Omroep trainden de mariniers met oefenmunitie (losse flodders).

19 | 03

NLMARFOR BEREIDT ZICH VOOR OP OPERATIE ATA-LANTA

19 | 03

VDO-ERS OP DE SUPER OPKIKKER

Om operationele zaken af te stemmen tus-sen de anti-piraterijoperaties van de Euro-pese Unie (Atalanta), de NAVO (Ocean Shield), de CMF (Combined Maritime For-ces met CTF 151), individuele landen (zoals China, Rusland, India, Japan) en civiele or-ganisaties (bv International Chamber of Shipping) wordt er vier keer per jaar een

Ooit geboren als een vriendendienstje door de Roadshow Koninklijke Marine, zijn SMJ-RMARNALG Jim de Kroon en Bas Broekhui-zen als vliegdek (onder-)officier (VDO) van het 860 SQN bijna een vaste waarde gewor-den op de Super Opkikkerdag te Zeewolde. Deze dag wordt georganiseerd om gezinnen met een langdurig ziek kind een opkikker te geven. Elk gezin heeft daar de kans op een vliegmoment in een helikopter. De gezin-nen melden zich op vaste tijdstippen bij de vluchtleider, die de families opvangt en een vliegbriefing geeft. Vervolgens worden ze door de Kroon en Broekhuizen naar de draaiende helikopter begeleid en erin ge-tild. Met name de kinderen, die door hun ziekte hulpbehoevend zijn, kunnen op ex-tra steun rekenen. Want iedereen die wil vliegen, die zal ook vliegen!

Shared Awareness and Deconfliction (SHA-DE) meeting gehouden. Dit keer was in Bahrein een NLMARFOR-delegatie aanwe-zig ter voorbereiding op het deployement in de tweede helft van dit jaar waarbij COM-NLMARFOR de leiding krijgt over de EU operatie Atalanta en in die hoedanigheid C-CTF465 wordt.

L O G B O E K

36A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

schillende kazernes. Het personeel is be-wuster gemaakt van het energieverbruik en gevraagd besparingsvoorstellen in te dienen. Vervolgens is de financiële winst weer geïnvesteerd in nieuwe maatregelen. Naast eigen energieopwekking is veel energie bespaard door het toepassen van plafondisolatie, dubbel glas, het wit schil-deren van zwarte daken, vervanging van oude airconditioners en het plaatsen van

28 | 03

LTZ1 Patrick Wildenberg heeft de tweejari-ge leergang Master of Crisis and Public Order Ma-nagement afgerond. De opleiding wordt ver-zorgd door het Instituut Fysieke Veiligheid en de Politieacademie samen. In 2005 rondde hij de Master of Safety, Health & Environ-ment (MOSHE) opleiding van de Technische Universiteit Delft af. Met deze postacademi-sche studies heeft hij kennis, inzicht en vaardigheden verkregen op het gebied van strategisch denken, veiligheidsmanage-ment en riskmanagement, zowel intern als extern Defensie. Ze vormen de juiste brug van safety naar security.

27 | 03 KTZE ir. Ronald van Noppen heeft tijdens een Alle Hens afscheid genomen van mede-werkers en Defensie om te gaan genieten van een welverdiend FLO. Zijn functie van HMATLOG heeft hij tot aan de reorganisatie

overgedragen aan KTZT ir. Nico de Vries. Ro-nald van Noppen heeft de laatste jaren lei-ding gegeven aan de MATLOG-organisatie.

27 | 03 AOOMARNALG Rinus Hoogteijling heeft de gouden medaille ontvangen voor 36 jaar eerlijke en trouwe dienst.

L O G B O E K

schakelklokken en zonneschermen. Een ei-gen osmoseinstallatie maakt water voor de groenvoorziening op Marinebasis Parera en nieuwe gebouwen voldoen aan strenge bouwvoorschriften en worden extra geïso-leerd. Met deze maatregelen is het elektrici-teitsverbruik in drie jaar tijd met een derde gedaald. Er wordt twee maal zoveel bespaard als dat er duurzaam wordt opgewekt. De energiebesparingen bij de marine leveren

daarnaast ook een kleine bijdrage aan het nijpende energietekort op het eiland.

13 | 05 Met zijn afstudeerscriptie Towards a Usage Driven Maintenance Concept; Improving Main-tenance Value for the Chinook Engine heeft LTZT 2 Ir. Tom Stuivenberg de prof. Kooyprijs 2013 gewonnen. De uitreiking vond plaats tijdens het Kooysymposium Unmanned Aerial Systems op de Marinekazerne in Amsterdam.

Omdat het operationele gebruik van heli-kopters bij Defensie sterk varieert en de he-li's bovendien in steeds andere omstandig-heden worden ingezet (bijvoorbeeld in Afghanistan), is een standaard onderhouds-strategie met vaste onderhoudsintervallen niet efficiënt. Tom Stuivenberg heeft een model ontwikkeld waarmee de variërende gebruiksprofielen en omstandigheden kun-nen worden meegenomen in de bepaling van de optimale intervallen.

Wie wat waar

37 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

25 | 03

Op de School voor CBRNDCBV in Den Hel-der zijn de matrozen Mark van Dam, Ma-nouk Bosma en Jeroen Ravensburg bevor-derd tot korporaal. Zij zijn als verpleegkundige bij CZSK binnen gekomen en na een opleiding bij het IDGO, een ka-deropleiding bij de SMVBO en veiligheids-opleiding bij de SCBRNDCBV zijn ze klaar om hun eerste functie te vervullen.

07 | 03

Op het Centrum voor Operationele Data en Analyse (CODA) ontving SGTODOPS Maria Terneu-Vermeer de zilveren medaille voor 24 jaar eerlijke en trouwe dienst als onder-officier bij de Koninklijke Marine. Zij is werkzaam als analist Platformen Wapens en Sensoren. Verder werd AOOODOPS Frank Loman bevorderd tot LTZ2. Hij is werkzaam als Domeinbeheerder Akoestiek.

L O G B O E K

15 |05Reünie voor de voor de bemanningen van VADUPAL (Van Ewijck – Dubois – Basis Parera en L9609 die in de jaren 1962-1963 en 1964 in de West hebben gediend). De zaal op het Marine Etablis-sement Amsterdam gaat open om 10.30 uur tot ca. 16.00 uur (Kattenburger-straat 7). De toegangsprijs voor de reü-nie is voor leden RZN en donateurs van de stichting Promotie Maritieme Tradi-ties € 15,00 p.p. Overigen € 18,50 p.p. Inschrijving d.m.v. overmaking van het verschuldigde bedrag op rekeningnum-mer op 5929884 tnv RZN te Amsterdam o.v.v.VADUPAL13, naam, adres en kente-ken auto. Voor meer informatie: RZN, Postbus 37670, 1030 BH Amsterdam. rznamster-dam@gmail.com. Zie ook www.mahu880.nl

Reünies Aankondigingen

officieren30 |05Jaarlijkse herdenkingVoor de zesde keer vindt de herdenkings-bijeenkomst bij het brugcomplex van Zr.Ms. De Ruyter nabij het Marinemuseum in Den Helder plaats. Doel van de herden-king is het betuigen van respect en waar-dering aan de overleden medewerkers van de Koninklijke Marine en het betuigen van medeleven met en ondersteuning aan de nabestaanden. Tijdens de herdenkings-dag worden de in het voorgaande jaar in actieve dienst overleden militairen en burgermedewerkers van het CZSK her-dacht. Het voorgaande jaar betreft het tijdvak van 1 mei tot 1 mei. De nabestaan-den, commandanten/diensthoofden en chef der equipages ten tijde van overlijden van de medewerker zullen een uitnodi-ging ontvangen voor de herdenkingsdag.

Op 29 mei 2008, tijdens de eerste herden-kingsdag van het CZSK, zijn alle in actieve dienst overleden militairen en burgerme-dewerkers van het CZSK vanaf 5 september 2005 herdacht (oprichtingsdatum van het CZSK). Nabestaanden die hebben aange-geven ook in de toekomst deel te willen nemen aan de herdenking zullen dit jaar wederom een uitnodiging ontvangen.

De herdenking zal beginnen met een ont-vangst in gebouw Dukdalf van 10:00 tot 10:50 uur. Van 10:50 tot 10:55 uur zullen de plaatsen bij de herdenkingslocatie wor-den ingenomen, waar vervolgens de her-denking plaats zal vinden van 11:00 tot 11:30 uur. Tijdens de herdenking zal er zo-

wel door CZSK als door vertegenwoordi-gers van de nabestaanden een krans ge-legd worden. Aansluitend bestaat voor nabestaanden de gelegenheid bloemen te leggen waarna aan hen een lunch zal wor-den aangeboden in gebouw Dukdalf. Ook voor belangstellenden bestaat de moge-lijkheid om bloemen te leggen en vervol-gens deel te nemen aan de lunch.Mocht u als belangstellende aanwezig wil-len zijn tijdens de herdenking, dan wordt u verzocht vooraf contact op te nemen met mevrouw S.D. Huls; SD.Huls@min-def.nl of 0223 – 654842.

04 |06Herdenking Provinciaal Indië-Monu-ment GroningenOp de begraafplaats "Selwerderhof", Ie-penlaan 204, Groningen. Aanvang om 14.30 uur, einde 15.45 uur. Voor meer informatie: Stichting Vetera-nen en Postactieve militairen Groningen (SVPG), dhr. E.K. Hansen, tel: 050-8503837 / 0629386449 of dhr. G. Tigchelaar, tel: 050-5775818

22 |06De Limburgse veteranendagVoor de negende maal wordt de Limburg-se Veteranendag voor alle in Limburg en in de Euregio woonachtige Nederlandse veteranen en hun partners georganiseerd. Voor het online aanmeldformulier en ver-dere informatie: www.limburgsevetera-nendag.nl

38A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

officieren

onderofficieren

manschappen

M E N S E N & M U T A T I E S

burgers

BevorderingenSBN B.W.J. BekkeringKTZ J. van ZantenKTZE D.G. KreiterKLTZ K. SchipperMAJMARNS A.T. BroersmaKAPTMARNS W. van BruggenLTZSD 2 OC P.T.J. Gruijters

DienstverlatersKLTZSD C.A.D. BerkhuizenKLTZ P.J. BlomKLTZA A.M.C. KranenburgKLTZ J. KunstMAJMARNS A. van den BergLTZT 1 H.W.M. OlbersLTZT 1 J. PolakLTZT 2 OC A.E.M. BlankensteijnLTZ 2 OC C.J. BlokLTZT 2 OC G. BlokLTZ 2 OC J. van GroningenLTZE 2 OC P. JonkerLTZ 2 OC H. SpeetsLTZ 2 L.W.A. MintenLTZ 2 J.B. Peters

BevorderingenAOOMARNVB R.W.J. BiermannAOOMARNALG J.G.C. VeerkampAOOODVB P. JensenAOOODOPS J.V. KoningSMJRMARNALG C.P. van StaverenSMJRODND F.W.O. EbleSMJRODND B. SchoutenSMJRODOPS M.W.A. BeerensSGTWDV L. VisserSGTWDV R. MelseKPLTDW B. BakkerKPLTDW R. Eerkens

DienstverlatersAOOTDW B. BiesheuvelAOOTDW J. BosmaAOOODOPS J.F.M. van HestAOOMARNALG J.W. van LuinAOOWDW J. de WitAOOMARNALG W.C.M. ZoetemelkSMJRODND M.H.D. van EgmondSMJRODVB G.K. HarmsSMJRODND L.A.A.J. LommenSMJRODVB H.M.M. van LoosbroekSMJRMARNALG J.C.M. MeidamSMJRLDGB J.G. NeuteboomSMJRWDW T.W.M. NieuwenhuizenSMJRODOPS P.H.M. PendersSMJRTDV S. van der SteenSMJRTDE H.W.J. UijthofSMJRTDW W. ZwaalSGTTDE N. BuskerSGTWDS R. SchefferKPLTDE V.S. BeensKPLTDW A.I. BregmanKPLTDW A.G. KloppenburgKPLODVB A.M. RosingKPLLDGB M. SteenmeijerKPLMARNALG M.P.F. van StiphoutKPLADBZ N.H. van TunenKPLWDS D. Zuiddam

BevorderingenMATR 1 ODVB P. VriensMATR 1 ODVB H.G.A. Klingens

DienstverlatersMARN 1 ALG W.J.T. DegenMATR 1 OD P. GlasMATR 1 TDE L.C. LaaglandMATR 1 LDV H. Ludema

BevorderingenM.F. de Sousa Coelho, 9W.C.H. Eeland, 8F.A. Doorn, 8T. van Herwijnen, 8R.K. Verwaal, 8W.J. Jorna, 8J.E.V. de Raat, 8A.C. Kwinkelenberg, 7A.J.F. Stuart, 6G. Blaauboer, 6W.A. Jorna, 5

DienstverlatersF.P. MerkH.B. KliffenB. BaarsP.A. BotmanJ. van den BergM.J. KleijnW. KredietJ. DoffG.T. BrushM. SeinenC.J. van AartJ.C. Oden

in memoriam:VLAM J.M. de JongLTZT 2 G.J. van den BroekSMJRWDS M.A.M. DudinkDhr. H. van den Oudenalder

39 A l l e H e n s | m a a r t 2 0 1 3

Saamhorigheidsdag Koninklijke Marine

Voor al het huidig en voormalig marinepersoneelDe marine bestaat dit jaar 525 jaar en daar staan we in 2013 bij stil. Op 20 juni, tijdens de aftrap van de Marinedagen en Sail Den Helder, komen we bij elkaar met al ons huidige en voormalige personeel op de Nieuwe Haven in Den Helder voor een Saamhorigheidsdag. Het belooft een weerzien met oude marinematen te worden onder het genot van een hapje, drankje, vuurwerk en live muziek.

Lees op www.marine525.nl meer over deze bijzondere dag en hoe u zich gratis kunt aanmelden. U komt toch ook?

20 ju

ni