ALGILAMA VE ATFETME SRELER

BLGBLGBLGBLGBLG Kiilik Kltr Tecrbe

nsanlarn eitli duyular (grme, iitme, koklama, dokunma ve tatma) yardmyla evrelerinden elde ettikleri bilgileri bir araya getirip organize ederek kendileri iin anlama yada yoruma kavuturmalarna ilikin srelerdir.

ALGILAMA

Alglama ile; ilgi duyulan hususlar seilir.Her bireyin ilgisini eken evresel olay ve bilgiler farkldr.Farkllklar, farkl kiiliklere, ihtiyalara, gdlere, deerlere, inanlara ve tecrbelere sahip olmamzdr. Kiilerin oluturduklar kanaat, kuram ve fikirler zaman iinde deiebilir.Alglama sreci sreklidir..

ALGILAMA

Alglayann kiilii, kiisel zellikleri, tecrbeleriAlglanann zellikleri,Alglama ortam

Bu faktrler alglama srecinin evrelerini de etkilemekte, algsal arptmalara ve yanlglara sebep olabilmektedir.

ALGILAMA SRECN ETKLEYEN FAKTRLER

Alglayan Kiinin NitelikleriAlglama Srecinin Gerekletii OrtamAlglanan Kii, Nesne ve Olaylarn zellikleriAlglama Sreci Evreleri Dikkat ve Seim Bilgilerin Organizasyonu Bilgilerin Yorumu Tekrar HatrlamaAlglayan Kiinin Davransal Cevabnan, duygu, kanaat, deer oluumu davran ve tavrlarn belirlenmesiALGILAMA SREC

Duyularmzla srekli bilgi bombardmanna tutuluruz. Bunlardan her birey seimlerini yapar Tm bilgileri deil kk bir ksmn alrz. lgilenilen merak duyulan aratrlan konulara odaklanlr ve onlar seilir. (Ayakkabda ta, yangn, okula giderken snav var- hala araba kullanabilir)

Dikkat ve Seim

Filtre edilen bilgileri anlaml biimde bir araya getirerekgruplamasna zihinsel organizasyon denir.Anlama kavuturulmu yada zihinsel olarak yorumlanm bilgiler bir araya gelerek Zihinsel atlar olutururlar.Bireylerin zihinsel atlar ise o bireyin kiisel emas olarak nitelendirilir. Kiisel ema, her bireyin kendine zg grnmn, tavrlarn ve davranlarn etrafa yayan kiilii ile ilgilidir.

Elde Edilen Bilgilerin Zihinde Gruplandrlarak Organize Edilmesi

Kiisel emalar, benzer nitelikteki ve zellikteki insanlar bu zellikleri bakmndan snflara ayrarak eitli gruplarn oluturulmas veya bir zelliin bir grubu oluturan tm bireylere maledilmesidir.nsan kiilik emalarna gre dier insanlar alglar ve deerler.(Trkler misafirperverdir, Almanlar disiplinlidir, )Elde Edilen Bilgilerin Zihinde Gruplandrlarak Organize Edilmesi

Snflandrmada kullanlan kiisel ema; model rnek kullanlmasdr.nsan bir kii, eya veya rn model olarak kabul eder ve evreden alglad bilgileri bu emaya gre snflandrr.Dzen emas:Bir bireyin karlat bir durum ve sorunla ilgili olarak buna uygun olaylar ve faaliyetleri zihninde sral bir ekilde oluturmasdr.rn: Eitimle ve tecrbeyle gelitirilen toplant ynetimi dzeni. Elde Edilen Bilgilerin Zihinde Gruplandrlarak Organize Edilmesi

Farkllk lkesi: Bir zeminde bulunan bir eklin eitli bireyler tarafndan deiik zelliklerinin alglanarak anlaml hale getirilmesidir. Zihinsel Organizasyon lkeleri

Gruplama lkesi: Zihnin alglanan nesneleri birbirlerine benzerliine ve yaknlna gre otomatik olarak gruplama durumudur. Zihinsel Organizasyon lkeleri

Tamamlama lkesi: Alglanan cisimlerin zihinde tannan bir anlama kavuturulmasdr. Zihinsel Organizasyon lkeleriBir ignliiz vnseritsinede ypalan aratramya gre, kleimleirn hrfalreiinn hnagi srdaa yzaldklra mneli deliim. enlmi oaln brincii ve snonucnu hrfain yrenide omlsamy. Ardakai hfraliren srsa krak oslada ouknyuorum. nk kleimlrei hraf hraf deil bri btn oalark oykuorumuz.

Gruplandrma Hatalar: Zihin gruplandrma yaparken kk cisimlerin yannda byk cismi daha abartl ve byk alglarken, byk cisimlerin yannda kk cismi daha kk alglar.

Zihinsel Organizasyon lkeleri

Grilerin hangisi daha ak?

Organize Edilen Bilgilerin Yorumuevreden edindiimiz bilgi ve izlenimleri gruplayp anlaml hale getirdikten sonra bunlar davranlarmzla aksiyon olarak evreye yansmaktadr.Yorumlar her insana gre farkl gereklemekte, davran ve tutumlar ortaya konulmaktadr. nk her insann evreden gelen bilgilere kar dikkati ve seicilii farkldr. Her insan bilgileri gruplandrmada kulland Kiisel emalar ve dzen emalar da birbirinden farkldr. Ayn olay veya durum karsnda bireylerin tutum ve davranlar farkllamaktadr.

Bilgilerin htiya Duyulduunda Tekrar HatrlanmasAlglanan Seilen Kiisel ema ve dzen emalar ile snflanan ve yorumlanan bilgi hafzada kalcdr. Yeri geldiinde tekrar hatrlanmak zere depolanr.Bilgiler: Gemi tecrbeler, ondan oluan kanaat, inan ve deerleri olutururlar ve gerektiinde yani yeni alglama srelerinde hafzadakiler tekrar hatrlanr. nsan tm bilgileri depolamaz----nem srasna gre oluturur.nemsiz bulduu bilgileri AZALTIR.Alglama sreklidir, yaadmz srece devam eder. Bilgiler de srekli olarak yenileri ile takviye olur.

Basmakalplk,nsan ve nesneleri gruplandrrken zihnimizde oluturduumuz kiisel atlardan biridir. (Mesleklere, rklara, renklere, kelimelere, iveye, vb. ne gre)rn: Mhendisler iednktr, teknik zmden anlarlar,Diiler can yakarlar, korkunturlar,Bunlar yanlglar olutururlar.Alglama Srecinde Yanlg ve arptmalar

Model rnei Oluturma (prototip)Zihindeki modele gre olaylar alglamaktr.

Hale EtkisiBir insann veya olayn etkisinde kalarak dier insan ve olaylar buna gre deerlendirmesidir (Bir yneticiye yaplan deerlendirmedeki bulgular dierlerinde de var gibi davranmak, hata yapnca ynetici baryorsa dierlerini de yle zannetmek, vb.)

Alglama Srecinde Yanlg ve arptmalar

Seici AlglamaDikkat ve seim evresinde olur. Kii kendi ihtiyalar, deerleri ve beklentilerini ilgilendiren ynleri dikkate alr. (karlarna gre alglama)

Bu durum kiileri yanlgya gtrr (yneticinin e-kendi uzmanlk alanna arlk vermesi, siyasetilerin kendi destekilerine gre btn deerlendirmeleri vb.)Alglama Srecinde Yanlg ve arptmalar

Yanstma Bir kiinin kendine ait bakalar tarafndan ho karlanmayan kiisel bir zelliinin bakalarna yaktrmas durumuna yanstma ad verilir. (rn. Ynetici ekmecesini kilitler, bakalarna ekmecede nemli evrak olduunu belirtir sebep olarak, ancak gerek sebep onun bakalarnn ekmecelerini kartrmasdr. / kendisi iten karlma endiesi olan, ortaya kiilerin gvenlii olursa daha motive alacaklarn belirtir)Alglama Srecinde Yanlg ve arptmalar

Ztlk Etkisi Kiilik zelliklerinden birinin ayn zellikleri tayan kimselerden yksek veya dk olarak deerlendirildiinde dierlerinden zt durum gstermesi.(Krmz araba, ok uzun boylu adam)

Alglama Srecinde Yanlg ve arptmalar

Beklentiler: Bir kiinin bir olayda yaamak istedii bir durumu veya n planla bulunmasn bekledii bir kiiyi bulma ve yaratma eilim ve abalarna beklentiler yanlgs denir.

Beklentiler her zaman nesnel veya gereki olmayabilir. Kiinin ortamn, olaylar, ve dier kiileri alglamakta yanlgya drebilir.

Alglama Srecinde Yanlg ve arptmalar

ATFETME

Atfetme (atribution): Kiinin kendi davranlarnn veya bakalarnn davranlarnn nedenlerini aklamas ve belli hususlara dayandrlmasna verilen addr. Atfetme sreci ile birey hem kendi davranlarnn, hem de dier insanlarn davranlarnn ve hem de alglad olaylarn anlama kavuturulmas yada yorumlanmasnda nemli yere sahiptir. Dier kiilerin davranlarn yorumlarken nedenlere ineriz. ATFETME SREC

Neden olduunu ortaya kararak atfetme srecini yaarlar.Kendi davranlar iin de bunu yaparlar.Atfetme NEDEN-SONU ilikisinin ortaya karld bir analitik dnme srecidir. ATFETME SREC

zellikle, kiileri- motive etme,- verimlilii artrma,- rgtle btnleme salamadanemli yere sahiptir.

Atfetme, rgtsel amalara erimenin ne tr rgtsel ve evresel dzenlemelerle ilgili olduunun anlalmas ve alglanmasn salayabilmektedir.ATFETME SREC

Atfetme sreci ile aadaki hususlara algsal yorumlar yaplabilir;

Belirli bir olayn nedenlerine inme ve anlama,Olayn sonular iin sorumluluklarn kimlerde olduunu ortaya karma,nsanlarn davranlarnn nedenlerine inme bunlar ortaya karan kiisel zellikleri ortaya karma,ATFETME SREC

sel Nedenler, Bireyin kontrol altnda olduuna inanlan nedenlerdir. (rn. Ebrunun okuldaki baars dk, nk ders almay sevmiyor ve tembel)Dsal Nedenler, Kiinin kendi kontrol dnda olduuna inanlan nedenlerden. (rn. Salihann sanat baar igc verimlilii dktr, nk Salihann alt tezgah eskidir ve sk sk bozulmaktadr, dolays ile moral bozmaktadr)ATFETME SRECNN DAYANDII NEDENLER

Ayrdedicilik Yalnz bir olayla veya durumla ilgili olarak ortaya kan belirgin bir davrann nedenlerine bakmakszn deerlendirilmesine denir. rn. Hasan bir snavda ok krk not alm, baarszln isel ve dsal nedenleri analiz etmeden tembel diyebiliriz, nk dierlerine kyasla notu dktr; ancak Hasan daha nceden tanyorsak ve onun baarszl bizim iin isel deil dsal nedenle aklarz. ATFETME BELRLEYCLERN ETKLEYEN FAKTRLER

Gr Birlii

Bir grup insan, ayn ortamda ve eit koullarda bulunuyorsa ve insanlardan birisinin ortaya kan farkl bir davran o kiinin isel zelliine atfedilir. nk o ortam herkes iin ayn olarak baklr. (rn. ayn iyerinde ayn makineleri kullanan kiilerin arasnda sadece biri baarsz ise bu o kiinin isel nedenine atfedilir.)ATFETME BELRLEYCLERN ETKLEYEN FAKTRLER

Tutarllk (Consistency)Bir davrann zaman iinde benzer durumlarda tekrar ortaya kmamas durumuna tutarllk ad verilir. (Mehmet hep baarl, bir sefer baarsz olduysa bunu dsal nedene atfetmek / Hseyin hep baarsz ise bunu onun isel durumuna atfetmek gibi...)

ATFETME BELRLEYCLERN ETKLEYEN FAKTRLER

1. Temel Atfetme Hatalar: Bir kiinin davranlarn deerlerken kiisel faktrlerin yani isel nedenlerin etkilerini yksek, dsal yani evresel faktrlerin etkisini dk lde dikkate alma eilimidir.

2. Kendine Hizmet Eilimi: Bir durumla veya bir kiinin baars ile ilgili bir takm sorunlar ortaya ktnda kiisel sorumluluu reddetme, stn bir baarya eriilebilindiinde ise, bunun nedenini kendi kiisel zelliklerine atfetme eilimidir.ATFETME HATALARI