aleksander Łamek - nieśmiałość - jak się jej pozbyć

SPIS TREŚCI

Wstęp............................................................................................................4

CZĘŚĆ I PRZYGOTOWANIA....................................................6Rozdział 1. Twoja nieśmiałość....................................................................6Rozdział 2. Cele i marzenia osób nieśmiałych..........................................11Rozdział 3. ABC pewności siebie..............................................................29Rozdział 4. Jak błyskawicznie poprawić swój wygląd?............................34Rozdział 5. Jak nie przejmować się tym, co inni o nas pomyślą?...........44Rozdział 6. Skuteczne wpływanie na własną podświadomość................47Rozdział 7. Pozytywne myślenie krok po kroku.......................................60Rozdział 8. Terapia śmiechem dla nieśmiałych.......................................66Rozdział 9. Jak zmieniać negatywne emocje w pozytywne?....................71Rozdział 10. Programowanie pozytywnych emocji..................................76Rozdział 11. Jak radzić sobie ze stresem...................................................81Rozdział 12. Jak przestać porównywać się do innych?............................83Rozdział 13. Kondycja fizyczna.................................................................87

CZĘŚĆ II ZACZYNAMY WALKĘ!............................................93Rozdział 14. Ćwiczymy się w rozmawianiu..............................................93Rozdział 15. Niesamowita sztuka słuchania...........................................101Rozdział 16. Przestajemy bać się ciszy....................................................103Rozdział 17. Jak przestać się czerwienić?...............................................105Rozdział 18. Pytania na każdą okazję.....................................................107Rozdział 19. Jak stać się interesującą osobą?........................................109Rozdział 20. Słowa kluczowe...................................................................111Rozdział 21. Zdobywamy wielu nowych znajomych i przyjaciół............113Rozdział 22. Bratnie dusze i gadatliwi znajomi......................................116Rozdział 23. Internet dla nieśmiałych....................................................118Rozdział 24. Jak skutecznie działać w internetowych serwisachrandkowych?............................................................................................121Rozdział 25. Gdzie warto chodzić?.........................................................130Rozdział 26. Jak przestać bać się krytyki?..............................................134Rozdział 27. Publiczne wystąpienia dla każdego...................................138Rozdział 28. Pogromcy tanecznych parkietów.......................................142Rozdział 29. Sztuka prawienia komplementów.....................................146Rozdział 30. Jak z przyjemnością mówić NIE?......................................148Rozdział 31. Przyznawanie się do nieśmiałości.....................................150Rozdział 32. Pomocni mentorzy.............................................................152Rozdział 33. Dobra praca........................................................................155Rozdział 34. Nasza wiara a nieśmiałość.................................................159Rozdział 35. Zostań pomagaczem...........................................................162Rozdział 36. Wykorzystywanie własnych zainteresowań i hobby.........166Rozdział 37. Jak sobie radzić z porażkami?...........................................169Zakończenie..............................................................................................171

NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekWstęp ● str. 4

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Aleksander Łamek

Wstęp

Nieśmiałość jest dla wielu osób bardzo poważnym problemem.

Również dla mnie przez wiele lat stanowiła ona bardzo duże utrud-

nienie w życiu. W końcu miałem tego dość i postanowiłem coś z tym

zrobić. Postanowiłem podjąć walkę ze swoją nieśmiałością! Walka ta

trwała kilka lat. Raz wygrywałem ja, raz nieśmiałość, ale co najwa-

żniejsze – posuwałem się do przodu. Aż w końcu po kilku latach uda-

ło mi się całkowicie pozbyć nieśmiałości. Obecnie, gdy mówię znajo-

mym, że kiedyś byłem osobą nieśmiałą, to najczęściej wybuchają

śmiechem, sądząc, że sobie z nich żartuję.

Gdy rozpocząłem walkę ze swoją nieśmiałością, postanowiłem,

że jeżeli uda mi się kiedyś z niej całkowicie wyzwolić, to napiszę

książkę na ten temat. Książka, którą w tej chwili masz przed sobą, to

efekt tego postanowienia. Z założenia ma ona spełniać dwa główne

cele. Po pierwsze, opisując w niej wiele własnych doświadczeń,

pragnę Ci pokazać, że naprawdę można pozbyć się nieśmiałości. Po

drugie, książka zawiera bardzo wiele praktycznych porad, dzięki

którym od zaraz możesz rozpocząć walkę ze swoją nieśmiałością.

Na początku wspomniałem, że wygranie z nieśmiałością zajęło

mi kilka lat. Zapewne zastanawiasz się, ile czasu zajmie to Tobie? Ja

byłem w tej niekorzystnej sytuacji, że musiałem uczyć się na wła-

snych błędach, poruszając się po omacku. Ty dzięki tej książce nie

musisz tego robić. Możesz stosować tylko sprawdzone metody, które

znacznie szybciej doprowadzą Cię do upragnionego celu.

NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekWstęp ● str. 5


Nie obiecuję Ci, że w ciągu tygodnia lub miesiąca uda Ci się po-zbyć nieśmiałości, chociaż pozytywne zmiany w Twoim życiu mogą

pojawić się praktycznie od razu po przeczytaniu tej książki. Jeżeli po-

dejmiesz zdecydowaną walkę ze swoją nieśmiałością, opierając się na

zawartych w tej książce poradach, to za kilka miesięcy lub rok

możesz być już zupełnie innym człowiekiem.

Aleksander ŁamekWarszawa, czerwiec 2007


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekCzęść I Przygotowania ● str. 6

CCzzęęśśćć II PPrrzzyyggoottoowwaanniiaa

Rozdział 1. Twoja nieśmiałość

Moje własne doświadczenia, jak i obserwacje innych osób po-

kazują, że nie ma dwóch osób nieśmiałych w dokładnie taki sam spo-

sób. Dla jednych największym problemem jest mówienie do drugiej

osoby, dla innych publiczne przemawiania, dla jeszcze innych stres.

Dla mnie bardzo dużym problemem były rozmowy towarzyskie

w grupie. Pamiętam, jak kiedyś poszedłem na pewne spotkanie, aby

poznać jego organizatorkę i porozmawiać z nią. Przez ponad godzinę

zbierałem się na odwagę, aby do niej podejść i przedstawić się. Do-

piero gdy trafiła się chwila, że pani ta została sama, zebrałem się

w sobie i do niej podszedłem.

Inna sytuacja miała miejsce, gdy zacząłem chodzić do Klubu

Ludzi Sukcesu w Warszawie. Po oficjalnym spotkaniu ci klubowicze,

którzy mieli na to ochotę, szli do pobliskiej kawiarni. Ponad miesiąc

zajęło mi zebranie się na odwagę, aby pójść tam razem z nimi.

A wynikało to z mojej obawy, że nie będę miał nic ciekawego do po-

wiedzenia i wszyscy zauważą, że jestem nieśmiałą osobą.

Dlatego zanim weźmiemy się za walkę z Twoją nieśmiałością,

warto dokładnie uzmysłowić sobie, co składa się na nią. Dlatego

proponuję Ci poniższe ćwiczenie.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 1. Twoja nieśmiałość ● str. 7

Ćwiczenie

Wypisz na następnej stronie, co dokładnie składa się na Twoją

nieśmiałość – jakie działania, stany, sytuacje. Ważne, aby wypisać

ich jak najwięcej.

Oto kilka przykładów dla ułatwienia:

Bardzo stresuję się, gdy mam do kogoś zadzwonić.

Sprawia mi ogromny kłopot proszenie ludzi o pomoc.

Źle się czuję w większej grupie.

Nogi uginają się pode mną, gdy mam przemawiać przed grupą.

Nigdy nie mam nic ciekawego do powiedzenia.

Co składa się na moją nieśmiałość:

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................



Dlaczego warto zapisywać?

W tej książce wielokrotnie będę Cię prosił o to, abyś zapisywał

różne ćwiczenia bezpośrednio w samej książce lub na kartce. Wynika

to z kilku powodów:

Powód1. Robienie czegoś tylko w naszym umyśle ma tę wadę,

że możemy naszym umysłem dowolnie sterować i sami sobie

wmawiać, że coś zrobiliśmy (np. jakieś ćwiczenie), chociaż tak na-

prawdę wcale tego nie zrobiliśmy. Jeżeli zrobimy ćwiczenie pisem-

nie, wtedy będziemy czarno na białym widzieli, czy je wykonaliśmy,

czy nie.

Powód 2. Zapisanie czegoś wymaga poniesienia dodatkowego

wysiłku. Ten dodatkowy wysiłek nastawia nas na wkładanie więk-

szego wysiłku w kolejne kroki, gdy będziemy musieli wcielić w życie

to, co zapisaliśmy.

Powód 3. Gdy coś zapiszemy na kartce, to podchodzimy do

tego poważniej, gdyż mamy wtedy materialny dowód na to, że coś

chcemy zrobić.

Gdy już stworzysz listę tego, co składa się na Twoją

nieśmiałość, przeczytaj ją powoli. Jeżeli przeczytasz tę książkę do

końca i zaczniesz wcielać w życie zawarte w niej rady, to będziesz

w stanie usunąć ze swojego życia większość pozycji z tej listy, a może

nawet wszystkie.

Z własnego doświadczenia wiem, że osoby nieśmiałe często

przeceniają swoją nieśmiałość. Wiem, że każde zachowanie, które

taką osobę nie w pełni satysfakcjonuje, traktuje ona jako element

swojej nieśmiałości. Nieraz miałem do czynienia z osobami, które



w pewnym momencie, ku mojemu zaskoczeniu, stwierdzały, że sąnieśmiałe. Tymczasem ich zachowanie zupełnie na to nie wskazywa-

ło. Nie oznacza to, że te osoby kłamały. Oznacza raczej to, że

sytuacje, gdy faktycznie zachowują się jak osoby nieśmiałe, są u nich

stosunkowo rzadkie, ale ponieważ niosą bardzo duży ładunek

emocjonalny – przyćmiewają inne sytuacje, gdy osoby te zachowują

się normalnie. Dlatego chciałbym Cię zachęcić do przeanalizowania,

jak często w swoim życiu rzeczywiście jesteś nieśmiały.

Ćwiczenie

Wybierz jakiś obszar swojej nieśmiałości z listy, którą stworzyłeś

w poprzednim ćwiczeniu. Następnie spróbuj przypomnieć sobie,

ile razy w ostatnim tygodniu, miesiącu lub roku, w sytuacjach zwi-

ązanych z tym obszarem, zachowywałeś się naprawdę nieśmiało,

a w jakich było to zachowanie w miarę normalne.

Oto przykład: obszar – kłopoty w komunikowaniu się z innymi

osobami. Policz, ile razy miałeś w ciągu ostatniego miesiąca praw-

dziwe kłopoty z komunikowaniem się i porównaj to z całkowitą

liczbą wszystkich sytuacji, w których komunikowałeś się z innymi

ludźmi.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................



Celem powyższego ćwiczenia jest uświadomienie Ci, że Twojanieśmiałość być może wcale nie jest aż taka duża, jak możesz sądzić.

Ćwiczenie

Weź kilka kartek papieru i wykonaj opisaną w poprzednim ćwi-

czeniu analizę dla każdego z obszarów swojej nieśmiałości.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 2. Cele i marzenia osób nieśmiałych ● str. 11

Rozdział 2. Cele i marzenia osób nieśmiałych

Istnieje wiele koncepcji na temat tego, jak człowiek działa i jak

realizuje swoje cele i marzenia. Moje własne doświadczenia pokazu-

ją, że osobom nieśmiałym szczególnie może przydać się koncepcja

nazywana OD-KU. Według niej ludzie dzielą się na KU i OD. Ludzie

KU to tacy, którzy mają cele i marzenia, do których dążą. Z kolei

ludzie OD to tacy, którzy przed czymś uciekają.

Tak więc osoba KU może np. mieć takie cele:

– Chcę być osobą śmiałą.

– Chcę mieć więcej znajomych.

Osoba OD ma z kolei cele:

– Nie chcę być nieśmiały.

– Nie chcę być samotna.



Ćwiczenie

Proponuję, abyś zastanowił się, którym typem Ty jesteś. Czy

częściej wyobrażasz sobie, do czego zdążasz, czy – od czego

uciekasz?

Jestem osobą typu ............ .

W tym miejscu warto sobie zadać pytanie: kim lepiej być

– osobą KU czy OD? Okazuje się, że najlepsze efekty uzyskują osoby,

które potrafią być zarówno KU, jak i OD. Sprawdzono to kiedyś na

grupie sportowców, którzy ulegli różnym kontuzjom. Podczas po-

wrotu do zdrowia i rehabilitacji najlepsze efekty uzyskali ci z nich,

którzy mieli z jednej strony wyznaczone cele, do których dążyli,

a z drugiej strony czuli też potrzebę ucieczki przed niekomfortową

sytuacją.

Podobnie było (i nadal jest) w moim przypadku. Ja jestem

osobą KU, czyli mam wyznaczone cele i marzenia, ku którym dążę.

Jednak najlepsze efekty uzyskuję wtedy, kiedy dodatkowo otrzymuję

„kopa” w postaci OD. Ma to miejsce wtedy, gdy coś mi się nie uda.

Wtedy nie załamuję się, tylko wykorzystuję występujące negatywne

emocje (złość, frustrację, gniew), aby dodatkowo się domotywować

i z większą determinacją ruszyć do przodu.

Jeżeli ktoś dla odmiany jest typem OD, to warto, aby taka

osoba nauczyła się również wyznaczać cele, do których chce dążyć.



Teraz chciałbym Ci zaproponować jedno z najważniejszychćwiczeń w tej książce. Jest ono tak ważne z następującego powodu

– wiele osób, które czytają różne poradniki, poprzestaje na ich prze-

czytaniu. Zadowala je sama zdobyta w ten sposób wiedza. Niestety,

samą wiedzą nie można wyjść z nieśmiałości. Dopiero zastosowanie

tej wiedzy w praktyce pozwala na to. Dlatego jest bardzo ważne, abyś

znalazł motywację do wcielania w życie porad zawartych w tej

książce. I to ćwiczenie może Ci w tym bardzo pomóc. Dlatego proszę

Cię, abyś koniecznie je wykonał.

Ćwiczenie

Wypisz na następnej stronie jak najwięcej zdań związanych

z przezwyciężaniem nieśmiałości – z pozycji zarówno KU, jak i OD.

Przykład:

Kolumna KU

– Chcę być osobą śmiałą.

– Chcę mieć więcej znajomych.

– Chcę mieć dziewczynę/chłopaka.



Kolumna OD

– Nie chcę być nieśmiały.

– Nie chcę być nieszczęśliwy.

Proponuję, abyś w kolumnie KU puścił wodze wyobraźni. Wy-

pisz tyle wspaniałych celów i marzeń, jakie chcesz osiągnąć, ile tyl-

ko przyjdzie Ci do głowy. W kolumnie OD wypisz tyle sytuacji, od

których pragniesz uciec, ile Ci tylko przyjdzie do głowy. Prześledź

swoje życie i wypisz wszystkie sytuacje, które Ci nie odpowiadały

i których chciałbyś w przyszłości uniknąć.

W zależności od tego, czy jesteś osobą na KU, czy na OD,

wpisywanie zdań w jednej kolumnie zapewne będzie Ci szło

łatwiej.



KU

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

OD

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

......................................................

Stworzona powyżej lista KU i OD to Twoje narzędzie motywa-cyjne. Za każdym razem, gdy najdą Cię wątpliwości, czy jest sens sta-

rać się wychodzić z nieśmiałości – przejrzyj tę listę. Sam zdecyduj,

czy będziesz przeglądać obydwie kolumny, czy tylko jedną, czy

wszystkie pozycje z kolumny, czy tylko wybrane. Ważne, aby czytając

poszczególne pozycje, starać się odczuwać uczucia z nimi związane,

które mogą stanowić dla Ciebie impuls do poniesienia kolejnego wy-

siłku w celu przezwyciężenia swojej nieśmiałości.

Marzenia

Nawet jeśli jesteśmy osobą OD, to warto mieć jakieś marzenia.

Czy powinny to być duże marzenia, czy małe? Osobiście uważam, że

warto mieć duże marzenia, gdyż takie marzenia bardziej nas

motywują do działania. Co więcej, jeżeli mamy duże marzenie i na

drodze do jego realizacji napotkamy jakieś przeszkody, to te prze-

szkody nie przesłonią nam całego marzenia.



Ćwiczenie

Zastanów się, czy marzenia, które posiadasz, warto byłoby

zwiększyć tak, aby bardziej Cię motywowały do działania.

Wielu ludzi boi się wyznaczać sobie duże marzenia, gdyż

uważają, że nie będą w stanie ich potem osiągnąć. Tymczasem nawet

bardzo duże marzenia można zrealizować, jeśli zastosuje się zasadę

małych kroków.

Zasada ta mówi, że nawet wielkie marzenia można spełnić, je-

żeli będzie się je realizować małymi krokami. Przy czym w miarę

wspinania się ku marzeniu małymi krokami zobaczymy, że stop-

niowo stawiamy coraz większe kroki. Wynika to z tego, że zdobywa-

my nowe doświadczenia, nowe umiejętności oraz rozpędzamy się.

Dzięki temu po pewnym czasie możemy stawiać już naprawdę duże

kroki!

Świetnym przykładem zastosowania zasady małych kroków

jest ta książka. Z wielu prezentowanych tu porad możesz wybrać te,

które są dla ciebie łatwe do realizacji. Będą to pierwsze małe kroki na

drodze do zwalczania nieśmiałości. Następnie będziesz mógł przejść

do coraz większych kroków, które, dzięki wcześniejszemu przy-

gotowaniu, będziesz w stanie równie łatwo realizować.



Ćwiczenie

Gdy już przeczytasz całą książkę, wróć do tego ćwiczenia i wypisz

porady, techniki i pomysły z tej książki, które stanowić mogą dla

Ciebie małe kroki, od których zaczniesz walkę ze swoją nieśmiało-

ścią.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Cele

Gdy mamy już marzenia, czas na ich sprecyzowanie w postaci

celów. Badania przeprowadzone wśród ludzi, którzy odnieśli

największe sukcesy, wykazały, że jednym z kluczowych czynników

decydujących o ich sukcesie było odpowiednie sformułowanie celów.

Jak zatem powinno się prawidłowo formułować cele? Oto

zasady, których warto przestrzegać.



Zasada nr 1: Zawsze w pozytywie

Nawet jeśli jesteś osobą OD, to formułując swoje szczegółowe

cele, powinieneś skupić się na ich pozytywnej stronie. Dlatego

zamiast celu „Nie chcę być nieśmiały”, lepiej wyznacz swój cel jako

„Chcę być osobą śmiałą”.

Ćwiczenie

Zapisz kilka celów związanych z nieśmiałością, nad którymi

będziesz chciał pracować, np.

Chcę być duszą towarzystwa.

Chcę mieć dziewczynę/chłopaka.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Zasada nr 2: Nie chciej, tylko bądź

Cel „Chcę być duszą towarzystwa” kryje pewną pułapkę, której

możemy sobie nie uświadamiać. Otóż programuje on nasz umysł

podświadomy (poświęcony jest mu jeden z następnych rozdziałów

książki) na chcenie bycia duszą towarzystwa. Ponieważ nasza

podświadomość rozumie wszystko dosłownie, dlatego będzie ona

starała się w nas wzbudzać chcenie bycia duszą towarzystwa, a nie

bycie duszą towarzystwa. W rezultacie będziemy coraz bardziej



chcieli być duszą towarzystwa, co jednak wcale nie musi przełożyćsię na konkretne efekty.

Dlatego lepiej powyższy cel sformułować w postaci „Będę duszą

towarzystwa”. Zwróć uwagę, że brzmi on lepiej.

Ćwiczenie

Przejrzyj swoje cele i jeśli zawierają słowo „chcę” lub podobne

(np. „pragnę”, „marzę”), to usuń je z tych zdań.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Zasada nr 3: Z jakiego powodu?

To, że wyznaczamy sobie jakieś cele, wynika z jakichś powo-

dów. Warto dokładnie sobie te powody uświadomić, gdyż pozwoli to

nam zyskać większą motywację do realizacji naszych celów. Jeśli np.



moim celem jest bycie duszą towarzystwa, to może to być podyk-towane tym, że chcę mieć więcej znajomych, spotkać swojego ży-

ciowego partnera itd.

Ćwiczenie

Przy każdym ze swoich celów postaw sobie pytanie: Z jakiego

powodu pragnę zrealizować ten cel?

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Zasada nr 4: Jak poznasz, że to osiągnąłeś?

Kolejna zasada formułowania celów zakłada, że należy dokład-nie sobie wyobrazić (i zapisać), jaki efekt da nam osiągnięcie celu. Codokładnie nastąpi, gdy cel osiągniemy? Jeśli naszym celem jest sta-nie się duszą towarzystwa, to należy dokładnie opisać, jak będzie to

wyglądać. Np.: „W każdym tygodniu kilka osób zaprasza mnie na

różne imprezy. Gdy tylko zjawię się na jakieś imprezie, od razu wokółmnie pojawia się grupa osób, które chcą spędzić czas w moim towa-rzystwie. W każdej chwili potrafię powiedzieć coś zabawnego”.



Ćwiczenie

Dla każdego swojego celu wypisz, jak będzie wyglądać spełnienie

tego celu. Weź kilka kartek papieru i na każdej dokładnie napisz,

jak będzie wyglądać spełnienie danego celu.

Dodatkową zaletą tej techniki jest to, że jeżeli będziemy co-

dziennie czytać sobie to, co zapisaliśmy w tym ćwiczeniu, to od razu

będzie nas to motywowało do pracy nad osiągnięciem wymarzonych

celów.

Zasada nr 5: Co musisz zrobić, aby cel osiągnąć?

Samo wyznaczenie sobie celów nie wystarcza, aby je osiągnąć.

Następnie trzeba przejść do konkretnego działania, czyli trzeba opra-

cować plan, który pozwoli nam osiągnąć wymarzony cel. Przynajm-

niej jego ogólne zarysy powinny zostać stworzone już wtedy, gdy za-

pisujemy sam cel. Bardzo ważną zaletą tej zasady jest to, że urealnia

ona nasz cel. Gdy zaczynamy tworzyć plan dojścia do celu, oparty na

naszej realnej sytuacji, wtedy zaczynamy wierzyć, że faktycznie dany

cel jesteśmy w stanie zrealizować.

Oto przykład dla celu „Będę duszą towarzystwa”. Plan osiągnięcia

tego celu:

1. Zacznę ćwiczyć techniki zyskiwania większej pewności siebie.

2. Powiększę grono swoich znajomych.



3. Nauczę się na pamięć wielu dowcipów.

4. ...

Ćwiczenie

Do każdego ze swoich celów napisz na kartce plan, dzięki które-

mu zamierzasz dany cel osiągnąć.

Zasada nr 6: Jak, gdzie i z kim?

Ta zasada stanowi rozwinięcie poprzedniej zasady. Stawia

sobie za cel skoncentrowanie się na następujących elementach reali-

zacji celu:

Z kim – Są cele, które możemy osiągnąć samodzielnie. Jednak

w większości przypadków będziemy potrzebować wsparcia ze strony

innych ludzi. Warto zastanowić się, jacy to będą ludzie, i wypisać ich

listę.

Kiedy – Poszczególne elementy planu mogą być realizowane

w różnym czasie. Warto dokładnie ustalić, kiedy co będziemy robić.

W jakich sytuacjach – W zależności od tego, czy dany cel

jest zupełnie czymś nowym, czy też wiąże się już z innymi naszymi

działaniami, realizacja celu może wymagać od nas udziału w zupełnie

nowych sytuacjach lub może pozwolić nam wykorzystywać sytuacje,

z którymi już mieliśmy lub mamy do czynienia.



Gdzie – Realizacja danego celu może odbywać się w jednymmiejscu, jak i w wielu miejscach. Należy je wszystkie zidentyfikować,

wraz z ustaleniem, jaki dostęp do tych miejsc będziemy posiadać.

Ćwiczenie

Uzupełnij plany realizacji celów z poprzedniego ćwiczeniao elementy opisane w zasadzie nr 6.

Zasada nr 7: Zasoby własne

Do realizacji prawie każdego celu potrzebujemy określonych

zasobów (pieniędzy, wiedzy, kontaktów, czasu itd.). Możemy w tym

celu korzystać zarówno z zasobów własnych, jak i obcych. Warto za-

stanowić się, co mamy do dyspozycji przy realizacji konkretnego ce-

lu. Z jednej strony – pozwoli nam to na ocenienie naszych realnych

szans na wykonanie planu realizacji celu. Ponadto uświadomienie

sobie, że dysponujemy określonymi przydatnymi zasobami, może

nas dodatkowo zmotywować do realizacji celu.

Z drugiej strony – przejrzenie własnych zasobów może pokazać

nam, jakich zasobów nam brakuje, i skierować nas ku szukaniu ich

na zewnątrz.



Ćwiczenie

Do każdego ze swoich celów dopisz posiadane zasoby, które

możesz wykorzystać do ich realizacji.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Ćwiczenie

Wypisz, jakich zasobów brakuje Ci do realizacji celów, i zasta-nów się, skąd możesz te zasoby uzyskać.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................



Zasada nr 8: Specyficzny i określony (mierzalny)

W określaniu celów liczą się konkrety. Jak zareagowałbyś na

sytuację, gdyby sprzedawczyni w sklepie nie podała Ci, ile masz za-

płacić za kupowany produkt? Aby zapłacić za produkt, musimy

wiedzieć, ile on kosztuje. Podobnie jest w przypadku celów – aby je

osiągnąć, trzeba oprzeć je na konkretnych (mierzalnych) parame-

trach. Dlatego cel w postaci „Będę duszą towarzystwa” nie jest ideal-

ny, gdyż sformułowanie „dusza towarzystwa” można interpretować

w najróżniejszy sposób. Dlatego warto to doprecyzować. Częściowo

mogłeś to już zrobić przy zasadzie nr 4 (Jak poznasz, że to

osiągnąłeś?).

Ćwiczenie

Przejrzyj swoje cele i zobacz, czy są one wszystkie mierzalne. Jeżeli

tak nie jest, to doprecyzuj je.

Zasada nr 9: Określony w czasie

Kolejna bardzo ważna zasada mówi, że należy dokładnie okre-

ślić termin osiągnięcia wyznaczonego celu. Termin ten często jest

głównym motywatorem zmuszającym nas do realizacji celu. Im bliżej

daty, gdy cel powinien być zrealizowany, tym mamy większą presję,

aby go osiągnąć.



Ćwiczenie

Przejrzyj listę swoich celów. Jeżeli nie ustaliłeś przy nich daty,

kiedy mają zostać one ostatecznie osiągnięte, to zrób to teraz!

Gdy już opracujemy nasze cele, wykorzystując powyższe zasa-

dy, to możemy je sformułować w postaci umowy z samym sobą.

Dalej znajdziesz przykład takiej umowy.



..................., dnia .......... 200.... r

UMOWA

Ja, niżej podpisany/a ................., zobowiązuję się do podjęcia

walki ze swoją nieśmiałością. W tym celu będę krok po kroku wcielał

w życie zawarte w książce „Nieśmiałość” porady i metody oraz doda-

wał swoje własne pomysły. Zacznę od technik najłatwiejszych i gdy

już je wcielę w życie, przejdę do bardziej zaawansowanych. W załącz-

niku do tej umowy zamieszczę plan działania, który stworzę po prze-

czytaniu tej książki. Plan ten pozwoli mi systematycznie ograniczać

swoją nieśmiałość – aż do całkowitego wyeliminowania jej z mojego

życia w dniu ................. 200 ..... roku.

Podpis



Ćwiczenie

Wypełnij i podpisz powyższą umowę. Jeżeli ta umowa nie od-

powiada Ci w pełni, to stwórz własny jej wariant.

Na koniec tego rozdziału chciałbym przedstawić Ci jeszcze je-

den sposób na zwiększenie swojej motywacji do walki z nieśmiało-

ścią. Dla mnie takim sposobem było przeprowadzenie się do innego

miasta oraz zmiana pracy. Jednym z powodów tej decyzji było

przeświadczenie, że jeżeli znajdę się w nowym miejscu, gdzie nie

będę mógł korzystać z pomocy bliskich mi osób i będę musiał po-

legać tylko na sobie, to zmotywuje mnie to do przezwyciężenia mojej

nieśmiałości. I tak rzeczywiście się stało.

Przed przeprowadzką pracowałem jako dziennikarz specjalizu-

jący się w tematyce Internetu. Praca ta dla osoby nieśmiałej była

idealna, gdyż bez wychodzenia z domu mogłem kontaktować się z in-

nymi ludźmi – tylko poprzez Internet. Jednak ta praca nie motywo-

wała mnie do walki z nieśmiałością. Po przeprowadzce, gdy zacząłem

szukać innej pracy, związanej z większym kontaktem z innymi

ludźmi, zyskałem większą motywację do pracy nad pokonaniem swo-

jej nieśmiałości.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 3. ABC pewności siebie ● str. 29

Rozdział 3. ABC pewności siebie

Podstawowym problemem osób nieśmiałych jest to, że brakuje

im pewności siebie i wiary w siebie. Dlatego rozwiązaniu tego

problemu poświęcimy ten rozdział.

Pozytywy na swój temat

Ćwiczenie

Pomyśl, że dostałeś zadanie, aby zaprojektować swoje własne

wizytówki. Przy czym postawiono Ci warunek, że na tej wizytówce

muszą się znaleźć opisy przynajmniej trzech pozytywów na Twój

temat. Nieważne, czy te pozytywy dotyczą Twojego życia zawodo-

wego, czy prywatnego. Ważne, aby były minimum trzy. Jakie by to

były pozytywy? Zapisz je.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................



Czy Twoim zdaniem te pozytywy mają jakiś wpływ na Twojąpewność siebie? Zapewne tak. Najczęściej im ktoś ma więcej pozy-

tywów na swój temat, tym ma większą pewność siebie. Dlatego teraz

chciałbym Ci zaproponować, abyś poprzednie ćwiczenie zrobił jesz-

cze raz, ale w rozwiniętym wariancie.

Ćwiczenie

Wypisz na kartce tyle pozytywów na swój temat, ile tylko

możesz. Mogą to być nawet bardzo proste czy niemal banalne

rzeczy (np. umiem pływać, potrafię przyrządzać pyszną jajecznicę).

Ważne, aby było to coś, co jest dla Ciebie pozytywne. Na moich

szkoleniach rekordziści potrafili wypisać nawet pięćdziesiąt pozy-

tywów.

Lista moich pozytywów:

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................



Gdy już stworzysz listę pozytywów na swój temat, zaglądaj doniej codziennie, aby się doładować i poczuć, co już Ci się w życiu uda-

ło. Proponuję, abyś zastanowił się też nad tym, jak udało Ci się te po-

zytywy zdobyć. Być może nasuną Ci się dzięki temu pomysły, jak

zdobyć kolejne.

Może zdarzyć się tak, że nie wszystkie pozytywy z powyższej li-

sty będą miały praktyczne przełożenie na Twoje życie. Np. możesz

umieć pływać, ale od dłuższego czasu nie chodzisz na basen. Możesz

lubić pomagać innym, ale cały czas siedzisz w domu. Dlatego warto

zastanowić się, z których pozytywów korzystasz, a z których nie.

Ćwiczenie

Przejrzyj swoją listę pozytywów i wypisz przy każdej pozycji, ile

razy w ciągu ostatniego miesiąca lub roku wykorzystywałeś tę po-

zytywną cechę lub umiejętność w swoim życiu. Jeżeli będą pozy-

tywy, których nie wykorzystywałeś, to zastanów się, dlaczego tak

się dzieje i co możesz zrobić, aby to zmienić. Zastanów się również,

czy te pozytywy, które już wykorzystujesz, da się wykorzystywać

jeszcze bardziej.

Powyższe ćwiczenie jest ważne, gdyż im częściej będziemy

stosować swoje pozytywy (zalety) w codziennym życiu, tym większy

pozytywny wpływ będą one wywierać na naszą pewność siebie.

Pozytywne doświadczenia

Kolejnym czynnikiem mającym wpływ na naszą pewność siebiesą pozytywne doświadczenia z przeszłości. Jeżeli była jakaś sytuacja,



w której dobrze sobie poradziłeś (nie czułeś się nieśmiały), to możeto zwiększyć Twoją pewność siebie i nadzieję, że również w przyszło-

ści uda Ci się działać w równie pozytywny sposób.

Ćwiczenie

Wróć do listy tego wszystkiego, co składa się na Twoją

nieśmiałość. Przy każdej pozycji spróbuj sobie przypomnieć

sytuacje, gdy udało Ci się przezwyciężyć swoją nieśmiałość. Np. je-

śli napisałeś, że masz kłopoty z rozmawianiem z innymi ludźmi, to

przypomnij sobie, kiedy jednak udało Ci się z kimś w satysfakcjo-

nujący dla Ciebie sposób porozmawiać.

Następnie zastanów się, dlaczego w tamtych konkretnych

sytuacjach udało Ci się przełamać swoją nieśmiałość. Pomyśl, co

trzeba zrobić, aby te pozytywne sytuacje powtarzały się w przyszło-

ści jak najczęściej.

Wiedza

Wiedza to kolejny czynnik dodający nam pewności siebie.

Przeczytanie tej książki powinno wzmocnić Twoją wiarę we własne

siły, gdyż dzięki tej książce poznasz wiele sposobów na wychodzenie

z nieśmiałości. Oczywiście nie ograniczaj się tylko do niej. Szukaj in-

nych źródeł wiedzy na temat tych wszystkich umiejętności, które

mogą Ci pomóc w wychodzeniu z nieśmiałości i w ogóle w życiu.



Ćwiczenie

Wypisz jak najwięcej innych źródeł wiedzy na temat walki

z nieśmiałością. To mogą być inne książki, strony internetowe itd.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 4. Jak błyskawicznie poprawić swój wygląd? ● str. 34

Rozdział 4. Jak błyskawicznie poprawić swójwygląd?

Nasz wygląd zewnętrzny ma spory wpływ na to, jak pewnie

czujemy się w różnych sytuacjach. Osoby nieśmiałe często mają

niską samoocenę dotyczącą swojego wyglądu. W połączeniu z wiarą,

że wygląd odgrywa bardzo dużą rolę w kontaktach z innymi ludźmi,

wstydzą się tego, jak wyglądają.

Do wyglądu zewnętrznego zaliczamy zarówno naszą sylwetkę

(czyli budowę ciała), twarz (czyli urodę), jak i ubiór.

Sylwetka

Ponieważ jestem osobą szczupłą, przez wiele lat miałem kom-

pleksy na temat swojej sylwetki, gdyż często znajomi żartem czy na-

wet z autentyczną życzliwością sugerowali, że powinienem więcej

jeść albo zacząć chodzić na siłownię. To dopiero było dołujące!

Jeżeli w naszym otoczeniu rzeczywiście mamy osoby, które

krytycznie wypowiadają się o naszej sylwetce, proponuję zastanowić

się, co nam daje przejmowanie się ich opiniami. Okazuje się, że nic

pozytywnego. Dlatego warto w takich sytuacjach albo puszczać koło

uszu ich uwagi (można sobie mówić: „Co on może wiedzieć na ten

temat?!”), albo ograniczyć nawet kontakty z takimi osobami (jeśli to

możliwe).



Ćwiczenie

Zastanów się, czy ktoś krytykuje Twoją sylwetkę? Dlaczego może

to robić? Jak wygląda jego sylwetka? Dlaczego przejmujesz się opi-

niami tej osoby?

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Drugą rzeczą, jaką możemy w takiej sytuacji zrobić, jest do-

strzeżenie plusów naszej budowy ciała. Dla mnie podstawowym

plusem było to, że mogłem jeść, co tylko chciałem, i nie miałem

szans, aby przytyć. Ten plus wyszedł na jaw, gdy zacząłem wsłu-

chiwać się w to, jak inni opowiadają, jak wiele wyrzeczeń kosztuje ich

nieprzybieranie na wadze, jakie stosują diety itd. Wtedy dotarło do

mnie, że wiele osób może mi zazdrościć takiej sylwetki.

Prawie każdy z nas dostrzega wady w swojej sylwetce. Dużorzadziej zastanawiamy się nad jej zaletami.



Ćwiczenie

Zastanów się i zapisz, jakie zalety ma Twoja sylwetka: czy

wzbudza zaufanie innych, czy pozwala Ci wyróżnić się, czy Ty do-

brze się z nią czujesz itd.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Warto pamiętać też o jeszcze jednej bardzo ważnej rzeczy – na

to, jak prezentować się będzie nasza sylwetka, ma wpływ i to, jak

z naszym ciałem postępujemy. Chodzi o to, czy nasza sylwetka jest

prosta, tryskająca energią, czy też jesteśmy przygarbieni i wyglądamy

tak, jakbyśmy przepraszali, że w ogóle znaleźliśmy się na tym

świecie.



Ćwiczenie

Podejdź do lustra, które uchwyci całą lub większość twojej syl-

wetki. Najpierw stań przed lustrem tak, jak normalnie przed nim

stajesz. Następnie bardziej wyprostuj się, wypchnij klatkę pier-

siową do przodu, lekko wciągnij brzuch i popatrz sobie zdecydowa-

nie prosto w oczy. Chyba dostrzegłeś różnicę? Dlatego zachęcam

do ćwiczenia na co dzień prostej, pewnej siebie postawy. Ćwicz ją

za każdym razem, gdy o tym pamiętasz. Możesz to robić w domu,

na ulicy, w kawiarni, a zobaczysz, że Twoja pewność siebie

wzrośnie.

Zachęcam Cię do obserwowania innych ludzi. Zobacz, którzy

z nich prezentują taką pewną siebie, wyprostowaną postawę,

a którzy nie, i poczuj, jakie wrażenie wywierają na Tobie i jedni,

i drudzy.

Jeżeli mimo wszystkich powyższych technik nadal masz

negatywne mniemanie o swoim ciele, to proponuję, abyś zastanowił

się nad rozpoczęciem uprawiania jakiegoś sportu, który może Ci po-

móc w jego poprawie. Więcej na ten temat piszę w rozdziale

poświęconym kondycji fizycznej.



Twarz

Jeżeli chodzi o twarz, to jeśli nie podoba nam się ona, to może-

my zrobić kilka rzeczy:

1. Możemy poddać się operacji plastycznej, ale odradzam to roz-

wiązanie. Jak pokazują doświadczenia, osoby, które poddały

się takim operacjom i po nich wyglądają lepiej, wcale lepiej się

nie czują. Okazało się, że nadal krytycznie siebie oceniają.

2. Wykorzystać zdobycze kosmetyki. Najlepszym rozwiązaniem,

tak dla pań, jak i panów, byłoby udanie się do dobrego salonu

kosmetycznego, gdzie fachowiec pomoże odpowiednio przy-

gotować naszą twarz, abyśmy byli z niej bardziej zadowoleni.

Ćwiczenie

Obejrzyj w lustrze swoją twarz. Zastanów się, co możesz zrobić,

aby bardziej Ci się ona podobała. Może trzeba zastosować jakieś

kosmetyki, a może wystarczy zacząć częściej się uśmiechać?

Inną ważną kwestią, jeśli chodzi o twarz, jest jej zadbany wy-

gląd. Warto mieć zadbane włosy. Z własnego doświadczenia wiem, że

poszczególne szampony różnie działają na nasze włosy, dlatego war-

to przetestować kilka szamponów i zobaczyć, który z nich spowoduje,

że nasze włosy będą wyglądać najlepiej. Wtedy warto takiego szam-

ponu używać, jeśli nie codziennie, to przynajmniej co drugi dzień.

Wiem po sobie, że dobrze wyglądające włosy mogą dodać pewności

siebie.



Ćwiczenie

Gdy umyjesz włosy i je wysuszysz, to obejrzyj je w lustrze

i zobacz, czy Ci się podobają. Jeśli nie, wtedy pomyśl nad zmianą

szamponu lub zmianą fryzury.

Panie powinny pomyśleć o doborze takiego makijażu,

w którym będą dobrzesię czuły, a równocześnie będą dobrze

wyglądać. Panowie powinni pilnować, żeby golić się codziennie,

a jeżeli mają brodę, to aby utrzymywać ją w dobrym stanie.

Jeżeli uważamy, że mamy zbyt jasną karnację skóry (jesteśmy

zbyt bladzi), to warto się poopalać. Ja co roku w okresie letnim sta-

ram się ładnie opalić. Ładna opalenizna każdemu dodaje uroku.

Jeśli chodzi o twarz, to mam jeszcze ważną uwagę dla panów.

Niestety, wielu z nich kiepsko dba o jej higienę. W efekcie gdy zbliża-

my do nich naszą twarz, np. podczas rozmowy, to czujemy niezbyt

przyjemny zapach. Tak więc panowie, oto instrukcja dla Was, jak po-

winna wyglądać Wasza poranna toaleta, aby Wasza twarz miała

świeży i miły zapach:

1. Umyj twarz mydłem.

2. Umyj zęby pastą o silnym zapachu, tak aby po umyciu zębówczuć w ustach świeży oddech.

3. Po goleniu użyj kremu lub płynu o przyjemnym zapachu.

4. Po śniadaniu weź tic taca lub jakieś inne pastylkiodświeżające oddech.

Prawda, że to nie jest aż takie skomplikowane?



Ubiór

Ubiór to kolejny obszar, który może zwiększyć naszą pewność

siebie.

Nie jest tajemnicą, że w jednych ubraniach wyglądamy lepiej,

a w innych gorzej. Przy czym najważniejsze jest to, jak my siebie

w nich postrzegamy. Jeśli uważamy, że w danych spodniach dobrze

wyglądamy, to chodźmy w nich jak najczęściej. I odwrotnie. Jeśli

mamy spodnie, które źle na nas leżą, to starajmy się unikać cho-

dzenia w nich.

Pamiętam, jak kiedyś doszedłem do wniosku, że mój ulubiony

pasek od spodni jest już bardzo zużyty i kiepsko wygląda. Mimo to

nadal w nim chodziłem, gdyż bardzo mi odpowiadał. Jednak to, że

nie wyglądał już najlepiej, powodowało, że zacząłem myśleć, że inni

będą to zauważać, i moja pewność siebie nieco spadła. Znalezienie

nowego paska, który by mi w pełni odpowiadał, zajęło sporo czasu.

Ale gdy w końcu go kupiłem i zacząłem nosić, byłem z tego zakupu

bardzo zadowolony. W rezultacie moja pewność siebie znowu

wzrosła, bo mogłem pokazywać się innym w bardzo dobrze wygląda-

jącym pasku.

Podobnie sprawa miała się z tak banalną rzeczą jak skarpetki.

Najbardziej eleganckie skarpetki to oczywiście te w kolorze czarnym.

Dlatego chodzę właśnie w takich. Ale od czasu do czasu, gdy

spóźniam się ze zrobieniem prania :-), to nie mam czarnych skarpe-

tek i wtedy zakładam inne, co wpływa negatywnie na moje samo-

poczucie.



Humor

Gdy zacząłem uczyć się języka angielskiego w szkole podstawo-

wej, nauczycielka poprosiła mnie, abym powiedział po angielsku,

jak często zmieniam skarpetki. Za nic nie mogłem sobie przy-

pomnieć, jak jest po angielsku codziennie, co drugi dzień czy nawet

co tydzień, więc powiedziałem, że zmieniam skarpetki... raz

w miesiącu. Jak można się domyślić, wywołało to wybuch śmiechu

w klasie.

W przypadku pań ilość strojów jest tak duża, że trudno mi coś

im w tym zakresie doradzić. Z kolei panom mogę doradzić noszenie

garniturów, a przynajmniej marynarek. Praktycznie każdy mężczy-

zna wygląda w nich lepiej. Sam pamiętam, gdy już na maturze dziew-

czyny zwracały mi uwagę, że dobrze wyglądam w garniturze.

Muszę przyznać się, że nie lubię chodzić w pełnych gar-

niturach, natomiast lubię chodzić w marynarce. Dlatego jeszcze do

niedawna za każdym razem, gdy np. występowałem w telewizji, za-

kładałem na siebie marynarkę, co bardzo dodawało mi pewności

siebie. Chodziłem też w marynarkach na co dzień. W tej chwili już

ograniczyłem chodzenie w nich, gdyż nie czuję takiej potrzeby. Za-

uważyłem jednak, że na przestrzeni kilku lat, na które przypadała

moja praca nad przezwyciężaniem nieśmiałości, zacząłem znacznie

lepiej się ubierać.



Ćwiczenie

Zachęcam Cię do przejrzenia całej swojej garderoby. Wybierz

z niej te wszystkie rzeczy, w których dobrze wyglądasz, i umieść je

tak, aby jak najczęściej po nie sięgać. Jeśli okaże się, że brakuje

w Twojej garderobie rzeczy, w których dobrze wyglądasz, wtedy

pozostaje wybrać się na zakupy. Wcale nie trzeba kupować drogich

rzeczy, aby dobrze w nich wyglądać, chociaż na pewno jeśli kupimy

sobie drogi, markowy ciuch, to będzie on nam dodawał większej

pewności siebie.

Zdjęcia

Niezłym testem na to, jak lubimy swój wygląd, jest nasza

reakcja na zdjęcia. Ja kiedyś nie lubiłem za bardzo być na zdjęciach,

gdyż uważałem, że kiepsko na nich wychodzę. Zmieniło się to, gdy

zwiększyła się moja wiara w siebie oraz gdy wpadłem na pomysł, aby

podczas zdjęć uśmiechać się.

Dlatego zachęcam Cię, abyś gdy ktoś Ci robi zdjęcia, uśmiechał

się do obiektywu. Z tym że warto, aby był to uśmiech jak najbardziej

naturalny. Proponuję poćwiczyć przed lustrem, aby znaleźć najlepszy

dla siebie wariant.



Gdy zaczynamy lepiej oceniać siebie na zdjęciach, tozaczynamy też na siebie lepiej patrzeć w ogóle. Dlatego proponuję,

abyś wybrał zdjęcia, na których dobrze wypadłeś, i gdy tylko najdzie

Cię ochota, mógł na nie zerkać. Poprawa nastroju murowana od

zaraz. Jeśli masz skaner, to możesz te zdjęcia zeskanować i umieścić

je na pulpicie komputera. Dzięki temu wiele razy w ciągu dnia

będziesz widzieć zdjęcia, na których dobrze wyglądasz, co od razu

poprawi Ci humor i zwiększy pewność siebie.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 5. Jak nie przejmować się tym, co inni o nas pomyślą? ● str. 44

Rozdział 5. Jak nie przejmować się tym, co inni onas pomyślą?

Dla osób nieśmiałych bardzo poważnym problemem jest nad-

mierne przejmowanie się tym, co inni sobie o nich pomyślą. To

z kolei blokuje te osoby przed nawiązywaniem kontaktów z innymi

ludźmi.

Sam miałem taki problem. Przejawiało się to tym, że bałem się

odezwać do osób, które chciałem o coś spytać (np. do sprzedawcy

w sklepie), bo bałem się, co one sobie o mnie pomyślą (że im prze-

szkadzam, że jestem niekompetentny itd.).

Na szczęście udało mi się ten problem przezwyciężyć. Nie

oznacza to, że nie przejmuję się tym, co inni o mnie sądzą. Ale mam

nad tym kontrolę.

Można sobie radzić z tym problemem dwiema metodami:

w sposób logiczny i w sposób emocjonalny.

Sposób logiczny

Polega on na tym, aby przeanalizować, dlaczego przejmujemy

się tym, co jakaś osoba lub osoby mogą sądzić na nasz temat. Tę me-

todę można zastosować wtedy, gdy nie targają nami negatywne

emocje i mamy na to czas. Dlatego ta metoda sprawdza się wtedy,

gdy dopiero przewidujemy jakąś niekorzystną sytuację, np. wybiera-

my się na zakupy i wiemy, że będziemy mieli kłopoty z odzywaniem

się do sprzedawców. Wtedy jeszcze w domu możemy przeanalizować



tę sytuację. Zastanowić się, co najgorszego może się stać: że np.sprzedawca coś złego na nasz temat pomyśli. I co nam się z tego po-

wodu stanie? Tak naprawdę – to nic!

Możemy też dokładnie przemyśleć, jakie pytania i w jakich

sytuacjach będziemy chcieli zadać sprzedawcom. Uzbrojeni w takie

logiczne przygotowanie, możemy ruszyć na zakupy. I za każdym ra-

zem, gdy najdą nas obawy, aby odezwać się do sprzedawcy, przypo-

mnijmy sobie, co wcześniej w domu analizowaliśmy.

Ćwiczenie

Przypomnij sobie kilka sytuacji z przeszłości lub wyobraź sobie

takie, które być może dopiero nastąpią, i dla każdej z nich przy-

gotuj logiczną analizę, dlaczego nie trzeba przejmować się tym, co

inni mogą o nas pomyśleć.

Sposób emocjonalny

Będąc kiedyś w dużym centrum handlowym, wyszedłem

z hipermarketu z siatkami zakupów. Po drugiej stronie był duży

sklep RTV. Nie wiedziałem, czy mogę do niego wejść z siatkami

zakupów, czy ochrona się do mnie nie przyczepi. Postanowiłem

zapytać jednego z ochroniarzy, czy mogę wejść z siatkami. Ale gdy

o tym pomyślałem, to naszły mnie wątpliwości – „Co on sobie o mnie

pomyśli? Pewnie będę mu przeszkadzał...” itd. Aby te wątpliwości

przezwyciężyć, zacząłem wzbudzać w sobie emocje związane ze zło-

ścią: „Ale przecież ten facet po to tu jest, aby odpowiadać na takie

pytania. Mam prawo zadać mu takie pytanie!”. W tym momencie

emocja złości stała się silniejsza od emocji związanych z moimi wąt-



pliwościami. Szybko podszedłem do ochroniarza i – nie okazującmojej złości – zapytałem go o to, o co miałem zapytać. Uprzejmie mi

odpowiedział, że jeżeli mam tylko produkty żywnościowe, to mogę

wejść z siatkami.

I tak właśnie działa sposób emocjonalny. Chodzi w nim o to,

aby emocje związane z naszymi wątpliwościami zastąpić lub zagłu-

szyć jakimiś innymi emocjami. W powyższym przykładzie była to

złość. Ale to mogą być też inne emocje, bardziej pozytywne. Może to

być np. emocja związana z sympatią. W stosunku do tego samego

ochroniarza inna nieśmiała osoba mogłaby spojrzeć na niego, pomy-

śleć: „Jaką ma on ciężką pracę – musi wyłapywać tych wszystkich

złodziei, którzy kradną w sklepach, a ponadto dba o bezpieczeństwo

uczciwych kupujących, takich jak ja”. I w tym momencie już taka

osoba wzbudza w sobie uczucia sympatii do ochroniarza.

Moje doświadczenia pokazują, że – w zależności od sytuacji

– raz lepiej sprawdzają się emocje pozytywne, a raz te negatywne.

Sami musimy wyczuć, które z nich nam w danej sytuacji bardziej od-

powiadają i bardziej nam pomogą.

Ćwiczenie

Przypomnij sobie sytuacje z przeszłości, gdy miałeś problem

z odezwaniem się do innej osoby, gdyż bałeś się, co ona sobie

o Tobie pomyśli. Zastanów się, jaką emocję w takiej sytuacji

mógłbyś w sobie wzbudzić, aby poradzić sobie z nią. Najlepiej

poczuj tę całą sytuację.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 6. Skuteczne wpływanie na własną podświadomość ● str. 47

Rozdział 6. Skuteczne wpływanie na własnąpodświadomość

Nasz umysł składa się z dwóch części. Część pierwsza jest

świadoma. Składają się na nią nasze świadome myśli i działania. Je-

śli teraz pomyślę sobie, że jestem nieśmiały, albo odwrócę głowę

w prawo, to są to działania podejmowane przez nasz umysł

świadomy.

Z kolei część podświadoma to wszystko to, co jest poza częścią

świadomą. O ile głową możemy sterować świadomie, to już z naszym

sercem nie potrafimy tego robić. Robi to nasza podświadomość.

Gdyby porównać nasz umysł do góry lodowej, to nasza świadomość

byłaby niewielkim wierzchołkiem góry, wystającym ponad po-

wierzchnię wody. A cała reszta to nasza podświadomość. To, że żyje-

my, że nasze ciało potrafi funkcjonować, zawdzięczamy naszej

podświadomości. O ile decyzję o obróceniu głowy podejmujemy

świadomie, to już całym procesem obracania (napinaniem od-

powiednich mięśni, ich skręcaniem itd.) steruje podświadomość.

Podświadomość posiada wiele „programów”, w oparciu o które

działa. Ma programy genetycznie związane z pracą naszego ciała.

Jednak podczas naszego życia, od momentu urodzenia, nasza

podświadomość jest programowana przez czynniki zewnętrzne

– przez rodziców, szkołę i otoczenie. Jeżeli np. rodzice cały czaspowtarzają Jasiowi, że jest do niczego i nic nie potrafi, to po pewnym

czasie jego podświadomość przyjmuje to jako program do wy-

konania. I od tego momentu będzie ona robić wszystko, aby taki

program wykonać. Jeżeli Jasiu będzie miał za zadanie zmyć naczy-



nia, to podświadomość może mu „pomóc” wykonać program „jestemdo niczego” i spowodować, że Jasiu źle chwyci jakiś talerz i ten spad-

nie na podłogę, rozbijając się.

To jest dosyć ekstremalny przykład. Ale w naszej podświado-

mości istnieją setki nieuświadomionych programów, które mają

wpływ na nasze życie. W przypadku osoby nieśmiałej będą to

programy związane z jej przekonaniami na temat nieśmiałości. Jeżeli

osoba nieśmiała ma przekonanie, że nie potrafi publicznie prze-

mawiać, to jej podświadomość jej w tym „pomoże”. Nawet jeżeli taka

osoba dobrze się przygotuje do występu świadomie, to gdy zacznie

się sam występ, do akcji przystąpi jej podświadomość i spowoduje,

że taka osoba zapomni, co ma powiedzieć, nie będzie mogła zapano-

wać nad głosem itd. Tak, tak, nasza podświadomość potrafi przejąć

praktycznie pełną kontrolę nad naszym zachowaniem.

Co zatem można zrobić, aby naszą podświadomość prze-

programować, tak aby wykonywała bardziej pozytywne programy?

Istnieją dwie podstawowe metody: afirmacje i wizualizacje.



Afirmacje

Afirmacje to pozytywne sformułowania, które warto powtarzać

jak najczęściej. Każda osoba może tworzyć własne afirmacje, kierując

się następującymi zasadami:

1. Afirmacje muszą mieć pozytywne znaczenie, czyli np. „Jestem

osobą pewną siebie”, a nie „Nie jestem nieśmiały”.

2. Afirmacje tworzy się w czasie teraźniejszym. Wynika to z tego, że

jeżeli tworzylibyśmy afirmacje w czasie przyszłym, to nasza

podświadomość traktowałaby je zawsze jako coś, co ma nastąpić do-

piero w przyszłości, i nigdy by takich afirmacji nie zrealizowała.

Oto przykłady afirmacji związanych z wychodzeniem

z nieśmiałości:

– Jestem osobą pewną siebie.

– Potrafię porozumiewać się z innymi ludźmi.

– Inni ludzie lubią moje towarzystwo.

– Dobrze czuję się w towarzystwie innych ludzi.

– Potrafię panować nad swoim stresem.



Ćwiczenie

Wymyśl jak najwięcej afirmacji, które dotyczą Twojej

nieśmiałości.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Ja sam z początku nie mogłem się przemóc, aby zacząć

stosować afirmacje. Wydawały mi się czymś bardzo sztucznym. Jed-

nak dzięki pewnemu pomysłowi udało mi zacząć stosować afirmacje

z pozytywnym skutkiem. Aby uatrakcyjnić mówienie afirmacji, po-

stanowiłem je wymawiać w rytm kroków. Tak więc idąc ulicą, powta-

rzałem sobie afirmacje w myślach. Przy czym każda sylaba to był je-

den krok. W ten sposób tworzy się pewien rytm, który ułatwia po-

wtarzanie afirmacji, a ponadto kojarzy się ją z innym aktywnym

działaniem (w tym przypadku z chodzeniem). Dlatego zachęcam do

przetestowania tego sposobu wymawiania afirmacji.



Ćwiczenie

Pochodź po pokoju i wymawiaj w myślach lub na głos wybrane

afirmacje w rytm kroków.

Jeżeli pomysł z afirmacjami spodoba Ci się, to z wszystkich

afirmacji, które wymyśliłeś w poprzednim ćwiczeniu, wybierz te,

które Ci najbardziej odpowiadają, i zacznij je powtarzać. Przy czym

sam zdecyduj, czy wolisz cały czas powtarzać tylko jedną afirmację,

czy wolisz od razu zająć się kilkoma z nich.

Istnieje kilka sposobów na wzmocnienie skuteczności afir-

macji. Podstawowym z nich jest wymawianie ich na głos. Ale na to

możemy sobie pozwolić tylko wtedy, gdy jesteśmy sami. Kolejna me-

toda polega na tym, aby starać się wierzyć, że ta afirmacja jest praw-

dziwa. Dobrym sposobem jest też wzbudzanie pozytywnych emocji

podczas mówienia afirmacji. Następnym sposobem może być wielo-

krotne zapisywanie afirmacji na kartce papieru.

Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że minąć może sporo

czasu, zanim afirmacjom uda się przeprogramować naszą

podświadomość. Mimo to warto je stosować, gdyż dodatkowo mogą

wpływać od razu na naszą świadomość. Nieraz zauważyłem, że gdy

zacząłem powtarzać jakąś afirmację, to jakoś tak przyjemniej robiło

mi się na duszy. Po prostu – skupiając się na pozytywnym znaczeniu

danej afirmacji, przenosimy nasz punkt koncentracji uwagi na coś

pozytywnego, co pozwala nam poprawić nasze samopoczucie.



Dlatego gdy dopadną nas negatywne myśli, warto zacząć sobiepowtarzać jakąś pozytywną afirmację.

Chciałbym jeszcze przedstawić pewien sposób na zwiększenie

skuteczności afirmacji. Polega on na tym, aby afirmować coś, co tak

naprawdę jest już dla nas prawdą, tylko nie do końca zdawaliśmy

sobie z tego sprawę lub na tym się nie skupialiśmy.

Osoba nieśmiała może w kółko powtarzać afirmację „Jestem

osobą śmiałą, pewną siebie”. Ale ponieważ wie (a w każdym razie

sądzi, że wie), że jest nieśmiała, takie afirmacje będą dla niej czymś

sztucznym, czymś nieprawdziwym. A jak nie będzie w nie wierzyć, to

jej podświadomość będzie to przyjmować z dużym oporem. Szczegól-

nie dotyczy to afirmacji, które mają w sobie zwroty: „za każdym ra-

zem, od dzisiaj” itd. Bo jeśli osoba nieśmiała będzie sobie afirmować

„Jestem pewna siebie w każdej sytuacji” i zdarzy jej się sytuacja, gdytej pewności siebie nie będzie miała, to jak sądzisz, co w tym

momencie będzie dla niej (i jej podświadomości) ważniejsze – czy

słowa afirmacji, czy też prawdziwe doświadczenie, które przeczy tre-

ści afirmacji? Oczywiście to drugie.

Co zatem może zrobić w takiej sytuacji? Powinna znaleźć takie

afirmacje, które będą prawdziwe, bo oparte na jej doświadczeniach.

Aby to zrobić, musi ona przeanalizować swój problem nieśmiałości

i przypomnieć sobie, jakich sytuacji ten problem tak naprawdę do-

tyczy Robiliśmy to w ćwiczeniu z rozdziału pierwszego. I wtedy może

zacząć tworzyć prawdziwe afirmacje. Np. mogą one mieć postać: „Je-

stem pewna siebie w pracy zawodowej”, „Potrafię dobrze

komunikować się z mamą”. W momencie, gdy ta osoba wymówi po

raz pierwszy te afirmacje, to od razu je sobie przyswaja, gdyż wie, że

są one prawdziwe. Ponadto, gdy nawet zdarzy się jej jakaś wpadka

– np. będzie miała problem z komunikowaniem się z jakąś osobą –



to nie przeczy to afirmacji „Potrafię dobrze komunikować sięz mamą”.

Afirmacja, która jest już prawdziwa, daje jeszcze dwa dodat-

kowe atuty. Po pierwsze, zachęca do rozwijania tego, co już pozytyw-

nego mamy. Czyli jeśli potrafię się dobrze komunikować z wybrany-

mi osobami, to wynika z tego logicznie, że mogą się też zacząć dobrze

komunikować z innymi osobami, jeśli tylko włożę w to odpowiedni

wysiłek.

Po drugie, afirmacja, która jest prawdziwa, powoduje zmniej-

szenie skali naszego problemu. Osoba nieśmiała zaczyna zdawać

sobie sprawę z tego, że nie tyle jest nieśmiała, ale że w określonych

sytuacjach pojawiają się u niej pewne niekorzystne zachowania (np.

gorzej komunikuje się w kontaktach niezawodowych, w stresie).

Mają one mniejszy negatywny wydźwięk niż ogólne stwierdzenie, że

jest się nieśmiałym. Ponadto nazywając po imieniu poszczególne ob-

jawy, może ona skupić się na pracy nad ich ograniczaniem i – doce-

lowo – wyeliminowaniem ich.

Zachęcam do eksperymentowania z afirmacjami, które już są

prawdziwe. Moje własne doświadczenia na tym polu pokazują, że są

one naprawdę potężnymi narzędziami w walce z nieśmiałością.



Wizualizacje

Wizualizacja jest kolejnym sposobem wywierania wpływu na

naszą podświadomość. Polega ona na wyobrażaniu sobie w myślach

pozytywnych sytuacji. Tak więc osoba nieśmiała może sobie w my-

ślach wyobrażać, że pewnie przemawia publicznie, świetnie dogaduje

się z innymi ludźmi itd.

Oto jak powinna wyglądać skuteczna wizualizacja:

1. Należy znaleźć ciche miejsce, gdzie nikt nie będzie nam prze-

szkadzał. Usiąść na krześle (lub ewentualnie położyć się) i zamknąć

oczy.

2. Następnie należy odprężyć swoje ciało i umysł. Jest to bar-

dzo ważne, gdyż jeżeli nam się to uda, to wtedy nasz mózg „zwalnia”– zaczyna pracować z niższą częstotliwością (na falach alfa). A jak

wykazały różne badania, w stanie alfa nasza podświadomość szybciej

przyswaja kierowane do niej informacje. Dobrym sposobem na od-

prężenie jest koncentrowanie się po kolei na poszczególnych

częściach ciała i powtarzanie sobie w myślach: „Rozluźniam swoją

lewą stopę” itd. Oczywiście podczas wymawiania tego w myślach, na-

leży to też robić na poziomie fizycznym, czyli starać się rozluźniać

poszczególne mięśnie.

Jeżeli po rozluźnieniu ciała czujemy, że nasz umysł jeszcze się

nie uspokoił, to możemy skupić się na swoim oddechu. Myślmy tylko

o nim. To powinno pomóc.



3. Gdy już poczujemy się odprężeni i zrelaksowani, to możemyzacząć wizualizację. To, co będziemy sobie wizualizować, dobrze jest

zaplanować, zanim jeszcze usiądziemy na krześle. Chodzi o to, aby

wyobrazić sobie bardzo dokładnie konkretną sytuację, która będzie

dla nas pozytywna. Może to być przykładowo sytuacja, gdy występu-

jemy publicznie przed dużą grupą ludzi i świetnie nam wszystko wy-

chodzi. Ważne jest, aby wizualizacja zawierała jak najwięcej

szczegółów oraz byśmy ją tworzyli, wykorzystując jak największą

liczbę zmysłów. Nie tylko widzieli obraz, ale też słyszeli odgłosy, czuli

zapachy, dotyk, a nawet smak (jeśli jest taka możliwość). Im w więk-

szym stopniu wykorzystamy wszystkie zmysły, tym szybciej nasza

podświadomość zaakceptuje taki obraz.

4. Gdy już zakończymy wizualizować zaplanowaną scenę,

możemy powoli zacząć wracać do rzeczywistości. W tym celu może-

my najpierw przypomnieć sobie, gdzie dokładnie się znajdujemy.

Następnie możemy trochę ponapinać mięśnie i gdy będziemy mieli

na to ochotę, możemy otworzyć oczy.

Jeżeli będziemy wizualizację robić leżąc, to istnieje ryzyko, że

możemy przysnąć. Dlatego w ciągu dnia lepiej ją robić na siedząco.

Z kolei rano, tuż po przebudzeniu, oraz wieczorem, gdy już położymy

się do łóżka, możemy robić wizualizację leżąc. Zresztą zachęcam

właśnie do praktykowania wizualizacji szczególnie rano i wieczorem,

gdyż tuż po przebudzeniu oraz gdy już jesteśmy senni, nasz umysł

wchodzi w stan alfa sam i dzięki temu łatwiej będzie nam wizualizo-

wać. Ponadto jeśli zrobimy wizualizację rano, to będąc czymś pozy-

tywnym, może ona nas pozytywnie doładować i podnieść na duchu

na cały dzień. Z kolei robienie wizualizacji przy pójściu spać spowo-

duje, że w nocy nasza podświadomość będzie mocno taką wizualiza-

cję przetwarzać.



Jeżeli z początku będziesz mieć kłopoty z wyobrażaniem sobieczegoś w myślach podczas wizualizacji, to warto zacząć od wizualizo-

wania sobie autentycznych sytuacji z przeszłości, np. jakiegoś swoje-

go osiągnięcia, z którego jesteś dumny. Zachęcam do wyszukiwania

w swojej przeszłości pozytywnych wydarzeń i ich przypominania

sobie podczas wizualizacji, gdyż to również może pomóc pozytywnie

przeprogramować naszą podświadomość.

Jeśli chodzi o przyszłe wydarzenia, to możemy wyobrażać sobie

konkretne wydarzenie, które nas czeka. Tak więc jeśli w przyszłym

tygodniu czeka nas ważny sprawdzian i bardzo się stresujemy, to

możemy wyobrażać sobie, jak go świetnie piszemy – bez żadnego

stresu. Druga opcja to wyobrażanie sytuacji bardziej nieokreślonych,

że np. dobrze wychodzą mi publiczne wystąpienia. Wtedy wymyśla-

my sobie taką sytuację w taki sposób, jaki uznamy za stosowany

(byle to było realistyczne).

Jak często stosować wizualizacje? Minimum to jeden raz dzien-

nie. Górnej granicy nie ma.

Ćwiczenie

Zrób ćwiczenie odprężające. Gdy już się odprężysz, to skup się

na swoim oddechu. Gdy to Ci się znudzi, możesz powoli wyjść

z relaksu.



Ćwiczenie

Wypisz listę sytuacji, które chciałbyś sobie wizualizować.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Zrób sobie pełną wizualizację jednej z wypisanych wyżej

sytuacji.



Udawaj osobę śmiałą

Trzecim sposobem przeprogramowania Twojej podświado-

mości jest udawanie stanu, który chcesz osiągnąć. Jeżeli Twoim ce-

lem jest stanie się osobą pewną siebie, to zacznij udawać taką osobę.

Ćwiczenie

Wypisz wszystkie cechy, jakie powinna posiadać osoba śmiała.

Im będzie ich więcej, tym lepiej. Następnie zacznij je udawać.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Oto kilka przykładów, jak można to zrobić:

Idąc ulicą, możesz wyprostować się, patrzeć pewnie na przecho-

dzących ludzi i starać się poczuć się jak najbardziej pewnie.

Zadzwoń do kogoś i okazuj jak największą pewność siebie podczas

rozmowy. Przygotuj sobie kilka tematów, na których się znasz

i wiesz, że będziesz w stanie mówić o nich przekonywająco.

Poćwicz sobie przed lustrem, jak mówisz na te tematy z pewnością

siebie.



Zapewniam, że to ćwiczenie może dostarczyć Ci wiele frajdy.Gdy tylko zaczniesz je praktykować, to zobaczysz, że zacznie Cię ono

intrygować, gdyż będziesz mógł poczuć się jak w skórze osoby, którą

pragniesz się stać. Może to być naprawdę fascynujące. Oczywiście

z początku możesz czuć pewną sztuczność, wykonując to ćwiczenie.

Ale gdy będziesz je regularnie stosować, to zobaczysz, że będzie się

ono stawać dla Ciebie coraz bardziej naturalne. I jeżeli będziesz to

ćwiczenie wykonywał odpowiednio długo, to stopniowo Twoja

podświadomość zacznie stosować elementy tego ćwiczenia w sposób

nawykowy.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 7. Pozytywne myślenie krok po kroku ● str. 60

Rozdział 7. Pozytywne myślenie krok po kroku

Osoby nieśmiałe często są mistrzami w myśleniu negatywnym.

Dziesiątki razy w myślach roztrząsają negatywne sytuacje, oceniając

siebie bardzo surowo. Te negatywne myśli bardzo blokują takie

osoby.

Powinny one nauczyć się myśleć bardziej pozytywnie. Czy ma

to jednak w ogóle sens? Kiedyś rozmawiałem ze znajomą na temat

znanego przykładu szklanki. Dla optymisty szklanka ta jest do poło-

wy pełna, a dla pesymisty jest do połowy pusta. I moja znajoma zare-

agowała bardzo gwałtownie na ten przykład, mówiąc: „Jakie to ma

znaczenie, czy twierdzi się, że szklanka jest do połowy pełna, czy pu-

sta, skoro jest to cały czas ta sama szklanka!”.

Rzeczywiście – przez samo zmienienie myślenia z negatywnego

na pozytywne nic w danym momencie nie się zmieni (poza samym

myśleniem). Jednak zmiana myślenia spowoduje, że zmieni się to, co

zrobimy w przyszłości. Jeżeli osoba nieśmiała cały czas myśli, że nie

potrafi wykrztusić z siebie ani jednego słowa w towarzystwie innych

ludzi, to automatycznie będzie unikała ich towarzystwa. Jeśli jednak

spróbuje myśleć pozytywnie, że jednak przynajmniej czasami udaje

jej się porozumiewać z innymi ludźmi, to wtedy ma szansę zyskać

więcej odwagi i częściej przebywać w towarzystwie innych ludzi.

Co zatem można zrobić, aby osoby nieśmiałe zaczęły myślećbardziej pozytywnie?



Pierwszą, podstawową rzeczą jest uświadamianie sobie myśli,które krążą w naszej głowie. Gdy kogoś nachodzą negatywne myśli,

to skupia się na sensie tych myśli, a nie myśli sobie: „No tak, teraz

myślę negatywnie”. Tymczasem to właśnie uświadomienie sobie, że

w danym momencie myślimy negatywnie, daje nam możliwość

zmienienia tego sposobu myślenia.

Ćwiczenie

Staraj się być jak najczęściej w ciągu dnia świadom tego, jakie

myśli krążą w Twojej głowie. Czy przeważają myśli pozytywne, czy

negatywne?

Jeżeli przynajmniej od czasu do czasu będziemy zdawać sobie

sprawę z negatywnych myśli, które nam przychodzą do głowy, to

możemy zacząć coś z tym robić.

Możemy np. za każdą negatywną myśl (lub zdanie), jakie nam

przyjdzie do głowy, „za karę” wypowiedzieć w myślach dwa zdania

(dwie myśli) pozytywne. Tak więc jeśli pomyślisz sobie: „Jestem

nieśmiały”, to od razu pomyśl sobie: „Jestem super”, „Jestem fajną

osobą”. To ćwiczenie po pewnym czasie praktykowania staje się

całkiem fajną zabawą i zobaczysz, że stopniowo ilość negatywnych

myśli będzie się zmniejszać.



Ćwiczenie

Zacznij na co dzień praktykować powyższą technikę. Zamiast

dwóch pozytywów w miejsce jednej myśli negatywnej, możesz

przyjąć trzy lub nawet cztery!

Pisząc o pozytywnym myśleniu, warto zastanowić się nad tym,

co nam w tym przeszkadza. Czynnikiem, który może bardzo po-

budzać negatywne myśli, są media, w których serwisach informacyj-

nych przeważają informacje negatywne. Jak się przed tym bronić? Ja

np. nie oglądam serwisów informacyjnych w telewizji. Również nie

słucham informacji w stacjach radiowych. Wszelkie potrzebne infor-

macje czerpię z Internetu, gdzie mogę sam decydować, które infor-

macje są dla mnie ważne (dotyczą mnie) i powinienem się z nimi za-

poznać, a jakie informacje mnie nie dotyczą i czytanie ich może tylko

wpędzić mnie w zły humor.

Ćwiczenie

Zastanów się, czy możesz zrezygnować z niektórych mediów po

to, aby mieć mniej negatywnych myśli.



Czarny scenariusz

Ludzie (nie tylko ci nieśmiali) bardzo często martwią się

rzeczami, które nigdy im się nie przydarzają.

Ćwiczenie

Przypomnij sobie, jak czymś się martwiłeś i to coś nie wydarzyło

się. Co to było?

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Okazuje się, że naprawdę wydarza się tylko niewielki procent

rzeczy, którymi się martwimy. Co zrobić zatem, aby mniej martwić

się różnymi sprawami?

Warto stworzyć czarny scenariusz. W tym celu zadaj sobie py-

tanie: „Co złego może się wydarzyć?”. A gdy już sobie odpowiesz na

to pytanie, zadaj sobie kolejne: „Jak mogę wyjść z tej sytuacji? Jak

sobie z nią poradzę?”.

Jak to działa w praktyce? Kiedyś wynajmowałem pokój u pew-

nego emeryta. Ta osoba wyjechała na trzy tygodnie do sanatorium.

Ponieważ moja praca związana była ściśle z komputerem, który



miałem w domu, to gdy wychodziłem z mieszkania, bałem się, żektoś się włamie i ukradnie moje źródło utrzymania. Ponieważ miesz-

kanie nie było moje, to nie mogłem ubezpieczyć komputera od wła-

mania. I tak przez kilka dni gnębiłem się negatywnymi myślami na

ten temat.

W końcu jednak zacząłem zastanawiać się, co stanie się, jeśli

faktycznie ukradną mi komputer. Traf chciał, że myśląc nad tym, po-

szedłem do kawiarni internetowej, która mieściła się blisko miejsca,

gdzie mieszkałem. Okazało się, że w tej kawiarni za sto pięćdziesiąt

złotych można kupić miesięczny karnet, który pozwalał korzystać

z niej non stop. Dla porównania – ja wtedy za stały dostęp do

Internetu płaciłem sto dwadzieścia złotych. I wtedy mi ulżyło, bo od-

powiedziałem sobie na pytanie – jeśli ukradną mi komputer, to będę

chodził do kawiarni, gdzie będę płacił tylko o trzydzieści złotych

więcej za dostęp do komputera i Internetu.

Ćwiczenie

Wybierz kilka sytuacji, którymi się martwisz, a następnie na

kartce stwórz dla nich czarne scenariusze i odpowiedz sobie na py-

tanie: co w takiej sytuacji możesz robić, aby z niej się wydostać.



Pamiętnik pozytywnej osoby

Przez pewien czas pisałem swój pamiętnik. Trwało to dwa–trzy

tygodnie, gdyż na dłużej nie starczyło mi wytrwałości. Jednak nawet

ten krótki okres miał na mnie pozytywny wpływ. Wynikało to z tego,

że w pamiętniku opisywałem głównie pozytywne sytuacje z mojego

codziennego życia. Dzięki temu codziennie pisząc wieczorem kolejną

część pamiętnika, mogłem zobaczyć, co pozytywnego zdarzyło mi się

danego dnia. I to miało na mnie pozytywny wpływ. Dlatego

chciałbym Cię zachęcić do pisania własnego pamiętnika, gdzie

umieszczałbyś swoje pozytywne dokonania z każdego dnia. Jeśli jed-

nak uważasz, że jest to zbyt duży wysiłek dla Ciebie, to proponuję Ci

łatwiejsze rozwiązanie – wystarczy, że wieczorem wypiszesz w posta-

ci pojedynczych zdań wszystkie pozytywne rzeczy, które przydarzyły

Ci się tego dnia.

I w końcu wariant dla najbardziej leniwych – możesz po poło-

żeniu się do łóżka w myślach przywołać pozytywne sytuacje, które

zdarzyły Ci się tego dnia. Dzięki tej metodzie nie tylko będziesz miło

wspominać dany dzień, ale też zyskasz wiarę i nadzieję, że kolejne

dni mogą być jeszcze lepsze.

Żyj tu i teraz

Na koniec tego rozdziału zachęcam Cię do stosowania zasady,

aby żyć tu i teraz – nie oglądać się na przeszłość, która minęła

i której nie można już zmienić, oraz nie martwić się o przyszłość.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 8. Terapia śmiechem dla nieśmiałych ● str. 66

Rozdział 8. Terapia śmiechem dla nieśmiałych

Od ponad czterech lat prowadzę zajęcia z terapii śmiechem.

Śmiech jest dla osoby nieśmiałej doskonałym narzędziem. I to

przynajmniej z trzech powodów:

1. Śmiech jest atrakcyjny – lubimy towarzystwo uśmiech-

niętych, radosnych ludzi o dużym poczuciu humoru.

2. Śmiech pozwala zwalczać stres i inne negatywne emocje.

3. Śmiech pomaga nam pozytywnie myśleć, dowartościowujenas i motywuje do działania.

Jak więc widzisz, śmiech jest wprost wymarzonym narzędziem

dla osób nieśmiałych! A zatem co zrobić, aby częściej uśmiechać się

i śmiać?

Możliwości mamy bardzo wiele – i to już od samego rana. War-

to podjąć rano wysiłek, aby wprawić się w dobry nastrój i zacząć się

uśmiechać, gdyż często ten poranny uśmiech zostaje nam na cały

dzień.



Ćwiczenie

Gdy tylko się obudzisz, uśmiechnij się, nawet jeśli będzie Ci się

to wydawać sztuczne. Gdy zaczynamy się uśmiechać (nawet w spo-

sób sztuczny), to następuje sprzężenie zwrotne mięśni twarzy

z mózgiem, który zaczyna wydzielać w większych ilościach endor-

finy, określane jako hormony szczęścia. I te hormony poprawiają

nasze samopoczucie. Dodatkowo, jeśli tuż po przebudzeniu kon-

centrujemy się na uśmiechu, to nie skupiamy się na jakichś

negatywnych myślach (np. „znowu poniedziałek”).

Ćwiczenie

Drugi wariant z uśmiechem możesz wykorzystać w łazience.

Stań przed lustrem i przez przynajmniej minutę uśmiechaj się do

siebie. Ten wariant ma ten plus, że widzisz swoją uśmiechniętą

twarz, co Cię nie tylko dodatkowo pobudza do uśmiechu, ale też

powoduje, że zaczynasz patrzeć na siebie w bardziej pozytywny

sposób. Koniecznie sprawdź to na sobie!

Jest jeszcze wariant dla zaawansowanych. Polega on na tym,

aby przed lustrem w łazience robić różne śmieszne miny.

Jeżeli mieszkamy z innymi osobami, to warto się z nimi ranoprzywitać jak najradośniej. Chodzi o to, aby te osoby poczuły, jak



bardzo cieszymy się na ich widok. W efekcie i one lepiej się poczują,i my również. Takie radosne przywitanie warto też stosować z innymi

ludźmi. Może niekonieczne musimy takie osoby od razu obściskiwać,

ale warto podając im rękę na przywitanie, uśmiechnąć się do nich,

aby poczuły, że faktycznie cieszymy się na ich widok. Okaże się wte-

dy, że większość z nich odwzajemni nam ten uśmiech.

Ćwiczenie

Witając się z innymi osobami (nawet z takimi, które widzimy tyl-

ko raz, np. ze sprzedawcą), uśmiechnijmy się do nich. Część z nich

na pewno odpowie uśmiechem. Wyrób w sobie nawyk uśmiechania

się do innych!

Przychodzi czas wyjścia z domu. W drodze do pracy, szkoły lub

gdziekolwiek indziej możemy w kiosku kupić książeczki z dowcipami

i zabawnymi obrazkami. Kosztują one około 1–1,5 zł. Jest to nieduży

wydatek, a przeczytanie takiej książeczki może nam od razu popra-

wić samopoczucie.

Ćwiczenie

Gdy będziesz najbliższym razem coś kupować w kiosku z gazeta-

mi, to poproś sprzedawcę o książeczkę z dowcipami.

Jeżeli w pracy mamy dostęp do Internetu, to możemy w wolnej

chwili wejść na jakieś strony z dowcipami i obrazkami.



A co po południu? Jeżeli mamy telewizor, to możemy oglądaćkomedie i seriale komediowe. Ja sam dzięki nim zacząłem częściej

się śmiać. A zrobiłem to w ten sposób, że oglądając je, starałem się

śmiać jak najczęściej, jak najdłużej i jak najmocniej. I po pewnym

czasie zauważyłem, że łatwiej jest mi się śmiać w różnych sytuacjach.

Niezwykle ważne jest również posiadanie umiejętności śmiania

się z samego siebie, gdyż osoby nieśmiałe bardzo przeżywają wszel-

kie nieprzyjemne dla nich sytuacje.

Ćwiczenie

Wybierz sytuacje, które były dla Ciebie negatywne. Następnie

spróbuj w każdej z nich dostrzec coś zabawnego. Np. spróbuj po-

czuć się jak obserwator tej sytuacji.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................



Opowiadanie dowcipów

Jednym z najlepszych sposobów na rozbawienie innych jest

opowiadanie dowcipów. Oto kilka prostych rad, jak zrobić to dobrze.

1. Opowiadaj krótkie dowcipy, gdyż wtedy jest mniejsza szansa,

że coś Ci nie wyjdzie.

2. Poćwicz opowiadanie każdego dowcipu na głos, aby go sobieutrwalić.

3. Zanim opowiesz jakiś dowcip w większym gronie, najpierw

przetestuj go na najbliższych.

4. Gdy ktoś nie będzie się śmiał z Twojego żartu, to pamiętaj,

że nie ma dowcipu, który rozbawiłby każdego.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 9. Jak zmieniać negatywne emocje w pozytywne? ● str. 71

Rozdział 9. Jak zmieniać negatywne emocjew pozytywne?

W rozdziale o pozytywnym myśleniu napisałem, że osoby

nieśmiałe potrafią przez długi czas skupiać się na myślach negatyw-

nych. To negatywne myślenie bezpośrednio oddziałuje na emocje.

Gdy myślimy negatywnie, wchodzimy też w negatywne emocje, takie

jak złość, zniechęcenie, bezradność, wściekłość.

Osoby nieśmiałe potrafią bardzo długo przebywać w emocjach

negatywnych, co ogranicza ich potencjał. Dlatego dobrze jest, aby

nauczyły się one wychodzić z emocji negatywnych i wchodzić w pozy-

tywne. Szczególnie dotyczy to sytuacji, gdy w negatywne emocje

wpędziły je problemy związane z nieśmiałością (np. jesteśmy zroz-

paczeni, gdy nie udało nam się porozmawiać z osobą, która nam się

spodobała).

Dostrzeganie pozytywów w negatywach

Gdy ogarniają nas negatywne emocje, to skupiamy się na tym,

co wywołało te emocje. Np. jeśli kłócimy się z kimś, to skupiamy się

na tej osobie i na tym, co w jej zachowaniu wyprowadza nas z równo-

wagi. Gdy dostaliśmy od kogoś kosza, to skupiamy się na tym, że

zostaliśmy odrzuceni.



Ćwiczenie

Przypomnij sobie kilka sytuacji, w których wszedłeś w negatyw-

ne emocje. Zastanów się, na czym dokładnie skupiałeś się, będąc

w tych emocjach.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Sztuką jest, aby w takich sytuacjach skupić się na czymś pozy-

tywnym. Oczywiście aby to mogło nastąpić, musimy najpierw zdać

sobie sprawę z aktualnych negatywnych emocji oraz zdecydować, że

nie chcemy w te emocje wchodzić.

Następnie możemy zacząć dostrzegać w danej sytuacji coś po-

zytywnego. Np. jeśli spoglądamy rano przez okno i widzimy, jak

strasznie leje, to zamiast wpadać w negatywny nastrój („Co za

paskudna pogoda”), możemy dostrzec w tym jakieś pozytywy. Jed-

nym z nich może być świeże powietrze. Możemy otworzyć szeroko

okno i powdychać je. Możemy uświadomić sobie, że dzięki deszczowi

rośliny będą miały więcej wody. Możemy też uświadomić sobie, jak

potężna jest przyroda oraz że burze są nieodłącznym elementem

ekosystemu i w związku z tym są one potrzebne nie tylko przyrodzie,

ale także ludziom.



Ćwiczenie

Wróć do sytuacji z poprzedniego ćwiczenia. Przy każdej z nich

wypisz jak najwięcej pozytywnych myśli na ich temat.

Wyzwania

Kolejnym sposobem wchodzenia w pozytywne emocje

z negatywnych jest traktowanie danej sytuacji jako wyzwania.

Ćwiczenie

Przypomnij sobie, czy były jakieś sytuacje z negatywnymi

emocjami, które potraktowałeś jako wyzwanie, któremu należy po-

dołać.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Kiedy mamy takie wyzwanie, to zamiast skupiać się na

negatywnych aspektach sytuacji, skupiamy się na tym wyzwaniu.



Zacznij działać

Rozszerzeniem techniki z wyzwaniem jest rozpoczęcie działań,

które pozwolą nam zneutralizować sytuację, która wywołuje w nas

negatywne emocje. Oczywiście nie zawsze da się to zrobić. Raczej nic

nie możemy poradzić na to, że za oknem jest burza. Ale np. jeśli

mamy bardzo stresującą pracę, to możemy zacząć rozglądać się za jej

zmianą. W efekcie skupiamy się na działaniu oraz na tym, jakie

korzyści nam może dać wykonanie tego działania.

Ćwiczenie

Ponownie wróć do sytuacji z pierwszego ćwiczenia tego roz-

działu. Zastanów się, jakie działania mogłeś podjąć, aby zmienić te

sytuacje.

Satysfakcja

Gdy udaje nam się opanować negatywne emocje, to możemy

poczuć satysfakcję z tego powodu. Satysfakcja i duma to pozytywne

emocje, które możemy w sobie wzbudzać. Wymaga to pewnego tre-

ningu, ale po jakimś czasie stanie się nawykiem i za każdym razem,

gdy uda nam się nie wejść w negatywne emocje, poczujemy z tego

powodu satysfakcję.



Ćwiczenie

Zacznij praktykować wprowadzanie się w odczucie, że za każdym

razem, gdy uda Ci się nie wejść w negatywne emocje, poczujesz z

tego powodu satysfakcję i dumę. Oznacza to, że już potrafisz

całkiem nieźle zarządzać swoimi emocjami.

Z początku wzbudzanie w sobie satysfakcji może być trochę

sztuczne, ale po pewnym czasie stawać będzie się coraz bardziej na-

turalne.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 10. Programowanie pozytywnych emocji ● str. 76

Rozdział 10. Programowanie pozytywnych emocji

W tym rozdziale poznasz następną metodę, która pozwoli Ci

wchodzić w pozytywne emocje. Metoda ta nosi nazwę „kotwica”. Ter-

minem kotwic określa się katalizatory, które wywołują w nas okre-

ślony stan emocjonalny. Takim katalizatorem mogą być różne

rzeczy:

dotyk,

myśli,

miejsce,

dźwięki,

obrazy.

Kotwice pozwalają na wyjście z emocji negatywnych i wejście w

emocje pozytywne. Jeśli mamy tremę przed publicznym wy-

stąpieniem, to dzięki kotwicy możemy zniwelować związane z tym

negatywne stany emocjonalne i w ich miejsce przywołać stany pozy-

tywne (np. pewność siebie). Z kolei gdy zdenerwujemy się, to dzięki

kotwicom możemy momentalnie się uspokoić.

Możemy sobie z tego nie zdawać sprawy, ale każdy z nas po-

siada wiele naturalnych kotwic.



Ćwiczenie

Przypomnij sobie jakieś bardzo miłe doświadczenia ze swojego

życia, przypomnij sobie związane z nimi emocje i poczuj je teraz!

Gdy przypominamy sobie miłe przeżycia, to automatycznie

nasz umysł zaczyna wchodzić w emocje z nimi związane. Im dane

przeżycie było mocniejsze, tym mocniej nasz umysł będzie w stanie

odtworzyć związane z nim emocje.

Tak więc określone myśli pozwalają nam przywołać określone

emocje. Wynika to z tzw. pamięci emocjonalnej. Polega ona na tym,

że z konkretnymi wydarzeniami z naszego życia umysł ma skojarzo-

ne towarzyszące im emocje.

Dlatego jeśli pragniemy „odpalać” pozytywne emocje, to przy-

pominajmy sobie pozytywne doświadczenia. Zachęcam Cię do

częstego praktykowania powyższego ćwiczenia, gdyż dzięki temu co-

raz łatwiej będzie Ci przywoływać w ten sposób pozytywne emocje.

Być może dysponujesz też innymi naturalnymi kotwicami

– np. dźwiękowymi lub wizualnymi. Może jest piosenka, której słu-

chanie zawsze wprawia Cię w miły nastrój. A może oglądanie zacho-

du słońca wywołuje w Tobie równie miłe doznania.



Ćwiczenie

Zastanów się, czy masz tego typu kotwice. Wypisz, co dokładnie

jest taką kotwicą i jakie emocje w Tobie wzbudza.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Plusem kotwic naturalnych jest to, że już je posiadamy i wy-

starczy tylko zacząć z nich korzystać.

Aby ułatwić sobie wywoływanie pozytywnych emocji w określo-

nych sytuacjach, możemy kotwice wcześniej sobie programować.

Służy temu następujące ćwiczenie.



Ćwiczenie

Stań tak, aby móc zrobić jeden krok do przodu. Zdecyduj,

w jakiej sytuacji chciałbyś przywoływać pozytywne emocje (np. gdy

wchodzisz rano do łazienki, gdy witasz się ze współpracownikami).

Stojąc, przypomnij sobie najprzyjemniejsze doświadczenie lub

doświadczenia za swojego życia. Poczuj wszelkie związane z nim

emocje. Następnie zrób krok do przodu. Krok ten symbolizuje

wejście w sytuację, którą wybrałeś wcześniej (np. wchodzenie do

łazienki). Będąc w tej sytuacji, poczuj pozytywne emocje, jakie

przed chwilą w sobie wzbudziłeś. Staraj się wzmocnić te emocje jak

najbardziej. Gdy będziesz miał już dość, to zrób krok do tyłu

i wyjdź z tych emocji.

To ćwiczenie można wykonywać w wielu różnych sytuacjach.

Ja np. wykonywałem je dla sytuacji, gdy rano wstawałem i rozsuwa-

łem zasłony w oknie. Z początku takiemu sposobowi programowa-

nia się warto pomóc i dlatego ja, gdy rozsuwałem zasłony, to nie

czekałem, aż emocje pozytywne pojawią się, tylko sam je w sobie

wzbudzałem.



Ćwiczenie

Zastanów się i wypisz wszelkie sytuacje, w których chciałbyś

wzbudzać u siebie pozytywne emocje. Następnie zacznij

odpowiednio programować się, wykorzystując powyższe ćwiczenie.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 11. Jak radzić sobie ze stresem ● str. 81

Rozdział 11. Jak radzić sobie ze stresem

Raczej nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie stresu z na-

szego życia. Dzięki zawartym w różnych rozdziałach tej książki pora-

dom będziesz w stanie ograniczyć swój poziom stresu. Tutaj

chciałbym podać kilka dodatkowych rad, jak sobie z nim radzić.

Przygotowanie

Im lepiej przygotujesz się do jakieś stresującej sytuacji (np. wy-

stąpienia publicznego), tym będziesz pewniej się czuł, a stres będzie

mniejszy.

Przyznaj się

Osoby nieśmiałe często obawiają się, że inni dostrzegą ich

stres. Tymczasem moje własne doświadczenia pokazują, że przy-

znanie się do stresu nie może nam zaszkodzić, może za to zre-

dukować go, gdyż nie będziemy musieli się z nim kryć przed innymi.

Zajmij się czymś

Stres bardzo często jest wynikiem martwienia się o coś. Tym-

czasem samo martwienie się w niczym nam nie pomoże. Dlatego

w takich sytuacjach dobrym sposobem na zapomnienie o nękających

nas zmartwieniach jest zajęcie się czymś, co zajmie nasz umysł. Może

to być dowolna praca czy działanie, które skieruje nasze myśli na

inne tory.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 11. Jak radzić sobie ze stresem ● str. 82

Ćwiczenie

Zastanów się i wypisz czynności i zajęcia, które mogą Cię zająć

i odciągnąć Twoje myśli od stresujących sytuacji.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 12. Jak przestać porównywać się do innych? ● str. 83

Rozdział 12. Jak przestać porównywać się doinnych?

Osoby nieśmiałe często porównują się do innych i uważają, że

są gorsze od innych. Ja np. w czasach, gdy miałem negatywne zdanie

o swojej sylwetce (jestem szczupłą osobą), porównywałem się do

osób lepiej zbudowanych i mnie to dołowało. Jednak po pewnym

czasie doszedłem do wniosku, że celowo porównywałem się do osób,

które uważałem za lepsze ode mnie. I to automatycznie powodowało,

że czułem się gorszy. Być może Ty porównujesz się do innych pod

względem wzrostu, inteligencji, poczucia humoru, wygadania itd.

Nie ma to znaczenia. Oto co możesz robić.

Uświadom sobie, że zawsze jest ktoś, kto jest lepszy od osoby,

którą możesz spotkać na swojej drodze. Nawet miss świata nie jest

najpiękniejsza. Na pewno są dziewczyny piękniejsze od niej, które

nie miały jednak odwagi wystąpić w konkursie. Zaakceptuj to, że

w jednym jedni są lepsi, a w czymś drugim inni.



Ćwiczenie

Wypisz listę osób, o których sądzisz, że są lepsze od Ciebie (pod

jakimkolwiek względem). Następnie zastanów się, czy są na naszej

planecie osoby, które są lepsze od nich. Możesz nie znać tych osób,

ale na pewno takie są. Tak więc znane Ci osoby też mogą czuć się

gorsze od kogoś!

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Gdy przestałem porównywać się do osób lepiej zbudowanych

ode mnie, zacząłem zwracać większą uwagę na osoby o podobnej

budowie ciała co ja. Dostrzegłem wtedy, że szczupłych facetów jest

znacznie więcej, niż sądziłem. Wpłynęło to bardzo pozytywnie na

moją psychikę („Nie jestem sam!”). Ale co najważniejsze, zauważy-

łem, że większość z nich zupełnie nie przejmuje się faktem bycia

szczupłym. Czyli było to dla nich coś zupełnie normalnego. A skoro

było to coś normalnego dla nich, to dlaczego nie miałoby takie być

i dla mnie?



Ćwiczenie

Stwórz listę osób, które w czymś są podobne do Ciebie (podob-

nej budowy ciała, wykształcenia, zarobków itd.). Zobacz, jak te

osoby sobie radzą w życiu. Być może niektóre z nich radzą sobie

słabo, ale znaczna część na pewno dobrze sobie radzi i nie przej-

muje się swoimi niedoskonałościami. A skoro ci ludzie to potrafią,

to czemu Ty nie miałbyś tego robić?

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Gdy zacząłem dokładniej przyglądać się różnym ludziom, to

zacząłem dostrzegać, że są też osoby, które są w gorszej sytuacji ode

mnie. A więc zauważyłem, że są osoby, które cały czas się garbią. Są

osoby, które naprawdę kiepsko wyglądają. I to samo może dotyczyć

każdej inne cechy.



Ćwiczenie

Wypisz swoje cechy, z których nie jesteś zadowolony. A następnie

wypisz osoby, które te cechy mają na jeszcze niższym poziomie niż

Ty. Ile takich osób znasz? A ile takich osób może być na naszej

planecie? Jak zobaczysz po tym ćwiczeniu, naprawdę nie jest z

Tobą tak źle, jak myślałeś. Jest wielu ludzi, którzy mają znacznie

gorszą sytuację niż Ty.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 13. Kondycja fizyczna ● str. 87

Rozdział 13. Kondycja fizyczna

Na pewno znasz powiedzenie, że w zdrowym ciele zdrowy

duch. Jest to szczera prawda. Im będziemy mieli lepszą kondycję

fizyczną, tym będziemy mieli lepsze zdanie na swój temat. Sprawdzi-

łem to na sobie. Gdy zacząłem regularnie chodzić na basen kryty, to

zacząłem lepiej się czuć, tak fizycznie, jak i psychicznie. Podobnie

było, gdy zacząłem uczęszczać na siłownię.

Warto zadbać o kondycję fizyczną z następujących powodów:

1. Jeżeli uważamy, że nasza kondycja fizyczna jest dobra lub żesię poprawia, to wzrasta nasza pewność siebie.

2. Jeżeli pracujemy nad poprawą swojej kondycji fizycznej, to

uświadamiamy sobie, że mamy wpływ na swoje życie i możemy

zacząć też zmieniać inne aspekty naszego życia, takie jak

nieśmiałość.

3. Praca nad poprawą kondycji fizycznej może być motywatorem

do podejmowania innych pozytywnych działań w naszym ży-

ciu.

4. Uprawiając różne sporty, zyskujemy nowe zainteresowania,

które możemy dzielić z innymi ludźmi i dzięki temu nawiązać

nowe znajomości.



Aby zacząć pracować nad swoją kondycją, nie musimy nawetwychodzić z domu. Wprawdzie wadą ćwiczeń w domu jest to, że nie

poznamy nowych ludzi, ale za to możemy zacząć to robić od zaraz,

nie wydając na to ani grosza. Przedstawię to na przykładzie dwóch

prostych ćwiczeń – pompek i biegania w miejscu.

Gdy zacząłem ćwiczyć pompki, to okazało się, że za pierwszym

razem mogę ich zrobić zaledwie pięć lub sześć! Miałem zupełnie nie-

wyćwiczone mięśnie, które w największym stopniu ponoszą wysiłek

przy robieniu pompek. Wtedy zacząłem ćwiczyć codziennie po kilka

razy. W efekcie po kilku tygodniach udało mi się dojść do dwudziestu

pompek. Niby też nie jest to wielka liczba. Jednak dla mnie było to

świetne osiągnięcie – udało mi się czterokrotnie zwiększyć moje po-

czątkowe możliwości! W tym ćwiczeniu nie jest ważne, aby robić do-

celowo sto czy dwieście pompek. Ważne jest, aby zdecydowanie po-

prawić swój początkowy wynik. Bo dzięki temu wzrasta nasza

samoocena.

Ćwiczenie

Na chwilę zrób sobie przerwę w czytaniu tej książki i zrób

pompki – tyle, ile będziesz w stanie. Nieważne, czy będą to trzy

pompki, czy trzydzieści.

Teraz już znasz swoje obecne możliwości.



Zacznij od dzisiaj robić pompki. Na początek możesz zdecydo-wać się robić ich mniej niż wynosi Twoje maksimum, aby nie prze-

ciążać mięśni. Nie przejmuj się tym, że przez kilka dni mogą Cię

boleć niektóre mięśnie. To oznacza, że te mięśnie właśnie w bły-

skawicznym stopniu rozwijasz i że za parę dni wzmocnią się one już

na tyle, że przestaną boleć i będziesz mieć lepiej pracujące mięśnie.

Stopniowo, w miarę swoich możliwości, zwiększaj liczbę pom-

pek. Jeżeli zaczynasz od kilku pompek, to zwiększaj ich liczbę o jed-

ną pompkę co kilka dni. Gdy uda Ci się podwoić liczbę pompek,

którą robiłeś pierwszego dnia, pogratuluj sobie – udało Ci się już po-

dwoić swoje efekty!

Drugie ćwiczenie to bieganie w miejscu. Nie potrzeba do tego

żadnego urządzenia. Po prostu zacznij biec w miejscu. Ja na począt-

ku byłem w stanie biec maksymalnie około dwóch minut. Dodat-

kowo czułem, że mam niewyćwiczone mięśnie łydek. Ale spodobało

mi się bieganie bez wychodzenia z domu. Systematycznie zwięk-

szając czas biegania, doszedłem w ciągu trzech miesięcy do piętnastu

minut. Czyli poprawiłem swój wynik ponad siedem razy! Biegając,

słucham muzyki, która mnie pozytywnie doładowuje. Plusem

biegania jest to, że piętnaście minut biegu ma bardzo pozytywny

wpływ na nasz organizm.

Ćwiczenie

Do biegu! Gotowi! Start! :-)



Siłownia

Wyższą szkołą jazdy jest chodzenie na siłownię. Wiele osób za-

stanawia się nad tym rozwiązaniem, jednak większość z nich nigdy

ostatecznie na to się nie decyduje. Sam do nich należałem. Jednak

jakiś czas temu udało mi się przełamać i zacząłem chodzić na siłow-

nię – i to z przyjemnością! Dlatego w tym miejscu chciałbym przed-

stawić rady, co zrobić, aby chodzenie na siłownię stało się dla nas

przyjemnością, a nie katorgą.

Ponieważ jestem osobą szczupłą, to już od kilku lat zasta-

nawiałem się nad chodzeniem na siłownię, aby przybrać trochę na

wadze. Jednak ciągle miałem jakieś wymówki, aby tego nie zrobić:

brak czasu, niechęć przed zbyt dużym wysiłkiem, gdzie znaleźć dobrą

siłownię itd.

Na początku tego roku mój znajomy, zapewne w wyniku nowo-

rocznych postanowień, zdecydował się zacząć chodzić na siłownię.

Wykorzystałem tę sytuację i przyłączyłem się do niego. I to było to!

Gdy zaczęliśmy chodzić na siłownię, okazało się, że zdecydowana

większość chodzących na nią ludzi chodzi tam z kimś. I jest to naj-

lepszy sposób na przełamanie oporów przed chodzeniem na siłow-

nię. Dlatego warto popytać znajomych, kto z nich miałby ochotę za-

cząć chodzić razem z Tobą na siłownię.

Gdy masz już z kim chodzić, trzeba zdecydować, na którą

siłownię się udacie. Głównymi kryteriami wyboru z reguły są: od-

ległość oraz cena. W moim przypadku decyzję o wyborze siłowni

podjął znajomy, któremu pasowała siłownia znajdująca się kilkaset

metrów od jego miejsca pracy. Była to całkiem przeciętna siłownia,

znajdująca się w szkole średniej. Gdy zaczęliśmy tam chodzić, okaza-



ło się, że najważniejszy jest odpowiedni instruktor. I mieliśmyszczęście, gdyż instruktor i równocześnie właściciel tej siłowni okazał

się być odpowiednią osobą. Na początek zrobił nam testy wydolno-

ściowe, aby sprawdzić, jaką mamy kondycję. W oparciu o nie ułożył

nam odpowiedni program ćwiczeń, dostosowany do naszych możli-

wości. A jest to bardzo ważne, gdyż miałem kiedyś znajomego, który

wykupił miesięczny karnet na siłownię, ale był na niej tylko raz, gdyż

po pierwszym razie dostał takich zakwasów, że przeszła mu ochota

na dalsze chodzenie tam.

I tu mam radę dla wszystkich zaczynających przygodę z siłow-

nią. Na początek nie należy przesadzać, aby się nie zniechęcić. Lepiej

zacząć spokojniej, aby dać czas mięśniom i organizmowi na przyzwy-

czajenie się. Zaletą naszego instruktora było również to, że jest on

bardzo sympatyczną osobą. Potrafi z klientami pożartować, ale też

zmotywować ich do pracy. Nie ma nic gorszego, niż zostawienie ćwi-

czących samym sobie. Dlatego podejmując decyzję o wyborze siłow-

ni, warto poznać instruktorów, którzy będą się nami opiekować.

I wybrać takiego instruktora, który będzie nam najbardziej od-

powiadał.

Część osób chodzi na siłownię tylko po to, aby ćwiczyć, ale są

też osoby (do których i ja należę), które chodzą tam również w celach

towarzyskich. Na siłowni udało mi się poznać kilka fajnych osób,

które też lubią sobie porozmawiać. Znacznie umila to pobyt na siłow-

ni i powoduje, że dużo chętniej się tam chodzi.

Siłownia jest też świetnym miejscem do odreagowania stresów

i problemów dnia codziennego. Nowa aktywność fizyczna powoduje,

że łatwiej jest nam radzić sobie z naszymi problemami.



Kolejną korzyścią siłowni jest czerpanie satysfakcji z każdejsytuacji, gdy uda nam się poprawić jakiś swój wynik, np. na bieżni

czy podnosząc większy ciężar. Coś, co jeszcze miesiąc temu było poza

naszymi możliwościami, teraz przychodzi nam z łatwością. Świado-

mość zwiększania swojej wydajności i siły jest bardzo przyjemna.

Satysfakcję może nam również dać duży wysiłek, jaki ponosimy

na siłowni. Niestety, nie ma lekko. Jeśli chcemy osiągnąć jakieś

widoczne efekty, to musimy dać z siebie wszystko. Jednak zapew-

niam, że mimo że jest to ciężka praca, to daje ona też dużą satysfak-

cję, a przy okazji hartuje nie tylko ciało, ale i umysł.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekCzęść II Zaczynamy walkę! ● str. 93

CCzzęęśśćć IIII ZZaacczzyynnaammyy wwaallkkęę!!

Rozdział 14. Ćwiczymy się w rozmawianiu

Kiedyś trudno było mi wydusić z siebie publicznie chociaż sło-

wo. Teraz znajomi twierdzą, że jestem gadułą! Tak jak możemy na-

uczyć się pisać czy czytać, tak samo możemy nauczyć się mówić swo-

bodnie do ludzi. Jak to zrobić? Należy ćwiczyć, ćwiczyć i jeszcze raz

ćwiczyć. Niestety, nic nie przyjdzie samo.

Ponieważ osobie nieśmiałej mówienie do drugiej osoby spra-

wia bardzo dużo kłopotu, powinna ona wyszukiwać takie sytuacje,

gdzie będzie mogła poczuć się na tyle komfortowo, aby móc się

przełamać i zacząć mówić. Oto kilka takich sytuacji.

Hostessy

Z dużym rozbawieniem obserwuję hostessy w super i hiper-

marketach, a konkretnie to, jak sporo osób stara się ich unikać jak

ognia. Tymczasem dają one osobom nieśmiałym doskonałą sposob-

ność przeprowadzania prostych rozmów. A wynika to z tego, że zada-

niem hostess jest rozmawianie z klientami. Dlatego rozmawiając

z nimi, pomagasz im w pracy. Co więcej, to one mają obowiązek

zacząć rozmowę. W rezultacie wystarczy przejść blisko nich, a już się

do nas odzywają. Tak więc to nie osoba nieśmiała musi zaczynać

konwersację. Wystarczy tylko, że ją podtrzyma, np. uśmiechając się

lub kiwając przytakująco głową.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 14. Ćwiczymy się w rozmawianiu ● str. 94

Oczywiście hostessy są różne – są takie, które bardzo lubią roz-mawiać z ludźmi i angażują się w swoją pracę. Są też takie, które do

tej pracy się nie nadają i starają się nie zwracać na siebie uwagi,

a klientów traktują niemal jak wrogów. Nieśmiała osoba powinna

kierować się do tych pierwszych hostess. Jak je rozpoznać? Wystar-

czy trochę poobserwować hostessy i zobaczyć, jak zachowują się

w stosunku do innych klientów. I możemy wtedy wybrać te, których

zachowanie nam odpowiada. Co więcej, możemy też wybrać hostessy

według produktu, który promują. Jeżeli jest to produkt, którym je-

steśmy zainteresowani albo zamierzamy go kupić, to będziemy mieli

dodatkowo ułatwioną rozmowę.

Ćwiczenie

Jeżeli będziesz w dużym sklepie samoobsługowym, to znajdź ho-

stessy. Może być tak, że będą one tam tylko w wybrane dni, więc

warto iść tam kilka razy, aby zobaczyć, w które dni jest ich naj-

więcej. Poobserwuj, jak pracują hostessy, jak komunikują się z in-

nymi klientami. Zastanów się, jak mogłaby wyglądać Twoja z nimi

rozmowa.

Ćwiczenie

Podczas tego samego lub następnego pobytu w sklepie podejdź

do dwóch–trzech hostess. Nie musisz z nimi długo rozmawiać. Wy-

starczy, że one będą mówić, a Ty tylko kiwać głową. Aby od nich

odejść, wystarczy się uśmiechnąć i powiedzieć „dziękuję” lub „do

widzenia”.



Ćwiczenie

Jeżeli uznasz, że warto wykonywać powyższe ćwiczenie, to ob-

myśl sobie strategie kolejnych rozmów z hostessami. Jak te roz-

mowy rozwinąć, o co pytać hostessy? I oczywiście zastosuj to po-

tem w praktyce.

Infolinie

Na podobnej zasadzie możemy wykorzystywać infolinie. Może-

my mianowicie dzwonić na różne infolinie (najlepiej byłoby jednak,

gdyby dotyczyły produktów lub usług, którymi faktycznie się intere-

sujemy) i zadawać różne pytania. Te pytania oczywiście powinniśmy

sobie wcześniej przygotować na kartce. Plusem infolinii jest to, że za-

daniem osób tam pracujących jest bycie pozytywnie do nas nasta-

wionymi.

Przypadkowe rozmowy

Zdarza się, że np. gdy stoimy przy kasie sklepowej lub siedzimy

w taksówce, sprzedawczyni lub taksówkach powie do nas coś miłego

lub ciekawego. W takich sytuacjach warto coś odpowiedzieć, nawet

jeśli czujemy opór przed mówieniem. Pamiętajmy o tym, że jeżeli

widzimy pozytywne nastawienie drugiej osoby do nas, to nawet jeśli

nasza odpowiedź będzie nieporadna, to ta druga osoba się na nas nie

pogniewa.

Stopniowo możemy starać zmuszać się do odpowiadania na

każde wypowiedziane do nas w różnych sytuacjach słowa. Z początku



na pewno nie będzie to łatwe. Ale każda próba, która zakończy sięsukcesem, wzmocni naszą wiarę w nasze siły.

Szukanie sytuacji

Zachęcam również do szukania innych sytuacji, gdzie mamy

dużą pewność, że druga osoba będzie miała pozytywny stosunek do

nas i rozmowa z nią sprawi nam przyjemność. Np. możemy iść na

jakieś wiece poparcia, gdzie będą osoby rozdające ulotki i tłu-

maczące, o co im chodzi.

Ćwiczenie

Zastanów się, gdzie możesz znaleźć osoby, które chętnie by

z Tobą porozmawiały. Wypisz te miejsca, a następnie zdecyduj,

kiedy się do nich wybierzesz. Pierwsza wizyta tam może mieć cha-

rakter zwiadowczy. Gdy zobaczysz już, co i jak, to za drugim razem

możesz zacząć pierwsze rozmowy.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................



Ćwiczenie głosu

Jeżeli uważamy, że mamy słaby głos (za cichy, za miękki, co-

kolwiek nam w nim przeszkadza), to warto go trochę poćwiczyć.

Można to robić poprzez czytanie na głos gazet i książek takim gło-

sem, jaki chcielibyśmy mieć. Możemy też od czasu do czasu sobie po-

krzyczeć, co spowoduje, że poczujemy większy respekt dla naszego

głosu.

Ćwiczenie

Krzycz zwroty typu: „ho, ha, hu”, używając różnych głosów

– cienkiego, grubego, donośnego itd. Sprawdź, jakie możliwości

ma Twój głos.

Początek rozmowy

Zapewne znasz powiedzenie, że w ciągu kilku pierwszych

sekund wyrabiamy sobie zdanie o nowo poznanych osobach. Dlatego

warto zrobić na nich dobre wrażenie już na samym początku. Jed-

nym z tradycyjnych sposobów wywierania na innych dobrego wraże-

nia jest odpowiedni uścisk dłoni. Z własnego doświadczenia wiem, że

największe wrażenie wywierają na mnie osoby, które mają bardzo

silny uścisk. Czasami ten uścisk bywa tak silny, że aż nieprzyjemny,

jednak dzięki temu zapada mi w pamięć i już mam zakodowane, że

dana osoba jest osobą silną i pewną siebie.



Odpowiedni nastrój

Jak się okazuje, nastrój, w jakim zaczynamy i prowadzimy roz-

mowę z inną osobą, często przechodzi na nią. Dlatego warto podczas

rozmowy przyjąć taki nastrój, jaki chcemy, aby miała druga osoba.

Jeśli prowadzimy poważne rozmowy biznesowe, to warto przyjąć po-

ważny, a równocześnie pełen szacunku dla drugiej strony wygląd

i ton głosu. Z kolei jeśli zależy nam na jak najlepszym samopoczuciu

drugiej osoby, to już przy witaniu warto się do niej uśmiechnąć

i okazywać radość podczas całego spotkania.

Mowa ciała

Warto też pamiętać o mowie ciała. Dzięki niej możemy okazy-

wać naszą życzliwość drugiej osobie. Robimy to w ten sposób, że

zwracamy się w stronę rozmówcy swoim ciałem. Gdy siedzimy, to

możemy pochylić się w jego stronę. Niech poczuje on, że jesteśmy

nim naprawdę zainteresowani.

Kontakt wzrokowy

Podczas rozmowy osoby nieśmiałe często boją się nawiązywać

kontakt wzrokowy z rozmówcami. Tymczasem jest on jednym z pod-

stawowych elementów dobrego kontaktu. Ja sam przez wiele lat pod-

czas rozmów traktowałem bezpośredni kontakt wzrokowy jako coś

nieprzyjemnego i coś, czego lepiej unikać. Proponuję, abyś zastano-

wił się, jak to jest w Twoim przypadku. Czy patrzysz swoim rozmów-

com prosto w oczy, czy tylko spoglądasz w kierunku ich oczu? Można

to sprawdzić w bardzo prosty sposób – jeżeli rzeczywiście spojrzałeś

komuś prosto w oczy, to powinieneś wiedzieć, jaki kolor oczu ma

dana osoba. Ten test jest też świetnym ćwiczeniem.



Ćwiczenie

Jeżeli masz kłopoty w nawiązywaniu bezpośredniego kontaktu

wzrokowego z innymi ludźmi, to zacznij to ćwiczyć w ten sposób,

że prowadząc z nimi rozmowę, staraj się zauważyć, jaki mają kolor

oczu.

Kończenie rozmów

Będąc osobą nieśmiałą, zauważyłem u siebie obawę przed

kończeniem rozmów. Wydawało mi się, że dobre zakończenie roz-

mowy jest trudną sztuką, wymagającą wyrafinowanych działań.

Chciałem, aby rozmówca, z którym rozmawiałem, poczuł, że nasza

rozmowa (i jej zakończenie) była naprawdę dobra. Problem polegał

na tym, że zastosowanie tego założenia w praktyce było fatalne.

Chcąc zakończyć fajnie rozmowę, najczęściej ją spalałem. Polegało to

np. na tym, że kilka razy powtarzałem to samo zdanie. Wynikało to

zarówno z braku wprawy, jak i ze stresu.

W końcu doszedłem do wniosku, że najlepszym sposobem na

kończenie rozmów jest robienie tego szybko. Czyli jeżeli ktoś do

mnie mówi: „No to do zobaczenia”, to odpowiadam krótko i stanow-

czo: „Na razie”, „Cześć” i idę w swoją stronę. Dlatego zastanów się,

jak Ty kończysz rozmowy z innymi ludźmi. Jeżeli masz podobny

problem, jak ja miałem, to warto sobie w domu poćwiczyć, nawet

przed lustrem, szybkie, pewne kończenie rozmów.


●NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 14. Ćwiczymy się w rozmawianiu

str.100

Ćwiczenie

Stań przed lustrem i poćwicz krótkie kończenie rozmów. Co wte-

dy powiesz, czy podasz rękę, czy się uśmiechniesz, czy spojrzysz

rozmówcy w oczy? Zaplanuj to w szczegółach i poćwicz.

Oczywiście w przyszłości możesz iść o krok dalej i zacząć wy-

myślać bardziej wyrafinowane sposoby żegnania się z innymi (np.

poprzez prawienie im komplementów). I tutaj obowiązuje ta sama

zasada – ćwicz najpierw w domu.

Ćwiczenie

Wymyśl i zapisz jak najwięcej zdań, którymi możesz kończyć

rozmowy.

Przykłady:

Cieszę się, że mogliśmy się spotkać. Do zobaczenia/Na razie.

Dzięki za miłe spotkanie. Trzymaj się!

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 15. Niesamowita sztuka słuchania ● str. 101

Rozdział 15. Niesamowita sztuka słuchania

Osoby nieśmiałe czują presję unikania ciszy. Boją się, że jeśli

będą cały czas cicho, to nie tylko inni nie będą ich dostrzegać, ale też

uznają, że są nudne. Tymczasem umiejętność słuchania jest niezwy-

kle cenna. Większość ludzi (a może nawet wszyscy) myśli przede

wszystkim o sobie. Najważniejszą osobą na świecie są dla nich oni

sami. Dlatego prawie każdy z nas lubi mówić o sobie, swoich przy-

godach itd. I osoby nieśmiałe mogą to wykorzystać. Mogą mianowi-

cie nastawić się na słuchanie. W tym celu wystarczy, że nauczą się za-

dawać pytania, które pobudzą drugą osobę do mówienia o sobie.

Mogą to być pytania typu:

– Co u ciebie słychać?

– Jakie lubisz czytać książki?

Pytania oczywiście muszą w jakimś stopniu mieć związek

z osobą, której je zadajemy.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 15. Niesamowita sztuka słuchania ● str. 102

Ćwiczenie

Proponuję, abyś wykorzystując listę swoich znajomych, wypisał

pytania, jakie możesz zadawać poszczególnym osobom, uwzględ-

niając posiadaną wiedzę na ich temat, na temat ich pracy, zaintere-

sowań, hobby itd.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 16. Przestajemy bać się ciszy ● str. 103

Rozdział 16. Przestajemy bać się ciszy

Dla osób nieśmiałych cisza jest czymś przerażającym. Boją się

one, że podczas rozmowy nagle nie będą miały nic do powiedzenia,

zapadnie cisza i skompromitują się. Tego typu myślenie kryje

w sobie poważny błąd logiczny. Jeśli podczas rozmowy z inną osobą,

która nie jest nieśmiała, nagle zapadnie cisza, to oznacza to, że rów-

nież druga osoba (ta śmiała) nie ma w danym momencie nic do po-

wiedzenia, więc wina leży po obydwu stronach.

Tymczasem osoba nieśmiała w takiej sytuacji winę bierze na

siebie i swoją nieśmiałość. Dlatego proponuję: gdy Cię spotka taka

sytuacja, to zastanów się, dlaczego ta druga osoba też nic nie mówi.

Warto wtedy sobie uświadomić, że jeżeli śmiała osoba też może nie

mieć nic do powiedzenia, to sytuacja jest OK i nie jest spowodowana

przez Twoją nieśmiałość. Jeżeli pomyślisz w taki sposób, to od razu

lżej Ci się zrobi na duszy.

Dlatego gdy następnym razem znajdziesz się w sytuacji, gdy

nagle zapadnie głucha cisza, nie wpadaj w panikę, tylko postępuj we-

dług poniższej instrukcji.

Gdy zapadnie cisza:

1. Pomyśl, że ta druga osoba w tej chwili nie ma nic do

powiedzenia. To Ty też nie musisz teraz nic mówić.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 16. Przestajemy bać się ciszy ● str. 104

2. Poczekaj kilka sekund. W dziewięciu przypadkach nadziesięć druga osoba po chwili znowu zacznie mówić na jakiś nowy

temat.

3. Jeśli nadal trwa cisza, to zachowuj się normalnie, tak jakby

było to naturalne. Możesz pokazać, że ta chwila ciszy jest dla Ciebie

w sam raz – możesz przeciągnąć się na krześle, zająć bardziej leniwą

pozycję, porozglądać się dookoła.

4. Gdy już znudzi Ci się milczenie, możesz rzucić jakiś temat,

np. z listy tematów, które sobie przygotowałeś w domu, lub też na-

wiązać do tematów poruszanych we wcześniejszej części rozmowy.

I pamiętaj, że „mowa jest srebrem, ale milczenie jest złotem”.

Każdy czasem jest wyalienowany

Gdy rozpocząłem walkę ze swoją nieśmiałością, zacząłem ob-

serwować bacznie innych ludzi. Jedną z rzeczy, które wtedy do-

strzegłem, było to, że właściwie każdy człowiek od czasu do czasu

bywa wyalienowany. Może to nastąpić, gdy np. rozmowa toczy się

wokół tematu, który danej osoby nie interesuje lub ona się na nim

nie zna – i wtedy pozostaje jej słuchanie innych osób. Oczywiście

osoby nieśmiałe znacznie częściej czują się wyalienowane. Jednak

świadomość tego, że ten problem dotyczy praktycznie każdego, sta-

nowiła dla mnie pewną otuchę.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 17. Jak przestać się czerwienić? ● str. 105

Rozdział 17. Jak przestać się czerwienić?

Nieśmiała dziewczyna napisała do mnie kiedyś, że jej wielkim

problemem jest to, że podczas rozmowy z innymi osobami zaczyna

się czerwienić i to ją bardzo blokuje.

Problem z czerwienieniem się polega przede wszystkim na tym,

że gdy zaczynamy się czerwienić, to skupiamy się na tym i próbuje-

my to zamaskować. Efekt jest odwrotny, gdyż wtedy jeszcze bardziej

się czerwienimy.

Gdy osoba nieśmiała zaczyna się czerwienić, to obawia się, że

inni to zauważą i pomyślą sobie o niej coś niemiłego. O tym, jak nie

przejmować się tym, co inni o nas myślą, pisałem już wcześniej.

Osoba, która ma problemy z czerwienieniem się, powinna

uświadomić sobie, że wiele osób w ogóle nie zauważy tego, że się za-

czerwieniła. Dlaczego? Dlatego że inne osoby są za bardzo zajęte

sobą i tym, o czym mówią lub co chcą powiedzieć, i nie zwracają na

drugą osobę wystarczająco bacznej uwagi, aby dostrzec jej zaczer-

wienienie.

Jeśli jednak ktoś nawet zauważy, że się zaczerwieniłeś, to co

złego z tego powodu się stanie? Nic. Czy zdarzyło Ci się, aby ktoś

w takiej sytuacji powiedział do Ciebie np.: „Proszę natychmiast prze-

stać się czerwienić albo sobie pójdę!!!”? Oczywiście, że nie. Zapewne

zaskoczy Cię informacja, że gdy ktoś zauważy, że się zaczerwieniłeś,

to najczęściej zyskujesz w jego oczach.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 17. Jak przestać się czerwienić? ● str. 106

Wiem to z własnego doświadczenia. Byłem kiedyś na zajęciachgrupowych, w których uczestniczył pewien chłopak. Przyznam

szczerze, że nie przypadł mi do gustu, gdyż jego ubiór i cała postawa

wskazywały na to, że pragnie on prezentować się innym jako typowy

macho. Moje nastawienie do niego zmieniło się na dużo bardziej po-

zytywne, gdy zauważyłem, że za każdym razem, gdy zabierał głos,

czerwienił się. W ten sposób pokazał swoją bardziej ludzką i wrażli-

wą stronę i dzięki temu zyskał w moich oczach.

Dlatego gdy ktoś zobaczy Twoje zaczerwienienie, to najczęściej

pomyśli, że jest to dla Ciebie trudna sytuacja, i doceni to, że mimo

speszenia potrafisz przełamać się i powiedzieć to, co chcesz.

Dlatego radzę, abyś gdy będziesz czuł, że zaczynasz się czer-

wienić, potraktował to jak coś pozytywnego i normalnego, co nie za-

kłóca rozmowy.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 18. Pytania na każdą okazję ● str. 107

Rozdział 18. Pytania na każdą okazję

Wiem z własnego doświadczenia, że osobom nieśmiałym trud-

no jest zaczynać rozmowy z nowo poznanymi osobami. A wystarczy

zadać kilka pytań, abyśmy mogli zamienić się w słuchaczy. Oto lista

pytań, które ja stosuję.

– Skąd jesteś? To pytanie najbardziej sprawdza się w dużychmiastach, gdzie często wiele osób przyjechało do nich z innych

miejscowości. Gdy spytamy o to drugą osobę, to ona chętnie nam

opowie, skąd tu przyjechała. Jeśli my również pochodzimy z inne-

go miasta, to możemy z kolei opowiedzieć, jak my trafiliśmy do

tego miasta.

– Pracujesz? Uczysz się? Jest to temat rzeka. Warto sobie przy-gotować listę bardziej szczegółowych pytań. I oczywiście my sami

też możemy opowiedzieć o naszej pracy czy szkole. Jeżeli uważa-

my, że mamy nieciekawą pracę/szkołę, to możemy opowiedzieć

właśnie o tym!

– Gdzie mieszkasz? Nie chodzi oczywiście o dokładny adres, aleo to, czy np. dana osoba wynajmuje mieszkanie, czy mieszka

w akademiku itd.

– Skąd się dowiedziałeś o tym miejscu? To pytanie warto zadać, gdyjesteśmy w jakimś lokalu lub innym ciekawym miejscu.

– Jesteś tu pierwszy raz?


●NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 18. Pytania na każdą okazję

str.108

– Jak ci się tu podoba?

Warto również przyjrzeć się osobie, z którą rozmawiamy. Być

może w jej zachowaniu, stroju, wyglądzie zauważymy coś ciekawego,

o co warto byłoby ją spytać.

Ćwiczenie

Do powyższej listy dopisz jeszcze kilka innych pytań, które możnazadawać ludziom.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 19. Jak stać się interesującą osobą? ● str. 109

Rozdział 19. Jak stać się interesującą osobą?

Osoby nieśmiałe często boją się, że nie będą w stanie podtrzy-

mać konwersacji, gdyż nie będą miały o czym mówić. I mają rację

– o tyle, że będąc osobami nieśmiałymi, spędzają mało czasu wśród

ludzi, co znacznie zmniejsza ilość informacji, którymi mogą dzielić

się z innymi. Jest to swego rodzaju zamknięte koło. Gdy osoba

nieśmiała podejmie wysiłek, aby z tego koła się wydostać, i zacznie

spędzać więcej czasu z innymi ludźmi, to zauważy ciekawą rzecz.

Każde spotkanie z innymi wzbogaca zakres posiadanych przez nią in-

formacji, którymi może się dzielić z kolejnymi osobami. To z kolei

powoduje, że chętniej się z tymi osobami spotyka. To daje jej kolejną

porcję informacji, którą może wykorzystywać w kolejnych kontak-

tach. Powstaje samonapędzający się mechanizm, który pozwala

osobie nieśmiałej zyskiwać coraz więcej tematów do rozmów.

Oto kilka prostych przykładów, jak to działa.

Byłeś w kinie. Dzięki temu możesz potem opowiadać znajo-

mym o filmie, który widziałeś. Czy ci się podobał, czy warto na niego

pójść. Możesz od razu też zapytać, jakie filmy podobały się osobie,

z którą rozmawiasz.

Podczas rozmowy ktoś opowiedział Ci śmieszny dowcip. Znającgo, możesz zacząć go opowiadać innym osobom.

W czasie spotkania znajomy opowiedział, jak miło spędził

wczasy w Grecji. W rozmowach, gdy temat zjedzie na podróże


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 19. Jak stać się interesującą osobą? ● str. 110

i wczasy, możesz opowiedzieć o swoim znajomym i jego pobyciew Grecji.

Abyś mógł w pełni zastosować tę technikę, proponuję, żebyś

podczas każdej rozmowy lub spotkania uważnie wyłapywał infor-

macje, które warte są zapamiętania i które będziesz mógł wykorzy-

stywać w innych rozmowach.

Informacje, którymi można dzielić się z innymi, można też

zbierać samodzielnie, bez spotykania się z innymi ludźmi. Możesz

w tym celu czytać gazety typu „Newsweek”, które poruszają

w każdym numerze bardzo wiele różnych tematów. Wybierz z nich

te, które Cię interesują, przemyśl je, tak aby podczas rozmów z

innymi ludźmi móc o tych tematach coś powiedzieć.

To mogą być też bieżące wydarzenia polityczne, tylko nie każdy

lubi o nich rozmawiać. Możesz nawet założyć zeszyt, w którym

będziesz notował te wszystkie tematy. Po miesiącu możesz mieć już

kilkadziesiąt tematów, o których możesz coś innym powiedzieć!


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 20. Słowa kluczowe ● str. 111

Rozdział 20. Słowa kluczowe

Przedstawię Ci teraz najbardziej skuteczną technikę pozwala-

jącą podtrzymać każdą konwersację. Osoby nieśmiałe, gdy z kimś

rozmawiają, to często zamiast skupić się na tym, co mówi druga

osoba, myślą, co one same będą miały powiedzieć, gdy przyjdzie ich

kolej. To powoduje, że nie słuchają uważnie rozmówcy, a na dodatek

stresują się.

Zamiast tego powinny one skupić się na rozmówcy i wyszu-

kiwać w wypowiadanych przez niego zdaniach słowa kluczowe. Są to

słowa, w oparciu o które możemy rozmówcy zadawać pytania. Np.

w zdaniu „Wolę koty”. słowem kluczowym jest wyraz „koty”.

Możemy do niego ułożyć wiele pytań:

– Dlaczego wolisz koty?

– Czy masz kota?

– Czy to znaczy, że nie lubisz psów?

W prawie każdym wypowiadanym zdaniu padają słowa

kluczowe.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 20. Słowa kluczowe ● str. 112

Ćwiczenie

Weź dowolną gazetę lub czasopismo i zacznij czytać jakiś ar-

tykuł. Podkreśl długopisem wszystkie słowa kluczowe. Następnie

do każdego zaznaczonego słowa kluczowego wymyśl po kilka py-

tań.

To samo ćwiczenie można wykonać, słuchając radia lub

oglądając telewizję. Wymaga to już jednak większej wprawy, gdyż ze

względu na to, że w radiu i telewizji cały czas padają nowe zdania,

trzeba proces wyszukiwania słów kluczowych i wymyślania do nich

pytań przeprowadzać znacznie szybciej.

Słowa kluczowe można też wykorzystać w inny sposób. Polega

on na tym, że sami możemy zacząć mówić na tematy związane ze sło-

wami kluczowymi. Tak więc gdy ktoś powie: „Lubię koty”, to my

możemy odpowiedzieć:

– Co za zbieg okoliczności, ja też lubię koty.

– Moja siostra miała kiedyś kota.

– Ja wolę psy.

Ćwiczenie

Wróć do poprzedniego ćwiczenia. Zastanów się, co możesz po-

wiedzieć o sobie, swoich poglądach lub zainteresowaniach, wy-

korzystując zaznaczone słowa kluczowe.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 21. Zdobywamy wielu nowych znajomych i przyjaciół ● str. 113

Rozdział 21. Zdobywamy wielu nowych znajomych iprzyjaciół

Zacznę od złej wiadomości – nowi znajomi i przyjaciele nie

pojawią się w Twoim życiu sami. Musisz ich sam zdobyć!

Co powoduje, że ludzie się ze sobą spotykają i zaprzyjaźniają

się? Muszą mieć ze sobą coś wspólnego – wspólne zainteresowania,

hobby, poglądy itd.

Ćwiczenie

Zastanów się i wypisz wszystko to, co Cię charakteryzuje, a co

mogą też mieć inni ludzie (cechy charakteru, hobby,

zainteresowania, poglądy itd.)

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................



Dzięki powyższemu ćwiczeniu uświadomisz sobie, jakich ludziszukać. Teraz należy zadać sobie drugie ważne pytanie: gdzie ich

szukać?

Ćwiczenie

Wypisz, w jakich miejscach lub sytuacjach możesz znaleźć ludzi,

którzy mogliby zostać Twoimi znajomymi lub przyjaciółmi.

Oczywiście muszą to być miejsca dostępne dla Ciebie.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Po wykonaniu powyższego ćwiczenia należy zadać sobie kolej-

ne pytanie: „Co muszę zrobić, aby do tych miejsc zacząć chodzić? Czy

mogę tam iść tak po prostu, czy muszę się zapisać, czy mam duże

opory przed pójściem tam i muszę najpierw pomyśleć, jak poczuć się

bardziej pewnie, idąc tam?”.



Ćwiczenie

Odpowiedz na powyższe pytania pisemnie.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Gdy już zrobisz wszystkie ćwiczenia z tego rozdziału, to czas

najwyższy podjąć decyzję, kiedy i gdzie pójdziesz nawiązywać nowe

znajomości i przyjaźnie.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 22. Bratnie dusze i gadatliwi znajomi ● str. 116

Rozdział 22. Bratnie dusze i gadatliwi znajomi

Bratnie dusze

Grupą osób, których towarzystwo bardzo odpowiada osobom

nieśmiałym, są tzw. bratnie dusze. Są to osoby, których towarzystwo

uwielbiamy. Często nie do końca zdajemy sobie sprawę z tego, dla-

czego tak jest, ale mamy wielką ochotę spędzać z nimi czas i w ich

towarzystwie bardzo dobrze się czujemy. I z nimi potrafimy znacznie

lepiej się dogadywać niż z resztą znajomych. Jeżeli osoba nieśmiała

trafi w swoim życiu na takie osoby, to automatycznie wzrasta jej

wiara w siebie, gdyż widzi, że jednak potrafi dobrze się z kimś

komunikować. To pozwala jej mieć nadzieję, że za jakiś czas będzie

potrafiła lepiej komunikować się i z innymi ludźmi.

Niestety, takich bratnich dusz w otoczeniu przeciętnego czło-

wieka jest z reguły najwyżej kilka. Osoby nieśmiałe, które często

mają bardzo ograniczony krąg znajomych, mogą w ogóle takich brat-

nich dusz nie znać. I jest to jeden z powodów, dla których osoby

nieśmiałe powinny podjąć działania w celu zwiększenia liczby swoich

znajomych, gdyż wtedy wzrasta prawdopodobieństwo, że natkną się

na bratnie dusze.

Gadatliwi znajomi

Dla osoby nieśmiałej prawdziwym skarbem są też osoby gada-

tliwe, którym nie zamyka się buzia. Osoby nieśmiałe lubią przebywać

w towarzystwie takich ludzi, gdyż nie muszą bać się, że nie będą

wiedziały, co powiedzieć. To działa i w drugą stronę. Osoby gadatliwe


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 22. Bratnie dusze i gadatliwi znajomi ● str. 117

lubią osoby ciche, gdyż przy nich mogą spokojnie wygadać się, niebędąc narażone na to, że będzie się im przerywać.

Dlatego osoby nieśmiałe powinny wyszukiwać w swoim

otoczeniu osoby gadatliwe i spędzać z nimi czas. Można tak robić na

przykład podczas spotkań w większym gronie. Wtedy wystarczy

przysiąść się do gadatliwej osoby i ją zagadnąć (np. „Co słychać

u ciebie nowego?”) – i już można zająć się słuchaniem.

Ćwiczenie

Proponuję, abyś stworzył listę wszystkich osób, które znasz. Na-

stępnie na tej liście zaznacz te osoby, które Twoim zdaniem dużo

mówią. Potem możesz zacząć zastanawiać się, co zrobić, aby więcej

czasu spędzać w ich towarzystwie.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 23. Internet dla nieśmiałych ● str. 118

Rozdział 23. Internet dla nieśmiałych

Internet, dzięki swojej anonimowości i brakowi rzeczywistego

kontaktu z drugą osobą, jest bardzo ważnym narzędziem dla osób

nieśmiałych. Ja sam, będąc osobą nieśmiałą, spędzałem bardzo dużo

czasu w Internecie. Moją pracę zawodową też wybrałem tak, aby móc

komunikować się z innymi ludźmi głownie przez sieć. Ma to oczywi-

ście swoje plusy, ale i minusy. Plusem jest to, że osoba nieśmiała

dzięki Internetowi może w komfortowy dla siebie sposób wyjść do

innych ludzi i nawiązywać z nimi kontakty. Z drugiej jednak strony,

jeżeli ograniczy swoje kontakty tylko do Internetu, to nie będzie

w stanie wyjść ze swojej nieśmiałości. Dlatego warto wykorzystywać

Internet, ale pamiętając, że jest on tylko etapem pośrednim w na-

wiązywaniu nowych kontaktów.

Czaty

Są to doskonałe miejsca do prowadzenia rozmów „o wszystkim

i o niczym”. Takie rozmowy stanowią dla osób nieśmiałych duży

problem. Potrafią one mówić o swojej pracy, zainteresowaniach i wy-

darzeniach. Ale rozmawianie o wszystkim i niczym sprawia im duży

problem. Na czatach mogą uczyć się swobodnie formułować myśli na

błahe tematy.



Ćwiczenie

Wejdź na jakieś internetowy czat. Może to być czat związany

z Twoimi zainteresowaniami (np. czat o podróżach) lub skupiający

osoby z Twojego miasta.

Gadu-Gadu

Gadu-Gadu lub inne komunikatory są już trochę poważniejsze.

Przede wszystkim dlatego, że tutaj porozumiewają się osoby, które

już się poznały wcześniej. W związku z tym są tu często poruszane

poważniejsze tematy, w tym też osobiste. Atutem tego typu

komunikatorów jest to, że osoby nieśmiałe nie muszą zaczynać roz-

mowy. Gdy ich znajomi widzą, że są dostępne w sieci, to często sami

zaczynają rozmowę. Gdy osoba nieśmiała nie będzie już miała nic do

powiedzenia, to wtedy wystarczy, że powie (napisze), że ma jakąś

ważną sprawę albo musi odejść od komputera – i może się wyłączyć.

Ćwiczenie

Zainstaluj na komputerze Gadu-Gadu. Następnie popytaj znajo-

mych, kto z nich również korzysta z tego programu.

Gdy będziesz nawiązywał nowe znajomości, to pamiętaj, aby py-

tać, czy dana osoba korzysta z Gadu-Gadu.



Poczta

Jeżeli chcielibyśmy skontaktować się z kimś, kogo nie znamy,

ale znamy jego e-mail, to możemy wysłać do niego list elektroniczny.

Jest to na pewno mniej stresujące niż dzwonienie. Musimy jednak

zdawać sobie sprawę z tego, że nie na każdy e-mail otrzymamy infor-

mację zwrotną.

Strony WWW

Jeżeli spodoba nam się jakaś strona internetowa lub blog

i chcielibyśmy nawiązać kontakt z jego autorem, to możemy do niego

wysłać e-mail. Mnie samemu w ten sposób udało się nawiązać kilka

interesujących znajomości. Przy czym możemy zarówno przeglądać

strony pojedynczych osób, jak i strony różnych grup o takich samych

zainteresowaniach jak nasze (np. organizacji turystycznych).


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 24. Jak skutecznie działać w internetowych serwisach randkowych? ● str. 121

Rozdział 24. Jak skutecznie działać w internetowychserwisach randkowych?

Dzięki internetowym serwisom randkowym osoby nieśmiałe

mogą nawiązać wiele nowych znajomości. W polskim Internecie po-

wstaje coraz więcej tego typu serwisów. Największą liczbę użytkow-

ników mają te z nich, które są prowadzone przez duże portale:

www.sympatia.pl

www.randki.interia.pl

www.randki.wp.pl

Rejestracja w tych serwisach jest bezpłatna. Płatne jest na-tomiast kontaktowanie się z innymi użytkownikami. Opłata wynosi

kilka złotych miesięcznie. Z tych serwisów polecam najbardziej ser-

wis Sympatia.pl portalu Onet. Jest to obecnie najpopularniejszy ser-

wis randkowy w Polsce. Jego cechy to:

– moderowanie wszystkich wpisów, co zapewnia ich odpowiedniąjakość,

– ponad połowa użytkowników ma swoje zdjęcia,

– dowolnie długi wpis, pozwalający na szczegółowy opis własnejosoby,

– wiele kryteriów wyszukiwania, w tym według słów kluczowych(łatwe znajdowanie ludzi o podobnych zainteresowaniach),

– wiele ciekawych imprez (wyjazdy wakacyjne, zloty użytkowników).

www.sympatia.pl

www.randki.interia.pl

www.randki.wp.pl



Sympatia.pl ma ponad dwa miliony użytkowników. Z jednejstrony, oznacza to ogromną liczbę potencjalnych znajomych, z dru-

giej jednak powoduje, że nie jest łatwo wyróżnić się spośród tylu

osób. Dlatego poniżej prezentuję, co zrobić, aby móc dzięki tego typu

serwisom nawiązać nowe znajomości.

Ćwiczenie

Zarejestruj się przynajmniej w jednym internetowym serwisie

randkowym i przejrzyj dostępne na jego stronach informacje

o usługach, jakie oferuje on użytkownikom.

Oczywiście należy zacząć od stworzenia profilu użytkownika.

W Sympatii można go podzielić na kilka składników: standardowe

dane osoby, słowa kluczowe, opis osoby i partnera, zdjęcia, dodatki.

Standardowe dane osoby

Są to dane typu wzrost, wiek, stosunek do alkoholu

i papierosów, kogo szukam. Wypełniając te dane, najlepiej po prostu

podać prawdę, gdyż jeśli dojdzie kiedyś do spotkania z innymi użyt-

kownikami i przekonają się oni, że skłamaliśmy, podając te dane, to

raczej możemy zapomnieć o dalszej znajomości.

Słowa kluczowe

Każdy użytkownik Sympatii może do swojego profilu dodać

słowa kluczowe, które będą go charakteryzować. Dzięki nim inni

użytkownicy mogą bardzo prosto szukać osób o podobnych zaintere-



sowaniach. Jeśli lubisz podróże, to możesz wpisać słowa: podróże,przygody, morze, góry itd. Wypisując te słowa, warto sprawdzić,

jakie słowa cieszą się największą popularnością.

Ćwiczenie

Zastanów się, jakie słowa kluczowe najlepiej charakteryzują

Ciebie, i wypisz je.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Opis własnej osoby i partnera

Bardzo ważne pola, które mają często decydujący wpływ na to,

czy ktoś się nami zainteresuje, czy nie. Warto dokładnie przemyśleć,

co chcemy tutaj o sobie napisać, aby zaciekawić swoją osobą innych

użytkowników. Warto wcześniej przejrzeć opisy innych osób. Podob-

nie wygląda sprawa, jeśli chodzi o opis partnera. Można tutaj za-

stosować dwie strategie. Możemy dokładnie opisać nasze oczekiwa-

nia w stosunku do partnera. Ma to swoje plusy i minusy. Plusem

będzie to, że gdy osoba o wypisanych przez nas cechach zajrzy do na-

szego profilu, to od razu może jej szybciej zabić serce, gdy zobaczy, że

dokładnie pasuje do naszego wyobrażenia. Wadą jest jednak to, że

w ten sposób możemy ograniczyć liczbę osób, które będą zaintere-

sowane nami, gdyż osoby, które nie spełnią opisanych przez nas

oczekiwań, będą uważać, że nie mają u nas szans. Dlatego druga



strategia polega na sformułowaniu swoich oczekiwań bardziejogólnie.

Ćwiczenie

Stwórz opis swojej osoby i partnera. Opis nie powinien być ani

zbyt krótki, ani zbyt długi.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................



Zdjęcia

Zdjęcia w profilu odgrywają dużą rolę. Nie bez powodu mówi

się, że jeden obraz potrafi zastąpić tysiąc słów. Oglądając zdjęcia in-

nych osób, możemy wyrobić sobie jakieś zdanie na ich temat.

Z danych statystycznych wynika, że osoby, które dołączyły do swoich

profili zdjęcia, cieszą się kilka razy większą popularnością. Trzeba

jednak pamiętać o tym, aby dodawać odpowiednie zdjęcia, które

będą nas promować, a nie zniechęcać do nas. A więc przede

wszystkim powinniśmy umieszczać zdjęcia, na których dobrze wy-

szliśmy.

Niby jest to oczywiste, a jednak wiele osób wrzuca do profilu

pierwsze z brzegu zdjęcie, na którym wyglądają po prostu kiepsko.

Dlatego warto jednak poświęcić czas i wybrać zdjęcia, na których wy-

szliśmy najlepiej. Jeśli są to zdjęcia zwykłe, a nie w wersji

elektronicznej, to należy je zeskanować. Druga ważna (i niby oczywi-

sta) zasada mówi, że zdjęcia powinny być odpowiedniej jakości. Naj-

częściej popełniany błąd polega na umieszczaniu zdjęcia zbyt ciem-

nego, na którym prawie nic nie widać. Tymczasem istnieją programy

komputerowe, za pomocą których można szybko takie zdjęcia roz-

jaśnić. Zdarzają się też zdjęcia, które są nieostre.

Ćwiczenie

Przejrzyj swoje zdjęcia i wybierz z nich te, na których wyszedłeś

najlepiej. Jeśli są to zwykłe zdjęcia, to zeskanuj je.



Dodatki

W Sympatii użytkownicy mogą do profilu dokładać dodatkowe

elementy, które pozwalają im się wyróżnić. Są to: blog, otrzymywa-

nie SMS-ów, wiadomości głosowe. Mogą one dodatkowo zwiększyć

zainteresowanie naszym profilem, więc warto zastanowić się nad ich

wykorzystaniem.

Ćwiczenie

Przejrzyj dodatki oferowane przez Sympatię.pl i zastanów się,

czy widziałbyś możliwość wykorzystania niektórych z nich.

Flircik

Od pewnego czasu Sympatia oferuje swoim użytkownikom

komunikator internetowy o nazwie Flircik. Działa on na tej samej za-

sadzie co Gadu-Gadu, tylko że jest przeznaczony wyłącznie dla użyt-

kowników Sympatii. Warto go zainstalować, gdyż w ten sposób

możemy w czasie rzeczywistym kontaktować się z innymi użytkow-

nikami.

Jest grupa użytkowników serwisów randkowych, która może li-

czyć na duże zainteresowanie drugiej płci tylko w oparciu o swój

profil – są to urodziwe dziewczyny. Jeśli umieszczą one w swoim

profilu swoje zdjęcie, to często są zasypywane mailami od mężczyzn.

Pozostałe osoby muszą się niestety bardziej wysilić, czyli muszą same



zacząć kontaktować się z innymi osobami. O razu mogę odradzić tzw.puszczanie oczek. Polega to nam tym, że osoba, do której wysyłamy

oczko, dostaje informację, że puściliśmy do niej oczko. Bardzo rzad-

ko zdarza się, żeby ktoś na nie odpowiedział.

Podstawowym sposobem „uderzania” do innych osób jest wy-

syłanie do nich wiadomości poprzez formularz serwisu randkowego.

Generalna zasada w pisaniu takich e-maili jest następująca: wysyłaj

wiadomości spersonalizowane, przygotowane w oparciu o profil

danej osoby. Chodzi o to, aby osoba, do której wysyłamy list, zoba-

czyła, że zainteresowało Cię w niej coś z jej cech, a nie – że jest n-tą

osoba, do której piszesz tę samą wiadomość.

Druga ważna zasada mówi, aby pokazać w takiej wiadomości,

że macie jakieś wspólne zainteresowania. A właśnie głównym powo-

dem, dla którego ludzie zapisują się do serwisów randkowych, jest

to, że szukają osób o podobnych zainteresowaniach.

Trzecia zasada polega na tym, aby zadawać pytania dotyczące

wspólnych zainteresowań, które nie będą nachalne, ale skłonią drugą

osobę do udzielenia odpowiedzi.

Jak to wygląda w praktyce? Przedstawię funkcjonowanie tych

wszystkich zasad na przykładzie osoby, która w swoim profilu napi-

sała, że lubi podróże i że w tym roku była nad morzem. Oto jak może

wyglądać e-mail do takiej osoby:



„Cześć!

Przeczytałem w Twoim profilu, że lubisz podróże oraz że

byłaś w tym roku nad morzem. Ponieważ ja również wybieram się

nad Bałtyk, chciałem spytać, czy mogłabyś polecić jakieś fajne

miejsce nad morzem?”

Oczywiście nie ma co liczyć na to, że każda osoba, do której na-

piszemy wiadomość, odpisze nam na nią. Z reguły liczba odpowiedzi

zwrotnych waha się w przedziale od kilku do dwudziestu kilku

procent. Dlatego należy wysłać wiadomości do odpowiednio dużej

grupy osób, by uzyskać pewną liczbę odpowiedzi zwrotnych.

W tym miejscu chciałbym dać Ci radę, jak dodatkowo możesz

zwiększyć procent otrzymywanych odpowiedzi zwrotnych. Napisa-

łem wyżej, że osoby ze zdjęciem cieszą się wielokrotnie większym

zainteresowaniem. Ma to tę wadę, że otrzymują one znacznie więk-

szą liczbę wiadomości od innych użytkowników. Dlatego warto

kontaktować się z osobami, które nie mają zdjęć, gdyż otrzymują one

dużo mniej wiadomości i przez to wzrasta szansa, że odpiszą na na-

szą wiadomość.

Warto też na początek zacząć wysyłać wiadomości do osób z in-

nych miast, z którymi raczej nie spotkamy się nigdy w świecie

rzeczywistym. Te kontakty można wykorzystać do ćwiczenia się

w skutecznej korespondencji. A dopiero gdy efekty naszych starań

będą satysfakcjonujące, możemy zacząć pisać do osób z naszego

regionu.



Ćwiczenie

Przejrzyj kilka profili osób, które Cię zainteresowały, a następnie

przygotuj treści wiadomości, jakie mógłbyś do nich wysłać.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 25. Gdzie warto chodzić? ● str. 130

Rozdział 25. Gdzie warto chodzić?

Gdzie warto chodzić, aby poznać nowych ludzi i nawiązać nowe

znajomości? W tym rozdziale chciałbym przedstawić kilka miejsc,

gdzie warto się wybrać.

Kluby Ludzi Sukcesu

Dla mnie osobiście jednym z najważniejszych miejsc, które po-

mogły mi wyjść z nieśmiałości, był Klub Ludzi Sukcesu im. Małego

Tadzia w Warszawie. Obecnie takich klubów działa w Polsce kilka.

Nazwa Klub Ludzi Sukcesu zapewne wiele osobom od razu skojarzy

się ze spotkaniami biznesmenów, którzy przy kieliszku dobrego

koniaku rozmawiają o biznesie. Nic bardziej błędnego. Kluby Ludzi

Sukcesu są przeznaczone dla „zwykłych zjadaczy chleba”.

Pomysłodawcą tych klubów jest Tadeusz Niwiński, autor

książek o rozwoju osobistym „Ja”, „Ty” i „My”. KLS-y zaczęły po-

wstawać w 1992 roku i były przeznaczony dla uczestników kursów

samorozwoju. Z czasem ich formuła na tyle się rozwinęła, że do

takich klubów mógł zacząć przychodzić każdy chętny.

Podstawowy cel KLS-ów polega na rozwijaniu osobowości oraz

wyzwalaniu inicjatywy i twórczości jego uczestników. Każdy z nich

ma możliwość pracy nad własnym rozwojem w komfortowych wa-

runkach, jakie daje klub. Warunki te zapewnia pozytywna atmosfera

panująca w klubach, wynikająca z faktu, że w klubie uczestnicy sku-

piają się na pozytywach, a nie na negatywach. W KLS-ie każdy

uczestnik ma zagwarantowane, że nie będzie poddawany krytyce. Za



to może liczyć na ciepłe słowa i wsparcie ze strony pozostałychuczestników.

Spotkania KLS-ów mają ściśle określony harmonogram. Skła-

dają się na niego różne ćwiczenia. Jedno z nich polega na opowiada-

niu przez uczestników o osiąganych przez nich sukcesach. Sukcesem

tym może być cokolwiek – że udało nam się dzisiaj nie zaspać, ale też

– że zdobyliśmy nową pracę. Dzięki temu ćwiczeniu uczestnicyuświadamiają sobie, że tak naprawdę każdy ma jakieś sukcesy, cho-

ciaż często nie zdaje sobie z tego sprawy. Ponadto dzielenie się swo-

imi sukcesami z innymi zwiększa motywację uczestników do

osiągania kolejnych sukcesów.

Tadeusz Niwiński wymienia długą listę korzyści, jakie dają

uczestnikom spotkania KLS-ów: rozwijają umiejętność stawiania

i osiągania celów, umożliwiają ćwiczenie asertywności, kształcą zdol-

ności niezbędne w zarządzaniu (takie jak efektywna komunikacja,

racjonalne gospodarowanie czasem, umiejętność publicznego wy-

stępowania, doskonalenie możliwości językowych, konstruktywna

ocena innych, stwarzanie pozytywnego klimatu twórczego),

stymulują do zwiększenia poziomu świadomości w życiu, uczą od-

powiedzialności za swoje życie i osiągnięcia, służą radą i pomocą w

realizacji celów, umożliwiają nawiązanie kontaktów z osobami o po-

dobnych poglądach i celach oraz uczą tolerancji.

Do Klubów Ludzi Sukcesu przychodzą osoby w różnym wieku.

Są wśród nich uczniowie szkół średnich, studenci, osoby dorosłe

i seniorzy. Każdy z nich sam decyduje o tym, jakie korzyści pragnie

osiągnąć dzięki klubowi.

Listę wszystkich działających w Polsce klubów można znaleźć

na stronie www.teta.ai.



Domy kultury

Domy kultury są miejscami, w których odbywają się naj-

różniejsze imprezy, spotkania i występy. Dla osoby nieśmiałej mogą

one być świetnym miejscem do wyjścia do ludzi. Będąc na jakimś

spotkaniu w domu kultury, wcale nie trzeba od razu rozmawiać z in-

nymi ludźmi. Można miło spędzić czas jako widz. Domy kultury po-

siadają też różnego rodzaju kółka i zajęcia. Kto wie, być może znaj-

dziesz w nich coś dla siebie.

Ćwiczenie

Dowiedz się, gdzie w Twoim mieście są domy kultury i dowiedz

się, co w nich się dzieje. Jaki mają program spotkań, jakie mają

zajęcia itd. Jeżeli któreś z nich zainteresują Cię choć trochę, to wy-

bierz się na nie!

Uczelnie wyższe

Osoby mieszkające w miastach, w których są uczelnie wyższe,

mogą chodzić do nich na wykłady. Niektóre uczelnie pozwalają

osobom z zewnątrz na przychodzenie na niektóre wykłady (dotyczy

to raczej uczelni państwowych). Mam kolegę, który bardzo często

chodzi na Uniwersytet Warszawski na różne wykłady.

www.teta.ai



Miejsca związane z naszymi zainteresowaniami

Istnieje wiele ciekawych miejsc, gdzie spotykają się ludzie o po-

dobnych zainteresowaniach. Warto wyszukiwać takie miejsca. Jeżeli

interesujesz się rozwojem duchowym, to możesz znaleźć miejsca,

gdzie spotykają się grupy religijne; jeżeli interesuje Cię psychologia,

to dowiedz się, gdzie mogą odbywać się wykłady na ten temat. Do

poszukiwań takich miejsc możesz wykorzystać Internet.

Ćwiczenie

Wypisz wszystkie swoje zainteresowania. Następnie zastanów

się, gdzie w Twoim mieście lub okolicach mogą znajdować się

miejsca, gdzie mogą odbywać się zajęcia, spotkania związane wła-

śnie z Twoimi zainteresowania. Zdobądź informacje o takich miej-

scach i wybierz się do nich.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 26. Jak przestać bać się krytyki? ● str. 134

Rozdział 26. Jak przestać bać się krytyki?

Zdecydowana większość ludzi nie lubi krytyki, nawet jeśli jest

to konstruktywna krytyka, którą wygłaszają osoby nam życzliwe.

Istnieją dwie główne intencje, jakie ktoś ma, gdy nas krytykuje– intencja pozytywna i negatywna. Intencję negatywną mają osoby,

które są złośliwe i które jako cel stawiają sobie popsucie nam na-

stroju. Ich krytyka przeważnie ma charakter bardzo subiektywny.

Z kolei intencja pozytywna polega na tym, że ktoś mówi nam, co

robimy źle – po to, aby nam pomóc. Taka konstruktywna krytyka

częściej jest obiektywna.

Proponuję Ci, abyś za każdym razem, gdy ktoś Cię skrytykuje,

zastanowił się, jakie miał intencje. Jeżeli dojdziesz do wniosku, że

chciał Ci specjalnie zaszkodzić, wtedy możesz sobie powiedzieć, że

nie dasz manipulować się takiej osobie i postarasz się jej uwagi pusz-

czać mimo uszu. Jeśli dojdziesz do wniosku, że była to krytyka z po-

zytywną intencją, to zastanów się, jaka dokładnie była ta pozytywna

intencja, dlaczego druga osoba chce Ci pomóc – i spróbuj poczuć

wdzięczność do niej za to, nawet jeżeli sama krytyka nie przypadła Ci

do gustu. Pomyśl też nad tym, że dzięki tej osobie masz możliwość

pracy nad sobą i poprawiania swoich błędów.



Ćwiczenie

Wypisz wszystkie pamiętane sytuacje, gdy ktoś Cię krytykował.

Zastanów się, które z krytykujących Cię osób miały pozytywne in-

tencje, a które nie.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

Zawsze pozytywna intencja

Polega on na tym, aby przyjąć z góry założenie, że krytykująca

nas osoba zawsze ma jakieś pozytywne nas intencje, chociaż jej oce-

na sytuacji może być błędna.



Ćwiczenie

Wróć do poprzedniego ćwiczenia, do tych sytuacji, w których

uznałeś, że osoby krytykujące miały negatywną intencję. Postaraj

się przy każdej z nich wymienić jakąś intencję pozytywną.

Gorąco polecam tę technikę, mimo że nie jest łatwa, gdyż po-

zwala nam przezwyciężać urazy i przebaczać innym ludziom.

Nie kopie się tylko zdechłego psa

To powiedzenie mówi o tym, że nie krytykuje się kogoś, kto,

mówiąc krótko, jest nikim. Jeżeli ktoś Cię krytykuje, to oznacza to, że

uważa Cię za na tyle ważną osobą, że warto Cię skrytykować. Często

„etatowi krytycy” mają niskie poczucie własnej wartości i uważająsiebie za gorszych od innych. I aby poczuć się lepiej, starają się po-

mniejszyć osiągnięcia innych, lepszych od siebie ludzi. Dodatkowo

jeżeli ktoś Cię krytykuje, to musi krytykować konkretną rzecz, którą

w Tobie dostrzegł. A to oznacza, że zainteresował się Twoją osoba.

Tak więc krytykę można potraktować jako ukryty komplement – je-

steś kim, na kim warto się skupić.

Liczenie i oddechy

Gdy ktoś zaczyna nas krytykować, to momentalnie wzbudza to

nasze negatywne emocje. Aby je opanować, można przed zabraniem

głosu policzyć w myślach do dziesięciu lub skupić się na oddechu.



Nie daj się wyprowadzić z równowagi

Gdy jesteśmy krytykowani, to jeśli uda się krytykującemu wy-

prowadzić nas z równowagi i wybuchniemy, to w tym momencie

przegraliśmy. Dlatego gdy chcemy to zrobić, proponuję w myślach

przypomnieć sobie, że jeśli chcemy wygrać, to nie możemy stracić

panowania nad sobą.

Prawo do innego zdania

Prostym sposobem na zakończenie dyskusji, gdy ktoś nas kry-

tykuje, jest użycie sformułowania: „Ma pan prawo do własnego zda-

nia na ten temat”. Jeżeli druga osoba nadal drąży temat, to możemy

użyć kolejnych sformułowań: „Ja mam inne zdanie na ten temat”,

„Byłoby nudne, gdyby każdy człowiek miał takie samo zdanie na

każdy temat”. Ważne, aby przez takie spokojne zdania zakończyć

kwestię, która podlega krytyce. Stosując tę technikę, nie odnosimy

się do sedna krytyki.

Fakt czy opinia

Gdy ktoś nas krytykuje, to albo stwierdza fakty, albo wygłasza

opinie. Gdy ktoś powie: „W tej książce są literówki”, to będzie to fakt.

Jeśli jednak powie: „Ta książka mi się nie podoba”, to będzie to opinia.

Warto nauczyć się odróżniać opinie od faktów. Faktami należy się

przejmować, natomiast opinie często możemy puszczać mimo uszu.

Ćwiczenie

Przypomnij sobie sytuację, gdy ktoś Cię krytykował. Czy

stwierdzał on fakty, czy też wygłaszał opinie?


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 27. Publiczne wystąpienia dla każdego ● str. 138

Rozdział 27. Publiczne wystąpienia dla każdego

Wiele osób (nie tylko tych nieśmiałych) boi się publicznie wy-

stępować. Gdy zapytano Amerykanów, czego boją się najbardziej na

świecie, to aż czterdzieści procent odpowiedziało, że najbardziej boi

się właśnie publicznego przemawiania. Dla porównania – tylko dwa-

dzieścia procent stwierdziło, że najbardziej boi się śmierci. Prawda,

że jest to wymowne?

Dlatego w tym rozdziale chciałbym Ci zaprezentować kilka za-

sad, jak sobie lepiej radzić z publicznym występowaniem, a przede

wszystkim, jak radzić sobie z tremą i stresem, związanymi z wy-

stępowaniem przed większym audytorium.

1. Im ma się większą pewność siebie podczas występu, tym od-

czuwa się mniejszy stres i tremę. Na pewność siebie ma wpływ wiele

czynników. Jednym z najważniejszych jest dobre przygotowanie się

do wystąpienia. Innym jest dobra znajomość audytorium (łatwiej

mówić przed znajomymi niż przed obcymi).

2. Lepiej występować na początku. Im dłużej czekamy na wy-

stęp (gdy występujemy jako n-ty mówca), tym stres trwa dłużej i ma

na nas bardziej negatywny wpływ. Sam pamiętam, jak kiedyś

wpadłem na pomysł, aby wystąpić w programie telewizyjnym „Mara-

ton uśmiechu”. Ponieważ w dniu nagrania nagrywano od razu trzy

odcinki, w studiu telewizyjnym musiałem czekać na swoje nagranie

dziewięć godzin. To był koszmar!



3. Na początku występu należy nawiązać interakcję z widownią.To, co mówcę szczególnie stresuje, to fakt, że wszyscy skupiają swoją

uwagę na nim. Dlatego warto tę uwagę chociaż na chwilę przenieść

na słuchaczy. Można to zrobić, zadając im jakieś pytanie czy nawet

zwracając się do konkretnej osoby. Powoduje to również, że widow-

nia czuje, że mówca ją dostrzega, a nie mówi tylko do siebie.

wad:4. Unikać czytania z kartki. Czytanie z kartki ma kilka ważnych

– traci się kontakt ze słuchaczami, bo zamiast na nich, patrzy sięw kartkę,

– zmienia się nasz głos, co wynika z ciągłego zmieniania położeniagłowy (gdy zerkamy to na kartkę, to na słuchaczy),

– głos brzmi nienaturalnie – czytanie z kartki często brzmi zbyt

sztucznie,

– brak możliwości wprowadzania zmian podczas występu – gdy zaj-

dzie jakaś okoliczność (np. ktoś zada pytanie), to mówca może mieć

kłopot z przejściem od mowy „kartkowej” do interakcji ze słu-

chaczami.

Oczywiście kartka może też być przydatna. Jeśli bardzo boimy

się, że zapomnimy treści przemówienia, wtedy czytanie z kartki doda

nam pewności siebie. Najlepiej jednak wykorzystać ją jako element

wspierający, na którym wynotujemy poszczególne punkty wy-

stąpienia, jednak samą mowę powiemy „z głowy”. Zapewniam, że

lepiej brzmi mówienie z potknięciami, ale „z głowy”, niż doskonałe

czytanie z kartki.



5. Przyznać się do stresu. Jeśli dopadnie nas duży stres i dajesię to odczuć wyraźnie w tonie naszego głosu, to wtedy warto przy-

znać się do tego, gdyż próba ukrycia stresu jeszcze go spotęguje.

Ludzie docenią to, że mamy emocje i nie boimy się przyznać do swo-

jej niedoskonałości.

Warto pamiętać też o tym, że słuchacze nigdy nie odczuje

w pełni Twojego stresu. Mogą oni co najwyżej odczuć jego ze-

wnętrzne objawy. Pamiętam, jak kiedyś czytałem z kartki i był to

koszmar – strasznie mnie to zestresowało i czułem, jak łamie mi się

głos. Gdy po występie powiedziałem znajomej o moim stresie, zdzi-

wiona stwierdziła, że ona nic takiego u mnie nie zauważyła.

Komunikowanie się, a nie publiczne przemawianie

W powyższych poradach głównie chodziło o to, co zrobić, aby

mniej się podczas nich stresować. Istnieje jednak inne podejście do

problematyki publicznego przemawiania.

Jakiś czas temu uczestniczyłem w dwudniowych warsztatach

z autoprezentacji. Osoba prowadząca je przedstawiła nam wiele tech-

nik, dzięki którym można m.in. lepiej operować głosem i lepiej sobie

radzić przed publicznością. Jednak tym, co zrobiło na mnie najwięk-

sze wrażenie, było jej stwierdzenie, że tak naprawdę nie ma czegoś

takiego jak publiczne przemawianie – jest za to komunikowanie się

z grupą ludzi.

Wyjaśniła nam, że jeśli podejdziemy do sprawy właśnie w taki

sposób, to znacznie łatwiej będzie nam się mówiło do większego

audytorium. Nie należy tego audytorium traktować jako publicz-

ności, tylko jako partnerów w komunikacji. W praktyce oznacza to,

że zamiast koncentrować się na tym, aby jak najlepiej wypaść, mów-



ca powinien koncentrować się na tym, aby jak najlepiej porozumiećsię z pozostałymi osobami i robić to z pasją. I one to docenią, bo

zobaczą, że mówcy naprawdę zależy na kontakcie z nimi.

Według tej osoby – nie ma nic złego w popełnianiu błędów

podczas przemawiania. Nawet uważa ona, że nie warto być perfek-

cjonistą podczas publicznych mów (po prostu ludzie nie lubią per-

fekcjonistów). Warto być sobą i przed swoim występem zadać sobie

pytanie: „Jaki jest cel komunikacji z grupą, do której mam mówić?”.

Jeśli ten cel sobie uświadomimy i będziemy się go trzymać podczas

wystąpienia, to będzie to najskuteczniejszy sposób komunikowania

się z grupą, niezależnie od tego, czy mamy predyspozycje do „pu-

blicznego przemawiania”, czy nie.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 28. Pogromcy tanecznych parkietów ● str. 142

Rozdział 28. Pogromcy tanecznych parkietów

Wiele osób nieśmiałych w ogóle nie tańczy i to im również

utrudnia nawiązywanie kontaktów z innymi ludźmi, gdyż unikają

chodzenia na imprezy, na których się tańczy. A na takich imprezach

można poznać wiele nowych osób.

Osoby niepotrafiące tańczyć uważają najczęściej, że nie są

w stanie ładnie się poruszać do rytmu i że inni będą się z nich

podśmiewać. W rzeczywistości są to tylko blokady psychiczne. Tak

naprawdę – to każdy człowiek potrafi tańczyć. Co zatem powinna

zrobić osoba, która ma takie blokady? Oto garść sprawdzonych po-

rad.

Nie oceniaj się

Największym wrogiem osoby niepotrafiącej tańczyć jest

negatywna samoocena. Gdy taka osoba nawet zacznie ruszać się

w rytm muzyki, którą sobie puści np. w domu, to od razu zaczyna się

oceniać – źle się ruszam, nic nie potrafię itd. Ludziom takim wydaje

się, że celem tańca jest robienie jak najlepszego wrażenia na innych.

Jest to oczywiście nieprawda – ludzie tańczą przede wszystkim dla

przyjemności. Dlatego przestań się oceniać!

Najważniejszym celem tańca powinno być czerpanie z niego

przyjemności. Nieważne, jak się ruszasz, ważne, aby sprawiało Ci to

przyjemność.



Jeśli ktoś zaczyna w domu ćwiczyć kroki taneczne, to częstorobi to przed lustrem. I gdy widzi, jak jego kroki są nieporadne (co

jest przecież oczywiste, jeśli dopiero się ich uczy), to taka osoba od

razu zniechęca się i przestaje ćwiczyć. Dlatego moja rada jest taka:

tańcząc – czy to w domu, czy na sali tanecznej – nie należy obserwo-

wać się w lustrach.

Tańczenie indywidualne

Osoby nietańczące obawiają się tańczyć w parach. Boją się, że

druga osoba zobaczy, jak słabo tańczą. Dla osób, które tak myślą,

mam świetną wiadomość – praktycznie na każdej imprezie można

tańczyć indywidualnie. W dyskotekach to nawet jest standard, że

tańczy się osobno. Ale też podczas innych imprez (np. ślubów) często

znajdzie się grupa osób, które tańczą indywidualnie. Dlatego osoba

niepotrafiąca tańczyć w parach może się świetnie bawić na każdym

parkiecie.

Tu warto sobie odpowiedzieć na pytanie, dlaczego część osób

tańczy indywidualnie? Powodów jest kilka. Z jednej strony – indywi-

dualnie tańczą właśnie te osoby, które jeszcze słabo czują się

w tańczeniu w parach. W ten sposób mogą dobrze się bawić, a rów-

nocześnie mogą poprzez obserwowanie innych osób uczyć się no-

wych kroków i zyskiwać większą pewność siebie.

Po drugie – tańcząc indywidualnie, człowiek może się w pełni

skupić na sobie i swoich przeżyciach. Tańcząc w parach, automatycz-

nie trzeba przynajmniej częściowo koncentrować się na drugiej

osobie. A tańcząc indywidualnie można w pełni poczuć siebie i zapo-

mnieć o innych osobach. Ludzie tańczą też indywidualnie, gdy chcą

wejść w interakcję z większą grupą. Często można zauważyć, że

osoby tańczące pojedynczo tak naprawdę tańczą w większej grupie.



Tak więc tańczenie indywidualne jest jak najbardziej namiejscu i dla osób, które chcą nauczyć się tańczyć, jest świetnym

początkiem.

W grupie raźniej

Co zrobić, aby dobrze bawić się na imprezie tanecznej? Najlep-

szym sposobem jest iść na nią ze znajomymi – i to obydwu płci. Idąc

na tańce w grupie, człowiek od razu pewniej się czuje. Wiele osób ma

obawy przed zapraszaniem do tańca nieznanych sobie osób. Dlatego

idąc ze znajomymi, osoby takie od razu czują się pewniej, gdyż nie

muszą myśleć nad tym, jak zaprosić do tańca obce osoby. Dobrze

jednak, aby była to grupa mieszana, czyli żeby składała się z osób

obydwu płci. Na imprezach często można spotkać grupy dziewczyn

lub chłopaków, które siedzą oddzielnie i nie mają odwagi podejść do

drugiej płci. Jeśli przychodzi się na imprezę ze znajomymi obydwu

płci, to problemu takiego po prostu nie ma.

Ćwiczenie

Zastanów się, czy wśród Twoich znajomych są osoby, które cho-

dzą na tańce i mógłbyś się do nich przyłączyć.

Alkohol

Jednym ze sposobów przełamywania blokad przed tańczeniem

jest wypicie alkoholu – kufla piwa czy kieliszka wina. Dzięki niemu

nasz umysł zaczyna pozbywać się pewnych blokad, a nasze ciało za-

czyna lepiej się poruszać. Znam kilka osób (sam zresztą do nich na-

leżę), które przełamały swoje obawy przed tańczeniem właśnie po al-



koholu. Oczywiście nie chodzi tu o to, aby się upić. Jedno piwo w zu-pełności wystarczy. Poza tym alkohol dodaje też odwagi, tak więc je-

śli nie jesteś abstynentem, to trochę alkoholu może Ci pomóc

w tańczeniu.

Znajdź przyjaznego fanatyka tańczenia

Moja przygoda z tańczeniem zaczęła się dzięki koleżance, która

sama kiedyś przełamała swoje blokady i trzy lata temu zaczęła

tańczyć. W tej chwili tańczy świetnie i namawia innych do pójścia

w jej ślady. Robi to poprzez zachęcanie ludzi do chodzenia na im-

prezy oraz uczy ich podstawowych kroków. Dlatego zachęcam Cię do

poszukania w Twoim otoczeniu podobnych osób, które uwielbiają

tańczyć i chętnie nauczą Cię podstawowych kroków.

Ćwiczenie

Zastanów się, czy znasz osobę (lub osoby), która chętniewprowadziłaby Cię w tajniki tańca.

Gadka szmatka

Jednym ze sposób na przełamywanie obaw przed tańczeniem

z partnerem jest potraktowanie tańca jako pretekstu do rozmowy.

Jeśli tylko muzyka nie jest za głośna, to podczas tańca można roz-

mawiać z partnerem na wiele ciekawych tematów. Jakich? To już za-

leży tylko od Was, dlatego dobrze jest z góry przygotować sobie

jakieś tematy. Tematy, które nasuwają się same, dotyczą tańca, skąd

się druga osoba dowiedziała o danym miejscu do tańczenia, skąd po-

chodzi, czym się zajmuje itd.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 29. Sztuka prawienia komplementów ● str. 146

Rozdział 29. Sztuka prawienia komplementów

W nawiązywaniu udanych relacji z innymi ludźmi pomóc może

osobom nieśmiałym sztuka prawienia komplementów.

Istnieją różne formy komplementów. Najbardziej oczywiste są

komplementy słowne, a więc kiedy komuś mówimy wprost coś pozy-

tywnego: „Bardzo mi się podobało twoje wystąpienie”, „Masz śliczną

bluzkę”, „Jestem z ciebie dumny”.

Kolejną formą komplementów są komplementy związane

z mową ciała. Często prawimy takie komplementy w sposób

nieświadomy. Takim komplementem może być np. uśmiech. Inną

formą komplementu jest skupienie uwagi na drugiej osobie.

Oczywiście komplement komplementowi nierówny. To, jak po-

zytywnie odebrany zostanie komplement, zależy od wielu czynników.

Po pierwsze, od osoby, która go udziela. Im taka osoba jest dla nas

ważniejsza, im bardziej ją cenimy, im jest dla nas większym autory-

tetem, tym komplement takiej osoby jest dla nas cenniejszy. Po dru-

gie, odbiór komplementu zależy od tego, czy jest wygłaszany

w grupie, czy też indywidualnie. Im większa grupa jest świadkiem

pochwały pod naszym adresem, tym większą możemy odczuwać

satysfakcję.

W końcu sposób odbierania komplementów zależy też od

nastawienia osoby obdarowywanej nim. No właśnie. W jaki sposób

reagujemy na komplementy? Często można obserwować

zażenowanie osoby, która go otrzymuje. W im większej grupie taki


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 29. Sztuka prawienia komplementów ● str. 147

komplement pada i im jest większy, tym taka osoba czuje się bardziejnieswojo. Z czego to wynika? Z jednej strony powodem może być

niska samoocena, z drugiej – wpojona w naszym społeczeństwie

zasada, że należy być skromnym. A jak Ty reagujesz na

komplementy?

Jednak nawet jeżeli peszą nas komplementy, to najczęściej

mają na nas pozytywny wpływ. I to jest chyba ich najważniejsza rola.

Właściwy komplement potrafi dodać człowiekowi skrzydeł, pozwala

mu uwierzyć, że robi coś słusznego, co inni docenią.

Sztuka prawienia komplementów jest w mojej opinii darem,

który jest w stanie opanować każdy z nas. Jest to dar, którym może-

my dzielić się z innymi.

Dlatego chciałbym Cię zachęcić do tego, abyś stosował sztukę

prawienia komplementów w swoim życiu. I wtedy zobaczysz, jaki po-

zytywny wpływ na Twoje życie oraz na życie osób Cię otaczających

będzie to miało.

Ćwiczenie

Zastanów się, jakie komplementy mógłbyś powiedzieć swoim

bliskim i znajomym. Zapisz je, starając się dla każdej osoby znaleźć

jak najwięcej prawdziwych komplementów. I oczywiście zacznij je

mówić tym osobom.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 30. Jak z przyjemnością mówić NIE? ● str. 148

Rozdział 30. Jak z przyjemnością mówić NIE?

Osoby nieśmiałe często przejmują się tym, co inni o nich my-

ślą, i dlatego boją się innym odmawiać. Dlatego takie osoby m.in.

często kupują coś od akwizytorów, którzy dzięki różnym technikom

manipulacji potrafią takie osoby namówić na często bezsensowne za-

kupy.

Podstawowym sposobem nauczenia się mówienia NIE jest

skorzystanie z rad zawartych w rozdziale pt. „Jak nie przejmować się

tym, co inni o nas pomyślą?”. Tutaj chciałbym przedstawić kilka do-

datkowych technik na uczenie się mówienia NIE.

Nie, nie, nie

Jeżeli podczas kontaktu z drugą osobą przychodzi nam do gło-

wy myśl, że chcielibyśmy jej odmówić, ale boimy się to zrobić, to po-

wtarzajmy sobie w umyśle na okrągło słowo „nie” i skupmy się na

nim, a nie na rozmówcy. To pozwoli nam przestać skupiać się na na-

szych obawach, a równocześnie pozwoli wyćwiczyć i przygotować

nasz umysł na powiedzenie „nie”, gdy przyjdzie na to kolej.

Plan działania

Jeśli są sytuacje, w których nie potrafisz mówić „nie”, to do-

kładnie przeanalizuj te sytuacje, zastanów się, co Cię blokuje i przy-

gotuj scenariusz działania, który pomoże Ci w danej sytuacji zacho-

wać się inaczej.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 30. Jak z przyjemnością mówić NIE? ● str. 149

Ćwiczenie

Przygotuj sobie plan działania na wypadek sytuacji, w których

trudno Ci odmawiać.

Śmieszny człowiek

Aby mniej przejmować się tym, że druga osoba otrzyma od nas

odpowiedź odmowną, można wyobrazić ją sobie w jakieś zabawnej

i niecodziennej sytuacji, że np. biega nago po ulicy, siedzi w ubikacji,

zawiązuje sobie kokardki na głowie, zmienia kolor włosów na nie-

bieski. Chodzi o to, aby nas to rozbawiło na tyle, aby ograniczyć stres

związany z planowanym powiedzeniem „nie”.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 31. Przyznawanie się do nieśmiałości ● str. 150

Rozdział 31. Przyznawanie się do nieśmiałości

Osoby nieśmiałe bardzo często boją się tego, że inni dostrzegą

ich nieśmiałość. Sam pamiętam, jak kiedyś poszedłem kupić do

księgarni książkę na temat nieśmiałości. Gdy tylko wziąłem ją do

ręki, zacząłem martwić się tym, jak zareaguje sprzedawca, gdy podej-

dę do niego z książką. Gdy zobaczy jej tytuł, to od razu będzie

wiedzieć, że jestem osobą nieśmiałą. Po chwili zastanowienia wymy-

śliłem, że podam sprzedawcy książkę tak, aby od góry była widoczna

tylna okładka książki. Miało to nawet sens, bo sprzedawca i tak

musiał czytnikiem odczytać dane o książce z paska, który znajdował

się z tyłu książki.

Dlaczego osobom nieśmiałym tak bardzo zależy na tym, aby

inni nie dostrzegli ich nieśmiałości? Przede wszystkim dlatego, że

traktują nieśmiałość jako swoją słabość i uważają, że ujawnienie jej

innym może je pogrążyć w ich oczach. Tak w każdym razie uważają

osoby nieśmiałe. Rzeczywistość bywa jednak często zupełnie odwrot-

na. Moje własne doświadczenia pokazują, że przyznanie się przed in-

nymi do swojej nieśmiałości może być bardzo korzystne z kilku po-

wodów:

Powód 1. Gdy przyznasz się, że jesteś nieśmiałą osobą, au-

tomatycznie możesz przestać bać się i stresować, że inni to odkryją.

A wtedy możesz skupić się na działaniach mogących ograniczyć Two-

ją nieśmiałość (np. ćwiczyć się w konwersacjach).


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 31. Przyznawanie się do nieśmiałości ● str. 151

Powód 2. Wiele osób doceni to, że przyznałeś się donieśmiałości, i zyskasz w ich oczach jako osoba szczera, która nie boi

się przyznawać do swoich niedoskonałości.

Powód 3. Zyskujesz wymówkę, gdy w kontaktach z innymi

osobami coś Ci nie wyjdzie (np. poplącze Ci się język) – możesz od

razu ratować się stwierdzeniem, że to właśnie przez nieśmiałość. To

spowoduje, że inne osoby nie będą Ci miały za złe twoich wpadek.

Ćwiczenie

Zastanów się, czy są sytuacje, w których warto byłoby przyznać

się do swojej nieśmiałości. Decyzja należy tu do Ciebie. Na po-

czątek proponuję, abyś zrobił to raz lub dwa i zobaczył, jakie będą

tego efekty – jak Ty sam wtedy sie poczujesz oraz jaka będzie reak-

cja osób, którym przyznasz się do nieśmiałości.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 32. Pomocni mentorzy ● str. 152

Rozdział 32. Pomocni mentorzy

Kolejnym sposobem pracy nad sobą może być dla osoby

nieśmiałej posiadanie mentorów – wzorów do naśladowania. Naj-

lepiej by było, gdyby istniała możliwość pracy z takim mentorem, ob-

serwowania go oraz uzyskiwania rad od niego. Oczywiście mentorem

powinna być osoba, którą sami byśmy chcieli być (jest wzorem, do

którego dążymy). Czyli może to być osoba, która ma bardzo dużą

pewność siebie i potrafi znaleźć się w każdej sytuacji.

Ćwiczenie

Zastanów się jakie cechy i umiejętności powinien mieć idealnydla Ciebie mentor.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................



Dzięki mentorowi możemy uczyć się rozwijać umiejętności,których nam brakuje lub które mamy rozwinięte w niewystarcza-

jącym stopniu. Poprzez obserwowanie mentora możemy też mieć

większą motywację do pracy nad sobą.

Idealnym mentorem jest osoba, która kiedyś sama była

nieśmiała. Bo z jednej strony – będzie w stanie lepiej nam służyć po-

mocą, z drugiej zaś – obserwując ją, łatwiej będziemy mogli uwierzyć

w to, że my również możemy dojść do takiego poziomu, na jakim ona

jest obecnie.

Pamiętam, jak kiedyś byłem na szkoleniu prowadzonym przez

bardzo dobrego trenera, który doskonale potrafił komunikować się

z nami, miał bardzo dobrze opanowane umiejętności interpersonal-

ne. Dużym zaskoczeniem było dla nas, kiedy na koniec zajęć

opowiedział nam, że kiedyś był bardzo nieśmiałym człowiekiem, ale

dzięki pracy nad sobą udało mu się w końcu przezwyciężyć

nieśmiałość. Nie ukrywam, że obserwowanie tego trenera umocniło

moją wiarę w to, że ja również mam równie duży potencjał jak on

i mogę dojść do takiego poziomu, jaki on sobą reprezentuje.

Ćwiczenie

Zastanów się, gdzie możesz znaleźć mentorów, którzy posiadają

cechy wymienione przez Ciebie w poprzednim ćwiczeniu. Czy

mogą to być Twoi koledzy lub przełożeni z pracy, czy raczej osoby

prowadzące różne szkolenia, osoby uczestniczące w jakichś nie-

komercyjnych zajęciach itd.?



Jeżeli nie uda Ci się znaleźć takich mentorów, nie załamuj się.Pozostają wtedy jeszcze mentorzy wirtualni. Są to mentorzy, do

których nie masz bezpośrednio dostępu, ale na których możesz się

wzorować, np. czytając artykuły lub książki im poświęcone.

Poza osobami, które pozbyły się nieśmiałości, wzorami dla nas

mogą też być osoby, które nadal są nieśmiałe, a mimo to potrafią

sobie radzić w życiu. Kiedyś przeczytałem wywiad z reżyserem pierw-

szego filmu, w którym zagrał Antonio Banderas. Opowiadał on, jak

bardzo nieśmiałą osobą był wtedy Banderas. Oglądając go w jakimś

wywiadzie telewizyjnym, też mogłem zauważyć, że nadal w jakimś

stopniu jest nieśmiały. Tymczasem zupełnie nie da się tego zauwa-

żyć, oglądając filmy z jego udziałem.

Przykładem z polskiego ogródka jest Kasia Nosowska– wokalistka zespołu Hey. Kiedyś występowałem w programie

telewizyjnym „Pytanie na śniadanie”, który byłpoświęcony

nieśmiałości. Przede mną w tym samym programie występowała

Kasia Nosowska. Prowadzący program rozmawiali z nią najpierw

o Fryderykach – nagrodach, które właśnie zdobyła. I zastanawiałem

się wtedy, po co zaprosili ją do programu o nieśmiałości. Okazało się,

że jest ona osobą nieśmiałą, co objawia się m.in. tym, że przed kon-

certami bardzo się stresuje, a na wywiadówkach w szkole u swojego

dziecka rzadko ma odwagę podnieść rękę i coś powiedzieć.

I świadomość, że są osoby nieśmiałe, które jednak mimo

nieśmiałości potrafią sobie radzić w życiu, może osobom nieśmiałym

dodać wiary we własne siły.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 33. Dobra praca ● str. 155

Rozdział 33. Dobra praca

Osoby nieśmiałe często dobrze radzą sobie w pracy, gdyż

mogąc skupić się na swoich obowiązkach zawodowych, zapominają

o swojej nieśmiałości. Inny atut dobrej pracy to strona finansowa.

Wiem z własnego doświadczenia, że posiadając więcej pieniędzy,

czujemy się bardziej pewni siebie, a ponadto możemy posiadane

pieniądze przeznaczyć na własny rozwój (np. książki lub kursy). Dla-

tego chciałbym w tym rozdziale zaprezentować garść porad do-

tyczących skutecznego szukania pracy – nie tylko dla osób

nieśmiałych.

CV

Podstawowa zasada w kwestii CV jest taka, że liczy się jakość,

a nie ilość. Pracodawcy są zalewani CV, w związku z tym żeby móc li-

czyć na zainteresowanie z ich strony, CV musi różnić się na plus od

większości CV, jakie docierają do pracodawców. Dlatego nie należy

tego samego CV wysyłać wszędzie. Lepiej wysłać je do mniejszej licz-

by firm, ale zrobić je pod ich kątem, niż wysyłać jedno uniwersalne

CV wszędzie, gdzie popadnie.

List motywacyjny

List motywacyjny pozwala na opisowe przedstawienie naszych

zalet. Jednak błędem popełnianym przez wiele osób jest to, że w li-

ście motywacyjnym skupiają się wyłącznie na sobie, zapominając

o firmie, do której składają swoje dokumenty.



Pierwsze zdanie listu jest niezwykle ważne. Powinno ono przy-kuć uwagę pracodawcy, gdyż może on nie mieć czasu na czytanie

wszystkich listów motywacyjnych od początku do końca i jeśli nie

zainteresuje go pierwsze zdanie, to może zrezygnować z czytania

reszty listu. A tego przecież byśmy nie chcieli!

Dlatego należy unikać rozpoczynania pierwszego zdania od

standardowych zwrotów typu: „W odpowiedzi na Państwa ogło-

szenie...”, „Pragnę zgłosić swoją kandydaturę na stanowisko...”. To

można napisać później.

Pierwsze zdanie warto zacząć od słów: „Bardzo się cieszę, że

mogę złożyć dokumenty w Państwa firmie w odpowiedzi na ogło-

szenie ...”. Chodzi o to, aby pracodawca poczuł, że faktycznie zależy

Ci na pracy właśnie w jego firmie.

Pisząc treść listu motywacyjnego, warto stosować zasadę

„pięćdziesiąt do pięćdziesięciu”, tzn. w pięćdziesięciu procentach tre-

ści niech list będzie o Tobie, a w pozostałych pięćdziesięciu o praco-

dawcy i o tym, co dzięki Tobie może zyskać. Np. „Dzięki temu, że po-

siadam wieloletnie doświadczenie na stanowisku x, będę mogła,

pracując dla Państwa firmy...”.

Pamiętaj, że pracodawcę interesuje to, co on zyska na tym, że

zatrudni właśnie Ciebie!

Szukanie pracy wśród znajomych

Jest to jedna z najbardziej oczywistych metod poszukiwania

pracy. Polega na pytaniu znajomych, czy nie słyszeli o wolnych miej-

scach pracy. Metoda ta ma ten plus, że wielu pracodawców woli za-

trudnić osobę polecaną przez kogoś (np. własnych pracowników), niż



robić całą rekrutację, wykorzystując ogłoszenia w prasie. Powód tegojest prosty – zajmuje to nieporównywalnie mniej czasu i nic praco-

dawcy nie kosztuje. Ponadto osoba polecająca nowego pracownika

bierze niejako na siebie odpowiedzialność za nowego pracownika, co

też odpowiada pracodawcy.

Gdy moja firma szukała sekretarki, to możliwość szukania jej

przez ogłoszenia prasowe była ostatnią z rozważanych możliwości.

Najpierw postawiliśmy na poszukiwania przez znajomych i ta me-

toda okazała się skuteczna.

Dlatego zachęcam gorąco do wykorzystania tego sposobu szu-

kania pracy w maksymalny sposób. Oto jak warto to zrobić:

1. Sporządź listę wszystkich swoich znajomych. Mogą to być

nawet osoby, które spotkałeś tylko raz w życiu. Lista ta powinna być

jak najdłuższa. Poproś o sporządzenie takich list Twoich naj-

bliższych, którym zależy na tym, abyś zdobył pracę. Dzięki temu łącz-

na liczba osób powinna wzrosnąć kilka razy. Łącznie na tych listach

powinno znaleźć się kilkaset nazwisk!

2. Teraz czas na zadanie najbardziej czasochłonne, polegające

na kontaktowaniu się z tymi osobami i informowaniu ich, że szukasz

pracy (dobrze podać, jakiej pracy szukasz) oraz proszeniu ich, aby

popytały z kolei swoich znajomych, czy nie wiedzą o wolnym stano-

wisku. Najlepiej będzie, aby z osobami z list Twoich krewnych

kontaktowali się sami krewni. Jeżeli znajomi mają pocztę

elektroniczną i wiesz, że z niej regularnie korzystają, to możesz infor-

mację przesłać pocztą, z prośbą o rozesłanie jej do ich znajomych.

3. Po tygodniu, jeśli jakieś osoby nie odezwały się z informacjązwrotną, proponuję jeszcze raz skontaktować się z nimi i zapytać, czy



czegoś udało im się dowiedzieć. Jest to o tyle ważne, że wiele osób popierwszej rozmowie zapomni o całej sprawie i druga rozmowa przy-

pomni im o tym.

Pokaż, że Ci zależy

Gdy kiedyś ze wspólnikami zatrudnialiśmy do szkoły nauczy-

cieli, postanowiliśmy, że będą to tylko nauczyciele z Warszawy,

mimo że szkoła działała w Internecie. A jednak ostatecznie zdecydo-

waliśmy się na zatrudnienie jednej nauczycielki z Lublina. Dlaczego?

Dlatego że ona pokazała, że zależy jej na pracy u nas. Nie tylko prze-

syłała do nas e-maile z informacjami, jak bardzo chciałaby u nas

pracować, ale też dzwoniła do nas. W jej głosie było słychać auten-

tyczny entuzjazm. W rezultacie zatrudniliśmy ją – i była to bardzo

dobra decyzja. Jako nauczycielka w naszej szkole pani ta bardzo do-

brze się sprawdzała.

Dlatego proponuję Ci nie poprzestawać na wysłaniu do poten-

cjalnego pracodawcy swojego CV i listu motywacyjnego. Staraj się

potem podtrzymywać kontakt i pokazywać, że naprawdę zależy Ci na

pracy u niego.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 34. Nasza wiara a nieśmiałość ● str. 159

Rozdział 34. Nasza wiara a nieśmiałość

Okazuje się, że nasze wierzenia religijne też mogą nam pomóc

w przezwyciężaniu nieśmiałości. Wiara pozwala nam łatwiej radzić

sobie z przeciwnościami losu oraz podejmować walkę o lepsze jutro.

Być może znasz osoby świeckie, w których życiu religia odgry-

wa szczególnie ważną rolę, stanowi ich pasję i sens życia. Jednak dla

większości z nas religia stanowi tylko pewien element życia i to na

dodatek mający często drugorzędne znaczenie. Z czego to wynika?

Moim zdaniem główną tego przyczyną jest to, że w przypadku więk-

szości ludzi ich wierzenia religijne są efektem wychowania, a nie

świadomego wyboru. Większość Polaków uważa się za katolików.

Jednak nie wynika to z tego, że któregoś dnia świadomie zdecydowa-

li: „Tak, od teraz pragnę być katolikiem”. Jest to efekt wychowania

i przejęcia stylu życia naszych rodziców. Wynikiem tego jest to, że

wiara większości ludzi jest dosyć płytka. Ja sam byłem od dziecka

katolikiem. Jednak jako osoba dorosła zdecydowałem, że nie jestem

w stanie spełnić się w tej religii i odszedłem z niej. Zacząłem szukać

własnej drogi i w końcu ją znalazłem. I nie była to nawet konkretna

religia czy ruch religijny, ale pewien zbiór idei, które do mnie prze-

mówiły i stały się bardzo ważną częścią mojego życia. I te idee już

nieraz pomogły mi w ciężkich chwilach.

Dlatego zachęcam Cię do zadania sobie pytania: „Czy moje

obecne podejście do religii i moich wierzeń stanowi ważny element

mojego życia i jest w stanie pomóc mi w polepszeniu jakości mojego

życia?”. Jeśli odpowiedź na to pytanie będzie negatywna, to wtedy



warto, abyś zastanowił się nad tym, co należałoby zrobić, aby tenstan rzeczy zmienić – aby Twoje wierzenia religijne zaczęły Ci po-

magać w życiu.

Oto garść moich rad na ten temat.

Na początek proponuję, abyś spróbował odnaleźć pasję w reli-gii, w którą w tej chwili wyznajesz. Możesz to zrobić na dwa sposoby.

Pierwszym z nich jest samodzielne poszukiwanie czegoś, co

może stać się inspiracją do tej pasji. W tym celu możesz poczytać

święte księgi swojej religii. W Polsce będzie to głównie Biblia. Nie

wiem, czy wiesz, ale większość katolików, którzy mają w domu

Biblię, nigdy do niej nie zagląda. Możesz też udać się do biblioteki

lub księgarni katolickiej i wybrać jakieś pozycje, które mogą stać się

dla Ciebie inspiracją. Może to będzie biografia jakieś znanej postaci

Twojej religii, a może coś innego. Możesz też przejrzeć internetowe

serwisy poświęcone Twojej religii. Często znajdują się w nich artyku-

ły i przemyślenia zwykłych ludzi, którym udało się znaleźć pasję

w swojej religii.

Drugą opcją jest skorzystanie z pomocy innych ludzi. Jeśli na

niedzielnych mszach Twój proboszcz strasznie przynudza, to może

warto wybrać się na mszę do innej parafii. Może warto zainteresować

się jakimś kółkiem religijnym, a może udać się w odwiedziny do

jakiegoś klasztoru. Każdy człowiek interpretuje daną religię poprzez

pryzmat własnego postrzegania świata. Jeśli znajdziesz w swojej reli-

gii ludzi, których interpretacja pozwoli Ci zyskać religijną pasję, to

będziesz w domu.



A co, jeśli mimo podjęcia opisanych wyżej poszukiwań nie udaCi się zyskać pasji w ramach swojej obecnej religii? Wtedy możesz

zastanowić się nad poszukiwaniem jej gdzie indziej. I tu podobnie

możesz to robić na dwa sposoby – czytając literaturę na temat in-

nych religii lub innych idei oraz nawiązując znajomości z wyznaw-

cami danych religii i idei.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 35. Zostań pomagaczem ● str. 162

Rozdział 35. Zostań pomagaczem

Moje własne doświadczenia, jak i innych nieśmiałych osób, po-

kazują, że osoby takie dobrze czują się, pomagając innym. Ja sam na

studiach udzielałem korepetycji, a później udzielałem się w różnych

organizacjach społecznych. Dlaczego osoby nieśmiałe dobrze radzą

sobie z pomaganiem innym? Powodów jest kilka:

– Mogą wykazać się swoimi kwalifikacjami w jakieś dziedzinie. Zda-

jąc sobie sprawę ze swoich kwalifikacji, mają większą pewność siebie

w obszarze wymagającym jej zastosowania.

– Mają możliwość przebywania w towarzystwie innych ludzi.

– Czują się doceniane.

Ćwiczenie

Zastanów się, w jaki sposób możesz pomagać innym. Na czym

znasz się na tyle, aby inni docenili Twoją pomoc? Jeśli nic nie

potrafisz tutaj wymienić, to zastanów się, czy w takim razie warto

byłoby zdobyć jakieś umiejętności, wiedzę lub coś innego, co

pozwoli Ci służyć innym pomocą.

.............................................................................................................

.............................................................................................................



Ćwiczenie

Przypomnij sobie sytuacje, gdy byłeś w stanie komuś w czymś

pomóc, nawet tylko jeden raz. Może warto byłoby taką samą po-

moc zaoferować innym? Proponuję, abyś stworzył plan pomagania

innym. To może być coś bardzo ekscytującego!

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.......................................................................................................

Chęć pomagania innym zaowocowała tym, że w ciągu ośmiu lat

współpracowałem z kilkoma organizacjami pozarządowymi, m.in.

z Monarem. Organizacje pozarządowe są dobrym miejscem,

w których osoby nieśmiałe mogą zyskać nowe kontakty i znajomości.

W takich organizacjach ludzi ocenia się nie po tym, jacy są, ale co

robią dla organizacji. Dlatego osoby nieśmiałe mogą dobrze radzić

sobie w tych organizacjach, szczególnie jeśli będą z oddaniem i pasją

wykonywać swoją pracę. W organizacjach pozarządowych nieśmiało-

ść jest też często traktowana jako pewien atut – uważa się taką

nieśmiałą osobę za skromną i godną zaufania.

Organizacje pozarządowe w przeważającej większości poszuku-

ją wolontariuszy, dlatego przyjmą każdą chętną osobę z otwartymi

ramionami. Jeżeli na dodatek taka osoba będzie posiadała pewne

unikalne umiejętności (np. będzie to informatyk, który mógłby się

zająć sprzętem komputerowym organizacji) potrzebne w organizacji,

to może być niemal noszona na rękach.



Oczywiście organizacja organizacji nierówna. Powinieneś wy-brać taką organizację, której działalność jest dla Ciebie interesująca

i w którą będziesz w stanie się zaangażować. Do szukania odpowied-

niej dla siebie organizacji świetnie nadaje się Internet. Bazę polskich

organizacji pozarządowych znajdziesz na stronie www.ngo.pl. Można

też przeglądać katalogi internetowe w portalach i tam szukać stron

organizacji pozarządowych.

Gdy już zdecydujesz się, jaka organizacja Cię interesuje, to czas

skontaktować się z nią. Proponuję zacząć od kontaktu telefonicznego

lub e-mailem. Osoby szczególnie nieśmiałe zapewne będą wolały

kontakt e-mailem. Muszą jednak zdawać sobie sprawę z tego, że nie

zawsze na e-maile otrzymają odpowiedź. Często skrzynka pocztowa

organizacji pozarządowych nie jest przez nie regularnie wykorzy-

stywana. W przypadku rozmowy telefonicznej od razu otrzymamy

informację zwrotną.

Dlatego zachęcam do zadzwonienia do organizacji i zadaniaprostego pytania:

„Dzień dobry, chciałem się dowiedzieć, czy poszukują państwowolontariuszy?”

Jeśli odpowiedź będzie negatywna (a będzie taka w nielicznych

przypadkach), to wystarczy powiedzieć: „Dziękuję. Do widzenia”

i odłożyć słuchawkę.

Jeśli odpowiedź będzie twierdząca, wtedy należy zapytać,

jakich wolontariuszy poszukują. Jeśli odpowiedź będzie brzmieć, że

dowolnych, wtedy należy zapytać, co należy zrobić, aby zostać u nich

wolontariuszem. Najprawdopodobniej będzie trzeba umówić się na

spotkanie z kimś w organizacji.

www.ngo.pl



Zdaję sobie sprawę, że takie spotkanie będzie dla osobynieśmiałej dosyć stresujące, dlatego warto się do niego przygotować

– pomyśleć i przećwiczyć, co podczas tego spotkania będziemy

chcieli od siebie powiedzieć. Warto też pamiętać o tym, że gdyby

z jakiegoś powodu jednak organizacja nie zdecydowała się nas

przyjąć w swoje szeregi, to ona na tym traci, nie my. My znajdziemy

sobie inną organizację.

Ćwiczenie

Poszukaj organizacji pozarządowej, w której mógłbyś dobrze się

czuć.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 36. Wykorzystywanie własnych zainteresowań i hobby ● str. 166

Rozdział 36. Wykorzystywanie własnychzainteresowań i hobby

Sposoby wykorzystywania zainteresowań i hobby częściowo już

omówiłem w rozdziale pt. „Zdobywamy wielu nowych znajomych

i przyjaciół”. Abyśmy jednak mogli je wykorzystywać, musimy je po-

siadać. Tym bardziej że może się okazać, że nasze dotychczasowe

zainteresowania lub hobby nie mogą jednak przysporzyć nam no-

wych znajomych (bo np. mieszkamy w miejscu, gdzie nie ma osób

o podobnych zainteresowaniach). Co w takiej sytuacji należy zrobić?

Nie pozostaje nic innego, jak tylko zdobyć nowe zainteresowania

i hobby.

Ćwiczenie

Wypisz obecnie posiadane zainteresowania i hobby. Zastanów

się, czy z nich mogą wyniknąć jakieś inne zainteresowania i hobby,

które w jakimś stopniu się z nimi wiążą.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................



Kolejną możliwością może być przyjrzeniu się swoim różnymumiejętnościom, które mamy i wykorzystujemy. Być może któreś

z nich warto byłoby przekształcić w zainteresowania lub hobby. A na-

wet jeśli nie widzimy takich możliwości, to te umiejętności mogą

same w sobie pozwolić nawiązać nam kontakty z osobami o podob-

nych umiejętnościach.

Ćwiczenie

Wypisz jak najwięcej posiadanych przez Ciebie umiejętności. Za-

stanów się, czy można je przekształcić w zainteresowania lub hob-

by albo jak w ogóle można je wykorzystać do poznania nowych

ludzi.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

............................................................................................................



Trzecie rozwiązanie polega z kolei na poszukaniu zupełnie no-wych zainteresowań w obszarach, którymi dotychczas się nie zaj-

mowaliśmy. W tym celu możemy np. przyglądać się swoim znajo-

mym i zobaczyć, co ich interesuje. Warto z nimi porozmawiać na

temat ich zainteresowań i hobby. Zapewniam, że bardzo chętnie

opowiedzą coś na te tematy i pochwalą się swoimi osiągnięciami.

Możemy też porozmawiać na takie tematy z osobami, których nie

znamy, gdyż one również bardzo ucieszą się tym, że ktoś interesuje

się nimi oraz ich zainteresowaniami i hobby.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 37. Jak sobie radzić z porażkami? ● str. 169

Rozdział 37. Jak sobie radzić z porażkami?

Nie przez przypadek ostatni rozdział tej książki poświęcam

właśnie porażkom. Tym, co powoduje, że osoby nieśmiałe często nie

podejmują walki ze swoją nieśmiałością, jest obawa przed porażką.

I tutaj mam dla Ciebie dobrą i złą wiadomość. Zła wiadomość jest

taka, że porażek nie uda się uniknąć. Robiąc coś nowego, np. zaczy-

nając walkę z nieśmiałością w oparciu o rady zawarte w tej książce,

możesz być pewny, że będziesz popełniał błędy i będą Cię spotykać

porażki. Dobra wiadomość jest za to taka, że tych porażek wcale nie

trzeba traktować jak coś złego.

Nie wiem, czy wiesz, ale Edison, zanim stworzył działającą ża-

rówkę, przeprowadził blisko dziesięć tysięcy nieudanych prób! Jed-

nak nie traktował ich jako porażek – każda nieudana próba pokazy-

wała mu, jak nie należy konstruować żarówki. Dzięki temu był w sta-

nie w końcu stworzyć działającą żarówkę.

Ćwiczenie

Wstań, podejdź do kontaktu i włącz lub wyłącz światło.

Proponuję, abyś za każdym razem, gdy doznasz porażki, robił to

ćwiczenie. Pozwoli Ci ono przypomnieć sobie przykład Edisona

i nie pozwoli Ci się poddać.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekRozdział 37. Jak sobie radzić z porażkami? ● str. 170

Czy wiesz, kto odnosi najwięcej porażek? Ludzie, którzy od-nieśli największe sukcesy! Prawda jest taka, że gdy próbujemy coś

zmienić w swoim życiu, tak prywatnym, jak i zawodowym, to musi-

my przynajmniej od czasu do czasu ponosić porażki. Dlatego

proponuję Ci, abyś porażki traktował jako informację zwrotną,

z której można wyciągnąć konkretne wnioski. Najczęściej każda po-

rażka daje dwie korzyści: pozwala Ci zdobyć nowe doświadczenia

(tak pozytywne, jak i negatywne) oraz nową wiedzę na temat tego, co

nie działa (wtedy można zacząć robić to w bardziej skuteczny spo-

sób).

Ćwiczenie

Wypisz porażki, jakie spotkały Cię w ostatnim miesiącu. Następ-

nie zastanów się, co pozytywnego Ci one dały – jakie doświad-

czenia, informacje, nowe decyzje itd.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

I od dzisiaj, gdy spotka Cię jakaś porażka, zastanawiaj się, co

pozytywnego z niej wynika – i wykorzystaj te pozytywy, aby iść do

przodu.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekZakończenie ● str. 171

Zakończenie

Kiedyś poszedłem do księgarni ze znajomym. Obydwaj chcieli-

śmy kupić książki o samorozwoju oraz z zakresu biznesu. Ja dokład-

nie wybierałem książki i sprawdzałem ich ceny. Ostatecznie kupiłem

dwie książki za łączną kwotę pięćdziesięciu złotych. Tymczasem mój

znajomy brał wszystkie książki, które mu odpowiadały, w ogóle nie

zwracając uwagi na ich ceny. W rezultacie przy kasie zapłacił za nie

ponad dwieście złotych. I zupełnie tym się nie przejął.

Gdy go zapytałem, dlaczego tak lekką ręką wydaje tyle

pieniędzy, odpowiedział, że z doświadczenia wie, że wiedza zawarta

w dobrej książce jest warta wielokrotnie więcej niż wynosi jej cena.

Oczywiście jest to prawdą w sytuacji, gdy wiedzę tę zamierzamy

wprowadzić w życie.

Zawarta w niej wiedza na temat walki z nieśmiałością jest war-

ta wielokrotnie więcej niż za nią zapłaciłeś, ale tylko pod warunkiem,

że zdecydujesz się tę wiedzę wcielić w życie.

Dlatego teraz, gdy już przeczytałeś tę książkę, musisz sobie od-

powiedzieć na pytanie: „Co tak naprawdę zamierzam z wiedzą

z takiej książki zrobić? Czy tylko czerpać satysfakcję z jej posiadania,

czy też wcielić ją w życie?”.


NIEŚMIAŁOŚĆ – Aleksander ŁamekZakończenie ● str. 172

Proponuję, abyś wrócił do rozdziału drugiego i przejrzał ćwi-czenia, które tam robiłeś. To one mają dać Ci największą motywację

do pracy nad sobą. Sam zdecyduj, od czego zacząć. Proponuję też,

abyś nie ograniczał się wyłącznie do rad zawartych w tej książce.

Znając je, możesz śmiało pokusić się o wymyślanie własnych pomy-

słów na to, jak zwalczać swoją nieśmiałość.

I na koniec życzę Ci, abyś któregoś dnia mógł powiedzieć:

„Dawno temu, gdy jeszcze byłem nieśmiałą osobą...”

aleksander Łamek - nieśmiałość - jak się jej pozbyć

Documents