24. FASIL: AVRUPA BİRLİĞİ ADALET, ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK

Faslın Kapsamı

AB politikaları, Birliği bir özgürlük, güvenlik ve adalet alanı olarak korumayı ve daha da geliştirmeyi amaçlar. Sınır kontrolü, vizeler, sığınma, cezai ve sivil konularda adli işbirliği alanlarında üye devletlerin ortak kurallar çerçevesini yeterli bir şekilde uygulayacak donanıma sahip olmaları gerekir.

Bu fasılda ele alınan konular: İltica, göç, dış sınırlar ve Schengen, vize politikası, ceza ve hukuk konularında adli işbirliği, polis iş birliği, örgütlü suçlarla mücadele, insan ticaretiyle mücadele, terörizmle mücadele, uyuşturucu ile mücadele ve gümrük işbirliği başlıklarından oluşmaktadır.

AB’nin adalet,

özgürlük ve güvenlik konularındaki politikalarının en ayrıntılı kısmı AB içinde iç sınır kontrollerinin kaldırılmasını kapsayan Schengen kazanımıdır.

Avrupa Birliğinde Adalet, Özgürlük Ve Güvenlik

Avrupa Birliği’nin iç işleri ve adalet alanında sahip olduğu

yetkilerin büyük bölümü 1985 yılında on üye devletin altısının arasında sınır kontrollerinin yavaş yavaş azaltılmasını öngören Schengen Antlaşması’ndan gelmektedir. Maastricht Antlaşması, Schengen kazanımını Avrupa Birliği’ne aktarmıştır.

Maastricht Antlaşması, Avrupa Birliği’ne sözleşme hukuku ve aile hukuku gibi konularda ortak sivil kurallar yükleyerek vatandaşların hareket özgürlüğünü kolaylaştırmıştır.

Maastricht Antlaşması, üye ülkelerin vatandaşlarına Avrupa

Birliği vatandaşı kimliği vermiştir. Avrupa Birliği, adalet ve içişleri konusundaki eylemlerini düzene koyabilmek için Europol, polis güçleri arasındaki işbirliğini, Eurojust, ceza hukuku alanında yargısal işbirliğini, Frontex ise sınır kontrolleri sırasında yetkililer arasında iş birliği öngördüğü kurumlar oluşturmuştur.

Temel Haklar

Avrupa Birliği insan haklarının korunması konusunda etkin bir görev üstlenmiştir. Amsterdam Antlaşması da ırk, din, bedensel engel ve cinsiyet bakımından insanlara ayrımcılık yapılmasını yasaklayarak bu kararları bütünlemiştir. Avrupa Birliği’ne üye tüm ülkeler idam cezasını kaldırmışlardır.

1950 yılında çıkartılan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni imzalamış olmak Avrupa Birliği üyesi olabilmek için temel koşullardandır ancak bu antlaşma AB kurumlarını kapsamamaktadır. AB bir antlaşma veya tüzük değişikliği olmadan bu sözleşmenin altına imza koymadığından, kendisi AB Temel Haklar Bildirgesi adı altında tüzük oluşturmuştur.

Bu bildirge yalnızca AB İnsan Hakları Sözleşmesi’nin

maddelerini kapsamakla kalmaz, ayrıca kendi antlaşmalarında önceden kabul ettiği hükümlerle Birleşmiş Milletler kararlarını da içine alır. Bu hüküm ve kararlar ekonomik ve politik haklardan, iyi yönetim ve çevre hakkı gibi üçüncü kuşak haklara kadar yayılan toplumsal hakları içerir.

Avrupa Topluluğunu kuran Antlaşma kapsamında, adalet ve içişleri alanında bütünleşme öngörülmemişti. Böylece, yıllar geçtikçe, Tek Avrupa Senedi, Avrupa Birliği Antlaşması ve Amsterdam Antlaşması’nın özgün metinlerinde değişiklikler yapılarak, özgürlük, güvenlik ve adalet alanında yeni bir bölüm oluşturuldu.

AB’de temel hakların tanınması, ilk kez, Avrupa Toplulukları

Adalet Divanının 60’lı yılların sonundan itibaren geliştirmeye başladığı içtihat hukuku ile olmuştur. 5 nisan 1977 tarihinde Avrupa Parlamentosu, Konsey ve Komisyonun kabul ettikleri ortak bir bildiri ile, temel haklar topluluğunun siyasi kurumları düzeyinde de tanınmıştır.

3-4 Haziran 1999 tarihinde gerçekleştirilen Köln Zirvesi’nin sonuç bildirisinde, Birlik düzeyinde uygulanan temel hakların bir şartta toplanmak üzere açıklığa kavuşturulmasının gerekliliği vurgulanmıştır. Köln Zirvesi’nin bu direktifi doğrultusunda sürdürülen çalışmalar, Nice’de 7 Aralık 2000 tarihinde ‘Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nın imzalanmasıyla sonuçlanmıştır.

Serbest Dolaşım

1985 yılında uygulanan Schengen, Belçika, Fransa, Almanya, Luxemburg ve Hollanda hükümetleri arasında imzalanmıştır. Hükümetler, kendi ortak sınırlarında, milliyeti ne olursa olsun, insanlar üzerindeki her türlü denetimi kaldırmayı, AB-dışı ülkelerle olan sınırlarındaki denetimleri uyumlu hale getirmeyi ve vize uygulamalarında ortak politika izlemeyi kararlaştırmışlardır.

AB içinde insanların serbest dolaşımı, üye hükümetler bakımından güvenlik sorunları yaratmaktadır; çünkü, AB ülkeleri arasındaki iç sınırlarda artık denetim yapılmamaktadır.

Sığınma Ve Göç Politikası

1999 yılında, AB hükümetleri, ortak bir sığınma usulü benimsemeyi ve kendilerine sığınma hakkı tanınmış olan kişilere Birliğin bütünü içinde aynı statüyü vermeyi hedefleyen bir karar aldılar. Sığınma arayanların kabul edilmesi için ve sığınma statüsü verilmesi için gereken asgari standartların belirlenmesi gibi bazı önlemler alındı. Yıllık bütçesi 114 milyon Euro olan bir Avrupa Mülteci Fonu kuruldu.

AB’nin ortak yargı sistemi Eurojust, 2003 yılında Lahey’de kurulmuştur. Bu yapılanmanın amacı, çeşitli AB ülkelerini ilgilendiren suçluların soruşturulmasında, ulusal soruşturma ve ceza takibatı makamlarının birlikte çalışmasını sağlamaktır.

24. Faslın Türkiye’deki Yeri

Faslın genel koordinasyonu görev olarak Dış İşleri Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. 20 Mart 2007 tarihinde Dış İşleri Bakanlığı’nda yapılan toplantıda, fasılda yer alan konular 9 alt başlıkta toplanmış, her birisi için çalışma grubu oluşturulmuştur. Bunlardan beşinin koordinasyonu Bakanlığa verilmiştir.

‘Adalet, Özgürlük Ve Güvenlik’ faslının başlıkları:

İltica Ve Göç Çalışma Grubu Dış Sınırlar Çalışma Grubu Örgütlü Suçlarla Mücadele Çalışma Grubu Uyuşturucu İle Mücadele Çalışma Grubu Polis İş Birliği Çalışma Grubu

Kısa Vadeli Hedefler

Tüm yasa uygulayıcı kurumların güçlendirilmesine devam edilmesi ve tüzük ve işleyişleri konusunda ajanslar arası işbirliğinin geliştirilmesi dahil Avrupa standartıyla uyum sağlanması

Sınır yönetiminin tek elden yapılması konusunda kesin bir yol haritası belirlenmeli.

Örgütlü suçlar konusundaki ulusal stratejinin uygulanması.

Bir iltica kurumu kurulması da dahil olmak üzere AB kazanımı ile uyumlu bir kapsamlı iltica yasası hazırlanması.

AB ile acilen bir geri kabul anlaşması imzalanması.

Orta Vadeli Hedefler

Türk mevzuatının medeni hususlarda kazanımı ile uyumu sağlanmalı ve yargının uygulama kapasitesi güçlendirilmelidir.

Sığınma alanında Cenevre Konvansiyonu’na uygulanan coğrafi sınırlandırmanın kaldırılması ve sığınmacılar için koruma, sosyal destek ve bütünleşme önlemlerinin güçlendirilmesi konuları başta olmak üzere kazanımı uyumlaştırmaya devam edilmelidir.

İlerleme Raporu 2010

Yasadışı göçmenler ve insan kaçakçılığı kurbanları Mayıs 2009’dan beri ücretsiz sağlık hizmetlerinden faydalanabilmektedir.

Göç konusunda sivil toplum, uluslar arası örgütler ve akademisyenlerle iş birliği önemlidir.

Pakistan ile iade anlaşması imzalanmıştır.

Havaalanı transit vizelerinin verilmesi uygulamasına halen başlanmamıştır.

Özel ve ceza hukuku alanında ilerleme sağlanmamıştır.

Türkiye çocuk kaçırma ve velayet hakkının kullanılması konulu La Hey sözleşmelerini imzalamamıştır.

Eurojust ile iş birliği anlaşması imzalanmamıştır.

Kurumlar arası iş birliği güçlendirilmelidir.

Türkiye, Libya, Ürdün, Lübnan, Rusya, Tanzanya, Suriye, Sırbistan ve Kamerun’la karşılıklı olarak vizeleri kaldırmıştır.

İnsan ticaretinin önlenmesi alanında hiçbir ilerleme sağlanmamıştır.

Türkiye AB’ye gelen uyuşturucuların ana geçiş yollarından biridir.

Türkiye’nin Avrupa Uyuşturucu Ve Uyuşturucu Bağımlılığını Gözetim Merkezi katılım anlaşması halen meclisin onayından geçmemiştir.

Sınırdaki gümrük denetim ve diğer kolluk güçlerinin işbirliği arttırılmalıdır.

AB gümrüklerinde yakalanan sahte mallar için Türkiye bir geçiş noktası durumundadır. Fikri mülkiyet hakları denetimi yapılmalıdır.

Kaynaklar

www.abgs.gov.tr

www.diab.gov.tr

www.avrupa.info.tr

www.ab-ilan.com

İletişim

Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Bünyesinde İlgili Başkanlık

Siyasi İşler BaşkanlığıBaşkanı: Ege ERKOÇAK Telefon: (312) 218 13 00 Faks: (312) 218 15 04 E-posta: eerkocak@abgs.gov.tr

Fasıl Koordinatör Kurum Bilgileri

Dışişleri Bakanlığı Telefon: (312) 292 10 00 Faks: (312) 286 61 31