TÜRKİYE-AB MALİ İLİŞKİLERİKocaeli Ticaret Odası, 07 Haziran 2010

AB Mali YardımlarıTemel Amaç:

“Ortak politikalara işlerliğini destekleyerek

AB içinde yapısal uyumun sağlanması”

Miktar: İktisadi kalkınmışlık, nüfus, işsizlik oranı ve fon kullanabilme kapasitesi gibi kriterler…

Sonuç:• Bütünleşmede istikrar ve dayanışma• Katılım öncesi yardımlar için: katılımdan önce yapısal

sorunların çözümüne destek ve üyelikle birlikte kullanılacak yapısal fonlara hazırlık…

TÜRKİYE-AB Mali İlişkileri

İçerik:• Adaylık Öncesi Süreçte

• Adaylık Sürecinde2000-2006 Dönemi

2007-2013 Dönemi ve MüzakerelerIPATopluluk ProgramlarıAvrupa Yatırım Bankası Destekleri

• Adaylık Öncesi Süreçte

Gümrük Birliği Öncesinde (milyon ecu)

Gümrük Birliği ile…

• Amaç: Türk sanayi sektörünün yeni rekabet ortamına uyumunu sağlamak,

Türkiye’nin AB ile alt yapı bağlantısını geliştirmek (ulaşım &enerji),

Türkiye ve AB ekonomileri arasındaki gelişmişlik farkını azaltmak.

Gümrük Birliği ile…

YARDIM KALEMLERİ

375 m ecu 400 m ecu 750 m ecu Acil durumlar içinHibe Kredi Yunan vetosuYunan vetosu

375 m ecu 700 m ecuHibe Kredi

Komisyon Yardımı

(5 yıllık dönem)

Yenileştirilmiş Akdeniz Programı

(1992-96)

Akdeniz Ortaklık

Programı

Özel AYB Kredileri

(5 yıllık dönem)

Makro Ekonomik Yardım

MEDA I(1996-99)

EUROMED I (1997-99)

• Adaylıkla Sürecinde2000-2006

Helsinki Zirvesi sonrasında…Hibeler:• Avrupa-Akdeniz işbirliği Programı-MEDA II (2000-2006)

889 milyon Euro hibe,1.470 milyar Euro kredi olanağı.

• “Türkiye için Avrupa Stratejisi (2000-2002)Gümrük Birliğinin güçlendirilmesine ilişkin Tüzük ile 15 milyon

Euro,Ekonomik ve sosyal uyumun güçlendirilmesine ilişkin Tüzük ile

135 milyon Euro.Krediler:• AYB kredileri (2001-2003 için 450 milyon Euro, Euro-Med

kapsamındaki kredi imkanından faydalanma olanağı).

Türkiye için Tüzük17 Aralık 2001 tarih ve 2500/2001 sayılı Konsey Tüzüğü;

• Katılım Öncesi Mali İşbirliği geliştirildi.

• Yardım programları tek çatı altında toplandı.

• Öncelikler, strateji belgeleri, kurallar, prosedürler, taahhütler belirlendi.

• Uygulama mekanizmaları değişti. Merkezi Olmayan Yapılanma Sistemi ülkemizde 18 Temmuz 2001 tarih ve 2001/41

sayılı Başbakanlık Genelgesi ile kurulmuş olup, söz konusu sistem Avrupa Komisyonu tarafından 8 Ekim 2003 tarihli bir Karar ile akredite edilmiştir.

• 2002 Strateji Belgesi ile yardım miktarlarının arttırılması öngörüldü.

Yardımların yıllık ortalaması 177 milyon Euro'dan 250 milyon Euro'ya yükselmiştir.

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

209 214 126 144 250 300 500

MEDA ve Avrupa Stratejisi Katılım Öncesi Mali Yardım

2000-2006 Yıllık Ortalama 250 milyon Euro

Tahsisat Alanları:

Kurumsal yapılanma: % 30

Mevzuat uyumuna yönelik düzenleyici altyapı: % 35

Ekonomik ve sosyal uyum: % 35

2000-2006 Dönemi Mali Yardımları

• Adaylık Sürecinde2007 ve sonrası

Katılım Öncesi Yardım Aracı (Instrument for Pre-Accession Assistance-IPA)

• IPATemel Yapılanma

13

• 1085/2006 sayılı ve 17 Temmuz 2006 tarihli IPA’yı kuran Tüzük

• 718/2008 sayılı ve 12 Haziran 2008 tarihli Uygulama Tüzüğü

14

IPA Yapılanması

15

Temel Amaç:• Katılım öncesi mali yardımı tek çatı altında birleştirmek,

• AB müktesebatına uyum ve uygulama için destek sağlamak,

• Hedef ülkeleri AB Yapısal Fonlarının uygulamasına hazırlamak,

• Hedef ülkeleri AB politikalarına ve sosyo-ekonomik düzeyine yakınsamak.

Faydalanıcılar:Aday ve potansiyel aday ülkelerdir.

Türkiye, Hırvatistan, Makedonya, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Karadağ, Sırbistan, Kosova.

IPA Yapılanması

36/45

Kurumsal Kapasite Gelişimi

Bölgesel ve Sınırötesi İşbirliği

BölgeselGelişme

İnsanKaynakları

KırsalKalkınma

Mevzuat uyumu

Kamu Yönetimi Reformu

Adalet ve İçişleri Reformları

Sivil Toplumun Geliştirilmesi

Mali Kontrol

Çevre Politikaları

Eğitim reformu

Sınır ötesi İşbirliği

Uluslararası ve bölgelerarası işbirliği

Ulaştırma altyapısı

Çevre altyapısı

Enerji altyapısı

Eğitim altyapısı

KOBİ’lere destek

İstihdamın artırılması

İstihdam kalitesinin artırılması

Sosyal dışlanmayla mücadele

Mesleki eğitim

Tarımsal işletmelere destek

Tarımsal mamullerin işlenmesi ve pazarlanması

Ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi

Üretici birliklerine teknik destek

IPA Bileşenleri

17

IPA Yapılanması

IPA Yapılanması

18

200

7 –

201

3

TAM

ÜYELİ

K

1. Kurumsal Kapasite2. Sınır Ötesi İşbirliği

3. Bölgesel Kalkınma4. İnsan Kaynaklarının

Geliştirilmesi

5. Kırsal Kalkınma

1. ABGS

2. TIKA

3. Çevre – Ulaştırma – Sanayi

4. ÇSGB

5. Tarım Bakanlığı

1. İptal2. İptal

3. ERDF

4. ESF

5. EAGGF

Türkiye için Tahsis Edilen Fon Miktarı

Çok Yıllı Endikatif Finansal Çerçeve Belgesi (2010-2012)

* IPA kapsamında 3.937 milyar EURO 19

2007 2008 2009 2010 2011 2012

KURUMSAL YAPILANMA

256,7 256,1 233,2 211,3 230,6 250,9

SINIRÖTESİ İŞBİRLİĞİ

2,09 2,8 9,3 9,5 9,7 9,9

BÖLGESEL GELiŞME

167,5 173,8 182,7 238,1 291,4 350,8

İNSAN KAYNAKLARI

50,2 52,9 55,6 63,4 77,6 89,9

KIRSAL KALKINMA

20,7 53 85,5 131,3 172,5 197,8

TOPLAM 497,2 538,7 566,4 653,7 781,9 899,5

20

Çok Yıllı Endikatif Finansal Çerçeve Belgesi;Hırvatistan: 900 milyon EuroMakedonya: 505 milyon EuroArnavutluk: 497 milyon EuroKaradağ: 200 milyon EuroBosna Hersek: 550 milyon EuroSırbistan: 1.180 milyar EuroKosova: 460 milyon Euro

Diğer Ülkeler?

21

Ne değişti?• Dağınık mali yardım programları birleştirildi.

• III. – IV. ve V. Bileşenler için Programlama yaklaşımı geliştirildi.

• Bakanlıklara program yönetiminde önemli sorumluluklar yüklendi.

IPA Yapılanması

Katılım Öncesi Yardım Aracı (Instrument for Pre-Accession Assistance-IPA)

• IPAKurumsal Çerçeve

22

Kurumsal ÇerçeveMerkezi Olmayan Uygulama Sistemi-Decentralized Implementation System (DIS):

“Katılım Öncesi AB’den Sağlanacak Fonların Yönetimine İlişkin 4 Aralık 2009 tarihli ve 2009/18 sayılı Başbakanlık Genelgesi”

• Ulusal IPA Koordinatörü – National IPA Coordinator/ NIPAC Stratejik Koordinatör – Strategic Coordinator/ SC

• Yetkili Akreditasyon Görevlisi - Competent Accrediting Officer/ CAO• Ulusal Yetkilendirme Görevlisi – National Authorizing Officer/ NAO• Ulusal Fon – National Fund/ NF • Program Otoritesi – Operating Structure/ OS• Denetim Otoritesi – Audit Authority/ AA • Merkezi Finans ve İhale Birimi- Central Finance and Contract Unit/ CFCU

23

Ulusal IPA Koordinatörü (NIPAC)“Avrupa Birliği Genel Sekreteri”dir.

• Komisyon ve yararlanıcı ülke arasında ortaklığı temin eder, ve genel katılım süreci ve IPA Tüzüğü kapsamında yardımın kullanımı arasında yakın bir bağ kurulmasını sağlar.

• IPA Tüzüğü kapsamındaki programların tutarlılık ve koordinasyonu sağlar.

• IPA I Bileşenine ilişkin programlama ve izleme sürecini yürütür ve koordine eder.

• İlgili Anlaşmaları imzalar ve Avrupa Komisyonuna iletir.

24

Kurumsal Çerçeve

Stratejik Koordinatör (SC)

“DPT Müsteşar Yardımcısı”dır.

• Bölgesel kalkınma bileşeni ve insan kaynakları geliştirme bileşeni kapsamında sağlanan yardımın koordinasyonunu sağlar.

• Stratejik Çerçeve Belgesini hazırlar.• Sektörel strateji ve programlar arasında koordinasyonu sağlar.

25

Kurumsal Çerçeve

Yetkili Akreditasyon Görevlisi (CAO)

Hazine Müsteşarlığından sorumlu Devlet Bakanıdır.

• Yetkilendirme görevlisi ve ulusal fonun kreditasyonunun verilmesi, izlenmesi ve askıya alınması veya geri alınması konularından sorumludur.

26

Kurumsal Çerçeve

Ulusal Yetkilendirme Görevlisi (NAO)

“Hazine Müsteşarı”dır.

• AB fonlarının mali yönetimine ilişkin tüm sorumluluğu üstlenir ve söz konusu işlemlerin hukuka ve usulüne uygun gerçekleştirilmesini garanti eder.

27

Kurumsal Çerçeve

Ulusal Fon (NF)

“Hazine Müsteşarlığı Bünyesinde”

• Ulusal Yetkilendirme Görevlisinin sorumluluğu altında, Katılım Öncesi Yardım Aracı çerçevesinde sağlanacak yardımların mali

yönetimi ile görevlidir.

28

Kurumsal Çerçeve

Program Otoritesi (OS)

“İlgili Bakanlıktaki Müsteşar Yardımcısı”

• IPA, 3. ve 4. Bileşenleri için ilgili operasyonel programların ve 5. Bileşeni için Kırsal Kalkınma Programının hazırlanması ve uygulamanın yürütülmesinden sorumludur.

29

Kurumsal Çerçeve

Denetim Otoritesi (AA)

“Hazine Kontrolörleri Kurulu”dur.

• Denetim Otoritesi Katılım Öncesi Yardım Aracına ilişkin tüm yönetim ve kontrol sistemlerini ve faaliyetlerini denetler.

• Bağımsızdır.

30

Kurumsal Çerçeve

31

Kurumsal ÇerçeveMerkezi Finanse ve İhale Birimi (CFCU)• Katılım öncesi mali işbirliği ile IPA 1. ve 2. Bileşenleri kapsamındaki

projeler ile• IPA 3. ve 4. Bileşenleri kapsamında Program Otoriteleri tarafından

yapılan yetki devri çerçevesinde operasyonel programlara ilişkin projelerin Avrupa Komisyonu tarafından belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ihale, sözleşme, ödeme ve raporlama işlemlerini yapar.

• IPA 1. ve 2. Bileşende Program Yetkilendirme Görevlisi, Merkezi Finans ve İhale Birimi Başkanıdır.

32

Kurumsal ÇerçeveCFCU Görev ve Yetkileri:

• Topluluk Programları (her zaman)

• Katılım Öncesi Mali Yardımlar (2002-2006)

• Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) (2007 – 2009) Verilen yetkinin süresi kadar.

• 2010 – 2013 IPA III ve IV: OS bünyesinde Finans ve İhale Birimleri

Kurumsal Çerçeve

• Adaylık SürecindeTopluluk Programları

Topluluk Programları: • Belirli yılları kapsayan, ortak politikalarla ilişkili farklı alanlarda Üye Devletler arasında

işbirliğini teşvik etmek, yenilikçilik ve girişimciliği desteklemek ve karşılaşılan sorunlara ortak çözüm üretmek amacıyla geliştirilen programlardır.

• AB bütçesinden yapılan mali katkılarla yürütülür.• MDAÜ genişlemesi sürecinde aday ülkeleri de kapsamıştır.

Topluluk Programı geliştirilen alanlar:• eğitim, • istihdam,• girişimcilik,• enerji,• çevre,• Ar-Ge,• gümrük,• vergi…

AB Mali Destekli Programlar

36

AB Mali Destekli Programlar• Türkiye için belirlenen alanlarda yapılan teklif çağrılarına yanıt vermenin yanı sıra,

Türkiye’nin dahil olduğu Avrupa Topluluğu Programları’na da katılmak mümkündür.

• 2007-20013 için katılım sağladığımız Topluluk Programları:

7. Çerçeve Program 2007-2013 - TÜBİTAK

Yaşam boyu Öğrenim Programı 2007- 2013 – UA

Jean Monnet Programı –ABGS

Youth in Action –UA

Kültür Programı 2007–2013 –Kültür ve Turizm Bakanlığı

Rekabet Gücü ve Yenilik Programı (CIP) 2007-2013 –Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

37

AB AjanslarıOrtak politikaların geliştirilmesi kapsamında;

• karşılaşılan sorunlara farklı yöntemlerle çözüm aramak,• bilimsel veya teknik bilginin gelişmesine katkıda bulunmak,• farklı çıkar gruplarını bir araya getirerek Avrupa’daki diyaloğu kolaylaştırmak,• ilgili oldukları alanlarda belirli idari görevler üstlenmek amacıyla

kurulan tüzel kişilerdir. Bazı Ajanslar: Avrupa Çevre Ajansı, Avrupa Deniz Güvenliği Ajansı, Avrupa Demiryolu Ajansı, Avrupa Mesleki Eğitim Vakfı..

*Türkiye aday ülke olduktan sonra katılım sağlama hakkı elde etmiştir. Avrupa Çevre Ajansına katılım sağlamıştır.

38

AB Mali Destekli Programlar

Program ve Proje İlanları için:www.abgs.gov.trwww.cfcu.gov.trwww.ua.gov.trhttp://ec.europa.eu/europeaid/index_en.htmhttp://www.avrupa.info.tr/DelegasyonPortal.html http://www.ab-ilan.com/

• Adaylık SürecindeAvrupa Yatırım Bankası Kredileri

40

AYB DestekleriTemel Amaç:

“AB bütünleşme sürecinde sosyo-ekonomik uyumun ve dengeli gelişmenin sağlanması”

Hedefler:• Uyum ve yakınsama,• KOBİ’lerin desteklenmesi,• Çevrenin korunması,• Rekabetçiliğin ve inovasyonun desteklenmesi,• Trans-Avrupa Ulaştırma Ağlarının geliştirilmesi,• Sürdürülebilir enerji kaynaklarının desteklenmesi,• Beşeri sermayenin desteklenmesi.

41

AYB DestekleriDünya kredi piyasalarında kredi notu “AAA”dır. En düşük faizle borç ve uzun vadeli kredi olanağı sunmaktadır.

Proje maliyetinin tamamı AYB kaynaklarından karşılanamaz.

Destek türleri:• Kredi desteği • Teknik destek• Teminat (guarantee) desteği• Mikrofinans desteği• Risk sermayesi desteği(venture capital)

Şartlı krediler: kredi alacak şirketlere yerel mali aracılar vasıtasıyla sağlanır. Kredilerden yararlanan şirketler küçük ve orta ölçekli şirketlerdir. Mali aracılar, kredi verdikleri şirketlere kredilerin geri ödenmesiyle ilgili şartlar ileri sürebildiği için bu kredilere şartlı krediler ismi verilmiştir.

Dolaysız hisse alımı: AYB, sermaye bankalarında veya şirketlerde Topluluk adına hisse alımında bulunmaktadır.

42

AYB DestekleriFaydalanıcılar:• AYB tarafından üye ülkelere ve mali yardım verilen üçüncü ülkelere sunulmaktadır.

Yardımların %90 kadarı üye ülkelere gitmektedir. • Kamu ve özel sektör,

Özel Sektör desteği• Yatırım Miktarı 25 Milyon Euro’yu Geçmeyen Projelere Yönelik Krediler

• Yereldeki bankalar aracılığıyla ve en çok %50• Yatırım Miktarı 25 Milyon Euro’nun Üzerindeki Projelere Yönelik Krediler

• Doğrudan ve en çok %50

* 2009 yılında 80 milyar Euro tutarında destek tahsis etmiştir.

43

Önemli noktalar• Mali yardımlar proje bazında kullandırılmaktadır. O halde, hazırlanan projenin

başarılı bulunması için: AB’nin benimsediği proje mantığına uygun olması, AB üyeliğine yönelik temel belgelerde belirlenen esaslar doğrultusunda olması, AB’nin öncelik alanlarına hitap etmesi, proje fikirlerinin geliştirilerek ilan sürecine hazır olunması önemlidir.

• İlan-başvuru-değerlendirme-proje uygulama-izleme değerlendirme mekanizmasının etkin takibi gerekmektedir.

• İnsan kaynakları ve proje kapasitesinin oluşturulması önemlidir. Zira, miktar proje performansına ciddi anlamda bağlıdır.

• IPA fonlarının N+3 ve eş-finansman kuralları çerçevesinde kullanılması gerekmektedir.

• Proje sahibi, kendi faaliyet alanına uygun desteklere başvuru yapabilir.

Teşekkürler….

Doğu Marmara Kalkınma AjansıTel: 0 262 3320144

Web sitesi:www.marka.org.tr E-posta: info@marka.org.tr