AVRUPA BİRLİĞİ’NİN ÜÇÜNCÜ ÜLKELERE AVRUPA BİRLİĞİ’NİN ÜÇÜNCÜ ÜLKELERE YÖNELİK MALİ YARDIMLARI VE TÜRKİYEYÖNELİK MALİ YARDIMLARI VE TÜRKİYE

Gümrük Birliği üyesi olmasına rağmen Türkiye hala Gümrük Birliği üyesi olmasına rağmen Türkiye hala üçüncü bir ülkedir. üçüncü bir ülkedir. Fakat müzakere sürecine girmiş bulunan Türkiye Fakat müzakere sürecine girmiş bulunan Türkiye açısından mali yardımlar önem taşımaktadır. açısından mali yardımlar önem taşımaktadır. Mali yardımlar Birliğin ortak politikalarını Mali yardımlar Birliğin ortak politikalarını gerçekleştirmek amacıyla kullanılmaktadır. gerçekleştirmek amacıyla kullanılmaktadır. Mali yardımlar esas olarak iki kaynaktan sağlanır: Mali yardımlar esas olarak iki kaynaktan sağlanır: AB Ortak Bütçesi ve Diğer Kaynaklar. AB Ortak Bütçesi ve Diğer Kaynaklar. Elbette ki bu kaynaklardan aslan payını ekonomisi Elbette ki bu kaynaklardan aslan payını ekonomisi nisbeten daha zayıf olan üye ülkeler almaktadır. nisbeten daha zayıf olan üye ülkeler almaktadır. Bunun amacı AB ülkelerini her alanda, (ekonomik, Bunun amacı AB ülkelerini her alanda, (ekonomik, mali, sosyal...vs) bir birine daha uyumlu hale mali, sosyal...vs) bir birine daha uyumlu hale getirmektir.getirmektir.

Mali yardımlarMali yardımlar

Karşılıksız yardımların %95’i ve kredilerin %90’ı üye Karşılıksız yardımların %95’i ve kredilerin %90’ı üye ülkelere verilmektedir. ülkelere verilmektedir.

Karşılıksız yardımlardan geriye kalan % 5 ve kredilerden Karşılıksız yardımlardan geriye kalan % 5 ve kredilerden arta kalan % 10 üçüncü ülkelere (AB’ye tam üye olmayan arta kalan % 10 üçüncü ülkelere (AB’ye tam üye olmayan ülkelere; mesela Türkiye gibi) verilir.ülkelere; mesela Türkiye gibi) verilir.

Avrupa Birliğinin genel bütçe dışında kalan mali araçları ile Avrupa Birliğinin genel bütçe dışında kalan mali araçları ile genel bütçe yardımları arasındaki en önemli fark genel bütçe yardımları arasındaki en önemli fark karşılıksız karşılıksız olmayıp kredi şeklinde verilmesidir.olmayıp kredi şeklinde verilmesidir.

Ancak bu krediler gerek faiz oranı açısından gerekse vade Ancak bu krediler gerek faiz oranı açısından gerekse vade açısından uygun özellikler taşırlar. açısından uygun özellikler taşırlar.

Kredi yardımlarının önemli kısmı Avrupa Yatırım Bankası Kredi yardımlarının önemli kısmı Avrupa Yatırım Bankası (AYB) tarafından verilir.(AYB) tarafından verilir.

Mali yardımlarMali yardımlar

Avrupa Yatırım Bankası Roma Antlaşmasının 129 Avrupa Yatırım Bankası Roma Antlaşmasının 129 ve 130. maddeleri gereğince 1958 yılında ve 130. maddeleri gereğince 1958 yılında kurulmuştur. kurulmuştur.

Antlaşmaya ilave edilen bir Protokol ile Bankanın Antlaşmaya ilave edilen bir Protokol ile Bankanın statüsü düzenlemiştir. statüsü düzenlemiştir.

Bağımsız bir tüzel kişiliği olup Merkezi Bağımsız bir tüzel kişiliği olup Merkezi Lüksemburg'tadır. Lüksemburg'tadır.

Yönetimi AB'ye üye ülkeler tarafından Yönetimi AB'ye üye ülkeler tarafından yapılmaktadır yapılmaktadır

kredilerin verilmesinde söz sahibi olan Guvemorler kredilerin verilmesinde söz sahibi olan Guvemorler Kurulu, üye ülkelerin Kurulu, üye ülkelerin Maliye Bakanları dırMaliye Bakanları dır. .

Devam…Devam…

Kredi verme işlemlerinin başladığı 1959 Kredi verme işlemlerinin başladığı 1959 yılından 1995 yılı sonuna kadar yılından 1995 yılı sonuna kadar

AYB'nin kendi adına ve aracı rolünde verdiği AYB'nin kendi adına ve aracı rolünde verdiği kredilerin toplamı 190.434 milyon Euro'ye kredilerin toplamı 190.434 milyon Euro'ye ulaşmıştır. ulaşmıştır.

Bu tutarın 173.607 milyon Euro'su AB içine Bu tutarın 173.607 milyon Euro'su AB içine verilmiştir (%91,2). verilmiştir (%91,2).

Geriye kalan 16.826 milyon Euro ise AB Geriye kalan 16.826 milyon Euro ise AB dışına verilmiştir.(%8.8)dışına verilmiştir.(%8.8)

ÜYE OLMAYAN ÜLKELERE YÖNELİK MALİ YARDIMLARÜYE OLMAYAN ÜLKELERE YÖNELİK MALİ YARDIMLAR

AB, menfaat ilişkisinin olduğu bazı ülkelere veya AB, menfaat ilişkisinin olduğu bazı ülkelere veya ülke gruplarına mali yardımlar yapmaktadır. ülke gruplarına mali yardımlar yapmaktadır.

Yardım yapılan ülkeler arasında Akdeniz ve Doğu Yardım yapılan ülkeler arasında Akdeniz ve Doğu Avrupa Ülkeleri yanındaAvrupa Ülkeleri yanında

Afrika'dan Latin Amerika'ya çok sayıda ülke Afrika'dan Latin Amerika'ya çok sayıda ülke bulunmaktadır.bulunmaktadır.

Genel bütçeden yapılan bağışlar ve yardımlar, Genel bütçeden yapılan bağışlar ve yardımlar, para veya gıda yardımı şeklinde olabilmektedir. para veya gıda yardımı şeklinde olabilmektedir.

Bunlar çeşitli ülkelere normal yardım programları Bunlar çeşitli ülkelere normal yardım programları çerçevesinde veya çerçevesinde veya

tabi afetler büyük kazalar veya kötü hasat tabi afetler büyük kazalar veya kötü hasat dönemleri gibi olaylar neticesinde verilmektedir. dönemleri gibi olaylar neticesinde verilmektedir.

Akdeniz Ülkelerine Yönelik YardımlarAkdeniz Ülkelerine Yönelik Yardımlar

AB’nin üçüncü ülkelerle ilişkileri çerçevesinde AB’nin üçüncü ülkelerle ilişkileri çerçevesinde Akdeniz ülkeleriyle 1960’lara dayanan bir ilişkisi Akdeniz ülkeleriyle 1960’lara dayanan bir ilişkisi vardır. vardır.

Bu ilişkinin ticari, siyasi ve mali yönü vardır. Bu ilişkinin ticari, siyasi ve mali yönü vardır. AB kendi yakın bölgesinde olan fakat AB ile AB kendi yakın bölgesinde olan fakat AB ile

organik bağı olmayan ülkelerle ilişkilerine özel organik bağı olmayan ülkelerle ilişkilerine özel önem vermektedir. önem vermektedir.

Bu çerçevede başlayan ilişkiler 1970’li yılların Bu çerçevede başlayan ilişkiler 1970’li yılların ikinci yarısında ikinci yarısında “Global Bir Akdeniz Politikasını”“Global Bir Akdeniz Politikasını” benimseyen AB, benimseyen AB,

1990’ların başlarında bu politikalarını yeniden 1990’ların başlarında bu politikalarını yeniden gözden geçirmiş ve gözden geçirmiş ve “Yenileştirilmiş Akdeniz “Yenileştirilmiş Akdeniz Politikası”nıPolitikası”nı benimsemiştir. benimsemiştir.

Devam…Devam… Yenilenmiş Akdeniz politikası 1992–1996 arasında 4.405 Yenilenmiş Akdeniz politikası 1992–1996 arasında 4.405

milyon Euro’luk bir mali paketi içermektedir. milyon Euro’luk bir mali paketi içermektedir. Bu paketin 2.030 milyon Euro’luk bölümü Akdeniz ülkeleri Bu paketin 2.030 milyon Euro’luk bölümü Akdeniz ülkeleri

içerisinde yatay işbirliğini içermektedir. içerisinde yatay işbirliğini içermektedir. Bu yardım daha çok proje kredisi nitelindedir. Bu yardım daha çok proje kredisi nitelindedir. Bir kısmı da hibedir.Bir kısmı da hibedir. Yardım edilen Akdeniz Ülkeleri Türkiye, Fas, Cezayir, Yardım edilen Akdeniz Ülkeleri Türkiye, Fas, Cezayir,

Tunus, Malta, Mısır, Ürdün, İsrail, Lübnan, Suriye, Eski Tunus, Malta, Mısır, Ürdün, İsrail, Lübnan, Suriye, Eski Yugoslavya ve Güney Kıbrıs olmak üzere 12 ülke bulunur. Yugoslavya ve Güney Kıbrıs olmak üzere 12 ülke bulunur.

AB’nin bu ülkelerle olan ilişkileri ikili anlaşmalara AB’nin bu ülkelerle olan ilişkileri ikili anlaşmalara dayanmaktadır. dayanmaktadır.

Buna göre AB’nin Akdeniz ülkeleriyle mali ilişkileri kısaca Buna göre AB’nin Akdeniz ülkeleriyle mali ilişkileri kısaca aşağıdaki gibidir. aşağıdaki gibidir.

Mali yardımlar…Mali yardımlar…

CezayirCezayir 1976’da başlayan, ilişkiler son olarak yapılan ve 350 milyon 1976’da başlayan, ilişkiler son olarak yapılan ve 350 milyon

Euro milyon Euro tutarındaki mali yardımı kapsayan 20 Euro milyon Euro tutarındaki mali yardımı kapsayan 20 Haziran 1991 tarihli anlaşmadır. Haziran 1991 tarihli anlaşmadır.

AB ile Cezayir arasında 1978-1991 yılları arasında AB ile Cezayir arasında 1978-1991 yılları arasında imzalanan dört mali protokol 1554 milyon Euro’luk yardımı imzalanan dört mali protokol 1554 milyon Euro’luk yardımı kapsamaktadır.kapsamaktadır.

FasFas AB’nin bu ülkeyle olan mali ilişkisi 1978 yılında başlamış ve AB’nin bu ülkeyle olan mali ilişkisi 1978 yılında başlamış ve

yine bu bu ülkeyle olan ilişkilerde 1991’e kadar devam yine bu bu ülkeyle olan ilişkilerde 1991’e kadar devam etmiş olan dört mali protokol toplam 1.091, milyon Euro’luk etmiş olan dört mali protokol toplam 1.091, milyon Euro’luk mali yardımı kapsamaktadır. mali yardımı kapsamaktadır.

Mali yardımlarMali yardımlar İsrailİsrail Bu ülkeyle bir serbest ticaret anlaşması imzalayan AB, Bu ülkeyle bir serbest ticaret anlaşması imzalayan AB, sıkı ticari ilişkilerde bulunduğu ve diğer Akdeniz ülkelerine göre sıkı ticari ilişkilerde bulunduğu ve diğer Akdeniz ülkelerine göre

daha gelişmiş olan İsrail’le daha gelişmiş olan İsrail’le 1978-1991 yılları arasında yaptığı dört mali protokol çerçevesinde 1978-1991 yılları arasında yaptığı dört mali protokol çerçevesinde

toplam 25 milyon Euro’luk mali yardımda bulunmuştur. toplam 25 milyon Euro’luk mali yardımda bulunmuştur. Buradan AB’nin İsrail’le ilişkilerinin mali alandan ziyade Buradan AB’nin İsrail’le ilişkilerinin mali alandan ziyade

serbest ticaret anlaşması çerçevesinde ticari olduğu serbest ticaret anlaşması çerçevesinde ticari olduğu anlaşılmaktadır. anlaşılmaktadır.

LübnanLübnan Yine 1978–1991 yılları arasında yaptığı dört mali protokol toplam Yine 1978–1991 yılları arasında yaptığı dört mali protokol toplam

292 milyon Euro’luk bir miktarı kapsamaktadır.292 milyon Euro’luk bir miktarı kapsamaktadır. MaltaMalta Bu ülkeyle 1978–1988 yılları arasında imzalanan üç mali protokol Bu ülkeyle 1978–1988 yılları arasında imzalanan üç mali protokol

çerçevesinde AB bu ülkeye toplam 93,5 milyon Euro’luk mali çerçevesinde AB bu ülkeye toplam 93,5 milyon Euro’luk mali yardımda bulunmuştur. yardımda bulunmuştur.

Mali yardımlarMali yardımlar MısırMısır Bu ülkeyle de AB’nin ilişkileri 1978 yılında başlamış ve Bu ülkeyle de AB’nin ilişkileri 1978 yılında başlamış ve

toplam dört adet mali protokol imzalanmıştır. toplam dört adet mali protokol imzalanmıştır. Bölgenin nüfus açısından en büyük ülkelerinden biri olan Bölgenin nüfus açısından en büyük ülkelerinden biri olan

Mısır’la AB’nin yaptığı mali anlaşmaları tutarı 1991–1996 Mısır’la AB’nin yaptığı mali anlaşmaları tutarı 1991–1996 yılını da kapsayan Dördüncü Mali Protokolle birlikte toplam yılını da kapsayan Dördüncü Mali Protokolle birlikte toplam 1.463 milyon Euro’yu bulmaktadır. 1.463 milyon Euro’yu bulmaktadır.

ÜrdünÜrdün 1978–1991 yılları arasında toplam miktarı 461 milyon 1978–1991 yılları arasında toplam miktarı 461 milyon

Euro’yu bulan dört mali Protokol imzalanmıştır. Euro’yu bulan dört mali Protokol imzalanmıştır. TunusTunus Toplam tutarı 742 milyon Euro olan dört adet Mali Protokol Toplam tutarı 742 milyon Euro olan dört adet Mali Protokol

imzalanmıştır.imzalanmıştır.

Orta ve Doğu Avrupa Ülkelerine Yönelik KaynaklarOrta ve Doğu Avrupa Ülkelerine Yönelik Kaynaklar

Orta ve Doğu Avrupa Ülkelerine yönelik yardımların önemli Orta ve Doğu Avrupa Ülkelerine yönelik yardımların önemli kısmı kredi, geriye kalan kısmı ise bağış şeklinde yapılmaktadır. kısmı kredi, geriye kalan kısmı ise bağış şeklinde yapılmaktadır.

Ayrıca aynı ülkelere yardım amacıyla kurulan Avrupa İmar ve Ayrıca aynı ülkelere yardım amacıyla kurulan Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası'nın (EBRD) sermayesinin %51'i AB'ye aittir. Kalkınma Bankası'nın (EBRD) sermayesinin %51'i AB'ye aittir.

Bu çeşitli yardımlar arasında koordinasyonu sağlama görevi AB Bu çeşitli yardımlar arasında koordinasyonu sağlama görevi AB Komisyonu'na verilmiştir.Komisyonu'na verilmiştir.

Bu yardımlar ilk kez Temmuz 1989'da Polonya ve Macaristan'a Bu yardımlar ilk kez Temmuz 1989'da Polonya ve Macaristan'a teknik yardımı içeren PHARE (Coordinated Suport for the teknik yardımı içeren PHARE (Coordinated Suport for the Restructuring of Economies of Poland and Hungary) programı Restructuring of Economies of Poland and Hungary) programı ile başlamıştır.ile başlamıştır.

PHARE programı kapsamına Temmuz 1990'da Bulgaristan, PHARE programı kapsamına Temmuz 1990'da Bulgaristan, Çek ve Slovak Cumhuriyetleri ve Slovenya; Ocak 1991'de de Çek ve Slovak Cumhuriyetleri ve Slovenya; Ocak 1991'de de Romanya dâhil edilmiştir. Romanya dâhil edilmiştir.

Eylül 1991'de Arnavutluk, son olarak da Estonya, Letonya, Eylül 1991'de Arnavutluk, son olarak da Estonya, Letonya, Litvanya program kapsamına alınmıştır.Litvanya program kapsamına alınmıştır.

Bağımsız Devletler Topluluğuna Yönelik Bağımsız Devletler Topluluğuna Yönelik YardımlarYardımlar

Bu ülkelere yönelik yardımların temel amacı Bu ülkelere yönelik yardımların temel amacı BDT'nin demokratikleşmesini ve pazar BDT'nin demokratikleşmesini ve pazar ekonomisine geçişini hızlandırmaktır. ekonomisine geçişini hızlandırmaktır.

Bu yardımlarla BDT'nin bağımsız devletlerindeki Bu yardımlarla BDT'nin bağımsız devletlerindeki yapısal reformlar ve modernleşme çabalarının yapısal reformlar ve modernleşme çabalarının desteklenmesidir. desteklenmesidir.

Bu yardımlar TACIS (Technical Assistance to the Bu yardımlar TACIS (Technical Assistance to the Commonwealth of Independent States) eylem Commonwealth of Independent States) eylem programı çerçevesinde verilmektedir.programı çerçevesinde verilmektedir.

Asya ve Latin Amerika Ülkelerine Yönelik Asya ve Latin Amerika Ülkelerine Yönelik YardımlarYardımlar

Yardım yapılan Asya ülkelerine Örnek Yardım yapılan Asya ülkelerine Örnek olarak Bangladeş, Hindistan, Endonezya, olarak Bangladeş, Hindistan, Endonezya, Pakistan, Filipinler, Sri Lanka, Tayland'ı; Pakistan, Filipinler, Sri Lanka, Tayland'ı;

Latin Amerika Ülkelerine örnek olarak ise Latin Amerika Ülkelerine örnek olarak ise Honduras, Nikaragua, Bolivya, Kolombiya, Honduras, Nikaragua, Bolivya, Kolombiya, Ekvator ve Peru'yu verebiliriz.Ekvator ve Peru'yu verebiliriz.

Afrika, Karayipler Pasifik (AKP) Ülkelerine Yönelik Afrika, Karayipler Pasifik (AKP) Ülkelerine Yönelik Avrupa Kalkınma Fonu (AKF)Avrupa Kalkınma Fonu (AKF)

Avrupa Birliği Antlaşmasının dördüncü kısmı "Denizaşırı Avrupa Birliği Antlaşmasının dördüncü kısmı "Denizaşırı Ülkeler ve Topraklarla İşbirliği" başlığını taşır. Ülkeler ve Topraklarla İşbirliği" başlığını taşır.

Bu ülkeler AKP (Afrika Karayipler Pasifik) ülkeleri diye Bu ülkeler AKP (Afrika Karayipler Pasifik) ülkeleri diye anılmaktadıranılmaktadır

Sayıları günümüzde altmışı aşmıştır.Sayıları günümüzde altmışı aşmıştır. Bu ülkeler arasında Afrika ülkelerinin büyük çoğunluğu yer Bu ülkeler arasında Afrika ülkelerinin büyük çoğunluğu yer

alır. alır. Karayip ve Pasifik ülkelerine örnek olarak Trinidat&Tobago, Karayip ve Pasifik ülkelerine örnek olarak Trinidat&Tobago,

Jamaika, Bahama Adaları, Dominik, Granada, Antigua, Fiji Jamaika, Bahama Adaları, Dominik, Granada, Antigua, Fiji gibi küçük ve az gelişmiş ülkeler verilebilir. gibi küçük ve az gelişmiş ülkeler verilebilir.

Adı geçen ülkelere mali yardımlar yapılması için AKF Adı geçen ülkelere mali yardımlar yapılması için AKF (Afrika ve Karayipler Fonu) kurulmuştur. (Afrika ve Karayipler Fonu) kurulmuştur.

Fon yardımlarının önemli kısmını hibeler, geriye kalan Fon yardımlarının önemli kısmını hibeler, geriye kalan kısmını ise krediler oluşturur.kısmını ise krediler oluşturur.

Türkiye’nin dış ticaretinin yarısından fazlası (2007 % 53) AB Türkiye’nin dış ticaretinin yarısından fazlası (2007 % 53) AB iledir. iledir.

ticaretin güçlenmesi ve gümrük birliğinin olumsuz etlilerinin ticaretin güçlenmesi ve gümrük birliğinin olumsuz etlilerinin giderilmesi için AB mali yardımlarına ihtiyaç vardır.giderilmesi için AB mali yardımlarına ihtiyaç vardır.

Türkiye gümrük birliğine girmekle her yıl tahsil etmekte olduğu Türkiye gümrük birliğine girmekle her yıl tahsil etmekte olduğu yaklaşık 2.5 milyar dolar civarında bir vergi gelirinden mahrum yaklaşık 2.5 milyar dolar civarında bir vergi gelirinden mahrum olmaktadır. olmaktadır.

Gümrük vergilerinde meydana gelen bu azalış, Gümrük vergilerinde meydana gelen bu azalış, -AB bütçe kaynaklarından, -AB bütçe kaynaklarından, -Akdeniz Programı ve Akdeniz Fonundan, -Akdeniz Programı ve Akdeniz Fonundan, -Avrupa Yatırım Bankasından sağlanacaktır-Avrupa Yatırım Bankasından sağlanacaktır yaklaşık 3.2 milyar dolar seviyesinde bulunan kaynaklarla, yaklaşık 3.2 milyar dolar seviyesinde bulunan kaynaklarla, KDV’de yapılan yeni düzenlemelerKDV’de yapılan yeni düzenlemeler 2002’de yürürlüğe giren Özel Tüketim Vergisi ile 2002’de yürürlüğe giren Özel Tüketim Vergisi ile

giderilebileceği düşünülmektedir.giderilebileceği düşünülmektedir.

AB’NİN MALİ YARDIMLARI ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE AB’NİN MALİ YARDIMLARI ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİİLE İLİŞKİLERİ

Devam…Devam…

Ankara Anlaşması’nda Türkiye’ye mali yardımlar Ankara Anlaşması’nda Türkiye’ye mali yardımlar yapılması gereğini içeren hükümler (m.3) yapılması gereğini içeren hükümler (m.3)

Katma Protokolde ise Türk Ekonomisinin AB Katma Protokolde ise Türk Ekonomisinin AB ekonomisine yaklaştırılmasından söz edilmektedir.ekonomisine yaklaştırılmasından söz edilmektedir.

Türkiye’nin gümrük birliğine girişinin Türkiye’nin gümrük birliğine girişinin kararlaştırıldığı 6 Mart 1995 tarihinde Brüksel’de kararlaştırıldığı 6 Mart 1995 tarihinde Brüksel’de yapılan Ortaklık Konseyi Toplantısı’nda kabul yapılan Ortaklık Konseyi Toplantısı’nda kabul edilen üç belgeden birisi de edilen üç belgeden birisi de

Mali işbirliğinin yeniden başlatılmasınaMali işbirliğinin yeniden başlatılmasına ilişkin AB ilişkin AB deklarasyonuna ilişkindir.deklarasyonuna ilişkindir.

Devam…Devam… Ancak mali protokoller Yunanistan’ın AB’ye üye Ancak mali protokoller Yunanistan’ın AB’ye üye

olmasından beri (1981) (gümrük birliğine kadar) olmasından beri (1981) (gümrük birliğine kadar) işletilememiştir. işletilememiştir.

Altı Martta AB’nin yayınladığı deklârasyon bu mali Altı Martta AB’nin yayınladığı deklârasyon bu mali işbirliğinin canlandırılmasına yöneliktir.işbirliğinin canlandırılmasına yöneliktir.

Bu deklarasyon iki bölümden oluşmaktadır.Bu deklarasyon iki bölümden oluşmaktadır. Birincisi 2.2 milyar dolar tutarındaki daha çok proje Birincisi 2.2 milyar dolar tutarındaki daha çok proje

kredisi niteliğindeki mali yardımlardır. kredisi niteliğindeki mali yardımlardır. İkinci bölümde ise makro ekonomik yardımlar İkinci bölümde ise makro ekonomik yardımlar

başlığı altında bir düzenleme vardır.başlığı altında bir düzenleme vardır. Herhangi bir rakam içermeyen bu düzenleme Herhangi bir rakam içermeyen bu düzenleme

ekonomide yapısal sorunlar ortaya çıkarsa ekonomide yapısal sorunlar ortaya çıkarsa harekete geçirilecektir.harekete geçirilecektir.

MALİ PROTOKOLLERMALİ PROTOKOLLER AB gümrük birliğine kadar üç mali protokol ve bir AB gümrük birliğine kadar üç mali protokol ve bir

tamamlayıcı protokol çerçevesinde verdiği ödünçlerle Türk tamamlayıcı protokol çerçevesinde verdiği ödünçlerle Türk ekonomisine finansman sağlamıştır. ekonomisine finansman sağlamıştır.

Ancak bu protokollerle verilen miktar, artan ihtiyaçları Ancak bu protokollerle verilen miktar, artan ihtiyaçları karşılamaktan uzaktır. karşılamaktan uzaktır.

Birinci Mali ProtokolBirinci Mali Protokol Hazırlık dönemi Türk ekonomisini güçlendirmeye yönelik Hazırlık dönemi Türk ekonomisini güçlendirmeye yönelik

bir uygulamadır. bir uygulamadır. AB ülkeleri Türkiye’ye karşı tek taraflı ödünler verecek ve AB ülkeleri Türkiye’ye karşı tek taraflı ödünler verecek ve

mali yardımlarda bulunacaktı. mali yardımlarda bulunacaktı. AB’nin Tek taraflı tavizleriyle o dönemde Türkiye’nin AB’nin Tek taraflı tavizleriyle o dönemde Türkiye’nin

başlıca ihraç ürünlerine yönelik olarak gümrük indirimlerini başlıca ihraç ürünlerine yönelik olarak gümrük indirimlerini öngörüyordu. öngörüyordu.

Devam…Devam… Birinci Mali Protokol, 12-10-1963’te imzalanmıştır. Birinci Mali Protokol, 12-10-1963’te imzalanmıştır. 1964-1967 yılları için Türkiye’ye 175 milyon Euro tutarında 1964-1967 yılları için Türkiye’ye 175 milyon Euro tutarında

kredi açılmış ve kredi açılmış ve 1969 yılına kadar kredinin tamamı kullandırılmıştır. 1969 yılına kadar kredinin tamamı kullandırılmıştır. Avrupa Yatırım Bankası aracılığıyla verilen bu krediler Avrupa Yatırım Bankası aracılığıyla verilen bu krediler Keban Barajı ve Birinci Boğaz Köprüsü’nün finansmanında Keban Barajı ve Birinci Boğaz Köprüsü’nün finansmanında

kullanılmıştır.kullanılmıştır. Kredinin ödemesiz dönemi 7 yıl, faiz oranı altyapı Kredinin ödemesiz dönemi 7 yıl, faiz oranı altyapı

hizmetlerinde yüzde 3, diğer projelerde yüzde 4.5’tir. hizmetlerinde yüzde 3, diğer projelerde yüzde 4.5’tir. Beş yıllık süreyle 35 milyon Euro’luk dilimlerle kullandırılan Beş yıllık süreyle 35 milyon Euro’luk dilimlerle kullandırılan

bu kredilerin bu kredilerin 145 milyon Euro’luk kısmı kamu, 30 milyon Euro’su özel 145 milyon Euro’luk kısmı kamu, 30 milyon Euro’su özel

sektör tarafından kullanılmıştır.sektör tarafından kullanılmıştır.

İkinci Mali Protokolİkinci Mali Protokol

23-11-1970 tarihinde Katma Protokolle birlikte imzalanmış 23-11-1970 tarihinde Katma Protokolle birlikte imzalanmış ve ve

1-1-1973’ten itibaren Katma Protokolle birlikte yürürlüğe 1-1-1973’ten itibaren Katma Protokolle birlikte yürürlüğe girmiştir. girmiştir.

220 milyon Euro’luk kredinin 195 milyon Euro’su AB 220 milyon Euro’luk kredinin 195 milyon Euro’su AB üyelerinden üyelerinden

25 milyon Euro’su Avrupa Yatırım Bankasının öz 25 milyon Euro’su Avrupa Yatırım Bankasının öz kaynaklarındandır. kaynaklarındandır.

Daha sonra 47 milyon Euro’luk tamamlayıcı bir protokol Daha sonra 47 milyon Euro’luk tamamlayıcı bir protokol imzalanmıştır. imzalanmıştır.

Bu tamamlayıcı Protokol İngiltere, İrlanda ve Bu tamamlayıcı Protokol İngiltere, İrlanda ve Danimarka’nın Topluluğa tam üye olmasından dolayı bu Danimarka’nın Topluluğa tam üye olmasından dolayı bu ülkelerin ikinci mali protokole katkılarından oluşmaktadır. ülkelerin ikinci mali protokole katkılarından oluşmaktadır.

Ancak yürürlüğe girmesi biraz gecikmiştir.Ancak yürürlüğe girmesi biraz gecikmiştir.

Devam…Devam…

Alt yapı projelerine ayrılan ikinci mali protokol, Alt yapı projelerine ayrılan ikinci mali protokol, otuz yıl içinde sekiz yıl ödemesiz ve yüzde 2.5 faizli olarak otuz yıl içinde sekiz yıl ödemesiz ve yüzde 2.5 faizli olarak

düzenlenmiştir. düzenlenmiştir. 195 milyon Euro’luk kısım için geçerli olan 175 milyon 195 milyon Euro’luk kısım için geçerli olan 175 milyon

Euro’luk kısmı kamu Euro’luk kısmı kamu Geriye kalan 25 milyon Euro’luk kredi de özel sektör Geriye kalan 25 milyon Euro’luk kredi de özel sektör

tarafından kullanılmıştır. tarafından kullanılmıştır. Katma Protokolle birlikte imzalanan ikinci mali protokol, Katma Protokolle birlikte imzalanan ikinci mali protokol,

Aralık 1982 tarihi itibariyle tamamen kullandırılmıştır.Aralık 1982 tarihi itibariyle tamamen kullandırılmıştır. Görüldüğü gibi Katma Protokol çerçevesinde düzenlenen Görüldüğü gibi Katma Protokol çerçevesinde düzenlenen

bu Protokol’de Katma Protokol’ün karşılıklı yükümlülük bu Protokol’de Katma Protokol’ün karşılıklı yükümlülük öngörmesine rağmen, uzun vadeli ve düşük faizlidir.öngörmesine rağmen, uzun vadeli ve düşük faizlidir.

Üçüncü Mali ProtokolÜçüncü Mali Protokol

Bu Protokol 12-5-1977 tarihinde imzalanmış ve Bu Protokol 12-5-1977 tarihinde imzalanmış ve 1-5-1979 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 1-5-1979 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 310 milyon Euro tutarındaki miktarın 220 milyon Euro’luk 310 milyon Euro tutarındaki miktarın 220 milyon Euro’luk

kısmı AB üyelerindenkısmı AB üyelerinden 90 milyon Euro’su Avrupa Yatırım Bankası’ndan 90 milyon Euro’su Avrupa Yatırım Bankası’ndan

sağlanmıştır. sağlanmıştır. 31-11-1981 tarihine kadar kullandırılacak olan bu krediler 31-11-1981 tarihine kadar kullandırılacak olan bu krediler

kırk yıl vadelidir. kırk yıl vadelidir. On yıl ödemesiz ve yüzde 2.5 faizli olan bu kredilerin On yıl ödemesiz ve yüzde 2.5 faizli olan bu kredilerin

tamamı kamu yatırımlarına tahsis edilmiştir. tamamı kamu yatırımlarına tahsis edilmiştir. 220 milyon Euro için geçerli olan bu miktar, kalan 90 milyon 220 milyon Euro için geçerli olan bu miktar, kalan 90 milyon

Euro’luk banka kaynakları için geçerli değildir. Euro’luk banka kaynakları için geçerli değildir. Çünkü bu krediler özel sektöre tahsis edilmiştir. Çünkü bu krediler özel sektöre tahsis edilmiştir. Vade ve faizi piyasa şartlarına göre sonradan Vade ve faizi piyasa şartlarına göre sonradan

belirlenecektir.belirlenecektir.

Devam…Devam…

Konsey bu dönemde Türkiye’ye ekonomik ve teknik Konsey bu dönemde Türkiye’ye ekonomik ve teknik işbirliğinin desteklenmesi için 75 milyon Euro’luk bir işbirliğinin desteklenmesi için 75 milyon Euro’luk bir hibehibe verilmesini kararlaştırmıştır. verilmesini kararlaştırmıştır.

Daha sonra (30-6-1980) Ortaklık Konseyi Toplantısı’nda Daha sonra (30-6-1980) Ortaklık Konseyi Toplantısı’nda Türkiye’ye beş yıllık bir dönem için 600 milyon Euro’luk bir Türkiye’ye beş yıllık bir dönem için 600 milyon Euro’luk bir yeni protokol, (Dördüncü mali Protokol) imzalanmıştır. yeni protokol, (Dördüncü mali Protokol) imzalanmıştır.

225 milyon Euro’su Avrupa Yatırım Bankası ve 375 milyon 225 milyon Euro’su Avrupa Yatırım Bankası ve 375 milyon Euro’su AB bütçesinden sağlanacak olan bu kredinin 50 Euro’su AB bütçesinden sağlanacak olan bu kredinin 50 milyon Euro’su hibe niteliğindedir. milyon Euro’su hibe niteliğindedir.

Ancak bu protokol gümrük birliği öncesinde yürürlüğe Ancak bu protokol gümrük birliği öncesinde yürürlüğe girmemiştir. girmemiştir.

Çünkü, 1981 yılında AB’ye üye olan Yunanistan’ın Çünkü, 1981 yılında AB’ye üye olan Yunanistan’ın engellemeleriyle karşı karşıyadır.engellemeleriyle karşı karşıyadır.

Gümrük Birliğine Kadar Toplam Mali YardımGümrük Birliğine Kadar Toplam Mali Yardım

Türkiye AB’den 1963-1993 arasında toplam 827 milyon Türkiye AB’den 1963-1993 arasında toplam 827 milyon Euro tutarında mali yardım sağlamıştır. Euro tutarında mali yardım sağlamıştır.

Bunun 752 milyon Euro’luk kısmı Avrupa Yatırım Bunun 752 milyon Euro’luk kısmı Avrupa Yatırım Bankası’ndan 75 milyon Euro’luk kısmı da AB bütçesinden Bankası’ndan 75 milyon Euro’luk kısmı da AB bütçesinden karşılanmıştır. karşılanmıştır.

752 Milyon Euro’nün % 33’ü sanayi ve tarım, yüzde 52’si 752 Milyon Euro’nün % 33’ü sanayi ve tarım, yüzde 52’si enerji ve yüzde 14’ü altyapı-ulaştırma sektörüne gitmiştir.enerji ve yüzde 14’ü altyapı-ulaştırma sektörüne gitmiştir.

Buna karşılık AB yalnızca 1989-1993 arasında AB üyesi Buna karşılık AB yalnızca 1989-1993 arasında AB üyesi olan İspanya’ya 11.8, Portekiz’e 6.3 Yunanistan’a 5.9 olan İspanya’ya 11.8, Portekiz’e 6.3 Yunanistan’a 5.9 milyar Euro’luk kaynak aktarılmıştır. milyar Euro’luk kaynak aktarılmıştır.

Ayrıca gümrük birliği gibi bir bağlantısı olmayan Cezayir, Ayrıca gümrük birliği gibi bir bağlantısı olmayan Cezayir, Fas, Mısır gibi ülkelere sadece 1978-1-86 döneminde 850 Fas, Mısır gibi ülkelere sadece 1978-1-86 döneminde 850 milyon Euro ile 1450 milyon Euro tutarında yardım milyon Euro ile 1450 milyon Euro tutarında yardım yapmıştır.yapmıştır.

Toplam mali yardımToplam mali yardım

Katılma sonrasından itibaren 1992 yılına kadar;Katılma sonrasından itibaren 1992 yılına kadar; Yunanistan’a 28.6 milyar, İspanya’ya 42.5 milyar ve Yunanistan’a 28.6 milyar, İspanya’ya 42.5 milyar ve

Portekiz’e 14.2 milyar Euro’luk kaynak aktarılmıştır. Portekiz’e 14.2 milyar Euro’luk kaynak aktarılmıştır. Tam üyelik öncesi yine bu ülkelerden Yunanistan’a 2.4 Tam üyelik öncesi yine bu ülkelerden Yunanistan’a 2.4

milyar, İspanya’ya 1.6 milyar ve Portekiz’e 1.3 milyar Euro milyar, İspanya’ya 1.6 milyar ve Portekiz’e 1.3 milyar Euro tutarında kredi açılmıştır. tutarında kredi açılmıştır.

Bu bakımdan Türkiye’ye sağlanan mali yardımların çok Bu bakımdan Türkiye’ye sağlanan mali yardımların çok düşük seviyede olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.düşük seviyede olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

Özellikle katıldıkları dönemde nisbi olarak daha az gelişmiş Özellikle katıldıkları dönemde nisbi olarak daha az gelişmiş olan bu üç AB ülkesinden Yunanistan yardım/nüfus kriteri olan bu üç AB ülkesinden Yunanistan yardım/nüfus kriteri açısından en fazla payı almıştır.açısından en fazla payı almıştır.

İkinci Portekiz ve üçüncü İspanya’dır.İkinci Portekiz ve üçüncü İspanya’dır.

Devam…Devam… Rakamlara bakıldığında Türkiye’ye yapılan mali Rakamlara bakıldığında Türkiye’ye yapılan mali

yardımın bu ülkelerle özellikle üyelik öncesi benzer yardımın bu ülkelerle özellikle üyelik öncesi benzer ekonomik yapıya sahip olduğu da dikkate alınırsa, ekonomik yapıya sahip olduğu da dikkate alınırsa, karşılaştırma yapmak anlamsız olmaktadır. karşılaştırma yapmak anlamsız olmaktadır.

Türkiye’ye yapılan yardım, herhangi bir üçüncü ülkeye Türkiye’ye yapılan yardım, herhangi bir üçüncü ülkeye yapılan yardım nisbetinde veya daha azdır. yapılan yardım nisbetinde veya daha azdır.

Türkiye ekonomisinin bu kadar düşük bir yardım Türkiye ekonomisinin bu kadar düşük bir yardım alması ekonomisinin ihtiyacından ziyade; alması ekonomisinin ihtiyacından ziyade;

Tam üye olma politikasını devam ettiren Türkiye için Tam üye olma politikasını devam ettiren Türkiye için bu mali yardımlar ancak siyaseten, bu mali yardımlar ancak siyaseten,

AB ile ilişkilerin devamı açısından, bir önem taşıyabilir. AB ile ilişkilerin devamı açısından, bir önem taşıyabilir.

Devam…Devam…

Buradan tam üye olmanın ne kadar önemli olduğu bir kez Buradan tam üye olmanın ne kadar önemli olduğu bir kez daha ortaya çıkmaktadır. daha ortaya çıkmaktadır.

Türkiye 1996 yılı başından itibaren GB’ye girmekle tam üye Türkiye 1996 yılı başından itibaren GB’ye girmekle tam üye olabilmek için bir adım daha attığını düşünmektedir. olabilmek için bir adım daha attığını düşünmektedir.

Ancak Türkiye ile AB arasında imzalanan anlaşmalarda Ancak Türkiye ile AB arasında imzalanan anlaşmalarda böyle bir sonucu öngören düzenleme yoktur.böyle bir sonucu öngören düzenleme yoktur.

Gümrük birliği sonrası (yapılması taahhüt edilen) yardımlar Gümrük birliği sonrası (yapılması taahhüt edilen) yardımlar gümrük birliğine Türkiye’nin gümrük birliği çerçevesinde, gümrük birliğine Türkiye’nin gümrük birliği çerçevesinde,

gümrük indirimleri nedeniyle uğradığı mali kayıpları gümrük indirimleri nedeniyle uğradığı mali kayıpları karşılamaya yöneliktir. karşılamaya yöneliktir.

Ancak şimdiye kadar (gümrük birliği öncesi) verilmiş olan Ancak şimdiye kadar (gümrük birliği öncesi) verilmiş olan mali yardımlar Türkiye’nin bu kayıplarını karşılamaktan çok mali yardımlar Türkiye’nin bu kayıplarını karşılamaktan çok uzaktır. uzaktır.

Gümrük Birliği Sonrası Mali Yarım PerspektifiGümrük Birliği Sonrası Mali Yarım Perspektifi

Avrupa Parlamentosu;Avrupa Parlamentosu; -Gümrük Birliği’nin getireceği yeni rekabet -Gümrük Birliği’nin getireceği yeni rekabet

ortamına Türk sanayi sektörünün uyum sağlaması, ortamına Türk sanayi sektörünün uyum sağlaması, -Türkiye’nin Avrupa Birliği ile altyapı bağlantısının -Türkiye’nin Avrupa Birliği ile altyapı bağlantısının

iyileştirmesi (kara ulaştırması, limanlar, iyileştirmesi (kara ulaştırması, limanlar, havaalanları, demiryolları, telekomünikasyon, havaalanları, demiryolları, telekomünikasyon, enerji v.b.) ve ekonomiler arasındaki farkın enerji v.b.) ve ekonomiler arasındaki farkın azaltılabilmesini için azaltılabilmesini için

bir mali yardım paketini içeren tek taraflı bir bir mali yardım paketini içeren tek taraflı bir deklarasyon yayınlamıştır.deklarasyon yayınlamıştır.

Devam…Devam…

Gümrük Birliği’nin derinleştirilmesi ve ilişkilerin Gümrük Birliği’nin derinleştirilmesi ve ilişkilerin geliştirilmesi geliştirilmesi

AB Komisyonu tarafından hazırlanan AB Komisyonu tarafından hazırlanan “Türkiye için “Türkiye için Avrupa StratejisiAvrupa Stratejisi” kapsamındaki faaliyetlerin ” kapsamındaki faaliyetlerin uygulamaya konulabilmesini için, uygulamaya konulabilmesini için,

AB Komisyonu tarafından bir Konsey Yönetmeliği AB Komisyonu tarafından bir Konsey Yönetmeliği Taslağı hazırlanmıştır. Taslağı hazırlanmıştır.

Bu kapsamda, AB Bütçesinden toplam Bu kapsamda, AB Bütçesinden toplam 150 milyon 150 milyon EuroEuro tutarında bir kaynak ayrılması öngörülmüştür. tutarında bir kaynak ayrılması öngörülmüştür.

Devam…Devam… 1999-2001 yılları arasında AB’nin bütçe 1999-2001 yılları arasında AB’nin bütçe

kaynaklarından, kaynaklarından, Türkiye-AB Gümrük Birliği’nin geliştirilmesi Türkiye-AB Gümrük Birliği’nin geliştirilmesi

için alınacak önlemler çerçevesinde için alınacak önlemler çerçevesinde 1515 MilyonMilyon Euro, Euro,

Türkiye’nin ekonomik ve sosyal gelişimini Türkiye’nin ekonomik ve sosyal gelişimini hızlandırmak amacıyla alınacak önlemlerin hızlandırmak amacıyla alınacak önlemlerin uygulanmasına ilişkin olarak da uygulanmasına ilişkin olarak da 135135 MilyonMilyon Euro’luk hibe sağlanması öngörülmüştür.Euro’luk hibe sağlanması öngörülmüştür.

Devam…Devam… Ülkemizde 17 Ağustos 1999 tarihinde meydana Ülkemizde 17 Ağustos 1999 tarihinde meydana

gelen deprem sonrasında gelen deprem sonrasında AB üyelerinin ve özellikle Yunanistan'ın mali AB üyelerinin ve özellikle Yunanistan'ın mali

yardım konusundaki bilinen tutumlarında yardım konusundaki bilinen tutumlarında olumlu olumlu yönde bir değişiklikyönde bir değişiklik olmuştur. olmuştur.

Nitekim AB, 17 Ağustos 1999 tarihinden bugüne Nitekim AB, 17 Ağustos 1999 tarihinden bugüne kadar insani yardım amaçlı olarak ve “Avrupa kadar insani yardım amaçlı olarak ve “Avrupa AB’nin İnsani Yardımlar Ofisi-ECHO” aracılığıylaAB’nin İnsani Yardımlar Ofisi-ECHO” aracılığıyla

4 milyon Euro4 milyon Euro yardım sağlamış bulunmaktadır. yardım sağlamış bulunmaktadır. Ayrıca, Marmara bölgesinde meydana gelen Ayrıca, Marmara bölgesinde meydana gelen

deprem ile ilgili olarak yapılacak mali yardımlara deprem ile ilgili olarak yapılacak mali yardımlara ilişkin prensipte mutabakat sağlanmıştır.ilişkin prensipte mutabakat sağlanmıştır.

Helsinki Zirvesi Sonrası Dönemde Yaşanan GelişmelerHelsinki Zirvesi Sonrası Dönemde Yaşanan Gelişmeler

AB, aday ülkelerin katılım öncesi süreçte AB, aday ülkelerin katılım öncesi süreçte yararlandırılacakları mali kaynakları katılım öncesi stratejisi yararlandırılacakları mali kaynakları katılım öncesi stratejisi kapsamında tek bir çerçeve altında değerlendirmektedir.kapsamında tek bir çerçeve altında değerlendirmektedir.

Katılım OrtaklığıKatılım Ortaklığı: Aday ülkeler tarafından yürütülen uyum : Aday ülkeler tarafından yürütülen uyum çalışmalarına destek olacak mali yardımları bir program çalışmalarına destek olacak mali yardımları bir program çerçevesinde düzenler. çerçevesinde düzenler.

Bu yardımlarBu yardımlar ““Avrupa Anlaşmalarından doğan yükümlülüklerin Avrupa Anlaşmalarından doğan yükümlülüklerin

yerine getirilmesiyerine getirilmesi”” ““Kopenhag kriterlerine uyumda gelişme kaydedilmesiKopenhag kriterlerine uyumda gelişme kaydedilmesi” ”

koşullarına bağlamaktadır koşullarına bağlamaktadır Aday ülkenin söz konusu koşullara uyup uymadığı ise Aday ülkenin söz konusu koşullara uyup uymadığı ise

Komisyon tarafından hazırlanan raporlarda Komisyon tarafından hazırlanan raporlarda belirlenmektedir. belirlenmektedir.

Devam…Devam…

Türkiye bakımından mali ilişkiler Türkiye bakımından mali ilişkiler değerlendirildiğinde ise, değerlendirildiğinde ise,

MEDA (Akdeniz Fonu) kaynaklarından ayrılan 420 MEDA (Akdeniz Fonu) kaynaklarından ayrılan 420 Milyon Euro’luk hibenin, 380 milyon Euro’luk Milyon Euro’luk hibenin, 380 milyon Euro’luk kısmının kullanmıştır. kısmının kullanmıştır.

Üye ülke vetosu nedeniyle bugüne kadar Üye ülke vetosu nedeniyle bugüne kadar kullanılamayan MEDA kaynaklarından 375 Milyon kullanılamayan MEDA kaynaklarından 375 Milyon Euro’luk hibe ve yine 375 Milyon Euro’luk kredi, Euro’luk hibe ve yine 375 Milyon Euro’luk kredi,

AB’nin kullandığı bütçe tekniği nedeniyle bir AB’nin kullandığı bütçe tekniği nedeniyle bir sonraki bütçe dönemine aktarılamamış, sonraki bütçe dönemine aktarılamamış,

dolayısıyla dolayısıyla kadükkadük olarak geçerliliğini yitirmiştir. olarak geçerliliğini yitirmiştir.

Devam…Devam… 2000-2002 döneminde Türkiye’ye, MEDA II bütçe 2000-2002 döneminde Türkiye’ye, MEDA II bütçe

kaynaklarından kaynaklarından % 60’ı Türkiye’nin altyapı çalışmaları ve sektörel politikaları, % 60’ı Türkiye’nin altyapı çalışmaları ve sektörel politikaları, %35’i katılım süreci ve %35’i katılım süreci ve %5’i sivil topluma yönelik olarak toplam 381 Milyon Euro’luk %5’i sivil topluma yönelik olarak toplam 381 Milyon Euro’luk

hibe sağlanması öngörülmektedir. hibe sağlanması öngörülmektedir. -Avrupa Yatırım Bankası (AYB) kaynaklarından toplam 390 -Avrupa Yatırım Bankası (AYB) kaynaklarından toplam 390

Milyon Euro’luk kredi, Milyon Euro’luk kredi, -Avrupa Stratejisi kapsamında 150 Milyon Euro’luk hibe, -Avrupa Stratejisi kapsamında 150 Milyon Euro’luk hibe, -“Katılım öncesi yardım” başlığı altında ise henüz miktarı -“Katılım öncesi yardım” başlığı altında ise henüz miktarı

belirlenmemiş bir kredi, kullandırılması öngörülmektedir. belirlenmemiş bir kredi, kullandırılması öngörülmektedir. Ayrıca, Gümrük Birliği çerçevesinde AB’nin taahhütleri arasında Ayrıca, Gümrük Birliği çerçevesinde AB’nin taahhütleri arasında

bulunan 750 Milyon Euro’luk AYB kredisininbulunan 750 Milyon Euro’luk AYB kredisinin kullandırılması, kullandırılması, AB üyesi ülkelerin toplam 45 Milyon Euro’luk bir tutarı teminat AB üyesi ülkelerin toplam 45 Milyon Euro’luk bir tutarı teminat

olarak tahsis etmelerine bağlıdır. olarak tahsis etmelerine bağlıdır.

Devam…Devam…

AYB’den temin edilecek kredilere yönelik olarak 1 AYB’den temin edilecek kredilere yönelik olarak 1 Milyar Dolar’lık bir proje paketi kabul edilmiştir. Milyar Dolar’lık bir proje paketi kabul edilmiştir.

200 Milyon Euro’luk bir ek kredinin200 Milyon Euro’luk bir ek kredinin makro- makro-ekonomik yardım olarak temin edilmesi mümkün ekonomik yardım olarak temin edilmesi mümkün görülmektedir. görülmektedir.

Deprem felaketi nedeniyle bölgede yürütülecek Deprem felaketi nedeniyle bölgede yürütülecek yeniden yapılanma çalışmalarına ve deprem yeniden yapılanma çalışmalarına ve deprem bölgesinde faaliyet gösteren KOBİ’lerin bölgesinde faaliyet gösteren KOBİ’lerin desteklenmesine yönelik olarak kullandırılması desteklenmesine yönelik olarak kullandırılması öngörülen öngörülen

600 Milyon Euro’luk AYB kredisinin 450 Milyon 600 Milyon Euro’luk AYB kredisinin 450 Milyon Euro’luk kısmı üzerinde anlaşmaya varılmıştırEuro’luk kısmı üzerinde anlaşmaya varılmıştır. .

Müzakereler Çerçevesinde Öngörülen Mali YardımMüzakereler Çerçevesinde Öngörülen Mali Yardım

Avrupa Birliği’ne üyelik başvurusunda bulunan Avrupa Birliği’ne üyelik başvurusunda bulunan ülkelerin ülkelerin

-üyelik için gerekli olan reformları yapabilmeleri, -üyelik için gerekli olan reformları yapabilmeleri, -katılıma ilişkin AB fonlarından yararlanabilmeleri -katılıma ilişkin AB fonlarından yararlanabilmeleri

ve ve -donanım sağlamaları için destek vermek -donanım sağlamaları için destek vermek

amacıyla amacıyla Avrupa Birliği, söz konusu ülkelere mali destek Avrupa Birliği, söz konusu ülkelere mali destek

vermektedir. vermektedir.

Avrupa Birliği Programlarına ve Ajanslarına KatılımAvrupa Birliği Programlarına ve Ajanslarına Katılım

AB programları, (halk sağlığı, çevre, araştırma ve enerji AB programları, (halk sağlığı, çevre, araştırma ve enerji gibi) gibi)

alanlarda Üye Devletler arasında işbirliğini teşvik etmek ve alanlarda Üye Devletler arasında işbirliğini teşvik etmek ve öğrenci ve gençlik değişimini desteklemek öğrenci ve gençlik değişimini desteklemek

(Socrates, Leonardo da Vinci ve Youth for Europe gibi) (Socrates, Leonardo da Vinci ve Youth for Europe gibi) amacıyla tasarlanmıştır. amacıyla tasarlanmıştır.

AB programlarının Orta Avrupa’daki aday ülkelere açılması AB programlarının Orta Avrupa’daki aday ülkelere açılması ilkesi Avrupa Konseyi'nce Haziran 1993’de Kopenhag’da ilkesi Avrupa Konseyi'nce Haziran 1993’de Kopenhag’da kabul edilmiş ve Essen Avrupa Konseyi'nce Aralık 1994’de kabul edilmiş ve Essen Avrupa Konseyi'nce Aralık 1994’de yeniden teyid edilmiştir. yeniden teyid edilmiştir.

Aday ülkelerin çok çeşitli alanlarda AB programlarına Aday ülkelerin çok çeşitli alanlarda AB programlarına katılmalarının amacı, katılmalarının amacı,

bu ülkelere AB politikalarının ve belgelerinin nasıl bu ülkelere AB politikalarının ve belgelerinin nasıl uygulamaya konduğunu tanıtmak ve uygulamaya konduğunu tanıtmak ve

örneğin, öğrencilerin, gençlerin, bilim adamlarının ve devlet örneğin, öğrencilerin, gençlerin, bilim adamlarının ve devlet memurlarının değişimini kolaylaştırmaktır. memurlarının değişimini kolaylaştırmaktır.

Avrupa Yatırım Bankası ve Uluslararası Finansman Avrupa Yatırım Bankası ve Uluslararası Finansman Kuruluşlarıyla Ortak FinansmanKuruluşlarıyla Ortak Finansman

1999 tarihli Bakanlar Konseyi, Şubat 2000-Ocak 1999 tarihli Bakanlar Konseyi, Şubat 2000-Ocak 2007 dönemi için Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri’ ile 2007 dönemi için Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri’ ile yönelik 9,280 milyon Euro’luk Avrupa Yatırım yönelik 9,280 milyon Euro’luk Avrupa Yatırım Bankası (AYB) kredi paketini kabul etti. Bankası (AYB) kredi paketini kabul etti.

Ocak 2000’de, Avrupa Yatırım Bankası Ocak 2000’de, Avrupa Yatırım Bankası Guvernörler Kurulu, AYB’nin aday ülkelere yönelik Guvernörler Kurulu, AYB’nin aday ülkelere yönelik katılım öncesi kredilerinin 3.5 yıllık bir süre için katılım öncesi kredilerinin 3.5 yıllık bir süre için 8,500 milyon Euro’ya çıkarılmasını onayladı. 8,500 milyon Euro’ya çıkarılmasını onayladı.

Halen Türkiye AYB’nin verdiği katılım öncesi Halen Türkiye AYB’nin verdiği katılım öncesi kredilerden yararlanmaktadır.kredilerden yararlanmaktadır.

Devam…Devam…

AYB’nin katılım öncesi mali desteği, aday AYB’nin katılım öncesi mali desteği, aday ülkelerde, özellikle AB mevzuatına uyum ve AB ile ülkelerde, özellikle AB mevzuatına uyum ve AB ile entegrasyonu kolaylaştıracak projelere yatırımı entegrasyonu kolaylaştıracak projelere yatırımı içermektedir. içermektedir.

Mali yardım, AYB kredilerinden yararlanan tüm Mali yardım, AYB kredilerinden yararlanan tüm sektörleri kapsarsektörleri kapsar

özellikle çevrenin korunması, ulaştırmanın özellikle çevrenin korunması, ulaştırmanın geliştirilmesi, telekomünikasyon ve enerji geliştirilmesi, telekomünikasyon ve enerji bağlantıları, endüstriyel rekabet ve bölgesel bağlantıları, endüstriyel rekabet ve bölgesel kalkınma üzerine odaklanıyor. kalkınma üzerine odaklanıyor.

Adaylık Sonrasındaki (Katılım Öncesi) YardımlarAdaylık Sonrasındaki (Katılım Öncesi) Yardımlar

AB’ye aday diğer ülkeler için olduğu gibi tek bir bütçe AB’ye aday diğer ülkeler için olduğu gibi tek bir bütçe kaleminde toplanan bu yardım bütçesine “Katılım Öncesi kaleminde toplanan bu yardım bütçesine “Katılım Öncesi Yardım” denir Yardım” denir

1999 yılında AB-Türkiye ilişkilerindeki en önemli olay, 1999 yılında AB-Türkiye ilişkilerindeki en önemli olay, Türkiye'nin Aralık 1999'da Helsinki'de gerçekleştirilen AB Türkiye'nin Aralık 1999'da Helsinki'de gerçekleştirilen AB

Zirvesi'nde resmen Zirvesi'nde resmen 'aday ülke'aday ülke' olarak kabul edilmesi oldu. ' olarak kabul edilmesi oldu. Diğer aday ülkelere uygulanan kriterler, bu tarihten itibaren Diğer aday ülkelere uygulanan kriterler, bu tarihten itibaren

Türkiye için de geçerli hale geldi. Türkiye için de geçerli hale geldi. Bu çerçevede Türkiye'nin adaylık sürecinde reformların Bu çerçevede Türkiye'nin adaylık sürecinde reformların

desteklenmesi için bir katılım öncesi stratejiden desteklenmesi için bir katılım öncesi stratejiden yararlanmasına karar verildi. yararlanmasına karar verildi.

Söz konusu katılım öncesi stratejisi 2001 yılında hazırlandı. Söz konusu katılım öncesi stratejisi 2001 yılında hazırlandı.

Devam…Devam…

-Gümrük Birliği'ni güçlendirmeye yönelik tedbirlerin -Gümrük Birliği'ni güçlendirmeye yönelik tedbirlerin uygulanması: uygulanması:

Türkiye'ye 2000 - 2002 arası dönemde 15 milyon Türkiye'ye 2000 - 2002 arası dönemde 15 milyon Euro tutarında hibe ayrılması önerildi. Euro tutarında hibe ayrılması önerildi.

Konsey, öneriyi 10 Nisan 2000'de onaylandı. Konsey, öneriyi 10 Nisan 2000'de onaylandı. -Ekonomik ve sosyal kalkınmanın -Ekonomik ve sosyal kalkınmanın

desteklenmesine yönelik tedbirlerin uygulanması: desteklenmesine yönelik tedbirlerin uygulanması: Türkiye'ye 2000 - 2002 arasında 135 milyon Euro Türkiye'ye 2000 - 2002 arasında 135 milyon Euro

ayrılması önerildi. ayrılması önerildi.

Devam…Devam… -MEDA II: -MEDA II: Avrupa Komisyonu, Helsinki Zirvesi sonrası Avrupa Komisyonu, Helsinki Zirvesi sonrası

dönemde, Türkiye'nin faydalandığı mali yardım dönemde, Türkiye'nin faydalandığı mali yardım miktarını arttırmak için bir dizi karar aldı. miktarını arttırmak için bir dizi karar aldı.

MEDA II Programı çerçevesinde, Türkiye'ye 2000 - MEDA II Programı çerçevesinde, Türkiye'ye 2000 - 2006 döneminde kullanılmak üzere ayrılmış olan 2006 döneminde kullanılmak üzere ayrılmış olan miktar, 890 milyon Euro'ya (Komisyon tarafından miktar, 890 milyon Euro'ya (Komisyon tarafından idare edilecek hibeler) ulaştı. idare edilecek hibeler) ulaştı.

2000 yılında Türkiye'ye MEDA II kapsamında 2000 yılında Türkiye'ye MEDA II kapsamında ayrılan tutar, 190 milyon Euro'ydu. ayrılan tutar, 190 milyon Euro'ydu.

Türkiye ayrıca, Avrupa Yatırım Bankası'nın, MEDA Türkiye ayrıca, Avrupa Yatırım Bankası'nın, MEDA II kapsamında Avrupa - Akdeniz Ortaklığına II kapsamında Avrupa - Akdeniz Ortaklığına ayırdığı 6.245 milyar Euro tutarındaki kredilerinden ayırdığı 6.245 milyar Euro tutarındaki kredilerinden de faydalanma imkanına sahip oldu. de faydalanma imkanına sahip oldu.

AB Mali Yardımları Türkiye’de Kullanıldığı Alanlar AB Mali Yardımları Türkiye’de Kullanıldığı Alanlar

AB mali yardımları, müktesebatın uygulanması AB mali yardımları, müktesebatın uygulanması amacıyla amacıyla

AB tarafından hazırlanan Katılım Ortaklığı Belgesi AB tarafından hazırlanan Katılım Ortaklığı Belgesi dikkate alınarak, dikkate alınarak,

Türkiye tarafından hazırlanan Ulusal Program’daki Türkiye tarafından hazırlanan Ulusal Program’daki önceliklere göre planlanır.önceliklere göre planlanır.

Siyasi ve ekonomik kriterlerle, üyelikten Siyasi ve ekonomik kriterlerle, üyelikten kaynaklanan yükümlülükleri üstlenebilme yeteneği kaynaklanan yükümlülükleri üstlenebilme yeteneği olarak ifade edilen Kopenhag kriterlerini detaylı olarak ifade edilen Kopenhag kriterlerini detaylı olarak kapsayan Ulusal Program, olarak kapsayan Ulusal Program,

ekonomiden, sağlık ve tarıma kadar çok geniş bir ekonomiden, sağlık ve tarıma kadar çok geniş bir alanı kapsar. alanı kapsar.

GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI MALİ GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI MALİ YARDIMLARYARDIMLAR

– 1999 Helsinki zirvesiyle Türkiye’ye aday ülke 1999 Helsinki zirvesiyle Türkiye’ye aday ülke statüsü verilmesi mali yardımları olumlu statüsü verilmesi mali yardımları olumlu etkilemiştiretkilemiştir

– Bu dönemde Yunanistan’ın da vetosu Bu dönemde Yunanistan’ın da vetosu kalkmıştır.kalkmıştır.

– AB mali yardımlarla Türkiye’yi AB’ye AB mali yardımlarla Türkiye’yi AB’ye hazırlamayı amaçlamıştırhazırlamayı amaçlamıştır

– Bu dönemde de yardımlar hibe ve kredi Bu dönemde de yardımlar hibe ve kredi şeklinde olmuşturşeklinde olmuştur

Hibe yardımlar…Hibe yardımlar…

Bir tüzük hazırlanarak mali yardım için çerçeve Bir tüzük hazırlanarak mali yardım için çerçeve oluşturulmuşturoluşturulmuştur

Farklı kaynaklardan edinilen mali yardımlar bu Farklı kaynaklardan edinilen mali yardımlar bu tüzükle birleştirilmiş vetüzükle birleştirilmiş ve

Türkiye’nin aday ülke olması ile birlikte Türkiye’nin aday ülke olması ile birlikte ““Türkiye’ye Yönelik Katılım Öncesi Mali Yardım” Türkiye’ye Yönelik Katılım Öncesi Mali Yardım” adıyla tek bir başlık altında toplanmıştır.adıyla tek bir başlık altında toplanmıştır. Türk şirketlerinin ihalelere serbest katılımı da bu Türk şirketlerinin ihalelere serbest katılımı da bu

tüzükle belirlenmiştir.tüzükle belirlenmiştir.

Yine adaylıkla birlikte adem-i merkeziyetçi-Yine adaylıkla birlikte adem-i merkeziyetçi-subsidiarity-yetki ikamesi- ilkeleri çerçevesinde subsidiarity-yetki ikamesi- ilkeleri çerçevesinde Ankara’ya devredilmiştirAnkara’ya devredilmiştir

Bu amaçla Türkiye’de aşağıdaki kurumlar Bu amaçla Türkiye’de aşağıdaki kurumlar oluşturulmuşturoluşturulmuştur

-Ulusal fon-Ulusal fon -Mali Yardım Komitesi-Mali Yardım Komitesi -Ulusal Mali Yardım Koordinatörlüğü-Ulusal Mali Yardım Koordinatörlüğü -Merkezi Finans ve ihale Birimi-Merkezi Finans ve ihale Birimi -Ortak İzleme Komitesi-Ortak İzleme Komitesi

Hibelerin KullanımıHibelerin Kullanımı

Hibeler ulusal program çerçevesinde Hibeler ulusal program çerçevesinde mevzuatın uyumu amaçlı kullanılmaktadırmevzuatın uyumu amaçlı kullanılmaktadır

Bu uyum, idari reformlar; mevzuat uyumu ve Bu uyum, idari reformlar; mevzuat uyumu ve ekonomik ve sosyal uyumu içermektedir.ekonomik ve sosyal uyumu içermektedir.

Proje destekli olan mali yardımlar Proje destekli olan mali yardımlar Türkiye’deki merkezi yönetim ve Türkiye’deki merkezi yönetim ve belediyelerin altyapı hizmet projelerini belediyelerin altyapı hizmet projelerini desteklemektedirdesteklemektedir

Tutar…Tutar…

Hibeler ulusal katkıları da içermektedirHibeler ulusal katkıları da içermektedir AB en fazla % 80’i karşılamaktadırAB en fazla % 80’i karşılamaktadır Bu kapsamda 2000-2003 döneminde toplam 693 Bu kapsamda 2000-2003 döneminde toplam 693

milyon Euro hibe yardımı yapılmıştır.milyon Euro hibe yardımı yapılmıştır. Bu tutar 2004-2006 döneminde 1.050 milyon Bu tutar 2004-2006 döneminde 1.050 milyon

Euro’ya yükseltilmiştir.Euro’ya yükseltilmiştir. 2007-2013 dönemine ilişkin öngörülen yardım 2007-2013 dönemine ilişkin öngörülen yardım

miktarı ise 11.468 milyon Euro’durmiktarı ise 11.468 milyon Euro’dur Bu yardım bütün aday ve potansiyel aday ülkeler Bu yardım bütün aday ve potansiyel aday ülkeler

içindiriçindir 2007-2009 dönemi için 1602 Euro’dur.2007-2009 dönemi için 1602 Euro’dur.

YararlananlarYararlananlar

Özel sektör hibe yardımlarından yararlanamazÖzel sektör hibe yardımlarından yararlanamaz Bu yardımlardan Bu yardımlardan -kamu kurumları,-kamu kurumları, -yerel yönetimler -yerel yönetimler -meslek kuruluşları-meslek kuruluşları -üniversiteler-üniversiteler Vakıflar veVakıflar ve Sivil toplum kuruluşları yararlanırSivil toplum kuruluşları yararlanır Hazırlanan projelerin nihai onay mercii Avrupa Hazırlanan projelerin nihai onay mercii Avrupa

Komisyonu Türkiye Temsilciliğidir.Komisyonu Türkiye Temsilciliğidir.

Kredi YardımlarıKredi Yardımları

Bu yardımlarla daha çok reel sektör yani Bu yardımlarla daha çok reel sektör yani özel sektör desteklenirözel sektör desteklenir

Kredinin temel kaynağı AYB’dirKredinin temel kaynağı AYB’dir Bu kredilerde KOBİ’ler önemli yere sahiptirBu kredilerde KOBİ’ler önemli yere sahiptir

Kredi kaynaklarıKredi kaynakları

Burada birden fazla kredi kaynağı vardırBurada birden fazla kredi kaynağı vardır AYB yanında AYB yanında -Akdeniz fonları-Akdeniz fonları GB fonları ve deprem yardımları vardırGB fonları ve deprem yardımları vardır Kredi proje desteklidir veKredi proje desteklidir ve Kamu sektörü projelerinde ülke notunun en az Kamu sektörü projelerinde ülke notunun en az

BBB olması ve teminat (hazine garantisi) gerektirir.BBB olması ve teminat (hazine garantisi) gerektirir. Özel sektör için A+ yada bu puana sahip banka Özel sektör için A+ yada bu puana sahip banka

teminatı istenirteminatı istenir

Bu kapsamda Boğaz tüp geçişi, Bu kapsamda Boğaz tüp geçişi, duble yol projesi, duble yol projesi, doğalgaz stoklama projesidoğalgaz stoklama projesi deprem zararları gibi yardımlar yapılmıştırdeprem zararları gibi yardımlar yapılmıştır Bu kapsamda Türkiye'ye 1965’ten 2006 Bu kapsamda Türkiye'ye 1965’ten 2006

sonuna kadar toplam 5.7 milyar Euro yardım sonuna kadar toplam 5.7 milyar Euro yardım yapılmıştıryapılmıştır

Mali Yardımların DeğerlendirilmesiMali Yardımların Değerlendirilmesi

Başlangıçtan 2006 yılı sonuna kadar 43 yıllık Başlangıçtan 2006 yılı sonuna kadar 43 yıllık süreç içerisinde ezici coğunluğu aday ülke süreç içerisinde ezici coğunluğu aday ülke olduktan sonra olmak üzere toplam 2.202 milyon olduktan sonra olmak üzere toplam 2.202 milyon Euro hibe yardımı yapılmıştır.Euro hibe yardımı yapılmıştır.

Yunanistan’a 26 yıl içerisinde (1981-2006)Yunanistan’a 26 yıl içerisinde (1981-2006) 87.500 toplam 3.365 yıllık ve 320 EURO kişi 87.500 toplam 3.365 yıllık ve 320 EURO kişi

başına hibe yardımı yapılmıştırbaşına hibe yardımı yapılmıştır İspanyaya 21 yılda (1986-2006) ise sırasıylaİspanyaya 21 yılda (1986-2006) ise sırasıyla 118.750, 5.654 ve 141 EURO yardım yapılmıştır118.750, 5.654 ve 141 EURO yardım yapılmıştır Yaklaşık bu kadar da AYB’den kredi yardımı Yaklaşık bu kadar da AYB’den kredi yardımı

almışlardır almışlardır

Yeni üyelerYeni üyeler 2004’te üye olan ve toplam nüfusu 75 milyon olan 2004’te üye olan ve toplam nüfusu 75 milyon olan

10 üye 17 yıllık süre içerisinde (1990-2006)10 üye 17 yıllık süre içerisinde (1990-2006) Yine sırasıyla 40.250 2.367 ve 31.56 hibe yardımı Yine sırasıyla 40.250 2.367 ve 31.56 hibe yardımı

almıştıralmıştır 2007’de üye olan ve toplam nüfusu 30 milyon olan 2007’de üye olan ve toplam nüfusu 30 milyon olan

Romanya ve Bulgaristan ise yine aynı dönemdeRomanya ve Bulgaristan ise yine aynı dönemde 12.000 705 ve23.52 yardım almıştır12.000 705 ve23.52 yardım almıştır

TürkiyeTürkiye 43 yıllık süre içerisinde hibe yardımları43 yıllık süre içerisinde hibe yardımları Toplam: 2.202Toplam: 2.202 Yıllık ort: 51 veYıllık ort: 51 ve Kişi başına 0.7 Euro’durKişi başına 0.7 Euro’dur