AARDBEIENOnweerstaanbaarlekker

2

Heerlijk product van eigen bodem

Wie kan weerstaan aan de charmes van onze aardbei, haar heerlijke geur, beeldschone kleur en fantastische smaak?

Dit geschenk uit de Nieuwe Wereld onderging een eeuwenlange zoektocht naar mooiere, grotere en smakelijkere vruchten. Boeren in het Pajottenland begonnen met enkele plantjes, een geschenk van de kasteelheer. Hun boerinnen brachten te voet en later met de tram ‘het rode goud’ naar Brussel om er de stadsmensen mee te verleiden.

Nu zijn er bijna het jaar rond aardbeien. Onze kwekers slagen erin prachtige en smakelijke vruchten te produceren, een voor een zorgvuldig met de hand geoogst. Onze aardbeien worden op milieuvriendelijke wijze geteeld en voornamelijk op de inlandse markt afgezet. De geringe ecologische voetafdruk betekent dat aardbeien van bij ons kopen, ook duurzaam consumeren is.

Om je als consument te overtuigen, organiseert de provincie Vlaams-Brabant jaarlijks een Dag van de Aardbei. Na zo’n dag gekruid met heerlijke aardbeihapjes, amusement en overgoten met lokale dranken, vergeet je nooit meer hoe smakelijk onze aardbei wel is.

We vinden het een aangename opdracht om je te informeren over de kwaliteit van dit lekkere product van eigen bodem. De Vlaams-Brabantse aardbeien genieten een hoge kwaliteitsreputatie in binnen- en buitenland.

Zelf aardbeien telen? Stap voor stap leer je de kneepjes van het vak om tot een succesvolle oogst in de eigen tuin te komen.

Maar ook de culinaire troeven van aardbeien zijn onuitputtelijk. Laat je verleiden door de onweerstaanbare desserts van deze lekkernij van eigen bodem.

Krijg je al het water in de mond als je deze brochure doorbladert? Wij alvast wel!

Monique Swinnen,gedeputeerde voor land- en tuinbouw

Voorwoord 3

Van schijnvrucht tot delicatesse 4

Professionele teelt 7

Aardbeien: lekker én gezond 9

Aardbeien uit eigen tuin 11

Aardbeien in de keuken 13

Recepten 14

Dag van de aardbei 18

Aardbeien milieuvriendelijk én professioneel telen 19

3

Colofon: Deze folder werd uitgegeven door het provinciebe-stuur van Vlaams-Brabant in opdracht van de deputatie van de provincie Vlaams-Brabant in mei 2014 / Herdruk april 2016. foto’s en illustraties: Provincie Vlaams-Brabant © Ronald Joo-sen, Streekproducten Vlaams-Brabant, foto’s Luc Collet, Vei-ling Hoogstraten, Koninklijk Verbond van Aardbeienkwekers, Davidsfonds, VLAM, Heiki Verdurmen uit “Scoren aan tafel” van Felix Alen en Wim Casteleyn, Studio Wauters / Gedrukt op cocoon silk 100% gerecycleerd papier. Wettelijk depot-nummer D/2014/8495/11 V.u. Marc Collier, provinciegriffier, provincie Vlaams-Brabant, Provincieplein 1, 3010 Leuven (on-dernemingsnummer 0253-973-219)

54

De Welriekende De bekendste wilde soort in onze con-treien is de bosaardbei Fragaria vesca L. De bosaardbei is een wil-de, inheemse, doorle-vende plant die goed gedijt in bossen. In de zomer verschijnen witte bloemen. Bijen, hommels en insecten zorgen voor de bestuiving, waarna de rode, kegelvormige vruchtjes verschijnen. Vogels en dieren die aardbeien lusten, zorgen voor de voortplanting. Populair is deze bosaardbei met haar piepkleine vruchten echter nooit geworden.

Amerikaanse vooroudersFragaria virginiana en chiloensis liggen aan de basis van onze heden-daagse aardbeirassen. Fragaria virginiana is een wildesoort die rijk bloeit met kleine, scharlakenrode vruchten. Het was een belangrijke geneeskrachtige plant van de Indianen (Oostkust van Noord-Amerika). Fragaria chiloensis geeft grote vruchten met een fi jn aroma. De plant is inheems in Chili, Zuid-Amerika en in het Andesge-bergte.

Zes maanden op zeeIn de 17e en de 18e eeuw was er tus-sen Europa en Amerika een aanzienlijke

uitwisseling van fruit. De Franse militair-ingenieur en ontdekkingsreiziger met de veelzeggende naam Antoine Amadée Frézier bracht na een bezoek aan Chili in 1620 welgeteld vijf specimens van Fraga-ria chiloensis mee naar de Oude Wereld. De plantjes overleefden wonder boven wonder een zeetocht van zes maanden!

Veredelingswerkvan eeuwenKruisingen van Fragaria virginia en chi-loensis evolueerden tot planten met een grotere verscheidenheid aan genetisch materiaal: meer bloemen en grote, zachte vruchten mét smaak en aroma. Onze lek-kere aardbei van nu is ongeveer 200 jaar oud en het resultaat van eeuwenlang ge-duldig veredelingswerk. Kruisingen lever-den stevige rassen op die goed verhandeld en over grote afstanden getransporteerd konden worden. Vandaag bestaan er maar liefst 600 rassen! Allemaal hebben ze hun specifi eke kwaliteit en smaakaroma’s.

Pajottenland en HagelandAardbeien waren in de 19e eeuw nog een absolute exclusiviteit van kasteeltuinen. Rond 1880 zou de kasteelheer van Dil-beek enkele planten hebben bezorgd aan de plaatselijke boeren en hoveniers die er fi nancieel gewin in zagen. Zij kweekten de eerste aardbeien die ze de toepasselijke soortnaam ‘Baron’ doopten. De lekkere vruchten vielen meteen in de smaak van kopers op de Brusselse markt! De koorts zou zich de daaropvolgende jaren in ver-sneld tempo uitbreiden over heel het Pa-

jottenland, dat de eer mag opeisen het oudste aardbeiencentrum van Vlaams-Brabant te zijn.

Rond de jaren dertig van de vorige eeuw nestelde de rode lekkernij zich op de fl an-ken van de heuvels van het Hageland, vooral te Houwaart, Nieuwrode, Weze-maal, Gelrode en Aarschot. Het gunstige microklimaat en de geschikte bodem le-verden een vroege en mooie oogst. De aanvoercijfers spreken voor zich: op de vrije markt te Nieuwrode werd jaarlijks gemiddeld 1 miljoen kg aardbeien aan-gevoerd! In de jaren tachtig lag zelfs een vijfde van de Belgische bedrijven en areaal in het Hageland.

Plaatselijke marktenDe markt van Kuregem (Anderlecht) vorm-de zowat een halve eeuw de belangrijkste afzet voor Brabantse aardbeien. Boerin-

nen stapten ’s morgens vroeg te voet naar Brussel met grote rieten manden op het hoofd, toch wel een zware karwei. Geluk-kig was er vanaf 1886 de tram en verliep alles wat comfortabeler voor hen. Rond de eeuwwisseling denderden in het seizoen dagelijks een vijftiental wagons met aard-beien naar onze hoofdstad.

De Verenigde AardbeziënplantersDe aardbeientelers voelden al vroeg de noodzaak om zich te verenigen om hun beroepsbelangen te verdedigen. Gesticht in 1905, groeide de Verenigde Aardbe-ziënplanters in een eeuw tijd uit tot 200 leden. De vereniging organiseerde voor-drachten, legde proefvelden aan en zocht naar verbetering van variëteiten. De mooi-ste en dikste aardbei werd jaarlijks be-kroond op een tentoonstelling. Deze zou later versmelten met de Dag van de Aard-bei, tot op vandaag een feestelijk evene-ment in de provincie Vlaams-Brabant! De eerste nationale aardbeiententoonstelling vond plaats in het Brabants paviljoen op de wereldtentoonstelling Expo 58.

VAN SCHIJNVRUCHT TOT DELICATESSE

6

ModerniseringDe jaren zeventig en tachtig brengen een gunstige kentering in de tanende aardbei-enteelt. De ambachtelijke kwaliteitszorg wordt overgedragen van vader op zoon. Traditie gaat wel hand in hand met de meest moderne productiemethodes. Een flinke areaaluitbreiding zorgt voor grotere hoeveelheden die niet langer thuis wor-den verkocht, maar op de veilingen. Twee grote veilingen staan in voor de afzet: de Pajotse aardbeien vinden hun afzet bij Vei-ling BelOrta te Zellik en de Hagelandse aardbeien worden vermarkt via de Belgi-sche Fruitveiling (BFV) te Sint-Truiden en de afdeling Glabbeek.

Grootste spelers onder fruitsoortenDe aardbeienteelt is volop in expansie door teeltspreiding over het hele jaar. De vroe-ge en late teelten winnen de laatste jaren duidelijk aan populariteit. De jaarlijkse, nationale productie schommelt tussen de 45.000 en 50.000 ton. De jaarlijkse omzet kent globaal genomen een stijgend ver-loop en piekt op bijna 140 miljoen euro in 2014. In 2009 waren aardbeien nog goed voor 38,7% van de fruitomzet op de vei-lingen.

In 2010 waren er 98 aardbeibedrijven in Vlaams-Brabant, ongeveer 14% van het totaal in Vlaanderen (703). In 2009 ver-marktte de toenmalige Veiling Brava 1 miljoen kg aardbeien waarvan 736.384 kg afkomstig van telers uit Vlaams-Brabant, 0,6% hiervan was van biologische teelt. De afzet van aardbeien uit het Pajottenland en het Hageland is vooral bestemd voor de in-landse markt.

Export in de liftAardbeien maken 6% uit van de totale Bel-gische fruitexport en staan hiermee op de derde plaats. Onze uitvoer zit duidelijk in de lift. Onze buurlanden zijn de belangrijk-ste afnemers, met Nederland op kop. Ook in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duits-land en de Scandinavische landen zijn onze aardbeien gegeerd. Nieuwe, sterke stij-gers zijn Rusland en Oost-Europa die onze smaakvolle vruchten leren waarderen. De professionele aanpak van onze producen-ten kan het verschil maken in kwaliteit met aardbeien uit zuiderse landen.

Vroeger en laterIn vollegrond kan men een aanzienlijke oogstspreiding realiseren met planten die normaal in juni vruchten dragen. Oogst-vervroeging is mogelijk dankzij het over-kappen van de planten of door ze af te dekken met geperforeerde folie vanaf februari. In mei worden aardbeien onder plastiektunnels geoogst. In juni volgt de opbrengst uit traditionele vollegronds-teelt. Het hoofdseizoen is en blijft de lente.

Moderne teelttechnieken maken het mo-gelijk om verse aardbeien aan te bieden tot het einde van het jaar. Men spreekt dan van verlate teelt die nog een belang-rijke vruchtopbrengst geeft van juli tot de eerste vorst. Het seizoen sluit af rond de jaarwisseling met aardbeien geteeld in ver-warmde serres.

Oogstverlating is mogelijk door de planten af te dekken met stro of door te werken met wachtbedplanten. Aardbeiplanten wor- den ingevroren en bewaard op -2°C. Ze worden in de zomermaanden ontdooid en uitgeplant voor oogst in het najaar van hetzelfde jaar.

Junidragers en doordragersEr is een ruime keuze van aardbeivariëtei-ten met elk hun eigen specifieke kwaliteit- en smaakeigenschappen. De belangrijkste criteria waaraan rassen moeten voldoen zijn: productiviteit, oogstzekerheid, vrucht-grootte, smaak en houdbaarheid. Ook de gevoeligheid voor ziekten en plagen is een criterium dat aan belang wint.

Er bestaat een duidelijk onderscheid tus-sen junidragers en doordragers. De juni-dragers zijn kortedagplanten. Dit wil zeg-gen dat de bloemen in het najaar bij korter wordende dagen worden aangelegd, maar de oogst is pas voor het jaar nadien en de oogstperiode blijft beperkt tot een viertal weken. Meer dan 95% van het areaal bij de junidragers bestaat uit de variëteit El-santa. De overige 5% is onder meer Dar-select en Clery.

Bij doordragers worden de bloemen onaf-hankelijk van de daglengte aangelegd. De oogst loopt over een periode van vier tot vijf maanden continu door. De doordra-gers worden in de tweede helft van sep-tember geplant. Dan zijn dit verse planten. Vroeg in het voorjaar maakt men gebruik van frigoplanten die zolang bewaard wer-den bij -2°C. Zo kan er geoogst worden vanaf juli tot de eerste vorst.

7

PROFESSIONELE TEELTDe lekkere, rode vruchten maken almaar vroeger hun opwachting bij de consument. Het aardbeienseizoen start rond eind maart. Door beschutte teelt slagen onze telers erin aan seizoenspreiding te doen en praktisch het jaar rond verse vruchten aan te bieden.

98

Lijnvriendelijke snoepjesAardbeien zijn bijzonder rijk aan vitamine C. Ze bevatten ook vitamine B, mineralen en vezels (zie tabel). Ze brengen per 100 g (ongeveer zes middelgrote aardbeien) maar 23 kcal aan. Je kunt er dus zonder schuldgevoel veel van eten. Aardbeien zijn heel gezond op voorwaarde dat ze goed rijp zijn.

Natuurlijk antibioticumAardbeien zijn ontstekingsremmend en werken als een natuurlijk antibioticum. Bepaalde stoffen in de vrucht zorgen voor een betere darmwerking. Het mineraal kalium zorgt voor een waterafdrijvend en bloeddrukverlagend effect. Door de aan-wezigheid van ijzer zijn ze een waar ze-nuwtonicum voor het lichaam. De aardbei is bijzonder rijk aan foliumzuur, wat niet alleen belangrijk is voor zwangere vrou-wen, maar ook voor de bloedvorming en de celgroei. 62 mg vitamine C per 100 g is bijzonder veel. Vitamine C heeft een gunstige invloed op de immuniteit tegen ziekten. Ook magnesium komt er vrij veel in voor. Dit supermineraal speelt een rol in de stofwisseling, de vorming van botten, hersenen en zenuwstelsel.

Blijf langer vitaal, eet aardbeien!De rijke aanwezigheid van antioxidanten in aardbeien beschermt onze lichaamscellen, wat het verouderingsproces vertraagt. Re-cente Amerikaanse studies tonen aan dat aardbeien eten een eenvoudige manier is om onze mentale functies aan te scher-pen. De onderzoekers stelden vast dat bij oudere mensen die regelmatig aardbeien eten de aftakeling van de cognitieve capa-citeiten vertraagt. Aardbeien zouden ook deugdelijk zijn voor het geheugen en de motorieke functies.

Voedingswaarde per 100 g verse aardbeien

Energetische waarde

23 kCal

Vezels 2 g

Koolhydraten 5 g

Vet 0 g

Eiwit 1 g

Water 91 g

Calcium 15 mg

Magnesium 13 mg

IJzer 0,5 mg

Mangaan 0,30 à 0,47 mg

Vitamine C 62 mg

Vitamine B1 0,02 mg

Vitamine B2 0,03 mg

SubstraatteeltBij substraatteelt kweekt men in het voor- en naseizoen onder glas in hanggoten of onder tunnels met verwarming. De zo-merteelt gebeurt wel onder niet-gestook-te tunnels of in open lucht. Men maakt hoofdzakelijk gebruik van frigowachtbed-planten.

In alle beschermde teeltsystemen worden in de serres bijen of hommels ingezet. Zij zorgen voor een optimale bestuiving van de bloemen. Samen met het water krijgt elke plant een zekere hoeveelheid mest-stof mee via een druppelsysteem. Het oogstseizoen loopt vanaf maart tot de eerste vorst.

Biologische teeltBelangrijke uitgangspunten voor de bio-logische teelt zijn de ruime teeltrotaties, organische bemesting van de bodem en het streven naar een evenwicht tussen schadelijke en nuttige insecten. Zo wor-den sluipwespen ingezet voor bladluizen en roofmijten tegen rode spin.

Oogst vraagt feelingElk jaar is het voor de teler een beetje bang afwachten hoe de oogst zal zijn. Plukken gebeurt nog altijd met de hand. Een ma-chine heeft niet dat ‘fingerspitzengefühl’. Voor het plukken is veel volk nodig, meest-al een multiculturele aangelegenheid. De plukkers krijgen ook vooraf een opleiding. Volgens aardbeientelers is er echt ‘feeling’ nodig voor dit werk: goed kijken en selec-teren, de rijpe vruchten voorzichtig pluk-ken en in de bakjes leggen. De consument wil immers een bakje met mooie, rode en onbeschadigde vruchten.

LEKKER ÉN GEZOND

11

Zelf aardbeien kweken: niet evident, maar wie niet opziet tegen wat in-spanning lukt het best, zowel in de volle grond als in potten en bakken op het terras. Smullen van zoete aardbeien uit eigen tuin geeft een super gelukzalig gevoel.

KwaliteitVerse aardbeien zien glanzend rood met een frisgroene kelk. Ze voelen vast, stevig en droog aan. De vruchten worden gesor-teerd op basis van de variëteit, de kwaliteit en de diameter van de vruchten.

De topper is de variëteit Elsanta, een vrij zoete aardbei die ook voor het grootste ge-deelte van de aanvoer zorgt. De vruchten zijn groot, kegelvormig, stevig en met een roodglanzende vruchthuis. Darselect, een andere variëteit, geeft ook grote vruchten, maar langwerpiger en smaakvoller.

Het Flandria-kwaliteitslabel garandeert mi-lieubewuste teelt, kwaliteit en versheid.

Flandria-aardbeien voldoen aan strenge lastenboeken en onderscheiden zich door extra versheid, mooie kleur, gaaf uiterlijk, onberispelijk vruchtvlees, sappige, volle smaak, perfecte en uniforme grootte en lange houdbaarheid.

Aardbeien kun je plukvers kopen bij de te-ler zelf of in de winkel. Aardbeien bewaar je best tot maximaal 48 uur in de koelkast. Laat de aardbeien even op temperatuur komen wanneer je ze uit de koelkast haalt. Ze geven hun suikers pas vrij bij een tem-peratuur van 18°C. Verwijder de kroontjes pas na het wassen: zo nemen de aardbei-en niet te veel vocht op en behouden ze hun aroma.

IN VOLLE GROND

VOORBEREIDING EN PLANTEN

Kies een zonnige standplaats die in de zomer wat lichte schaduw krijgt. Bij langdurige hitte drogen de planten dan minder snel uit.

De aardbei houdt van voedzame, vochthoudende en humusrijke grond. Werk in het voorjaar compost of speciale organische meststof voor aardbeien door de grond.

Koop gezond, goed doorgeworteld plantmateriaal. Junidragers geven een oogst in juni. Doordragers geven van juli tot november nog rode snoep-jes.

Juli/augustus is de meest geschikte plantperiode. Bij droogte wacht je beter nog wat om uit te planten. Plant best ’s avonds uit, dan profiteren de planten van de koelte van de nacht.

60 à 70 cm afstand tussen de rijen is nodig. In de rij is 35 à 40 cm tussen de planten voldoende.

Niet te diep en niet te ondiep plan-ten, is de boodschap. De plant mag net met al zijn wortels in de grond zitten. Druk de aarde rond de plant goed aan.

VERZORGING

Houd de grond onkruidvrij en los. Schoffel regelmatig tussen de planten.

Een hekel aan onkruid wieden? Leg dan vóór het planten zwarte plas-ticfolie op het perceel. Maak gaatjes op de plaats waar de planten zullen komen. De zwarte folie belemmert on-kruidgroei, maar houdt ook vocht en warmte in de grond vast, twee zaken waar aardbeiplanten dol op zijn. De vruchten blijven zo ook proper.

Stro tussen de aardbeiplanten heeft hetzelfde effect. Bovendien zullen de planten de lichte verzuring van de grond op prijs stellen.

Geef regelmatig water zodat de grond niet opdroogt. De eerste weken zijn van cruciaal belang om de planten de kans te geven nieuwe wortels te maken. Zo komen de planten goed de winter door.

Houd in het najaar de grond voldoende vochtig. Meststof stimuleert de bloem-vorming voor de volgende oogst.

Duffel de planten in voor de win-ter door de grond rond het hart van de plant licht aan te aarden.

Geef in het voorjaar met mate orga-nische meststof of compost tijdens de groei.

Winiefred Van Killegem, was ge-kend als het ‘kruidenvrouwtje’. Zij schreef boeken over kruiden en gaf tal van drukbezochte voordrachten en begeleide heel wat kruiden- en tuinwandelingen. Haar passie voor kruiden, groenten en fruit kreeg ze mee van haar grootmoeder zaliger.

Winiefred kende als geen ander de kracht van afrodisiaca voor hem en haar. Dat aardbeien verleidelijk, sappig en gewoon lekker zijn hoeft geen betoog. Combineer aardbeien met basilicum, koriander, ci-troenmelisse of lievevrouwebedstro en je krijgt een passionele kruisbestuiving.

Maak een maskertje van aardbeien met natuur-yoghurt, laat 10 minuten inwerken, spoel af en je ziet er 5 jaar jonger uit

Thee van het blad en de wortels werkt heilzaam bij diarree. Een theelepel van het gedroogde extract van de bladeren in een kopje heet water normali-seert de ontlasting.

Het blad werkt eveneens urineafdrijvend en bloed-zuiverend

TIPS van Winiefred van Killegem

Ingrediënten 500 g aardbeien, 500 g suiker, het sap van 1 citroen

BereidingswijzeWas de aardbeien, laat ze uitlekken en verwijder de steeltjes. Snijd ze daarna in stukken, meng met het citroensap en de suiker en laat 2 uur rusten. Breng het mengsel daarna zachtjes, met het deksel op de pot, aan de kook. Verwijder het deksel en laat 10 minuten al roerend doorkoken. Controleer de smaak en dikte door beetje jam op een koud bord uit te strijken en te proeven. Doe de jam in potjes en laat afkoelen. Je kan deze jam naar hartenlust combineren met verschil-lende kruiden zoals munt, zoethout, lievevrou-webedstro of citroenmelisse.

WINIEFREDS FAVORIETE JAM

10

AARDBEIEN UIT EIGEN TUIN

1312

VRUCHTEN EN VERMEERDERING

Oogst vervroegen? Zet enkele plan-ten in een serre of breng lichtdoorla-tende folie aan boven een rij. Verlucht regelmatig om schimmelvorming te voorkomen, iets waar aardbeiplanten gevoelig voor zijn.

Geef bij droogte altijd ’s ochtends water, zodat de planten in de loop van de dag nog kunnen opdrogen.

Wees er tijdig bij als de eerste vruch-ten rood kleuren. Vogels als merels, spreeuwen en mussen lusten ook aardbeien. Een net of lichtdoorlatende plasticfolie tegen vogelvraat is geen luxe.

Aardbeien zijn pas rijp als ze helemaal rood zijn. Geduld is de boodschap,

maar het wachten wordt beloond met overheerlijke zoete snoepjes. Pluk met kelk en steeltje, anders rotten de vruchten snel.

Snel na de oogst ontwikkelen de plan-ten uitlopers aan stengels (afleggers). Knip ze af, want ze putten de moe-derplanten uit.

Wens je na een paar jaar nieuw plant-materiaal te kweken? Houd dan twee of drie uitlopers per plant. Zet ze vast in de grond. Ze zullen snel wortels ont-wikkelen en nieuwe planten vormen.

Na twee jaar kan je best de oude planten opruimen en een nieuw veld klaarmaken. De opbrengst vermindert immers van jaar tot jaar.

Lekkere vluggertjes Aardbeien maken heel wat producten

extra aantrekkelijk: yoghurt, kaas, wafels, platte kaas, pudding, roomijs of ... be-sprenkel met likeur.

Smelt witte, melk- of fondantchocolade in de microgolfoven, houd de aardbei bij het kroontje vast en dompel de onderkant in de vloeibare chocolade. Laat opstijven en ’t is klaar om te smullen.

Voeg aardbeien op het laatste ogenblik toe aan fruitsla, laat ze niet marineren.

Voor een coulis van aardbeien kies je goede, rijpe vruchten. Aardbeien pureren of mixen, zeven en eventueel met suiker-stroop op smaak brengen. Lekker bij ge-vogelteterrines, ...

Leg enkele stukjes zachtfruit als extra ver-siering bij een koud voorgerecht of fris er een schotel charcuterie mee op.

Eventuele restjes aardbei pureren en aanlengen met rode bessensap en citroensap. Breng op smaak met vanil-lesuiker en leng aan met spuitwater.

Leg een aardbei in elk vakje van de ijsblok-jesla en overgiet met water. Vries in. Zo’n aardbei-ijsblokje is een zomerse atten-tie in limonade, water of cocktail.

Aardbeisiroop: snijd aardbeien in stukjes en strooi er royaal suiker over. Laat enkele uren trekken. De aardbeien geven hun sap af. Heel lekker over roomijs, bij melk, yog-hurt, karnemelk, pudding.

Aardbeiensorbet maken is een fluitje van een cent. Klop eiwit met witte sui-ker op, voeg er gepureer-de aardbei aan toe en meng voorzichtig. Vries in (diepvriezer op koudste stand ingesteld). Roer elk half uur met een vork tot de sorbet opgeste-ven is. Invriezen duurt minimaal 4 uren. Een ‘sorbetière’ roert de bereiding voort-durend tijdens het vriesproces en voor-komt kristalvorming.

Aardbeienschuim: mix de helft van de aardbeien tot moes, leg de andere helft in een glas. Klop eiwit tot sneeuw en spatel het voorzichtig door de aardbeienmoes. Giet het over de vruchten. Klaar!

Aardbeienazijn: gekneusde aardbeien klein snijden, de stukjes in een fles leg-gen en overgieten met azijn (zuurtegraad 7%). Voeg voor de kleur en het aroma een takje kleine pimpernel of dragon toe. Na enkele dagen beginnen de stukjes hun kleur en aroma af te geven en je krijgt een heerlijke azijn die een parfum geeft aan vinaigrettes en bepaalde visgerechten.

OP HET TERRAS Aardbeien doen het prima in potten en

plantenbakken. Doordragers zijn hier-voor heel geschikt.

Voedzame potgrond verrijkt met com-post of organische meststof geeft goe-de resultaten, hoewel nooit de over-vloed zoals de planten in volle grond.

Volg verder de tips zoals voor de volle-grondsaardbeien: zonnige plaats en op tijd water geven.

Een aanrader voor potten en tuinbe-planting is de bosaardbei Fragaria vesca. De cultivar ‘Alexandria’ maakt geen uitlopers en draagt aromatische, vrij grote eetbare vruchtjes tussen mei en november.

Liefst de volle smaak? Dan eet je aardbeien puur natuur, vers en onge-koeld, zonder suiker. Zin in iets anders? Volg de recepten stap voor stap en je tovert een heerlijk aardbeiengerecht op tafel. Aardbeien, puur of verwerkt, het is altijd genieten!

AARDBEIEN IN DE KEUKEN

14 15

Aardbei-rabarbercrumble*Ingrediënten350 g aardbeien, 150 g rabarber, 150 g suiker, 1 zakje vanillesuiker (8 g), 150 g bloem, 90 g boter

BereidingswijzeVerwijder de kroontjes van de aardbeien. Snijd de aard-beien in vier en de ongeschilde rabarber in stukken van 1 cm. Leg ze samen in een ingevette ovenschaal. Strooi hierover de helft van de suiker en vanillesuiker. Snijd de boter in stukjes en meng met de bloem en resterende suiker. Wrijf tussen je vingertoppen tot een kruimelige massa. Verdeel de crumble over het fruit en bak 30 mi-nuten in een voorverwarmde oven van 225 °C. Serveer warm. Lekker met een bolletje roomijs en wat slagroom.

Aardbeiensoufflé*Ingrediënten500 g aardbeien, 2 eetlepels citroensap, 100 g griessuiker, 1 eetlepel aardbeienlikeur of kirsch, 4 eieren, 2 eetlepels poedersuiker

BereidingswijzeVerwijder de kroontjes van de aardbeien en pureer ze met het citroensap en de likeur. Laat deze puree even inkoken en laat afkoe-len. Splits de eieren. Klop de eidooiers met de griessuiker wit-schuimig. Spatel er de aardbei-enpuree onder. Klop het eiwit stijf en spatel het er ook onder. Smeer 4 individuele soufflévorm-pjes in met wat boter, bestrooi ze lichtjes met suiker en vul de vormpjes voor ongeveer 3/4 met het mengsel. Zet ze in een diepe ovenscho-tel tot 3/4 van de rand van de soufflévormpjes gevuld met kokend water. Bak 20 minuten in een voorverwarmde oven van 170 °C. Open de oven niet tijdens het bakken. Bestrooi met poe-dersuiker en dien onmiddellijk op.

* Recepten uit Ons Kookboek® van KVLV, www.kvlv.be

Weetjes vooraf Aardbeien nemen snel water op!

Spoel ze snel onder de kraan, dep ze droog en verwijder dan pas het kroontje om smaakver-lies te voorkomen.

Enkele druppels citroensap doen de smaak nog beter tot zijn recht komen.

Ingevroren aardbeien verliezen bij het ontdooien snel hun vorm en hun frisse kleur. Ze zijn wel prima geschikt om te verwerken tot cou-lis, jam, siroop, vruchtensausjes, aardbeienijs. Wil je ingevroren aardbeien voor garnering ge-bruiken, ontdooi ze dan niet.

RECEPTEN

16

BereidingswijzeBak eerst de taartjes. Smelt daarvoor de chocolade en de boter en roer er energiek het eigeel door. Spatel het opgeslagen eiwit er onder en verdeel het deeg in ronde bakvormpjes (antik-leef vormen zijn zeer gemakkelijk). Bak gedurende 7 minuten in een oven van 220 °C. Ontvorm en laat afkoelen.

Kook voor de crème de room en de kokosmelk. Klop de eierdooiers met de poedersuiker op tot een witte massa. Giet hierop de helft van de kokende room, roer even en giet alles weer in de pot. Verwarm al roerend de crème tot ze begint te dikken. Plaats op dat moment de pot met de bodem in koud water om het kookproces te stoppen en voeg er de rum, de gemalen kokos-noot en de gelatine bij. Verdeel alles in potjes en laat gedurende enkele uren opstijven.

Klop voor de saus de room en de suiker half op en voeg er het limoensap en de kokosnoot bij.

PresentatieVerwarm de abrikozenjam, borstel de zijkant van de chocoladetaartjes ermee en rol ze door de gemalen pistache-nootjes.

Ontvorm de crème en plaats ze op de taartjes. Werk de zijkanten af met schijfjes aardbeien.

Versier met de gesponnen suiker en le-pel wat saus erbij.

17

Ingrediënten125 g bittere chocolade, liefst met een ‘origine’ label, 40 g boter, 40 g eigeel,

1 dl eiwit opgeklopt met 35 g suiker, 50 g fi jne abrikozenjam,

100 g gemalen pistachenootjes

Voor de crème1 dl room, 2 dl kokosmelk, 1 eetlepel rum, 4

eidooiers, 2 geweekte gelatineblaadjes, 50 g poedersuiker, 50 g gemalen, kokosnoot, 2

eetlepels cassonade suiker

Voor de saus1 dl room, 1/2 dl kokosmelk, 50 g suiker,

sap van 1 limoen

Als garnituurGesponnen suiker

Chocoladetaartje met aardbeien, pistache en ‘crème brûlée’ van kokosnoot

Felix Alen, chef-kok van Hof te Rhode in Diest, deed zijn eerste kookervaring op in de keuken van het Koninklijk Paleis (‘69-’70). In de daaropvolgende jaren nam hij deel aan verschillende kookwed-strijden. Hij werd o.a. beste witloofkok van België.

Felix Alen verdiepte zich in allerhande mo-derne, arbeidsverlichtende en tijdsbespa-rende kooktechnieken. De publicatie van het standaardwerk ‘Vacuümgaren en nieuwe technieken in de gastronomie’ bezorgde hem in 1990 een internationale reputatie op dit vlak. Zowel in gastronomische, wetenschap-pelijke en academische kringen kreeg het boek erkenning. Prompt werd door de toen-malige BRT contact opgenomen met Felix Alen voor het culinair programma ‘Eén voor iedereen’.

Het programma betekende de start van een reeks televisieoptredens en publicaties van kookboeken. Hij is tevens de stichter en be-zieler van Xaverius, een centrum voor Eet- en Tafelcultuur in België, gelegen in het Begijn-hof te Diest.

Crème brûlée staat op zowat op alle res-taurantkaarten. Zelf ben ik er verslaafd aan en bestel het steeds opnieuw als we uit eten gaan. De echte goede exemplaren zijn echter een rariteit. Ziehier het ware, maar o zo slecht voor de lijn, recept: kook 4 dl room met een opengesneden vanillestok en giet het op 4 eierdooiers die losgeklopt zijn met 50 g suiker, verwarm tot er een binding ont-staat en giet het in potjes, laat afkoelen en karamelliseer.

Door eerst de suiker tot karamel te koken, te laten opstijven en tot poeder te malen, wint u heel wat tijd en het garandeert een mooi kro-kant suikerkorstje.

U kunt de taartjes in de diepvries bewaren. Bevroren zijn ze handelbaarder.

Felix tips en weetjes

1918

Dag van producent voor consument

Om je als consument te laten kennis-maken met alle aspecten van de heer-lijke vrucht, richt de provincie Vlaams-Brabant samen met het Koninklijk Nationaal Verbond van Aardbeienkwe-kers, veiling BelOrta, Belgische Fruitvei-ling (BFV) en nog heel wat andere part-ners elk jaar de Dag van de Aardbei in. Het is echt een dag van de ‘producent’ voor de ‘consument’ die de band tus-sen beiden kan versterken.

Een van de paradepaardjes is de aard-beiententoonstelling. Traditiegetrouw stellen telers de allerfraaiste exemplaren van deze heerlijke vrucht voor aan dui-zenden lekkerbekken. Verwonder je over het vakmanschap van onze telers. Ze tonen je welke weg aardbeien afl eggen van ‘het veld tot op het bord’. Kriebelt het om te proberen om zelf aardbeien te kweken? Je krijgt alle informatie over hoe je zelf aan de slag kunt.

Festijn in Bourgondische stijl

Je proeft van al het heerlijks wat onze provincie Vlaams-Brabant te bieden heeft. Streekproducenten laten je zien wat er met deze lekkere vrucht gemaakt kan worden. Ze tonen hun creativiteit en verrassen je graag met exclusieve nieuwigheden.

Rond de standjes keuvelen en de hap-jes overgieten met lekkere geuze, kriek en ander plaatselijk vocht, dat alles past volledig in de Bourgondische stijl van de Dag van de Aardbei. Je vergeet nooit meer hoe lekker onze eigen aard-bei wel is.

De organisatoren hebben nog meer in hun mars. Een aantrekkelijk program-ma boordevol animatie, wandelingen en kinderanimatie maakt deze dag tot een feestelijk evenement voor teler en consument.

Neem eens een kijkje op www.dagvandeaardbei.be

EEN NIET TE MISSEN CULINAIRE HOOGDAG VOOR IEDEREEN!

AARDBEIEN MILIEUVRIENDELIJK EN PROFESSIONEEL TELEN

Proefcentrum Pamel kiest voor bio

In Pamel (Roosdaal) in Vlaams-Brabant wordt door de provincie Vlaams-Brabant het praktijkonderzoek en de voorlichting voor de (biologische) teelt van aardbeien en kleinfruit georganiseerd. Er worden teelttechnische proeven uitgevoerd op aardbeien en houtig kleinfruit, zoals frambozen en bramen.

Aardbeien worden gekweekt in de vollegrond vol-gens het lastenboek van de biologische teelt. Be-langrijke uitgangspunten voor de biologische teelt zijn: ruime teeltrotaties, organische bemesting van de bodem en het streven naar een evenwicht tussen schadelijke en nuttige insecten. In de beschermde teelten worden geen chemische middelen gebruikt. Bijen zorgen voor een goede bestuiving en vormen een garantie voor biologisch verantwoorde teelt.

Dankzij de ontwikkeling van nieuwe technieken is een biologische volwaardige aardbeiteelt commerci-eel haalbaar geworden. Het aanbod van biologisch keurfruit beantwoordt ongetwijfeld aan een maat-schappelijke vraag.

WWW.VLAAMSBRABANT.BE/PROEFCENTRUMPAMEL

v.u.

: Pro

vinc

ie V

laam

s-Br

aban

t, P

rovi

ncie

plei

n 1,

301

0 Le

uven

. (O

nder

nem

ings

num

mer

: 025

3-97

3-21

9)

MEER INFO

Provincie Vlaams-Brabant, dienst land- en tuinbouw

Provincieplein 1 - 3010 Leuven 016-26 72 72 - landbouw@vlaamsbrabant.be

Proefcentrum Pamel

Molenstraat 26 - 1760 Roosdaal054-32 08 46 - proefcentrum.pamel@vlaamsbrabant.be

www.vlaamsbrabant.be/proefcentrumpamel

Beleidsverantwoordelijke

Monique SwinnenGedeputeerde voor land- en tuinbouw

016-26 70 57 - monique.swinnen@vlaamsbrabant.be

www.vlaamsbrabant.be/landbouw

PROEFCENTRUMPAMEL