กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

องคกรไรพงนวตกรรมการขบเคลอนกระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ทปรกษา ดร. นายแพทยสมยศ ดรศม อธบดกรมอนามย นายแพทยสมศกด ภทรกลวณชย รองอธบดกรมอนามย นายแพทยณรงค สายวงศ ผอำานวยการสำานกโภชนาการ นายแพทยอรรถพล แกวสมฤทธ ผอำานวยการกองออกกำาลงกายเพอสขภาพ

บรรณาธการ ดร.วณชา กจวรพฒน

กองบรรณาธการ นายชยชนะ บญสวรรณ นางกานตณชชา สรอยเพชร นางสาวศรนรตน คณาเฉลมวฒน

จดพมพและเผยแพรโดย สำานกโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ถนนตวานนท อำาเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000 โทรศพท. 02-590-4327

พมพท : หางหนสวนจำากด เอ.ว. โปรเกรสซฟ โทร. 02-721-2570-1

ปทพมพ : มนาคม 2553

จำานวนพมพ : 1,000 เลม

ISBN : 978-616-11-0292-0

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

คำานำา

เรองเลาบทเรยนความสำาเรจการขบเคลอนองคกรไรพงเลมนเปน

ตนแบบบทเรยนทจะสอสารใหสงคมไทยไดเหนภาพการสรางแรงจงใจ

การผลกดนใหคนในองคกร/หนวยงาน หรอชมชนหนมาใสใจสรางเสรม

สขภาพ ปรบเปลยนพฤตกรรมและวถชวตอยางคอยเปนคอยไป เพอการ

กาวสการแกไขปญหาโรคอวนลงพงของคนไทยใหเปนคนไทยไรพงได

อยางยงยน

ขอขอบคณสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)

ทสนบสนนงบประมาณการดำาเนนโครงการภาครวมใจคนไทยไรพง พ.ศ.

2551- 2552 ขอขอบคณ นพ.มานต ประพนธศลป เลขานการกรรมการ

ประเมนผล สสส. ทพ.ศรเกยรต เหลยงกอบกจ ผอำานวยการสำานก

สนบสนนการสรางสขภาวะและลดปจจยเสยงรอง(สำานก2)และผทมสวน

เกยวของทกทานทไดรวมกนสรางนวตกรรมการขบเคลอนกระบวนการ

สรางเสรมสขภาวะของประชาชนโดยรปแบบเปนองคกร/หนวยงานและ

ชมชนตลอดจนขอขอบคณองคกร/หนวยงานทไดชวยกนถอดบทเรยนความ

สำาเรจการขบเคลอนเปนองคกรตนแบบไรพง โรงเรยนตนแบบไรพง และ

ชมชนตนแบบไรพงมาเสนอไวเพอเปนบทเรยนแลกเปลยนเรยนรทองคกร

ตางๆจะนำาไปปรบใชและพฒนาใหดยงๆขนในโอกาสตอๆไป

นายแพทยณรงคสายวงศ

ผอำานวยการสำานกโภชนาการ

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

สารบญ

✿ กลอนโรงพยาบาลคอนสาร จงหวดชยภม 5

✿ บรษทปนซเมนตไทย (ลำาปาง) จำากด องคกรไรพงตนแบบจงหวดลำาปาง 6

✿ โครงการภาครวมใจ คนไทยไรพง เขอนภมพล 14

✿ โรงพยาบาลบางปะกง อำาเภอบางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา 21

✿ โครงการ “ไรพง หนสวย สขภาพด บงเกดทโรงพยาบาลเพชรบรณ 32

ป 2551-2552

✿ Learning by Doing, Fair and Fun สองคกรไรพงทมคณภาพ 46

ทโรงพยาบาลคายสรศกดมนตร ภาครวมใจไรพงจงหวดลำาปาง

✿ องคกรตนแบบ โรงเรยนอนบาลสรนทร 55

✿ โครงการวยใสหนสวย โรงพยาบาลวดสงห จงหวดชยนาท 60

✿ โรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทร กำาแพงเพชร 68

✿ ภาครวมใจคนกำาแพงเพชรไรพง 72

✿ เทศบาลตำาบลพรานกระตาย จงหวดกำาแพงเพชร 79

✿ อบต. บานยาง องคกรตนแบบระดบจงหวดชยภม 84

✿ คนไทยไรพง ตำาบลอรพมพ อำาเภอครบร จงหวดนครราชสมา 88

✿ องคกรตนแบบ กองโรงไฟฟาลำาตะคอง อ.ปากชอง จ.นครราชสมา 92

✿ เรองเลาการดำาเนนงานองคกรตนแบบของเทศบาลตำาบลหนองแวง 96

อำาเภอละหานทราย จงหวดบรรมย

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

✿ ประสบการณชวตพชตพง 103

✿ เรองเลา ประสบการณ ภาคคนไทยไรพงตำาบลปทม 107

อำาเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน

✿ ภาคเครอขายสรรพยาไรพง จงหวดชยนาท 116

✿ เทศบาลตำาบลสวนหลวง จงหวดสมทรสงคราม 121

✿ องคการบรหารสวนตำาบลแคราย จงหวดสมทรสงคราม 125

✿ อบต.หลกสาม จงหวดสมทรสงคราม 130

✿ เรองเลาจากหมบาน วนองคารออนหวาน ทตำาบลเมองปาน 134

ชมชนไรพงตนแบบในพนทหางไกล จงหวดลำาปาง

✿ โครงการคนเทศบาลหางฉตร อมกาย อนใจ ไรพง 144

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

✿ ประสบการณชวตพชตพง 103

✿ เรองเลา ประสบการณ ภาคคนไทยไรพงตำาบลปทม 107

อำาเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน

✿ ภาคเครอขายสรรพยาไรพง จงหวดชยนาท 116

✿ เทศบาลตำาบลสวนหลวง จงหวดสมทรสงคราม 121

✿ องคการบรหารสวนตำาบลแคราย จงหวดสมทรสงคราม 125

✿ อบต.หลกสาม จงหวดสมทรสงคราม 130

✿ เรองเลาจากหมบาน วนองคารออนหวาน ทตำาบลเมองปาน 134

ชมชนไรพงตนแบบในพนทหางไกล จงหวดลำาปาง

✿ โครงการคนเทศบาลหางฉตร อมกาย อนใจ ไรพง 144

>>>อยากใหอาน<<<

โรงพยาบาลคอนสาร จงหวดชยภม

เปนคนไทยไรพงไมยงยากยงคงกนไดมากและหลากหลาย จะเดยวหรอรวมพวกสะดวกสบายเฟรมรางกาย,สขภาพจต,ฟตสมบรณ คงความหนมสวยสาวพราวเสนหทรวดทรงเทหโรคภยหายสาบสญ กำาลงเชยวเรยวแรงแกรงเพมพนสขทวคณเพอนพอง..เชญลองทำา รกษาหนงายงายโดยไมเครยดเวลาเจยดสกนดอยาคดขำา เลนกฬา,โยคะ เปนประจำาขอกลาวยำาเพอนพอง..เถอะลองด แปงควรลดงดมนหมนออกเดนอยามวเพลนเขมอบขมำาอมหนำาหร เสอผาปรขยายขยบจนคบรอวนเหมอนหมปลอยไวคงไมด ทกขจะรมลอมกายโรครายแยะจงอยากแนะอวนไปไมสข จงรกษาสขภาพโปรดทราบทเพอทานนปลอดภยเพราะไรพง

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

กนเปน เนนผก รกออกกำาลงกายทบรษทปนซเมนตไทย (ลำาปาง) จำากดองคกรไรพงตนแบบจงหวดลำาปาง

โดย...พนม จอมอนตา นกวชาการสาธารณสขชำานาญการ

สำานกงานสาธารณสขจงหวดลำาปาง

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

“สรางงาน สรางความเจรญ รกษาสงแวดลอม เปนพลเมองทดของคนลำาปาง”

เปนสโลแกนของบรษทปนซเมนตไทย (ลำาปาง) จำากด ทชาว

ลำาปางจะคนหกนเปนอยางด

โครงการหลายโครงการทบรษทปนซเมนตไทย (ลำาปาง) จำากดได

ดำาเนนการลวนแลวแตเปนเรองของการพฒนาคณภาพชวตชาวลำาปาง

ทงสน โดยเฉพาะอยางยงโครงการขยะรไซเคล ทนอกจากจะตอบสนอง

ตอการรกษาสงแวดลอม ลดภาวะโลกรอนแลวยงสรางรายไดใหชมชนอก

ดวย โครงการฝายชะลอนำาททำาใหคนลำาปางโดงดงไปทวประเทศ เพราะ

นายแบบโฆษณา สถานทถายทำากอยทลำาปางของเรานเอง

บรษทปนซเมนตไทย (ลำาปาง) จำากด เรมกอสรางเมอป 2536

และเปดสำานกงานอยางเปนทางการเมอป 2539 ในดานทรพยากรบคคล

บรษทมนโยบายชดเจนทจะพฒนาพนกงานใหสอดคลองกบกลยทธการ

เตบโตของธรกจ โดยเสรมสรางวฒนธรรมองคกร ทเปดโอกาสใหพนกงาน

แสดงความคดสรางสรรค มงเนนการเรยนรอยางตอเนอง และเอาใจใส

ลกคา เพอนำามาพฒนาสนคาและบรการ ใหตอบสนองความตองการ

ของลกคา รวมทงจดการองคความรใหคงอยคกบองคกร และตอยอดการ

เรยนรเตรยมความพรอมบคลากรเพอรองรบการขยายธรกจสภมภาคเรม

ตงแตการคดเลอก พฒนาทกษะและความรทจำาเปนตอการทำาธรกจใน

ตางประเทศ ตลอดจนปรบปรงสวสดการและผลตอบแทนใหเหมาะสม

ศาณต เกษสวรรณ กรรมการผจดการบรษทปนซเมนตไทย

(ลำาปาง) จำากด กลาววา “บรษทของเรามงมนในความเปนเลศ เรา

7

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

เชอมนในคณคาของคน โดยจะเนนการฝกอบรมและพฒนา สงคนไป

ดงาน และดวาอะไรทดทสดในโลก จะนำามาดดแปลงและพฒนาใหดกวา

และจดหามาไวใหพนกงานไดใช เราถอมนในความรบผดชอบตอสงคม

ในขณะทประเทศไทยเกดภาวะวกฤต บรษทปนซเมนตไทยประสบภาวะ

ขาดทนหลายหมนลานบาท แตบรษทฯ ไมได lay off พนกงานเลย จะ

รกษาพนกงานไวทกคน”

“กลยทธของบรษทในเครอซเมนตไทยจะมงเนนใน 4

ประเดน คอ Merit System : Promote excellent and good person

ระบบคณธรรม : ไมใชระบบอปถมภ มการโปรโมท ยกยอง แตงตง

คนเกง คนด ทำางานด ใหเลอนตำาแหนงขนไดตลอดเวลา Fairness :

Committee/everyone มความเปนธรรม : มเหตผล มขอมลสนบสนน

ในการเลอนลำาดบขน หรอเลอกคนใหไดรบตำาแหนงทสงขน โดยไมม

ความลำาเอยง ไมมการเลอกสถาบน มระบบคณะกรรมการดแลพนกงาน

ทงเครอ Best recruit and retain : Labor market and business ม

กระบวนการในการสรรหาทดทสด และTraining and Development

: Fully utilized capability ใชงบประมาณ 400-500 ลานบาท/ป

เฉพาะ Classroom Training ซงยงไมรวม On the job training หรอ

สงไปอบรมทงในและตางประเทศ”

“โครงการคนลำาปางอมกาย อนใจไรพง เปนโครงการทจะเสรม

สรางศกยภาพขดความสามารถขององคกร ในการปรบเปลยนพฤตกรรม

(บรโภค)ดานอาหารและโภชนาการ และการใชแรงกายทเหมาะสมของ

พนกงานในองคกร เปนโครงการทด สอดคลองกบนโยบาย พนธกจ

กลยทธของบรษทโดยเฉพาะตอบสนองในดานสวสดการของพนกงาน

เราจงเขารวมโครงการ และพรอมทจะสงเสรมสนบสนนอยางเตมทโดย

ประกาศใหบรษทเปนองคกรไรพงตนแบบในป 2552 ตามยทธศาสตร

ของโครงการคอ การสรางกระแสรณรงคอยางตอเนอง การจด

8

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

สงแวดลอมทเออตอการสรางสขภาพและการสรางนโยบายสาธารณะ

ในองคกร” กรรมการผจดการบรษทปนซเมนตไทย (ลำาปาง) จำากด เลา

ใหทมงานฟงอยางภาคภมใจ

เมอทราบผลการวดรอบเอวและชงนำาหนกพนกงานในเดอน

มถนายน 2551 พบวา จำานวนพนกงานมรอบเอวเกนเปาหมาย

จำานวน 86 คน โดยมคาเฉลยนำาหนก 70.21 กโลกรม คาเฉลยรอบ

เอว 87.85 เซนตเมตร รอบเอวสงทสดถง 127 เซนตเมตร ผบรหาร

บรษทปนซเมนตไทย(ลำาปาง)จำากด จงไดจดกจกรรมดแลสขภาพ

พนกงาน ภายใตชอโครงการสขภาพดชวมสข ลดแบบนมรางวลขน

โดยประชาสมพนธผานโปสเตอรท ไดรบการสนบสนนจากศนย

ประสานงานโครงการคนลำาปางอมกาย อนใจไรพง สำานกงาน

สาธารณสขจงหวดลำาปางทวทงบรษท กลมเปาหมายหลกไดแก

พนกงานจำานวน 117 คน จาก 256 คน และผสนใจ โดยแบง

การจดกจกรรมจำานวน 7 ครง ประเดนหลกเรมตงแตการรบสมคร

พนกงานและผทสนใจเขารวมโครงการ มการบนทกขอมลสวนตว การ

ใหความรแกพนกงานโดยเชญวทยากรจากโรงพยาบาลลำาปาง

ศนยวทยาศาสตรการกฬามาพดคยเรองดชนมวลกาย โรคอวนลงพง

อาหารเพอสขภาพ กนอยางไรไมใหอวน ความรและวธการออก

กำาลงกายโดยใชอปกรณ วธพชตความอวนแบบงายๆ เปนตน

จดดงดดความสนใจของพนกงาน เพอใหเขารวมโครงการคอ

การมอบของรางวลโดยดจากคาดชนมวลกาย (BMI) ถาสามารถ

ลดลง 0.5-1.0 กก./ตรม. จะไดรบของรางวลมลคา 500 บาท BMI

ลดลงมากกวา 1 กก./ตรม. ไดรบของรางวลมลคา 1,000 บาท สวนผ

เขารวมโครงการจะไดรบของทระลกทกคน

ผลจากการประชมกลมพนกงานท เขารวมโครงการอยาง

ตอเนอง สามารถผลกดนใหบรษทปนซเมนตไทย (ลำาปาง) จำากด

9

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

สามารถผลกดนใหเกดนโยบายจกรยานยมใช เนองจากแตละแผนก

อยหางไกลกนและพฤตกรรมพนกงานจะใชรถยนตในการประสาน

งานแตละแผนก คณะทำางานจงไดประชมระดมสมองใหมโครงการ

รณรงคและสงเสรมการใชจกรยานเดนทางระหวางสำานกงาน

ตางๆ ภายในบรษทฯ เพอประหยดพนกงาน ลดโลกรอน และ

เปนการสงเสรมการออกกำาลงกาย โดยใหบรษทจดหาจกรยาน

ไวคอยอำานวยความสะดวกใหกบพนกงาน นำาเสนอกรรมการ

ผจดการบรษท ซงตระหนกและใหความสำาคญกบการสรางสขภาพ

พนกงาน ไดอนมตงบประมาณเรมแรกในการซอจกรยานจำานวน

10 คน ผานไป 2 เดอนไดรบการตอบรบจากพนกงานอยางกวางขวาง

จกรยานไมเพยงพอตอความตองการ บรษทจงอนมตงบประมาณ

จดซอจกรยานอก 10 คน รวมเปน 20 คน ปจจบนบรษทมจกรยาน

ใหพนกงานยมใชระหวางปฏบตงานจำานวน 60 คน โดยใหบรษท

เอกชนมาดแลและซอมบำารง

นอกจากนโยบายจกรยานยมใชแลวบรษทปนซ เมนตไทย

(ลำาปาง) จำากด ยงไดสงเสรมการออกกำาลงกายโดยใหพนกงาน

ออกกำาลงกายและทดสอบสมรรถภาพรางกาย ณ ศนยวทยาศาสตร

การกฬา จงหวดลำาปาง จดวนวงเพอสขภาพ ซงไดเชญชวนทง

พนกงาน และคธรกจ เขารวม โดยไดแบงกลมตามอายผวง มรางวล

ใหสำาหรบผทวงไดตามระยะทางและเวลาทกำาหนดซงเปนการสราง

ขวญและแรงจงใจใหผสนใจ ทสำาคญคอการจดสงแวดลอมทเออ

ตอการสรางสขภาพ บรษทไดปลกตนไม จดสวนหยอม เพอใหม

พนทสเขยว เปนการสรางบรรยากาศในการออกกำาลงกาย รวมทง

เปนทพกผอนหยอนใจ ผอนคลายอารมณ และความเครยดจากการ

ทำางานไดอกทางหนง

สำาหรบนโยบายสงเสรมการรบประทานสลดผกนน ผลจากการ

10

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ประชมกลมคณะทำางานและผเขารวมโครงการพบวา พนกงานรบ

ประทานผกนอย คนอวนลงพงมาก ทำาใหเกดโรคเรอรง จงไดเสนอ

แนวคดสงเสรมการรบประทานสลดผกตอผบรหาร เพราะทบรษทม

รานอาหารสำาหรบบรการพนกงานอยแลว ซงใหการสงเสรม สนบสนน

อยางเตมท

มานส ปยะ ผรบผดชอบโครงการกลาววา “เราไดประกาศ

แตงตงคณะทำางานในเรองผกเพ อสขภาพและความพอเพยง โดย

มหนาท ผสมผสานการดำ า เนนงานท เก ยวกบพชผกสวนครว

ผกปลอดสารพษ เพอสขภาพพลานามยของพนกงานและคธรกจ และ

สงเสรมความพอเพยงตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงอกทาง

หนง ทสำาคญคอจดตงโครงการสงเสรมการรบประทานสลดผกปลอด

สารพษเพอสขภาพเพอให พนกงานมสขภาพพลานามยทสมบรณ

แขงแรง ไมอวน โดยใหพนกงานไดทานผกปลอดสารพษในรปของ

สลดผกชนดตาง ๆ ในราคาทถก เมอสำารวจความตองการรบประทาน

สลดผกของพนกงาน พบวามประมาณ 60 คน จงมนโยบายให

ผประกอบการรานคาในโรงอาหารจำาหนายอาหารเพอสขภาพทก

วนองคาร จำาหนายสลดผดปลอดสารพษและใหสงกลบบาน ไดใน

ราคาถก วนละ 60 ถงๆ ละ 40 บาทใหพนกงานทแจงความจำานง

โดยบรษทออกคาใชจายใหครงหนงของราคาจรง ทกวนจนทร พธ และ

ศกร นอกจากนยงไดจดมมสลดผกเมอมการประชม สมมนา อบรม

พนกงานในบรษทดวย”

ผลการดำาเนนงานประสบความสำาเรจในระดบหนง มพนกงาน

สามารถลดนำาหนกไดถง 91 คนคดเปนรอยละ 35.55 ลดรอบเอวได 62

คนคดเปนรอยละ 24.22 มคาเฉลยนำาหนก 69.67 กโลกรม คาเฉลยรอบ

เอว 86.80 เซนตเมตร รอบเอวเฉลยลดลงจากการวดครงแรก 1.05

เซนตเมตร เนองจากพนกงานทรอบเอวปกตและไมไดเขารวมโครงการ ม

11

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

นำาหนกและรอบเอวเพมจากเดม โดยพนกงานทเดมมรอบเอวปกต หลง

ดำาเนนการมรอบเอวเกนเปาหมายจำานวน 7 ราย

ภายหลงจากสนสดโครงการในระยะแรก (มถนายน 2551-มนาคม

2552) บรษทปนซเมนตไทย (ลำาปาง) จำากด ยงไดมการขยายผล

การดำาเนนงานอยางตอเนอง โดยไดสมครเขารวมโครงการประกน

สงคมรวมพลง ลดพง ปองกนโรค เพอปรบพฤตกรรมพนกงานให

สามารถจดการนำาหนกของตนเองได มพนกงานเขารวมโครงการ

กวา 100 คน จากการประชมระดมสมองของผเขารวมโครงการมขอ

สรปนาสนใจคอ ดานอาหารกลมมความคดเหนจะใหมการอบรมแก

ผประกอบการรานอาหารและแมบานครอบครวของพนกงาน เพอ

ใหไดบรโภคอาหารเมนชสขภาพเนนผกปลา ตม นงมากกวาผดทอด

ดานการสงเสรมการออกกำาลงกาย การจดกจกรรมการออกกำาลงกาย

ทเหมาะสมโดยเฉพาะกอนเขาทำางาน ระหวางพกเทยง และหลง

เลกงาน จดมมฟตเนสหรอการสนบสนนใหพนกงานไปใชบรการ

ฟตเนสทศนยวทยาศาสตรการกฬา ภายในสถาบนการพลศกษา

วทยาเขตลำาปาง โดยบรษทออกคาสมครรายปให โดยพนกงานออก

คาใชบรการแตละครงเอง การจดการแขงขนกฬาประจำาป จด Walk

Rally ลดพง ลดโรค รวมทงการใหขวญกำาลงใจเลกๆ นอยๆ แก

พนกงานทสามารถลดพงได จดใหมการประกวดชายงาม หญงงาม

ทเนนความสนกสนาน สรางการมสวนรวมภายในบรษท ทสำาคญ

คอการสนบสนนอาคารบานพกทททำางาน เพอสะดวกตอการจด

กจกรรมใหมความตอเนองยงยน

สำาหรบปญหาอปสรรคของการดำาเนนงาน โครงการคนลำาปาง

อมกายอนใจไรพงในบรษทปนซเมนตไทย (ลำาปาง) จำากดนน จะ

เปนเรองสวสดการบานพก เนองจากไมมบานพกอยในบรเวณบรษท

เหมอนกบทจงหวดนครศรธรรมราชและสระบร บรษทจะจายเปน

12

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

เงนคาเชาบานใหพนกงานอยตามทตางๆ ทำาใหการจดกจกรรม

ตางๆ หลายเรองไมสามารถดำาเนนการไดอยางเตมท เวลาเขางานคอ

08.00 น. เลกงาน 17.00 น. หลงเลกงานพนกงานจะมารวมตวกน

จดกจกรรมตามทเสนอไมไดมากนก รถโดยสารไมประจำาทางของ

บรษทจะมารบสงตรงเวลา เกยวกบเรองนบรษทตระหนกด จง

ไดจดใหมการออกกำาลงกายทกวนเวลา 15.00 น. เพราะอาคาร

เอนกประสงคของบรษทมความพรอมทจะใหพนกงานไดออก

กำาลงกาย ทงสนามวอลเลยบอล แอโรบค แบดมนตน เทนนส เปนตน

เปนการแกปญหาไดระดบหนง

บรษทปนซเมนตไทย (ลำาปาง) จำากด เปนตวอยางทดของ

บรษทหรอองคกรทสงเสรม สนบสนนการสรางสขภาพพนกงาน

ภายใตหลกการ กนเปน เนนผก รกออกกำาลงกาย โดยใช

งบประมาณของบรษทเอง เพราะในการจดกจกรรม 7 ครงใช

งบประมาณ 50,000 บาท และยงจดสรรงบประมาณสำาหรบจดซอ

จกรยานและสลดผกใหพนกงานดวย ศนยประสานงานคนลำาปาง

อมกายอนใจไรพง มบทบาทในการสนบสนนสอเผยแพรประชา

สมพนธ ขอมลขาวสาร วทยากรใหเทานน ซงการขบเคลอนจะ

ประสบความสำาเรจนน ขนอยกบการมสวนรวมอยางจรงจงของ

พนกงาน และความเอาใจใสของผบรหารองคกรทมวสยทศน มงเนน

การสรางสขภาพพนกงาน เพมคณภาพชวตทงดานรางกายและจตใจ

มากกวาผลกำาไร เพราะหากพนกงานมสขภาพอนามยทดแลว สามารถ

ทจะทำางานใหบรษทไดอยางเตมกำาลงความสามารถ บรษทกจะมผล

ประกอบการทด ทสำาคญคอโครงการภาครวมใจคนไทยไรพง ไดกอให

เกดสมพนธภาพอนดงาม ระหวางพนกงานดวยกนเองและพนกงาน

กบผบรหารองคกรอกดวย

13

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

โครงการภาครวมใจคนไทยไรพงเขอนภมพลโดย...คณปารชาต

parichat.p@egat.co.th

14

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

โครงการนไดรบงบประมาณสนบสนนจากสำานกงานสาธารณสข

จงหวด จำานวน 35,750.00 บาท และงบประมาณสนบสนนของ

เขอนภมพลจำานวน 173,378.50 บาท มคาใชจายในการดำาเนนงาน

ทงสน 127,911.50 บาท คงเหลอเงนสำาหรบจดตงเปนกองทน

“ภาครวมใจ คนไทยไรพงเขอนภมพล” ตอไปเปนจำานวนเงน

45,467.00 บาท

แรกเรมเขารวม แรงบนดาลใจทจะขบเคลอนโครงการ

“ภาครวมใจ คนไทยไรพงเขอนภมพล” ของคนในองคกร ทมตอ

ตนเองและองคกร คอ มจดมงหมาย ดานความคาดหวงตอองคกร:

ผปฏบตงานตองการใหมสภาพรางกายทพรอมในการทำางาน ลด

อบตเหตในงานเชอมความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน การตดตอ

ประสานงานระหวางกนราบรน ทำาใหเพมประสทธภาพการทำางาน

เพมผลผลตของงาน ลดคาใชจายในการรกษาพยาบาล และสงเสรม

ภาพลกษณทดใหองคกร ดานความคาดหวงตอตนเอง: ผปฏบต

งานจะไดรบความรเรองโรคอวนเพมขนนำาไปเสรมสรางพฤตกรรมท

ดในการบรโภคอาหารและออกกำาลงกาย อยากมหนด บคลกภาพด

ผวพรรณด สขภาพด ไมมโรค มความสข รสกผอนคลายจตใจแจมใส

หายจากโรคภย ชะลอความชรา และมอายยนยาว

การวางแผนงานและแนวทางการดำาเนนงานไดกำาหนดไวอยาง

ชดเจนทง 4 ดานคอ พฒนาคนใหมความร ตระหนกถงอนตรายของ

โรคอวนลงพงและมทกษะในการจดการลดอวนลดพงดวยตนเอง สราง

บรรยากาศ จดสงแวดลอม และสรางแรงจงใจ ประชาสมพนธและ

สรางกระแสอยางตอเนอง วางแผนตดตามและประเมนผลเปนระยะ ๆ

ภายหลงเขารบการอบรมแลว

15

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

การดำาเนนงานดานพฒนาบคลากรในองคกรใหมความร

และทกษะการพชตอวน พชตพง จดไว 3 รน

รนท 1:

สำาหรบผบรหารและคณะกรรมการองคกรไรพง

เมอวนท 7-8 พ.ย. 51

ณ ศนยฝกอบรมแมเมาะ จ.ลำาปาง

รนท 2 และ 3 :

สำาหรบแกนนำาและผปฏบตงานทมภาวะอวนลงพง

เมอวนท 23-25 ม.ค. 52 และ 27 ก.พ.-1 ม.ค. 52

ณ ศนยฝกอบรมแมเมาะ จ.ลำาปาง

ผเขารวมโครงการมการแบงกลมเพอปฏบตภารกจลดอวนลดพง

รวมกนตามลกษณะงานและวถชวตทใกลเคยงกน มการวางแผน

งาน ปรกษาหารอ ใหกำาลงใจและทำากจกรรมรวมกน และแขงขน

ระหวางกนทงหมด 14 กลม นอกจากนยงมชมรมกฬาและบนเทง

จำานวน 14 ชมรม ใหการสนบสนนและใหคำาแนะนำาดานการออกกำาลง

กาย มแผนกสขภาพอนามยใหคำาแนะนำาดานสขภาพ การปฏบตตว

สนบสนน เอกสารใหความร วางแผนตดตามผลการลดนำาหนกลดพง

เปนระยะๆ คอหลงการอบรมสปดาหละ 1 ครง ตดตอกน 4 สปดาห

หลงจากนนเดอนละ 1 ครง จนถงการตรวจสขภาพประจำาปในเดอน

พฤศจกายน ใหบรการตดตามผล ชงนำาหนก วดรอบเอว ทกครงท

มารบบรการตรวจรกษาโรค ตลอดจนมการประสานงานระหวาง

คณะกรรมการองคกรไรพงอยางตอเนองเพอใหกจกรรมตางๆ ดำาเนน

ไปตามแผนงาน

มการกำาหนดนโยบายดานการออกกำาลงกายและการผอนคลาย

อารมณไวอยางชดเจนเปนลายลกษณอกษร และประกาศนโยบายใหรบ

16

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ทราบทวทงองคกร ผปฏบตงานสามารถปฏบตไดจรงเปนแนวทางเดยวกน

มมาตรการชดเจนดานการสงเสรมการบรโภคอาหารเพอสขภาพในราน

อาหารบานพกรบรองของเขอนภมพลใหเปนทางเลอกใหมสำาหรบคนใน

องคกร นอกจากนยงมนโยบายใหนำาโครงการนบรรจไวเปนหนงในแผน

งานดานสงเสรมสขภาพของแผนกสขภาพอนามยเขอนภมพล เพอใหม

การดำาเนนงานอยางตอเนองภายหลงสนสดโครงการนแลว

ดานการสงเสรมการบรโภคอาหารทถกตองเหมาะสม■ จดใหมเมนชสขภาพจำาหนายในรานอาหารบานพกรบรอง

เขอนภมพลทกวนพธ

■ นำาโปรแกรมวเคราะหและคำานวณพลงงานจากกรมอนามย

มาใชปรบปรงสตรอาหารใหเปนอาหารทมไขมนตำาและ

พฒนาเปนเมนชสขภาพ

■ รานอาหารบานพกรบรองเขอนภมพลแสดงจำานวนแคลอร

อาหารทกรายการ อาหารประจำาวน ทงหนาราน และ

WEBSITE

■ ขอความรวมมอจากรานอาหารเอกชนผประกอบการภายใน

บรเวณเขอนภมพลจำาหนายอาหารเมนสขภาพอยางนอย

2 รายการตอวน

■ จดอาหารวางแคลอรตำาสำาหรบการประชม เรมจากการ

ประชมของผบรหารเปนลำาดบแรก

ดานการสงเสรมการออกกำาลงกายและอารมณประกาศนโยบายเพอสรางสงแวดลอมและบรรยากาศทเออตอ

การออกกำาลงกายซงจะนำาไปสการมสขภาพดและสามารถพฒนาให

เปนองคกรไรพงไดอยางมประสทธภาพ อยางเปนทางการเมอวนท

17

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

15 ธ.ค. 51 ตามประกาศเขอนภมพลท 23/2551 เรอง นโยบายองคกร

ไรพง ดงน

■ จดใหมกจกรรมการออกกำาลงกายรวมกนทกวนพธ เวลา

15.00-16.00 น. และใหผปฏบตงานสวมชดกฬาสภาพมา

ปฏบตงานในวนดงกลาว

■ ขอความรวมมอผปฏบตงานทพกอาศยในเขอนภมพล

เดนทางมาปฏบตงานโดยการปนจกรยาน หรอเดนเพอ

สงเสรมใหมสขภาพแขงแรง

■ จดใหผปฏบตงานมการผอนคลายระหวางปฏบตงาน โดย

การยดเหยยดกลามเนอพรอมกนทกวน เวลา 14.00 น.

เปนเวลา 10 นาท

1) จดหาอปกรณออกกำาลงกายกลางแจงสำาหรบผปฏบต

งาน ครอบครว และประชาชนทพกอาศยในเขอนภมพล

2) สงเสรมและกระตนใหมการออกกำาลงกายตามความ

ถนดโดยมชมรมกฬาและกจกรรมเพอสงเสรมสขภาพ

รองรบ จำานวน 14 ชมรม

ผลลพธการดำาเนนงาน (OUTCOME) ความสำาเรจของโครงการจากการประเมนผล

1) ผลลพธจากการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพในผเขาอบรม

เชงปฏบตการฝาวกฤตพชตพง 3 รนจำานวน 125 คนโดยศกษาจาก

นำาหนกและรอบเอวผปฏบตงานพบวา

■ ผปฏบตงานมนำาหนกตว ลดลงรอยละ 52 คงทรอยละ 40

เพมขนรอยละ 8

18

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

■ มรอบเอวลดลงรอยละ 72 คงทรอยละ 25 เพมขนรอยละ 3

■ โดยรปแบบการจดอบรมอยในเกณฑดถงดมากจากการ

สำารวจความพงพอใจตอการจดอบรมเชงปฏบตการเพอ

ปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของผเขาอบรมทง 3 รน

■ จากการสมสำารวจพฤตกรรมการบรโภคและออกกำาลงกาย

เปรยบเทยบกอนและหลงเขาอบรมเชงปฏบตการ “ปฏบต

การฝาวกฤต พชตพง” โดยใชแบบสอบถามของกรมอนามย

พบวามการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคอาหารไปใน

ทศทางท เหมาะสมเพมขนรอยละ 9.2 พฤตกรรมการ

ออกกำาลงกายมการเปลยนแปลงรอยละ 5.5 พฤตกรรม

การควบคมอารมณและความรสกมการเปลยนแปลงรอยละ

7.9

2) ผลลพธจากการผลกดนนโยบายระดบองคกรและมาตรการ

รองรบดานตางๆ ทมตอผปฏบตงานในองคกรโดยรวม

จำานวน 444 คน โดยศกษาจากนำาหนก และรอบเอวผ

ปฏบตงานพบวา

■ ผปฏบตงานมนำาหนกตวลดลงรอยละ 28 คงทรอยละ

57 เพมขนรอยละ 15

■ มรอบเอวลดลงรอยละ 32 คงทรอยละ 51 เพมขน รอยละ 17

19

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ปจจยขบเคลอนองคกรไปสความสำาเรจ คอ นโยบายด มงบประมาณสนบสนน มความมงมนทจะทำาใหสำาเรจ และมภาคทเขมแขง

นวตกรรมทเกดขนคอ โปรแกรมประเมนสขภาพดวยตนเอง ใช

ในการกระตนใหคนในองคกรตระหนกและตนตวในการดแลสขภาพของ

ตนเองอยางตอเนอง โดยดดแปลงมาจากแบบฟอรมการตรวจสขภาพ

และประเมนสขภาพ RAMA-EGAT SCORE ซงสามารถคำานวณหา

คาดชนมวลกาย ทำานายโอกาสการเกดโรคหวใจตบรนแรงภายในระยะ

เวลา 10 ปและความเสยงตอการเกดโรคเบาหวานของแตละบคคล

ขอเสนอแนะ1) ควรเรมตนโครงการในตนปงบประมาณ เพอใหเวลาผบรหาร

ไดศกษาทำาความเขาใจโครงการ วางแผนงบประมาณและ

เลอกสรรคณะทำางานทสามารถปฏบตไดจรง

2) ควรมการเตรยมความรและเพมพนทกษะในการปฏบตการ

ตามรปแบบของโครงการใหกบคณะทำางานในระยะแรกกอน

เรมวางแผนงานของโครงการฯ

20

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

โรงพยาบาลบางปะกงอำาเภอบางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา

21

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

โรงพยาบาลบางปะกง เปนโรงพยาบาลขนาด 60 เตยง เปดให

บรการประชาชนในเขตอำาเภอบางปะกงและพนทใกลเคยง เจาหนาท

ทกคนมความมงมนในการพฒนาตนเองและพฒนางานใหมคณภาพ

ในรปแบบตาง ๆ อยางตอเนอง เชน กจกรรม 5 ส., การบรการดาน

หนา, กระบวนการ Organization development, โรงพยาบาลสงเสรมสข

ภาพ ตลอดจนแนวทาง Hospital Accreditation เพอใหบรรลเปาหมาย

คอ การทำาใหประชาชนมสขภาพด ในการทจะทำาใหบรรลเปาหมายนน

ทกคนรดวาสงสำาคญทสดกคอการสงเสรมและปองกนโรค หรอเรยกกน

วาการสรางสขภาพ ซงถอวาเปนนโยบายหลกทสำาคญตอประชาชนตงแต

ระดบชาตมาจนถงระดบชมชน ซงจะเปนแนวทางในการแกไขปญหา

สาธารณสขทแทจรงตอไป

เรมจากความคดทจ ะทำาให เจาหนาทมสขภาพด

จากการท โรงพยาบาลบางปะกง ไดกำาหนดนโยบายการ

ปฏบตงานโดยเนนการใหบรการทมคณภาพ ผปวยปลอดภยและ

มความพงพอใจภายใตมาตรฐานวชาชพ เพอใหเกดการใหบรการ

ทรวดเรว ถกตองครบมตการใหบรการ รวมถงการดแลอยางม

22

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ประสทธภาพ ซงจะนำาไปสการพฒนาระบบบรการทมคณภาพ ใน

การใหบรการแกผรบบรการทมภาวะความเจบปวยไมสบายรางกาย

และจตใจนน เจาหนาททกคนซงเปนผมบทบาทในการใหบรการจง

จำาเปนตองมความพรอมทจะใหบรการทงรางกาย จตใจ และภาวะ

ทางอารมณ ดงนนในป 2547 เรมมแนวคดการเตรยมความพรอม

ใหกบเจาหนาทตองเรมจากการทำาใหเจาหนาทมสขภาพดกอน ดวย

การสงเสรมใหเจาหนาทออกกำาลงกาย เชน จดตงชมรมกฬาตางๆ,

จดการแขงขนกฬาภายใน, ออกกำาลงกายตอน 15.30 – 16.30 น.,

กอสรางสนามกฬา, จดซออปกรณกฬา ฯลฯ หลงจากดำาเนนการครบ

หนงปจงมการประเมนผล กพบวาสขภาพของเจาหนาทไมดขน ผล

การตรวจสขภาพดานตางๆ ไดตำากวาเกณฑเกอบทงหมด คณะ

กรรมการไดวเคราะหผลการประเมน และคดวานาจะเกดจากภาระ

งานพฒนาคณภาพตางๆ มมากอาจเกดภาวะเครยด จงไดจด

อบรมและกจกรรมตางๆ ในอนทกอใหเกดภาวะเครยดลดลง ไดม

การประเมนผลอยางตอเนอง และผลการประเมนเจาหนาทจำานวน

196 คน ป 2549 พบวา

ผลการวดคา BMI – BMI

เกนมาตรฐานจำานวน 80 คน

คดเปนรอยละ 40.82

(ตวชวดไมเกนรอยละ 20)

ผลการวดรอบเอว

รอบเอวเกนมาตรฐานจำานวน 48 คน

คดเปนรอยละ 24.87

(ตวชวดไมเกนรอยละ 20)

ผลการตรวจเลอด

ระดบไขมนในเสนเลอดสงจำานวน 57 คน

คดเปนรอยละ 29.08

(ตวชวดไมเกนรอยละ 20)

ผลการประเมนระดบความเครยด

ระดบความเครยดสงกวาปกต

รอยละ 18.34

23

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

จากขอมลสขภาพของบคลากรในโรงพยาบาลบางปะกงทม

รอบเอวเกนมาตรฐาน ภาวะนำาหนกตวเกน และระดบไขมนในเลอด

สง มจำานวนมากกวาเกณฑตวชวดทกำาหนด เมอศกษาถงขอมลกจะ

พบวา บคลากรยงขาดการออกกำาลงกายทสมำาเสมอ รบประทาน

อาหารหวาน มน เคม และมภาวะอารมณเครยด ซงเปนสาเหตนำา

ของโรคเบาหวาน ความดนโลหตสงและโรคหวใจขาดเลอดตอไปซง

เปนปญหาทเกดขนจากการปฏบตพฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม

ซงเปนปญหาทสามารถปองกนได

ประกอบกบการทกระทรวงสาธารณสข มนโยบายในการพฒนา

คณภาพบรการ โดยการปรบรปแบบเปลยนทศทางไปในเชงรก คอ

การสงเสรมสขภาพและปองกนโรค และกรมอนามยไดขบเคลอนให

คนไทยมสขภาพดภายใตโครงการภาครวมใจคนไทยไรพง โดยการ

สงเสรมสนบสนนใหองคกรไดเกดความรความตระหนกและมทกษะ

ในการลดอวน ลดพง ตามแนวคดของ 3 อ. คอ อ.อาหาร อ.ออก

กำาลงกาย และอ.อารมณ โรงพยาบาลบางปะกงจงนำาหลกการดำาเนน

งานองคกรไรพง ดวย 3 อ. มาบรณาการรวมกบงานโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพ ในการสนบสนนการดสขภาพแบบองครวม มง

เนนสนบสนนในดานพฒนาความรและทกษะสวนบคคลของกลม

เปาหมายคอ บคลากรของโรงพยาบาล ผปวย ผมารบบรการ ญาต

หนวยงานราชการ ภาคเอกชน องคกรทองถนและประชาชน อาศย

การมสวนรวมอยางจรงจงตอเนองของเจาหนาทโรงพยาบาลทกคน

และเครอขาย ควบคไปกบการพฒนาสงแวดลอมทางกายภาพท

เออตอการสงเสรมสขภาพ รวมทงการประสานงานกบชมชนอยางม

ประสทธภาพ เพอใหเกดเปาหมายสดทายคอ ประชาชนทกคนมสขภาพ

ด และมการปรบเปลยนพฤตกรรมการดำาเนนชวตในการดแลสขภาพท

ถกตองและยงยน

24

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

นโยบายองคกรไรพง โรงพยาบาลบางปะกง1. เสรมพลงอำานาจบคลากรเพอการเปลยนแปลงพฤตกรรม

สขภาพตามแนว 3 อ. โดยพฒนาความรและทกษะดวยวธการทเหมาะ

สม เพมแรงจงใจในระดบบคคลและชมรมตาง ๆ ทดำาเนนกจกรรมตอ

เนองและมผลลพธการปรบเปลยนพฤตกรรมทด สรางคนตนแบบไรพง

2. สรางและปรบปรงสถานทออกกำาลงกายใหบคลากรมทาง

เลอกทเหมาะสมกบบรบทของบคคลและกลมชมรมออกกำาลงกาย

ตางๆ ในโรงพยาบาล

3. จดใหมมาตรการลดปจจยเสยงทมผลตออารมณของบคลากร

ทกระดบ โดยเฉพาะกลมทมความเครยดสง และลดปจจยทสนบสนนให

เกดภาวะโภชนาการเกน

4. สรางเปาหมายรวมกนในการบรรลตวชวดขององคกรไรพง รวม

ตดตามกำากบและประเมนผลสำาเรจตามเปาหมาย โดยมความสอดคลอง

กบโครงการภาครวมใจคนไทยไรพง

แนวคดการดำาเนนงาน

25

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

พฒนาคณภาพการดแลสขภาพแบบองครวมของบคลากร

ในโรงพยาบาล ผปวย ครอบครว ญาต และประชาชน รวมไปกบ

การดแลและรกษาสงแวดลอมใหเออตอการสงเสรมสขภาพ เนนให

เจาหนาทสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพไดอยางมประสทธภาพ

และเปนแบบอยางทด สงเสรมทกษะพฤตกรรมสขภาพสวนบคคลสำาหรบ

ผปวยและญาต สรางเสรมชมชนใหเขมแขงใหสามารถดแลตนเองและ

ดำารงชวตไดอยางปกตสข อาศยการประสานงานอยางมประสทธภาพ

กบระบบเครอขายในชมชน

กลยทธการทำางาน1. พฒนาคณภาพการดแลดานสขภาพรางกายของบคลากรใน

โรงพยาบาล ผปวย ครอบครวและญาต รวมไปกบการดแลและรกษาสง

แวดลอม

2. มงเนนการดแลสขภาพแบบองครวม เพมประสทธภาพการ

สอสารกนภายในทมสขภาพ และระหวางทมสขภาพกบผมารบบรการ

3. เนนใหประชาชนเปนศนยกลางของการดำาเนนงาน ให

สามารถดแลตนเองไดและมศกยภาพในการดำารงชวตไดอยางปกตสข

4. สรางสมพนธภาพและประสานงานอยางมประสทธภาพกบ

ระบบเครอขายในชมชน รวมทงยอมรบในความตองการและความแตก

ตางระหวางบคคลและวฒนธรรม

26

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

บรณาการองคกรไรพงรวมกบงานสงเสรมสขภาพดวย 3 อ.

แนวทางการจดการสงเสรมสขภาพดวย 3 อ. ดานบคลากรในโรงพยาบาล

- เสรมสรางพฤตกรรม สขภาพทถกตอง -ลดปจจย/พฤตกรรม เสยง -เฝาระวงการดแลสขภาพ ตนเอง -เขารวมกจกรรมสงเสรม สขภาพของโรงพยาบาล -จดเขาโครงการรกษเอว ลดพงของโรงพยาบาล

ทะเบยนสขภาพบคลากร

ประเมนผลประเมนผล

ประเมนภาวะสขภาพ/วนจฉย/จำาแนก

ด

ด

เสยง

เสยง

ปวย

ปวย ดแลตอเนอง/สงตอ

เขาสภาวะปกต

- สรางเสรมสขภาพ โภชนาการ สขภาพจต พฤตกรรมสขภาพ -เฝาระวงภาวะสขภาพ และพฤตกรรมเสยง -ธำารงรกษาภาวะสขภาพ อยางตอเนอง -ดแลสขภาพตนเอง สมำาเสมอและเปนแบบ อยางทด

-ควบคมปองกนภาวะ แทรกซอน -ฟนฟสมรรถภาพให กลบสภาวะปกตโดยเรว -สงเสรมฝกทกษะในการ ดแลสขภาพตนเอง -จดเขาโครงการรกษเอว ลดพงของโรงพยาบาล

27

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ผลการดำาเนนงานจากการทไดนำาวธการดำาเนนงานองคกรไรพงมาบรณาการรวม

กบงานโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ภายใตหลการ 3 อ. ประกอบกบ

ผอำานวยการโรงพยาบาลบางปะกงไดใหความสำาคญและสนบสนนการ

ดำาเนนงานอยางตอเนอง และการไดความรวมมอจากบคลากรทก

คนในหนวยงาน มผลทำาใหการดำาเนนงานดานตาง ๆ มความชดเจน

เปนรปธรรมมากขน เชน การวางแผนงานยทธศาสตรระดบเครอขาย

การประกาศนโยบายถอปฏบตระดบองคกร แตงตงคณะกรรมการดำาเนน

งาน การสรางเครอขายกบองคกรภายนอก ถายทอดองคความรแก

แกนนำาระดบตาง ๆ ฯลฯ มการตดตามประเมนผลอยางตอเนอง

สำาหรบกจกรรมทสำาคญๆ ทไดดำาเนนการไปแลวมดงน

ลำาดบ กจกรรม ระยะเวลา ผเขารวมกจกรรม

1

ทดสอบสมรรถภาพรางกายตรวจรางกาย ประเมนดานอารมณและพฤตกรรมสขภาพปละ 2 ครง

เดอนมกราคมและกรกฎาคม

บคลากรทกคน

2อบรมเชงปฏบตการ การปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพดวย 3 อ.

เดอนธนวาคม กลมเสยงและเสยงมากจำานวน 67 คน

3 โครงการรกษเอว ลดพง ตลอดปกลมเสยงและเสยงมาก

4กลมเสยงรบประทานอาหารสขภาพทกวนพฤหสบด

ตลอดปกลมเสยงและเสยงมาก

5สงเสรมการออกกำาลงกาย ภายใตการดำาเนนงานของชมรม 6 ชมรม

ทกวนตามความตองการและถนด

บคลากรทกคน

6จดแขงขนกฬาภายในของแตละชมรมชมรมละ 1-2 ครง ภายในร.พ. 1 ครง

ตลอดป บคลากรทกคน

28

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

7ถายทอดองคความรการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพดวย 3 อ. แกนนำาเครอขาย

ตลอดปอบต., อสม., คร,สถานประกอบการ

8ถายทอดองคความรการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพดวย 3 อ. กลมขาราชการและประกนสงคม

ตลอดปกลมขาราชการและประกนสงคม 60 คน

9อบรมการเสรมสรางพลงใจในการทำางาน สำาหรบกลมลกจางปละ 1 ครง

เดอนธนวาคมกลมลกจางประจำาและลกจางชวคราว

10 สวดมนต นงสมาธ ทกวนพฤหสบด ตลอดป บคลากรทกคน

ผลการดำาเนนงานตามตวชวดทสำาคญของบคลากร (Performance Indicator)

ตวชวด เปาหมาย ป 2549 ป 2550 ป 2551

1. รอยละของบคลากรเขารบการตรวจรางกาย ประจำาป

100 100 100 100

2. รอยละของบคลากรทออกกำาลงกาย อยางนอย 3 วน/สปดาห ครงละ 30 นาท

80 47.34 66.63 74.76

3. รอยละของบคลากรวงทดสอบ ผานเกณฑกำาหนด

60 36.05 51.29 67.49

4. รอยละของบคลากรทมเอวไมเกนมาตรฐาน 70 64.87 72.91

5. รอยละบคลากรทมระดบไขมนในเลอดปกต 70 60.40 62.43 70.46

6. รอยละของบคลากรมระดบความเครยดปกต 80 76.26 86.67 88.06

7. รอยละของคะแนนเฉลยพฤตกรรมสขภาพ 70 - 70.65 79.28

ปญหา/อปสรรค แนวทางแกไขปญหาสอประชาสมพนธมไมเพยงพอกบกลมเปาหมาย บางครงจดทำาเองขาดความ

สวยงาม ไมนาสนใจ

29

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

จดเดนของการดำาเนนงาน1. ใชหลกการดำาเนนงานไดครบ 3 อ.

2. สามารถสรางเครอขายไดครอบคลมทกกลมเปาหมายทงภาค

รฐและเอกชน องคกรทองถน ชมชน โรงเรยน สถานประกอบการ

3. ในการดำาเนนงานใชกลยทธการสนบสนนและสรางแรงจงใจให

บคลากรสมครใจในการปฏบต การปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพดวย 3 อ.

4. การปฏบตงานดานตาง ๆ ของคณะกรรมการมความคลองตว

เพราะมพนฐานจากการดำาเนนงานโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ทำาให

ดำาเนนงานไดอยางตอเนอง

5. นำาบคลากรกลมรกษเอว ลดพง (กลมเสยง) ใหเปนคณะ

กรรมการองคกรไรพง เพราะสามารถเขาใจถงความรสกและพฤตกรรม

สขภาพของกลมเสยงไดอยางด โดยใหดำาเนนการจดกจกรรม 3 อ. ทก

วนศกรท 3 ของเดอนเวลา 13.00 – 16.00 น. ซงแบงกลมเสยงออกเปน

6 กลม ใหทกกลมเปนผรวมคด รวมรบผดชอบในการจดกจกรรม สราง

แรงจงใจในการใหรางวลการแขงขนลดนำาหนก ลดรอบเอวเปนกลม ใน

การจดกจกรรมแตละครงไดรบความรวมมอจากกลมเสยงและเจาหนาท

ทวไปเปนอยางด ไดรบการตนตว ตนเตนเราใจ บรรยากาศสนกสนาน

และใหกำาลงใจซงกนและกน

ถอดบทเรยนร1. การเฝาระวงกลมปกตนน มการกำาหนดอายทเรมเจาะเลอด

ตรวจระดบไขมนในเสนเลอดคอ 35 ป พบวา ป 2550 กลมทเรมเจาะ

เลอดมระดบไขมนในเสนเลอดสงถง 7 ราย ดงนน ควรจดกจกรรมปองกน

สำาหรบกลมปกตใหชดเจน และควรเรมตรวจระดบไขมนในเสนเลอดเมอ

อาย 30 ป

2. กลยทธการดำาเนนงาน ใชวธการมสวนรวมคดเอง ปฏบตเอง

30

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ระบบบงคบจะไดรบความรวมมอนอย

3. การสรางเครอขายภายนอก จะเปนแรงกระตนบคลากรของโรง

พยาบาลทกคนในการพฒนาพฤตกรรมสขภาพใหดขน เพอเปนแบบอยาง

ทดแกเครอขาย

แผนงานในอนาคต1. จดตงคลนกไรพง เปดใหบรการแลว กำาลงวางแผนระบบการ

ดำาเนนงานใหมรปแบบชดเจนขน

2. สรางแบบแผนการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพดวย 3 อ.

ผปวยในเฉพาะโรคและญาต

3. ดำาเนนงานคายปรบเปลยนพฤตกรรม ในกลมผปวยทควบคม

พฤตกรรมสขภาพยาก เชน ผปวยเบาหวานทควบคมระดบนำาตาลใน

เสนเลอดไมได ผปวยความดนโลหตสงทควบคมระดบความดนโลหตไม

ได

จากการดำาเนนงานโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพและองคกร

ไรพงทผานมา เจาหนาทสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพไดอยาง

ถกตองเหมาะสม ลดนำาหนกและรอบเอวไดตามเปาหมาย ทำาใหเจา

หนาทมสขภาพดขนตามลำาดบ ในขณะเดยวกนโรงพยาบาลบางปะกง

กไดขยายเครอขายไปยงกลมเปาหมายตางๆ ทงภาครฐและเอกชน

ไดอยางครอบคลม ทำาใหประชาชนตนตวในการดแลสขภาพของตนเอง

มากขน และตระหนกถงการปองกนโรคทเกดจากพฤตกรรมสขภาพ ถง

แมการดำาเนนงานจะไดผลตามวตถประสงคทตงไว แตเราไมหยดอยแค

น เพราะวายงมประชาชนอกเปนจำานวนมากทยงไมรถงวธการปฏบต

พฤตกรรมสขภาพทถกตอง จงตองวางแผนการดำาเนนงานโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพและองคกรไรพงอยางตอเนองและเขมขนขน ในอนทจะ

ทำาใหประชาชนมคณภาพชวตทดขนตอไป

31

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

โครงการ “ไรพง หนสวย สขภาพด บงเกดทโรงพยาบาลเพชรบรณป 2551-2552”

(Good F igure in sound body at Phetchabun hospital)

30

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ขอมลทวไปโรงพยาบาลเพชรบรณเปนโรงพยาบาลทวไป มขนาด 509 เตยง

มบคลากรทงหมด 1,076 คน บรหารงานโดยนายแพทยไพโรจน

ตงยงยง ผอำานวยการโรงพยาบาลเพชรบรณ บคลากรทมภาวะ

โภชนาการเกน โดยม รอบเอวและคา BMI เกนเกณฑมาตรฐาน

จำานวน 169 คน คดเปนรอยละ 15.7 แยกเปนเพศหญง จำานวน

133 คน และเพศชายจำานวน 36 คน

กลมเปาหมาย แยกเปน 2 กลม คอ1 กลมทมรอบเอวและ BMI เกนเกณฑกำาหนด จำานวน 169 คน2 กลม ปกต จำานวน 907 คน

มวธการดำาเนนงานจนเกดกจกรรมสำาคญๆทนำาไปสการเปนองคกรไรพงมอะไรบาง

1. สำารวจขอมลทางดานระบาดวทยาของโรคอวนลงพงใน

บคลากรทกกลมงานของโรงพยาบาลเพชรบรณโดยการเดนสำารวจเชงรก

วดรอบเอวและชงนำาหนก ประเมนคา BMI และวเคราะหขอมลจากการ

ตรวจสขภาพประจำาป เพอนำาขอมลมาวางแผนการจดทำาโครงการฯ

2. จดทำาโครงการฯ เพอขออนมต (วนท 29 กรกฎาคม 2551)

3. แตงตงคณะทำางานองคกรตนแบบไรพง หนสวย สขภาพด

ในโรงพยาบาลเพชรบรณกำาหนดหนาทความรบผดชอบ การดำาเนนงานท

ชดเจน โดยดำาเนนงานในรปแบบการดำาเนนงานเปนทมสหวชาชพหลาก

หลายสาขาทเกยวของ (วนท 4 สงหาคม 2551)

33

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

4. ประชมคณะทำางานฯ โดยนายแพทยไพโรจน ตงยงยง

ผอำานวยการโรงพยาบาลเพชรบรณเปนประธานรวมระดมสมอง

กำาหนดนโยบายการดำาเนนงานขององคกรเพอเชอมโยงลงสการ

ปฏบต (วนท 4 สงหาคม 2551)

5. ประชาสมพนธทกรปแบบทางดานเสยงตามสายเปดสปอต

เชา-เยน ปดปายโปสเตอรประชาสมพนธ และทำาหนงสอถงหวหนา

กลมงานแจงใหคณะทำางานฯและกลมเปาหมายเขารวมประชม

โครงการฯ ตามโปรแกรมควบคมนำาหนกและลดรอบเอว

6. จดอบรมใหความรเรอง Metabolic syndrome เรองการ

ปฏบตตวตามโปรแกรมลดนำาหนกและลดรอบเอวโดยการปรบเปลยน

พฤตกรรมสขภาพดานการบรโภคอาหาร การออกกำาลงกายและทกษะ

การจดการดานอารมณ ตามโปรแกรม 12 สปดาห แกหวหนาหนวย

บรการและบคลากรกลมเปาหมายจำานวน 200 คน (วนท 8 สงหาคม

2551)

7. จดคลนกไรพง ไรโรค ทกลมงานสขศกษาทกวนศกรของ

สปดาห จำานวน 12 สปดาห และเวทถอดบทเรยนในสปดาห ท 1 โดย

สปดาหท 5 และ สปดาหท 9

ทมสหวชาชพประกอบดวยแพทย พยาบาล นกโภชนากร นกวชาการ นกจตวทยา นกกายภาพบำาบด เจาหนาทเทคนคการแพทย และเจาหนาทโสตฯ โดยจดกจกรรมดงน

1. ชงนำาหนก วดรอบเอวและความดนใหกลมเปาหมาย หาก

รอบเอวหรอนำาหนกลด ตดรปหวใจและแจกของทระลก พรอมสมผส

มอกบทมผบรหารและทมสหวชาชพทกคนพรอมคำาชนชม “เยยมมาก

คณสามารถทำาได” อกทงใหดาวเดนไรพงไรโรคแตละหนวยบรการ

34

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

เลาเรองราวทประสบความสำาเรจและรวมถอดบทเรยนดวยกน

2. สำาหรบกลมทไมสามารถควบคมนำาหนกไดทมสหวชาชพจะ

รวมวางแผนตวตอตวโดยประเมนพฤตกรรม ตามแบบประเมนการ

ออกกำาลงกาย การรบประทานอาหารทบทวนอาหารตามโซนสแดง

สเหลอง สเขยว ผหญงไมเกน 1,200 กโลแคลอร และผชายไมเกน 1,600

กโลแคลอร การออกกำาลงกาย โดยเดนเรวในระยะทาง 4 กโลเมตร ใช

เวลา 40-45 นาท ออกกำาลงกายแอโรบคความหนกของแรงปานกลาง

จนรองเพลงไมไพเราะ

3. ทบทวนองคความรตามโปรแกรมและกฎเหลก 6 ขอ ทกครง

โดยเนนภาพอนตรายจากโรคเรอรงเพอกระตนความรสกพรอมแจกรางวล

สำาหรบคนทสามารถตอบคำาถามได

4. การพบกนแตละคร งเจาหนาท โสตฯจะนำาภาพวดทศน

เกบตกในบรรยากาศแตละครงมาฉายใหชมเพอสรางบรรยากาศของ

ความสนกสนานและเหนภาพความกาวหนาของการลดนำาหนกและ

ลดรอบเอว

5. กอนถอดบทเรยนจะสวดมนตและฝกนงสมาธฝกการหายใจ

เวลา 15 นาท ทกครง

6. สำาหรบผทมอาการผดปกตสงพบแพทย หากเครยดหรอ

คบของใจพบนกจตวทยา บาดเจบจากการออกกำาลงกายพบ

นกกายภาพ ปญหาเรองอาหารพบนกโภชนาการ ทมพยาบาลและ

นกวชาการสาธารณสขคนหาพฤตกรรมสขภาพทไมถกตองรวม

วางแผนการปรบเปลยนพฤตกรรมฝากความหวงวา “เราเชอวาคณ

ตองทำาได”

7. ปดทายดวยสาธตการออกกำาลงกายเฉพาะสวนจากแกนนำา

การออกกำาลงกายทหลากหลายอาทเชน การเคอลอพ ซทอพ การ

ใชยางยด การบรหารสวนเอว โยคะฯลฯ

35

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

8. คดเลอกกลมอาสาสมครทเปนตนแบบดาวดวงเดนไรพง

หนสวย สขภาพด ในหนวยบรการแตละหนวยบรการในแตละเดอนเพอ

เปนแกนนำากระตนใหกลมอาสาสมครสามารถปรบเปลยนพฤตกรรม

สขภาพ ทพงประสงค

9. จดฮอตไลนปรกษาปญหาสขภาพและโปรแกรมควบคม

นำาหนกทกลมงานสขศกษา โทรศพท 0-5671-7624 เบอรภายใน 2007

ฮอตไลนสายสขภาพจตทกลมงานจตเวช โทรศพท 0-5671-7606 เบอร

ภายใน 2022

10. เปดสปอตใหความรเรองไรพง ไรโรคใหความรเสยงตามสายใน

โรงพยาบาลทงตอนเชาและบาย

11. จดรายการสขภาพดเพอคณทสถานวทยกระจายเสยงแหง

ประเทศไทย จงหวดเพชรบรณ FM.102.75 MHz ทกวนพธ และ

จดรายการเสยงตามสายในโรงพยาบาลทกวนพฤหสเพอเปนการใหความ

รและสรางกระแสตนตวใหกลมเปาหมายไดตระหนกและเหนความสำาคญ

ในการปรบเปลยน พฤตกรรม เชญบคคลตนแบบสมภาษณถงความสำาเรจ

ในการปรบเปลยนพฤตกรรม และเปดสายหนาไมคแจกของรางวล

12. จดกจกรรมออกกำาลงกายเตนแอโรบค ในวนจนทร วนพธ และ

วนศกร ชวงเวลา 15.30-16.30 น.

13. จดใหบรการอาหารแคลอรตำาในราคาตนทนพรอมบอกปรมาณ

แคลอรใหบรการชวงกลางวน ทกวน

14. อาสาสมครสมครทเขารวมโปรแกรมฯ เมอพบปญหาดาน

สขภาพสงพบทมสหวชาชพแตละสาขา

15. จดเวทมอบใบประกาศเกยรตคณแกคณะทำางานทขบ

เคลอนใหโครงการฯ ประสบความสำาเรจและบคลากรบคคลตนแบบ

ไรพง หนสวย สขภาพด ในองคกรในสปดาหสดทายของโปรแกรม

และรวมระดมสมอง เพอการดำาเนนงานทยงยนโดยชวยกนกำาหนด

36

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

นโยบายสาธารณะเพอถอเปนพนธะสญญาของบคลากรทกคน

16. สำาหรบกลมบคลากรในโรงพยาบาลทไมไดเขารวมกจกรรม

จำานวน 907 คน ไดดำาเนนการจดกจกรรม Buddy เพอนซ 1 ตอ 5

ใหทกคนในองคกรมความรเรองพชตพงพชตโรคในสปดาหท 13-14

ของโปรแกรมฯ (วนท 1-14 พฤศจกายน 2551) โดยใหหวหนาหนวย

บรการจำานวน 65 หนวยกบกลมผทเขารวมโปรแกรมฯจำานวน 169 คน

เปนแกนนำาใหความรเรองภาวะอวนลงพงกบการปรบเปลยนพฤตกรรม

สขภาพ สการมสขภาพด พรอมแจกคมอพชตพง พชตโรคคนละ 1 เลม

17. จดกจกรรมดำาเนนการไรพง หนสวย สขภาพด ตอในโครงการ

ท 2 (เดอนมกราคม-พฤษภาคม 2552)

โดยรบสมครบคลากรในโรงพยาบาลทไมสามารถลดนำาหนก

และรอบเอวไดในโครงการแรก รวมกลมกนกลมละ 5 คน จำานวน

10 กลม จำานวน 50 คน เขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรม 3อ.

ตามกฎเหลก 6 ขอ จดเงนรางวลใหสมาชกกลมทสามารถลดนำาหนก

และรอบเอวได จำานวน 5 รางวลๆละ 500 บาท ถง 1,000 บาท

18. ควบคม กำากบตดตาม และประเมนผลทกกจกรรม

19. สรปและประเมนผลดำาเนนงาน

นวตกรรมองคกรตนแบบไรพง

2. นวตกรรมในการดำาเนนงานเกดจากการระดมสมองของคณะ

ทำางานและทมสหวชาชพนวตกรรมดานแนวคดและกระบวนการ

37

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

พลงอนไอรกและฟตใหสมสวน Power of tender love and f ifit to f ifirm. โดยแบงเปน 2 ดาน ดงน

1. ดานจตใจเนนเรองพลงอนไอรก “Power of tender love”

จากทมผบรหาร ทมสหวชาชพและเพอนรวมงาน สรางแรงจงใจ ในการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมตามโปรแกรมฯ โดยการสมผสมอสอบถามใหกำาลงใจ

การตดสตกเกอรหวใจในบตรนดและคำาพดทชนชมและใหกำาลงใจ (เยยมมาก

คณทำาได, ลองดซเราเชอวาคณทำาได) ใชสอทกรปแบบประชาสมพนธชนชม

ใหเพอนรวมงานและบคคลในสงคมไดรบร

2. ดานรางกายเนนเรองฟตใหสมสวน “Fit to f irm”

การออกกำาลงกายบรหารเฉพาะสวนเอวและหนาทอง โดยการเคอลอพ

ซทอพและการบรหารสวนเอวใหไดวนละ 100-150 ครงตอวน

3. มนโยบายสาธารณะ

3.1 ในระยะแรก กำาหนดนโยบายองคกรไรพงโดยทม

ผบรหารและคณะทำางาน

38

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

กำาหนดกฎเหลก 6 ขอและตารางการกำาหนดปรมาณอาหาร

ภายใน 1 วน เพอความชดเจนในการปรบเปลยนพฤตกรรมของ

กลมเปาหมายทเขารวมโปรแกรมลดนำาหนกและรอบเอว โดยทบทวน

ความรทกครงทมาตามกำาหนดนด

กฎเหลกการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 อ.

(อาหาร การออกกำาลงกายและอารมณ)

ตารางการกำาหนดปรมาณอาหารใน 1 วน ในกลมโภชนาการเกน

เพศ พลงงาน(กโลแคลอร)

ขาว(ทพพ)

ผก(ทพพ)

ผลไม(สวน)

เนอสตว(ชอนกนขาว)

นมพรองมนเนย(แกว)

ชาย 1,600 8 6 4 7 2

หญง 1,200 6 5 3 6 1

เกณฑกำาหนด ผลไมหนงสวน จำาแนกไดดงน

1. ผลไมผลเลก เชน ลำาไย เทากบ 6-8 ลก

2. ผลไมขนาดกลาง เชน ชมพ เทากบ 1-2 ลก

3. ผลไมตดเปนคำา เชน แตงโม เทากบ 6-8 คำา

กฎเหลก 6 ขอ ทควรปฏบต

1. กนอาหารใหครบ 3 มอ หลกเลยงอาหารโซนสแดงเนนรบ

ประทานอาหารโซนสเขยว

2. ลดปรมาณอาหารทกมอทรบประทาน งดของหวาน ของทอด

กะท นำาอดลม และเหลาเบยร

3. ถารสกหวระหวางมอ หากจกรรมทำา ดมนำามากๆ หรอผลไม

ไมหวานเพยงคำาสองคำา

4. เคยวอาหารชาๆ ประมาณ 30 ครงตอคำา

39

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

5. ออกกำาลงกายใหเหนอยจนรองเพลงไมไพเราะทกวน วนละ

40-60 นาท

6. อยอยางมความสขเพราะไมรวนตาย ปญหามหนทางแกได

เสมอ

3.2. กำาหนดนโยบายสาธารณะในการดำาเนนงานระยะ

ท2 ในปงบประมาณ2552 กำาหนดโดยบคลากร

ทกภาคสวนในโรงพยาบาลเพชรบรณ เพอการดำาเนน

งานอยางยงยน

นโยบายสาธารณะ คอ “มงสไรพง หนสวย สขภาพด ดวยการปรบเปลยน 3 อ. ใหสมดล”

4. ปจจยสความสำาเรจ

4.1. จากการประเมนผล

1. สมาชกองคกรไรพง หนสวย สขภาพด ในโรง

พยาบาลเพชรบรณมความพงพอใจในโครงการฯ

โดยรวมอยทมากถงมากทสดอยทรอยละ 90.56

2. สมาชกกลมเปาหมายทงกลมรอบเอวเกนและกลม

ปกตมความรเกยวกบโรคอวนลงพงเพมขนมากกวา

รอยละ 80

3. สมาชกกลมนำาหนกและรอบเอวเกนเกณฑ เขารวม

โปรแกรมควบคมนำาหนกและปฏบตตามโปรแกรม

ทกำาหนดไวในคลนกไรพงไรโรคทกสปดาหและรวม

กจกรรมเพอนชวยเพอนบอกตอรวมถอดบทเรยน

จำานวน 3 ครง มากกวารอยละ 50

40

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

4. ในการดำาเนนงานระยะแรก (ป 2551) สมาชกกลม

กลมนำ าหนกและรอบเอวเกนเกณฑ สามารถ

ลดนำาหนกไดรอยละ 49.41 ลดรอบเอวไดรอยละ

77.98

ลดรอบเอวได 5 ซ.ม. จำานวน 66 คน คดเปน

รอยละ 39.29

ลดนำาหนกไดรอยละ 5-10 ของนำาหนกตวกอนเขา

โปรแกรมฯ จำานวน 25 คน คดเปนรอยละ14.88

การดำาเนนงานระยะท 2 (ป 2552) รบสมครสมาชกทไมสามารถ

ลดนำาหนกและรอบเอวไดในระยะแรก เขารวมโครงการระยะท 2 โดย

แขงขนกนเปนกลมๆ ละ 5 คน พบวา สามารถ

ลดนำาหนกไดรอยละ 62 ลดรอบเอวไดรอยละ 84

ลดรอบเอวได 5 ซ.ม. จำานวน 14 คน คดเปนรอยละ 28

ลดนำาหนกไดรอยละ 5-10 ของนำาหนกตวกอนเขาโปรแกรมฯ

จำานวน 4 คน คดเปนรอยละ 8

5. มสมาชกตนแบบไรพง (Best practice model)

ทกหนวยบรการ

6. ไดขยายผลการดำาเนนงานสองคกรตางๆทงภาค

รฐและเอกชน และรบเกยรตเปนทมวทยากรให

องคกรตางๆ กวา 50 องคกร ทงในจงหวดเพชรบรณ

และตางจงหวด

4.2. จากองคประกอบสความสำาเรจ

1. วสยทศนของผบรหาร (DIRECTOR’s VISION)

2. การทำางานเปนทม/การมสวนรวมของทกภาคสวน

(TEAM WORK / PARTNERSHIP)

41

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

3. การจดแผนเปลยนแปลงพฤตกรรมและสรางบรรยากาศ

ใหเกดแรงจงใจ (PROMOTION PLAN/

MOTIVATIONAL APPROACHES)

4. การฝกพฒนาทกษะจากเวทถอดบทเรยน(SKILL

TRAINING)

5. การใหรางวลและการสรางแรงสนบสนนทางสงคม

(REWARD AND SOCIAL SUPPORT)

6. เรยนรจากความลมเหลว (DARE TO FAIL)

7. ความมงมนและความจรงใจของทมงาน

(DETERMINATION AND SINCERITY)

5. ขอจำากดในการดำาเนนงาน

1. วถชวตการทำางานทแตกตางกนของบคลากรท เขา

โปรแกรมฯทำาใหไมสามารถเขารวมกจกรรมไดอยาง

ตอเนอง

2. กลมบคลากรท เขารวมโปรแกรมควบคมนำาหนกและ

รอบเอวเปนกลมทใหญเกนไปทำาใหทมสหวชาชพมเวลา

จำากดในการประเมนว เคราะหพฤตกรรมและรวม

วางแผนการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ

3. ขาดแรงสนบสนนในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพจาก

บคคลในครอบครว

4. กลมเปาหมายทมโรคประจำาตวดานสขภาพไมสามารถ

ออกกำาลงกายหรอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพตาม

โปรแกรมทกำาหนดได

42

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

6. ขอเสนอแนะเพอขยายการดำาเนนงานในอนาคต

ควรจดโปรแกรมลดนำาหนกและลดรอบเอวในกลมบคลากรทม

ความสมครใจและมความมงมนในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ ควร

จดในกลมละประมาณไมเกน 50 คน ในกลมของบคลากรทเขาโปรแกรม

ทไมควรแตกตางกนมากทงในดานวถชวตการทำางานและโรคประจำาตว

และควรมกจกรรมการดำาเนนงานกระตนเชงสรางสรรคไมกดดนหรอสราง

ความเครยดอยางตอเนองและจรงจง

ประวตบคคลตนแบบโครงการไรพง หนสวย สขภาพด โรงพยาบาลเพชรบรณ

กอนเขาโครงการฯ หลงเขาโครงการฯ

นายแพทยประสทธ คงเกด อาย 54 ป สตแพทยโรงพยาบาล

เพชรบรณ สมรสกบนางวลาสน คงเกด อาชพรบราชการคร โรงเรยน

เพชรพทยาคม จงหวดเพชรบรณ มบตรชายหนงคน มความสขและ

รกในการอทศตนเพอชวตการทำางาน ยดหลกการดำาเนนชวต

43

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

“อปสรรคคอแบบทดสอบความเขมแขงและความกลาหาญ ตองใชเวลาในการกาวขามปญหาอปสรรค”

■ นำาหนกกอนเขาคลนกไรพงไรโรค นำาหนก 81 ก.ก. BMI.25.8

รอบเอว 103 เซนตเมตร

■ นำาหนกหลงเขาคลนกไรพงไรโรค นำาหนก 72 ก.ก. BMI.23

รอบเอว 90 เซนตเมตร

■ ผลลพธ นำาหนกลด 9 ก.ก. รอบเอวลด 13 เซนตเมตร

พฤตกรรมสขภาพกอนเขาโปรแกรมควบคมนำาหนกและลดรอบเอว

ไม ร บประทานอาหารม อ เช าด มแต กาแฟและขนมเค ก

รบประทานอาหารหนกมอเยนเวลา 16.30 น.หลงจากทำาคลนกสวน

ตว เวลา 20.00 น.จะรบประทานขนมหวานของไทยและผลไมหวานๆ

กอนนอน ชอบรบประทานอาหารจบจบ อาหารโปรดคอหมสามชน

ขาวขาหม อาหารประเภทของหวาน ของมนและของทอด ตดรสหวาน

โดยเฉพาะขนมหวานตองรบประทานกอนนอนทกวน ไมเคยสนใจทจะ

ควบคมอาหาร หวเมอไหรทานเมอนน เนองจากมภาระงานมากทำาให

ไมสนใจทจะออกกำาลงกาย

แรงจงใจทอยากลดนำาหนกผลการตรวจสขภาพประจำาปพบวามความดนโลหต 140/90

mmHg รสกอดอดและเหนอยงาย ไดยนสปอตไรพง ไรโรคจากเสยง

ตามสายจากงานประชาสมพนธในโรงพยาบาลเพชรบรณทำาใหสนใจ

จะเขารวมโครงการไรพง หนสวย สขภาพด จงขอคำาแนะนำา และ

รบเอกสารคมอการลดนำาหนกจากกลมงานสขศกษา นำาไปศกษาและ

ปฏบตตามโปรแกรมฯ

44

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

เรองราวขณะเขาโปรแกรมฯเรมปฏวตตนเองโดยการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพใหม

รบประทานอาหารม อ เช างดด มกาแฟเลกรบประทานจบจบ

รบประทานอาหารครบ 3 มอ มอเยนรบประทานอาหารกอนนอน

4 ชวโมง งดอาหารประเภทของหวาน ของมนและของทอด โดยเนน

รบประทานอาหารปลา ผกและผลไมรสไมหวาน รบประทานอาหาร

ประเภทนำาพรก ประเภทตม นงและยาง หลงจากเลกทำาคลนกสวน

ตวตอนเยนรบประทานผลไมรสไมหวานแทนเชนแอปเปลหรอฝรง

งดขนมหวานและดมนำามากๆ ปกตภรรยาจะปรงอาหารใหรบประทาน

ทงครอบครวจงเปนการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพในการบรโภคทง

ครอบครวเลยทเดยว การออกกำาลงกายเนนการเดนเรว เดนขนบนไดแทน

การใชลฟทและปนจกรยานไปทำางาน ออกกำาลงกายเฉพาะสวนโดยการ

ทำาเคลอรอพวนละ 60-100 ครงตอวน มความภาคภมใจทไดเปนบคคล

ตนแบบและประธานชมรมไรพง หนสวย สขภาพด ชกชวนบคลากรใน

หองคลอดและหองผาตดเขารวมโครงการฯโดยเสรมแรงดานการสราง

กำาลงใจและความมงมนในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทถกตอง

ผลดตอสขภาพความดนโลหตปกต ไมรสกเหนอยหรออดอดเวลาทำางานและเวลา

นอน รสกสดชนกระปรกระเปรา เคลดลบการลดนำาหนกเชอมนและ

ศรทธาในพลงใจทมงมนของตนเองวา

“มอบสงทดทสดใหกบตนเอง เราทำาได ”

45

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

Learning by Doing, Fair and Funสองคกรไรพงทมคณภาพ ทโรงพยาบาลคายสรศกดมนตร ภาครวมใจไรพงจงหวดลำาปาง

พนม จอมอนตา

46

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

โรงพยาบาลคายสรศกดมนตร เปนโรงพยาบาลทหารทมความ

มงมน จะเปนเลศดานบรการมมาตรฐานการรกษาพยาบาลเปนท

ยอมรบของทหารและประชาชน ภายใตพนธกจและอดมการณ ท

จะใหการรกษาพยาบาลทมคณภาพ ธำารงไวซงมาตรฐานวชาชพ

คณธรรมจรยธรรมตามมาตรฐานสากล ดวยความตระหนกเคารพสทธ

ผปวย ยดผปวยเปนศนยกลาง เพอใหผใหบรการและผรบบรการมสขภาพ

ด รวมทงปรบปรงประสทธผลอยางตอเนอง ปฏบตภารกจไดตามทไดรบ

มอบหมาย จากหนวยเหนออยางมประสทธภาพ เชอมนในการทำางาน

เปนทม มงมนพฒนาตนเองและทมงาน

“แรงจงใจททำาใหโรงพยาบาลคายสรศกดมนตร เขารวมโครงการคน

ลำาปางอมกาย อนใจ ไรพง เพราะองคกรของเราเชอมนวา คนมคณภาพ

งานจงจะไดคณภาพ บคลากรตองดแลสขภาพตนเองเพอเปนตนแบบของ

สขภาวะ เพราะโรงพยาบาลคายสรศกดมนตรไดรบการรบรอง HPH ของ

กรมอนามยและกำาลงดำาเนนการ เขาสการเปนโรงพยาบาลคณภาพ ทเรา

ประทบใจคอภายหลงจากทเราสมครเขารวมโครงการชมชน องคกรไรพง

ตนแบบ สำานกงานสาธารณสขจงหวดลำาปาง ไดใหเกยรตเชญองคกรเขา

รวมเปนองคกรนำารององคกรไรพงของจงหวดลำาปาง พวกเราบคลากรใน

โรงพยาบาลคายสรศกดมนตร จะรวมกนมงมนในการมสขภาพดทงกาย

และใจเหมาะสมกบการเปนกำาลงพลในหนวยทหารกองทพบก โดยเรม

ตนทภาวะไรพงซงจะนำาไปสองคกรทมประสทธผลคนมประสทธภาพใน

ทสด” พ.อ.วฒไชย อศระ ผอำานวยการโรงพยาบาลคาย สรศกดมนตร

เลาถงแรงจงใจทสมครเขารวมโครงการคนลำาปางอมกาย อนใจ ไรพง

ผลการตรวจรางกาย การสำารวจพฤตกรรมการบรโภคอาหารและ

การออกกำาลงกายของบคลากรในโรงพยาบาลคายสรศกดมนตร พบวา

เจาหนาทระดบลกจาง จำานวน 181 คน อายมากกวา 35 ป จำานวน ๖๖

คน คดเปนรอยละ ๓๖.๔ มคาดรรชนมวลกาย (BMI) มากกวา ๒๓ กก./

47

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ตรม. รอยละ ๓๓.๗ รอบเอวมากวา ๘๐ /๙๐ ซม. รอยละ ๓๕.๓๕ วด

ความดนโลหตไดมากกวา ๑๒๐/๘๐, ๑๓๐/๙๐ mmHg คดเปนรอยละ

๘.๒๘ นำาตาลสงมากกวา ๑๔๐ mg% รอยละ ๐.๕ สำาหรบผลจากการ

คดกรองประวตและพฤตกรรมความเสยงโรคหลอดเลอด ระดบลกจาง

เพอคนหาโรคเบาหวาน อายมากกวา ๓๕ ป รอยละ ๑๔.๙ มประวต

ครอบครว รอยละ ๒๐.๔๔ ม BMI มากกวา ๒๓ กก./ตรม. รอยละ

๑๗.๑๒ การคดกรองโรคความดนโลหตสง รอยละ ๒๑.๕๔ มประวต

ครอบครวปวยดวยโรคความดนโลหตรอยละ ๒๙.๘๓ BMI มากกวา

๒๓ กก./ตรม. รอยละ ๑๘.๗๘

สวนผลตรวจรางกาย ขาราชการประจำาป ๕๑ จำานวน ๑๕๙ คน

พบ BMI มากกวา ๒๓ กก./ตรม. รอยละ ๒๓.๘๙ วดความดนโลหต

ไดมากกวา ๑๒๐/๘๐, ๑๓๐/๙๐ mmHg รอยละ ๑๒.๕๗ นำาตาลสง

รอยละ ๑๑.๓๒ Cholesterol เกนคาปกต รอยละ ๓๙.๖๒ Triglyceride

เกนคาปกตรอยละ ๑๐.๐๖ Alkaline phosphate เกนคาปกต รอยละ

๐.๖๒ Uric acid เกนคาปกต รอยละ ๘.๘๐

จากผลการคดกรองความเสยงขาราชการประจำาป ๒๕๕๑ จำานวน

๑๒๐ คน พบอายมากกวา ๓๕ ป ๘๕ คน คดเปนรอยละ ๗๐.๘๓

BMI มากกวา ๒๓ กก./ตรม. รอยละ ๕๑.๖๖ โรคเบาหวาน รอยละ

๖.๖๖ โรคความดนโลหตสง รอยละ ๓.๓๓ และผลการคดกรองประวต

และพฤตกรรมความเสยงโรคหลอดเลอด โรคความดนโลหตสงและโรค

เบาหวาน ขาราชการพบ DM อายมากกวา ๓๕ ป จำานวน ๔๕ คน

คดเปนรอยละ ๓๗.๕ พบมประวตครอบครว รอยละ ๒๖.๖๖ BMI

มากกวา ๒๓ กก./ตรม. รอยละ ๓๐.๘๓ โรคความดนโลหตสงอาย

มากกวา ๓๕ ป รอยละ ๓๓.๓๓ มประวตครอบครว รอยละ ๔๐.๘๓

BMI มากกวา ๒๓ กก./ตรม. รอยละ ๓๐

48

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

นอกจากนจากการประเมนพฤตกรรมตามแบบประเมน โดย

เลอกกลมตวอยาง ๖๐ คน จำานวน ๒๐ ขอ พบวาพฤตกรรมทดแต

ทำาเปนประจำานอย คอ กนปลาอยางนอยวนละมอ ดมนมขาดมนเนย

วนละแกว ออกกำาลงกายสปดาหละ ๕ วน ออกกำาลงกายวนละ ๓๐ นาท

กนผลไมวนละ ๒-๓ สวน กนผกมากกวาวนละ ๓ ทพพ

พนโทหญง อสาห แสงทองหรอพแดง หวหนากลมงานการ

พยาบาล รองผอำานวยการโรงพยาบาลคายสรศกดมนตรเปดเผยวา

“เมอทราบผลการตรวจสขภาพ การคดกรองความเสยงและพฤตกรรม

ดงกลาว โรงพยาบาลคายสรศกดมนตร จงสมครเขารวมโครงการคน

ลำาปาง อมกาย อนใจ ไรพง เพอใหเจาหนาทไดรบการสงเสรมสขภาพ

มความรเรองสขภาวะ ความเสยง ของปญหาสขภาพ แนวทาง ๓ อ.

จนสามารถปฏบตเพอสขภาวะทด บคลากรสขภาพด มสขภาวะด และ

ปองกนโรคได สวนบคลากรทเสยงสามารถปฏบตตวปองกนไมใหเกด

โรค และ มสขภาพด สำาหรบบคลากรทมโรค สามารถดแลตนเองไมให

เกดภาวะแทรกซอนเพมและมชวตทเปนสข โดยมเปาหมายโครงการเจา

หนาททงองคกร ตวชวดของโครงการคอรอยละ ๘๐ ไดรบการชงนำาหนก

วดรอบเอว ผทรอบเอวเกนนำาหนกเกน สามารถลดรอบเอวและนำาหนก

ไดรอยละ ๕ ของรอบเอว และนำาหนกเรมตนรอยละ ๑๐๐ คนทเอวปกต

นำาหนกปกต ยงอยในเกณฑปกต สามารถปองกนโรคทปองกนไดในเรอง

พฤตกรรมสขภาพ เจาหนาทมความรและเหนความสำาคญของการออก

กำาลงกายจนปฏบตเปนนสย โดยสามารถปองกนโรคได”

พแดงเลาใหฟงตอวา “กระบวนการขบเคลอนยทธศาสตรกจกรรม

และการดำาเนนงานขนแรกเราไดแตงตงคณะกรรมการ ๑ ชด ม พ.อ.เลอก

ดานสวาง เปนประธาน มพแดงเอง พ.ท.หญงอสาห แสงทอง เปน

เลขานการ คณะทำางานประกอบดวย พ.ท.หญงหนงฤทย มหายศนนท

พ.ท.หญงศรลกษณ เหมองทอง พ.ต.หญงจราภรณ สารภเพชร

49

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

พ.ต.หญงฉตรสดา จตสมจนต พ.ต.ทองแดง อาฒยะพนธ

ร.ท.หญงจรรตน ถนจนทร ร.ต.หญงชลธชา แตงประวต คณวนทนย

กองปท และคณดวงพร มณโชต คณะกรรมการประชมเดอนละ ๑ ครง

ในวนพธสดทายบาย กจกรรมการดำาเนนงานจากมตในทประชมของ

คณะกรรมการ ใหดำาเนนการในหลายดานดานแรกคอการสรางกระแส

รณรงคตอเนองกจกรรมการประกวดคำาขวญและสญลกษณ ของโครงการ

ประชาสมพนธประกวดสญลกษณและคำาขวญ ในทสดกไดคำาขวญทรวม

แนวคด “ลดพงอกนด พชตโรคภย สขกายสบายใจ หมนออกกำาลงกายทกวน” บางคำาขวญคณะกรรมการหลายคนชอบแตไมมแนวคด ๓ อ.

เลยตกไป โรงพยาบาลคายสรศกดมนตรไดนำาคำาขวญดงกลาวไปเผยแพร

ทงโรงพยาบาล นอกจากนยงไดมการจดอบรมใหความรแกเจาหนาท

๒ ครงโดยเชญวทยากรจากสำานกงานสาธารณสขจงหวด สรางกระแส

โดยการวดรอบเอว / พง กอนและหลง เดอนครงแรกในเดอนสงหาคม

๒๕๕๑ และยงสรางกระแส โดยการประเมนพฤตกรรมตามแบบประเมน

โดยเลอกกลมตวอยาง ๖๐ คน ผล ใน ๒๐ ขอดวย”

ดาน พ.อ.น.พ.เลอก ดานสวาง ประธานคณะทำางานกลาวเพม

เตมวา “ดานการจดการสงแวดลอม เรามการปรบเปลยนโครงสรางม

สถานท ทเออตอการออกกำาลงกาย โรงพยาบาลคายสรศกดมนตร จด

ใหเพมเวลาออกกำาลงกายทหองออกกำาลงกายเปน ๑๕:๓๐ น. เปนตน

ไป (เดมเวลา ๑๖:๓๐ น.) จดใหมการออกกำาลงกายดวยการเตน

แอโรบคทกวนจนทร พธ ศกร จดใหมการแขงขนกฬา ปรบปรงใหมท

ออกกำาลงกายเพมขน จดหาอปกรณ ออกกำาลงกายเพมสำาหรบเจาหนาท

ทไมสามารถไปรวมออกกำาลงกายในททจดให มการจดกจกรรม

การออกกำาลงกาย การแขงขน เพอสรางแรงจงใจ และมรางวลใหกจกรรม

วนรวมพลคนเสอเขยวทกวนพธ ณ.ลานจามจรจดแขงขนกฬา ๓ ชนด

แอโรบค จานทวสต ฮลาฮป โดยมขอกำาหนดคอรบสมครแบบทม ไม

50

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

กำาหนดหนวยงานสามารถรวมตางหนวยได ๑ ทม จานทวสต และ ฮลาฮป

๓ คน ผลการวดรอบเอวเกนเกณฑ ๒ คนปกต ๑ คน ๑ ทม แอโรบค ๕

คน ผลการวดรอบเอวเกนเกณฑ ๓ คนขนไปใหเวลาซอม ๒ เดอน วน

สมครตองชงนำาหนก / วดรอบเอว และไดรบแจกอปกรณการซอมจาน

ทวสต ๑ อน / ๑ ทม, ฮลาฮป คนละ ๑ อน โครงการนสำาเรจเพราะ

สนก ทกคนมสวนรวม มความสามคคในหนวยงาน โดยใชกจกรรมการ

ออกกำาลงกายเปนสอ ผนำาใหการสนบสนนเอาใจใสอยางด”

ยทธศาสตรดานการสรางเสรม และเพมพลงใหบคลากรนน ได

จดการอบรมและใหความรเจาหนาทอยางนอยรอยละ ๘๐ มการสราง

องคความรใหเจาหนาทโดยการบรรยาย แจกสอจดกลมอาสาสมครทม

ผลการวดรอบเอวและนำาหนกเกน มผเขารวมกจกรรม ๕๐ คน เพอรวม

แลกเปลยนเรยนรในการปรบพฤตกรรมตนเองจดใหรางวลเพอเพมแรง

จงใจ โดยจะสรางกระแสและประชาสมพนธ สำาหรบกำาหนดการจดเลยง

อาหารวางในการประชมจะไมใหไมเกน ๒๐๐ กโลแคลอร

หลงจากนนอาสาสมครไดจดเวทแลกเปลยนเรยนร สรปผล

การดำาเนนงานจากการจดเวทแลกเปลยนเรยนรรวมพดคยในหวขอ

“ทลดไดเพราะอะไร ทลดไมไดเพราะอะไร” และคดวาจะทำาอยางไร

ตอไปพบวา เจาหนาททสามารถลดนำาหนกได ดานอาหารเพราะเลก

รบประทานขาวเหนยว หรอรบประทานลดลงไมเปนอาหารหลก รจก

สะกดใจและเลอกรบประทานอาหารเชน ไมรบประทานอาหารตอง

หาม บางคนศกษาเรองกโลแคลอรของอาหารทจะรบประทานและ

รจกเลอก ดานการออกกำาลงกาย พบวาเจาหนาทมความพยายามท

จะหาเวลาออกกำาลงกาย และเปลยนพฤตกรรมตนเอง ดานอารมณ

มความมงมนและเหนผลทมตอรางกาย สวนคนทลดไมไดเพราะ

ดานอาหาร วฒนธรรม และวถชวต เศรษฐกจของการรบประทาน

ขาวเหนยว ยงไมสามารถเปลยนแปลงได การทำางานทไมเออ เชน

51

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

การบรการ ผปวยททำาใหเวลาอาหารไมตรงเกดความหวทำาใหตองรบ

ประทานเรว และมาก อาหารทตองหามหาซอสะดวก ประกอบงาย

โดยเฉพาะเจาหนาททปฏบตงานเปนกะ การทำางานทเหนอย ไมมเวลา

ออกไปนอกหนวย จะซออาหารมารบประทานรวมกนหลากหลาย

ทำาใหรบประทานมากขน ซงโรงพยาบาลคายสรศกดมนตรตระหนก

ถงปญหาน จงไดมแนวคดทจะจดสวสดการอาหารใหกบเจาหนาท

ทอยเวร สวนการออกกำาลงกายพบวาความพยายามทจะหาเวลาออก

กำาลงกาย และเปลยนพฤตกรรมตนเองยงมไมพอ ภาระงานทำาให

ไมสามารถไปออกกำาลงกายไดและเหนอยจากการปฏบตงาน ดาน

อารมณพบวาความมงมนและ เหนผลทมตอรางกายยงมนอย ทพบเปน

แคผลการทวดแลวมคาเกน ทำาใหยงคดวาไมเปนปญหา

ผลการดำาเนนงานพบวา จำานวนคนทไดชงนำาหนกและวดรอบเอว

ครงท ๑ จำานวน ๓๑๖ คน คดเปนรอยละ ๙๐.๒๘ ผทเอวเกน จำานวน

๑๐๖ คน คดเปน รอยละ ๓๓.๕๔ ครงท ๒ ชงนำาหนกและวดรอบเอว

จำานวน ๒๙๙ คน คดเปน รอยละ ๘๕.๔๒ เกนเปาหมายทกำาหนด ผม

รอบเอวเกนทง ๑๐๖ คน มรอบเอวลดลง ๕๒ คนคดเปนรอยละ ๔๙.๐๖

ลดไดรอยละ ๕ จำานวน ๑๙ คน รอบเอวเทาเดมจำานวน ๓๓ คน รอบเอว

เพมขน ๒๑ คน สวนผทนำาหนกและรอบเอวปกต ยงอยในเกณฑปกต

รอยละ ๑๐๐

สรปการเรยนรของโครงการของโรงพยาบาลคายสรศกดมนตร

ดานความสำาเรจของโครงการนพบวา ผบรหารสงสด (ผอำานวยการ)

ทมเปาหมายในการทำางานชดเจน มบทบาทและ ความสำาคญททำาให

โครงการนสำาเรจ ทงดานการนำา การสนบสนนและการเขารวมกจกรรม

โรงพยาบาลทหาร มขอดในเรองการบงคบบญชา การสงการ ซงเปน

สวนสนบสนน จำานวนบคลากรทพอเหมาะ เปนคนทอยรวมองคกร

มานาน รจกกนเปนวฒนธรรมทสามารถนำาไปสการมสวนรวมในกจกรรม

52

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ได การสรางรปแบบของกจกรรมทหลากหลาย โดยเฉพาะการออกกำาลงกาย ซงการแขงขนกฬา รวมทงการจดใหมรางวลของขวญ จะชวยดงดดความสนใจ การทหวหนาหนวยงาน รวมบรหารจดการ โดยเฉพาะการจดโอกาสให หรอวางแผนรวมกน เพอนรวมงาน ชวยกระตน เหนปญหารวมคดรวมทำา จนสามารถประกาศนโยบายสาธารณะใหเจาหนาทออกกำาลงกายทกวนพธ และนโยบาย Healthy Meeting ในองคกร เมอประเมนดานการรบรและปรบเปลยนพฤตกรรมของเจาหนาทและความรของเจาหนาท พบวาจำานวนมากกวารอยละ ๙๐ มความร โดยเฉพาะในหลก ๓ อ. มากกวารอยละ ๙๕ ดานกระแสการรบร พบวาเจาหนาทมความตระหนกและ รบรโครงการองคกรไรพง จากการประชาสมพนธเปนระยะ โดยการใชเสยงตามสายภายใน และ การจดกจกรรมอยางตอเนอง

อยางไรกตามปญหาอปสรรคสำาคญในการดำาเนนงานโครงการนกคอ ดานการปรบเปลยนพฤตกรรม พบวา ดานอารมณ และความ มงมนเปนสงสำาคญพบวา เจาหนาทประมาณรอยละ ๕๐ โดยเฉพาะทมผลการวดรอบเอวเกนเกณฑ ยงไมมความมงมนเพยงพอ ยงอางภาระงาน ทำาใหไมมเวลา อางสงคม เชน ความสะดวกในการหา อาหารงาย และ คนรอบขางทยงไมใหความรวมมอสวนใหญยงไมตระหนกในผลทจะเกดระยะยาว เพราะขณะนเปนแคการพบวาเกดความผดปกตของการวดเทานน

ซงทำาใหมผลตอ อ.อาหาร และ อ.ออกกำาลงกาย เจาหนาทยงนยมรบประทานขาวเหนยวทมกโลแคลอรสงในปรมาณมาก ยงไมสามารถเปลยนแปลงได การรบประทานอาหารรวมกนหลากหลาย เทศกาลทไมสามารถเปลยนได เชน เคกปใหม วนเกด การออกกำาลงกาย ภาระงานเกนทำาใหเกดความเหนอยลา ไมอยากออกกำาลงกายอก

โอกาสในการพฒนาโครงการคนลำาปางอมกาย อนใจ ไรพง จากเวทแลกเปลยนเรยนรพบวา ทประชมตองมการตอยอดของกจกรรม โดยใชระยะเวลาใหมกจกรรมสมำาเสมอตอเนองอยางชา ๆ ไมเรงรดโดย กระแส

53

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

๓ อ. ทคดวาไดผล การสรางบคลากรตวอยาง การแขงขนกฬาทเปนหมคณะ ทตองใชเวลาในการซอม ( เนนทางบนเทง สวยงามจะดงดด ) โดยมหวหนางาน และ การบรหารจดการทดของหนวยงาน ชวยสนบสนนและสรางโอกาสในการออกกำาลงกาย

พ.อ.วฒไชย อศระ ผอำานวยการโรงพยาบาลคายสรศกดมนตร กลาวในตอนทายวา “ขอคดทไดรบจากการทำาโครงการคนลำาปางอมกาย อนใจ ไรพง กคอโรงพยาบาลควรนำาแนวคดของโครงการ องคกรไรพง หลก ๓ อ. มาดำาเนนการอยางตอเนองอยางไมเรงรด มการกระตน เปนระยะ เพราะภาวะสขภาพเปนเรองปจเจก ถาคนนนไมใสใจหรอไดรบผลกระทบแลว จะไมนำาไปสการปรบเปลยน คอ อ.อารมณ หวหนางาน เพอนรวมงาน คนรอบขาง มสวนเกยวของเปนอยางมาก การกระตนจากภายนอก เปนสวนเลกนอย ถงแมจะสรางสอมากมายเทาไร กเปนเพยงการรบรเทานนการทำากจกรรมใด ๆ กตามการใหรางวล หรอมของแจก ยงเปนสงทดงดดคน ใหเกดการมสวนรวม แตหากจะใชตองมเทคนค ตองดำาเนนการตามแนวทางองคกรไรพง ๓ อ. อยางชา ๆ และมนคงในองคกรตอไป”

การดำาเนนงานโครงการคนลำาปางอมกาย อนใจไรพง โรงพยาบาลคายสรศกดมนตร เปนรปแบบของการทำางานทใชความสนกนำาสาระเพอสรางสำานก และความสามคคใหกบเจาหนาทในองคกร ภายใตการมสวนรวมของทกภาคสวน ทสำาคญคอมการ ขบเคลอนทงองคกร เปนการLearning by doing ทเปนการทำางานซงไมมสตรสำาเรจ Fair and Fun คอ สนกและเจาหนาททกคนไดประโยชนรวมกน เนนการเปดเวท รวมคด รวมทำา หาหนทางแกไขปญหาโดยกระบวนการแลกเปลยนเรยนรระหวางคนในองคกร ภายใตการกระตนปลกเราจากศนยประสานงานโครงการคนลำาปางอมกาย อนใจไรพงจงหวดลำาปาง เพอกาวไปสองคกร

ไรพงตนแบบทยงยนในทสด

54

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

องคกรตนแบบโรงเรยนอนบาลสรนทร

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

โรงเรยนอนบาลสรนทร เปนโรงเรยนขนาดใหญ ทเปดสอนนกเรยน

ในระดบชนอนบาลปท 1-2 และนกเรยนในระดบชนประถมศกษาปท 1- 6

จำานวนนกเรยนในปการศกษา 2551 มจำานวน 3,735 คน คณะครและ

บคลากรทางการศกษา จำานวน 217 คน หลงจากทราบถงวตถประสงคของ

โครงการภาครวมใจ คนไทยไรพง ทางโรงเรยนไดสมครเขารวมโครงการ

กบทางสำานกงานสาธารณสขจงหวดสรนทรดวยความสมครใจ การดำาเนน

งานระหวาง มถนายน 2551 - มนาคม 2552 โดยมแผนโครงการอนบาล

สรนทรไรพงบรรจในแผนปฏบตงานประจำาปของโรงเรยน กำาหนดโครงการ

ในแผนปฏบตงานประจำาปของโรงเรยน แจงคณะครรบทราบ และเชญผ

เกยวของเขารวมประชมวางกรอบการทำางาน แตงตงคณะทำางานตวหลก

จดประชม วางแผน การวเคราะห กำาหนดรายละเอยดของปญหา กำาหนด

นโยบาย นเทศ ตดตาม ประเมนผล

การดำาเนนการ เรม >> ขนท 1 วเคราะหปญหา

- ครชายหญง อวนจำานวน 37 คน คดเปนรอยละ 28.46

- นกเรยนชายหญงอวนจำานวน 122 คน คดเปนรอยละ 3.27

- สอบถามตามแบบประเมนตนเองในเรองพฤตกรรมการกน

การออกกำาลงกายและอารมณ

นกเรยนและบคลากรโรงเรยนอนบาลสรนทรพบวา พฤตกรรมทควร

ประชาสมพนธใหความร ปรบพฤตกรรมการบรโภค การรกษาอารมณเนนการ

ออกกำาลงกาย มคะแนนรวมคดเปน รอยละ 72.14 ระดบปานกลาง

>> ขนท 2 การมสวนรวมของชมชนทองถนในการจดสรรงบประมาณ (ปจจยการนำาเขา Input)

- บรบทโรงเรยน มความพรอมจดเตรยมสถานทใหพรอมให

56

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

บรการ ทงในดาน ความรมรน ความสะดวก และความสะอาดเปน

ระเบยบ ดำาเนนการประชมขอสนบสนนงบประมาณในการจดภมทศน

สระวายนำา อปกรณเครองออกกำาลงกาย อฐมอญ ส ตบแตงพนทจดทำา

ตารางหอยโขง ไดรบการสนบสนนจากองคการบรหารสวนจงหวดสรนทร

คณะกรรมการสถานศกษาของโรงเรยนอนบาลสรนทร

กจกรรม1) โรงเรยนปลอดนำาอดลม ขนมซอง ไอศครม

2) กำาหนดเมนอาหาร นกเรยนและคณะครบคลากรในโรงเรยนให

ลดหวาน ลดเคม สารปรงรส

3) รวมกบโรงพยาบาลสรนทรในการตรวจสอบอาหารรมรว

เนน การแนะนำา ความสะอาด ตรวจสอบคณภาพอาหารใหปาย

“อาหารปลอดภย” แจงใหนกเรยนซออาหารเฉพาะรานทมปาย

4) สอดแทรกลงในการสอนของชนเรยนใหมการสอนพละนำาควบค

กบพละบก

(ชนประถมศกษาปท 1-3 เรยนพละนำา ในภาคเรยนท 1)

(ชนประถมศกษาปท 4-6 เรยนพละนำา ในภาคเรยนท 2)

5) กำาหนดสถานท ตารางเวลา ประเภทกฬาในแตละสายชน

ในการออกกำาลงกาย ในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

6) จดเตรยมอปกรณกฬาตางๆ ไดแก หวงยาง เชอกกระโดด, ฟตซอล,

ฮลาฮป, กระบอง

7) เนนการออกกำาลงกายในภาคเชาตงแตเดนขนสะพานลอย เลน

ตากระโดด ตารางสอนทกษะ BBL (ภาษาไทย, ภาษาองกฤษ, ส)

8) นกเรยนและครทมนำาหนกเกนใหใชเครองนบกาว กระตน

การเคลอนไหวตลอดเวลา

57

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

>> ขนท 3 ผลผลต (0utput)- ครชายหญงอวน 26 คน คดเปนรอยละ 19.50 (ลดลง 11 คน)- นกเรยนชายหญงอวน 82 คน คดเปนรอยละ 2.20 (ลดลง

40 คน)- ตอบแบบสอบถามจากแบบประเมนตนเองในพฤตกรรม

ทางสขภาพ นกเรยนและบคลากรโรงเรยนอนบาลสรนทรพบวาคะแนนรวมคดเปน รอยละ 85.25 ระดบ ด

>> ขนท 4 ผลกระทบ (Impact)ผลตอนกเรยนเนนกจกรรมใหนกเรยนไดปฏบตจรง การกลาแสดงออกเปนการเรยน

รแบบบรณาการ และสรางองคความรไดดวยตนเอง เกดการปรบเปลยนพฤตกรรมทางสขภาพอยางตอเนอง เกดกระบวนการเรยนรทยงยน

ผลตอครมความพงพอใจและกอใหเกดความสามคคทดตอกน กอให

เกดการประสานงาน และชวยเหลอเกอกลกน ทำาใหการปฏบตงานในโครงการประสบความสำาเรจตามเปาหมายทกำาหนดไว

ผลตอโรงเรยนโรงเรยนไดรบการชวยเหลอสนบสนนจากผปกครอง ชมชน องคกร

ตางๆ มโรงเรยนและหนวยงานอนมาศกษาดงานเปนจำานวนมากอยางตอเนองเปนแหลงศกษาดงานทมผลงานยอดเยยมแหงหนงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

นวตกรรมการขบเคลอนคนไทยไรพง 3.1 การใชตารางสอนทกษะ BBL กระตนการออกกำาลงกาย

กอนเขาแถวเชา พกเทยง เลกเรยน

3.2 การใชเครองนบกาว กระตนการเดน ใหไดอยางนอย

วนละ 10,000 กาว ลด 500 แคลอร/วน

58

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

นโยบายสาธารณะนโยบายหลกขององคกร อ. อาหาร ปรบนสยการเลอกบรโภคทมคณภาพ รบประทานอาหาร 5 หม

อ. ออกกำาลงกาย เคลอนไหวออกกำาลงกายใหมากขน

อ. อารมณ ปรบเปลยนพฤตกรรมและขจดความเครยด

แนวทางการปฏบตนโยบายสาธารณะ1) จดกจกรรมการออกกำาลงกายตาม แผนดงน ภาคเชา เวลา 8.10-8.50 น. ภาคบาย เวลา 15.30-16.10 น.

วนจนทร วนพธ วนศกร2) เสนอทางเลอก ในการออกกำาลงกายทหลากหลายใหนกเรยน

“เลอกกฬาทฉนรก” 3) กำาหนดการบรโภคอาหารในนโยบาย “ กนรอน ชอนกลาง ลางมอ” 4) ใหนกเรยนสอสารถงผปกครองดวยการเลาเรอง “ไรพง

หนสวย ดวย 3 อ.”

ปจจยแหงความสำาเรจ1) คณะผบรหารและคณะครในโรงเรยน ใหความรวมมอในทก

กจกรรม2) ประชาสมพนธทวทงองคกร ตงคณะทำางาน (CoreTeam)

ทำางานแบบมสวนรวม3) จดบรณาการกจกรรมใหมทางเลอกหลากหลาย4) สรางกจกรรมใหกลายเปนกจวตรประจำาวนของทกคน5) สรางแนวรวมจากผปกครองและชมชน

59

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

โครงการวยใสหนสวย

ผเลาเรอง: ทมงานโครงการวยใสหนสวย

กลมงานเวชปฏบตครอบครวและชมชน

โรงพยาบาลวดสงห จงหวดชยนาท

58

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

เมอเรมตนโครงการ วยใสหนสวย ในโรงเรยนมธยม โรงเรยน

วดสงห เรากคดตามแบบเจาหนาทสาธารณสข คอ ระดมสรรพกำาลงทม

งานวา เราจะทำาอะไร อยางไรบาง กจกรรมอะไร จากนนกรบเรงดำาเนน

การตามกลยทธ แผนงานทเราวางไวทนท ดวยความมงมน ทมเทเตมท

เรมตงแตการตงชอโครงการ กดดนเรามากพอสมควรเหตผลกเพราะวา

นองๆวยใสของเราตอนนนำาหนกเกนมาตรฐานเหยยบๆ 100 กโลกรม

..หนกใจจรงๆ วตถประสงคของโครงการฯ คอ ตองลดลงใหไดมาตรฐาน

ไมงนไมทาทาย(ทาทายใครเนย..ไมเขาใจ) ความรสกของทมงานทกคน

หนกใจ แตถงอยางไรเราจะยอมแพไมไดเดดขาด เพราะถาเรายอมแพ

เราจะสญเสยตนทนทดของชาต กำาลงสำาคญในการพฒนาประเทศชาต

ในอนาคต เรารวาโรคเรอรงรอนองๆอยขางหนาหากเราไมแกไขในวน

น ดวยระยะเวลาการดำาเนนการเพยงนอยนด แถมคนดวยการปดเทอม

ทำาใหเราใจแปวพอสมควร จรงๆบอกตามความรสกเราไมกลาหวงสงวา

จะบรรลวตถประสงคลดนำาหนกไดขนาดนน แตสงทมงหวงในใจเพยง

แคใหเกดกระแสและเปนจดเรมตนของการปรบเปลยนและเปลยนแปลง

พฤตกรรมไปในทางทดเรากดใจมากแลว พวกเราทมงานทกคนไดไฟเขยว

จากผบรหารโรงเรยน ผบรหารโรงพยาบาลวดสงห และผประสานงานท

ยอดเยยม คอ คณครอนามยโรงเรยน ทานอาจารยฉววรรณ เพญโรจน

ถงไหนถงกน เอานา..ลองดซกตง

ตลอดระยะเวลา 4 เดอน ททำาโครงการฯ พวกเราไดเรยน

รวายงทำามากกยงคนพบความจรง สมผสกบความรสกบางอยางทเราไม

เคยเขาใจมากอน แมวาพวกเราทกคนจะเคยผานชวงวนเวลาทเปน “วย

ใส” มาแลวกตาม หากแตกาลเวลาไดเปลยนแปลงหลายสงหลายอยาง

ไปใหเราตองยอนวยกลบมาเรยนรกนใหมจากการทำางานกบนองๆ ทก

คน แมวางานหลายอยางจะรมเราและรดตวพวกเราแตแลวดวยความมง

61

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

มน ตงใจจรง การทำางานในสปดาหแรกของโครงการฯ กเกดขนทามกลาง

ความไมพรอมหลายๆอยาง ..แตใจและองคความรของวทยากรพรอมมา

นานแลวจะตองรออะไร พวกเรารวมมอรวมใจกน แบงงานกนทำาตาม

ความถนดในสปดาหแรกจำาไดวาวทยากรไปพรอมเพรยงกนครบทกคน ให

กำาลงใจกนเตมท เมอไปถงเราเหนทานอาจารยหลายทานใหความสนใจ

เขามารวมกจกรรมกน(คอยแอบตอนและควบคมลกศษยจอมเกเรบางคน

ดวย) วทยากรบางคนถนดกจกรรมกลมเรองการละลายพฤตกรรม สราง

บรรยากาศแหงการเรยนร บางคนถนดวชาการ บางคนเกบรายละเอยด

สงเกตการณ เพอการประเมนผลและปรบปรง รวมทงการเกบภาพดวย

(ตองถอเปนผอยเบองหลงความสำาเรจตวจรง) การถายทอดความรใหกบ

นองๆ เราตองลดดกรความเปนภาษาวชาการลงใหกลายมาเปนภาษาวย

รนทโดนใจ เพราะถาไมโดน วยรนไมฟง สปดาหแรกนตองสรางความ

ประทบใจกนเตมท กจกรรมในแตละสปดาหใชเวลาประมาณ 45-60 นาท

ในสปดาหแรกนเปนการประเมนความรนองๆ เบองตน เกยวกบ

พฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกกำาลงกาย และความรเกยวกบโรคอวน

นทรรศการปายประชาสมพนธเกยวกบภารกจ 3 อ. ดานการใหความรเปน

เรองราวเกยวกบโทษของความอวน หวานอนตราย อนนเปดตวโครงการฯ ครง

แรกเรยกเสยงฮอฮา จากนองๆ ไดพอสมควร สปดาหแรกผานไปพวกเราถอน

หายใจดวยความโลงอก กลบมาประชมทมงานรวมทงอาจารยดวยประเมนการ

ทำางาน เพอปรบปรงการทำางานในสปดาหท 2 ตอไป

สปดาหท 2 พวกเรายดถอสภาษต ตเหลกตองตตอนกำาลง

รอน เดกๆ กำาลงฮอฮาเกยวกบความอวน อวนอนตราย หวานอนตราย

อย ฉะนนอาวธทางปญญาในสปดาหท 2 คอ ความรเกยวกบ เรองลด

100 แคลอร เราบอกวธการใหนองๆ ไปได 50 กวาวธ ใหเดกๆ เลอก

ไปปฏบตตามความถนดของแตละคน ปดทายดวยทมวทยากร

62

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

empowerment ใหเกดความรสกวา “หนทำาไดนะจะนองๆ” เดกๆ นง

ฟงกนตาแปวรวมทงอาจารยดวย

สปดาหท 3 เปนเรองราวของ อ.ออกกำาลงกายวทยากรไดนำาความรเกยวกบเรองการออกกำาลงกายทงวธการ ชนดการออกกำาลงกาย

ตางๆ เชน การเดนปลาโลมา ยางยดมหศจรรย และแอโรบกยางยด เดกๆ

ใหความสนใจดเพราะวามนทำาใหการ sit-up ของพวกเขางายขน เดกๆ

อาสามาทดลองหนาชนเรยนกนหลายคน แลวบอกมนงายขนจรงๆดวยพ

สปดาหท 4 วทยากรมาใหความรเกยวกบ อ.อารมณ

ใหขอคดเรองการ ..สะกด สะกด สกด.. เสรมสรางพลงอำานาจใหเดกๆ

เชอมนในศกยภาพของตนเอง เชอวาตวเองจะสามารถลดนำาหนกได

สปดาหนเราสญญากนวา เราจะคอยๆ ปรบเปลยนไปเรอยๆ เมอจบ

มหาวทยาลย เราจะมสขภาพทด มรปรางทด มบคลกภาพทด ขอให

อดทนแปรเปลยนคำาลอเลยนทเสยดแทงหวใจตางๆ เชน อวนบาง จม

โบบาง อวบระยะสดทายบาง มาเปนแรงบนดาลใจ เปนพลงดานบวก

ใหเราตงใจดแลสขภาพและควบคมนำาหนกอยางถกวธ ความรทไดรบ

เหลานจะตดตวเราตลอดไปขอใหนำามนออกมาใชดแลตนเองและคน

รอบขางดวย ใหเดกๆ สญญากบตนเอง จากนนนดหมายการเขารวม

กจกรรมการประชมใหญรวมกบผปกครองในวนเสาร เราเปลยนสถานท

เพอใหนองๆ ไดมาเปดหเปดตานอกชนเรยนกนบาง คราวนเราใชสถาน

ทเปนหองประชมเจาพระยาของโรงพยาบาลวดสงห (ใจจรงอยากพาไป

ไอยรารสอรท..แตวามตงคไมพอ) แตวา ครงนนาเสยดายทผปกครอง

ของนองๆ มานอยดวยสภาพเศรษฐกจ สงคม ทำาใหตองดนรนหาเลยง

ปากทอง เฮอ! นาเหนใจจรง แตกนาเสยดายเพราะการแกปญหาทตว

เดกอยางเดยวคงแกไขไดเพยงระดบหนงเทานน เนองจากปญหาความ

อวนของเดกมนมความซบซอนและแตกตางกนระหวางบคคลรวมไปถง

63

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

บรบทแวดลอมรอบตวเดกทสำาคญคอครอบครว พอแม คอ เบาหลอม

และตนแบบของเดกๆ เดกๆจะเรยนรพฤตกรรมตางๆ จากพอแม ผ

ปกครองฝงอยในหวเดกมาตงแตเลกแลว หากเปนพฤตกรรมทสรางสรรค

กดไป แตถาเปนพฤตกรรมทสงเสรมใหเกดความอวน เชน พฤตกรรม

การรบประทานอาหารเรว กนจบกนจบ อาหารหวาน มน เปนตน ก

ยงแยกนไปใหญ แตไมเปนไร วยใสผนารกของเราตาแปวๆ อยตรง

หนานแลว เราตองเชอมนในศกยภาพของพวกเขา วาพวกเขามพลงใน

การเปลยนแปลงสงแวดลอมในทางทดขนได เอานานองๆ เอาความร

ไปถายทอดใหคณพอคณแมคนในครอบครวฟงละกนคะ คอยๆ บอก

นะจะ พเชอวานองทำาได (อกแลว) กจกรรมในวนประชมใหญครง

น ทานผอำานวยการไดมาเปดการอบรมและพดคยกบเดกๆ ทานไดให

โอวาท อวยพรใหเดกๆ ประสบความสำาเรจตามทเปาหมายไว กจกรรม

ทถายทอดใหนองๆ ฟงในวนน เปนการทบทวนความรเรอง โรคอวน

อวนอนตราย หวานอนตราย (เปลยนวทยากร..วทยากรทานนเราไดรบ

เกยรตจากเจาหนาทของโรงพยาบาลธรรมศาสตรรงสต..ฟร! ไมคดตงค

อาศยสมพนธภาพสวนตวของหวหนากลมงานเวชปฏบตครอบครวและ

ชมชนโรงพยาบาลวดสงห) นอกจากนทมวทยากรพยายามจดการเรยน

รจากประสบการณจรงใหเดกๆ โดยผานทางเกมสเพอใหบรรยากาศผอน

คลาย สบายๆ ไมเครยดบรรยากาศทสนกสนานชวยใหเดกๆ เปดใจเรยนร

จำาไดมากขน เชน กจกรรมการอานฉลากโภชนาการ ไมนาเชอวานองๆ

บางคนพงอานเปนกวนนเอง อาหารทมแปงมาก แปงนอย นำาตาลมาก

นำาตาลนอย ไขมนมาก ไขมนนอย กจกรรมการออกกำาลงกาย ปดทาย

ดวยกจกรรมการ empowerment สนกสนานบนเทงใจ วนนเดกๆใสเสอ

ประชาสมพนธโครงการสโอรส ดนารกดกจกรรมสดทายในวนนเปนการ

กำาหนดนโยบายสาธารณะรวมกน เดกๆเสนอความคดเหนและตองการ

ของตนเอง เราจงไดนโยบายมา 6 ขอ คอ 1. ดำาเนนการจดสงแวดลอมให

64

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

เออตอสขภาพ โดยการจดอปกรณกฬาและสถานทออกกำาลงกายทเพยง

พอ 2. ใหแมคาทขายของในโรงเรยนขายผลไมสดอยางนอย 2 ชนด/วน

3. มการจดนำาเปลาสะอาดอยางทวถง 4. โรงเรยนมกจกรรมออกกำาลง

กาย 15 นาทหนาเสาธงทกวน 5.สงเสรมการใชจกรยานในการเดนทางมา

เรยน/มาทำางาน 6. สงเสรมการออกกำาลงกายเปนประจำาสปดาหละ 3

วนๆ ละ 30 นาท...

เขาสกจกรรมในสปดาหท 5 เรายายสถานทกลบไปท

โรงเรยนเหมอนเดม แตขอเปนทสนามหนาเสาธงละกน(มนใจแลว..อยาก

โชว) วนนเรารวมกนออกกำาลงกายแอโรบกยางยด เรมตงแต warm

up-exercise-cool down กนเลยทเดยว สนกสนานกนดแลวกกลบบาน

สปดาหสดทายสปดาหท 6 วทยากรนำายางวงมาแจกและสอนนองๆ หดรอยยางยดมหศจรรยดวยตนเอง เมอรอยเสรจแลวกนำา

กลบไปออกกำาลงกายทบานไดเลย หลงจากเสรจสนกจกรรมครบทง 6

สปดาห.. งานเขาพวกเราแลว โรงเรยนปดเทอม 1 เดอน

พอเปดเทอมมาจะเปนการประเมนผลโครงการ ชงนำาหนก

วดรอบเอว อแมเจา! แลวนำาหนกนองๆ วยใสของเราไมพงขนชวงน

แลวจะพงชวงไหน เหนทไมไดการตองหาทางปองกนลวงหนา เราจงม

การบานใหเดกๆกลบไปทำาทบานเพอเตอนใจตนเองนนคอ การประกวด

คำาขวญ และการประกวดเรยงความ เกยวกบความอวน การลดและ

ควบคมนำาหนก เฮอ! หวงวาจะชวยไดบางนะจะ ..พอเปดเทอมออกมา

ประเมนผลโครงการฯ เปนไปตามคาดนกเรยนมความร แตนำาหนกตว

นองๆ เพมขนมาและนำาหนกนนกถายเทมาทใจพๆ ทมงานทนท แย

แลว เกดอะไรขนหนอ จะทำาอยางไรตอไปด คดเองคดไมออก ควรจะ

กลบไปถามนองๆ จะดกวา จะเปนคำาตอบสดทายทตรงกบปญหาและ

ความตองการของพวกเขามากทสด

65

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

กจกรรมการถอดบทเรยนจงเกดขน ครงนเตรยมความพรอม

กอนออกไปเปนอยางด ทงแนวคำาถาม Tape recorder เตรยมใจ

ดวย (เผอนองอดอนตอวาจะไดทำาใจได..) จากการถอดบทเรยนพบวา

ประสบการณการลดนำาหนก ความรสกตอโครงการฯ และแรงจงใจใน

การลดนำาหนก รวมไปถงการประเมนจากการพดคยใหคำาปรกษาปญหา

เฉพาะราย พบวา ผทประสบผลสำาเรจในการลดนำาหนก มกจะบอกวา

ตนเองมนำาหนกตวมากเกนไป อยากมหนทดเพอในอนาคตจะไดมงาน

ทชอบ คอ เปนรวของชาต จงเขารวมโครงการ วยใส หนสวย โครงการ

ด ทำาใหเรารวธลดมากขน ตอนแรกกไมคดจะลด พอมโครงการเขามาก

ลองด เออ มนกลดไดนะ

สวนความสำาเรจของการลดนำาหนกพบวา ตนเอง..มความมงมน

ตงใจจรงกระตอรอรน คนควาหาความรเพมเตมจาก Internet มแรง

บนดาลใจ มความฝนครอบครวสนบสนน “แมเขากสนบสนน ไมหาม

พอหนบอกจะลดความอวนเขากซอผลไมพวกฝรง แอปเปล มาใสตเยน

ไวให” “พอบอกขาวเชาตองทานทกมอไมทานขาวเชาจะโง” ใชวธการลด

นำาหนกทถกตองรบประทานอาหารครบทกมอ ลดปรมาณลงและเลอก

ชนดอาหารทรบประทาน ออกกำาลงกาย โดยการวง วนละ 3 กโลเมตร ข

จกรยาน ยางยด เลนคนเดยวไมสนก กลมเพอนรกสขภาพเหมอนกน ไม

ดมนำาอดลม และไมกนของมนๆ กนของหวานบางนานๆ ครงกด ทำาให

เรารวธควบคมนำาหนกมากขน

สำาหรบความเหนของกลมทไมสามารถลดนำาหนกไดบอกวา ตวเอง

ขาดความมนใจ ขาดความมงมนอยางแทจรง ออกกำาลงกายบาง ไมจรงจง

ไมคดจะลดอาหารหรอก มนหวทนไมไหว ความจรง “ตอนเยนตงใจจะ

ลดขาว แตพอแมทำากบขาว อาวกนอกแลว กนจบจบไปเรอย นำาอดลม

กชอบ เปบซกชอบ กนทกอยาง สวนครอบครว... พสะใภเขากชวนผม

กนครบ บางทเขาชวนไป seven ซอท สองสามรอย พวกไสกรอก นำาปน

66

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

แมชอบทำาของทอด ของผดแทบทกมอ เพอนกชวนกน แหนมมง ผม

อดใจไมไหวกกน ลดอาหารกทำาไมได เพราะหว ขนมหวานกกนบอย

กวยเตยว วนละ 2-3 ชาม เปบซชอบมาก นำาปน นำาหวาน

จะเหนไดวาเรามาผดทางตงแตตนแลว เสยดายเรานาจะม

การถอดบทเรยนกอนหนานเพอปรบแกกจกรรม นนคอ กจกรรมตางๆ

ควรมาจากความตองการของพวกเขา เขาอยากรเรองอะไร เขามปญหา

ตรงไหน นองๆ วยใสมความรแลว ดดวย ความรผานเกนรอยละ 80 แต

นาเสยดายทพวกเขาไมสามารถตอสกบอปสรรค นนคอ ความหว การ

เขาสงคม กลมเพอน และแรงผลกดนจากครอบครวได..ขอโทษนะจะ

นองๆ ถาพวกพรกอนหนาน พจะหาวธการทตอสกบอปสรรคเหลานมา

ถายทอดใหนองๆ ไดเรยนรควบคไปกบการใหความร ไมวาจะเปน ทกษะ

การปฏเสธ วธการลดความรสกหว เพมชองทางการสอสารความรเหลา

นใหมากขน ทกอยางคงดกวาน..แตอยางไรกตามแมงบประมาณจะหมด

ลงแตโครงการนคงไมสนสด พวกเราจะไมทำาใหนองๆ ฝนคาง เราจะเปน

สวนหนงของแรงผลกดนเปนแหลงความร เปนทพงของนองๆ ตอไป..

ขอใหกำาลงใจทมงานทกคนคะ..วา แมวนนเราจะยงไมสามารถพานองๆ

ขามไปถงฝงฝนได แตหากไมมโครงการนเกดขน เรอลำานของเราคงจมใต

ทองนำาแลว เพราะนำาหนกของนองๆคงพงมากกวานอกเปน 100 กโล...

...แมฝงฝนฟากฟานนไกลนกสองขาจกเดนขามตามขวากหนามถงฝงฝนฟากฟาดวยพยายาม

เมอมทมงานเคยงขางเหมอนอยางเคย...

67

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

โรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทร กำาแพงเพชร

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

โรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทร กำาแพงเพชร

ไดดำาเนนการพฒนาสขภาพ ตามแนวทางของโรงเรยนสงเสรม

สขภาพ ภายใตแนวคดการมสวนรวมของนกเรยน และบคลากร

ในโรงเรยนรวมทงผปกครอง และชมชน เพอใหโรงเรยนเปนจดเรม

ตน และศนยรวมของการพฒนาในชมชน เปนกลยทธทกระทรวง

สาธารณสขไดรวมดำาเนนการกบฝายการศกษามาตงแตป 2541 กอ

ใหเกดผลเปนทนาพอใจ สามารถพฒนากจกรรมดานสขภาพจนผาน

การประเมนรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบทองไดตดตอ

กนตงแตป พ.ศ. 2547 จนถงปจจบน และรอรบการประเมนโรงเรยน

ระดบเพชร ซงการดำาเนนงานดงกลาวตองอาศยการสนบสนนจากหนวย

งานตาง ๆ ทเกยวของ

สำาหรบในป พ.ศ. 2552 โรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจ

พระศรนครนทร กำาแพงเพชร ไดรบการประสานงานจากสำานกงาน

สาธารณสขจงหวดกำาแพงเพชร เชญเขารวมโครงการภาครวมใจคน

ไทยไรพง ซงผบรหารเหนความสำาคญของโครงการดงกลาว เนองจาก

ผลการวดรอบเอวของนกเรยนชนมธยมศกษาในเขตเมองกำาแพงเพชร

พบวา นกเรยนชาย และหญงของโรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระ

ศรนครนทร มรอบเอวเกนเกณฑสงทสด ผบรหารจงมอบหมายครรตนา

สบน ซงเปนผรบผดชอบงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ใหดำาเนนการใน

โครงการดงกลาว จงไดทำาหนงสอสมครเขารวมโครงการพรอมกนนกได

รบหนงสอแนวทางการดำาเนนงานองคกรไรพงตนแบบมาเปนแนวทางใน

การดำาเนนงาน และไดคดเลอกทมงานเพมเตมจากทดำาเนนงานโรงเรยน

สงเสรมสขภาพ เพอใหมคณะดำาเนนงานทมประสทธภาพ

หลงจากนน สำานกงานสาธารณสขจงหวดกำาแพงเพชร ไดเชญเขา

รวมประชม

พฒนาศกยภาพทมงานใหมความร ความเขาใจในการดำาเนนงาน

69

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ทจงหวดเพชรบรณ มการสอน และฝกทกษะตางๆ สรางความเขาใจ

ความสนก และความเปนกนเอง ระหวางเจาหนาท และผรบผดชอบงาน

ของแตละองคกรทสมครเขารวมโครงการ เมอกลบมาดำาเนนงานตอท

โรงเรยน คณะทำางานไดรวมกนวางแผนงาน และวเคราะหกลมเปาหมาย

คอนกเรยนทมรอบเอวเกนเกณฑ และมนำาหนกเกนเกณฑเมอเทยบกบ

สวนสง และสรปผลรายงานพรอมแผนปฏบตงานใหผบรหารรบทราบ

ผบรหารกประกาศเปนนโยบายในทประชมของคณะคร และผปกครอง

นกเรยน

ในสวนของแผนการดำาเนนงานไดแบงนกเรยนเปน 2 กลม คอ

นกเรยนประจำา และนกเรยนไป-กลบ ในแตละกลมจะมครทปรกษา

และแกนนำานกเรยนเปนผตดตามเฝาระวงรอบเอว รวมทงรวมคด รวม

ทำากจกรรมตางๆ กลมนกเรยนประจำามการอบรมใหความรผประกอบ

อาหาร และรวมกำาหนดเมนอาหารสปดาหละ 1 ครง ใหนกเรยนเลอก

กจกรรมการออกกำาลงกายตามความชอบ และมชมรมตามกลมการ

ออกกำาลงกายหลงเลกเรยนในแตละวน ซงนกเรยนรวมกจกรรมดวย

ความสนกสนาน สำาหรบนกเรยนไป – กลบ จะเนนการใหความรกบ

ผปกครองของนกเรยน และจดทำาตวอยางเมนลดพงเพอใหผปกครอง

นำากลบไปทำาใหนกเรยนรบประทานทบานโดยไดรบความรวมมอจาก

สถานอนามย และโรงพยาบาลมาใหความร นกเรยนมการลงนามพนธะ

สญญากบตนเองและครวาจะสามารถลดรอบเอว/ นำาหนกใหได และท

สำาคญผบรหารใหมการบรณาการการเรยนรเรองคนไทยไรพงในรายวชา

ตางๆ เชน

- วชาคณตศาสตร ใชการคำานวณแคลอรอาหาร

- วชาภาษาไทย ใหนกเรยนแตงโครงกลอน และเรยงความเรอง

อนตรายของโรคอวนลงพง

70

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

- วชาศลปะ ใหนกเรยนวาดรปเรองโรคอวนลงพง

- วชางานเรอน นกเรยนทำาอาหารทมแคลอรตำา โดยแขงขนกน

- วชาพละศกษา และกจกรรมลกเสอ มการแขงขนกฬาระหวาง

กลมส

นอกจากน ไดจดกจกรรมรณรงค “สว.กพ.ไรพง” นกเรยนได

แขงขนกฬา

ประกวดคำาขวญ บทกลอน ประกวดการทำาอาหาร ประกวดวาด

รป การจดนทรรศการ ตอบปญหา ชงรางวล นกเรยนแกนนำาไดรวมกลม

ถายทอดความรทางเสยงตามสาย และใหความรบรเวณหนาเสาธงทกวน

นกเรยนทสามารถลดรอบเอว/ นำาหนกแตละสปดาห จะไดรบการ

ชมเชยบรเวณหนาเสาธง ใหเปนบคคลตนแบบ นกเรยนเกดความสนกใน

การเขารวมโครงการ นอกจากนยงเปนตวกระตนใหครทเปนคณะทำางาน

เรมปฏบตตวเปนแบบอยางแกเพอนคร และนกเรยนดวย ดงนนทงคร

และนกเรยนจะเปนผถายทอดประสบความสำาเรจแกกนและกน

ทเลามาทงหมดกเปนสวนททำาใหนกเรยน และครสามารถดำาเนน

การลดรอบเอว และนำาหนกไดถงแมวาจะไมสามารถลดรอบเอว/นำาหนก

ได 100 % แตกจะปฏบตดวยหลก 3 อ. เพอสขภาพทดของคร และ

นกเรยน เปนโรงเรยนไรพงใหสำาเรจตอไป

71

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ภาครวมใจคนกำาแพงเพชรไรพง

72

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

จงหวดกำาแพงเพชร ไดดำาเนนการเรองคนไทยไรพง มาตงแต

ป 2549 ซงเปนนโยบายการดำาเนนงานตามตวชวดของกระทรวง

สาธารณสข โดยใหเฝาระวงรอบเอวของสมาชกชมรมสรางสขภาพ

นกเรยนระดบมธยมศกษาในเขตเมองกำาแพงเพชร และบคลากร

ของหนวยงานราชการสวนภมภาคระดบจงหวด ซงในปแรกทเรมดำาเนน

การ พบวา ในกลมบคลากรของหนวยงานราชการสวนภมภาคเปนกลมท

รอบเอวเกนเกณฑ สงเกอบรอยละ 50 ในขณะทสมาชกชมรมสรางสขภาพ

และนกเรยนมรอบเอวเกนเกณฑนอยมาก เนองจากในกลมสมาชกชมรม

สรางสขภาพ มกจกรรมการสรางสขภาพทเนนในเรองของการบรโภค

อาหาร และการออกกำาลงกาย เปนกจกรรมหลกของชมรมสรางสขภาพ

ในขณะท กลมนกเรยนระดบมธยมศกษาเปนกลมวยรนท รกสวยรกงาม

และมการออกแรงเคลอนไหว ออกกำาลงกาย เปนประจำาอยแลว ดงนน

จงหวดกำาแพงเพชร จงไดดำาเนนการเนนในกลมขาราชการ โดยใชงบ

สงเสรมสขภาพและปองกนโรค สำาหรบกลมสทธสวสดการการรกษา

พยาบาล จดคายปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ หลกสตร 3 วน 2

คน และกลบมาเฝาระวงพฤตกรรมการบรโภคอาหาร และการออก

กำาลงกายดวยตนเอง เมอกลบมาอยบาน และมเจาหนาทสาธารณสข

และ อสม. รวมทงแกนนำาสขภาพ ตดตามใหกำาลงใจเปนระยะ

อยางตอเนอง

ตอมา ป 2550 ไดดำาเนนการพฒนาศกยภาพเจาหนาทสาธารณสข

และแกนนำาสขภาพ (ภาคประชาชน เชน อสม. แกนนำาชมรม

สรางสขภาพ ใหมความรความเขาใจในเรอง โรคอวนลงพง เพอ

73

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

รวมดำาเนนการถายทอดความรใหกบประชาชนกลมเปาหมาย และ

ดำาเนนการประชาสมพนธผานสอมวลชนทองถน ทกชองทางอยาง

ตอเนอง ทำาใหประชาชนจงหวดกำาแพงเพชรเกดการรบรเรองโรคอวน

ลงพง อยางกวางขวาง และในขณะเดยวกนจงหวดกำาแพงเพชร ไดมอบ

หมายใหสำานกงานสาธารณสขจงหวดกำาแพงเพชร จดประกวดคนอวน

ในงานประเพณงานกลวยไข ซงกจกรรมนเปนกจกรรมทไมเปนไปในทาง

เดยวกบนโยบายของกระทรวงสาธารณสข ทตองการใหคนไทยลดความ

เสยงตอการเกดโรคไมตดตอ ทมสาเหตมาจากการอวนลงพง จงไดเปลยน

ชอการประกวดมาเปน การประกวด เทพพชตอวน พชตพง โดยผเขารวม

ประกวด นอกจากไดรบรางวลแลว ยงไดเขารวมกจกรรมการปรบเปลยน

พฤตกรรมสขภาพ เพอลดอวนลดพง ซงเปนการสรางกระแสทด โดยผเขา

ประกวด สามารถลดนำาหนกได 8 กโลกรมภายในเวลา เดอนครง สามารถ

เปนตนแบบ และเปน โมเดล ในการดำาเนนงานคนไทยไรพงของจงหวด

กำาแพงเพชร ไดเปนอยางด นอกจากนจงหวดกำาแพงเพชร ยงไดจดตง

คณะกรรมการดำาเนนงานคนกำาแพงเพชร ไรพง โดยมผวาราชการจงหวด

กำาแพงเพชรเปนประธานการดำาเนนงาน และมหนวยงานทเกยวของทง

ภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชน กลมชมรม สอมวลชนทองถน และ

สอบคคล รวมเปนคณะกรรมการดำาเนนงาน สามารถขยายเครอขายการ

ดำาเนนงานคนกำาแพงเพชรไรพงออกไปอยางกวางขวาง

และในป 2551 หลงจากไดรบงบประมาณจาก กรมอนามย รวม

กบสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) เพอมา

ดำาเนนการโครงการภาครวมใจคนไทยไรพง ไดมการประชมคณะกรรมการ

เพอวางแผนการดำาเนนงาน และรบสมครองคกร เพอรวมดำาเนนการเปน

องคกรไรพงตนแบบ มหนวยงานหลายแหง ใหความสนใจและสมครเขา

รวมโครงการ เมอมกลมเปาหมายในการดำาเนนงานแลว ไดมการปรบคำา

สงแตงตงคณะกรรมการใหมความเหมาะสม และครอบคลม ทกภาคสวน

74

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ทเกยวของ รวมทงกำาหนดบทบาทหนาทใหมความชดเจน โดยมผบรหาร

ขององคกรทสมครเขารวมเปนองคกรไรพงตนแบบเปนคณะกรรมการท

ปรกษา และมผรบผดชอบงานขององคกรเปนคณะกรรมการดำาเนนงาน

หลงจากนนไดกำาหนดกลยทธ และใหแตละองคกรจดทำาแผนปฏบตงาน

ตามโครงการดงกลาว และนำาเสนอแผนปฏบตงานตอผจดการโครงการ

โดยการนำาเสนอประกอบดวยผรบผดชอบงาน และมผบรหารขององคกร

เขารวมรบฟงดวย จากการนำาเสนอ จะเหนไดวาแตละองคกรมทนทาง

สงคมทแตกตางกน เชน

- เทศบาลตำาบลพรานกระตายไดดำาเนนการเรองคนไทยไรพง

มากอนแลว โดยดำาเนนงานรวมกบโรงพยาบาลพรานกระตาย และ

สำานกงานสาธารณสขอำาเภอพรานกระตาย

- องคการบรหารสวนตำาบลแมลาด นายกองคการบรหาร

สวนตำาบลแมลาดเปนผใหการสนบสนนการดำาเนนการเรองการ

สรางสขภาพอยางตอเนอง โดยมปลดอบต.แมลาดเปนผทมความร

ความสามารถในทกดาน

- เทศบาลเมองกำาแพงเพชรมการดำาเนนการพฒนาศกยภาพ

ของแกนนำา โดยการสนบสนนจากโรงพยาบาลกำาแพงเพชรอยาง

ตอเนอง และมกองสาธารณสขเปนหนวยงานทรบผดชอบงานดาน

สขภาพทชดเจน

- อบต.คณฑ มการประสานการดำาเนนงานทดของทกภาคสวนท

เกยวของ

- โรงเรยนเฉลมพระเกยรต เปนโรงเรยนระดบมธยมศกษา

ของจงหวดกำาแพงเพชร โรงเรยนแรกทรอรบการประเมนเปนโรงเรยน

สงเสรมสขภาพ ระดบเพชร โดยมผบรหารทมวสยทศนทดในการบรหาร

จดการโรงเรยน

- บรษท ปตท.สผ. จำากด (มหาชน) เปนภาคเอกชนทเนนการ

75

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

บรหารทรพยากรบคคลใหมประสทธภาพ และพรอมใหความรวมมอใน

การดำาเนนการสรางเสรมสขภาพแกบคลากร

จากทกลาวมา จะเหนไดวาจงหวดกำาแพงเพชรมตนทนทางสงคม

เดม ทเปนประโยชนตอการทำางานเปนอยางมาก แตการดำาเนนงาน

ทกอยางถาทมงานขาดความร ความเขาใจ ในการดำาเนนงานกจะไม

สามารถทำาใหงานบรรลเปาหมายได จงไดจดการประชมเชงปฏบต

การเรองคนกำาแพงเพชรไรพง เพอใหทมงานทกคนมความเขาใจ

ตรงกนทจะทำางานใหบรรลตามวตถประสงคทตงไว เมอการประชม

เสรจสน ทกองคกรไดกลบไปปรบแผนปฏบตของตนเอง และดำาเนน

การตามแผนปฎบตทกำาหนดไว และมการประสานงานระหวาง

หนวยงานทเกยวของ ระดบจงหวดไดใหการสนบสนนการดำาเนนงาน

ทงดานวชาการ สอ และงบประมาณ ในสวนขององคกรนอกจาก

ดำาเนนกระบวนการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 อ. แลว ได

สนบสนนงบประมาณเพมเตมเพอดำาเนนการดวย รวมทงมการกำาหนด

นโยบายสาธารณะ ซงบางเรองเปนกจกรรมทดำาเนนการอยกอน

แลว เชน การออกกำาลงกายในองคกร การปลกผกปลอดสารพษเพอ

บรโภค และภาคเครอขายแตละองคกรไดรวมกนคด รวมทำาเพอให

เกดนโยบายสาธารณะทเปนไปได ประชาชนและบคลากรในองคกร

สามารถนำานโยบายสาธารณะไปปฏบตจนเปนกจวตรประจำาวนเพอ

ลดอวนลดพง รวมทงการขยายเครอขายใหบคลากร และประชาชน

มสวนรวมมากทสด เชนเทศบาลตำาบลพรานกระตาย เกดชมรม

พรานกระตายไรพง ทมประชาชนเปนประธาน และสามารถดำาเนน

การจดกจกรรม โดยมเจาหนาทเปนผสนบสนนเทานน ซงเปนองคกร

ตนแบบทมกลมเปาหมายสามารถลดนำาหนกไดมากทสด นอกจากนยง

มการประชาสมพนธทเขาถงทกหลงคาเรอน โดยใชเสยงตามสาย รถ

หนวยไฟฟาประชาสมพนธ และสอบคคล ทำาใหกลมสมาชกเพมขน

76

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

อยางรวดเรว จากเดมแรกกอตงมสมาชกเพยงรอยกวาคน ปจจบนม

สมาชกเกอบ 800 คน ในสวนของ อบต. แมลาด แรกเรมดำาเนนการ

เฉพาะบคลากรในอบต. แมลาด หลงจากนนไดขยายสชมชน โดยการ

จดออกกำาลงกายสญจรไปตามหมบาน จนครบทง 8 หมบาน และใชการ

ประชาสมพนธผานสอบคคล และวทยชมชน นอกจากนยงมของ อบต.

คณฑ ทมการสนบสนนจากเจาหนาทสถานอนามยโพธพฒนา และม

อสม. ทมความเขมแขง กระตน ใหกำาลงใจตดตามอยางตอเนอง ใน

สวนของภาคเอกชนเชน บรษท ปตท. สผ. จำากด (มหาชน) มปญหา

ในการดำาเนนงานในระยะแรก เนองจากบคลากรสวนใหญทำางานไม

พรอมกน การรวมกลมทำากจกรรมจงเปนสงททำาไดยาก ผรบผดชอบ

จงแกไขปญหา โดยมองวาทกคนม E-mail และตองเปดเปนประจำา

จงดำาเนนการตดตอ ประสานงาน และถายทอดความร โดยสงผาน

E-mail และมการตดตามรอบเอว และนำาหนกทกสปดาห ปรากฏ

วา สามารถดำาเนนการไดผลเปนอยางด เปนกลยทธอกรปแบบหนง

สำาหรบสถานประกอบการ ทสำาคญคอผบรหารทกองคกรตองเปน

ตวอยางทด จะเหนไดจากทานผวาราชการจงหวดกำาแพงเพชร ท

ออกกำาลงกาย โดยการเดนขนบนไดแทนการใชลฟท และเนนยำากบ

หวหนาสวนราชการในทประชมกรรมการจงหวดเกอบทกครง ทำาใหม

หนวยงานทงหนวยงานราชการ องคกรปกครองสวนทองถน สมครเขา

รวมการประกวดองคกรไรพงมงสสขภาพด ของจงหวดกำาแพงเพชร ทง

สน 92 แหง นอกจากน ทานยงบอกวา ถาเมอไหรทรอบเอวยงเกนเกณฑ

ทานกจะไมยอมเปน Presenter ใหกบโครงการคนกำาแพงเพชรไรพง แต

เปนผอยเบองหลงการดำาเนนงาน จงเหนวาการดำาเนนงานของจงหวด

กำาแพงเพชร เรมทผบรหารสงสดของจงหวดเปนตนแบบทด

77

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ปจจยททำาใหประสบความสำาเรจ1. ผบรหารระดบจงหวด และผนำาขององคกรใหความสำาคญ

2. การสนบสนนงบประมาณ จาก กรมอนามย สสส. สปสช.

องคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานตางๆ ทเขารวมโครงการ

3. ความรวมมอของภาคเครอขายทกภาคสวน

4. ทมดำาเนนการระดบจงหวด อำาเภอ และตำาบล มความเขมแขง

มความมงมนตงใจในการดำาเนนงานตอเนอง

5. การประสานงานทดทกระดบ

6. ความเสยสละของแกนนำาสขภาพทอยในพนท

7. การสรางกระแสอยางตอเนอง ทงในสวนกลาง และระดบจงหวด

78

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

เทศบาลตำาบลพรานกระตายจ.กำาแพงเพชร

77

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

เทศบาลตำาบลพรานกระตาย โดยการนำาของนายกเทศบาล

ตำาบลพรานกระตาย นายวฒชย โชคถนอมทรพย (ทานกมรอบเอว

เกนเกณฑ) ไดรบเรองจากกองสาธารณสขและสงแวดลอม เทศบาล

ตำาบลพรานกระตาย เพอสมครเขารวมโครงการภาครวมใจคนไทย

ไรพง เนองจากเปนโครงการททางเทศบาลตำาบลพรานกระตาย ได

เรมดำาเนนการมาตงแตป 2550 โดยในขณะนนทางโรงพยาบาล

พรานกระตาย รวมกบสำานกงานสาธารณสขอำาเภอพรานกระตาย

ได รบงบประมาณจากสำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

(สปสช.) เพอจดกจกรรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพกลมสวสดการ

ขาราชการ (ผปวยเบาหวาน และความดนโลหตสง) และไดเชญ

บคลากรของเทศบาลตำาบลพรานกระตายเขารวมกจกรรมดงกลาว

โดยมหลกสตรเขารบการอบรมระยะเวลา 2 วน 1 คน ททรพยไพวลย

รสอรท จงหวดพษณโลก หลงการอบรมมการมอบหมายภารกจให

แตละคนบนทกการบรโภคอาหาร และการออกกำาลงกาย เมอกลบมา

อยบาน และมการตดตามเปนระยะ ทำาใหมบางคนสามารถควบคม

หรอลดนำาหนก รอบเอวได เปนตนแบบทดใหกบคนอน นอกจากน

ผรบผดชอบงานของโรงพยาบาลพรานกระตาย และสำานกงาน

สาธารณสขอำาเภอพรานกระตาย ไดพฒนาศกยภาพของบคลากร ให

80

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

สามารถเปนทมวทยากรทสามารถถายทอดความรเรอง 3 อ. เพอลด

อวนลดพง

ป 2551 เทศบาลตำาบลพรานกระตาย จงไดสมครเขารวมโครงการดง

กลาวโดยจดทำาแผนปฏบตขอรบการสนบสนนงบประมาณจากสำานกงาน

สาธารณสขจงหวดกำาแพงเพชรจำานวน 50,000 บาท และเทศบาล

ตำาบลพรานกระตายจดสรรงบประมาณเพมเตม จำานวน 40,000 บาท

หลงจากนนไดจดประชมอบรมบคลากร และอสม.ของเทศบาลตำาบล

พรานกระตายใหมความร ความเขาใจ และทกษะทถกตองในการลดพง/

นำาหนก โดยเชญอาจารยดวงพร ศภพชญ ซงเปนวทยากรเชยวชาญ

ดานการออกกำาลงกาย ของกองออกกำาลงกาย กรมอนามย กระทรวง

สาธารณสข เปนผจดหลกสตรการอบรมระยะเวลา 2 วน 1 คน จดอบรม

ททรพยไพวลยรสอรท เปนหลกสตทใชเวลาไดคมคาตงแตเชามด จนเยน

คำา เนนการเคลอนไหวรางกาย และออกกำาลงกายโดยใชรปแบบการเดน

ซงเปนการออกกำาลงกายททกเพศ และทกวยสามารถทำาได และมการลง

นามพนธะสญญากบตนเองวาจะทำาใหได

เมอกลบมาทบานเจาหนาทของเทศบาลตำาบลพรานกระตาย

ไดมการตรวจสขภาพโดยการเจาะเลอดเพอดคาของคอเลสเตอรอล

และนำาตาลในเลอด และแตละคนกจะกำาหนดเปาหมายของการลด

คอเลสเตอรอล และรอบเอวใหไดตามทแตละคนจะสามารถทำาได

และมการรวมกลมกนเดนออกกำาลงกาย ในเวลา 17.30 น. โดยม

นายกเทศบาลตำาบลพรานกระตาย และมารดาของนายกมารวม

ออกกกำาลงกายดวยสมำาเสมอ (มบคลากรมาออกกำาลงกายเพอลด

รอบเอว/ นำาหนก และออกกำาลงกายเพอสขภาพ) โดยใชเสนทาง

การเดนรอบเทศบาลตำาบลพรานกระตาย ใชระยะเวลาในการเดน

ประมาณ 1 ชวโมง บางคนกลววาจะไมสามารถลดรอบเอว/ นำาหนก

ได กนำาชดทใสเพอปองกนโรคมาใสทบอกชน และไดวางเครองชง

81

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

นำาหนกวางไวบรเวณดานหนาของเทศบาลตำาบลพรานกระตาย เพอ

ใหบคลากรไดชงนำาหนก เปนการสรางแรงจงใจทำาใหเกดการแขงขน

ลดนำาหนกกนเปนทสนกสนาน

สำาหรบประชาชนทอย ในพนท รบผดชอบเทศบาลตำาบล

พรานกระตาย มการดำาเนนการโดยเนนทกลมพอคา แมคา เนองจาก

ตำาบลพรานกระตายมอาหารและผกพนบานทหลากหลาย อาหาร

มความอรอย ทำาใหคนในเขตอำาเภอเมอง ขบรถยนตไปซออาหาร

ถงอำาเภอพรานกระตาย ดงนนกลมนจงเปนกลมเปาหมายหลกใน

การผลตอาหารเพอมาจำาหนายใหกบประชาชนเขตเทศบาลตำาบล

พรานกระตาย มการวดรอบเอวใหกบพอคา แมคา ใหความรเรองโรค

อวนลงพง การฝกทกษะการออกกำาลงกายโดยการยดเหยยดกลาม

เนอ และการเดน และเพอใหประชาชนมการออกกำาลงกายเปนวถ

ชวต จงเพมเวลาการออกกำาลงกายโดยการเดน วนละ 2 ครง ครง

ท 1 เวลา 05.30 น. ใชเสนทางเดนรอบตลาดพรานกระตาย และ

ครงท 2 เวลา 17.30 น. บรเวณเทศบาลตำาบลพรานกระตาย โดยให

ประชาชนเลอกเวลาออกกำาลงกายตามความเหมาะสมของแตละบคคล

ทำาใหมประชาชนมารวมกลมออกกำาลงกายเพมมากขน มนายอำาเภอ

พรานกระตายมารวมออกกำาลงกายดวย จากเดมมประชาชนมาออก

กำาลงกาย วนละ ประมาณ 50 คน เพมขนมาเปน วนละ 100 คน

ทำาใหเกดชมรมคนพรานกระตายไรพง โดยมขาราชการเกษยณอาย

เปนประธานชมรม คอ คณประทป ธรรมวฒ และเกดนวตกรรม เดน

เดยวใจไดสขภาพ ซงคำาวาเดยวใจ เปนภาษาทองถน หมายถง ใช

เวลานอย กคอการออกกำาลงกายโดยใชเวลานอยแตทำาใหรางกาย

แขงแรง จนปจจบนมสมาชกออกกำาลงกายเฉลยวนละ 150 – 200 คน

โดยสมาชกจะผลดเปลยนมานำายดเหยยดกลามเนอกอนออกกำาลงกาย

และใหความรดวย

82

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

นอกจากนยงมการประชม และเนนยำาการใหความรแก อสม.

ทกเดอน เพอให อสม. ถายทอดความรใหแกประชาชนในชมชน ท

สำาคญมการประชาสมพนธทตอเนอง โดยการตดปายประชาสมพนธ

ใหความร สรางความตระหนกถงอนตรายของโรคอวนลงพง ใน

ชมชนทงโรงเรยน ตลาด วด ทวาการอำาเภอ สนามกฬา และมการ

ประชาสมพนธทางเสยงตามสายของเทศบาล วนละ 2 ครง เวลา

08.00 น. และเวลา 18.00น. และทสำาคญมการใชรถไฟฟาเคลอนทเพอ

ประชาสมพนธแกประชาชนเปนทนาสนใจ และสะดดตา การสรางกระแส

โดยการจดรณรงคเดนเพอสขภาพ รอบตลาดเทศบาลตำาบลพรานกระตาย

มประชาชนมารวมกจกรรมอยางมากมาย

จากกจกรรมการเดนเดยวใจไดสขภาพ เปนกจกรรมทเหมาะสม

กบวถชวต รวมกบการไดรบการสนบสนนจากผบรหารอยางตอเนอง ท

ประกาศเจตนาวาจะทำาโครงการนใหตอเนอง ไมเปนไฟไหมฟาง เพราะ

เปนโครงการทด ชวยปองกนโรคตางๆ ได และใหความสำาคญ และเปน

แบบอยาง จนนายกเองสามารถลดรอบเอวได รวมกบการมเครอขาย

ภาคประชาชน และทมวทยากรระดบอำาเภอ ทรวมกนดำาเนนงานทำาให

พรานกระตายคนไรพงอยไมไกลเกนฝนในอนาคตแนนอน

83

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

อบต. บานยาง องคกรตนแบบ

82

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

โครงการ “ภาคเครอขาย คนไทยไรพง”มถนายน 2551 – มนาคม 2552

องคการบรหารสวนตำาบลบานยาง โดยนายณรงค เทยงคำา นายก

อบต. ไดสมครเขารวมเปนองคกรไรพงตนแบบจงหวดชยภม เมอ เดอน

มถนายน 2551 และในวนท 18 สงหาคม 2551 ทางสาธารณสขจงหวด

ชยภม ไดเชญเขารวมประชมเพอปรกษา หารอ และรบมอบนโยบาย

เกยวกบการดำาเนนงาน การจดสรรงบประมาณ โดยมผเขารวมประชม

ประกอบดวย

- นายณรงค เทยงคำา

นายกองคการบรหารสวนตำาบลบานยาง

- นายนคร คำาพกล

สมาชสภาองคการบรหารสวนตำาบลบานยาง

- นางพชร ประยรพนธ

เจาพนกงานสาธารณสขชมชน 6

วนศกรท 5 กนยายน 2551 สำานกงานสาธารณสขจงหวดชยภม

เชญประชมและแจงใหทราบวา กรมอนามยไดโอนงบประมาณมายง

สสจ.แลว หลงจากทไดรบทราบจากทางสาธารณสขจงหวดแลววา มการ

จดสรรงบประมาณตามสดสวน โดย อบต.บานยาง ไดรบงบประมาณ

86,000 บาท ในวนจนทรท 8 กนยายน 2551 เวลา 08.30 น. – 16.00 น.

นายก อบต. ไดเชญผทมสวนเกยวของในการดำาเนนงานเขาประชมอยาง

เรงดวน เชน อสม./กำานน/ผใหญบาน/ส.อบต./เจาหนาทโรงพยาบาล/

ตวแทนจากโรงเรยน ฯลฯ เพอแจงใหประชาชนทราบและเรมรณรงค ทนท

พรอมกบใหตวแทน อสม./โรงเรยน ทำาการสำารวจวดรอบเอว ทงๆ ทงบ

ประมาณยงลงมาไมถง อบต. ทำาใหผปฎบตงานดานสาธารณสขฯ ทราบ

85

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ถงวสยทศน การทำางานและความตงใจจรงในการทจะทำาใหประชาชนใน

พนทมสขภาพกายทด เพอลดปจจยจากการเกดโรคไมตดตอเรอรง เชน

เบาหวาน ความดนโลหตสง โรคหวใจและหลอดเลอด

วนท 18 กนยายน 2551 องคการบรหารสวนตำาบลบานยางได

ประชมคณะกรรมการโดยมระเบยบวาระการประชมคอ

- แจงผลการสำารวจรอบเอวของประชาชนและนกเรยนในพนท

- องคกรมการประกาศนโยบายสขภาพและตงเปาหมายทชดเจน

- มการสรางสอและสรางกระแสภายในองคกร

- มแผนการอบรมเพมศกยภาพเพอปรบเปลยนพฤตกรรม

- จดทำาขอเสนอแนะเชงนโยบายระดบองคกร

- จดเวทแลกเปลยนเรยนร

- สรปรายงานผล

เรมดำาเนนกจกรรมตามกลมเปาหมายและโครงการฯ ทได

วางแผนงานไว ดวยความรวมมอรวมใจจากทกๆ ภาคสวน เพอให

เกดประสทธภาพและประสทธผลตามวตถประสงค

นโยบายสาธารณะการสรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพของบคลากร โดยการ

มสวนรวมของบคลากรในองคกร จะเนนใหทกคนปฏบตตามนโยบายท

ทกคนไดมสวนแสดงความคดเหน โดยจะเนนทการปรบเปลยนพฤตกรรม

เชน การจดอาหารวางเพอสขภาพระหวางการฝกอบรม, หลกเลยงการดม

เครองดมทมแอลกอฮอลและนำาอดลมในสถานททำางาน, จดอาหารกลาง

วนเพอสขภาพสปดาหละ 1 วน, ออกกำาลงกายสปดาหละ 3 วน นาน

45 นาท, จดสงแวดลอมทเออตอการออกกำาลงกาย

86

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

นวตกรรมการขบเคลอนคนไทยไรพงกจกรรมทโดดเดนคอกจกรรมปนจกรยาน ประหยดพลงงาน เสรม

สรางสขภาพ เนองจากเปนกจกรรมทเกดจากภมปญญาทองถนและเปน

กจวตประจำาวนของคนในพนทเปนการบรณาการรวมกนกบหนวยงาน

ตางๆและภาคประชาชน เชน การปนจกรยานเยยมเพอนเพอรวมออก

กำาลงกาย, การปนจกรยาน อบต.สญจร ในอนาตคจะมการรณรงคให

คนในพนทใชจกรยานสญจรภายในหมบานแทนการใชรถจกรยานยนต

และรถยนต

ปจจยแหงความสำาเรจ1. นโยบายของคณะผบรหารมความชดเจน เนนการสงเสรม

สขภาพ

2. ผบรหารใหความสนใจและความสำาคญกบการดำาเนนโครงการฯ

3. ความรวมมอรวมใจของพนกงานและประชาชนในพนท

4. การใหความร และสอเกยวกบการรณรงคคนไทยไรพงอยางตอ

เนอง แกประชาชน

87

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

คนไทยไรพง ต.อรพมพ อ.ครบร จ.นครราชสมา

ปราณ ประไพวชรพนธ หวหนาสถานอนามยนาราก

88

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

คนปวยเพมขนจากโรคเรอรงทกคนรวาเปนจากอะไร แตความ

ตระหนกตอการแกไขมเพยงใด นนคอจดแตกหกของการลดพง การ

ทำาใหคนสนใจทจะดแลตนเองทสำาคญคอทำาใหเขาตระหนกและ

รกตวเอง......เพอคนทคณรกนคอเทคนคหนงทตำาบลอรพมพใช ......กลม

รกหวใจ.......เกดขนกอนทำาโครงการคนไทยไรพงไดวธการปรบเปลยน

พฤตกรรม ในลกษณะโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมเราใชชอ.....

อรพมพโมเดล..... (ไดรบรางวลนวตกรมดเดนระดบเขต)

ทำางานมาไดระยะหนงเรามาคยกนและถอดบทเรยนเราพบ

วา ปญหาคนอวนมนไมไดมเฉพาะกลมแมบานเทานน เดก และชาย

กเยอะ พบวาในครอบครวอวนทงนาน!!!!! การแกปญหาจงขยาย

ตอสภาคเครอขายอนในชมชน โดยเชญองคการบรหารสวนตำาบล

อาสาสมครสาธารณสขและ แกนนำารกหวใจ ครทกโรงเรยน มารวม

วางแผนเราพบวาทนทางสงคมทมอยเดม คอในโรงเรยนบางโรงเรยน ม

กจกรรมเชน วงสะสมรอบ ออกกำาลงกายหนาเสาธง

แตยงขาดกจกรรมในพอบาน และนกเรยนทชดเจน ปญหาคอ

เพศชาย หรอพอบานมกจกรรมดานสขภาพนอยมากเลย การพดคย

กนของกรรมการทำาใหไดกจกรรมเพมคอ การศกษาพฤตกรรมเดกอวน

และจดเขาคายเดกอวน ตอจากนนมกจกรรม วงมนมาราธอน พอบาน

ระยะ 5 กโลเมตร โดนใจพอบานมาก (งานนใชงบจากชมชนเองและ

ผบรจาคถวยรางวลและเงนรางวลมากมาย) รวมทงการจดนทรรศการ

การแขงขนแอโรบกมาราธอนเปนทมแตละหมบาน การจดนทรรศการ

ของเดกนกเรยนมเสยงตอบรบจากชมชนดมาก ขยายกจกรรมตออกใน

งานวนเดก และงานกฬาในตำาบล

ปจจยแหงความสำาเรจนาจะมาจากการใหความสำาคญทกสวนท

เกยวของและทสำาคญความตอเนองของกจกรรม ปญหาอปสรรคทยง

มอยคอ ภาระงานของหนวยงานไมตรงกนทำาใหการจดสรรเรองเวลา

89

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

การดำาเนนงานทงภาคราชการและประชาชน ลำาบาก แตกทำาได อกทง

ปจจบนกจกรรมตางๆในชมชนมมากมายเหลอเกน ตอนนเรากผลกดน

ใหเปนหนาทแกนนำาซะเปนสวนใหญ

แคนยงไมนาจะแกปญหาระยะยาวไดจงไดทำาการศกษาพฤตกรรม

การเลยงดเดก 0-5 ป และจดทำาคายเดกทมภาวะโภชนาการผดปกตทง

อวนทงผอมอกกจกรรมหนง

เจาหนาท สถานอนามยมนอยแค3คนกลมเสยงมเปนรอยเมอไหร

จะใหความรไดสำาเรจเราจงไดพฒนาความรแกนนำารกหวใจทมอยเพม

ศกยภาพใหกเลยมคนชวยจดกจกรรมชวยไดอยางสบายมาก แกนนำารก

หวใจสามารถเปนวทยากรได

พดถงเรองนโยบายสาธารณพบวากจกรรมตลาดนดสขภาพทจด

โดยสถานอนามยครงแรก ๆ ตอนนกลายเปนงานของตำาบลททกคนร

วาตองจดทกป โดยใชงบจากชมชนมาถง 5 ป และตอนนทาง อบต. ก

บรรจเปนแผนงานประจำาของ อบต. เพอสนบสนนงบประมาณตอเนอง

จากการทำางานกบชมชนทำาใหเราไดทราบวาบางเรองทคดวาเปน

เรองทยงยากถามองแงของนกวชาการแตถาเปลยนมมมองเปนมมมอง

แบบชาวบานจะพบวาชาวบานมวธการแกปญหาไดนารกมาก ๆ ขอยก

ตวอยางซกสองเรอง (นวตกรรมชาวบาน)

90

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

เรองท 1 ทอนวน (ทวดสวนสงและไมกนหมา)เรองวดสวนสงสำาหรบเจาหนาทสอ. โรงพยาบาล หลายคนบอก

วายงยากตองซอขอซอดวยงบประมาณแตชาวบานกลมนบอกวาไมตอง

ดอกหมอ ฉนจดการเองเพยงไมไผหรอไมรวก 1 อนกสบายมากวดได

ทกหนแหงหาคาดชนมวลกายไดแบบสบายๆ จาบ.......มาก ดภาพนะคะ

เรองท 2 การประยกตทาทางในการทำางานมาเปนทาออกกำาลงกาย

ในการออกกำาลงกายทเปนรปแบบตามทาทางทนกวชาการกำาหนด

มาเปนปญหาทชาวบานไมสามารถนำามาปฏบตไดเพราะจำายากแตการ

จำาทาทางการทำางานในชวตในบรบทของตนเองจะทำาใหรสกปฏบตได

งายทกหนแหง ไดแก ทาซกผา ทาเกยวขาว มาเปนทาทงายตอการออก

กำาลงกาย

91

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

องคกรตนแบบกองโรงไฟฟาลำาตะคองอ.ปากชอง จ.นครราชสมา

90

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

กองโรงไฟฟาลำาตะคอง องคกรรฐวสาหกจ ภายใตการควบคม

ดแล การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ตงอยท 399 หม 12

ตำาบลหนองสาหราย อำาเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา มพนกงานท

เขารวมโครงการฯ 96 คน (ชาย 72 คน หญง 24 คน) มภาวะรอบเอว

เกนชาย 26 คน (รอยละ 36.11) หญง 10 คน (รอยละ 41.67) เมอสน

สดโครงการฯ พบวา มรอบเอวทเกนมาตรฐาน ในชาย 17 คน (รอยละ

25.37) และในหญง 5 คน (รอยละ 21.74) ในจำานวนทงหมดทรอบเอว

เกนสามารถลดลงได แตกยงพบวา อยในขนรอบเอวเกน บางคนสามารถ

ลดลงไดอยในขนปกต ซงมระยะเวลาในการดำาเนนกจกรรม ตงแตเดอน

สงหาคม 2551 – มนาคม 2552 มรายละเอยดกจกรรมดงน

1.1 ประชมชแจงโครงการในระดบผบรหารพรอมวตถประสงคของ

โครงการ

1.2 แตงตงคณะทำางานโครงการภายใตชอ โครงการภาครวมใจ

คนไทยไรพง

1.3 จดประชมคณะทำางานเพอเสนอแนวทางการดำาเนนงาน

1.4 จดกจกรรมดำาเนนการ อาท ปรบเปลยนพฤตกรรมโดยการให

ความรเรอง อาหาร ออกกำาลงกาย ประเมนสขภาพตนเอง วดรอบเอว

ชงนำาหนก กอน-หลง โครงการ

1.5 ทกคนทรวมโครงการจะตองตอบแบบสอบถามในการประเมน

สขภาพตนเอง เพอทราบและทำาการปรบเปลยนพฤตกรรมของตนเองได

1.6 จดการประกวดผลดรอบเอวไดมากทสด 10 อบดบ (เชน

เครองชงนำาหนก)

1.7 ตดตามผลเปนรายบคคล

1.8 สรปผลการดำาเนนงานและรายงานผบงคบบญชา

93

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

นโยบายสาธารณะกองโรงไฟฟาลำาตะคอง มนโยบายสงเสรมสขภาพพลานามย เพอ

ใหผปฏบตงานมสขภาพสมบรณ แขงแรงและปราศจากโรคภยไขเจบ อกทงสนบสนนให โครงการฯ ประสบผลสำาเรจลลวงไปไดดวยด และเพอใหผปฏบตงานและลกจาง มสวนรวมในระบบบรหารจดการคณภาพชวตคนทำางานใหเกดประสทธผลยงขน หวหนากองฯ จงออกประกาศใหผปฏบตงานและลกจาง ตงแตวนท 1 กนยายน 2551 โดยใหม

2.1 การออกกำาลงกายเปนประจำา ระหวางเวลา 08.30-09.00 น. และเวลา 14.45-15.45 น. ดงน

1. วนจนทร-วนศกร ระหวางเวลา 08.30-09.00 น. ให ผปฏบตงาน ลกจาง ออกกำาลงกายบรเวณสถานททำางานภายในของแตละแผนก

2. วนองคาร ระหวางเวลา 08.30-09.00 น. ใหผปฏบตงาน ลกจาง ออกกำาลงกายทอาคารประชาสมพนธ

3. วนพธ ระหวางเวลา 14.45-15.45 น. ใหผปฏบตงาน ลกจาง ออกกำาลงกาย เลนกฬา

4. วนพฤหสบด ระหวางเวลา 08.30-09.00 น. ใหผปฏบตงาน ลกจาง ออกกำาลงกาย ทอาคารบำารงรกษา

2.2 ใหมกจกรรมสงเสรมสขภาพ ภายในองคกร ดงน 1. ประชาสมพนธ เสยงตามสาย 2. ประชาสมพนธ โดยการลงขาวในเอกสารประจำาเดอน 3. การจดบอรดใหความร 3 อ. 4. การจดทำามมหนงสอเพอสขภาพและลงทะเบยนการยม

เอกสาร 5. จดกจกรรมกฬาสภายใน 6. ใบตดประกาศเชญชวนรวมออกกำาลงกาย ระบเวลาและ

สถานท

94

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

นวตกรรมการขบเคลอนคนไทยไรพงผปฏบตงานและลกจาง สามารถออกกำาลงกายตามเสยงตามสายได

ในทกสถานทภายในโรงไฟฟาลำาตะคอง โดยไมมผลกระทบตอการทำางาน

ปจจยแหงความสำาเรจ1. ผบรหารใหความสำาคญตอโครงการ ฯ โดยเฉพาะในเรองของ

สขภาพ เมอขอความเหนชอบหรอขออนมตดำาเนนการจะเหนชอบ

ทกครง

2. จดสรรรางวลสำาหรบผสามารถลดนำาหนกได

95

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

เรองเลาการดำาเนนงานองคกรตนแบบของเทศบาล ต.หนองแวง อ.ละหานทราย จ.บรรมย

นายประสทธ บรรเทา

นายกเทศมนตรตำาบลหนองแวง

96

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

“สรางเครอขาย มอบหมายภารกจ ตดตามประเมนผล”

เทศบาลตำาบลหนองแวง รวมกบองคกรภาคเครอขาย ประกอบ

ดวย สถานอนามยจำานวน 6 แหง ไดแก สถานอนามยหงอนไก

สถานอนามยหนองแวง สถานอนามยหนองหวา สถานอนามย

หนองตาเยา สถานอนามยศรทายาท สถานอนามยราษฎรรกแดน

โรงเรยนจำานวน 10 แหง ไดแกโรงเรยนบานปากชอง โรงเรยนบานหนอง

แวง โรงเรยนบานหงอนไก โรงเรยนบานหนองหวา โรงเรยนบานหนอง

ตาเยา โรงเรยนบานบาระแนะ โรงเรยนบานแทนทพไทย โรงเรยนบาน

ผไทรวมพล โรงเรยนบานราษฎรรกแดน และโรงเรยนรวมจตตวทยา ได

รวมกนดำาเนนโครงการภาครวมใจ คนไทยไรพงเทศบาลหนองแวง ภาย

ใตการสนบสนนจากกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข และสำานกงาน

กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ตงแตเดอนกรกฎาคม

2551 โดยมงหวงใหประชาชนในเขตเทศบาลหนองแวงมการปรบเปลยน

พฤตกรรมเสยงและลดภาวะอวนลงพงดวย 3 อ. ไดแก อาหาร ออก

กำาลงกาย อารมณ ตลอดจนเปนองคกรไรพงตนแบบของจงหวดบรรมย

หลงจากไดสมครเขารวมโครงการ ภาคเครอขายไดรวมกนจด

กจกรรมตางๆ หลากหลายเพอกระตนใหประชาชน และบคคลในองคกร

ของตนปรบเปลยนพฤตกรรมเสยงใหเหมาะสม โดยการบรณาการงาน

ในเครอขาย จดสรรงบประมาณและสนบสนนใหประชาชนเขาถงหลก 3

อ. ดวยการจดหาอปกรณในการออกกำาลงกาย มอบเครองเสยงใหกบทก

หมบานพรอมเงนงบประมาณเดอนละ 500 บาท/เดอน/หมบาน เพอใช

เปนคานำา คาไฟฟาในการจดกจกรรม พรอมจดอบรมแกนนำาออกกำาลง

กายในระดบหมบาน มการจดแขงขนแอโรบก และกระโดดเชอก 30 เพอ

นกเรยนแขงแรง จดแขงขนกฬาเชอมความสมพนธในตำาบลหนองแวง

97

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

พรอมจดงบประมาณสนบสนนทกป จดซอเครองวดไขมนและนำาใน

รางกายจำานวน 2 เครองมอบใหกบสถานอนามยหงอนไก และสถาน

อนามยหนองหวา เพอใชในโครงการภาครวมใจคนไทยไรพง เทศบาล

ตำาบลหนองแวง

จดสรรงบประมาณเพอเปนคาตอบแทนใหกบอาสาสมคร

สาธารณสขและผนำาชมชนในการคดกรองความเสยงตอโรคอวนลงพง

รวมถงโรคความดนโลหตสง โรคเบาหวานและโรคมะเรงเตานม จดสรร

งบประมาณในการรวมกจกรรมโครงการมหกรรมอาหารปลอดภยเทดไท

องคราชนย วนท 3-5 ธนวาคม 2551 ดวยการจดนทรรศการพชตอวน

พชตพง ประกวดธดาชาง ประกวดแฟนซผก และประกวดเดกสขภาพด

นวตกรรมขบเคลอนคนไทยไรพง 1. โปรแกรมควบคมนำาหนกลดความอวนภายใน 8 สปดาห

มอบโปรแกรมควบคมนำาหนกใหกบบคคลตนแบบทสมครเขารวม

โครงการ จำานวน 84 คน นำาไปปฏบต ปรบพฤตกรรมดวย 3 อ. และ

ตดตามผลทกเดอน สงผลใหผมนำาหนกตวและรอบเอวเกนปกตจำานวน

84 คน สามารถลดลงไดถง 47 คน หรอรอยละ 55.95 ไดบคคลตนแบบ

ทสามารถถายทอดองคความรและรวมเปนวทยากรในโครงการลดพง ลดโรค

สทธขาราชการและประกนสงคม จำานวน 4 คน

2. นวตกรรมบตรคว จดทำาบตรควใสใจสขภาพ ในสถานอนามย

ในเขตตำาบลหนองแวง สำาหรบผมารบบรการ ไวอานในชวงทรอรบการ

ตรวจรกษา มคำาแนะนำาดานสขภาพเชน พชตอวน พชตพง กนอยางไร

หางไกลโรค ลดหวาน มนเคม เตมเตมดวยผก ผลไม และในเรอง 3 อ.

(ออกกำาลงกาย อาหาร อารมณ) และอนๆ ทเกยวกบการปฏบตตวใน

เรองสขภาพทสามารถปฏบตไดเอง

98

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

3. จดใหมสถานทปรงประกอบอาหารใหกบเดกในศนยพฒนา

เดกเลก (ซงมจำานวน 9 แหง) มสถานทปรงประกอบแหงเดยว เพอการ

ควบคมดแลเรองอาหาร เนนอาหารทมคณคาทางโภชนาการ ทใหพลงงาน

ตำา

ดานนโยบายสาธารณะ1. การเกดนโยบายสาธารณะขององคกรปกครองสวนทองถน

เกดหลงการรณรงคคนหาผทมภาวะอวน และรอบเอวเกน สรปใน

ทประชมคณะทำางาน ดงน จำานวนคนในองคกร ทงหมด 12,948 คน

ไดรบการประเมนวดรอบเอว จำานวน 8,371 คน ผชาย 3,862 คน

รอบเอวเกน 241 คน (รอยละ 6.24) ผหญง 4,509 คน รอบเอวเกน

965 คน (รอยละ 21.40) มภาวะอวนลงพง 1,206 คน (รอยละ 14.40)

จงกำาหนดใหเกดขอตกลงรวมกนระหวางภาคเครอขาย เพอถอปฏบตเปน

แนวทางเดยวกนทงตำาบล จำานวน 8 ขอ ดงน

1. ประชาชนทมภาวะอวนลงพงตองเขารวมกจกรรมการลดอวน

ลดพง รอยละ 100

2. ประชาชน ลดการบรโภคแปง ขาวและผลไมรสหวาน

3. ประชาชนงดการบรโภคนำาหวาน ขนมหวาน ของมนและ

ของทอด ในมออาหารเพมขน

4. ประชาชนในเขตเทศบาลหนองแวง เพมการบรโภคผก ปลา

และธญพช เชน ขาวกลอง เผอก มน ขาวโพด เมลดทานตะวน เมลด

ฟกทอง ถว งา

5. หนวยงานและหมบานมกจกรรมการออกกำาลงกาย สปดาห

ละ 3 วน วนละอยางนอย 30 นาท

6. จดครวตวอยางในเทศบาล ตดปายเตอน “การเลอกอาหาร

เพอควบคมนำาหนก การบรโภคอาหารตามโซนส” และ ตวอยางการจด

99

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

บรการอาหาร “กนถกหลกกบธงโภชนาการ”

7. โรงเรยนจำานวน 10 แหงมนโยบายขยบกายกอนเขาเรยน

(Youth Exercise) อยางนอยสปดาหละ 3 ครงๆ ละ 30 นาท และ

กำาหนดใหเปนโรงเรยนปลอดนำาอดลม

8. หนวยงานและหมบาน จดใหมกจกรรมผอนคลายอารมณ

สปดาหละ 1 ครง เขาวดทำาบญทกวนอาทตย

ปจจยแหงความสำาเรจ• ผบรหารระดบสงใหความสำาคญและสนบสนนการดำาเนนงาน

มนโยบายในเรองการออกกำาลงกายทชดเจน เชน สรางลานกฬา และจดหาอปกรณการออกกำาลงกายกลางแจงทกหมบาน จดงานกฬาทกป

• มการบรณาการจากทกภาคสวน มการวางแผนรวมกนระหวางองคกรตางๆในชมชน ประกอบดวย แกนนำาชมชนทองถน บคลากรทางการศกษา ชมรมสรางสขภาพ และอาสาสมครสาธารณสข

• มคณะกรรมการและคณะทำางานทเขมแขง ขบเคลอนงานอยางตอเนอง มงบประมาณในการบรหารจดการในทองถนอยาง เพยงพอ

• มแผนการขยายผลภาคเครอขายไรพงไปยงตำาบลอน• มนวตกรรมเดน ดวยการสราง “คนตนแบบไรพงเทศบาลหนอง

แวง” • มการสรางเครอขาย องคกรภาคเครอขายใหความรวมมอในการ

ดำาเนนงาน และมการมอบหมายภารกจทชดเจน • ประชาชนตนตวในเรองสขภาพมากขน• อสม. เขมแขง ทำางานเขาถงประชาชนทกกลมวย• สถานศกษาเหนความสำาคญของภาวะโรคอวนลงพงในกลมเดก

นกเรยน

100

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

รไดอยางไรวางานนสำาเรจจากการประเมนพฤตกรรมการกน การออกกำาลงกาย และอารมณ

กอนและหลงการฝกอบรมผทมภาวะอวนลงพงของประชาชน

พบวาหลงการฝกอบรม ประชากรมพฤตกรรมทเปลยนไปในทางทด

เชน เดมกนผกนอยกวาวนละ 3 ทพพ (รอยละ 78.2) หลงการฝกอบรม

มพฤตกรรมการกนผกมากกวาวนละ 3 ทพพ (รอยละ 80.1) เดมมการ

กนปลาอยางนอยวนละ 1 มอ (รอยละ 78.1) หลงการอบรมมการกน

ปลามากกวาวนละ 1 มอ (รอยละ 81) การออกกำาลงกาย มออกกำาลงกาย

จากเดมรอยละ 51.6 เปนรอยละ 70

ปญหาอปสรรค1. ประชากรกลมเปาหมายมจำานวนมากยากในการตดตาม

ประเมนผลและเกบรวบรวมขอมล

2. ประชากรในเขตเทศบาลหนองแวงมอาชพเกษตรกร หมบาน

อยหางไกลกนมากตามลกษณะของพนท จงตองแบงกลมการอบรมตาม

พนท

3. อปกรณการวดเชนเครองชง/วธการวดอาจคลาดเคลอนได

เพราะการประเมนแตละทแตละแหงใชเครองชง/บคลากรทแปรผลแตก

ตางกน

4. โปรแกรมทใชในการบนทกและแปรผลไดรบหลงจากทเกบขอมล

ในครงท 1 เกดการทำางานชาๆ การวเคราะหขอมลจงชาตามไปดวย

5. การประเมนผลในรอบท 2 เปนชวงเกบเกยวยากในการตดตาม

ใชเวลานาน

101

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ขอเสนอแนะ1. ควรจดการอบรมแบบเขาคายจดรายการอาหารทสามารถลด

อวน ลดพง สำาหรบผทสมครใจเขารวมโครงการ

2. โครงการภาคเครอขายคนไทยไรพงของกรมอนามยไมสามารถ

บรรจเขากบแผนของทองถน เนองจากไดจดทำาแผนเสรจเรยบรอยแลว

กอนดำาเนนโครงการ

3. ควรสงเสรมใหเกดนโยบายและแผนในระดบทองถน

4. ควรสนบสนนใหเกดโครงการภาคเครอขายคนไทยไรพงอยาง

ตอเนองในพนทเดมเพอตดตามผลในระยะยาว

สงทดำาเนนการตอไปหลงสนสดโครงการ• ยงดำาเนนงานตามโครงการคนไทยไรพงเทศบาลหนองแวง ตอ

เนอง เชน การออกหนวยแพทยเคลอนท ชงนำาหนก วดสวนสง วดรอบ

เอว และวดปรมาณไขมนอยางตอเนอง

• บรรจแผนงานโครงการคนไทยไรพงในแผนประจำาปของเทศบาล

หนองแวง ภายในเทศบาลหนองแวง มการตรวจสขภาพ เชน ชงนำาหนก

วดรอบเอว และวดปรมาณไขมนทก 3 เดอน

ความสำาเรจครงน องคการบรหารสวนตำาบลหนองแวง อำาเภอ

ละหานทราย ไดรบรางวลชนะเลศเปนองคกรไรพงตนแบบของจงหวด

บรรมย ไดรบโลประกาศเกยรตคณพรอมเงนรางวล 10,000 บาท เกด

จากความรวมมอเปนอยางดยงจากสวนราชการ ผบรหารโรงเรยน จำานวน

10 แหง องคกรปกครองสวนทองถน 1 แหง เจาหนาทสถานอนามยทง

6 แหง ประชาชน ผปรงประกอบอาหารของทางองคกรปกครองสวน

ทองถนและ ผปรงประกอบอาหารในศนยพฒนาเดกเลก ในเขตตำาบล

หนองแวง และขอขอบคณกรมอนามยทหวงใยสขภาพและมอบสงดด

ใหกบประชาชนในองคกรของเรา จงขอขอบพระคณมา ณ โอกาสนดวย

102

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ประสบการณชวตพชตพง

นายวนจ บรรเทา อาย 27 ป

บคคลไรพงตนแบบนำาหนก 110 กโลกรม

103

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ภาพกอนและหลงเขารวมโครงการพชตอวน พชตพง

34 หมท 3 บานหงอนไก ตำาบลหนองแวง อำาเภอละหานทราย

จงหวดบรรมย

อาย 27 ป เบอรโทรศพท 080-1551201

นำาหนกกอน 110 กโลกรม

รอบเอว 112 เซนตเมตร สง 181 เซนตเมตร

นำาหนกหลง 80 กโลกรม รอบเอว 95 เซนตเมตร

ระยะเวลาดำาเนนการลดพง 3 เดอน

104

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

เคยนำาหนกสงสด 110 กโลกรม มความตงใจลดนำาหนกตงแตปลาย

ป 2549 ไมรวธการลดนำาหนกทถกตอง ลองผดลองถกมาเรอยๆ ชวง

ทตงใจลด จะลดอาหาร เวลาหวจะดมนำาแทน หวมากๆ จะกนผลไม

สมตำา และออกกำาลงกายดวยการเลนฟตบอล วง ปฏบตอยางนตดตอ

กน ประมาณ 3 เดอน นำาหนกลดลงวนละ 1-1.5 กโลกรม นำาหนกลด

ไป 8 กโลกรม ตอนนนนำาหนกอยท 102 กโลกรม เขาอบรมเรองการลด

อวนลดพง เมอเดอนพฤศจกายน 2551 ทำาใหมความรสกอยากจะลดนำา

หนกตว เมอศกษาในเรองการลดนำาหนกอยางถกวธ จากโปรแกรมลด

อวน ลดพง ภายใน 8 สปดาหของสำานกงานสาธารณสขจงหวดบรรมย

และนำามาปฏบตจรงจง

สามารถลดนำาหนกได 12 กโลกรมภายในเวลา 3 เดอนจนปจจบนเขามนำาหนก 80 กโลกรมแรงสนบสนนทางสงคม (คนใกลชด)

- แมปวยเปนโรคเบาหวาน

- ป ยา ยาย ปวยเปนโรคความดนโลหตสง (ปมโรคประจำาตวคอ

โรคเกาท)

- ลกนงลำาบาก งวงงาย มเหงอมาก มกลนตว

- แฟนไมชอบคนอวน

เทคนคพชตพง ใชหลก 3 อ.ลดอวน ลดพง1.การออกกำาลงกาย

- เลอกการออกกำาลงกายดวยการวง กอนวงมการอบอนรางกาย

ดวยการวงชาๆ หลงวงทกครงจะยดเหยยดกลามเนอ ตอดวยเตะฟตบอล

ออกกำาลงกายมากกวา 1 ชวโมงทกวน

105

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

2.อาหาร

- กนขาวไมเกนมอละ 1 ทพพ จะเนนผกทงสดและตม ลวก กน

ปลาเปนอาหารหลกสวนมากจะนงปลาใสผกมากๆ กนอาหารครบ 3 มอ

มามา กวยเตยวไมกน อาหารวางเปนนำาเปลา

- 1 เดอนจะกนขาวนอกบาน 1 ครง สวนมากจะเปนหมกระทะ

จะเนนผกมากกวาหม

3.อารมณ เหนเพอนนงดมเหลาจะไมเขาไปหา จะเลยงไปทอน

เวลามงานเลยงจะไมอยนานจะอางเรองงานแลวกกลบบาน

เลกเหลามา 2 ป (เมอเรมตงใจลดนำาหนก) และเลกบหรมา 1 ป

106

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

เรองเลา ประสบการณภาคคนไทยไรพง ต.ปทม อ.เมอง จ.อบลราชธาน

107

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ตำาบลปทม อำาเภอเมองอบลราชธาน พนททางภมศาสตรตดตอกบ

เขตเทศบาลนครอบลราชธาน บานเรอนหนาแนน เปนชมชนทมวถชวต

กงเมอง กงชนบท ประชากรมากกวา รอยละ 60 ประกอบอาชพรบจาง

คาขาย และประมาณรอยละ 8 เปนแมบานไมมอาชพ จากการตรวจคด

กรองสขภาพประชาชนป 2551 พบวาประชากรอาย 15 ป ขนไปมดชน

มวลกายระดบอวน (25-29.99 กก./ตรม.) รอยละ 16.23 และอวนมาก

(> 30.00 กก./ตรม.) รอยละ 3.49

เดอนกรกฎาคม 2551 สำานกงานสาธารณสขจงหวด

อบลราชธาน ไดมานำาเสนอโครงการภาคคนไทยไรพง โดยพนทไดเชญ

ผนำาชมชน อสม.ชมรมออกกำาลงกายเพอสขภาพ โรงเรยนปทมพทยาคม

และโรงเรยนปากหวยวงนอง จากการนำาเสนอโครงการ วตถประสงค

แนวทางการดำาเนนงาน งบประมาณโครงการ ซงบรรยากาศในการ

ประชมในวนนน ทกคนใหความสนใจมากในเรองภยของโรคอวนลงพง

และประโยชนทเกดกบประชาชน ภาคคนไทยไรพงตำาบลปทม ประกอบ

ดวยเทศบาลตำาบลปทม ศนยสขภาพชมชนปทม และภาคสขภาพในพนท

จงไดสมครเขารวมโครงการภาค คนไทยไรพง หลงจากวนนน 2 สปดาห

คณะทำางานผประสานโครงการประกอบดวยทมบคลากรศนยสขภาพ

ชมชนปทม และปลดเทศบาลตำาบลปทม ไดประสานผนำาชมชน อสม.

และเครอขายสขภาพ รวมประชมหาแนวทางในการดำาเนนงานโครงการ

และไดจดทำาโครงการ “วถปทม วถสขภาพด คนไทยไรพง ปองกนโรคภย

เงยบ” โดยกำาหนดยทธศาสตรเนนการขบเคลอนพลงชมชน สรางกระแส

ใหรบรปญหา รวมคดกำาหนดภารกจรวม ในการดำาเนนงานเพอบรรล

เปาหมาย 4 ดาน ดงน

108

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

✿ ยทธศาสตรท 1รวมคด รวมทำางานสเปาหมาย หมายถง สนบสนนให

ภาคทงภาครฐและภาคประชาชน สวนเทศบาล ผนำาชมชน อสม.

แกนนำาสขภาพชมชนมสวนรวม ทกขบวนการ ในการระดมแนวคด กลวธ

กจกรรมและประเมนผล

✿ ยทธศาสตรท 2สรางกระแสใหชมชนรบร และมสวนรวม หมายถง

การจดกจกรรมทประชาสมพนธโครงการทหลากหลาย สอดคลองกบวถ

ชวต ใหเขาถงกลมเปาหมายอยางตอเนองและเขมขน

✿ ยทธศาสตรท 3พฒนากจกรรมให เขาถงกลม เปาหมาย หมายถงจดกจกรรมใหเหมาะสมกบกลมเปาหมายเพมโอกาสการเขารบบรการและ

ผสมผสานกจกรรมเชงรก พฒนาเครองมอ นวตกรรมทงายในการทำางาน

ทงบคลากรและแกนนำาสขภาพ

✿ ยทธศาสตรท 4ขยายเครอขายภาคคนไทย ไรพงในชมชน หมายถง

สงเสรมใหกลมเปาหมายอนๆ ในชมชนอาทกลมแมบาน กลม

ผประกอบการเครองปนดนเผา ไดรวมกจกรรมตามภารกจพชตอวน

พชตพง

109

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

โดยมกจกรรมในการดำาเนนงาน แบงตามยทธศาสตร 4 ดานดงน

✿ ยทธศาสตรท 1รวมคด รวมทำางานสเปาหมาย

1. ประชมอบรมภาคเครอขาย องคกรชมชนครงท 1 รบรสภาพ

ปญหา พรอมสมครรวมโครงการ

2. แตงตงคำาสง ภาคเครอขายคนไทยไรพง ตำาบลปทม โดยนายก

เทศมนตรเปนประธาน

3. ประชมครงท 2 ระดมความคด กำาหนดเปาหมายหมบาน

ตนแบบ สแนวทางปฏบต กจกรรมใหประชาชนตระหนกใหมสวนรวม

4. จดทำาบนทกขอตกลงรวมกน ภาคคนไทยไรพง ตำาบลปทม 4

องคกร กำาหนดบทบาทภารกจ

5. ประเมนผลกอนและหลงดำาเนนการ วดรอบเอวและประเมน

พฤตกรรมกลมเปาหมาย 3 กลม

✿ ยทธศาสตรท 2สรางกระแสใหชมชนรบรและมสวนรวม

1. จดมหกรรม “ชาวปทมรวมพล คนสขภาพด วถไทย ปองกน

ภยเงยบ” วนท 16 กนยายน 2551 รปแบบตลาดนดสขภาพคนไทยไรพง

มกจกรรมทหลากหลาย

✿ 4 ภารกจพชตอวน พชตพง ประกอบดวย

ภารกจท 1 ประเมนสขภาพ กจกรรมใหบรการตรวจประเมน

สขภาพ วดรอบเอว

110

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ภารกจท 2 อาหารเพอสขภาพ กจกรรม สอสาธตเปรยบเทยบอาหารทสงผลใหตอการไดรบพลงงานเกน คำาแนะนำารายบคคลในการรบประทานอาหารทเหมาะสมใน 1 วน

ภารกจท 3 ออกกำาลงกายพชตอวน พชตพง กจกรรมสาธตการออกกำาลงกายทเหมาะสมตามวย

ภารกจท 4 สกด สะกด สะกด พชตอวน พชตพง วเคราะหปจจยเสยงดานอารมณทสงผลตอการควบคมนำาหนก

■ ประกวดอาหารพนบานอสานเพอสขภาพ ประกวดสมตำาพชตอวน พชตพง ทง 12 หมบาน

2. มอบปณธานสรางสขภาพด วถปทม ปองกนโรคภยเงยบ เพอถวายในหลวง ใหประชาชนครบทกหลงคาเรอนโดยใหผนำาชมชน อสม. ไปมอบใหทกครวเรอนพรอมลงนามในปณธาน โดยยดถอปฏบต เพอถวายในหลวงในวโรกาสพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพล อดลยเดชทรงเฉลมพระชนมพรรษาครบ 81 พรรษา

3. ตำาบลปทมกำาหนด วนเสาร วนอาทตยทกครอบครว งดอาหารหวาน มน ทอด โดยประชาสมพนธสอบคคล อสม. และแกนนำาสขภาพ ปายประชาสมพนธในตลาด หอกระจายขาวทกหมบาน

✿ ยทธศาสตรท 3พฒนากจกรรมใหเขาถงกลมเปาหมาย

1. จดหนวยบรการคลนกไรพงเคลอนท สชมชน ใหคำาแนะนำาใน

การปฏบตตน ดวยหลก 3 อ.

2. จดทำาชดเครองมอใหสขศกษา เรองภยโรคอวน และการปฏบต

ดวยหลก 3 อ.

3. กราฟประเมนภาวะสขภาพและบตรคำาในการปฏบตตน

4. จดตงคลนกลดความอวน ในศนยสขภาพชมชนปทม บรการทกวน

111

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

✿ ยทธศาสตรท 4ขยายเครอขายภาคคนไทย ไรพง

1. ประกวดหมบานตนแบบคนไทยไรพง 12 หมบาน โดย ปรบ

เปลยนพฤตกรรมในกลม อสม./ผนำาชมชนและประชาชนทสนใจ

2. จดกจกรรมขยายเครอขายไรพงในกลมผประกอบการ กลมแม

บานโดยใชแกนนำาสขภาพ อสม. และผนำาชมชนเปนสอบคคลในการ

ประชาสมพนธ

บทเรยนทไดจากการดำาเนนโครงการตลอดระยะเวลา 5-6 เดอน ในการดำาเนนงานโครงการ วถปทม วถ

สขภาพด คนไทยไรพง ปองกนโรคภยเงยบ ประชาชนรบรกจกรรมโครง

การฯ จากการดำาเนนงานของ อสม.ทงจากการวดรอบเอวและการไดรบ

ปณธาน 8 ขอ “สรางสขภาพด วถปทม ปองกนโรคภยเงยบ ทำาความดเพอถวายในหลวง” ครอบคลมทกหลงคาเรอน แตยงไมสงผลใหเกดความตระหนกทจะมารบบรการคลนกลดความอวน

กลมเปาหมายทมรอบเอวเกน ยงไมไดเขาสโปรแกรมปรบเปลยน

พฤตกรรม โดยรบรจากการจดกจกรรม พชตอวน พชตพง ดวยกลวธ 3 อ.

จากมหกรรม “ชาวปทมรวมพล คนสขภาพด วถไทย ปองกนภยเงยบ” วนท 16 กนยายน 2551 และการประชาสมพนธจากวทยชมชน และหอกระจายขาว แตยงไมเพยงพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรม

ในกลมเปาหมายได แตประชาชนใหความสนใจตอภาวะอวนลงพงทจะ

สงผลกระทบตอสขภาพมากขน

การแขงขนกลมหรอชมชนตนแบบคนไทยไรพง สงผลตอพฤตกรรม

การออกกำาลงกายของชมชนเพมขน แตพฤตกรรมควบคมอาหารของ

ประชาชนยงไมสามารถวดได จงควรทำากจกรรมเสรมในเรอง อ.อาหาร ใน

กลมแมบาน เพมขนดวยเทคนคงาย ๆ ใหเหนภาพของโทษการกนอาหาร

112

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ทประกอบดวยไขมนหรอกะท แปง เกนปรมาณทเหมาะสม ใหชดเจน

บคคลตนแบบและเครอขายสขภาพ อสม. เปนสอบคคลทเปนปจจย

บวกตอความสำาเรจโครงการ เนองจากบคคลตนแบบเปนคนในชมชน

ททกคนรจก เหนความเปลยนแปลงจากการปรบเปลยนพฤตกรรม ได

ชดเจน พรอมไดแลกเปลยนประสบการณใหกลมเปาหมาย ใหมกำาลงใจ

มนใจทจะพชตอวน พชตพงใหได บคคลตนแบบคนไทยไรพง ตำาบลปทม

คณจนทร บญประชม อาย 31 ป อาชพแมบาน และคาขายของชำา

เลกๆ ในหมบานดงหองแห สามทำางานรบจาง มลกสาวอาย 11 ป กอน

หนาท จนทร จะไดรจกกบโครงการภาคคนไทยไรพง จนทร กเปนแมบาน

ธรรมดาทำางานบานดแลครอบครว และแมทปวยดวยโรคเบาหวาน ความ

ดนโลหตสง และเสยชวตดวยสาเหตไตวายเรอรง พรอมกบกมนำาหนก

เพมขนจากหญงสาวทมนำาหนกปกต กเพมสงถง 79 กโลกรม พยายาม

ทกวธ ทจะลดนำาหนก ทงไปรบยาทคลนกลดความอวน กยงทำาใหวตก

กงวล ไมรวาจะลดความอวนดวยวธใด ทงงดทานอาหารมอเยน ทำาไป

ดวยความไมเขาใจ ยงเมอมาตรวจสขภาพทศนยสขภาพชมชนปทม ใน

ครงแรกพบวาตนเองคาความดนโลหตสง วตกกงวลมาก คณหมอกได

ขอเวลาคยดวย 10 นาท ในเรองโรคอวนลงพง กบโรคความดนโลหตสง

เรมมความเขาใจตอภาวะทตนเองไมสบายเพมขน จงไดนด จนทร มา

ตรวจโลหตหาคาคอเลสเตอรอล และนำาตาลในเลอด พบวาคา LDL.

เรมผดปกต คานำาตาลในเลอดกสง 144 มลลกรม/เดซลตร จงไดคยกบ

จนทร วาถาไมรบดแลสขภาพตนเอง อนาคตจนทรอาจเปนเหมอนแมท

เสยไปแลว ยงไปสะกดความรสกทจนทร ไดเฝาดแลแมทปวย ทรมานกบ

การไมสบาย ทตองไปตรวจไปนอนโรงพยาบาล เหนอยงาย ทำาใหภาพ

ทตดในใจชดขน รวมกบภาพหญงสาวทมรปรางสมสวน ไมมไขมนสวน

เกน ในครงอดตของ ตนเอง กบเปนแรงบนดาลใจทจะเปลยนตวเอง ตง

ปณธานไว “เราจะลดนำาหนกเพอ สขภาพและสวยเหมอนเดมใหได”

113

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

หลงจากนน จนทรกไดนำาคำาแนะนำาจากคณหมอคลนกพชตอวน

พชตพง ศนยสขภาพชมชนปทม ดวยภารกจ 3 อ. พชตอวน พชตพง

(อาหาร ออกกำาลงกาย อารมณ) ไปปฏบตดวยความเชอและเขาใจ

คอยๆ ปรบ คอยๆ เปลยน หาความพอดกบตวของเราใหรวาอาหาร

อะไรทจะทำาใหเราไดรบพลงงานเกน กใหลด และหลกเลยงอาหารทให

พลงงานสงแตไมมคณคาทางโภชนาการ กนอาหารมอเยนพอประมาณ

เพมผกนง นำาพรก ลดการกนเนอสตว กนปลาแทน ซงมนยากมาก

ในระยะแรกเพราะจนทรอยกบรานชำาของตนเอง ซงมทงนำาอดลม ม

ขนมทจนทรเคยดม เคยกนเปนประจำา ตองตดใจทจะไมกนอกมนยาก

และจนทรทำาได เพราะจนทรรวาอาหารนนมนทำาใหจนทรอวน และไม

สบาย ไมเพยงแคการควบคมอาหารและสะกด สะกด สกด อารมณไม

ใหกลบไปกนอาหารททำาใหอวนและทำาใหปวยแลว จนทร ออกกำาลง

กายดวยการเดนเรวรอบบาน ไป-กลบ ไมนอยกวา 40 นาท เปน

ประจำาทกวน ไมมวนใดเลยทจะไมทำา 2 เดอน นำาหนกจนทรลดลง 7

กโลกรม รอบเอวจากเดม 100 เซนตเมตร เหลอ 93 เซนตเมตร และ

สนเดอนท 5 นำาหนกลดลงจากเรมตนจาก 83 กโลกรม ลดลงเหลอ

58 กโลกรม รอบเอวเหลอ 90 เซนตเมตร ลดลงอยางสมดลคอยเปน

คอยไป จนทรยงบอกอกวา ไมเหนอยงายเหมอนกอน เมอเหนผลชด

ขนเพอนบานกถามวาลดความอวนไดยงไง ? สวยและดดกวาเดมมาก

ยงรสกมนใจกบวธการทปฏบต พรอมแนะนำาเพอนๆ ใหปฏบตตามวธ

ทตนปฏบตแลวไดผล ถาไมเขาใจกแนะนำาใหมาปรกษาหมอทอนามย

ถงวนน จนทร รสกไดสขภาพดขนมาก สบายตว สวยดงทตงใจ

ไว เกนกวาทคาดไวดวยซำา และเมอมโอกาสจนทร ยงไดไปแลกเปลยน

ประสบการณในการพชตอวน พชตพง ดวยวธงายๆ ทสำาคญตองตงใจ

ทจะทำา ทำาสมำาเสมอ ทำาใหจนเคยชน เพอสขภาพทดของตนเอง

114

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน 115

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ภาคเครอขายสรรพยาไรพงจ.ชยนาท

116

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

สถานการณทเขารวมโครงการ กรมอนามย รวมกบสำานกงาน

กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพหรอ สสส. รวมกนขบเคลอนใหคน

ไทยไรพงโดยการสงเสรมสนบสนนใหองคกรไดเกดความรความตระหนก

และมทกษะในการลดอวน ลดพง ของคนในองคกรตลอดจนควบคม

ปองกนอวนลงพงในกลมคนปกตโดยมระบบการบรหารจดการทด และ

ใชหลกการแนวคด 3 อ. พชตอวน พชตพง คอ อ.อาหาร อ.ออกกำาลง

กาย และ อ.อารมณ

มการเปดตวโครงการองคกรไรพง ไดประกาศอยางเปน

ทางการขององคกรทจะกาวสองคกรไรพงและประชาสมพนธใหคนใน

องคกรและชมชนรบรไปสการยอมรบและใหความรวมมอรวมแรงใน

การขบเคลอนในกลมเปาหมายทจะลดอวนลดพง โดยมเปาหมายรวม

โครงการอาย 6 ปขนไป จำานวน 2,200 คน ประกอบดวย บคลากร

องคการบรหารสวนตำาบลสรรพยา อำาเภอสรรพยา บคลากรสถาน

บรการสาธารณสขในตำาบลสรรพยา 3 แหง โรงเรยน 2 แหง อาสาสมคร

สาธารณสข จำานวน 60 คน

มการจดตงแกนนำาและคณะกรรมการทมสขภาพพชตอวน

พชตพง 6 ชด ไดแก

1. กรรมการ อ.อาหาร มหนาทชแจงในชมชนเกยวกบเรองอาหาร

เพอลดนำาหนก กนเปน เนนผก ระวงภย หวาน มน เคม 3 เพม เพมผก

ปลา และธญพช 3 งด งดขนมหวาน ของมน และแอลกอฮอล 3 ลด

ลดแปง นำาตาล และเครองดมรสหวาน

2. กรรมการ อ.ออกกำาลงกาย มหนาท แนะนำาวธการ

เคลอนไหวออกแรง/ออกกำาลงกายทถกตอง วนละ 30 นาท สปดาห

ละ 5 วน ถานำาหนกตวยงไมลดใหเพมเวลาเคลอนไหวออกแรง/ออก

กำาลงกาย วนละ 40 – 60 นาท โดยเตมเตมออกกำาลงกาย

117

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

3. กรรมการ อ.อารมณ มหนาท แนะนำาในชมชนเกยวกบ

เรองการควบคมอารมณ ในการตงใจมงมนทจะพชตอวนพชตพง

ไมเครยดและสรางความคดดๆ ใหกบตวเอง

4. กรรมการประชาสมพนธ มหนาทประชาสมพนธดานรปแบบ

ตางๆ เพอใหการดำาเนนงานสองคกรไรพง คนในองคกร ไดรบร อนจะ

นำาไปสการใหความรวมมออยางจรงจง

5. กรรมการขอมลขาวสาร มหนาทชแจง และเกบรวบรวมขอมล

ขาวสาร

6. กรรมการสรรหาบคลคลตนแบบไรพง มหนาทคดสรร

บคลคลตนแบบไรพง เพอเปนแบบอยางทด

มการประชมปฏบตการเพอพฒนาคนหรอบคลากรใหมความร

มความตระหนก และมทกษะ

ประชมปฏบตการในแกนนำา, คนตนแบบไรพง, พนกงานหรอคนใน

องคกรหรอชมชน เพอผบรหารและแกนนำา สามารถนำาความรและทกษะ

มาจดการกบภาวะอวนลงพงของตนเอง และนำาความร ทกษะมาเผยแพร

สพนกงาน หรอคนในองคกร หรอชมชนได

มการสอสารภายในองคกร เพอสรางความเขาใจ เพมทกษะการ

พชตอวน พชตพง สอสารโดยการใชแผนปายโฆษณา สอบคล และนำา

บคคลทประสบความสำาเรจมาเลาประสบการณ เนอหาหลกของการ

สอสาร คอ อวนอนตราย เพอสอสารใหคนในองคกรเกดความตระหนก

อยากดแลตนเอง อ.พชตพง สอสารใหเกดการลดอวนลดพง ควบคม

นำาหนกใหปกต คนตนแบบไรพง นำาบคคลทประสบความสำาเรจมาสอสาร

เปนสอกลาง

มการจดกลมลดอวนลดพงเกดเปนนวตกรรม มการลด

นำาหนกเปนกลม มกจกรรมรวมกนในกลมและปรกษาหารอถงความสำาเรจ

และลมเหลวของการลดอวน ลดพง

118

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

มการกำาหนดนโยบายและแนวทางขบเคลอน

- สรางพฤตกรรมการบรโภคอาหารทพชตอวนพชตพง

- สงเสรมใหมการออกกำาลงกายเปนประจำา สปดาหละ 3 วน

วนละ 30 นาท โดยโรงเรยนจดกจกรรมออกกำาลงกายหนาเสาธง,

ออกกำาลงกาย โดยการเดน, ยางยด

- โรงเรยนปลอดนำาอดลม

ผลการดำาเนนงาน องคกรและชมชนดำาเนนการเกดผลลพธ

รอยละ 80 ของคนในองคกรและชมชนเขารวมในโครงการฯ มทม

สขภาพและกระบวนการดำาเนนงานในการเปลยนแปลงพฤตกรรมของ

คนในองคกร มการปรบปรงสงแวดลอมทเออตอการบรโภคอาหาร

และการออกกำาลงกายเพอสรางเสรมสขภาพ กลมเปาหมายมอาย 15

ปขนไป โดยใชเกณฑชวดรอบเอว คอ ผชายรอบเอวปกต คอ นอยกวา

90 ซม. ผหญงรอบเอวปกต คอ นอยกวา 80 ซม. รอยละ 80 ของผทม

มรอบเอวเกน สามารถลดรอบเอวได รอยละ 94 ของผทมรอบเอวปกต

สามารถควบคมรอบเอวอยในเกณฑปกต สำาหรบกลมเปาหมายทอาย

นอยกวา 15 ป ใชเกณฑชวดนำาหนกเทยบกบสวนสง รอยละ 80 ของ

เดกทมนำาหนกเกน สามารถลดนำาหนกได และรอยละ 100 ของเดกทม

ภาวะปกต สามารถรกษานำาหนกใหอยในระดบปกต

ปจจยแหงความสำาเรจในการดำาเนนโครงการผบรหารใหความสำาคญและสงเสรมในการดำาเนนนโยบายของ

องคกร พรอมทงสนบสนนในการคดสรรบคคลตนแบบ เพอเปนแบบใน

การทจะสามารถลดนำาหนกใหประสบความสำาเรจ และมการสงเสรมการ

ออกกำาลงกายในสนามกฬาของโรงเรยนทกแหง และองคการบรหารสวน

ตำาบลสรรพยาไดจดทำาโครงการหมบานเศรษฐกจพอเพยงขน เพอสราง

ความเขมแขงของชมชน สงเสรมและสนบสนนใหประชาชนมสขภาพด

119

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

โดยเนนหลก 3 อ. คอ อ.อาหาร อ.ออกกำาลงกาย และ อ.อารมณ โดยม

กจกรรมทสงเสรมใหประชาชนมสขภาพด คอ มการปลกผกกางมงปลอด

สารพษ เพอใหคนในชมชนไดบรโภคผกทปลอดสารพษ มการเลยงไกไข

ระบบปด (อแวป) เพอใหคนในชมชนไดบรโภคไขไกทปลอดเชอไขหวดนก

มการเลยงปลา โดยเนนใหคนในชมชนไดบรโภคปลา ซงปลาเปนอาหาร

ทมไขมนนอยและมประโยชนทางโภชนาการสง มการปลกไมผล เพอเนน

ใหคนในชมชนไดบรโภคผลไมตามฤดกาล ซงการบรโภคผลไมตามฤดกาล

จะทำาใหเราไดกนผลไมทปลอดจากสารพษ มการสรางสงแวดลอมดาน

การออกกำาลงกาย โดยมการจดกจกรรมตางๆ เชน การเดน-วงการกศล

การรำาไมพลอง และเนนใหคนในชมชนไดทำากจกรรมรวมกน ซงเปนการ

ออกกำาลงกายและเปนการสรางประโยชนใหกบชมชน และทสำาคญ เมอ

คนในชมชนมสขภาพทดแลว สขภาพจตใจทางดานอารมณกตองดดวย

โดยมการปรบภมทศนและสรางบรรยากาศ ตลอดจนสรางสภาพพนท

สเขยว เพอเปนการชวยสรางบรรยากาศทางดานอารมณ ซงจะทำาใหผ

พบเหนไดมความสดชน มการผอนคลาย และนอกจากนยงมกจกรรม โดย

การจดใหมเวทแลกเปลยนความร เพอเปนการกระตนใหคนในชมชนไดม

ความตระหนกและเหนความสำาคญในเรองของการไรพงของคนในชมชน

และในโครงการน ประชาชนในชมชนไดใหความรวมมอกนเปน

อยางด โดยมบคคลตนแบบหลายๆ ทานทสามารถลดพงได มาแลก

เปลยนความร เพอทำาใหคนในชมชนมสขภาพทแขงแรงและดขน

120

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

เทศบาลตำาบลสวนหลวงจ.สมทรสงคราม

โดย นางอญชล จนทรนทรากร

นกวชาการสงเสรมสขภาพ

121

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

นางอญชล จนทรนทรากร นกวชาการสงเสรมสขภาพ ผรบผด

ชอบโครงการ เลาวา “ไดรบการเชญชวนจาก สสจ.และเขารวมประชม

เมอวนท 23 กรกฎาคม 51 เพอเขารวมโครงการรวมกบสถานอนามย

อก 2 แหง แลวจงกลบมาประชม วา จะเรมตนอยางไรกนด เพราะ

เทศบาลเปนพนทใหญ ประชากรมากประมาณ 2 หมนกวาคน มตว

ชวดทชดเจน เปนโจทยทคดวาทำาไดหรอไม จงประชมกนระหวาง

เทศบาลกบ สอ. จนไดขอสรป คอ ไดคณะทำางาน ประกอบดวย

อสม. ซงเปนผทชวยโครงการนไดมากทสด จดประชมเพอชแจง

ความเขาใจ เลาถงนโยบาย ใหฟง จากนนจงแตงตงคณะกรรมการ

ตวแทน อสม. ของแตละหม เพอฟงคำาสงจากทางเทศบาล อสม. รบร

จงนำาไปประชาสมพนธในพนท เทศบาลชวยเรองเสยงตามสาย ให

ความรเรอง 3 อ. และประกาศใหชาวบานทราบวาจะม อสม. เขาไป

วดรอบเอว ขอใหทกคนใหความรวมมอดวย เนองจากเปนกจกรรมทสง

เสรมสขภาพใหกบชาวบาน

กจกรรมท 1 ประมาณเดอน ส.ค.- ก.ย. เปนการวดรอบเอวครงท 1

ไดขอเงนจาก สสจ.เพอจดซอสอและจดทำาเอกสาร และดำาเนนการบนทก

ขอมลเพอจดสง สสจ. พบวา ชายอวน 18% หญงอวน 30%

กจกรรมท 2 จดอบรมกลมเสยง 2 วน กอนอบรมเรยกประชมกรรมการทงหมด คอ อสม. จะเอาความรเรองอะไรบาง รปแบบอะไร

พอไดแนวคด

- วนแรก ใหความร เรอง 3 อ. กจกรรมกลม เนนการมสวนรวม

เรอง อาหารและการออกกำาลงกาย

- วนทสอง ใหความรเรองอาหาร, โรคอวน อรยาบถบำาบด เนน

การปรบเปลยนวถชวตเพอสขภาพ คอ การเปลยนอรยาบถตางๆ เพอ

การลดพง ลดอวน

122

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

กจกรรมท 3 เดอนมกราคม คอ การวดรอบเอวครงท 2 อสม. เกบขอมล เทศบาลชวยสงเสรมเรองสอ เสยงตามสาย ใหประชาชนในพนทไดรบความร สำาหรบรอบเอวครงท 2 พบวา ชายอวนลดลงเหลอ 16% หญงอวนลดลงเหลอ 27% คดวาประสบความสำาเรจในระดบหนง เปนทนาพอใจ เพราะทำาในภาพรวม ยากทจะทำาใหประชาชนเขาใจทงหมด โครงการนทสำาเรจได คอ ความเขมแขงของ อสม. และนโยบายของผบรหารในการสงเสรมสขภาพของประชาชน และทางเทศบาลมแนวคดทจะบรรจโครงการนลงในแผนป 52

โดยสรป กองสาธารณสข มบคลการทพรอม อสม.เขมแขง มแกนนำา 76 คน ใน 13 หมบาน อสม. ทโดดเดน คอ คณชนาภรณ (เปนบคคลสาธารณะ) ซงไดใหความคดเหนวา “พเตมใจทจะทำางานโดยไมตองการคาตอบแทน เสยสละเพอสวนรวม” และไดเลาถงปญหา ทพบในขณะดำาเนนโครงการนใหฟงวา เขาไปวดรอบเอว เจอหมากด, ปดประตหน แตกไมไดยอทอ ไมไดไปมอเปลา มเอกสารไปดวย พดคยเรององคความรโดยภาษาชาวบาน

สถานอนามย มบทบาทในชวงประชม คอ ชวยหาแนวทางและ วางแผน ชวงหลงเทศบาลทำาเอง คนหารายชอ จดทำา Mapping แจก อสม. สวนเทศบาลมความเขาใจโครงการ ภายในองคกร 3 อ. เรามาสามารถควบคมได ทำาหนงสอเวยน ใหพนกงานอบรม และทำาประกาศเทศบาล ความวา “เราจะสนบสนนใหพนกงานดแลสขภาพ ดวยการลดพง ลดอวนดวยหลก 3 อ.”

กจกรรมการออกกำาลงกาย ทางเทศบาลมเครองออกกำาลงกายใหทกชมชน และหนาเทศบาล ปจจบนม 7 แหง ทางสถานอนามยจงขอนำาเครองออกกำาลงกายไปไวทหนาอนามยบาง สวนทางดานอาหาร เทศบาลไมมรานอาหาร และโรงอาหาร จงไมสามารถควบคมกำากบได ใหไดเพยงองคความร ทางกองสาธารณสขนำารอง เรอง Healthy meeting กอนกองอนๆ เมอจดอาหารวางเปนเบเกอร ตอนนปรบเปลยนเปน

123

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ผลไม อสม. เรมบน เรองอาหารวาง ถาจะทำาทวทงองคกร ตองเปน

แนวคดใหครอบคลมตอไป

การสอสารประชาสมพนธ เสยงตามสาย คดเอาท ปายไวนล

ประชาสมพนธตามจดตางๆ ในชมชน เอกสารแผนพบ ใบปลว

นวตกรรมท เกดขน มกลมชมรมผสงอาย คดคนประดษฐ

เครองออกกำาลงกายชนดจกรยานอากาศ, เครองออกกำาลงกาย

ชนดสไลดอากาศ, เครองออกกำาลงกายชนดสรางความแขงแรงของ

ตนขา, เครองออกกำาลงกายชนดสรางความแขงแรงของไหลและ

แขน (เทศบาลสนบสนนงบประมาณใหดำาเนนการตอเนองในป

งบฯ 52)

ปญหาและอปสรรค1. การดำาเนนงานในชมชน วดรอบเอวประชาชนใหไดตามเปา

หมาย ๘๐ % นนทำาไดยาก เนองจากพนทกวาง ประชากรมความหลาก

หลายในลกษณะทางสงคม

2. การทำางานภายใตเงอนไขเวลาทกระชนชด ในขณะทมงาน

ประจำาอยมาก จงตองแขงกบเวลา และเงอนไขทจงหวดกำาหนด

ขอเสนอแนะ1. การดำาเนนการใหบรรลเปาหมายของโครงการในเรองการปรบ

เปลยนพฤตกรรมนน ระยะเวลาเพยงสนๆ นนไมสามารถทำาได ควรให

เวลามากกวาน

2. การดำาเนนงานวดรอบเอวในชมชนของตำาบลสวนหลวง กำาหนด

เปาหมายใหได ๘๐ % ของประชากรทงหมด ครอบคลมทวทงพนทเปน

เรองทยาก หากเปนการดำาเนนการนำารองเฉพาะบางชมชนจะสามารถ

ทำาไดบรรลเปาหมายกวาน

124

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

องคการบรหารสวนตำาบลแคราย จ.สมทรสงคราม

นางศรศา เลกบางพลด

หวหนาสวนสาธารณสขและสงแวดลอม

125

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

นางศรศา เลกบางพลด หวหนาสวนสาธารณสขและสงแวดลอม

เลาใหฟงวา กองสาธารณสข มเจาหนาท 2 คน และเปนผรบผดชอบ

โครงการ อบต. แคราย มประชากร 4,100 คน 5 หมบาน 2 โรงเรยน

2 วด และโรงงาน 300 กวาโรงงาน ผลตเครองปรงรสทงหมด

และ อยในพนทปลากระปองเนาทเปนประเดนทางการเมองอยใน

ขณะน มพนทเกษตร 51 % และบรเวณรอบๆ อบต. เปน Minifactory

ใน อบต. มสมาชกทงหมด 35 คน ประชาชนในพนท เหนโฆษณา

โครงการ จากทว อยากเขารวมโครงการ ประกอบกบ สสจ.สมทรสาคร

เชญชวน จงสมครเขารวมโครงการ ผบรหารไฟเขยว เมอสมครเขาโครงการ

แลว แบงการดำาเนนงานออกเปน 2 สวน 1) องคกร อบต. 2) ชมชน

เครอขาย คอ สอ., สสอ., สสจ. และเอกชน คอ มหาวทยาลยสยาม ใน

การสนบสนนวทยากร มการแตงตงคณะกรรมการ จำานวน 20 คน โดย

ม ปลดอบต. เปนประธานโครงการ หวหนาสวนสาธารณสขเปนคณะ

ทำางาน เจาพนกงานสาธารณสข ระดบปฏบตการ เปนเลขาฯ จดการ

ประชมทกเดอน เพอดความกาวหนา มการสรางเครอขายแกนนำาเพอ

เกบขอมล และลงพนท

ทาง อบต. นำานวตกรรมใหมมาใช คอ อรยาบถบำาบด คอ

การเคลอนไหวอรยาบถประจำาวน ของเราเรมกอนเทศบาลสวนหลวง

โดยมกลมเปาหมายทรอบเอวเกน เขารวมอบรมเพอใหความรและ

สามารถนำาไปใชในการปรบเปลยนอรยาบถในชวตประจำาวนใหเปน

ประโยชนตอสขภาพ นอกจากนน ทาง อสม. ยงไดแตงเพลง เพอ

ประชาสมพนธในชมชน ตลาดนด แตงดวยความสามารถจากขอมล

3 อ.

126

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

การประชาสมพนธ วธการหลากหลาย คอ ไวนลภาพนง

รถประชาสมพนธเสยงไรพง และเอกสารแผนพบโภชนาการ ภายใน

อบต. จดมมสขานาร โดยการจดบอรด 3 อ. ภายในหองนำาหญง ชาย

กจกรรมในชมชนและองคกร คอการจดอบรม

สำาหรบนโยบายสาธารณะขององคกร นายก กบทางทานปลด

ไดรวมคด และประกาศใช คอ

1. รบประทานอาหาร 5 หม ลดหวาน มน เคม

2. มความอดทนเมอรสกหว

3. งดดมนำาอดลม นำาหวาน ใหดมนำาเปลาทกวนศกร

4. สขสนตวนเกด ควรเปลยนเปนวนทหวานนอยหรอผลไมแทน

5. ออกกำาลงกายสมำาเสมอ อยางนอยสปดาหละ 3 ครง

(จนทร พธ ศกร)

6. ทำาจตใจใหราเรงแจมใส มงมนวา “เราสามารถปฏบตได”

สำาหรบตอนน วนพธเปนวนกฬา (Sport day) ชวงเวลา 13.00 น.

เปนตนไป ใครจะออกกำาลงไดในชวงน

ในชมชน แอโรบควนละ 50 คน มการเซนตชอ ชาวบานนำา

ลกหลานมาดวย และมฟตซอลตอจากแอโรบค เลกประมาณต 1

เนองจากมการเปลยนเวรในโรงงาน แตพบวาเปลองไฟมาก จงกำาหนดให

เลก 3 ทม เรองของแอโรบค เปนการรวมกลมของชาวบานเอง รวมเงน

กน เพอจดซอวสดอปกรณ ทำาอาหารวางรวมกน กองกลางม 5 ทม คอ

ลกจางและเจาของโรงงาน สวนครนำาเตน คอ อสม. และเจาของโรงงาน

ปจจบน คาใชจายของแอโรบก อบต. เปนผจดการให

สงททาง อบต. คาดหวง คอ เรอง 3 อ. ปจจบนไมมใครอวน ม

การออกกำาลงกายและยดเหยยด จากกจวตรประจำาวนทกวน เชน

การเดนรดนำาตนไม การทำาความสะอาดสถานท

การจดสงแวดลอม หนา อบต. พรอมเปนลานออกกำาลงกาย

127

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ทกประเภท โดยเรมจากโครงการอยด มสข ซงมาพรอมๆ กบ ภาค

รวมใจ คนไทยไรพง

ทางดานอารมณ จดการอบรมสขภาพใจในชมชน ถาพบ

ผปวยจะพาไปพบจตเวช ใหดแลกนเอง มการทำาบญเลยงพระ ภายใน

หองทำางานตองมพระบชากราบไหว พดจาไพเราะเพอลดความขดแยง

ทางดานอาหาร ใหความรเรอง โรคอวน นอกจากนนอยในนโยบาย

สาธารณะ ผทลดรอบเอวไดไมอยากกลบมาอวนอก พยายามใหมา

ออกกำาลงกาย คมเรองอาหาร คมถงรานคา อสม. 25 คน มสวนรวม

ทกเรอง ใน สอ./อบต. รองนายก (เคยเปน อสม. และเปนคนเดยวกบ

ทแตงเพลง) จะลงออกกำาลงกายดวยทกครง ชอบพด เวลารณรงคเรอง

อนๆ จะเปด Spot อวน และตดไวนลขางรถเพอประชาสมพนธเรองไรพง

เสมอ รองนายก ชอ นายพลทรพย สขผล อาย 43 ป เปน รอง 1 ทำาตว

เออประโยชนใหสงคม เบยเลยงไมรบ วสดอปกรณ หรอคาใชจายตางๆ

ออกเอง บานขายของชำา ต 4 ต 5 ขายของ 08.00 น. ออกมาทำางาน

การวดรอบเอว จดเปนงานในชมชน ใหมคนมารวมงาน วดรอบ

เอว สวนจำานวนประชากรกลมเปาหมายมจำานวน 3,240 คน แตสามารถ

ดำาเนนการวดได จำานวน 2,400 คน คดเปนรอยละ 74.07 ผลการวดรอบ

เอวในครงท 1 พบประชาชนทรอบเอวเกน 585 คน คดเปนรอยละ 23.50

สวนครงท 2 พบประชาชนทรอบเอวเกน 538 คน คดเปนรอยละ 21.17

พบวารอบเอวของประชาชนลดลง เหตผลเกดจากประชาชนเกดความ

ตระหนกในการดแลสขภาพของตนเองมากขน มการเลอกรบประทาน

อาหารทถกสขลกษณะมแคลอรตำาและและออกกำาลงกายเพมมากขน

การจดงานตลาดนดสขภาพ มแผนอยในเทศบญญต งานบรการสขภาพ

อบต.อนมตงบให 120,000 บาท สำาหรบการลดรอบเอว ดเปนการแขงขน

กนในตว ชาวบานจะแขงขนกนเองกบเพอนบานขางเคยง

128

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

นวตกรรมใหม อรยาบถบำาบด มมสขานาร มเอกสารตดอยหนาหองนำา

ปญหาอปสรรค1. ไมมกฎหมายรองรบในเรองพฤตกรรมการกน ยากในการปรบ

เปลยนพฤตกรรม เพราะไมใชเรองผดกฎหมาย การกนผก ผลไม เกยวของ

กบสารเคม ตองระมดระวง เนองจากเปนเขตพนทอตสาหกรรม ประชากร

ตามยาก พนทกวาง

2. เปนสงคมโรงงาน ประชากรเคลอนยายตลอดเวลา

3. เปนงานใหมทตองใชเวลาทำาความเขาใจกบประชาชนมากกวา

จะไดรบความรวมมอ

129

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

อบต.หลกสามจ.สมทรสงคราม

โดย นางปญญา ศรทรง

เจาพนกงานสงเสรมสขภาพ

130

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

นางปญญา ศรทรง เจาพนกงานสงเสรมสขภาพ เลาใหฟงวา

อบต.หลกสาม เขารวมโครงการนเกดจากท สสจ.สมทรสาคร ไดมา

เชญใหเขารวมโครงการจงนำาเรองปรกษากบปลดองคการบรหารสวน

ตำาบลและหวหนาสวนสาธารณสขและสงแวดลอม ผบรหารไดเลงเหน

วาโครงการนมประโยชนตอประชาชนมแตไดไมมเสย จงสมครเขารวม

โครงการ และเขารวมประชมเมอวนท 23 กรกฎาคม 2552 รบทราบ

นโยบายและแนวทางการดำาเนนงานหลงจากนนไดจดทำาโครงการ

ภาครวมใจคนไทยไรพง ตำาบลหลกสาม และเรมดำาเนนการจดตงคณะ

กรรมการประกอบไปดวยหนวยงานองคการบรหารสวนตำาบลหลก

สาม โรงพยาบาลบานแพว สถานอนามยหลกสาม สถานอนามยทง

อนทรย ผนำาชมชน อสม. โรงเรยน จดประชมใหกบคณะกรรมการและ

หาแนวทางการดำาเนนงาน ซงนายกองคการบรหารสวนตำาบลหลกสาม

ไดนำาโครงการเปนวาระในการประชมสภาองคการบรหารสวนตำาบลหลก

สาม เพอใหคณะกรรมการไปชวยแจงประสานใหกบประชาชนในหมบาน

ทรบผดชอบทราบโดยทวถงกน

การดำาเนนงานไดมการสนบสนนงบประมาณสวนหนงทไดรบจาก

สำานกงานสาธารณสขจงหวดสมทรสาครใหกบ โรงเรยนในเขตพนทรบผด

ชอบ จำานวน 5 แหง โดยใหโรงเรยนคดกจกรรมในการทจะลดรอบเอวให

กบนกเรยนทอวน ซงทางโรงเรยนมการจดกจกรรมใหกบนกเรยนแบงเปน

2 กลม กลมทรอบเอวไมเกน จะมการออกกำาลงกายหนาเสาธงเปนเวลา

15 นาทในตอนเชา ทกวน และนกเรยนทรอบเอวเกนใหออกกำาลงกาย

กอนกลบบานเปนเวลา 15 นาท โรงเรยนมการจดอาหารเพอสขภาพเปน

โรงเรยนปลอดนำาอดลม ขนมหวาน ในสวนของชมชนมมาตรการจดใหม

การตรวจสขภาพประจำาป สนบสนนงบประมาณสงเสรมออกกำาลงกาย ม

การจดจางครแอโรบคและฝกเยาวชนเปนผนำาเตนไปดวยซงกจกรรมนจะ

131

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

จดในวนจนทรถงวนศกร นอกกจากนประชาชนไดจดชมรมออกกำาลงกาย

ขนเองในหมบาน และทำาเรองของบประมาณสนบสนนจากอบต. เพอจด

ซออปกรณกฬา เชน ลกฟตบอล ลกเปตอง มการปรบปรงสงแวดลอม

เพอสงเสรมใหประชาชนมสขภาพด เชน กอสรางลานกฬาเอนกประสงค

ณ สถานอนามยทงอนทรย สงเสรมสนบสนนประชาชนรบประทานผก

ปลอดสารพษดวยวธเศรษฐกจพอเพยง ปลกตนแกวมงกรรมคลองหนา

อบต. มการแลกเปลยนผกผลไมซงกนและกน ทำาสถานททำางานนาอย

เพอใหบคลากรของ อบต. มสวนพกผอน เปน อบต. เขตปลอดบหร

กจกรรมวดรอบเอว เมอเดอนกนยายน 2551 จำานวนประชากร

ทงหมด 8,872 คน พบวาอวน 1,976 คน คดเปนรอยละ 22.27 และ

เดอนกมภาพนธ 2552 พบวาอวน 1,816 คน คดเปนรอยละ 20.47

ประชาชนสามารถ ลดรอบเอวได 160 คน ลดลง 1.80%

นโยบายสาธารณะขององคกร 1. รบประทานอาหาร 5 หม ลดหวาน มน เคม

2. ไมนำาอาหารวางและเครองดมมาไวในหองทำางาน

3. อาหารวางและเครองดมเปนผลไมและนำาผลไมแทนขนมเคก

เบเกอร

4. จดมมไรพง

การประชาสมพนธมการใชสอบคคล ทมความรนำาไปเผยแพรใหคำาแนะนำากบ

ประชาชน แผนพบ คมอพชตอวนพชตพงทไดรบการสนบสนนจาก สสจ.

ประชาสมพนธผานเสยงตามสาย วทยชมชน โรงพยาบาลบานแพว ปาย

ไวนล

132

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

บคคลตนแบบขององคกรนายทวภาคย หนเจรญ ปลด อบต. หลกสาม ซงมนำาหนกลดลง

7-8 กโลกรม รอบเอวลดลง 5 เซนตเมตร จากการสอบถามปลด อบต.

วาทำาอยางไรถงลดนำาหนกและรอบเอวไดทำาอยางไร ทานตอบวา

ออกกำาลงกายเพมมากขน ทานอาหารเยนใหนอยลงและทาน

อาหารเยนเรวขน หลกเลยงอาหารรสจดไมทานอาหารตามใจปาก กนแต

พอเพยง ไมเครยด พกผอนใหเพยงพอ มความตงใจจรงทจะลดรอบเอว

เพอเปนตนแบบใหแกบคลากรในองคกรและประชาชนในชมชน

ปญหาอปสรรค1. ระยะเวลาในการดำาเนนโครงการสนเกนไปการทจะปรบเปลยน

พฤตกรรมตองใชเวลา

2. เขตพนทเปนเขตชนบทการเดนทางตองใชทางเรอไมสะดวกตอ

การทำางานและเมอเขาไปตามบานประชาชนไมอยตองไปหลายครง

แนวทางทจะดำาเนนการตอไปหลงสนสดโครงการ1. ตดตามวดรอบเอวของผทมรอบเอวเกน ทก 1 ป

2. ตดตามเยยมผทมรอบเอวเกนมาตรฐานและมโรคเรอรง ทก

3 เดอน

3. สนบสนน / สงเสรมกลมออกกำาลงกาย ทกกลมในชมชน

133

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

เรองเลาจากหมบาน วนองคารออนหวานทตำาบลเมองปาน ชมชนไรพงตนแบบในพนทหางไกล จงหวดลำาปาง

โดย สขนนสณ เพชรสวรรณ (นองแอน)

โรงพยาบาลเมองปาน จงหวดลำาปาง

132

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

“กอนอนจะเลาเรองอำาเภอเมองปานวาอยหางจากตวเมอง

ประมาณ 75 กโลเมตรคะ ตำาบลเมองปานม 9 หมบาน ประชากรม 6 พน

กวาคนชายหญงครงๆ งานนผรบผดชอบจรงๆ ทขบเคลอนคอองคการ

บรหารสวนตำาบลเมองปาน งานอาชวอนามย งานสขศกษา และงาน

อาหารปลอดภย โรงพยาบาลเมองปาน”

สขนนสณ เพชรสวรรณหรอนองแอน ผรบผดชอบโครงการคน

ลำาปางอมกายอนใจไรพงตำาบลเมองปาน จากโรงพยาบาลเมองปาน

เลาสกนฟง

นองแอนเลาใหฟงตอวา “เปาหมายแรกของการลดพงคอ เจา

หนาทสาธารณสขในอำาเภอเมองปาน ซงทกคนจะสงเกตเหนวาเจา

หนาทสาธารณสขในโรงพยาบาลเมองปานวาอวนทวนสมบรณดเพราะ

วา กนด อยด ไมมรถผาน อยในนนกเลยอวน ดงนนอยางนอยตองม

การปรบพฤตกรรม โครงการของเราม 3 รน เราจะเลาไปทละรน เรมรน

แรกดำาเนนการตงแตป 2551 เปนการเขาคายอาหารปลอดภย กลมเปา

หมายเปนเจาหนาทสาธารณสข 20 คน พอรนท 1 ประสบผลสำาเรจ

รนท 2 กเรยกรองมาเราทำาคายปรบเปลยนพฤตกรรมอก ในเรองของ

สทธขาราชการทเบกไดนะคะ รวมทงคร ขาราชการ 21 คน และรน

ท 3 คอกลมของชาวบาน และในชมชน ทเราใชเงนจากทกรมอนามย

และสสส.ใหมาพอมโครงการจากกรมอนามย เรากรบควาไวเลย เรา

ทำาอยแลวกเลยจะสานตอนะคะ เรองของชมชนนะคะ วดรอบเอวครง

ท 1 ในสวนของเจาหนาทเรากวดอก ยงเกนอย 32 คน นกเรยนท

อาจารยประเมนเขามากอวน 24 คน ประชาชนทวไป 405 คน ของ

ตำาบลเมองปานสงทเราไดดำาเนนการ เรากคยกบคณะทำางานนะคะ ตอน

แรกวาจะเอาอบรมเฉพาะคนทมปญหาพรอมกนทงอำาเภอแตชาวบาน

ไมสามารถมาพรอมกนได พนทของตำาบลเมองปานแตละจดคอนขาง

หางไกลกน เหนอยมาก วทยากรตองอบรมทง 9 หมบาน 9 ครง โดย

135

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ดงเอาอสม. มาเนองจาก อสม. เปนกลมเปาหมายทเราอบรมดวย จงขอ อสม. หมบานละ 2 คน มาเปนตนแบบและวทยากรรวมกบเราพดคยในเรองอาหาร เรองออกกำาลงกาย และอกกลมหนงทเราดำาเนน

การคอนกเรยนประถม อาจารยสงมาทงหมด 86 คน จรงๆ อวนแค 24

คน แตวาอาจารยมองเหนวาพฤตกรรมเดกบางคนนาจะอบรม กอบรม

5 โรงเรยน”

โรงพยาบาลเมองปาน อำาเภอเมองปานจงหวดลำาปาง ไดดำาเนน

การโครงการคนเมองปานอมกาย อนใจไรพง รนท 1 ราวตนเดอน

มกราคม 2551 โดยจดคายปรบเปลยนพฤตกรรมคออาหารการกนโดย

เฉพาะ โรงพยาบาลเมองปานจะเปลยนใหเจาหนาท มารบประทาน

ขาวกลอง อาหารวาง ขนมกยงมอยแตจะเนนเครองดมเปนพวกนำา

ผลไม คณะทำางานไดจดทำาปายอาหารแสดงพลงงาน มการสงเสรมการใช

3 อ. โดยจดเปนคบดดกน มการประกวด มรางวลให โดยเชญวทยากร

เปนโภชนากรจากโรงพยาบาลลำาปาง มาใหความรเนนหลก 3 อ. ดาน

อารมณไดนมสการพระสงฆชอดงจากอตรดตถ มาแสดงปาฐกถาธรรม

เรองอารมณ โดยในตอนเชาของวนเขาคายจะมการออกกำาลงกาย ผล

การดำาเนนงานสามารถลดนำาหนกบคลากรไดตงแต 3 กโลกรม มากทสด

คอลดได 9 กโลกรมใน 6 เดอน

เมอเสรจรนท 1 กมเสยงเรยกรองมาวาอยากทำา โรงพยาบาลเมอง

ปานจงทำาโครงการตอจดคายปรบเปลยนพฤตกรรมรนท 2 เปนรนของ

ขาราชการทเบกได 22 คน รนท 3 ดำาเนนการโดยเรมใชงบประมาณ

ของกรมอนามย ในการดำาเนนการเรมตงแตคดเลอกพนทองคการ

บรหารสวนตำาบลเมองปาน ซงผนำาองคกรมาสมครเขารวมโครงการ

เอง จากนนประชมชแจงโครงการใหสมาชก อบต. ชมชนทราบ เรมชง

นำาหนก วดรอบเอว สำารวจพฤตกรรมดานอารมณ อาหาร ออกกำาลง

กาย พบวาประชากรอาย 6-15 ป มจำานวน 343 คน พบภาวะอวน

136

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ลงพง 24 คน คดเปนรอยละ 7 อาย 15 ปขนไป จำานวน 3,184 คน

พบภาวะอวนลงพง 405 คนคดเปนรอยละ 12.72 ครงนนอกจากการ

ใหความรเรอง 3 อ. แลว โรงพยาบาลยงไดใหโรงครวจดอาหารเมนช

สขภาพอาทตยละ 1-2 วน จดเวทคยกน เสวนากลมแลกเปลยนความ

คดเหนวาทำาอะไรไดบาง ขอสรปจากทเราไดเสวนากลมของคนทลดได

คอจะเปลยนไมเอานำาตาลเขาบานใชนมจดแทน อยางพวกแปง บาง

คนรบประทานขาวเหนยวกเปลยนเปนขาวหง (ขาวสวย) ขาวกลอง

สวนคนทลดไมไดจะบอกวาประชมบอย เสยดายอาหารวาง เสยดาย

อาหารทำาใหไมสามารถลดไดเลย และบางคนครอบครวกรบประทาน

ขาวมอเยนอยางมความสข รวมทงไมออกกำาลงกายนำาหนกจงเพมขน

สำาหรบเรองออกกำาลงกาย โรงพยาบาลเมองปานจะมการตรวจ

สมรรถภาพรางกาย ดเรองความแขงแรงของขา ความออนตว ไขมน

ใตผวหนง เรยนเชญนายอำาเภอมารวมโครงการ เปนเครอขายดวย ม

วทยากรจากโรงพยาบาลลำาปาง มาสอนการยดเหยยดกลามเนอ และการ

ออกกำาลงกายสำาหรบคนทไมคอยมเวลา ดทวกออกได ดานการจดการ

สงแวดลอมผอำานวยการโรงพยาบาลมนโยบายวาใหออกกำาลงกายทก 4

โมงเยน เรมตนโรงพยาบาลเมองปานไปขอยมเครองออกกำาลงกายตาม

ชมชนทไมใชแลวเอามาซอมเอง รวมทงมการตรวจสมรรถภาพรางกาย

คนทเขาคายปรบเปลยนพฤตกรรมดวย

หลงจากทเราอบรม 9 หมบานแลวองคการบรหารสวนตำาบลเมอง

ปาน รวมกบโรงพยาบาลเมองปาน สำานกงานสาธารณสขอำาเภอเมอง

ปาน ไดดำาเนนการใหหมบานใหญๆ สงตวแทนมา 5 คนทตงใจวาจะ

คนหาคนตนแบบของตำาบลเมองปาน พบวาคนทตงใจและลดนำาหนก

ได สวนใหญจะเนนเรองอาหารการกน และการออกกำาลงกายเชา-เยน

เพยงแตระยะแรกนำาหนกตวจะลดลงนอย บางคนลดรอบเอวไดเกอบ

10 เซนตเมตร แตนำาหนกลดเพยง 2 กโลกรมเทานน ซงทมงานตอง

137

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ชแจงทำาความเขาใจถงสภาพการเปลยนแปลงทเกดขน โดยมรางวลเปน

จกรยานเพอการสรางสขภาพ

ศรทน นวนตนายกองคการบรหารสวนตำาบลเมองปาน

ผมบทบาทสำาคญในการขบเคลอนโครงการคนเมองปานอมกาย

อนใจ ไรพงและนโยบายสาธารณะกลาววา “จดเดนขององคการบรหาร

สวนตำาบลเมองปานทเดนชดคอการขบเคลอนนโยบายสาธารณะ ทเกด

จากการเรยนรของคนในชมชน จากเวทแลกเปลยนเรยนร โดยเรมตนจาก

จากการทไปอบรม พดคยกบเดกนกเรยนทงหมดแลว นำาประเดนตางๆ

มาคยในคณะทำางานคนเมองปานอมกาย อนใจไรพงและทมงานเครอ

ขายเดกไทยไมกนหวาน ซงเดมองคการบรหารสวนตำาบลเมองปาน จะ

ประกาศใชนโยบายวนองคารออนหวานและนโยบายลดหวานมนเคม

ในงานบญ พมพเปนลายลกษณอกษรแลว แตยงไมไดผานการประชม

ประชาพจารณ ดงนนจงไดจดเวทขน เพอรบฟงความคดเหนของคนใน

ชมชน โดยจะยงไมประกาศใชจงตองทำาประชาพจารณ เชญตวแทนแตละ

หมบานเพอรบฟงความคดเหน ซงกลมโรงเรยนไมมปญหาแลวเนองจาก

ดำาเนนงานอยางตอเนองมาโดยตลอด คอวนองคารลดหวานมนเคม ท

เรมตนวนองคารกอนทมงานตองการจดกระแสใหเดกรวาวนองคารตอง

กนหวานนอย ออกกำาลงกายตอนเยนทกวน สวนโรงเรยนปลอดลกอม

นำาอดลม ขนมกรบกรอบนเปนนโยบายของโรงเรยนทกโรง”

ปราน ทพผดงผรบผดชอบโครงการขององคการบรหารสวนตำาบลเมองปาน เลา

ใหฟงตอถงการขบเคลอนนโยบายสาธารณะวา “เราจะมปายลดหวานมน

เคมทรานอาหารทกแหงในตำาบลเมองปาน เรามเสยงตามสาย วทยชมชน

ในเรองของวนองคารลดหวานมนเคม มนกมคำาถามอกนะคะ ทำาไมตอง

138

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

เปนวนองคาร ทำาไมไมเปนวนอน เราจะทำาประชาพจารณกนคะเพราะ

อาจารยปยนารถ จากเครอขายเดกไทยไมกนหวาน ใหคำาแนะนำาวาถา

เธอประกาศไปตอนนมนจะเปนกระดาษอยางเดยว แตถาเราทำาประชา

พจารณแลวเคาพงพอใจมนจะอยไดนาน เพราะวาคำาวาชมชนนแหละคะ

นายกอบต. เคาอยากเหนงานประเพณตางๆ ทเคาทำาแกงฮงเลเราจะให

เคางดไมไดแตทำายงไงใหเคาลดหวานมนเคม อนนเราจะมาคยกน เราจะ

มอบรมการทำาอาหารอะไรมย อบรมเฉพาะแมบาน กคอกลม อสม. เรา

และกในเรองของความตอเนอง อยางรนท 1 รนท 2 คนทปฏบตไดกยง

ทำาอย ทเหลอกยงตามใจปากเหมอนเดม นำาหนกกเหมอนเดม ตวดฉน

เองนถาไมทองกไมแนใจเหมอนกน เพราะเรองการปรบเปลยนพฤตกรรม

นมนยากจรงๆ”

สำาหรบการออกกำาลงกายจากขอมลเดมพบวา บางหมบานทำาแลว

จะมการนดกลมกน บางหมบานรวมกลมกนวงหรอออกกำาลงกายอาทตย

ละ 2 วน การเตนแอโรบกกยงมอย ทตองเพมจากการประชมกลมกคอ

เรองการทำาสมาธ ซงเปนแนวคดทรเรมมาจากนายก อบต. เมองปานท

คดวาควรจะมการทำาสมาธกนตอนทประชม

สงทอำาเภอเมองปานจะดำาเนนการตอไปคอ การประกาศผลคน

ตนแบบทงโรงพยาบาล ประชาชน และนกเรยน ขณะนครไดคดเลอก

มาแลวสงตวแทนมาโรงเรยนละ 5 คน มาเลาเรองราวใหเราฟงวาทำา

อะไรบางนำาหนกเราถงลด คนไหนลดไดทมงานจะนำารปกอนและหลง

มาทำาเปนปายประชาสมพนธในชมชน โรงเรยน รวมทงเรองของงาน

บญ งานประเพณเราจะมปายงานบญนเราจะเนนผกปลาไมเนนหวาน

มนเคม ถาหมบานมงาน คณะทำางาน อสม. จะนำาปายไปตดตงเพอเผย

แพรประชาสมพนธ ทงในชมชน ในตลาดนดตางๆ

139

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

พนม จอมอนตานกวชาการสาธารณสขชำานาญการ สำานกงานสาธารณสขจงหวด

ลำาปางแสดงความเหนวา “ตำาบลเมองปานมความชดเจน ในเรองของทำา

วนองคารออนหวาน เปนแนวคดใหหลายจงหวด ผมกฝากทางเทศบาล

อบต. วาเราไมตองทำาอะไรใหญๆ ปลอดทงสปดาห ปลอดทงเดอน

แลวมนทำาไมได อนนเคาเรมจากวนองคาร มนมจดนดนงตรงทวาตอน

ทำานโยบายมนเปนการพดคยกบตวแทนกลมไมไดไปพดคยกบชาวบาน

ซงตอนนเมองปานจะแกไขโดยทวายงไมไดประกาศนโยบายซงมาจาก

ตวแทนกอนทมนายก อบต. รองนายก อบต. กรรมการหมบาน ผใหญ

บาน อสม. แกนนำาชมชน ประชาชนทเปนตวแทนกจะไปทำาประชาคม

ประชาพจารณกบชาวบานอกรอบนงแลวถงประกาศเปนนโยบายเพอ

ใหเกดความตอเนองยงยน”

คณทศนย ศรจนทรนกวชาการสาธารณสขชำานาญการพเศษ หวหนากลมงานสง

เสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม สำานกงานสาธารณสขจงหวดลำาปางกลาววา “ตองชนชมวาทำาไดประมาณนในเวลาไมนานโดยเฉพาะอยางยงถานองมาจากสาธารณสขกบอกไดเลยวานแหละยทธศาสตรท 2 การสงเสรมสขภาพและปองกนโรคเกอบทกรปแบบเลย ทเรามาใส โดยเฉพาะอยางยงการทเอามาเปนแบบอยาง ทนอกประเดนทพเหนจากตรงนแลวทำาใหเกดความรสกวา เราคงจะตองทำาตอยอดอก อยางในเรองทเราจะนำาปญหาทเราเกบจากในแตละสวน จรงๆ การสรางสขภาพนมนตองอยในขนท 5 ทเราอยากเหนคอนโยบายสาธารณะ เดยวเราตองคยกนตอวาความเปนไปไดของนโยบายสาธารณะน มนประกาศไดจรงรเปลาเอาตงแตในสถานศกษา เราทำาอยางไรวานโยบายสาธารณะในสถานศกษานเราใหโรงเรยนประกาศไดมยวาขนมกรบกรอบมนจะออฟไปจากโรงเรยน หรอแมกระทงในเรองของโรงเรยนเราจะสรางสงใหมเขา

140

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

มาแทนสงเกา เมอเราบอกมนเอาออกไปเราจะทำายงไงใหเดกมอาหารการกน เพราะวาตอนเยนนเดกตองหวแนนอนอนนคอสงทตองควบคกบการทจะมาประกาศออฟนะคะ ทนในชมชน พอดเหนม อบต. อยประมาณ 4 ทาน นเปนนโยบายหลกของ อบต. ไมทราบวาทานทำาไดมากนอยแคไหนในการจะทำานโยบายสาธารณะเพอสขภาพ ถาเกดเราสามารถสรางสงแวดลอมแลวกเอาประกาศตางๆ เชนเรองวนองคารเราจะเปดเหมอนกบเปนวนสรางสขภาพของเรา หรอเราจะออฟในงานบญ อนนมคนพดมากเลยวาแกงฮงเลมนเปนสงทดของพนบานเราทเราตองอนรกษไวเพราะวาทางเหนอกนแกงน มนมประโยชนแนนอน แตเราจะสรางคณคาเพมใหมนยงไงวากนแกงฮงเลแลว มนมอะไรทเปนเครองแนมเพอลดความมน เพราะจรงๆ เราเคยบอกวาผกครงนง อยางอนครงนง วฒนธรรมนตองฝากนองพนมไววา ทางเหนอกนแกงฮงเลแลวแกลมผกไดมย อยางทางปกษใตนเรากนเผด เรามผกเปนถาดเลย ฉะนนถาเรากนถกหลกของมนเราจะไมมปญหาสขภาพเลย ตรงนฝากดวยเรองของงานบญ สดทายวนกอนอปท.ถามวาอยากใหอปท.ทำาอะไรทมนสอดรบกบปญหาสาธารณสขในพนท วากนตรงๆโครงการภาครวมในคนไทยไรพง คนลำาปางอมกาย อนใจ ไรพง หรอเมองปานไรพงนวากนตรงๆ ทงสาธารณสขและทองถนทำารวมกนดมย วนน อบต. ของนองแอนไมมาแตพเชอวา อปท. ทนงอยตอไปทานจะสนบสนนงบประมาณใหเราอยางตอเนองนเปนไปไดมย แลวคนขบเคลอนน อปท. นเราคาดวาทานคงจะไมมเวลาลงในการปฏบต แตเรามเพอนๆ ททำาการอยอยางสาธารณสขกด คณครกด หรอองคกรทเรายงคนไมเจอกด ทนทางสงคมในแตละพนทนะคะ เพยงแตวาทำายงไงใหเปนนโยบายของ อปท. แลว อปท. กสนบสนนในสวนทเราขาด อนนเราอยากเหนภาพ วนนอาจไมมเวลามานงดทกโครงการ เพราะฉะนนอยากจะฝากไววา ชวยกนในตอนทายไดมยวา เมอ สสส. ถอนตวไปแลวมทองถนไหนบางทจะพรอมทจะเปนเจาภาพแลวเรากจะไดทำาอยางตอเนองตอไป”

141

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

คณนงนช สวทยวงศนกวชาการสาธารณสขชำานาญการพเศษ หวหนากลมงานหลก

ประกนสขภาพ สำานกงานสาธารณสขจงหวดลำาปาง แสดงความเหนวา “ในเบองตนนขอชนชมวาเหนเปนรปธรรมคอนขางชดเจน มเรองทวาในสวนของททำาไมไดกคอเรองจดประชมบอยๆ นองคงไดเขารวมการประชมทเราจดทเทศบาลพชยเรอง healthy meeting มหนงสอแจกวาเบรกมกแคลอร ถาเคาไมใสนำาตาลเขาไปมนจะเหลอกแคลอร ใหเคาเรมจากตรงนนกอน ในการจดเบรกตรงนนขนมอาจเปนขนมไทยอะไรตางๆ เรองท 2 กคอเรองนโยบายของนายแพทยสาธารณสขจงหวดทให อสม. ไรพง เรากจะไดแกนนำาตรงนสวนหนง เปนเครอขายทจะไปแนะนำาชมชนในเขตทตวเองรบผดชอบ ถา อสม. ทำาตวเปนตนแบบกนาจะด เรองท 3 เมอกเหนทนองประเมนออกมาวารอบเอวเกนเทาๆ ไหรๆ ไมทราบวาเปรยบเทยบรอบ 2 กบรอบแรกรเปลา”

ในสวนของ...ทนตแพทยหญงลลนา ถาคำาฟ ทนตแพทยชำานาญการพเศษ กลมงานทนตสาธารณสข “วนนน

เคยคยกบแอนไวทนงวานโยบายสาธารณะอนน โรงเรยนทำามาตงนานแลว แตเราไมสามารถแกปญหาเรองเดกกนหวาน กนขนมกรบกรอบไดแมวาในโรงเรยนจะไมม เหนมนโยบายสาธารณะในสวนของชมชน แตมองวาชมชนนกยงไมไปถงตวเดกยงเปนระดบ individual ระดบบคคลของคนทรอบเอวเกน แตในสวนของการจดการสงแวดลอมในชมชนทวาจะทำายงไงใหเดกรทจะเลอกไดและจดสงแวดลอมใหเดกวาอนไหนควรจะกนเนยเอามาจดการเอามาขาย เอามานำาเสนอใหกนในครอบครว มนยงไมมกระบวนการตรงนน ใหกบเดก วนนนคยกนวาตองไปใหรายละเอยดกบคำาวาชมชนดๆ เพราะวาบางคนอาจคดวาคำาวาชมชนนนอาจไมไดหมายถงตวเอง ไมตองปฏบตกได”

142

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

องคการบรหารสวนตำาบลเมองปาน แมจะเปนองคกรปกครองสวนทองถนทอยหางไกล แตการดำาเนนงานโครงการภาครวมใจคนไทยไรพง เปนแบบอยางทดของการขบเคลอนโครงการทอาศยกระบวนการมสวนรวม บรณาการในทกภาคสวนทงหนวยงานภาครฐ (สาธารณสข มหาดไทย ศกษาธการ) ทมความชดเจน โดยเฉพาะภาคประชาชนทตระหนก เหนความสำาคญ ชมชนมพลงใจทจะทำางาน ใชการจดอบรมปรบเปลยนพฤตกรรมเปนจดเรมตน ใชการตดตาม ควบคมกำากบอยางตอเนองเปนกลยทธ ใหการทำางานมความตอเนอง จนสามารถลดรอบเอวกลมเปาหมายไดระดบหนง โดยอายไมเกน 15 ป มเดกอวนลงพงเหลอรอยละ 6.19 อาย 15 ปขนมรอบเอวเกนเปาหมายรอยละ 12.19 ทสำาคญสามารถขบเคลอนใหสถานศกษาในสงกดองคการบรหารสวนตำาบลเมองปาน เปนโรงเรยนปลอดนำาอดลม ขนมกรบกรอบ 100% ผลกดนวนองคารออนหวานเขาไปในชมชน ทสำาคญคอผลกดนการรบประทานลดหวานมนเคมในงานบญ ซงงานบญใน อบต. จะไมมนำาพรก นำาปลา นำาตาล วางไวบนโตะ อยางไรกตามปญหาอปสรรคสำาคญของการขบเคลอนยงคงเปนเรองของคนทงภายในองคกร และในชมชน คอไมมคนเพยงพอใน อบต. เพราะอำาเภอเมองปานเปนพนทหางไกลบคลากรมนอย ทงยงมการโยกยายบอย ในชมชนประชากรสวนใหญเปนเปนผสงอาย ซง อบต. เองตองอาศยการทำางานทเกาะตดกบสถานการณ เพอสรางแรงจงใจใหเกดขนอยางยงยนในชมชน

143

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

โครงการคนเทศบาลหางฉตรอมกาย อนใจ ไรพง (ตวอยางชมชนไรพงตนแบบจงหวดลำาปาง)ชมชนเปนศนยกลาง แบบอยางของชมชนไรพง

โดย พนม จอมอนตา นกวชาการสาธารณสขชำานาญการ

สำานกงานสาธารณสขจงหวดลำาปาง

142

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

เทศบาลตำาบลหางฉตรเปนเทศบาลขนาดเลก หางจากตวเมองลำาปาง 15 กโลเมตร พนทรบผดชอบ 4 หมบาน ประชากร 3,032 คน

จากการสำารวจคดกรองดานสขภาพ ในกลมประชากรอาย 6 ปขนไป ในเขตเทศบาลตำาบลหางฉตรพบวาประชากร อาย 15 ป ขนไป มภาวะอวนลงพง โดยประมาณจากการวดรอบเอวเพศชายรอบเอวเกน 90 ซม. รอยละ 21.36 และเพศหญงมรอบเอวเกน 80 ซม. รอยละ 36.95 สำานกงานเทศบาลตำาบลหางฉตร ไดเหนความสำาคญของการมสขภาพทดทงทางรางกายและจตใจ ของประชาชนในเขตเทศบาลทกคน จงไดจดทำา โครงการเทศบาลหางฉตร อมกาย อนใจ ไรพง อำาเภอหางฉตร จงหวดลำาปาง เพอใหประชาชนในเขตเทศบาลตำาบลหางฉตรมความร ความเขาใจ ในเรองภาวะอวนลงพง และสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคและการปฏบตตวทถกตองตามหลกการแนวคดของ 3 อ. พชตอวน พชตพง ไดแก อ. อาหาร อ. ออกกำาลงกาย อ. อารมณ เพอลดภาวะเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน และโรคหลอดเลอดและหวใจ นำาไปสการมภาวะสขภาพทด ทงทางรางกายและจตใจ คนในชมชนมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง และสามารถปฏบตตวไดอยางถกตองเหมาะสม สงผลใหลดภาวะเสยงตอการเกดโรค และทสำาคญคอเพอลดการเจบปวยและเสยชวตของคนในชมชนนำาไปสการลดคาใชจายดานการรกษาพยาบาล โดยมกลมเปาหมายในระยะแรกคอ กลมคนในชมชนทมภาวะอวนลงพง จำานวน 100 คน

หลงจากทไดรบทราบนโยบาย แนวทางการดำาเนนงาน จากศนยประสานงานโครงการคนลำาปางอมกาย อนใจไรพงแลว เทศบาลตำาบลหางฉตร ไดใชแนวทางของจงหวดในการสรางเครอขาย ขยายกลยาณมตร จดกจกรรม ทำางานเชงรก โดยใชกระบวนการบรณาการและการมสวนรวม เรมตนประสานงานกบหนวยงานทเกยวของทงจากโรงพยาบาล ศนยสขภาพชมชน สำานกงานสาธารณสขอำาเภอ แกนนำา

ชมชนและอสม.

145

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

“เทศบาลหางฉตรเราเอาไปประยกตลอของจงหวดนะครบ ใชชอวาคน

เทศบาลตำาบลหางฉตร อมกาย อนใจ ไรพง สำาหรบโครงการ วตถประสงค

เนนเฉพาะในเขต จงใชคำาวาคนเทศบาลตำาบลหาง ฉตรครอบคลม 4

หมบาน เพราะถาใชคำาวาคนตำาบลหางฉตรกจะครอบคลมไปในเขตอก

2 หมบานขององคการบรหารสวนตำาบลหางฉตร ดวย ประชากรทเราดแล

3,032 คน ตวเลขปจจบน” สมศกด ทบญ นายกเทศมนตรตำาบล

หางฉตร เลาเรองใหฟงไดอยางนาสนใจ

นายกเทศมนตรตำาบลหางฉตร เลาตอไปอกวา “กลมเปาหมาย

ครงแรก ณ วนทสมครตงเปาหมายคนอวนลงพงและคนทสนใจไว 100

คนตามใบสมคร ทำาไปทำามาบางโอกาสกเพม บางโอกาสกลดแลวแต

สถานการณการประชมแตละครง ระยะเวลาตามโครงการกตงแตสงหาคม

2551 เปนตนมา ถาพดถงปจจยเกอหนน ขอไดเปรยบของเรา คอจาก

สดสวนรอยละ 80 ผทมอาย 6 ปขนไปในเขตเทศบาลของเรามรอบเอว

เกนถง 20% กวาๆ หรอประมาณ 515 คนจาก 2,541 คนทไดรบการวด

อนนเปนสถตตอนวดรอบแรก”

“หลงจากนนเราจดตงคณะทำางานประกอบดวยหลายๆภาคสวน

ทงสวนของเราเอง ศนยสขภาพชมชนตำาบลหางฉตร คณสมพศ แสง

บญเรอง สำานกงานสาธารณสขอำาเภอ คณแสงจนทร คำาตาเทพ โรง

พยาบาลหางฉตร คณอาร ปวงแกว และหลายๆ สวนไมวาจะเปนแกน

นำากลมตางๆ สมาชกสภาเอง อสม. ผใหญบาน นอกจากนนเรายงเชญ

ประธานชมชนตางๆเขามารวม เราจะใชการบรหารจดการดวยวธงายๆ

เอาชาวบาน ชมชนเปนทตง พนทของเราไดเปรยบเพราะอยคอนขาง

ใกลพนทบรการไมวาจะเปนโรงพยาบาล ศนยสขภาพชมชน ใกลแหลง

ขอมลขาวสารตางๆ ชมชนสามารถเขาถงขอมลขาวสาร มความสะดวก

พอสมควร แกนนำาภาคประชาชนไมวาจะเปนกลมแมบานหรอ อสม.

ตางๆ ทกฝายจะตระหนกถงความสำาคญ ระดมความคดคนหาจดออน

146

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

จดแขงรวมกนคอนขางจะงาย แกนนำาภาคประชาชน ตระหนกถงความ

สำาคญของปญหา”

เทศบาลตำาบลหางฉตรไมไดทำางานเพยงลำาพงกบพนทเทานน

ในระดบจงหวดไดใหการสนบสนน ขอมลขาวสาร สอตางๆ และ

วทยากรผมความรความสามารถทงจากสำานกงานสาธารณสขจงหวด

ลำาปาง นกโภชนาการ จากโรงพยาบาลลำาปาง ครงแรกหลงจากทมา

ประชมทสำานกงานสาธารณสขจงหวด ยงจบทศทางไมถก จงลองทำา

ไปเรอยๆ เรมจากการเปดตวกอน ในวนท 12 สงหาคม 2551 วนแม

แหงชาต หลงจากชวงเชาประกอบพธถวายพระพรในชวงเชา ชวงเยน

มการจดเทยนชยถวายพระพรทลานเทศบาล อาศยเวททมคนมาเยอะ

ในวนนนเปนเวทเปดตว จดหลกๆกคอแสวงหาเปาหมายกอน ควาน

หากลมเปาหมายประชาสมพนธไปดวยประเมนสขภาพไปดวย ใชลาน

ดานหนาสำานกงานตงบธขนมา มขาราชการตำารวจหวหนาสวนตางๆ

เขามาสมคร พอครงท 2 วนท 17 พฤศจกายน 2551 หลงจากเปดตว

ไปแลว จงแตงตงคณะทำางานทหลง ใหเกดกระแสกอนตามทจงหวด

แนะนำา เพราะกระบวนการทำางานในจงหวดลำาปาง ไมมสตรสำาเรจเปน

การ Learning by Doing คนในชมชน ถอวาการทำางานคอการ

เรยนร หลงจากแตงตงคณะทำางาน จดประชม ประกอบดวยแกนนำา

ตางๆประกอบดวย อสม. แกนนำาชมรมรกสขภาพ มทงแอโรบก ไทเกก

ฟตเนส กระบองชวจตตางๆ ผบรหาร สมาชกสภาหารอรวมกน ทก

คนใหแนวความคดทดมาก มการวเคราะหขอมล จะลงทนหนอยกคอ

ซอนำาสมคนจากในตลาด นำาสมเพอสขภาพ เลยงแตนำาสม ไมเลยงนำา

อดลม กาแฟอะไร

“หลงจากประชมคณะทำางานกกำาหนดวนเรมกจกรรมครงท 3 วนท

30 พฤศจกายน กำาหนดการสมมนาคนเทศบาลตำาบลหางฉตรอมกายอน

ใจไรพง ลกษณะคอแจงสถานการณ เรานำาขอมลทไดจากจงหวดมาชแจง

147

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ใหประชาชนทราบ เชญผรบผดชอบงานจากจงหวดคอคณพนม จอม

อนตา มาชแจงแนวทางตางๆ ใหประชาชนตระหนกถงภยของโรคอวน

ลงพง และกคณหอมนวล กรรเชยง โภชนากรจากโรงพยาบาลลำาปาง

มาใหความรรบประทานอาหารกลางวนดวยเมนเพอสขภาพ ไมหวานไม

มน ไมเคม เนนผก สำาหรบอาหารในวนทเราประชม สวนใหญสมาชกพ

นองเคาจะมความรเรองการรบประทานอาหาร เรากทำาอาหารใหเขากบ

บรรยากาศ เปนอาหารเพอสขภาพ มขนมจนนำายาปา อยางอนเปนพวก

ผกผลไมตางๆ ชวงทายกเปนชวงของพนธะสญญาระหวางเรากบพนอง

ประชาชนวาเราจะมาพบกนอยางนตลอดไป อาทตยเวนอาทตย สอง

สปดาหครง เคากใหความรวมมอด วนนนทานนายอำาเภอใหเกยรตเปน

ประธาน กประเมนสขภาพกนไปครบ” นายกเทศมนตรตำาบลหางฉตร

ยอนรอยถงวนทรวมกนจดกจกรรม

ชยยศ ฮาวปนใจ นกวชาการประชาสมพนธ 3 รกษาการใน

ตำาแหนงผอำานวยการกองสาธารณสขและสงแวดลอม เลาใหฟงตอวา

“พอถดมาหลงจากทเรามพนธะสญญาขน มการประชมกลมยอยกลม

เปาหมายกคอกลมเดม เคากใหความรวมมอด เราประชมกลมยอย

กนอก 7 ครง ครงแรกวนท 14 ธนวาคม กจกรรมกมประเมนสขภาพ

หลงจากนนเรากแบงกลมยอย 5 กลม ทำากจกรรมแลกเปลยนเรยนร

เพอเปนการทบทวนความรจากวนท 30 พฤศจกายน ทผานมา ผลการ

ดำาเนนงานสรปแลวแบงเปน 3 กลม มผทลดไดบางไมไดบาง นำาหนก

ไดแตพงไมลด และลดไมไดเลยวากนไป ทสรปผมกนำามาใสไว ความ

คดเหลานมาจาก mind map เคากสรปกนเองผมกยกมา สวนใหญ

กเรมจากการปรบพฤตกรรมของพนองเอง กนอาหารใหเหมาะสม อาหาร

ตองครบ 5 หม ตองเปนเมนชสขภาพ อนนทางศนยสขภาพชมชนกกำาลง

รณรงคอย ประจวบเหมาะพอด กลดอาหารทไมจำาเปน บานเราวาเถาะ

อาหารวางนอกรอบ กนผลไม กนอาหารพนบาน แกงแค แกงสม งด

148

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ของทอด ดมนำามากๆ กนอาหารเดมแตลดปรมาณ เปลยนเมนทอดมา

เปนตมตน อยางเชนเมนพวกไข กแลกเปลยนความรในเรองการกนกบ

คนอนๆกนเสมอๆและปฏบตตามคมอทไดรบ นอกจากนนกมการนำา

เสนอเทคนคในการพชตพงอกวา ไมรบประทานอาหารมอเยนดกจนเกน

ไป อนนเปนเทคนคของแตละคนครบ ทกมอตองตรงเวลา กาแฟถาดมก

ลดครมเทยมลดนำาตาล ดานการออกกำาลงกาย เรามกลมออกกำาลงกาย

อยแลว แลวแตวาใครถนดแบบไหน ออกกำาลงกายใหมากขน ทสำาคญ

แนๆ คอ เอาชนะใจตนเองใหได ใจนสำาคญนะครบ นอกจากนนกมสราง

บรรยากาศในการเรยนรโดยการขยบเขยอนรางกายดวย”

“ครงท 5 วนท 28 ธนวาคม กประเมนสขภาพเหมอนเดม กเชญพ

พนมไปชวยละลายพฤตกรรม ในการสรางอารมณ อ.อารมณ อนนพพนม

ชวยไดเยอะ มการเตมความรในเรองการบรโภคอาหารอยางถกวธเพอ

ลดพงและไดสขภาพ รอบนเราเชญคณอไรพร วสนตขจร โภชนากรจาก

โรงพยาบาลลำาปางไปดวย และกรบประทานอาหารกลางวนรวมกนดวย

อาหารพนบานทแตละกลมทำามาเพอแลกเปลยนกนรบประทาน หลงจาก

ทคราวกอนเรากำาหนดไววาใหทำาอาหารมาทไมหวานไมมนไมเคม กเอา

มาแลกกนรบประทาน เปนอาหารพนบานทงนนเลย มผกเปนสวนใหญ

วนนนยงจำาไดวาคณพคนนงปอนไขตนใหพพนมกนดวย อมกนมากๆ”

“พอครงถดไปครงท 6 วนท 18 มกราคม 2552 กประเมนสขภาพ

เหมอนเดม ครงนเรามาเลนเรอง อ.ออกกำาลงกาย กออกกำาลงกาย

ดวยการยดเหยยดกลามเนอ ฤาษดดตน มผนำาจากกลมไทเกกของเรา

ซงมอยเดมแลว เปนความภมใจทจะนำาเสนอวากลมออกกำาลงกายของ

เรา เกดความคดตอยอดวาอยากจะเปลยนจากไทเกก เปนโยคะ หรอ

ฤาษดดตน ซงเคาทำาสมำาเสมออยแลวเรากใหโอกาสเคาใหเคามเวท

แสดงออก กเลยนำาการออกกำาลงกายเรองฤาษดดตนมาเผยแพรใน

เวทนดวยโดยมการกำากบของเจาหนาทของศนยสขภาพใหคำาแนะนำา

149

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ทถกตอง สดทายกรบประทานอาหารกลางวนรวมกนดวยเมนอาหาร

พนบานรวมกน แตละกลมยอยกยงอยทำาอาหารมาแลกกนเหมอน

เดม” ชยยศเลาอยางภาคภมใจทไดทำากจกรรมรวมกบคนในชมชน

ของเขาเอง

“ครงท 7 วนท 25 มกราคม 2552 เราจดกจกรรมอกครงประเมน

สขภาพดวยทกครง การบรรยายพรอมกบแลกเปลยนความรความคดเหน

เกยวกบการสรางอารมณตามหลก 3 อ. เราเชญคณหมอกง กหลาบทพย

เพชรแสนงามพยาบาลจตเวช จากโรงพยาบาลหางฉตรมาเปนผใหความร

เพราะโรงพยาบาลหางฉตรไดทำาเรองของการลดการฆาตวตายทบานหม

2 ตำาบลหางฉตร แลวพเคามความรในเรองนกเลยเชญมา เรามการออก

กำาลงกายยดเหยยดตอดวยฤาษดดตน สดทายกรบประทานอาหารกลาง

วนดวยเมนชสขภาพมารบประทานรวมกน”

การจดกจกรรมเพอสรางกระแสรณรงค สรางเครอขาย ผลก

ดนนโยบายสาธารณะของเทศบาลตำาบลหางฉตร ยงดำาเนนตอ

ไปอยางตอเนอง โดยในครงท 8 วนท 15 กมภาพนธ 2552 ไดจด

กจกรรมอกครง มประเมนสขภาพ ทนทมงานกมาสรประดมความ

คดเหนประเดนคำาถามทนำาเสนอกนกคอ การมาทำากจกรรมกบเรา

2 อาทตยตอครง ครงใหญวนท 30 มกราคม 2552 ถดมากอก

2 อาทตยน คณไดอะไร? เวทแลกเปลยนเรยนรสรปไดวา หนงได

ความร เรองภมปญญาทองถนทมากบอาหาร เมนแตละกลมทเคา

ทำามา เคาคดมาเองทงนน คณะทำางานเพยงแคเขาไปถามวา เอากลม 1

จะทำาอะไร กลม 2 จะทำาอะไร กลม 3 กลม 4 กลม 5 จะทำาอะไร ขอ

แคอยาชากนเทานนเอง สองสขภาพ แขงแรงมย ออกกำาลงกายแลว

เปนยงไง มการดแลตวเองทบานนำาไปเผยแพรใหคนในครอบครว เพอน

บานอยางไร แลวแตวธการเผยแพรของแตละคน สามไดอารมณ มย

อารมณดรเปลาหลายคนกบอกวาอารมณดขน เปนการฝกความอดทน

150

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

อดกลน จดการกบอารมณ กบภรรยา กบลกกบสามทบาน และกสใน

เรองของการกนอาหาร เมนอาหารทแตละกลมทำามาสอดคลองกบ

อาหารพนบาน เปนผกสมนไพร ผกพนบานผกรมรว อะไรตางๆ ในเรอง

ของภมปญญาทองถนเรองอาหารทนำามาแลกเปลยนกน เคาบอกวาขาว

แลงแกงยน สมยกอน แกงขามรว เปนตน ประการทหาทสำาคญคอ

ไดเพอน ไดความสามคค เกดพลงชมชน วนนคนนนไมมาทำาไมไม

มาไปตามหนอยซ ยายนนไมมาเปนไงไมสบายรเปลา ตามแลว และกท

แนๆ มการพบปะพดคยกน

นายกเทศมนตรสมศกด ทบญ เลาตอไปอกวา “ครงท 9 วนท 22

กมภาพนธ 2552 เรานำาแนวคดจากการประชมครงกอน มตทประชม

กลมยอยแตละครง เคาคดกนเองวามนนาจะมอะไรใหมๆทไมตอง

เขามาอยในหองประชม ของเทศบาลแคบๆสเหลยม เจอแตขคางคาว

บรรยากาศเกาๆ กเลยเกดรวมกลมวาเราไปปนจกรยานสญญาลด

พงกนมย ปนไปตามสถานทตางๆ เนองมาจากเดมเคามกลมออก

กำาลงกายตางๆ ผสงอายเคามกจกรรมปนจกรยานทำาบญเกาวดใน

วนสำาคญทางศาสนาอยแลว เคากเลยบอกวาเอางไวมาปนจกรยาน

ดวยกนมย แลวกใหเทศบาล ใหผมกบคณชยยศเนยไปสำารวจตามเสน

ทางตางๆ ดเรองความปลอดภยระยะทางใกลไกลแคไหน ความเปนไป

ไดแคไหนตรงนผมไดชวยแตความคดมาจากเคา กเกดการรวมกลมเปน

ภาคกลมปนจกรยาน นอกจากกลมของเทศบาลเราเอง กเปนกลมบาน

แมฮาวซงอยในพนท ของอบต.หางฉตร กลมของบานหวหนอง กลม

ตำารวจสภ.หางฉตรดวย สภ.หางฉตรนเรองของไรพงทมงานสาธารณสข

อำาเภอไปทำากบตำารวจดวย พอมแนวคดเรองกลมปนจกรยานตรงนมาเรา

ไปซาวเสยง ทกกลมเหนดวยกบเราครบ กไปมา ครงแรกปนไปทางตำาบล

วอแกววกมาทางตำาบลหนองหลมระยะทางประมาณ 16 กโลครบ ไปแจก

นำาแจกอะไร ดานความปลอดภยกขอความรวมมอจากทางตำารวจในเรอง

151

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ของการจราจร นองๆ อพปร. กใหการชวยเหลอดวย”

“หลงจากนนครงท 10 วนท 27 กมภาพนธ 2552 คราวนมาถง

ครงสำาคญเรามกจกรรมเรยกวามหกรรมการออกกำาลงกายและกนอาหาร

พนเมอง สบเนองจากการประชมครงกอนๆ เราไดพดวาเทศบาลตำาบล

หางฉตรของเรา ไดประกาศนโยบายสาธารณะไปวา จะใหเทศบาลตำาบล

หางฉตรเปนเมองแหงการออกกำาลงกายหนงแลวนะครบ และอนทสอง

คอ เปนเมองแหงการกนอาหารพนเมองกเลยเกดมหกรรมนขนมา เรา

กทำากนแบบงายๆ พนองทรวมกลมอยากจะโชววาฉนมาทำาอะไร ฉนได

อะไร โดยการขยายไปทกลมทมาเตนแอโรบคทลานเทศบาลทกวน และ

กลมฟตเนสดวย ไปจดกจกรรมกนตรงลานแอโรบค จดประสงคกคอการ

ประชาสมพนธโครงการใหกลมออกกำาลงกายตางๆ และกเคากมสวนรวม

ในการประชาสมพนธ เปนสรางกระแสการณรงคใหคงอยอยางตอเนอง

ดวย กจกรรมวนนนกมการประเมนสขภาพทกคน และสมาชกกไปรวม

ออกกำาลงกายกบการแอโรบคกอน และกกลมฟตเนสดวย หลงจากนน

กนำาอาหารทเราเคยทำากนอยทกเสาร-อาทตย มารบประทาน เมนกจะ

เปนพวกแกงแค สามะเขอแจ พนๆ บานเรา ยำาปลาท นำาพรกผกนง แกง

ผกขขวง แกงผกตางๆ อนนผมจำาไมหมด”

หลงจากกจกรรมวนท 22 กมภาพนธแลว เทศบาลตำาบล

หางฉตรกมกลมปนจกรยานปนกน ทกอาทตย ทกวนนกยงทำากนอย

ครงท 2 วนท 1 มนาคม ปนไปทตำาบลปงยางคก ขามฝงไป กไปรวม

กลมกบกลมบานปนงาว กลมบานหวหนองกลมตำารวจ พอมาถงวนท 8

มนาคม 2552 ปดโครงการเขากปดกนงายๆ ประเมนสขภาพ สรปบท

เรยน กำาหนดพนธะสญญารวมกน วาเราจะดำาเนนกจกรรมตอไปถงแมวา

โครงการนจะสนสดลงแตกจกรรมน แตชมชนยงไมหยดการขบเคลอน

โดยเทศบาลตำาบลหางฉตรจะจดสรรงบประมาณใหดำาเนนการตอไปใน

ป 2553-2557 ดวย

152

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

จากการดำาเนนงานโครงการคนเทศบาลหางฉตรอมกาย อนใจ

ไรพง สามารถสรปผลการดำาเนนงานไดเปน 3 ระยะคอระยะท 1 ครง

ท 1 – 3 มการคนขอมล เกดความตระหนกของปญหารวมกน การสราง

องคกร และหาเครอขายในการทำางาน เกดการมสวนรวมของภาคเครอ

ขาย เชน อสม. ชมรมรกษสขภาพไทเกก ชมรมรกษสขภาพแอโรบค ชมรม

รกษสขภาพฟตเนส ฯ เกดหลกคดในการสรางสขภาพ ควบคมนำาหนก

และลดพง ระยะท 2 ครงท 4 – 9 มการปรบตวเพอรวมกนสรางสขภาพ

เกดมมมองของการขจดปญหาดานสขภาพ มการคนหาผลดของการดแล

สขภาพใหสมบรณแขงแรง และผลเสยของการไมใสใจสขภาพ เกดทกษะ

ของการสอสารอยางมประสทธภาพในครอบครว มการแบงเวลาเพอการ

ออกกำาลงกายมากขน ระยะท 3 ครงท 10 – 11 มการคนหาจดออนจด

แขงรวมกนอกครงเพอมแผนในการดำาเนนโครงการอยางตอเนอง โดยผ

เขารวมทกคนเปนเจาของโครงการ เกดการทำางานแบบบรณาการ โดย

บรณาการเขากบชมรมออกกำาลงกายตางๆ ทงในและนอกเขตเทศบาล

ตำาบลหางฉตร ไดรบความสนใจและการสนบสนนจากกลมตางๆ เขามา

รวมเปนภาคเครอขายดวย จากกลมกอนเลกๆ เปนกลมกอนใหญ และ

กลมใหญรวมเปนองคกรใหญๆ

ผลลพธทเกดขน ระดบบคคล รอยละของคนในองคกรและ

ชมชนทเขารวม มการประเมนภาวะอวนลงพงไดดวยตวเอง และการ

ประเมนตนเอง เพอการปรบพฤตกรรมดานการบรโภคและการใช

แรงกาย ประชากรอาย 15 ปขนไปไดรบการวดรอบเอวรอยละ 100

ผลลพธทเกดขน ระดบองคกรและชมชนมประชาชนสมครเขารวม

โครงการตามเปาหมาย ชมชนจดใหมการสอสารภายในชมชน มการ

จดสภาพแวดลอม ทเออใหบคคลในองคกรบรรลเปาหมายไรพง มการ

จดสรรงบประมาณรวม เพอสนบสนนการทำา มนโยบายทจะดำาเนน

งานเรองไรพง มการจดสภาพแวดลอม ทเออใหบคคลในองคกรบรรล

153

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

เปาหมายไรพง ผลลพธเชงประจกษภายหลงจากการดำาเนนงาน

ตามโครงการ พบวาประชากรอาย 15 ปขนไปสามารถลดรอบ

เอวไดเกนรอยละ 5 โดยผชายมรอบเอวเกน 90 เซนตเมตรลด

ลงเหลอเพยงรอยละ 15.27 ผหญงมรอบเอวเกน 80 เซนตเมตร

รอยละ 26.36

ทสำาคญอยางยงคอการขบเคลอนนโยบายสาธารณะ ทม

กระบวนการเปนขนตอน ระบชดเจน เปนลายลกษณอกษร ขณะนได

ประกาศนโยบายสาธารณะไปแลว 2 เรองคอการประกาศใหเทศบาล

ตำาบลหางฉตรเปนเมองแหงการบรโภคอาหารพนเมอง ผกและผลไม

อาหารทเปนภมปญญาชาวบาน และอาหารททำาจากพชผกสวนครวของ

ประชนเอง ทไมหวาน ไมมน ไมเคม และไขมนตำา เพอสขภาพทดของ

ประชาชน และประกาศใหเทศบาลตำาบลหางฉตรเปนเมองแหงการออก

กำาลงกาย สนบสนนกลมออกกำาลงกายทกกลม และสนบสนนการออก

กำาลงกายทกประเภท ในเขตเทศบาลตำาบลหางฉตร

แนวทางการดำาเนนการในขนตอไปของเทศบาลตำาบล

หางฉตร จะเปนเรองของการขยายแนวความคดจะทำายงไงใหอย

อยางยงยน เขาพยายามสรางทมงานทมประสทธภาพจรงๆ สราง

กจกรรมอยางตอเนองทเออตอการแกปญหาสขภาพ ปญหาอนๆ

เชน ปญหาสขภาพจต เปนตน เพราะกอนหนานบานหม 2 ในเขต

เทศบาลตำาบลหางฉตรประสบปญหาภาวะฆาตวตายสงกพวงกนเขาไป

ประเมนกจกรรมอยางตอเนองแลวกเนนการทำางานในรปของภาคเครอ

ขายของกลมตางๆ หากจะเขยนถงสงทภาคภมใจของคนในเทศบาลตำาบล

หางฉตร กคอการเกดเครอขายปลกผกพนเมองปลอดสารพษ นอกจาก

จะปลกกนเองแลว ยงมการจำาหนายในตลาด และเซนต MOU กบโรง

พยาบาลลำาปาง โรงพยาบาลหางฉตร เพอนำาไปประกอบอาหารใหผ

ปวย สามารถสรางรายไดและสรางสขภาพใหกบประชาชนในพนท ความ

154

กระบวนการสรางเสรมสขภาวะของประชาชน

ภาคภมใจอกเรองหนงคอการเกดกลมออกกำาลงกายกลมใหมขนมา ม

ทงลลาศ กลมปนจกรยานซงจะทำาตอเนองทกวนอาทตยไมมการหยด

นง จากกลมของไรพงกจะรวมกนเปนกลมใหญเปนชมรมรกสขภาพปน

จกรยานมสมาชกกวา 200 คน จดกจกรรมสงเสรมการปนจกรยานทก

วนอาทตย ระยะทาง 10-15 กโลเมตร ทกวนอาทตย

เทศบาลตำาบลหางฉตรเปนตวอยางทด ของการจดกจกรรมทม

รปแบบชดเจน มความตอเนอง ขบเคลอนกจกรรมในแตละครง จะใช

กระบวนการการสรางเครอขาย ขยายกลยาณมตร จดกจกรรม ทำางาน

เชงรก หาเพอนมารวมทำางาน มการปรบวธคดของการจดกจกรรม

จากทเนนประชมอบรม สมมนาเปลยนเปนเวทแลกเปลยนเรยนรกบชาว

บานกบชมชน ใชชมชนเปนศนยกลางการเรยนร ชมชนมสวนรวมอยาง

ตอเนอง ไมไดจดเวทแตเฉพาะเจาหนาท ในเวทมประชาชน มชาวบานมา

ดวย มาหลายกลม หลายวย ใชการบรณาการจดประชาคม ระดมสมอง

ภายใตขอมลทมความครบถวน ถกตอง แมนยำา จากบคลากรสาธารณสข

ทคนขอมลใหกบชมชน จากสภาพการเจบปวยของคนในชมชน ในการ

ประชมกลมแตละครง จะนำาประเดนทไดจากการจดกจกรรมตามโครงการ

ตงแตเดอนสงหาคม 2551 - มนาคม 2552 รวม 12 ครง มาขยายผล

ดำาเนนการในครงตอๆไป นบเปนการตดตามกำากบและประเมนผลอยาง

มสวนรวมไปดวย จงจะนำาเสนอผบรหารเทศบาล เพอจดกจกรรม ราง

นโยบายตามทกลมเหนชอบ จดทำาประชาพจารณ ประกาศเปนนโยบาย

ของเทศบาล

อยางไรกตามการทำางานยอมมปญหาอปสรรค เพราะในขณะ

ทดำาเนนกจกรรม มอปสรรคทงเรองของการบรหารจดการเนองจาก

บคลากรในเทศบาลตำาบลหางฉตรมผรบผดชอบคนเดยว ตองทำางาน

ทงวชาการ บรหารงาน ประสานงาน จงตองใชการบรณาการและเครอ

ขายมารวมคด รวมทำามาก ปญหาสภาวะแวดลอม สภาพสงคมตางๆ

155

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง

ทำาใหประชาชนทเขารวมโครงการมาไมพรอมกน หรอไมสามารถมา

รวมกจกรรมไดทกครง ปญหาอปสรรคทสำาคญอกประการหนงคอ

ความเปลยนแปลงทางการเมอง หากการเมองไมมเสถยรภาพยอม

สงผลตอการขบเคลอน เนองจากนกการเมองตองมการปรบตว เรยนร

แตสำาหรบในพนทเทศบาลตำาบลหางฉตร จะเปนเพยงระยะแรก

ในชวงเปลยนผานเทานน การดำาเนนงานโครงการคนเทศบาล

หางฉตรอมกาย อนใจ ไรพง ยงสามารถขบเคลอนไดอยาง

ตอเนอง ยงยน เพราะกจกรรมทเกดขนมาจากพลงของชมชนอยาง

แทจรง

156

นวตกรรมขบเคลอนองคกรไรพง