ทรพยสนทางปญญา

หนวยจดการทรพยสนทางปญญา

มหาวทยาลยมหาสารคาม (MSU-IPMO)

นางสาวอทตยา โพนทอง : เจาหนาททรพยสนทางปญญา (ตวแทนสทธบตร)

ทรพยสนทางปญญา คออะไร

ทรพยสนทางปญญา หมายถง ผลงานอนเกดจากการประดษฐคดคนหรอสรางสรรคของมนษย ซงเนนทผลผลตของสตปญญาและความช านาญ โดยไมค านงถงชนดของการสรางสรรคหรอวธในการแสดงออก ทรพยสนทางปญญาอาจเปนสงทจบตองได เชน สนคาตางๆ หรอเปนสงทจบตองไมได เชน บรการ แนวคดในการด าเนนธรกจ กรรมวธการผลตทางอตสาหกรรม เปนตน

ประเภทของทรพยสนทางปญญา

ทรพยสนทางปญญา แบงออกเปน 2 ประเภท เรยกวา ทรพยสนทางอตสาหกรรม (Industrial Property) และลขสทธ (Copyright)

ทรพยสนทางอตสาหกรรม หมายถง ความคดสรางสรรคของมนษยทเกยวกบสนคาอตสาหกรรมตางๆ เปนการประดษฐคดคน การออกแบบผลตภณฑทางอตสาหกรรม สามารถแบงออกไดดงน

ทรพยสนทางอตสาหกรรม

• สทธบตร (Patent) /อนสทธบตร (Petty Patent)

• เครองหมายการคา

• ความลบทางการคา

• ชอทางการคา

• สงบงชทางภมศาสตร

• แบบผงภมวงจรรวม

ลขสทธ ลขสทธ หมายถง สทธแตเพยงผเดยวของผสรางสรรคทจะกระท าการใดๆ เกยวกบงานทผสรางสรรคไดท าขนตามประเภทลขสทธทกฎหมายก าหนดไว 9 ประเภท ไดแก

1.งานวรรณกรรม เชน หนงสอ สงพมพ โปรแกรมคอมพวเตอร ฯลฯ

ลขสทธ (ตอ) 2.นาฏกรรม เชน ทาร า ทาเตน ฯลฯ

3.ศลปกรรม เชน จตรกรรม ประตมากรรม ภาพถาย ภาพพมพ ศลปะประยกต ฯลฯ

ลขสทธ (ตอ) 4.ดนตรกรรม เชน ท านองและค ารอง ค ารองทแตงเพอประกอบท านอง ท านอง โนตเพลง แผนภมเพลงทไดแยกและเรยบเรยงเสยงประสานแลว

5.โสตทศนวสด “หมายความวา งานอนประกอบดวยล าดบของภาพ โดยบนทกลงในวสดไมวาจะมลกษณะอยางใด อนสามารถทจะน ามาเลนซ าไดอก โดยใชเครองมอทจ าเปนส าหรบการใชวสดนน และใหหมายความรวมถงเสยงประกอบงานนนดวย (ถาม)”

เชน VCD/DVD ทมภาพหรอมภาพและเสยง

ลขสทธ (ตอ) 6.ภาพยนตร ปะกอบดวย ภาพยนตรและ เสยงประกอบของภาพยนตร

7.สงบนทกเสยง “หมายความวา งานอนประกอบดวยล าดบของเสยงดนตร เสยงการแสดงหรอเสยงอนใด โดยบนทกลงในวสดไมวาจะมลกษณะอยางใด อนสามารถทจะน ามาเลนซ าไดอก โดยใชเครองมอทจ าเปนส าหรบการใชวสดนน แตทงน มใหหมายความรวมถง เสยงประกอบภาพยนตรหรอเสยงประกอบโสตทศนวสดอยางอน” เชน เทป ซด ฯลฯ

ลขสทธ (ตอ) 8.งานแพรเสยงแพรภาพ คอ งานทน าออกสสาธารณชนโดยการแพรเสยงทางวทยกระจายเสยง การแพรเสยงและหรอภาพทางวทยโทรทศน หรอวธการอน

9.งานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ ไมวางานดงกลาวจะแสดงออกโดยวธในรปแบบอยางใด

ลขสทธ (ตอ) ผลงานทไมถอวาเปนงานมลขสทธ (ม.7) 1. ขาวประจ าวนและขอเทจจรงตางๆทมลกษณะเปนเพยง

ขาวสารอนไมใชงานในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตรหรอแผนกศลปะ

2. รฐธรรมนญและกฎหมาย

3. ระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ ค าสง ค าชแจงและหนงสอโตตอบของกระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงานอนใดของรฐหรอของทองถน

ลขสทธ (ตอ) ผลงานทไมถอวาเปนงานมลขสทธ (ม.7) 4. ค าพพากษา ค าสง ค าวนจฉยและรายงานของทางราชการ

5. ค าแปลและการรวบรวมสงตางๆ ตาม (1) ถง (4) ทกระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงานอนใดของรฐหรอของทองถนจดท าขน

การคมครองลขสทธ “คมครองโดยอตโนมต ไมตองจดทะเบยน”

อายการคมครองลขสทธ

• บคคลธรรมดา - ตลอดอายของผสรางสรรค+50ป

• นตบคล - 50 ป หลงจากสรางสรรคหรอโฆษณาครงแรก

• งานภาพถาย – 50 ป นบแตไดสรางสรรคงานนนขน

• ศลปประยกต – 25 ป หลงจากสรางสรรคหรอโฆษณาครงแรก

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

สทธบตร หมายถง หนงสอส าคญทรฐออกใหเพอคมครองการประดษฐ(Invention )หรอการออกแบบผลตภณฑ (Industrial design) ทมลกษณะตามทกฎหมายก าหนด เปนสทธพเศษทใหผประดษฐคดคนหรอผออกแบบผลตภณฑมสทธทจะผลตสนคาจ าหนายแตเพยงผเดยว ในชวงระยะเวลาหนง ซงแยกออกเปน 3 ประเภท ไดแก

* สทธบตรการประดษฐ (Invention Patent)

* สทธบตรการออกแบบผลตภณฑ (Design Patent)

* อนสทธบตร (Petty Patent)

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

สทธบตรการประดษฐ (Invention Patent) หมายถง ความคดสรางสรรคเกยวกบลกษณะองคประกอบ โครงสรางหรอกลไกของผลตภณฑ รวมทงกรรมวธในการผลต การรกษา หรอปรบปรงคณภาพของผลตภณฑใหดขนหรอท าใหเกดผลตภณฑใหมทแตกตางไปจากเดม

ตวอยาง

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

สทธบตรการออกแบบผลตภณฑ (Design Patent) หมายถง ความคดสรางสรรคเกยวกบรปราง ลกษณะภายนอกของผลตภณฑ ทแตกตางไปจากเดม

ตวอยาง

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

หลกเกณฑของสทธบตร 1. เปนการประดษฐขนใหม(Novelty) = ไมมปรากฎอยแลว 2. มขนตอนการประดษฐหรอใชเทคโนโลยทสงขน (Inventive Step)= ไมเปนทประจกษโดยงายแกบคคลทมความช านาญในระดบสามญส าหรบงานประเภทนน 3. สามารถประยกตใชในทางอตสาหกรรม (Industrial Applicable)

สทธบตร

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

อนสทธบตร (Petty Patent) หมายถง หนงสอส าคญทรฐออกใหเพอคมครองการประดษฐจากความคดสรางสรรคทมระดบการพฒนาเทคโนโลยไมสงมาก โดยอาจเปนการประดษฐคดคนขนใหม หรอปรบปรงจากการประดษฐทมอยกอนเพยงเลกนอย ท าใหมประโยชนใชสอยมากขน ตวอยาง

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

• หลกเกณฑของอนสทธบตร

1. เปนการประดษฐขนใหม (Novelty) = ไมมปรากฎอยแลว

2. สามารถประยกตใชในทางอตสาหกรรม (Industrial Applicable)

อนสทธบตร

การประดษฐทไมไดรบความคมครอง

1. จลชพและสวนประกอบสวนใดสวนหนงของจลชพทมอยตามธรรมชาต สตว พช หรอสารสกดจากสตวหรอพช

2. กฎเกณฑและทฤษฎทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร

3. ระบบขอมลส าหรบการท างานของเครองคอมพวเตอร

4. วธการวนจฉย บ าบด หรอรกษาโรคมนษยหรอสตว

5. การประดษฐทขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด อนามยหรอสวสดภาพของประชาชน

อายการคมครอง สทธบตรการประดษฐ 20 ป นบแตวนยนค าขอ

สทธบตรการออกแบบผลตภณฑ 10 ป นบแตวนยนค าขอ

อนสทธบตร 10 ป ตออายได 2 ครงๆละ 2 ป (6+2+2)

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

• ความแตกตางของ สทธบตร/อนสทธบตร

สทธบตร -การประดษฐทแกไขปญหาทางเทคนค -ระยะเวลาคมครองยาวกวา -คาธรรมเนยมสงกวา -ใชระบบตรวจสอบ -สทธทไดรบมนคงกวา

อนสทธบตร -การประดษฐงายๆ

-ระยะเวลาคมครองสนกวา

-คาธรรมเนยมถกวา -ใชระบบจดทะเบยน -สทธทไดรบไมมนคง

ขนตอนการยนค าขอ • ขนตอนการยนค าขอสทธบตร ขนตอนการยนค าขออนสทธบตร

จดเตรยมค าขอ

ยนค าขอ ตรวจสอบเบองตน แกไขเพมเตม

ประกาศโฆษณา 90 วน

ตรวจสอบความใหม

รบจดทะเบยน

คดคาน

ยนขอใหตรวจสอบ

ยกค าขอ

จดเตรยมค าขอ

ยนค าขอ

ตรวจสอบเบองตน

รบจดทะเบยน/ประกาศโฆษณา

การยนค าขอสทธบตร/อนสทธบตร • ส าหรบบคลากรมหาวทยาลยมหาสารคาม

ยนเอกสารดงตอไปนทหนวยจดการทรพยสนทางปญญา มหาวทยาลยมหาสารคาม

1) บนทกขอความ + แบบฟอรม Invention Disclosure

2) รายละเอยดการประดษฐ/ภาพถายผลงานออกแบบผลตภณฑ

3) ส าเนาบตรประชาชน 2 ชด

ดาวนโหลดแบบฟอรมไดท www.ipmo.msu.ac.th

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

แบบผงภมของวงจรรวม (Layout-Design of Integrated Circuits) หมายถง แบบ แผนผง หรอภาพทท าขน ไมวาจะปรากฏในรปแบบหรอวธใด เพอแสดงถงการจดวางและการเชอมตอของวงจรไฟฟา เชน ตวน าไฟฟา หรอ ตวตานทาน เปนตน

ตวอยาง

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

เครองหมายการคา (Trademark)

หมายถง สญลกษณ หรอตรา ทใชกบสนคาหรอบรการ แบงออกเปน 4 ประเภท ไดแก

*เครองหมายการคา

*เครองหมายบรการ

*เครองหมายรบรอง

*เครองหมายรวม

เครองหมายการคา (Trademark) สงใดทจะน ามาเปนเครองหมายการคาได

• ภาพถาย ภาพวาด ภาพประดษฐ

• ตรา ชอ ค า ขอความ ตวหนงสอ ตวเลข

เครองหมายการคา (Trademark)

• ลายมอชอ

• กลมของส รปรางหรอรปทรงของวตถ

• หรอสงเหลานอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางรวมกน

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

เครองหมายการคา (Trademark) หมายถง เครองหมายทใชหรอจะใชกบสนคาเพอแสดงวาสนคาทใชเครองหมายนนแตกตางกบสนคาทใชเครองหมายการคาของบคคลอน เชน ตวอยาง

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

เครองหมายบรการ (Service Mark) หมายถง เครองหมายทใชหรอจะใชกบบรการ เพอแสดงวาบรการทใชเครองหมายนนแตกตางกบบรการทใชเครองหมายบรการของบคลอน เชน ตวอยาง

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

เครองหมายรบรอง (Certification Mark) หมายถง เครองหมายทเจาของเครองหมายรบรองใชหรอจะใชกบสนคาหรอบรการของบคคลอน เพอเปนการรบรองเกยวกบสนคาหรอบรการนน เชน เชลลชวนชม แมชอยนางร า ฮาลาล เปนตน

ตวอยาง

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

เครองหมายรวม (Collective Mark) หมายถง เครองหมายการคาหรอเครองหมายเครองหมายบรการทใชหรอจะใชโดยบรษทหรอรฐวสาหกจในกลมเดยวกน หรอโดยสมาชกของสมาคม สหกรณ สหภาพ กลมบคคล หรอองคกรอนใดของรฐหรอเอกชน เชน ตราชางของปนซเมนตไทย จ ากด(มหาชน) เปนตน

ตวอยาง

ลกษณะของเครองหมายการคาทจดทะเบยนได

ประกอบดวยลกษณะ 3 ประการ

1) มลกษณะบงเฉพาะ ไดแก เครองหมายการคาอนมลกษณะทท าใหประชาชนหรอผใชสนคานนทราบและเขาใจไดวาสนคาทใชเครองหมายการคานนแตกตางไปจากสนคาอน (มาตรา 6+มาตรา 7)

เชน

ตวอยางเครองหมายการคาทไมมลกษณะบงเฉพาะ

(1) ขอความบรรยายทวไป เชน รสชาตเตมรอย น าตาล 0%

(2) ค าทใชกนทวไป เชน International ฯลฯ

(3) สงทใชกนสามญในการคาขาย เชน รปผหญงหรอดอกไม เปนสงทใชกนสามญในการคาขายส าหรบสนคาสบหรอเครองส าอาง หรอรปกง ปลา ส าหรบสนคาจ าพวกน าปลา กะป

ลกษณะของเครองหมายการคาทจดทะเบยนได

2) เปนเครองหมายการคาทไมมลกษณะตองหามตามกฎหมาย เชน ธงชาต เครองหมายราชการ พระบรมฉายาลกษณ ตราแผนดน เปนตน (มาตรา 6+มาตรา 8)

ตวอยางลกษณะตองหามตามมาตรา 8

เครองหมายทมชอเสยงแพรหลายทวไป

ตวอยางลกษณะตองหามตามมาตรา 8

เครองหมายทขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรอรฐประศาสโนบาย

ตวอยางลกษณะตองหามตามมาตรา 8

เครองหมายทเปนสญลกษณประจ าชาตไทย

ลกษณะของเครองหมายการคาทจดทะเบยนได

3) ไมเปนเครองหมายทเหมอนหรอคลายกบเครองหมายการคาทบคคลอนไดจดทะเบยนไวแลวจนท าใหสบสนหลงผดในความเปนเจาของสนคาหรอแหลงก าเนดของสนคา โดยพจารณาจาก เสยงเรยกขาน รปลกษณะของเครองหมาย ลกษณะการวางรป ค า การใชเครองหมายกบตวสนคาหรอเจตนาของผขอ

คลาย SANOXIN

DOCTORT คลาย DoctorTee

ประโยชนของเครองหมายการคา

• เจาของเครองหมายการคา+ผบรโภค

– ท าใหผบรโภคสามารถจดจ าหรอเรยกขานสนคาของเจาของเครองหมายการคา

– ท าใหผบรโภคสามารถแยกแยะเพอเลอกซอสนคาของเครองหมายการคานนไดและไมสบสนกบสนคาทใชเครองหมายการคาอน

สทธของเจาของเครองหมายการคา

• เครองหมายการคาทยงไมไดจดทะเบยน

– สทธทจะใชเครองหมายการคานน แตจะฟองคดเพอปองกนการละเมดสทธในเครองหมายการคาทไมไดจดทะเบยน หรอเรยกรองคาเสยหายเพอการละเมดสทธไมได

(มาตรา 46)

สทธของเจาของเครองหมายการคา

• เครองหมายการคาทจดทะเบยนแลว

– มสทธแตเพยงผเดยวทจะใชเครองหมายการคากบสนคาทจดทะเบยนไว (มาตรา 44)

– กรณทมผอนละเมดสทธในเครองหมายฯ เจาของเครองหมายฯ ทจดทะเบยนแลวมสทธฟองรอง+เรยกคาเสยหาย

สทธของเจาของเครองหมายการคา

– ในกรณทมผอนน าเครองหมายฯ ของเจาของเครองหมายฯ นนไปจดทะเบยน เจาของเครองหมายฯนน อาจฟองเพกถอนการจดทะเบยนเครองหมายฯ นนได

อายการคมครองเครองหมายการคา

• อายการคมครอง 10 ป นบแตวนทจดทะเบยนและเมอจะครบอายสามารถตออายได (มาตรา 54)

• การตออายการจดทะเบยนเครองหมายการคาใหยนค าขอภายใน 90 วน กอนวนสนอาย

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

ความลบทางการคา (Trade Secret) หมายถง ขอมลการคาซงยงไมเปนทรจกกนโดยทวไป โดยเปนขอมลทมมลคาในเชงพาณชย เนองจากขอมลนนเปนความลบและมการด าเนนการตามสมควรเพยงพอเพอท าใหขอมลนนปกปดเปนความลบ

ตวอยาง เชน สตรเปปซ สตรโคคาโคลา เปนตน

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรมแตละประเภท

สงบงชทางภมศาสตร (Geographical Indications) หมายถง สญลกษณ หรอสงอนใดทใชเรยก หรอใชแทนแหลงภมศาสตรและสามารถบงบอกวาสนคาทเกดจากแหลงภมศาสตรนนเปนสนคาทมคณภาพ มชอเสยงหรอคณลกษณะเฉพาะของแหลงภมศาสตรดงกลาว เชน ขาวหอมมะลทงกลารองไห ผาไหมยกดอกล าพน สมโอนครชยศร ไขเคมไชยา

ตดตอสอบถามเพมเตม @หนวยจดการทรพยสนทางปญญา (MSU-IPMO)

อาคารกลมงานวจยและปฏบตการ ชน 1

โทร. 043-754192 ภายใน 1735

www.ipmo.msu.ac.th

https://www.facebook.com/msuipmo