การวางแผนผังสวนผลไม้

การวางผังสวน

หลังจากการตดัสินใจเลือกที่ดินที่จะสร้างสวนไม้ผลได้แล้ว ขนาดของ

สวนไม้ผลก็เป็นสิ่งที่จะตอ้งตัดสินใจในอันดับต่อไป

ในต่างประเทศ

สวนไม้ผลที่มีขนาดเล็ก (ประมาณ 30 ไร่) จะได้ผลผลิตต่อไร่สูง แต่ต้นทุน

การผลิตก็สูงด้วย

สวนไม้ผลที่มีขนาดใหญ่มาก (ประมาณ 120 ไร่) จะได้ผลผลิตต่่ากว่า ซึ่งมี

ผลท่าให้ต้นทุนการผลิตยังสูงอยู่

สวนไม้ผลขนาดกลาง (ประมาณ 70 ไร่) จะได้ผลผลิตสูงพอใชแ้ต่จะมี

ต้นทุนการผลิตต่่ากว่าสวนขนาดเล็กและขนาดใหญ่

ความหมายของการวางแผนผังสวนผลไม้

การวางแผนผงัสวนผลไม้ : การก่าหนดต่าแหน่งที่ตัง้และขนาดของ

องค์ประกอบต่าง ๆ ของสวนผลไม้ลงบนแผนที่ หรือรปูพื้นท่ีที่ย่อ

ขนาด เพื่อที่จะน่าไปจัดท่าบนพ้ืนที่จริง

องค์ประกอบของสวนผลไม้ : แปลงปลูกรวมทั้งระบบ, สิ่งปลูกสร้างต่าง ๆ (อาคาร

ส่านักงาน, บ้านพัก, โรงเก็บและซ่อมบ่ารุงเครื่องจักร, โรงเก็บวัสดุ, โรงบรรจุหีบห่อ

ฯลฯ), แหล่งน้่า, ถนน, เส้นทางท่อน้่า,และทางระบายน้่า, แนวไม้บังลม, รั้ว ฯลฯ

ความส าคัญของการวางแผนผังสวนผลไม้

ต้นไม้ผลให้ผลผลิตได้อย่างสมบูรณ์

การใช้แรงงานแรงงานและเครื่องจักรกลเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ

เกิดความสะดวกและมีประสทิธภิาพในการด่าเนนิกิจกรรมในระยะยาว

ลดต้นทนุการผลิต

ลดการใช้แรงงาน

ใช้พื้นที่ได้อย่างมีประสทิธภิาพ

ต้องสอดคล้องกับพื้นที่ แผนการผลิตและเป้าหมายการผลิต

วัตถุประสงค์ของการวางแผนผังสวนผลไม้

เพื่อให้การสั่งงาน การก่าหนดเขตรับผิดชอบและการควบคุมงานเป็นไป

อย่างสะดวกและมปีระสทิธภิาพ

เพื่อให้การใช้พื้นที่เป็นไปอย่างทั่วถึงและมีประสิทธิภาพ

เพื่อให้การใช้แรงงานและเครือ่งจักรกลเป็นไปอย่างมีประสทิธภิาพ

เพื่อให้การเคลื่อนย้ายวัสดุ เครื่องจักรกลและผลิตผล เปน็ไปอย่างรวดเร็ว

ใช้ระยะทางสัน้ที่สุด ถึงเป้าหมายเร็วที่สุด

เพื่อให้เกิดความเปน็ระเบียบ สวยงาม องค์ประอบต่าง ๆ ตั้งอยู่ใน

ต่าแหน่งที่เหมาะสม ป้องกันภัยอันอาจเกิดจากการวางต่าแหน่งที่ไม่

เหมาะสม และท่าให้การท่างานมีประสทิธภิาพมากขึน้

การวางผังสวน: สิ่งที่ต้องพิจารณา

ต่าแหน่ง ขนาด และรูปร่างของพื้นที่

ความใกล้/ไกลจากเส้นทางคมนาคม ขนาดใหญ่/เล็ก รูปร่างทางเรขาคณิต

ความสูงต่่าลาดเทของพื้นที่

มีผลต่อการจัดต่าแหน่ง ขนาดและทิศทางของแปลงปลูก การก่าหนดระบบการปลูก

เส้นทางคมนาคมในสวน เส้นทางท่อน้่าชลประทาน ทางระบายน้่า

ทิศทางลมและแสงอาทิตย์

มีผลต่อ การจัดวางทิศทางของแปลงปลูกและระบบการปลูก การจัดวางแนวไม้บัง

ลม ต่าแหน่งที่ตั้งของสิ่งปลูกสร้าง

การวางผังสวน: สิ่งที่ต้องพิจารณา

ต่าแหน่ง ขนาด รูปร่างและทิศทางการไหลของแหล่งน้่าธรรมชาติ

ต่าแหน่งที่ตัง้ ชนิดและปริมาณของพืชพรรณที่มีอยู่เดิม

มีผลต่อการก่าหนดต่าแหน่ง ขนาด รูปร่างและทิศทางของแปลงปลูก เส้นทาง

คมนาคมในสวน ฯลฯ

ก่าลังการผลิต แผนการผลติและกรรมวิธีการผลิต

ก่าลังการผลิตก่าหนดพื้นที่ปลูก แผนการผลิตก่าหนดแผนผังรวมและแผนการขยายตัว

กรรมวิธีการผลิตก่าหนดขนาดแปลง ถนน สิ่งปลูกสร้าง การใช้เครื่องจักรกล ฯลฯ

เงินทุน

ระบบการปลูกไม้ผล (planting system) : วัตถุประสงค์

1. เพื่อให้ใช้พื้นที่อย่างมีประสิทธิภาพที่สุด มีจ่านวนต้นไม้ผลต่อหน่วยพื้นที่

มากที่สุด โดยสอดคล้องกับปัจจัยอื่น ๆ

2. เพื่อให้ต้นไม้ผลมีระยะห่างที่เหมาะสม เพื่อการเจริญที่ดี ให้ผลผลิตสูง ให้

ผลผลิตสม่่าเสมอ ให้ผลผลิตยาวนาน ผลผลิตมีคุณภาพ

3. เพื่อความสะดวกและมีประสิทธิภาพในการเข้าปฏิบัติงานสวน การเก็บ

เกี่ยวและขนย้ายผลผลิต การวางระบบน้่า การใช้เครื่องจักรกล

4. เพื่อให้เกิดความเป็นระเบียบเรียบร้อยและสวยงามต่อการวางแผน

ปฏิบัติการและตรวจสอบ

ระบบการปลูกไม้ผล (planting system) : สิ่งทีต่้องพิจารณา

ชนิดและพันธุ์ไม้ผล

คุณสมบัติของพื้นที่และ

สภาพแวดล้อม

ความอุดมสมบูรณ์ของดิน

สภาพแวดล้อม ภูมิอากาศ และภูมิ

ประเทศ จะมีผลต่อขนาดทรงพุ่มของไม้

ผล

เทคโนโลยีการผลิต

การใช้ต้นตอ ถ้าใช้ต้นตอแคระก็จะท่า

ให้ปลูกถี่ขึ้น

แรงงาน

การใช้เครื่องจักรกล

ใช้รถแทรกเตอร์ตัดหญ้า ระยะระหว่าง

แถวก็ต้องกว้างขึ้น และถ้าไม่เหมาะที่จะ

ใช้ระบบปลูกแบบสามเหล่ียมหรือ

สี่เหล่ียมจัตุรัส เป็นต้น

เงินทุน ผลตอบแทน ราคาของ

พื้นที่

ความจ่าเป็นของ pollenizer

ระบบการปลูกไม้ผล (planting system)

ระบบสี่เหลีย่มจัตุรัส

(square system)

ระบบการปลูกที่ปลูกไม้

ประธานในสวน มีระยะห่าง

ระหว่างต้นและระหว่างแถว

เท่ากัน

ความสะดวกในการปฏิบัติงาน

สูง

อาจปลูกไม้แซม

ระบบการปลูกไม้ผล (planting system)

ระบบสี่เหลีย่มผืนผ้า

(rectangular

system)

ระบบการปลูกที่ปลูกไม้ประธาน

ในสวน มีระยะห่างระหว่างต้น

แคบกว่า ระยะระหว่างแถว

ความสะดวกในการปฏิบัติงาน

ปานกลาง

อาจปลูกไม้แซมในระหว่างแถวได้

ระบบการปลูกไม้ผล (planting system)

ระบบสี่เหลี่ยมจัตุรัสซ้อน

(quincunx or diagonal

system)

คล้ายระบบจัตุรัส แต่มีไม้ประธาน

เสริมอยู่ในต่าแหน่งเส้นทแยงมุม

การปฏิบัติงานยุ่งยาก

ได้จ่านวนต้น มากกว่าระบบจัตุรัส

ประมาณ 10%

ต้นที่เสริม ออกผลเร็วและมีอายุสั้น

หากไม่โค่นต้นเสริม จะส่งผลต่อไม้

ประธาน

ระบบการปลูกไม้ผล (planting system)

ระบบสามเหลี่ยมด้านเท่า หรือ

หกเหลี่ยมด้านเท่า(triangular

or hexagonal system)

มีระยะห่างระหว่างทุกต้นเท่ากัน

และมีไม้ประธานอยู่ในต่าแหน่ง

เส้นทแยงมุม

การปฏิบัติงานยุ่งยาก แต่เข้า

ปฏิบัติงานได้ 3 ทิศ

ได้จ่านวนต้น มากกว่าระบบจัตุรัส

เกินกว่า 15%

เหมาะกับแปลงที่มีดินดี

ระบบการปลูกไม้ผล (planting system)

ระบบการปลูกตามแนวระดบั

(contour system)

เหมาะกับพื้นที่ที่เป็นเนิน มี

ความลาดชัน มากกว่า 3%

(สูงขึ้น 3 เมตรทุก 100 เมตร)

ระยะระหว่างต้นและระหว่าง

แถว ตามสภาพพื้นที่

อาจท่าแนวขั้นบันได เพื่อลด

ปัญหา soil erosion

ระบบการปลูกไม้ผล (planting system)

ระบบการปลูกถี่มาก (hedge row

planting system)

ระยะปลูกระหว่างต้นแคบมาก จนเป็นแนวรั้ว

การปฏิบัติงาน ไม่สะดวก เข้าปฏิบัติงานได้

ทางเดียว

ระบบการปลูกถี่ การปลูกชิด(high

density planting system)

ระยะปลูกแคบลง เพื่อให้ได้จ่านวนต้นต่อ

พื้นที่สูงข้ึน ผลผลิตต่อพื้นที่สูง ให้ผลผลิต

เร็ว แต่ต้นมักมีอายุสั้น และต้องดูแลมาก

ต้นบังแสงกัน ท่าให้ได้ผลผลิตต่อต้นต่่า

และอาจมีปัญหาด้านคุณภาพ

การปฏิบัติงาน ไม่สะดวก

ควรมีการใช้ต้นตอแคระ (dwarf

stock)

ระบบการปลูกไม้ผล (planting system)

ข้อดีของการปลูกระยะชิด

ผลผลิตต่อต้นและต่อหน่วยพื้นท่ีถึงจุดสูงสุดอย่าง

รวดเร็วและระยะเวลาคืนทุนสั้น

มีปัญหาเรื่องวัชพืชน้อยกว่า

ผลผลิตมีคุณภาพสม่่าเสมอ

ควบคุมโรคแมลงได้ง่ายกว่า

ง่ายต่อการจัดการ สามารถลดการใช้แรงงานคน

และใช้เครื่องจักรกลทดแทนได้ง่ายกว่า

ควบคุมการออกดอกติดผลได้ง่ายกว่า

ประสิทธิภาพของการใช้พื้นที่สูงกว่า

ใช้เครื่องจักรกลและเทคโนโลยีได้อย่างคุ้มค่ากว่า

ลดความเสียหายจากลมพายุ

ข้อด้อยของการปลูกระยะชิด

ต้องจ่ายเงินลงทุในการเตรียมพ้ืนท่ี การปลูกและต้น

พันธุ์มากขึ้น

ต้นไม้ผลมีทรงพุ่มซ้อนทับกันเร็ว ท่าให้ต้องเสีย

ค่าใช้จ่ายในการดูแลรักษา เช่น การตัดแต่งกิ่ง การ

ป้องกันก่าจัดศัตรูพืช เพิ่มมากขึ้น

คุณภาพผลผลิตอาจลดลง เช่น ผลเล็กลง หากดูแล

ไม่ดีพอ

ต้องปลูกทดแทนเร็ว

อาจมีปัญหาเรื่องโรคแมลงมากขึ้น เพราะทรงพุ่มชิด

กันเร็ว การระบายอากาศไม่ดี มีความชื้นสูง

จ่าเป็นต้องมีระบบการให้น่้าที่ดีและได้รับปุ๋ยอย่าง

เพียงพอ

ระบบการปลูกไม้ผล (planting system)

ข้อดีของการปลกูระยะห่าง

ใช้ต้นพันธ์ุน้อย ประหยัดเงินลงทุน

เมื่อระยะเวลานานขึ้น ผลผลิตต่อต้นจะ

เพิ่มมากข้ึน และใช้ระยะเวลานานกว่าจะถึง

จุดสูงสุด เช่นเดียวกับผลผลิตต่อหน่วย

พื้นที่

ต้นไม้ผลมีอายุยืน มีระยะการให้ผล

ยาวนานกว่า

ต้นไม้ผลมีความทนทานต่อความผันแปร

ของสภาพแวดล้อมมากกว่า

ค่าใช้จ่ายในการดูแลรักษาต่อหน่วยพื้นที่

ต่่ากว่า

ข้อด้อยของการปลูกระยะห่าง

มีแสงแดดส่องลงพื้นรอบทรงพุ่มมาก เกินไป ท่าให้มีวัชพืช

มาก

ต้นไม้ผลจะมีทรงพุ่มขนาดใหญ่เมื่ออายุมากขึ้น ท่าให้เก็บ

เกี่ยวได้ยาก ตัดแต่งกิ่งยาก ใช้แรงงานมากและการฉีดพ่น

สารเคมีท่าได้ไม่ทั่วถึง

หากมีลมแรง ก่ิงอาจฉีกหักได้ง่าย

สภาพความชื้นของอากาศในแปลงต่่ากว่า

ในระยะแรกให้ผลผลิตต่อหน่วยพื้นที่ต่่า มีระยะเวลาคืนทุน

ยาวนาน

การควบคุมคุณภาพผลผลิตท่าได้ยากกว่า

การควบคุมการออกดอกติดผล ท่าได้ยากกว่า

ผลผลิตเสียหายจากการเก็บเกี่ยวมากกว่า