แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3....
TRANSCRIPT
![Page 1: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/1.jpg)
บทท 4 แบคทเรย
(Bacteria)
![Page 2: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/2.jpg)
แบคทเรยสามารถพบไดโดยทวไปในสงแวดลอมทงบนบก น า และอากาศ มทงชนดทกอใหเกดประโยชน และกอใหเกดโทษ แบคทเรยแตละชนดมลกษณะทางสณฐานวทยา และสรระวทยาทแตกตางกน การสบพนธมทงแบบอาศยเพศ (Sexual Reproduction) และไมอาศยเพศ (Asexual Reproduction) การเจรญของแบคทเรยมการเจรญแบงเปนชวง ๆ ตามกราฟการเจรญ (Growth Curve) และมวธการวดการเจรญทแตกตางกน
ลกษณะทส าคญของแบคทเรยทควรค านงถง คอ ขนาด รปราง โครงสรางการเรยงตวของเซลล ลกษณะเหลานรวมเรยกวาสณฐานวทยาของเซลล สามารถวดขนาดของแบคทเรยได และแบคทเรยยงมรปรางแตกตางกนอกดวย บางชนดเปนเซลลเดยว เปนค กลม และเปนสาย ซงชวยในการจดจ าแนกชนดของแบคทเรยไดดวย
![Page 3: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/3.jpg)
bacteria
![Page 4: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/4.jpg)
รปรางและการจดเรยงตวของเซลลแบคทเรย รปรางของแบคทเรยโดยทวไปม 3 แบบ คอ ทรงกลม (Sphere) เรยกวา
คอกคส (Coccus) หรอคอกไค (Cocci) ทรงกระบอกหรอภาพทอน (Rod) เรยกวา บาซสลส (Bacillus) หรอ บาซลไล (Bacili) และรปเกลยว (Spiral) เรยกวา สไปรลลม (Spirillum) หรอสไปรลไล (Spirilli)
เซลลเหลานมลกษณะการเรยงตวทแตกตางกนคอ ถาคอกคส 2 เซลลมาเรยงตดกนเรยกวา ดไพลคอกไค (Diprococci) หลายเซลลทเรยงกนเปนสายยาวเรยกวา สเตรบโตคอกไค (Streptococci) สเซลลเรยงตอกนเรยกวา เทเทรด (Tetrad) แปดเซลลเรยงเปนลกบาศกเรยกวา ซาสนา (Sarcina) และหากหลายเซลลเรยงตวเปนกลมคลายพวงองนเรยกวา สแตฟฟโลคอกไค (Staphylococci) เปนตน
![Page 5: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/5.jpg)
รปรางและการเรยงตวแบบตาง ๆ ของแบคทเรย
![Page 6: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/6.jpg)
ขนาดและการวดขนาดของแบคทเรย
แบคทเรยมขนาดเลกมาก โดยทวไปมขนาดความกวางประมาณ 0.5-1 ไมโครเมตร ยาวประมาณ 2-5 ไมโครเมตร เชน Streptococcus มเสนผาศนยกลาง 0.75-1.25 ไมโครเมตร และเนองจากขนาดทเลกมากของแบคทเรย การวดขนาดแบคทเรยจงตองอาศยเครองมอเรยกวา ออกควลารไมโครมเตอร (Ocular Micrometer) ซงมลกษณะเปนแผนกระจกกลม ใชใสในกระบอกออกคลารเลนสหรอเลนสใกลตา (Ocular Lens) ไมโครมเตอรนมขดแบงเปนชอง ๆ ละเทา ๆ กน ชองเหลานจะทราบคาได ตองน าไปเทยบกบขดแบงบนสเตจไมโครมเตอร (Stage Micrometer)
![Page 7: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/7.jpg)
ซงมความยาวทงสเกลคอ 1 มลลเมตร แบงออกเปน 100 ชอง ดงนนแตละชองจะมระยะหางกน 0.01 มลลเมตร วธเทยบท าไดโดยใหสเกลของไมโครมเตอรทงสองมาขนานกนและเลอนมาซอนกนพอด โดยใหจดเรมตนของสเกลทงสองตรงกน หลงจากนน นบจ านวนชองทออกคลารไมโครมเตอร ตรงหรอทบพอดกบสเตจไมโครมตอรและนบจ านวนชองดวยแลวน ามาเปรยบเทยบกน ตวอยางเชน
![Page 8: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/8.jpg)
วธการวดขนาดสงมชวต
ออกควลารไมโครมเตอร a ชองตรงและทบพอดกบสเตจไมโครมเตอร b ชอง ออกควลารไมโครมเตอร 1 ชองตรงและทบพอดกบสเตจไมโครมเตอร b/a ชอง =
b/a×0.01 มลลเมตร
หลงจากนนถอดสเตจไมโครมเตอรออก น าสไลดของตวอยางมาวดแทน ส าหรบคาทค านวณไดนน ใชไดเฉพาะก าลงขยายหนงเทานน ถาเปลยนก าลงขยายจะตองน าออกคลารเลนสและสเตจไมโครมเตอรมาเทยบคาใหมและตองวดขนาดของสไลดตวอยางใหมดวย และใชไดกบกลองนน ๆ ดวย เพราะกลองแตละกลองมความคลาดเคลอนของก าลงขยายเลนสใกลวตถ
![Page 9: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/9.jpg)
ลกษณะของสเตจไมโครมเตอรและออกคลาร ไมโครมเตอรและวธการวดขนาด
![Page 10: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/10.jpg)
ลกษณะของสเตจไมโครมเตอรและออกคลาร ไมโครมเตอรและวธการวดขนาด
![Page 11: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/12.jpg)
โครงสรางของแบคทเรย
แบคทเรยเปนกลมโพรคารโอต จงไมมโครงสรางทส าคญหลาย ๆ ชนด เชน เยอหมนวเคลยส ไมโตคอนเดรย โกลจบอด เปนตน แบคทเรยมโครงสราง โดยโครงสรางของแบคทเรยมอยทงภายนอกและภายในผนงเซลล โครงสรางบางอยางจะพบไดในแบคทเรยบางชนดเทานน โครงสรางทส าคญของแบคทเรยมดงตอไปน
![Page 13: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/13.jpg)
โครงสรางโดยทวไปของของแบคทเรย
![Page 14: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/14.jpg)
แฟลกเจลลา (Flagella)
ใชในการเคลอนทของแบคทเรย มลกษณะคลายขนยนออกมานอกผนงเซลล โดยมจดตงตนมาจากเบซลบอด (Basal Body) ทอยใตเยอหมเซลลในไซโตพลาสซม แฟลกเจลลามโครสราง 3 สวนคอ สวนทยดกบฐาน (Basal Structure) สวนทเปนตะขอ (Hook) และสวนทเปนเสนยาวออกจากผนงเซลล (Filament) และเนองจากแฟลกเจลลามขนาดเลกมาก เสนผานศนยกลาง 0.01-0.02 ไมโครเมตร สทใชยอมตองใชยอมพเศษดวยเบสคฟคซน
![Page 15: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/15.jpg)
(Basic Fuchsin) และใชมอรแดนทคอกรดแทนนก (Tannic Acid) ทจะชวยใหสทตดทแฟลกเจลลา หนามากยงขนและสามารถมองเหนดวยกลองจลทรรศนได
จากการวเคราะหทางเคม แฟลกเจลลาประกอบดวยโปรตนแฟลกเจลลน (Flagellin) ซงมน าหนกโมเลกลประมาณ 20,000-40,000 ดาลตน และไมพบแฟลกเจลลาในแบคทเรยทกชนด แตจะมเฉพาะพวกทเคลอนทได แบคทเรยทมรปรางกลม (Coccus) จะแทบไมพบแฟลกเจลลาเลย สวนกลไกการเคลอนทของแบคทเรยโดยใชแฟลกเจลลา ยงไมทราบแนชด แตมเอกสารหลายฉบบอธบายวา เกดจากโปรตนซงมโมเลกลใหญ หดตวและคลายตวสลบกน ท าใหเกดการเคลอนทเปนลกคลนซงจะดงหรอผลกแบคทเรยเขาหรอออกได
![Page 16: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/17.jpg)
แสดงลกษณะแฟลกเจลลาของแบคทเรย
![Page 18: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/18.jpg)
การเรยงตวของแฟลกเจลลา มดงตอไปน คอ
1.1 โมโนทรคส แฟลกเจลลา (Monotrichous Flagella) มแฟลกเจลลาเสนเดยวทขว
1.2 โลโฟทรคส แฟลกเจลลา (Lophotrichous Flagella) มแฟลกเจลลาทขวเซลลเพยงขางเดยวและหลายเสน
1.3 แอมฟทรคส แฟลกเจลลา (Amphitrichous Flagella) มแฟลกเจลลาทขวเซลลทงสองขาง และมหลายเสน
1.4 เพอรทรคส แฟลกเจลลา (Peritrichous Flagella) มแฟลกเจลลายนออกมารอบ ๆ ตวเซลล
![Page 19: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/19.jpg)
ภาพแสดงการเรยงตวแบบตาง ๆ ของแฟลกเจลลา (ก) โมโนทรคสแฟลกเจลลา(ข) โลโฟทรคสแฟลกเจลลา (ค) แอมฟทรคสแฟลกเจลลา (ง) เพอรทรคสแฟลกเจลลา
![Page 20: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/20.jpg)
ฟมเบรยหรอพไล (Fimbriae หรอ Pili)
ฟมเบรยมลกษณะเปนขนคลายแฟลกเจลลา แตมขนาดเลกกวากน จ านวนมากกวา และไมมลกษณะเปนคลนแบบแฟลกเจลลา ไมมหนาทในการเคลอนท เนองจากพบในแบคทเรยทเคลอนทไดและเคลอนทไมได เนองจากฟมเบรยมขนาดเลกมาก จงตองใชกลองจลทรรศนอเลกตรอนในการมองเหน หนาทของฟมเบรยคอ ชวยใหแบคทเรยไปเกาะตดกบพนผววสด หรอพนผวเนอเยอทแบคทเรยจะเขาสรางกาย เชนเยอบทางเดนหายใจ ล าไส เปนตน
![Page 21: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/21.jpg)
พไล
จะมโครงสรางคลายฟมเบรย แตขนาดยาวกวาและจ านวนนอยกวา มหนาทเปนตวรบจ าเพาะของไวรสบางชนด (Specific Receptor) มสวนรวมในกระบวนการสบพนธแบบอาศยเพศของแบคทเรย นอกจากนยงมสมบตเปนแอนตเจนอกดวย (Somatic Antigen)
![Page 22: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/22.jpg)
ต าแหนงทอยและลกษณะของพไลในแบคทเรย
![Page 23: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/23.jpg)
แคปซล (Capsule)
เปนสารเหนยวคลายเจลซงจะเคลอบหรอปกคลมเซลลไวและมกท าใหโคโลน
มลกษณะเปนเมอกเยม หรอเมอใชเขมเขยจะยดยาวเปนสาย แคปซลไมพบในแบคทเรยทกชนด โดยทขนาดของแคปซลจะขนกบสภาพแวดลอมการเลยงเชอ รวมทงอาหารทใชเลยงเชอแบคทเรยนน ๆ สามารถมองเหนแคปซลไดดวยการใชกลองจลทรรศนแบบธรรมดา โดยใชวธการยอมแบบเนกาทฟ องคประกอบทางเคมของแคปซลประกอบดวยสารประกอบพอลแซคคาไรด เชน
เดกซแทรน (Dextran) เดกซทรน (Dextrin) เซลลโลส เปนตน
มสารทคลายแคปซลอกชนดหนงคอ เมอก (Slime) โดยเมอกมองคประกอบและโครงสรางทซบซอนนอยกวาแคปซล องคประกอบเปนกลมพอลแซกคาไรดและ
พอลเพปไทด แตเมอกสามารถละลายในอาหารไดดกวาแคปซล
![Page 24: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/24.jpg)
ความส าคญของแคปซล
ท าใหแบคทเรยทนตอสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมได เชนสารเคม ความแหงแลง อณหภมเปนตน มความสามารถท าใหเกดโรคไดรนแรง โดยพบวาถาแบคทเรยสญเสยความสามารถในการสรางแคปซล จะท าใหความสามารถในการท าใหเกดโรคลดลงหรอหมดไปได
เปนทสะสมอาหารหรอของเสยจากเซลล ท าใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจในอตสาหกรรมนมและอาหาร ท าใหอาหารนมและน าหวานเกดเปนยางเหนยว
![Page 25: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/25.jpg)
โครงสรางของ (ก) เมอก (slime layer) และ (ข) แคปซล (capsule)
![Page 26: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/26.jpg)
เปนโครงสรางทท าใหแบคทเรยคงรปรางอยได ผนงเซลลมความหนา 10-25 นาโนเมตร มอย 10-40% ของน าหนกแหง
หนาทของผนงเซลลของแบคทเรย ปองกนเซลลแตก อนเนองมากจากความแตกตางของความดนออสโมซสระหวางภายในและภายนอก เปนทใหแฟลกเจลลายดเกาะ ท าใหแบคทเรยคงรปรางอยได เปนต าแหนงทแบคเทอรรโอเฟจ (Bacteriophage) สวนใหญมาเกาะอย มสมบตเปนโซมาตกแอนตเจน (Somatic Antigen) ท าใหเกดการแบงเซลลและมการเจรญเตบโตตอไปได ถาไมมผนงเซลลจะไมเกดการแบงเซลล
4. ผนงเซลล (Cell Wall)
![Page 27: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/27.jpg)
องคประกอบทางเคมของผนงเซลล โดยทวไปประกอบดวย
น าตาล 2 ชนดคอ เอน-อะซตลกลโคซามน (N- Acetyl Glucosamine, NAG) และกรดเอน-อะซตลมวรามก (N-Acetylmuramic Acid, NAM) โดยน าตาลชนดหลงจะพบแตในไซยาโนแบคทเรยและรกเกตเซยเทานน และน าตาลเอน-อะซตลกลโคซามนและกรดเอน-อะซตลมวรามกมการเชอมตอกนเพอเปนชนมวโคเพปไทดหรอเพปตโดไกลแคน
กรดอะมโนหลายชนด เชน อลานน (Alanine) ไกลซน (Glycine) กรดกลตามก (Glutamic Acid) และไลซน (Lysine) ซงปรมาณและชนดของกรดอะมโนทเปนองคประกอบของผนงเซลลนยงแตกตางไปตามชนดของแบคทเรยดวย
แบคทเรยบางชนดมกรดไดอะมโนพมลก (Diaminopimelic Acid, DAP) ซงจะพบในแบคทเรยทผนงเซลลขาดกรดอะมโนไลซน โดยจะพบแทนทไลซนในแบคทเรยบางชนด (แกรมลบ)
![Page 28: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/28.jpg)
องคประกอบทางเคมของผนงเซลลแกรมบวก ผนงเซลลมองคประกอบเปน
เพปตโดไกลแคน (Peptidoglycan) ถงรอยละ 90 และยงพบกรดไทโคอกดวย นอกจากนยงพบกรดอะมโนนอยชนดกวาแกรมลบ ในดานความหนาของผนงเซลล แบคทเรยแกรมบวกหนามากกวา คอมความหนาประมาณ 25-30 มลลไมโครเมตร แตของแกรมลบหนาประมาณ 15-20 นาโนเมตร
สวนองคประกอบทางเคมของแบคทเรยแกรมลบ มความซบซอนมากกวาของแบคทเรยแกรมบวก เนองจากผนงเซลลของแกรมลบประกอบดวยแพปตโดไกลแคนเพยงประมาณรอยละ 5-20 นอกจากนยงประกอบดวยลโพโปรตน ลโพพอลแซคคาไรด และยงมกรดไดอะมโนพมลกแทนทกรดอะมโรไลซน แตมจ านวนเพปไทดบรดจนอยกวาของแบคทเรยแกรมบวก
![Page 29: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/29.jpg)
ผนงเซลลโดยทวไปของแบคทเรยแกรมบวกและแบคทเรยแกรมลบ
![Page 30: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/30.jpg)
ขอแตกตางทส าคญของแบคทเรยแกรมลบ คอมเมมเบรนชนนอก (Outer Membrane) ทลอมรอบเพปตโดไกลแคนไว ซงเมมเบรนนมไขมนมากถง 11-22 %ของน าหนกแหงของผนงเซลล เมมเบรนชนนอกนท าหนาทเปนเครองกนเอนไซมทจ าเปนตอการเจรญของผนงเซลลไมใหออกจากชองวางเพอรพลาสมก (Periplasmic Space) และยงกนสารเคมและเอนไซมจากภายนอกไมใหเขาไปท าลายเซลล ดงนนผนงเซลลของแบคทเรยแกรมบวกจงถกท าลายดวยเอนไซมไลโซไซม (Lysozyme) ไดงายกวาแบคทเรยแกรมลบ
![Page 31: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/31.jpg)
![Page 32: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/32.jpg)
เยอหมเซลล (Cytoplasmic Membrane)
อยใตผนงเซลล ท าหนาทเปนเครองกนออสโมซส ควบคมการเขาออกของสาร เยอหมเซลลมความหนาประมาณ 7.5 นาโนเมตร (ภาพท 4.9) และมปรมาณอยรอยละ 10-20 ของน าหนกแหง เยอหมเซลลมลกษณะเปนยนตเมมเบรน (Unit Membrane) มสวนประกอบเปนฟอสโฟลพดรอยละ 20-30 โปรตนรอยละ 60-70 ฟอสโฟลพดเปนเยอ 2 ชน โดยหนสวนทไมละลายน าเขาหากนและหนสวนทละลายน าออกดานนอก และมโปรตนฝงอยในชนฟอสโฟลพด เรยกวา อนทกรลโปรตน (Integral Protein)
สวนโปรตนอน ๆ ทยดอยอยางหลวม ๆ อยดานนอกฟอสโพลพดเรยก เพอรเฟอรลโปรตน (Peripheral Protein) สวนของลพดและโปรตนมการเลอนไหลไปมาได (Fluidity) โครงแบบเชนนเรยกวา ฟลอดโมเซอกโมเดล (Fluid Mosaic Model) โดยการเลอนไหลไปมาขนอยกบอณหภมและขนกบสดสวนของกรดไขมนอมตวและไมอมตวในฟอสโฟลพด
![Page 33: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/33.jpg)
หนาทของเยอหมเซลล
เกยวของกบกระบวนการออกซเดตฟฟอสโฟรเลชน (Oxidative Phosphorylation) ในการสรางพลงงานของเซลล
เกยวของกบกระบวนการแอคตฟทรานสปอรต (Active Transport) ของสารเมแทบอไลท
สงเคราะหฟอสโฟลพด
ชวยให DNA ตดกบเยอหมเซลล ท าใหกระจายไปยงเซลลลกขณะทมการแบงเซลล
![Page 34: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/34.jpg)
เยอหมเซลลของแบคทเรย
![Page 35: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/35.jpg)
เปนเยอบมเขาไปในไซโตพลาสซมของแบคทเรย มลกษณะคลายถง องคประกอบทางเคมทแตกตางจากเยอหมเซลลคอ เยอหมเซลลมโปรตนรอยละ 56 ลพดรอยละ 25 RNA รอยละ 14 สวนมโซโซมมโปรตนรอยละ 41 ลพดรอยละ 34 และ RNA รอยละ 8
หนาทของมโซโซม
เกยวของกบการสรางผนงเซลลกนระหวางเซลล เวลาแบงเซลล
เกยวกบการจ าลอง DNA และดงใหแยกออกจากกน
เพมพนทผวเมมเบรน ท าใหปรมาณเอนไซมเพมตามไปดวย
เกยวกบการสรางสปอร
เกยวของกบปฏกรยาออกซเดชน-รดกชน
มโซโซม (Mesosome)
![Page 36: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/36.jpg)
mesosome
![Page 37: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/37.jpg)
ไรโบโซม (Ribosome)
เปนเมดกระจายอยทวไปภายในไซโตพลาสซม มขนาดเลก เสนผาศนยกลางขนาด 20 นาโนเมตร ท าหนาทในการสรางพลงงาน ท าหนาทสรางโปรตนเพอขนสงออกนอกเซลล องคประกอบของไรโบโซมเปนโปรตนรอยละ 40 RNA รอยละ 60 จบกน ไรโบโซมของแบคทเรยมขนาดเลกกวาของยคารโอต
ไรโบโซมของแบคทเรยมขนาด 70S แตของยคารโอตมขนาด 80S โดยไรโบโซมขนาด 70S ประกอบดวยหนวยยอยคอ 50S และ 30S
![Page 38: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/38.jpg)
โมเดลไรโบโซมของโปรคารโอตซงประกอบดวยหนวยใหญคอ 50S และหนวยยอยคอ 30S
หนาทของไรโบโซม เกยวของกบการสงเคราะหโปรตนชนดตาง ๆ โดยมไรโบโซมยดกนดวย mRNA กลายเปนสายยาวของพอลโซมหรอพอลไรโบโซม (Polysome หรอ Polyribosome) ซงเปนต าแหนงทเกดการสงเคราะหโปรตน
![Page 39: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/39.jpg)
8. บรเวณโครมาตน (Chromatin Area)
เปนบรเวณทมสารพนธกรรมอยโดยไมมเยอหมไวเหมอนของยคารโอต บรเวณนอาจเรยกวาน
วคลออยด (Nucleoid) หรอโครมาทนบอด (Chromatin Body) หรอนวเคลยร อคววาเลนท (Nuclear Equivalent) ซงประกอบดวย DNA เสนเดยวทขดกนเปนวงกลม และภายใน DNA พนกนเปนเกลยวค (Double Helix)
ยกตวอยางแบคทเรยชอ Escherichia Coli มน าหนกโมเลกลประมาณ 2.5 × 109
ดาลตน หรอประมาณรอยละ 3 ของน าหนกแหงของเซลล และหากยด DNA ออกเปนเสนตรงจะมความยาวประมาณ 1,000 ไมโครเมตรหรอยาวเปน 550 เทาของความยาวเซลล Escherichia Coli ดงนน DNA ตองขดกนอยางแนนมากเพอใหบรรจภายในเซลลได
![Page 40: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/40.jpg)
Nucleoid in bacteria
![Page 41: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/41.jpg)
ถงแมยนของแบคทเรยสวนใหญจะอยในโครโมโซม แตอาจพบอยนอกโครโมโซมไดคอ พลาสมด (Plasmid) ซงเปน DNA วงกลมพนเปนเกลยวคอยนอกโครโมโซมปกตของเซลลหรอเรยกวา DNA นอกโครโมโซม (Extrachromosomal DNA) ซง
พลาสมดนสามารถจ าลองตนเองไดอยางอสระ และน าลกษณะทางพนธกรรมในการท าหนาทตาง ๆ เชน การดอยา หรอ การสรางสารพษตอแบคทเรยอน ๆ ของพลาสมดนเขาไปตดกบโครโมโซมของแบคทเรยอกตวหนงไดโดยใชเทคนคพนธวศวกรรม (นงลกษณ สวรรณพนจ และปรชา สวรรณพนจ, 2553 : 65-66)
![Page 42: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/42.jpg)
Nucleoid and plasmid
![Page 43: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/43.jpg)
9. เอนโดสปอร (endospore)
เปนโครงสรางทพบในแบคทเรยบางชนด เชน Bacillus , clostridium เปนโครงสรางทท าใหแบคทเรยมความทนทานตอสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมได เอนโดสปอรเกดขนภายในเซลล และสรางไดเพยง สปอรตอ 1 เซลล
ดงนนการสรางสปอรจงไมไดเปนการสบพนธ แบคทเรยชนดตาง ๆ จะมเอนโดสปอรทแตกตางกน เอนโดสปอรมสมบตททนตอความแหง สยอม สารเคมทใชฆาเชอ รงสและความรอนได เชน สปอรของ Clostridium botulinum สามารถทนตอการตมไดนานหลายชวโมง ซงแบคทเรยแตละชนดจะมความสามารถในการทนทานตอความรอนไดแตกตางกน แตโดยสวนใหญแลว สามารถทนได 80 องศาเซลเซยส อยางนอย 10 นาท
![Page 44: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/44.jpg)
![Page 45: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/45.jpg)
โครงสรางของเอนโดสปอร ประกอบดวย
สปอรบอด (Spore Body) หรอแกน (Core) ประกอบดวยไซโทพลาสซมรวมทงพบโครโมโซม ไรโบโซม และเอนไซมตาง ๆ ลอมรอบดวยยนตเมมเบรน
ผนงสปอร (Spore Wall) เปนสวนทเจรญไปเปนผนงเซลลใหมของแบคทเรย
สปอรคอรเทกซ (Spore Cortex) เปนชนทมปรมาตรมากทสด (มปรมาตรประมาณครงหนงของสปอรทงหมด) และมความหนามากทสด โดยชนนทนทานตอความรอนไดดทสดเนองจากประกอบดวยเกลอแคลเซยมของกรดไดพโคลนก (Dipicolinic Acid) นอกจากนประกอบดวยมวโคเพปไทด และชนนสามารถถกยอยดวยเอนไซมไลโซไซมได
![Page 46: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/46.jpg)
สปอรโคท (Spore Coat) เปนชนทมความทนทานมความหนาและเหนยว อาจมชนเดยวหรอหลายชนแตเหนชดเจน 2 ชนคอ ชนใน (Inner Coat) บางกวาและอยลอมรอบคอรเทกซ และชนนอก (Outer Coat) หนาแนนมากทสด ชนนจะปกปองการถกยอยดวยไลตกเอนไซม เพราะประกอบดวยสารคลายโปรตนเคราตนและมปรมาณซสทนมากจงเกดพนธะไดซลไฟดเชอมระหวางพอลเพปไทด ท าใหสปอรทนทานตอการซมผานของสารตาง ๆ ไดด
เอกโซสปอรเรยม (Exosporium) เปนชนบาง ๆ อยกนหลวม ๆ ประกอบดวยลโพโปรตน เปนสวนใหญ ชนนจะไมยอมใหสารตาง ๆ ผานเขาออก ชนนเปนชนนอกสด
![Page 47: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/47.jpg)
ลกษณะและโครงสรางของเอนโดสปอรของเชอแบคทเรย Carboxydothermus
hydrogenoformans
![Page 48: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/48.jpg)
การสรางสปอร (Spore Formation, Sporulation)
เมอเรมสรางสปอรจะมการสรางผนงกนเซลล (Cross Wall)
ใกล ๆ ปลายเซลล ไซโทพลาสซมและ DNA จะแยกจากสวนของเซลลทเหลอ สวนของเซลลทเหลอทมขนาดใหญกวา จะมาลอมสวนทเลกกวา กลายเปนฟอรสปอร (Fore Spore) หลงจากนนจะมการสรางสวนประกอบของสปอร ไดแก ชนคอรเทกซ ทถกสรางขนระหวางเยอหมสปอรชนในและชนนอก และสรางสปอรโคทเกดรอบนอกและเกดชนเอกโซสปอรเรยมหมชนสปอรโคท) หลงจากเอนโดสปอรถกสรางเรยบรอยแลว เซลลเดมจะสลายไป สปอรทเหลอจะเปนเอกโซสปอร (Exospore) หรอสปอรอสระ (Free Spore)
![Page 49: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/49.jpg)
ขนตอนการเกดเอนโดสปอรของแบคทเรย
![Page 50: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/50.jpg)
สรปทายบท
แบคทเรยเปนจลนทรยกลมใหญทสามารถพบไดทวไปในสงแวดลอม รปรางของแบคทเรยทพบสวนใหญม 3 แบบ คอ รปกลม รปทอนและรปเกลยว การวดขนาดแบคทเรยจะใชอปกรณทเรยกวา State Micrometer และ Ocular Micrometer หนวยของแบคทเรยสวนใหญเปนหนวย ไมโครเมตร ลกษณะเซลลของแบคทเรยเปนโปรคารโอตไมมเยอหมนวเคลยส ลกษณะทางสณฐานวทยา และสรระวทยาของแบคทเรยแตละชนดจะแตกตางกน โดยจะมโครงสรางพนฐานคอ ผนงเซลล ท าหนาทปองกนเซลลแตก อนเนองมากจากความแตกตางของความดนออสโมซสระหวางภายในและภายนอก และชวยใหเซลลคงรปรางอยได เยอหมเซลลท าหนาทเปนเครองกนออสโมซส ควบคมการเขาออกของสารเขาสเซลล บรเวณโครมาตนชวยในการแบงเซลล ไรโบโซม ชวยในการสงเคราะหโปรตน แฟลกเจลลาและพลไลท าหนาทในการเคลอนทและยดเกาะแบคทเรย แคปซลสรางเพอปองกนอนตรายจากแบคทเรยเมออยในสภาวะกรด ดาง หรอมสารเคม สวนเอนโดสปอรเปนโครงสรางทท าใหแบคทเรยมความทนทานตอสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมได
![Page 51: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/51.jpg)
แบบฝกหดทายบท
1. แบคทเรยสวนใหญมรปรางกแบบ อยางไรบาง 2. ไรโบโซมของแบคทเรยแตกตางจากไรโบโซมของสตวอยางไร 3.โครงสรางของเอนโดสปอรมอะไรบาง แตละสวนท าหนาทอยางไร 4. ขอแตกตางของผนงเซลลระหวางแบคทเรยแกรมบวกและแกรมลบคออะไร 5. แอมฟทรคส แฟลกเจลลา (Amphitrichous Flagella) ของแบคทเรยม
ลกษณะอยางไร 6. ชนดของไรโบโซมของแบคทเรยกบไรโบโซมของยคารโอตมความแตกตางกนอยางไร 7. หนาทของเยอหมเซลล (Plasma Membrane) ของเซลลแบคทเรยคออะไร 8. องคประกอบทางเคมของผนงเซลลแบคทเรย ประกอบดวยองคประกอบใด 9. หนาทของฟมเบรยหรอพไลในเซลลแบคทเรยคออะไร 10.โครงสรางของเอนโดสปอรแบคทเรย ชนใดททนทานตอความรอนไดดทสด
![Page 52: แบคทีเรียblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/21285... · 2020. 3. 19. · ขนาดและการวัดขนาดของแบคทีเรีย](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022071416/6111f9676aa32c5cfe3bf7c9/html5/thumbnails/52.jpg)
The end