สอการสอนประกอบวชา 0606220 วรรณกรรมศลปะการละครตะวนตก Literature of Western Drama Theatre

อ.สวภทร พนธปภพ

ความรเบองตนเกยวกบการศกษา

วรรณกรรมและวเคราะหบทละคร

1) เปนขนตอนเบองตนทผเรยนดานศลปะการแสดงตองศกษา เพราะกอนทจะเขาใจโลก

ของการละครอยางถองแทนน ผเรยนจะตองท าความเขาใจบทละครซงเปนวตถดบท

ใชบนทกเรองราวของละครเรองนนๆเอาไว

2) บทละครเรองหนงสามารถสะทอนใหเหนวฒนธรรม ความคดโลกทศน ตลอดจนชว

ทศนของนกเขยนทมตอระบบสงคมทนกเขยนผนนด ารงอย และยงเปนแหลงขอมล

ในการเลาเรองราวทจะปรากฏบนเวท เมอน าไปใชสรางสรรคผลงานศลปะการแสดง

อกดวย

3) เพอสรางความเขาใจในองคประกอบของละคร เรยนรวธการเขาถงวรรณกรรมการ

ละครทมขนบและรปแบบการเขยนตามยคสมยตางๆ เปนเอกลกษณทตางจากงาน

เขยนประเภทอนๆ

4) เมอมความรพ นฐานเกยวกบการศกษาบทละครอยางลกซง มทกษะในการวเคราะห

สงเคราะหและอธบายคณคาของงานบทละครไดอยางเขาใจถองแท กจะสามารถน า

ผลการวเคราะหตความไปสรางสรรคศลปะการแสดงทมคณภาพได

“บทละคร” คองานประพนธทสรางสรรคขนมรปแบบและโครงสรางทเปนเอกลกษณแตกตางจากงานเขยนอนๆ ไมไดเขยนขนเพออานแตมจดประสงคเพอ

“จดแสดงบนเวท” และเสนอ “เรองราว” (Story) ทประกอบไป

ดวยเหตการณทตอเนองกนท าใหเหน “การกระท า” (Action) บคลก และ

พฤตกรรมของตวละครทเปนล าดบตงแตตนจนจบ อาจสอสาร ขอคดหรอสาระ

(Message) ตามความตองการของผประพนธไปสผชมดวย

บทละครจะตองเสนอเรองราวออกมาในรปของ “การกระท า” ไมใชการบรรยาย

ผอานจะตองใชจนตนาการ ใหเหนภาพสงทเกดขนตรงหนา เสมอนวาก าลงไปนงชมการแสดงละครเวทเรองนนๆอย >>>เขยนเพอแสดงไมใชเพอ

อาน<<<<

Conflict is the Heart of all Drama!

“Without Conflict there is no Action;

Without Action there is no Character;

Without Character there is no Story”

“การกระท า” ในละครมจดมงหมายเพอบอกเลาเรองราวของละคร

“การกระท า” ในละครจะด าเนนไปอยางเรอยเปอย โดยไมมจดมงหมายปลายทาง

ไมได

“การกระท า” ในละครจะตองมรากฐานมาจากความขดแยง

ความขดแยงนท าให “ตวละคร” ตองพยายามหาทางแกไข หรอฝาฟนอปสรรคทเขา

มาขวางทาง หรออาจจะตองเลอกทางเดนใหม ซงมผลเปลยนแปลงชวตของตวละคร

ไปจากตอนเรมเรอง!

ถาปราศจาก “ความขดแยง” เรองราวของละครกจะไมเกดขน

• บทละครคอศลปะแหงการเลอกเฟน (Art of Selection) การเลอกสรรสงตางๆ มาน าเสนอโดยค านงถงขอจ ากดของเวลา เลอกสรรองคประกอบตางๆมาไวดวยกน

อยาง ลงตว มความหมาย และมคณคาตอสายตาผชม

• ผเขยนบทละครทด จะตองรจกท าใหเรองม “เอกภาพ” (Unity) ดวยการตดสนใจให

แนนอนวา “จดมงหมายของละครทจะเขยนคออะไร ใครเปนตวเอก มความสมพนธ

กบใครบาง” และมงพฒนาเฉพาะความสมพนธระหวางตวเอกและตวละครส าคญ

แทนทจะโยนบทใหตวละครมากตวเกนไป จนเรองขาดเอกภาพและความลกซง

• ละครทดตองสนก ตองตรงคนดไวไดตงแตตนจนจบ ไมควรมค าพดบรรยาย

สาธยายมากเกนไป ตองมศลปะในการสอดแทรก ใหขอคด อยางแยบยล โดยทท า

ใหผชมเกดอารมณรวม คลอยตามโดยไมรตว มพลงดงดดใจ เนอหาสาระนาตดตาม

หรอเทคนคการใชภาพและ เสยงในละครแปลกใหม พอจะกระตนและคงระดบ

ความสนใจไวไดตลอดเรอง

• เรองราวละครควรจะมจดมงหมายเพอกระตนปฏกรยาตอบโตอยางใดอยางหนงจาก

คนด เชน สงสาร กลว ขบขน สมน าหนา ดใจ โกรธ หรอใหคดพจารณา เปนตน

1. การวเคราะหองคประกอบของบทละคร

การแยกแยะองคประกอบของบทละครแตละสวนออกมาพจารณา กเพอ

ความเขาใจในการด าเนนเรอง ลกษณะตวละคร ความหมายของเรอง

องคประกอบของบทละคร คอ

1. โครงเรอง (Plot)

2. ตวละคร (Character)

3. ความคด (Though) / แกนเรอง (Theme)

4. ภาษา (Diction)

5. เสยง (Song)

6. ภาพ (Spectacle)

หมายถง ล าดบของเหตการณในเรองทส าคญตอการเลาเรอง

เปน กระดกสนหลงของบทละคร ทเปนการตอบค าถามวา

“ตวละครหลกของเรองคอใคร? เขาท าอะไรเพอใหไดในสงทเขาตองการ?

อปสรรคหรอความขดแยงทท าใหเขาไมไดอยางทตองการคออะไร?

เขาตอสกบอปสรรคนนอยางไรและพบจดจบทใด?”

มสวนตน กลาง และจบ เปนเหตเปนผลตอเนองกน

*ขอควรระวงเกยวกบการหาโครงเรอง คอเราตองดเฉพาะสวนส าคญของเรอง

เทานน รายละเอยดตางๆทเปนตวเสรมจะตองตดทงไป*

“โครงเรอง” ตางจาก “เรองยอ” ตรงทเรองยอเปนการสรปความเหตการณ

ทงหมดในเรองแตโครงเรองเปนการรอยเรยงเหตการณทส าคญทผลกดนเรองในเดน ไป

ขางหนา

Climax จดสงสดทางอารมณ /จดแตกหก

Exposition

การปเรอง ตวละคร

Falling Action

จดคลคลาย /แกปม

Resolution บทสรปของเรองราว

Beginning

Conflict ความขดแยง

Middle End

Crisis จดวกฤต

ตวละครหลก /ตวเอก (Protagonist)

ตวละครปะทะ /คกรณ (Antagonist)

ลกษณะนสย

ตวละครแบบกลม (Well Rounded Character)

มความซบซอน มความเปนมนษย มท งดานดและดานไมด

ตวละครแบบแบน (Typed /Flat Character)

ไมซบซอน มองเหนดานเดยว ดมาก หรอชวรายมาก

บทบาทหรอบคลกภาพ

ตวละครแบบตายตว (Static Character)

มบคลก และนสยคงทไมมเปลยนตลอดทงเรองต งแตตนจนจบ

ตวละครแบบมพฒนาการ (Dynamic Character)

ปรบเปลยนนสย และทศนคตไปตามประสบการณหรอสภาพจตใจได

วเคราะหความเปนตวละคร

(Characterization)

1. ลกษณะทางกายภาพ

2. ลกษณะทางจตวทยา

3. ภมหลง

วเคราะหไดจากอะไรบาง?

1. ค าบรรยายของนกเขยน

2. ค าพดของตวละครตวนน

3. ค าพดของตวละครตวอน

4. การกระท าของตวละคร

“ตวละครหลก และตวละครปะทะ

จะสะทอนโครงเรองและสาระส าคญของเรองไดชดเจนทสด"

ความคดในละครเปนการตอบค าถามวา “นทานเรองนสอนใหรวา...”

สดทายเมอผชมชมละครเรองนจบ เขาตองไดรบบทเรยนอะไรกลบไป หรอสวนใดชวงใด

ของละครเรองนกระตนใหคนดไดน าไปคดตอหรอน าไปวเคราะหพจารณาตวเองและคน

รอบขาง

โดยปกตผเขยนจะแทรกค าพดหรอเหตการณทสะทอน “แกนของเรอง” เอาไว

เราตองหาสงเหลานนในบทละครใหเจอ และชวยขยายความใหคนดคอยๆเหนความคด

ในเรอง เพอใหคนดไดเรยนรไปพรอมๆกบเราและสรปความคดในตอนทายไดในทสด

ภาษา เปนสอทแสดงใหเหนโครงเรอง ตวละคร และความคด

1) ตองหา “ความหมายโดยตรง (Directly)”และ ความหมายโดยนย (Subtext)”

2) วเคราะหความเปนรอยแกวรอยกรอง ตองมองใหออกวา “ผเขยนใชภาษา

แบบนท าไม” ภาษามความส าคญอยางไรตอตวละคร

โดยปกตละครสมยใหมจะระบเสยงในละครไว เชน เมอถงฉากนใหใช เพลง...

หรอก าหนดมาวามเสยงกดกรงประตดงขนประตจงเปดออก

แตส าหรบบทละครบางชนดผเขยนมไดระบมาใหชดเจน เราจะตองวเคราะห

ออกมาใหไดเองจากค าพดของตวละคร

ค าพดของตวละครหรอเหตการณของ

ตวละครชวงใด สะทอนใหเหนภาพใด

ในเรองทจะน าไปสราง “ภาพ” จรง

บนเวทได

2. การวเคราะหประเภทของบทละคร

แบงตามยคสมย >>> ละครกรก ละครยคกลาง ละครยคฟนฟศลปวทยา ละครสมยใหม

แบงตามลกษณะการเขยน >>> ละครรอยแกว ละครรอยกรอง เปนตน

แบงตามบรรยากาศและอารมณของเรอง >>> ละครโศกนาฏกรรม (Tragedy) ละคร

สขนาฏกรรม (Comedy) ละครตลกตงตง (Farce) ละครเมโลดรามา (Melodrama) และละคร

ดรามา (Drama)

ละครประเภทตางๆน มลกษณะ แตกตางกนไป แมวาบทละครบางเรองอาจไมสามารถจดเขาอยในประเภทใด

ไดโดยตรง หรอ บทละครบางเรองอาจมลกษณะของประเภทตางๆมาปะปนกน อยางไรกตาม ลกษณะเฉพาะ

ของละครแตละประเภทกอาจใชเปนรากฐานในการวเคราะหและวจารณบทละครได

การจ าแนกประเภทบทละครและวเคราะหไดวา บทละครเรองใดจดอยในประเภทใด

ไมไดท าเพอใหเกดการเลยนแบบแบบแผนของบทละครประเภทนนๆเวลาน าไปสรางเปนงานละคร แตจะท า

ใหเรามกรอบส าหรบตนเองไดวา เมอโครงเรองเปนเชนน ตวละครเปนแบบน บรรยากาศของเรองควรเปน

อยางไร ควรใหคนดรสกอยางไร และคนดจะไดรบสาระส าคญของเรองในลกษณะใด

3. การวเคราะหแนวทางการน าเสนอของบทละคร (Styles)

เปนเหมอนกรอบของการจดแสดงละคร ทก าหนดรปแบบของวธการแสดง การออกแบบฉากการ

ออกแบบแสง และเสอผา คอการก าหนดทศทางของเรองใหเปนไปในรปแบบใดรปแบบหนง

แนวเหมอนชวต (Realism และ Naturalism) คอน าเสนอใหม เหตผลเหมอนจรงทสด

แนวโรแมนตค (Romanticism) น าเสนอโดยใชอารมณเปนตวน าเรอง

แนวซมโบลสม (Symbolism) น าเสนอโดยใชสญลกษณแทนความจรงของชวตมนษย

แนวเอกซเปรสชนนสม (Expressionism) การน าเสนอแบบบดเบยวความจรงภายนอกพลกกลบน า

ความจรงภายในออกมาใหผชมไดเหน

แนวเอพก (Epic Theatre) น าเสนอโดยแยกคนดออกจากละครไมใหคนดรสกคลอยตามตวละครเพอ

วพากษวจารณตวละครอนจะท าใหเหนความจรงของสงคมมากขน

แนวแอบเสรด (Absurdism) คอการน าเสนอแบบแปลกวสยรเหตผลท าใหผชมเหนความสนหวงของ

ชวต

การเลอกแนวทางการน าเสนอทไปดวยกนกบ **แกนของเรอง**

กจะท าใหสารนนสอไปถงผชมไดชดเจนและเขาใจไดมากขน

และสรางบรรยากาศของ ละครเรองนนใหตรงกบความตองการของบทละครไดดยงขน

1. ไดความรเบองตนกอนจะลงมอวเคราะหบทละครจรงๆ เพอใหไดเหนภาพและเขาใจวาจะตอง

ไดเรยนรอะไรบางเมอตองท าการวเคราะหบทละคร

2. ไดรวาศลปะการละครเปนการบอกเลาประสบการณของมนษยบนเวทตอหนาผชม ซงชวย

สอสารดานอารมณความร และจตวญญาณเพอสรางแรงบนดาลใจ ประโลมใจ ผลกดนใหเกด

การเปลยนแปลงตอผชมในระดบบคคล และระดบสงคม

3. ไดรวาการสรางสรรคละคร จะตองมวตถดบเปนบทละคร ทเปนตวบนทกเรองราวเหลานนเปน

ลายลกษณอกษรเพอส าหรบน าไปใชงานตอ

4. บทละครเปนผลผลตจากการประกอบสรางทางสงคมในแตละยคสมย มแนวคดและการ

ขบเคลอนทางวฒนธรรมทท าใหบทละครมความแตกตางหลากหลาย ทงในแงเนอหาและ

รปแบบ

5. บทละครมหนาทส าคญอะไรบาง ซงหนาทหนงกคอ การสอสารความคดประสบการณชวตและ

โลกทศนของผเขยนบทไปสผชม

6. จะเหนวาการศกษาและวเคราะหบทละครเพอน าไปสรางสรรคงานละครเวทนน ตองศกษา

วเคราะหจากองคประกอบของบทละคร ประเภทของบทละครและแนวทางการน าเสนอ ซงจะ

สามารถน าไปประยกตใชกบหนาทตางๆในโลกของการสรางสรรคละครตามความสนใจตอไป