คำนำ ดนลกรงเปนดนทมปญหาชนดหนงของประเทศไทย เนองจากมองคประกอบทางกายภาพและทางเคมไมเหมาะสมสำหรบเกษตรกรรม เพราะเปนดนตน มกรวดลกรงหรอเศษหนปะปนในระดบความลกของบรเวณการเจรญเตบโตของรากพชทวไปทำใหจำกดการชอนไชของรากพช นอกจากนยงมผลทำใหการชะลางหนาดนเกดไดงายพนทดนลกรงสวนใหญพบในภาคตะวนออกเฉยงเหนอคดเปนรอยละ๔๒ของพนทดนลกรงทงประเทศและพบในตอนกลางภาคเหนอและภาคตะวนออกถงแมวาจะมศกยภาพในการใหผลผลตตำ พนทดนลกรงกยงถกนำมาใชประโยชนทาง การเกษตรเชนการปลกขาวพชไรไมผลหญาเลยงสตวทงนกเนองมาจากพนทในการทำการเกษตรมอยจำกด ดงนนจงจำเปนตองมความร ความเขาใจ และทราบ วธการจดการดนลกรง เพอนำมาใชประโยชนทางการเกษตรใหเกดประสทธภาพสงสด คมอเลมนจดทำขนเพอใหผอานมความร ความเขาใจในเรองของดนลกรงปญหาการใชประโยชนดนลกรงและแนวทางการจดการการปรบปรงแกไขเพอใชในการปลกไมผลและใหเกษตรกรสามารถนำวธการไปปฏบตไดในแปลงของตนเอง เพอสรางรายไดใหกบเกษตรกรใหมากขน

สารบญ

หนาดนลกรงคออะไร ๕ วธการสงเกตพนทดนลกรง ๕ ปญหาการใชประโยชนทดนเพอการเกษตรของดนลกรง ๖ แนวทางแกไขและการใชประโยชนดนลกรง ๗ แนวทางการจดการดนลกรงเพอเพมผลผลตพช ๘ การปรบปรงดนลกรงใหเหมาะสมตอการปลกพช ๙ หลกการปรบปรงดนลกรงเพอปลกพช ๑๐ ตวอยางเทคนคการปรบปรงคณภาพดนลกรงของเกษตรกร ๑๐ การปลกไมผล ๑๒ การปลกไมผลในดนลกรง ๑๕ การปลกขาวในดนลกรง ๑๖ สรป ๑๖

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

คมอการจดการดนลกรงเพอเพมผลผลต

การจดการดนลกรงเพอเพมผลผลต

ดนลกรง คออะไร ดนลกรง (Skeletal soils) หมายถง ดนทพบชนลกรง ชนกรวด ชนเศษหน หรอชนหนพนในระดบตนกวา ๕๐เซนตเมตร จากผวดน เนอดนบนเปนดนทรายปนดนรวนถง ดนรวนปนทราย อาจพบกรวด หนมนเลก หรอเศษหนปะปน จงทำใหเปนอปสรรคตอการเจรญเตบโตของพช ดนลกรงเปนดนทมความอดมสมบรณตำ จากผลการสำรวจพบวา ประเทศไทยมดนลกรงประมาณ ๕๒ ลานไร หรอรอยละ ๑๖.๓ ของพนททงประเทศพบมากในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ วธการสงเกตพนทดนลกรง (๑) โดยการขดเจาะดนในความลก๕๐ เซนตเมตรพบเศษหนกรวด หนมนเลกมากกวา ๓๕ เปอรเซนตของเนอดนโดยประมาณ (๒) เนอดนบนเปนดนทรายปนดนรวนถงดนรวนปนทราย อาจพบกรวดหนมนเลกหรอเศษหนปะปน

๕

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

แปลงทงหญาเลยงสตวในพนทดนลกรง แปลงปลกถวลสงในพนทดนลกรง แปลงปลกยางพาราในพนทดนลกรง

๖

ปญหาการใชประโยชนทดนเพอการเกษตรของดนลกรง พนททพบดนลกรงมอยเกอบทกภาคของประเทศ ยกเวนในเขตฝนตกชกทางภาคใต ปญหาการใชประโยชนทดนเพอการเกษตรทสำคญ คอเปนดนตนทมกรวดหนมนเลกหรอเศษหนปะปนกนอยมาก ทำใหดนมปรมาณเนอดนนอยลง มความสามารถในการอมนำตำ นอกจากนลกษณะของดนเปนอปสรรคตอการไถพรวน หนาดนถกชะลางพงทลายไดงาย ดนมความสมบรณตำ และการจดระบบชลประทานมความเปนไปไดนอยเนองจากสภาพพนทไมอำนวย ดนลกรง เปนดนทมศกยภาพในการเกษตรตำ เนองจากดนชนลางแนนทบเปนอปสรรคตอการชอนไชของรากพช ทำใหพชชะงกการเจรญเตบโต นอกจากนดนทมกรวดปนมกเปนดนทขาดความชมชนไดงาย และปญหาอกอยางหนงคอ มขอจำกดในการเลอกชนดของพชปลก โดยเฉพาะไมยนตนและไมผล จำเปนตองจดการเปนพเศษ ในการเตรยมหลมปลก การปลกพชตดตอกนในดนนจะทำใหปรมาณธาตอาหารในดนลดลงอยางรวดเรว เนองจากหนาดนมกเกดการกรอนไดงายปจจบนดนนยงใชประโยชนในดานการเพาะปลกไมมากนก สวนใหญยงปกคลมดวยปาไมจำพวกปาแดงโปรง

คมอการจดการดนลกรงเพอเพมผลผลต

แปลงปลกถวลสงในพนทดนลกรง แปลงปลกยางพาราในพนทดนลกรง แปลงปลกขาวในพนทดนลกรง

๗

แนวทางแกไขและการใชประโยชนดนลกรง ดนลกรงเปนดนทมขอจำกดตาง ๆ มาก การแกไขปญหาเพอใชประโยชนจากดนนอาจทำไดหลายแนวทางคอ ๑) การทำทงหญาเลยงสตว เหมาะกบดนลกรงทพบในทดอนและมหนาดนหนาเกน๑๕ซม.ขนไป ๒)การปลกพชไร ดนลกรงทมหนาดนหนา ประมาณ ๒๐ ซม. มการระบายนำดปานกลาง ไมมนำทวมขงในฤดฝน สามารถปลกพชไรไดปลายชนด เชน ขาวฟางถวลสงถวเขยวถวเหลองและพชรากตนอนๆแตควรมการบำรงรกษาความอดมสมบรณของดนโดยการใสปยและการรกษาความชนของดนโดยใชวสดคลมดน ๓)การปลกไมผลและไมโตเรว ดนลกรงจะไมจบกนเปนชนแนนมากนกสามารถปลกไมผลและไมโตเรว เชน มะมวง มะมวงหมพานต มะขาม ยคาลปตสกระถนตางๆ สะเดา ขเหลกบาน นอยหนา พทรา และไผ สวนยางพาราสามารถปลกไดในบรเวณทมปรมาณฝนมากกวา๑,๔๐๐มม./ป ๔) การทำนา ดนลกรงทพบในทราบหรอทราบตำทมหนาดนลกประมาณ ๑๕ ซม. และมการระบายนำเลวในชวงฤดฝนมนำขงแฉะเปนเวลานาน ควรใชปลกขาวและมการใสปยซงจะชวยใหขาวมผลผลตคมคากบการลงทน อยางไรกตาม ดนลกรงทมหนาดนตน ไมควรใชในการเพาะปลกพชทตองม การไถพรวนดน เชน มนสำปะหลง ขาวโพด หากไมจำเปนจงไมควรนำมาใชใน การเพาะปลกแตควรปลอยใหเปนพนทปาไมตลอดไป

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

แนวทางการจดการดนลกรงเพอเพมผลผลตพช ดนลกรงเปนดนทมความอดมสมบรณตำ ดนเปนกรด ในดนมชนสวนหยาบปนอยมาก มเนอดนทละเอยดนอย การใชประโยชนทดนจำเปนตองมการจดการทเหมาะสม ผสมผสานกบเทคโนโลยทเหมาะสมตามสภาพพนทและสภาพการใชประโยชนทดนดงน ๑. การวางแผนการใชทดน เชน พนทสง มความลาดชนอาจทำการปลกปาอาจเปนไมโตเรวหรอไมใชสอยไดแกสกประดกระถนเทพาไผเปนตนหรอถามนำอาจปลกไมผล เชนลำไยมะมวงมะขามกลวย เปนตน โดยบนพนทสงจะชวยรกษาความชมชน เพมอนทรยวตถใหกบพนทสวนพนทตอนกลางจะใชประโยชนในการปลกพชไรหรอพชอายสนและทนแลงไดแกขาวฟางงาถวทงหญาเลยงสตวสวนพนทราบหากมนำกสามารถทำนาได และพนทสวนหนงกขดบอเกบนำ เพอใชประโยชนในชวงฝนทงชวง ๒.การจดการดานอนรกษดนและปรบปรงความอดมสมบรณของดน ควรมมาตรการอนรกษดนและนำ โดยทำแนวชะลอการไหลของนำ เชน การทำแนวถนนคนค ปลกพชเปนแถว ปลกหญาแฝกขวางความลาดชน หรอการไถพรวนขวาง ความลาดชน เปนตน มการปลกพชคลมดน ปลกพชปยสดเพอปรบปรงบำรงดนสวนการใชปยคอกปยหมกและปยชวภาพมความจำเปนอยางมากในพนทนซงจะชวยเพมความอดมสมบรณของดนและสมบตทางกายภาพของดน โดยเฉพาะเปน การเพมอนทรยวตถในดนปรบปรงโครงสรางดนเพมความสามารถในการอมนำของดนใหดขน

ปลกหญาแฝกขวางความลาดชนของพนท ปลกพชปยสดเพอปรบปรงบำรงดนลกรง ปลกพชปยสดเพอปรบปรงบำรงดนลกรง

๘

คมอการจดการดนลกรงเพอเพมผลผลต

ปลกพชปยสดเพอปรบปรงบำรงดนลกรง ปลกพชปยสดเพอปรบปรงบำรงดนลกรง ปลกพชคลมดนในดนลกรง

๓.การจดการเรองนำ ในพนททไมมนำชลประทาน จะตองมการจดการนำในพนทโดยการปองกนการระเหยของนำเชนการใชวสดคลมดนการปลกพชคลมดนเพอเกบนำฝนลงในดนใหดนเปนพนทเกบนำทำคนดนชะลอการไหลของนำทำคนครบนำเพอรวบรวมนำลงในบอ ซงระบบนำทเหมาะสมในการใหนำตองเปนแบบใหนำนอยแตบอยครงเชนระบบสปรงเกอร ๔.การจดการเฉพาะจด เปนการปรบปรงพนทเรงดวนเฉพาะพนท เชนบรเวณหลมปลก ควรมการใชปยอนทรย ปยคอก รองกนหลมเพอใหดนมความสามารถในการดดซบธาตอาหารอมนำไดมากขนเรงการเจรญเตบโตของพชในระยะแรกทำใหพชแขงแรงมรากหยงลกหาอาหารไดมากขน การปรบปรงดนลกรงใหเหมาะสมตอการปลกพช ในการปรบปรงดนลกรงใหเหมาะสมตอการปลกพชซงเกษตรกรแตละคนอาจจะมเทคนคทแตกตางกนไป ขนอยกบสภาพพนท ยกตวอยางในสวนของคณสรชย บญคง เกษตรกรผทำไรนาสวนผสม ในพนทจงหวดปราจนบร ซงไดทำการปรบปรงดนลกรงโดยใชปยหมกเพอปรบสภาพพนท ใหสามารถทำการเพราะปลกได และสามารถปลกพชไดผลผลตด

๙

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

หลกการปรบปรงดนลกรงเพอปลกพช ในการปรบปรงบำรงดนลกรงเพอปลกพชเพอเพมผลผลต โดยการเพม อนทรยวตถสามารถทำไดโดย ๑. การไถกลบฟางขาว และรดดวยปยอนทรยนำอตรา ๕ ลตร/ไร หมกทงไวชวยใหฟางยอยสลายเรวขนเพมอนทรยวตถใหแกดน ๒.ใสปยหมก หรอปยคอก อตรา ๒ - ๔ ตน/ไร คลกเคลากบดนในแปลง ปลกพชหรอในบรเวณหลมปลกไมผลในอตราเฉลย๒๕-๕๐กโลกรมตอหลม ๓.ปลกพชปยสด เชน ปอเทอง ถวพม ถวพรา แลวไถกลบลงดน ในชวงออกดอก (อายประมาณ ๕๐ - ๖๐ วน หลงปลก) กอนปลกพชหลกทกชนด เพมอนทรยวตถ ทำใหดนรวนซย การถายเทอากาศด การระบายนำด ดนมความอดมสมบรณเพมขน ตวอยางเทคนคการปรบปรงดนลกรงของเกษตรกร นายเขยน เลศครบร เปนเกษตรกรบานเขายานางมพนทในการทำการเกษตรจำนวน๕ไร๒งานซงมเทคนคในการปรบปรงคณภาพดนลกรงดงน ๑. หาแหลงนำในการทำการเกษตรเพราะเปนพนทภเขาซงขาดนำ จงตองขดสระเพอทำการกกเกบนำไวใชในฤดแลง ๒. งดใชสารเคมในการกำจดวชพชโดยเดดขาด

รกษาความชนของดนโดยใชวสดคลมโคนตน

๑๐

คมอการจดการดนลกรงเพอเพมผลผลต

๓. ใชปยคอกและปยหมกเทานนเพราะปยเคมจะทำใหดนเสอมคณภาพ ๔. หลงจากนนทำการกำจดวชพชออกใหหมด (ใชวธการตด) โดยเศษ วชพชตางๆนนใหนำมาทำปยหมกเพอใสตนพชทจะปลกตอไป ๕. สรางพนดนใหไสเดอนสามารถอยได โดยปลกพชตระกลถวคลมดน เพอรกษาความชนและตองรดนำบาง ๖. ทำการปลกกลวยเพอเปนรมเงาใหกบไมยนตนทจะปลก ๗. เมอกลวยโตกทำการปลกไมยนตนและไมผล

“ เทคนคการปลกไมผลในดนลกรง คอ ตองขดหลมใหกวางกวาปกตแลวรองกนหลมดวยปยหมกหรอปยคอก จากนนใหคลมโคนตนดวยเศษหญา เพอรกษาความชน” ๘. ทำการปลกพชแบบผสมผสานเพอใหตนไมพงพาอาศยซงกนและกน ๙. ในแตละปจะมการกำจดวชพชโดย เมอวชพชตาง ๆ สงมากเกนไป กใชวธการทบใหตนหญาลมเพอใหหญาและวชพชตางๆยงคงรกษาความชนในดนไดและเศษหญายงยอยสลายกลายเปนหนาดนตอไป ๑๐.เมอตนไมเรมโตขนแลวเรมงดใหนำเปนบางชวง เพอใหตนไมมการปรบตวและทำการใสปยปละประมาณ๒-๓ครง

รกษาความชนของดนโดยใชวสดคลมโคนตน

๑๑

การปลกไมผล วธการเตรยมหลมปลกไมผล ม ๒ แบบ ๑. การเตรยมหลมปลกบนทดอนโดยขดหลมปลกขนาด๑x๑x๑เมตรหรอ ๐.๗x๐.๗x๐.๗เมตรหรอ๐.๕x๐.๕x๐.๕เมตรขนอยกบความอดมสมบรณของดนขดแยกดนบนและดนลางตากดนไวประมาณ๑๕วนแลวนำดนบนผสมกบปยคอกหรอปยหมกในอตราสวนดน๒-๓สวนตอปย๑สวนรองกนหลมดวยใบหญานำดนผสมลงในหลมโดยใหสงกวาพนดน๑๐-๒๐ซม. ๒.การเตรยมหลมปลกบนทลมนำทวมถง การเตรยมหลมปลกบนรองสวนเหมอนทดอน ถามปญหานำใตดนสง นยมนำดนผสมปยคอกหรอปยหมกมากองสง๓๐-๖๐ซม.กวาง๑เมตร ขนตอนการปลกดงน ๑. ขดหลมปลกแลวรองกนหลมดวยหนฟอสเฟตอตรา๓๐๐-๕๐๐กรมตอหลม ๒.วางไมผลกลางหลมจดตนใหตรงกลบดนใหแนนพอสมควร ๓.ปกไมหลกผกตนปองกนไมใหตนลมหรอโยกคลอน ๔.คลมโคนตนดวยฟางหรอหญาแหง ๕.พรางแสงโดยใชตาขายดำหรอทางมะพราว ๖. รดนำทกวนหากดนแหง

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร๑๒

คมอการจดการดนลกรงเพอเพมผลผลต

การดแลรกษา ๑. การใหนำควรใหนำทกวนอยางนอยสปดาหละ๒-๓ครง ๒.การใหปยควรใหปยคอกเดอนละ๑ครง ๓.การจดทรงพมควรตดแตงกงและจดทรงพมเมออาย๑ป ๔.การปองกนกำจดโรคแมลงพนสารไลแมลงเมอมการระบาด ๕.กำจดวชพช๒-๓ครงตอเดอน การใสปยไมผล ๑.การใชปยอนทรย(organicfertilizer)คอปยทไดจากสงมชวตเชนปยคอกปยหมก ปยพชสด ปยชวภาพ เปนปยทมปรมาณธาตอาหารพชหลายอยาง แตมในปรมาณนอย มประโยชนชวยในการปรบปรงดน ทำใหคณสมบตทางกายภาพดขนทำใหดนมความรวนซยมการระบายนำและอากาศดขนอมนำและดดซบธาตอาหารไดดขนไดแก ๑.๑ ปยคอก (manure) ไดแก ปยมลสตวตาง ๆ ปรมาณธาตอาหารขนอยกบชนดอายอาหารทสตวกนและการเกบรกษา ๑.๒ ปยหมก (compost) เปนปยทไดจากการนำเศษพชมาหมก เพอใหเกดการยอยสลายดวยจลนทรย ปรมาณธาตอาหารขนอยกบวสดทนำมาหมก และการดแลรกษา ๑.๓ ปยพชสด (green manure) เปนปยทไดจากการไถกลบพชตระกลถว ทกำลงออกดอกและตดฝกออนลงไปในดนกอนปลกพช๑๕-๓๐วน ๑.๔ ปยหมกชวภาพเปนปยทไดจากการหมกรวมกนของปยคอกรำแกลบดบ รดนำทผสมจลนทรยและกากนำตาลใหมความชน๕๐%หมกไว๕-๗วนเปนปยทมจลนทรยชวยในการตรงไนโตรเจนและชวยในการเจรญเตมโตของพช ๒.ปยเคม(chemicalfertilizer)เปนปยทมปรมาณธาตอาหารพชปรมาณมาก การใหกบพชตองมปรมาณทเหมาะสมและถกตองหรอใหครงละนอย ๆ เนองจากหากใหในปรมาณมาก จะเปนอนตรายกบพชไดมการสญเสยปยไดงายถาใสเปนระยะเวลานานทำใหดนเปนกรด

๑๓

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

หลกในการใหปยไมผล ๑. ควรใสในขณะทดนมความชน เพอใหเกดการละลายลงในดน ใหพชสามารถดดไปใชได ๒.หลงใสปยทกครง ควรรดนำใหปยละลายลงไปในดนใหหมด เพอปองกนการสญเสยปยเนองจากแสงแดด ๓.การใสปยโดยหวานบนผวดน ควรไถกลบอกครง เพอปองกนการสญเสยปยยกเวนพชตระกลสม ๔.การใสปยในดนทมเนอหยาบ เชน ดนทราย ควรใสปยทละนอยแตบอยครงเพราะดนทรายจะดดซบปยไดนอยถกชะลางไดงายโดยเฉพาะปยไนโตรเจน ๕.ดนทเปนกรดหรอดางมากเกนไปจะตองใสปนขาวหรอยปซมกอน ๖. การใสปยฟอสฟอรสควรใสใหใกลกบรากไมผลใหมากทสดเพราะเปนปยทเคลอนทไดชามาก ๗.ใสปยคอกหรอปยหมกรวมกบปยวทยาศาสตรทกครง เพอชวยในการปรบปรงดน ๘. ใสปยครงละนอยๆแตบอยครงยกตวอยางเชนการใสปยสตร๑๕-๑๕-๑๕ ใหกบมะมวงทก ๑๕ วน โดยใหปยครงละ๓๐๐กรมพรอมกบการใหนำ ทำใหออกดอกไดด วธการใสปย อาจทำโดยการหวานใหทวบรเวณทรงพม วธนไมเหมาะใชกบไมผลทมระบบรากออนแอ เชนสม เพราะจะทำใหรากขาด เกดโรคเนาไดงายหรอใสเปนจด ๆ โดยขดหลมหรอเจาะเปนรรอบ ๆ ทรงพม หรอใสในรองรอบ ทรงพมโดยการขดรองรอบโคนตนตามขนาดทรงพมใสปยคอกปยหมกรวมกบปยเคมและกลบรองหลงจากใสปย การใหนำ แหลงนำเปนสงสำคญสำหรบไมผล ตองมนำเพยงพอตลอดฤดกาล และคณภาพของนำตองไมเปนกรดหรอเปนดางมากเกนไปจนพชไมสามารถนำไปใชได หลกการใหนำ ๑. ควรใหนำทกครงหลงใสปยเพอลดการสญเสยปย ๒.การใหนำในชวงเชา ดกวาชวงเยน เพราะพชสามารถนำไปใชปรงอาหารไดทนทเมอไดรบแสง

๑๔

๓.งดใหนำไมผลทพกตว กอนถงฤดกาลออกดอกตดผล โดยเฉพาะไมผลเขตรอนเชนมะมวงมะขามหวาน ๔.งดใหนำกอนเกบเกยวผลผลต๒-๔สปดาหเพอคณภาพของผลผลต ๕.การใหนำทกครงตองเพยงพอกบความตองการของพชแตละชนด โดยใหนำใหชมแตไมแฉะประมาณ๑-๒ครงตอสปดาห ๖. ไมผลทปลกใหมควรใหนำทกวนหรอวนเวนวน การปลกไมผลในดนลกรง ดนลกรงเปนดนทมศกยภาพในการใหผลผลตพชตำ แตกสามารถปลกพชและใหผลผลตได ซงในบางพนทกหลกเลยงไมไดทจะตองใชประโยชนเพอทำการเกษตรจากพนทบรเวณน ดงนนจงควรทำการปรบปรงบำรงดนลกรงเพอปลกพช เพอใหไดผลผลตมากขน อกทงหากมการปรบปรงบำรงดนเปนระยะเวลานาน จะชวยใหโครงสรางของดนในพนทนนดขนเรอย ๆ และสามารถใชประโยชนดนลกรงในการปลกพชไดอยางมประสทธภาพมากขนโดยวธการปรบปรงบำรงดนเพอปลกไมผลมดงน สงทควรคำนกถงในการปลกไมยนตนคอ ๑. เตรยมหลมปลกขนาด๗๕x๗๕x๗๕ซม.หรอ๑x๑x๑เมตรขนอยกบขนาดตนไมผล ๒.ปรบปรงบำรงดนในหลมปลก โดยรองกนหลมดวยหนาดนรวมกบปยหมกหรอปยคอกอตรา๒๐กก./หลม

คมอการจดการดนลกรงเพอเพมผลผลต ๑๕

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

๓.มระบบอนรกษดนและนำ ตามความเหมาะสมของพนท เชน การสราง คนดน ทำขนบนไดดน ปลกพชคลมดน ปลกหญาแฝกเปนแนวในชวงเจรญเตมโตกอนเกบผลผลตและหลงเกบผลผลต ปรบปรงบำรงดนโดยใชปยหมกหรอปยคอก รวมกบปยเคมตามชนดพชทปลก ๔.ควรมแหลงนำและจดการระบบการใหนำในแปลงปลกอยางมประสทธภาพเพอใหไมผลไดรบนำตลอดฤดกาลเพอใหไดผลผลตเตมศกยภาพ การปลกขาวในดนลกรง ในพนทดนลกรงทมหนาดนหนาตงแต ๑๕ เซนตเมตรขนไปและดนมความสามารถในการอมนำไดด เกษตรกรสามารถใชประโยชนพนทนนในการปลกขาวไดซงจะไดผลผลตดเพยงใดขนอยกบการปรบปรงดนของเกษตรกรกอนการใชประโยชนทดนนน ซงกมเกษตรกรในหลายพนททใชประโยชนดนลกรงในการปลกขาว โดยมการปรบปรงบำรงดนดวยอนทรยวตถ เชน การใสปยหมกปยคอกแกลบหรอปลกพชปยสดเพอปรบปรงบำรงดน เพอใหดนมความอดมสมบรณมากขน เพอทสามารถนำไปปลกพชแลวไดผลผลตสงขนกวาการไมมการปรบปรงดน สรป ดนลกรงหรอดนตน มความอดมสมบรณของดนตำเปนดนกรด มชนดนกรวดลกรง เปนอปสรรคตอรากพช ไมอมนำ ทำใหขาดความชมชน การใชประโยชนดนลกรงขนอยกบสภาพสงแวดลอม และระดบการจดการเกษตรกรรม นอกจากนการใชทดนเพอการเกษตรจำเปนตองมการใชเทคโนโลย หรอมการจดการดนและพชทเหมาะสมดวย ไดแก ชลประทาน การปรบปรงคณสมบตทางกายภาพและเคม ของดน การรกษาความอดมสมบรณของดน การใชปยในรปทเหมาะสมเพอใหเกดประโยชนสงสด เพอพฒนาพนทดนลกรงใหนำไปใชประโยชนทางเกษตรไดอยางมประสทธภาพสงสด

๑๖

คมอการจดการดนลกรงเพอเพมผลผลต

ตนทน

ปท๑

ตนทน

ปท๒

ตนทน

ปท๓

ตนทน

ปท๔

รายก

ารตน

ทนตอ

ตน(หล

ม)

ไมปรบป

รงดน

ปร

บปรงดน

ไมปรบป

รงดน

ปร

บปรงดน

ไมปรบป

รงดน

ปร

บปรงดน

ไมปรบป

รงดน

ปร

บปรงดน

ปท๑

ปท๑

ปท๒

ปท

๒

ปท๓

ปท๓

ปท๔

ปท๔

๑.๑

คาแร

งงาน

คา

เตรย

มหลม

ปลก๑หล

ม๕๐

๕๐

-

--

--

-

(ขนา

ด๕๐

x๕๐x

๗๕ซม

.)

คา

ปลกต

อตน

๕๑๐

-

--

--

-

คา

เกบเกย

วตอต

น-

-

--

๑๐๐

๑๓๐

๑๓๐

๑๗๐

๑.๒

คาวส

ด

คา

กลาไม(ทาบ

กง)

๓๐

๓๐

--

--

--

คา

แกลบ

(๑๐

กก.ตอห

ลม)

-๑๐

-

--

--

-

(กก.ละ

๑บาท

)

คา

ปยหม

ก(๒๕กก

.ตอห

ลม)

-๓๗

.๕

-๓๗

.๕

-๓๗

.๕

-๔๕

(กก.ละ

๑.๕บาท

)

คา

ปยเคม(สตร

๑๕-๑๕

-๑๕)

๑๐

๑๐

๑๐

๑๐

๒๐

๒๐

๒๐

๒๐

คา

ดแลร

กษาแ

ละกำจด

วชพช

๒๔

๒๔

๒๔

๒๔

๓๕

๓๕

๓๕

๓๕

ตนทน

รวม

๑๑๙

๑๗๑.๕

๓๔

๗๑.๕

๑๕๕

๒๒๒.๕

๑๘๕

๒๗๐

ผลผล

ตตอไร(กก.ตอต

น)

--

--

๑๘.๗๔

๒๕

๓๐

๔๕

ราคา

ขาย(บาท

ตอกก

.)-

--

-๑๕

๑๕

๑๕

๑๕

ผลตอ

บแทน

-

--

-๒๘

๑.๑

๓๗๕

๔๕๐

๖๗๕

กำไรสท

ธตอต

น-๑๑๙

-๑๗๑.๕

-๓๔

-๗๑.๕

๑๒๖.๕

๑๕๒.๕

๒๖๕

๔๐

๕.๕

หมายเหต:ร

าคาขายมะ

ขามเปร

ยวในปจ

จบนสว

นผลผ

ลตในปท

๓อางองจากม

ะขาม

พนธศก

.๐๑๙

พนธ

แนะน

ำของกร

มวชา

การเกษ

ตร

ผลตอ

บแทนทางด

านเศรษฐก

จ สง

คม และสง

แวดล

อมของก

ารปรบป

รงบำรงดน

ลกรงเพอปลก

ไมผล

ตารางเปรย

บเทย

บตนท

นการปล

กไมผ

ล(มะข

ามเปรย

ว)เม

อปรบ

ปรงบ

ำรงด

นลกร

งกบ

ไมมก

ารปร

บปรงบำ

รงดน

๑๗

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

จากตารางขางตน จะเหนไดวาการปรบปรงดนวสดอนทรย ไมวาจะเปนปยคอกหรอปยหมก ถงแมวาจะเปนการเพมตนทนการผลตใหกบเกษตรกร แตกทำใหเกษตรกรไดผลผลตมะขามเพมขน ซงจะใหผลกำไรในปท ๓ เนองจากเปนไมยนตนแตหลงจากนนกจะใหผลผลตเพมขนเรอย ๆ ทำใหเกษตรกรมรายไดเพมขนทก ๆ ปและสามารถเกบผลผลตไดหลายสบป จงถอวาเปนไมผลทปลกงาย ไมตองดแลรกษามาก แตใหผลผลตไดยาวนาน คมคากบการลงทน และการปรบปรงบำรงดน ซงจะทำใหดนมความอดมสมบรณมากขนดวย โดยทำใหปรมาณอนทรยวตถในดนสงขนทำใหปรมาณธาตอาหารทเปนประโยชนในดน ไดแก ปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชน โพแทสเซยม แคลเซยมและแมกนเซยมทแลกเปลยนได เพมขนอกดวยซงรวมถงทำใหสภาพความเปนอยทางดานสงคม และสภาพจตใจของเกษตรกรดขนเพราะสามารถใชทดนของตนทำการเกษตรไดอยางเกดประสทธภาพสงสด ดงนนจงสรปไดวาการปรบปรงบำรงดนดวยวสดอนทรยคมคากบการลงทนของเกษตรกร

๑๘

คมอการจดการดนลกรงเพอเพมผลผลต

ผลตอบแทนทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมของการปรบปรง บำรงดนลกรงเพอปลกขาว ตาราง เปรยบเทยบตนทนการปลกขาว เมอปรบปรงบำรงดนลกรง กบไมมการปรบปรงบำรงดน(กรณปรบปรงดวยปยหมกรวมกบการใชพชปยสด)

ตนทน ตนทน รายการตนทน (ไมปรบปรง (ปรบปรง หมายเหต ดน) ดนดวย อนทรวตถ)

๑.๑ คาแรงงาน คาเตรยมดน - คาเตรยมดนปลกขาว ๕๘๒ ๕๘๒ - คาเตรยมดนปลกพชปยสด - ๒๐๐ - คาปยหมก - ๒,๐๐๐ ใชปยหมกอตรา๒ตน/ไรใน ความเปนจรงหากเกษตรกรผลต ใชเองตนทนไมเกน๘๐๐บาท ตอ๒ตน(รวมคาแรงของ เกษตรททำดวย) คาปลก - คาปลกขาว(ตกกลา+ ๙๗๒ ๙๗๒ (ตกกลา๓๐๐.-+ปกดำ๖๗๒.-) ปกดำ) - คาหวานเมลดพนธพช - ๕๐ พชปยสด) คาไถกลบพชปยสด - ๒๐๐ คาเกบเกยวขาว ๖๐๐ ๖๐๐๑.๒ คาวสด คาเมลดพนธขาว ๒๕๐ ๒๕๐ คาเมลดพนธพชปยสด - ๑๕๐ (อตรา๕กก./ไร)(ราคารบซอ จากเกษตรกรกก.ละ๓๐บาท) คาปยเคม(สตร๑๕- ๔๕๐ ๓๐๐ (ราคาปย๑๕บาท/กก.ใสอตรา ๑๕-๑๕) ๓๐กก./ไรในดนทไมปรบปรง และใสอตรา๒๐กก./ไรในดน ทปรบปรงดนดวยพชปยสด)

๑๙

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

ตนทน ตนทน รายการตนทน (ไมปรบปรง (ปรบปรง หมายเหต ดน) ดนดวย อนทรวตถ)

อนๆ(สารกำจดโรค ๔๒๘ ๓๐๐ แมลงสารกำจดวชพช วสดสนเปลองคาเสย โอกาส)ตนทนรวม ๓,๒๘๒ ๕,๖๐๔ผลผลตตอไร(กก./ไร) ๒๐๐ ๕๐๐ราคาขาย(บาท/กก.) ๑๕ ๑๕ ราคากลางณเดอนส.ค.๒๕๕๔ผลตอบแทน ๓,๐๐๐ ๗,๕๐๐กำไรสทธ -๒๘๒ ๑,๘๙๖

จากตารางขางตนจะเหนไดวาการปรบปรงดนดวยพชปยสด(เชนถวพราหรอปอเทองเปนตน)รวมกบการใชปยหมกเพอเพมอนทรยวตถใหกบดนลกรงถงแมวาจะเปนการเพมตนทนการผลตใหกบเกษตรกร แตกทำใหผลผลตขาวเพมขน จากเดมกอนการปรบปรง ไดผลผลต ๒๐๐ กก./ไร เพมเปน ๕๐๐ กก./ไร ซงทำใหเกษตรกรมรายไดมากขน จากเดมขาดทน ๒๘๒ บาท/ไร ทำใหไดกำไรสทธ ๑,๘๙๖ บาท/ไรนอกจากนในดานสงคม ยงทำใหเกษตรกรไมตองอพยพไปทำงานตางถน เนองจากสามารถทำกนในพนทของตนไดเมอเทยบกบในอดต ทำใหครอบครวมความอบอนมากขน สวนในดานสงแวดลอม โดยเฉพาะดานดน จะทำใหดนมความอดมสมบรณมากขนดวย ดงนนจงสามารถสรปไดวาการปรบปรงบำรงดนดวยพชปยสดรวมกบการใชปยอนทรย เชน ปยหมกหรอปยคอก ปรบปรงบำรงดน มความคมคากบการลงทนของเกษตรกร

๒๐

บรรณานกรม

กรมพฒนาทดน. มปป. การจดการดนลกรง. กรมพฒนาทดนกระทรวงเกษตรและสหกรณ. ๓๐ หนานรนาม. ๒๕๕๒. วธการปรบปรง “ดนลกรง” ใหเหมาะสมตอการปลกพช. (สบคนเมอวนท ๑๐ กนยายน ๒๕๕๒). http://chiangmainews.co.th/viewnews.php?id=๖๐๓๕&lyo=1.สพจน ดยะตาม. ๒๕๕๒. แนวทางการแกไขและใชประโยชนทดนลกรง. กรมสงเสรมการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณสำนกนเทศและถายทอดเทคโนโลยการพฒนาท ด น. ๒๕๕๒. เอกสารเพ อการถายทอด เทคโนโลย ชดความรและเทคโนโลย การพฒนาทดน. “การปรบปรงดนลกรง”. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ