เลมท ๑

เรอง

เอกสารประกอบการเรยนการสอน

นางสาวสปารชาต สวรรณชย ครช านาญการ โรงเรยนชยภมภกดชมพล ส ำนกงำนเขตพนทกำรศกษำมธยมศกษำ เขต 30

ความรพนฐานเกยวกบนาฏศลป

ค าน า

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาดนตร-นาฏศลป รหสวชา ศ23102

ชนมธยมศกษาปท 3 เรองนาฏศลปสรางสรรค ชดนจดท าขนโดยมเนอหาสาระ ครอบคลมมาตรฐานและตวชวด สาระท 3 นาฏศลป เพอใหครใชประกอบการจด กจกรรมการเรยนรและใหผเรยนไดศกษาหาความร ฝกปฏบต อกทงยงสามารถน าไป ศกษาดวยตนเองได มจ านวน 5 เลม ดงน เลมท 1 ความรพนฐานเกยวกบนาฏศลป เลมท 2 ภาษาทาและนาฏยศพท เลมท 3 ร าวงมาตรฐาน เลมท 4 ระบ าเทพบนเทง เลมท 5 นาฏศลปพนเมองสรางสรรค ร าเทดไทองคราชน หวงเปนอยางยงวา เอกสารประการเรยนการสอนจะเปนแนวทางและประโยชน ตอการจดการเรยนร และการศกษาสาระนาฏศลปส าหรบผเรยนและผทสนใจทวไป

สปารชาต สวรรณชย

ก

สารบญ

เรอง หนา ค าน า ก สารบญ ข ค าชแจง 1 ขอควรปฏบตส าหรบนกเรยน 2 สาระส าคญ/จดประสงค / สาระการเรยนร 3 แบบทดสอบกอนเรยน 4 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 6 ใบความรเรอง ความรพนฐานเกยวกบนาฏศลป 7 ใบงานท 1 39 แบบทดสอบหลงเรยน 40 เฉลยใบงานท 1 42 เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 43 บรรณานกรม 44 มารจกผสรางเอกสารประกอบการเรยน 45

ค าชแจง

1. เอกสำรประกอบกำรเรยนกำรสอนเลมท 1 เรอง ควำมรพนฐำน-

เกยวกบนำฏศลป ใชประกอบกำรเรยนกำรสอน วชำ ดนตร-นำฏศลป รหสวชำ ศ23102 ชนมธยมศกษำปท 3 กลมสำระกำรเรยนรศลปะ หนวยท 2 นำฏศลปสรำงสรรค เพอใหนกเรยนศกษำดวยตนเองและปฏบต ตำมขนตอน มสวนประกอบดงน

1.1 สำระส ำคญ จดประสงคกำรเรยนร สำระกำรเรยนร 1.2. แบบทดสอบกอนเรยน 1.3. ใบควำมร 1.4. ใบงำน 1.5. แบบทดสอบหลงเรยน

2. ศกษำสำระส ำคญ จดประสงคกำรเรยนร สำระกำรเรยนร 3. นกเรยนท ำแบบทดสอบกอนเรยน 10 ขอ 4. ศกษำใบควำมร เรอง ควำมรพนฐำนเกยวกบนำฏศลป 5. นกเรยนท ำแบบทดสอบหลงเรยน 10 ขอ 6. เอกสำรเลมท 1 นใชศกษำนอกเวลำและคนควำดวยตนเองได

ส าหรบคร

ขอควรปฏบตส าหรบนกเรยน

ขนตอนการใชเอกสารประกอบการเรยนทกษะ

1. ใหศกษำสำระส ำคญ จดประสงคกำรเรยนร และสำระกำรเรยนร

2. ใหท ำแบบทดสอบกอนเรยนจ ำนวน 10 ขอ ลงใน กระดำษค ำตอบ ใชเวลำ 10 นำท

3. ใหศกษำใบควำมร เรอง ควำมรพนฐำนเกยวกบนำฏศลป

4. ใหนกเรยนท ำใบงำน เรอง ควำมรพนฐำนเกยวกบนำฏศลป

5. ใหท ำแบบทดสอบหลงเรยนจ ำนวน 10 ขอ ลงในกระดำษค ำตอบ ใชเวลำ 10 นำท

6. ใหนกเรยนแลกเปลยนใบงำนและกระดำษค ำตอบแบบทดสอบเพอตรวจค ำตอบ

7. ใหสรปคะแนนทไดลงในกระดำษค ำตอบเพอเปรยบเทยบ กำรพฒนำกำร

.

นำฏศลปเปนมรดกทำงวฒนธรรมภมปญญำทองถน ภมปญญำไทย โดยจะตองศกษำและท ำควำมเขำใจเกยวกบพนฐำนทมำของนำฏศลป จะท ำใหเขำใจปจจยทมผลตอกำรเปลยนแปลงของนำฏศลป และนำฏศลปพนบำน

1. บอกควำมหมำยและองคประกอบของนำฏศลปไทยได 2. บอกประเภทของนำฏศลปไทยได 3. ระบปจจยทมผลตอกำรเปลยนแปลงของนำฏศลปไทยได

1. ประวตควำมเปนมำของนำฏศลปไทย 2. องคประกอบของนำฏศลปไทย 3. ประเภทของนำฏศลปไทย

สาระส าคญ

จดประสงคการเรยนร

สาระการเรยนร

ทกคนพรอมแลว เชญไปกนตอไดเลยนะจะ

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกทสดเพยงค าตอบเดยว

1. ควำมหมำยของ นำฏศลป ตำมพจนำนกรม กลำวไววำอยำงไร ก. ศลปะกำรละครหรอกำรฟอนร ำของไทย ข. ควำมช ำชองในกำรฟอนร ำ ค. เปนศลปะแหงกำรละครหรอฟอนร ำ ง. กำรฟอนทมนษยประดษฐขนจำกธรรมชำต

2. ขอใดไมใชองคประกอบของนำฏศลปไทย ก. สถำนท ข. จงหวะ ค. เนอรอง ง. กำรแตงกำย

3. จำกกำรสนนษฐำน พบวำ นำฏศลปไทยไดรบอำรยธรรมจำกประเทศใด ก. ยโรป ข. ลำว ค .จน ง. อนเดย

4. กำรรองร ำเปนค ชำย หญง เดนเปนวง เรยกวำร ำอะไร ก. ร ำค ข. ร ำวง ค. ร ำสนวล ง. ร ำฉยฉำย

5. กำรฟอน หมำยถง ขอใด ก. มหรสพอยำงหนงทแสดงเปนเรองรำว ข. กำรรองร ำบทเพลงแบบพนบำน

ค. ศลปะกำรรำยร ำทมลลำเฉพำะในทองถนลำนนำ ง. ศลปะกำรแสดงทมงเนนใหเขำจงหวะดนตรหนำพำทย

แบบทดสอบกอนเรยน

ความรพนฐานเกยวกบนาฏศลปไทย

6. ในรำชกำลใดทอนญำตใหมละครทแสดงดวยผหญงได ก. รชกำลท 4 ข. รชกำลท 5 ค. รชกำลท 6 ง. รชกำลท 4 7. ปจจยทมผลท ำใหศลปะกำรแสดงโขน และละครซบเซำลง ก. นโยบำยของรฐ ข. ยคสมยทเปลยนแปลง ค. สภำพสงคมและวถชวต ง. คำนยม 8. กำรฟอนมอญ นยมใชแสดงในงำนพธใด ก. งำนแตง ข. งำนบวช ค. ท ำบญขนบำนใหม ง. งำนศพ 9. เซงบงไฟ เปนประเพณของภำคใด ก. ภำคใต ข. ภำคกลำง ค. ภำคอสำน ง . ภำคเหนอ 10. ในสมยจอมพล ป. พบลสงครำม ไดรณรงคใหคนไทยเกดควำมรกชำต จงท ำใหกำรละครตำงๆเนนเรองใด

ก. ควำมบนเทง ข. ปลกใจใหรกชำต ค. สภำพสงคม ง. ละครชวต

ภำพท 1 ทมำของภำพ 1https://www.google.co.th/search?q

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

1. ค 2. ก 3. ง 4. ข 5. ค 6. ก 7. ก 8. ง 9. ค 10. ข

ภำพท 2 ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

กอนอนตองมาดความหมายของนาฏศลปกนกอนนะจะ

ใบความร

นำฏศลป หมำยถง ศลปะกำรฟอนร ำ หรอควำมรแบบแผนของกำรฟอนร ำ เปนสงทมนษยประดษฐขนดวยควำมประณตงดงำม ใหควำมบนเทง อนโนมนำวอำรมณและควำมรสกของผชมใหคลอยตำม ศลปะประเภทน ตองอำศยกำรบรรเลงดนตร และกำร ขบรองเขำรวมดวย เพอสงเสรมใหเกด คณคำยงขน หรอเรยกวำ ศลปะของกำรรองร ำ ท ำเพลง กำรศกษำนำฏศลป เปนกำรศกษำวฒนธรรมแขนงหนง นำฏศลปเปนสวนหนงของศลปะ สำขำ วจตรศลป อนประกอบดวย จตรกรรม สถำปตยกรรม วรรณคด ดนตร และ นำฏศลป นำฏศลป นอกจำกจะแสดงควำมเปนอำรยะของประเทศแลว ยงเปนเสมอนแหลงรวมศลปะและกำรแสดงหลำยรปแบบเขำดวยกน โดยม มนษยเปนศนยกลำง ในกำรทจะสรำงสรรค อนรกษ และถำยทอดสบตอไป

ภำพท 3

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

ทมาของนาฏศลปไทย

ภำพท 4 ทำแสดงควำมดใจ

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

นาฏศลปไทยมก าเนดมาจาก

1. กำรเลยนแบบธรรมชำต แบงเปน 3 ขน คอ ขนตน เกดแตวสยสตว เมอเวทนำเสวยอำรมณ ไมวำจะเปนสขเวทนำหรอทกขเวทนำกตำม ถำอำรมณ แรงกลำไมกลนไวได กแสดงออกมำใหเหนปรำกฏ เชน เดกทำรกเมอพอใจ กหวเรำะตบมอ กระโดดโลดเตน เมอไมพอใจกรองไห ดนรน ขนตอมำ เมอ คนรควำมหมำยของกรยำทำทำงมำกขน กใชกรยำเหลำนนเปนภำษำ สอควำมหมำย ใหผอนรควำมรสกและควำมประสงค เชน ตองกำรแสดง ควำมเสนหำกยมแยม กรมกรมชมอยชมำยชำยตำ หรอโกรธเคองกท ำหนำตำถมงทง กระทบ กระแทก ตอมำอกขนหนง มผฉลำดเลอกเอำกรยำทำทำง ซงแสดงอำรมณตำงๆ นนมำเรยบเรยงสอดคลอง ตดตอกนเปนขบวนฟอนร ำ ใหเหนงำม จนเปนทตองตำตดใจคน

2. กำรเซนสรวงบชำ มนษยแตโบรำณมำมควำมเชอถอในสงศกดสทธ จงมกำรบชำ เซนสรวง เพอขอใหสงศกดสทธประทำนพรใหตน

สมปรำรถนำ หรอขอใหขจดปดเปำสงทตนไมปรำรถนำใหสนไป

กำรบชำเซนสรวง มกถวำย สงทตนเหนวำดหรอทตนพอใจ เชน ขำวปลำอำหำร ขนมหวำน ผลไม ดอกไม จนถง กำรขบรอง ฟอนร ำ เพอใหสงทตนเคำรพบชำนนพอใจ ตอมำมกำรฟอนร ำบ ำเรอกษตรยดวย ถอวำเปนสมมตเทพ ทชวยบ ำบดทกขบ ำรงสขให มกำรฟอนร ำรบขวญขนศกนกรบผกลำหำญ ทมชยในกำรสงครำมปรำบขำศกศตร ตอมำกำรฟอนร ำกคลำยควำมศกดสทธลงมำ กลำยเปนกำรฟอนร ำเพอควำมบนเทงของคนทวไป

ภำพท 5 กำรแสดงโซทงบง บชำสงศกดสทธ

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

3. กำรรบอำรยธรรมของอนเดย เมอไทยมำอยในสวรรณภมใหมๆ นน มชนชำตมอญ และชำตขอมเจรญรงเรองอยกอนแลว ชำตทงสองนนไดรบอำรยธรรมของอนเดยไวมำกมำยเปนเวลำนำน เมอไทยมำอยในระหวำงชนชำตทงสองน กมกำรตดตอกนอยำงใกลชด ไทยจงพลอยไดรบอำรย-ธรรมอนเดยไวหลำยดำน เชน ภำษำ ประเพณ ตลอดจนศลปะกำรละคร ไดแก ระบ ำ ละครและโขน

ภำพท 6 ทำร ำตนแบบแมทำจำกประเทศอนเดย ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก http://www.oknation.net/blog/nanathaiart/2013/01/13/entry-1

กอนทจะน ำมำปรบปรงใหเปนรปแบบตำมเอกลกษณของไทย เชน ตวอยำงของเทวรปศวะปำงนำฏรำชทสรำงเปนทำกำรรำยร ำของพระอศวร ซงมทงหมด 108 ทำ หรอ 108 กรณะ โดยทรงฟอนร ำครงแรกในโลก ฌ ต ำบลจทรมพรม เมองมทรำส อนเดยใต ปจจบนอยในรฐทมฬนำดนบเปนคมภรส ำหรบกำรฟอนร ำ แตงโดย พระภรตมนเรยกวำคมภรภรตนำฏยศำสตร ถอเปนอทธพลส ำคญตอแบบแผน กำรสบสำนและถำยทอดนำฏศลปของไทยจนเกดขนเปนเอกลกษณของตนเองทมรปแบบ แบบแผนกำรเรยน กำรฝกหด จำรต ขนบธรรมเนยมมำจนถงปจจบน

นาฏศลปไทยมองคประกอบทส าคญ ๆ ดงตอไปนคอ

ประเภทของนาฏศลปไทย

1) ลลำทำร ำ เปนทำทำงเยองกรำยฟอนร ำทออนชอยสวยงำม แสดงออกของอำรมณ สอควำมหมำยชดเจน 2) ดนตรประกอบ ดนตรเปนสวนประกอบส ำคญทชวยเสรมใหกำรแสดงสมบรณและ สรำงบรรยำกำศ ในกำรแสดงใหสมจรงอกดวย 3) บทรอง สวนใหญจะเปนค ำประพนธประเภทกลอนแปด มควำมไพเรำะสละสลวย คำรม คมคำยและมคตสอนใจ 4) เครองแตงกำย มแบบอยำงเฉพำะตว งดงำมประณต และถกตองตำมลกษณะกำรแสดง

การแสดงนาฏศลปไทยแบงออกเปนประเภทใหญ ๆ ได 4 ประเภท คอ

1) โขน (Khon) 2) ละคร (Drama) 3) ร า และ ระบ า (Thai Dance) 4) การแสดงพนเมอง (Folk Dance)

โขน (Khon) หมำยถง ศลปะกำรแสดงทมงกำรเตนใหเขำจงหวะเพลงดนตรหนำพำทย ผแสดงสวนใหญจะสวมหวโขน นยมใชผชำยแสดง ตวแสดงแบงเปน พระ นำง ยกษ และลง โขนแตงกำยแบบยนเครอง มผพำกยและเจรจำแทน ผแสดงไมตองรองและเจรจำเองเพยงแตท ำทำทำงตำมบทพำกยและค ำรอง เรองทน ำมำแสดงคอ “รำมเกยรต” (Ramakian) ประเภทของโขน แบงออกเปน 5 ประเภท คอ 1. โขนกลำงแปลง 2. โขนโรงนอก หรอโขนนงรำว 3. โขนหนำจอ 4. โขนโรงใน 5. โขนฉำก

ภำพท 7 กำรแสดงโขน ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

1. โขน (Khon)

1. โขนกลางแปลง คอ กำรเลนโขนบนพนดน ณ กลำงสนำม ไมตอง สรำงโรงใหเลน นยมแสดงตอนยกทพรบกน โขนกลำงแปลงไดววฒนำกำรมำจำกกำรเลนชกนำคดกด ำบรรพ เรองกวนน ำอมฤต กำรเลนชกนำคดกด ำบรรพ เลนในพธอนทรำภเษก มปรำกฏใน กฎมณเฑยรบำลสมยกรงศรอยธยำ โขนกลำงแปลงน ำวธกำรแสดงคอ กำรจดกระบวนทพ กำรเตนประกอบหนำพำทย มำจำกกำรเลนชกนำค ดกด ำบรรพ แตเปลยนมำเลนเรองรำมเกยรต และเลนตอนฝำยยกษและฝำยพระรำมยกทพรบกน จงมกำรเตนประกอบหนำพำทย และอำจมบทพำทยและเจรจำบำงแตไมมบทรอง

ภาพท 8 โขนกลางแปลง ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : www. https://www.google.co.th/search?q

2. โขนโรงนอก หรอโขนนงราว เปนกำรแสดงบนโรงมหลงคำ ไมมเตยงส ำหรบตวโขนนง แตมรำวพำดตำมสวนยำวของโรงตรงหนำฉำก (มำน) มชองทำงใหผแสดงเดนไดรอบรำวแทนเตยง มกำรพำกยและเจรจำ แตไมมกำรรอง ปพำทยบรรเลงเพลงหนำพำทย มปพำทย 2 วง เพรำะตองบรรเลงมำก ตงหวโรงทำยโรง จงเรยกวำวงหวและวงทำย หรอวงซำยและวงขวำ วนกอนแสดงโขนนงรำวจะมกำรโหมโรง และใหพวกโขนออกมำกระทงเสำตำมจงหวะเพลง พอจบโหมโรงกแสดงตอนพรำพออกเทยวปำ จบสตวกนเปนอำหำร พระรำมหลงเขำสวนพวำทองของพรำพ แลวกหยดแสดง พกนอนคำงคนทโรงโขน รงขนจงแสดงตำมเรองทเตรยมไว จงเรยกวำ "โขนนอนโรง"

ภาพท 9 โขนโรงนอก หรอโขนนงราว ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

3. โขนหนาจอ คอโขนทเลนตรงหนำจอ ซงเดมเขำขงไวส ำหรบเลนหนงใหญ ในกำรเลนหนงใหญนน มกำรเชดหนงใหญอยหนำจอผำขำว กำรแสดงหนงใหญมศลปะส ำคญ คอกำรพำกยและเจรจำ มดนตรปพำทยประกอบกำรแสดง ผเชดตวหนงตองเตนตำมลลำและจงหวะดนตร นยมแสดงเรองรำมเกยรต ตอมำมกำรปลอยตวแสดงออกมำแสดงหนงจอ แทนกำรเชดหนงในบำงตอน เรยกวำ "หนงตดตวโขน" มผนยมมำกขน เลยปลอยตวโขนออกมำแสดงหนำจอตลอด ไมมกำรเชดหนงเลย จงกลำยเปนโขนหนำจอ และตองแขวะจอเปนประตออก 2 ขำง เรยกวำ "จอแขวะ"

ภำพท 10 โขนหนาจอ ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

4. โขนโรงใน คอ โขนทน ำศลปะของละครในเขำมำผสม โขนโรงใน มปพำทยบรรเลง 2 วงผลดกน กำรแสดงกมทงออกทำร ำเตน ทพำกยและเจรจำตำมแบบโขน กบน ำเพลงขบรองและเพลงประกอบกรยำอำกำร ของดนตรแบบละครใน และมกำรน ำระบ ำร ำฟอนผสมเขำดวย เปนกำรปรบปรงใหววฒนำกำรขนอก กำรผสมผสำนระหวำงโขนกบละครในสมยรชกำลท 1 รชกำลท 2 ทงมรำชกวภำยในรำชส ำนกชวยปรบปรงขดเกลำ และประพนธบทพำกยบทเจรจำใหไพเรำะสละสลวยขนอก โขนทกรมศลปำกรน ำออกแสดงในปจจบนน กใชศลปะกำรแสดงแบบโขนโรงใน ไมวำจะแสดงกลำงแจงหรอแสดงหนำจอกตำม

ภาพท 11 โขนโรงใน ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

5. โขนฉาก เกดขนในสมยรชกำลท 5 เมอมผคดสรำงฉำกประกอบเรองเมอแสดงโขนบนเวท คลำยกบละครดกด ำบรรพ สวนวธแสดงด ำเนนเชนเดยวกบโขนโรงใน แตมกำรแบงเปนชดเปนตอน เปนฉำก และจดฉำกประกอบตำมทองเรอง จงมกำรตดตอเรองใหมไมใหยอนไปยอนมำ เพอสะดวกในกำรจดฉำก กรมศลปำกรไดท ำบทเปนชดๆ ไวหลำยชด เชน ชดปรำบกำกนำสร ชดมยรำพณสะกดทพ ชดชดนำงลอย ชดนำคบำศ ชดพรหมำสตร ชดศกวรญจ ำบง ชดท ำลำยพธหงน ำทพย ชดสดำลยไฟ และปรำบบรรลยกลป ชดหนมำนอำสำ ชดพระรำมเดนดง ชดพระรำมครองเมอง

ภำพท 12 โขนฉำก

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

1.1 ตวพระ สวมเสอแขนยำวปกดน และเลอม มอนทรธนทไหล สวนลำงสวมสนบเพลำ ไวขำงในนงผำยกจบโจงไวหำงหงสทบสนบเพลำ ดำนหนำมชำยไหวชำยแครงหอยอย ศรษะสวมชฎำสวมเครองประดบ

การแตงกายโขน

แบงออกเปน 3 ฝาย คอ ฝายมนษยเทวดา(พระ นาง) ฝายยกษ ฝายลง

ภาพท 13 ตวพระ ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

1.2 ตวนาง สวมเสอแขนสนเปนชนในแลวหมสไบทบ ทงชำยไปดำนหลงยำวลงไปถงนองสวนลำงนงผำยกจบหนำ ศรษะสวมมงกฎ รดเกลำหรอกระบงหนำตำมแตฐำนะของตวละคร ตำมตวสวมเครองประดบ

ภาพท 14 ตวนาง

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

2. ตวยกษ แบงออกเปนระดบตำงๆ คอ พญำยกษ เสนำยกษ และ เขนยกษ พญำยกษ เชน ทศกณฐอนทรชต ไมยรำพ พเภก สหสเดชะ แสงอำทตย จะนงผำเยยรบบทบสนบเพลำเชนเดยวกนกบตวพระ แตไมไวโจงหำงหงส แตจะมผำปดกนหอยลงมำจำกเอว เครองประดบสวนใหญเชนเดยวกนกบตวพระ เพยงแตมเพมขนอกอยำงหนง คอตวพญำยกษ ชนผใหญ

ภำพท 15 ตวยกษ ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q.

3. ตวลง แบงออกเปนพวกๆ ไดแก พญำวำนร เชน หนมำน สครพ องคต ฯลฯ พวกสบแปดมงกฎเชน มำยร เกยร เกสรมำลำ ฯลฯ พวกเตยวเพชร

ภาพท 16 ตวลง

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

ละคร (Drama) หมำยถง ศลปะทแสดงเปนเรองรำว มเหตกำรณ เกยวโยง เปนตอน ๆ มงกำรรำยร ำประกอบเพลงขบรองและดนตร นยมใชผหญงแสดง มจดมงหมำยเพอกอใหเกดควำมรนเรง บนเทงใจ ควำมสนกสนำนเพลดเพลนและสอดแทรกแนวควำมคด คตธรรมและปรชญำแกผดผชม

ภาพท 17 การละครไทย

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

2. ละคร

เปนละครร ำทเกำแกทสด มมำตงแตสมยอยธยำ นบเปนละครชนดแรก ทไทยเรมมกำรแสดงเปนเรอง มกำรรำยร ำตำมบทรองทมเนอเรอง ระยะแรกเรมผแสดงเปนชำยลวน มตวละครเพยง 3 ตว คอ นำยโรง(พระเอก) นำง และตลก หรอจ ำอวด ซงแสดงเปนตวประกอบอนๆ ดวย ตำมเนอเรอง เชน ฤำษ มำ ยกษ พรำน เสนำ

ภาพท 18 ละครชาตร

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

ละครชาตร

เปนละครทพฒนำมำจำกละครชำตร แตเดมคงมตวละครเพยง 3-4 ตว อยำงละครชำตร ตอมำมกำรแสดงละครกนอยำงแพรหลำยทวไปในหมรำษฎร มกำรเลนเรองตำงๆ มำกขน ตองเพมตวละครขนตำมเนอเรอง ผแสดงยงคง เปนชำยลวน แตกำรแตงกำยไดประดษฐเพมเตม เปลยนแปลงใหประณตงำมขน

ละครนอก

ภาพท 19 ละครนอก ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

เปนละครทแสดงในวง ไดน ำวธกำรเลนเดนเรองอยำงละครนอก มำใหเหลำระบ ำในพระรำชฐำนแสดง โดยน ำบททเคยแสดงโขน คอ เรองรำมเกยรต และอณรท มำแสดงโดย นำงในรำชส ำนก จงเรยกวำละครนำงใน หรอละครขำงใน ตอมำเรยกสนๆ วำ ละครใน

ละครใน

ภาพท 20 ละครใน

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

เปนละครทเกดขนในสมยรชกำลท 5 ก ำเนดขน ณ ทบำนเจำพระยำเทเวศร วงศววฒน (ม.ร.ว.หลำน กญชร) ตงอยระหวำงถนนอษฎำงคกบถนนบำนหมอ ชอ " โรงละครดกด ำบรรพ " เจำพระยำเทเวศนวงศววฒนไดเดนทำงไปยโรปในป พ.ศ. 2434 และมโอกำสไดชมโอเปรำ ซงทำนชนชมในกำรแสดงมำก เมอกลบมำจงคดท ำละครโอเปรำใหเปนแบบไทย นอกจำกทำนจะเปนผสรำงโรงละครดกด ำบรรพ สรำงเครองแตงกำยและอปกรณกำรแสดงละคร ดกด ำบรรพ

ละครดกด าบรรพ

ภาพท 21 ละครดกด าบรรพ ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

ด ำเนนเรองดวยกำรรอง บำงครงมตนเสยง และลกครองทงหมด อยำงละครนอก บำงครงตนเสยงรองบรรยำย สวนทเปนค ำพดตวละคร รองเอง ควำมส ำคญอยทถอยค ำ ทงบทรองและบทเจรจำ นยมเลน เรองทเกยวกบตำงชำต ลลำของตำงภำษำตำมทองเรองกำรแตงกำย แตงแบบพนทำง คอมลกษณะผสม แตงตำมเชอชำต และธรรมเนยมของตำงชำต ตำมทองเรอง

ละครพนทาง

ภาพท 22 ละครพนทาง ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

เสภำมก ำเนดมำจำกกำรเลำนทำน เมอกำรเลำนทำนเปนทนยมแพรหลำย ท ำใหเกดมกำรปรบปรงแขงขนกนขน ผเลำบำงทำนจงคดแตงเปนกลอน ใสท ำนอง มเครองประกอบจงหวะ คอ "กรบ" จนกลำยเปนขบเสภำขน เสภำมมำแตโบรำณสมยกรงศรอยธยำ สนนษฐำนวำมขนในสมยสมเดจพระบรมไตรโลกนำถ รำว พ.ศ. 2011 เสภำในสมยโบรำณไมมดนตรประกอบ จนถงสมยพระบำทสมเดจพระพทธเลศหลำนภำลย จงทรงพระกรณำโปรดเกลำฯ ใหมปพำทยบรรเลงประกอบ

ละครเสภา

ภาพท 23 ละครเสภา ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก https://www.google.co.th/search?q

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : www.

ค ำวำ "สงคต" หมำยถง กำรรวมเอำกำรฟอนร ำและกำรละคร พรอมทงดนตรทำงขบรอง และดนตรทำงเครองดวย ละครสงคตหมำยถง ละครทมทงบทพดและบทรองเปนสวนส ำคญเสมอ จะตดอยำงใดอยำงหนงออกไมได ละครสงคตเปนละครทพระบำทสมเดจพระมงกฎเกลำเจำอยหวทรงรเรมขน โดยมววฒนำกำรจำกละครพดสลบล ำ ตำงกนทละครสงคตมบทส ำหรบพด และบทส ำหรบตวละครรองในกำรด ำเนนเรองเทำๆ กน

ละครสงคต

ภาพท 24 ละครสงคต

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

ภาพท 25 ร าฉยฉายพราหมณ

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

ร ำ หมำยถง กำรแสดงทำทำงเคลอนไหวรำงกำยประกอบ จงหวะเพลงรองและดนตร ทเนนทวงทำลลำกำรรำยร ำทงดงำม จะเปนศลปะกำรร ำเดยว ร ำค ร ำหม ร ำอำวธ ร ำท ำบทหรอร ำใชบท จดมงหมำยเพอเปนกำรแสดงฝมอในกำรร ำ เชน ร ำแมบท ร ำสนวล ร ำฉยฉำย ร ำพลำยชมพล ร ำกรช ร ำมโนหรำบชำยญ

ร ำ

3) ร า และ ระบ า (Thai Dance)

ภาพท 26 ระบ าศรชยสงห

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

ระบ า หมำยถง ศลปะกำรแสดงทร ำเปนชดหรอเปนหม มผแสดงตงแต 2 คนขนไป ไมค ำนงถงกำรใชบท ไมแสดงเปนเรองรำว ใชเพลงบรรเลง มเนอรองประกอบหรอไมมเนอรองกได ควำมสวยงำม อยทกำรแปร รปแบบแถวในกำรแสดง ควำมพรอมเพรยงของผแสดง และเครองแตงกำยสวยงำม

ระบ า

ภาพท 27 ระบ ามาตรฐาน เพลง ระบ าเทพบนเทง ภำพ : สปารชาต สวรรณขย

1. ระบ ามาตรฐาน หมำยถง ระบ ำทปรมำจำรยทำงนำฏศลปไดคดประดษฐ ทำร ำไว มควำมงดงำม วำงทำไดเหมำะสมเปนแบบฉบบ สอดคลองกบบทรองและกำรบรรเลง ทำร ำตำยตว ไมควรเปลยนแปลงทำร ำตำมใจชอบ ระบ ำมำตรฐำนนนยมแตงกำยแบบ “ยนเครอง” เชน ระบ ำเทพบนเทง ระบ ำดำวดงส ระบ ำกฤดำภนหำร ระบ ำสบท ระบ ำยองหงด ร ำแมบทเลก ฯลฯ

ระบ า แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

ภาพท 28 ระบ าระบ าเบดเตลด เพลง ระบ ามา

ทมำของภำพ ( ออนไลน).เขำถงไดจำก : https://www.google.co.th/search?q

2. ระบ าเบดเตลด หรอ ระบ าทปรบปรงขน หมำยถง ระบ ำทประดษฐขนใหม ลกษณะทำร ำไมตำยตวจะมกำรเปลยนแปลงไปตลอดเวลำ ขนอยกบเหตกำรณ ตวบคคล ตลอดจนฝมอและควำมสำมำรถของผสอนและผเรยน ควำมส ำคญ อยทควำมพรอมเพรยงของผแสดง ควำมงำมของเครองแตงกำยเชน ระบ ำชมนมเผำไทย ระบ ำนพรตน ระบ ำดอกบว ระบ ำฉง ระบ ำนกเขำ ระบ ำไก ระบ ำครฑ ฯลฯ

ภำพท 29 ทมำของภำพ : www.cks.ac.th/thaidanc

การแสดงพนเมอง (Folk Dance) หมำยถง กำรแสดงศลปะของชำวบำนทมรปแบบกำรแสดงงำย ๆ นยมเลนกนในหมประชำชนแตละทองถน เพอควำมรนเรงในฤดเทศกำลตำง ๆ ไมไดยดถอเปนอำชพหรอเลนเพอ หำรำยได กำรแสดงพนเมองจะมลกษณะกำรแตงกำย กำรรอง กำรร ำ กำรเตน และเครองดนตร เปนเอกลกษณเฉพำะ ของทองถนนน ๆ สะทอนถงวถชวต ควำมเปนอย กำรประกอบอำชพ วฒนธรรม และ ขนบธรรมเนยมประเพณ กำรแสดงพนเมองแบงตำมภำคตำง ๆ 4 ภำค ดงนคอ

4. การแสดงพนเมอง (Folk Dance)

เปนศลปะกำรร ำ และกำรละเลน ทนยมเรยกกนทวไปวำ “ฟอน” มลกษณะกำรแสดงลลำทำร ำทแชมชำ ออนชอย นมนวล และสวยงำม แตกำรแสดงบำงชดไดรบอทธพลจำกศลปะของพมำ เชน ฟอนเลบ ฟอนเทยน ฟอนเงยว ฟอนมำลย ฟอนมำนมย เชยงตำ ฟอนไต ฟอนกงกะหรำ ฟอนโต ฟอนดำบ ฟอนเจง ฟอนบำยศร ตกลองสะบดชย ฟอนสำวไหม ฟอนโยคถวำยไฟ กำรแตงกำยแบบพนบำนภำคเหนอ ดนตรทใชคอ วงดนตรพนบำน เชน วงสะลอ ซอ ซง วงปเจ วงกลองแอว

1. การแสดงพนเมองภาคเหนอ

ภำพท 30 ฟอนเลบ ทมำของภำพ : www.cks.ac.th/thaidanc

2. การแสดงพนเมองภาคอสาน

ภำพท 31 เซงแยไขมดแดง ทมำของภำพ : www.cks.ac.th/thaidanc

แบงไดเปน 2 กลมวฒนธรรมใหญ ๆ คอ กลมอสานเหนอ ไดรบอทธพล จำกศลปะของลำว ซงมกเรยกกำรละเลนวำ “เซง ฟอน และหมอล า” เชน เซงกระตบขำว เซงโปงลำง เซงแหยไขมดแดง ฟอนภไท เซงสวง เซงบองไฟ เซงกะหยง เซงตงหวำย ฯลฯ ใชเครองดนตรพนบำนประกอบดวย แคน พณ ซอ กลองยำวอสำน โปงลำง โหวด ฉง ฉำบ ฆอง และ กรบ สวนกลมอสานใต ไดรบอทธพลจำกศลปะของเขมร มกำรละเลน ทเรยกวำ “เรอม หรอ เรอม” เชน เรอมลดอนเร (ร ำกระทบสำก) ร ำกระโนบตงตอง (ระบ ำตกแตนต ำขำว) ร ำอำไย (ร ำตด) วงดนตรทใชบรรเลงคอวงมโหรอสานใต มเครองดนตร เชน ซอดวง ซอตรวเอก กลองกนตรม พณ ระนำดเอกไม ปสไล กลองร ำมะนำ และเครองประกอบจงหวะ กำรแตงกำยประกอบกำรแสดงแตงแบบวฒนธรรม ของพนบำนอสำน มลกษณะลลำทำร ำและทวงท ำนองดนตรในกำรแสดงคอนขำงกระชบ กระฉบกระเฉง รวดเรว และสนกสนำน

3. การแสดงพนเมองภาคกลาง

ภำพท 32 เตนก ำร ำเคยว ทมำของภำพ : www.cks.ac.th/thaidanc

เปนศลปะกำรร ำ และกำรละเลนของชำวพนบำนภำคกลำง ซงสวนใหญมอำชพเกษตรกรรม ศลปะกำรแสดงจงมควำมสอดคลอง กบวถชวต และเพอควำมบนเทง สนกสนำน เปนกำรพกผอนหยอนใจจำกกำรท ำงำน หรอเมอเสรจจำกฤดเกบเกยว สวนมำกเปนกำรละเลนประเภทกำรรองโตตอบกนระหวำง ฝำยชำยและฝำยหญงโดยใชปฏภำณไหวพรบในกำรรองดนกลอนสด เชน ล ำตด เพลงฉอย เพลงพวงมำลย เพลงเรอ เพลงเกยวขำว เตนก ำร ำเคยว เพลงอแซว เพลงปรบไก เพลงเหยอย ร ำเถดเทง ฯลฯ ใชเครองดนตรพนบำน เชน กลองยำว กลองโทน ฉง ฉำบ กรบ และ โหมง

4. การแสดงพนเมองภาคใต

ภาพท 33 ระบ า รองเงง ทมำของภำพ : www.cks.ac.th/thaidanc

อำจแบงตำมกลมวฒนธรรมได 2 กลม คอ วฒนธรรมไทยพทธ ไดแก กำรแสดงโนรำ หนงตะลง เพลงบอก เพลงนำ วฒนธรรมไทยมสลม ลกษณะกำรแสดงสวนใหญไดรบอทธพลจำกศลปะของมำเลเซย เชน รองเงง ซ ำเปง มะโยง (กำรแสดงละคร) ลเกฮล และ ซละ นอกจำกนยงมระบ ำทปรบปรงมำจำกกจกรรมในวถชวตศลปำชพตำง ๆ เชน ระบ ำรอนแร ระบ ำตำรกปส ระบ ำปำเตะ ระบ ำกรดยำง เปนตน มเครองดนตรประกอบทส ำคญคอ กลองโนรำ กลองโพน กลองโทน ทบ โหมง ปกำหลอ ปไหน ร ำมะนำ ไวโอลน แอคคอเดยน ฯลฯ

ใบงานท 1

ค าชแจง ใหนกเรยนเขยนแผนผงควำมคด แสดงควำมหมำยและทมำของนำฏศลปไทย โดยใหตอยอดควำมคดจำกกรอบทก ำหนดให

เรอง ความหมายและทมาของนาฏศลปไทย

ความหมายของนาฏศลปไทย

ทมาของนาฏศลปไทย

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกทสดเพยงค าตอบเดยว

1. กำรฟอน หมำยถง ขอใด ก. กำรรองร ำบทเพลงแบบพนบำน ข. มหรสพอยำงหนงทแสดงเปนเรองรำว ค. ศลปะกำรรำยร ำทมลลำเฉพำะในทองถนลำนนำ ง. ศลปะกำรแสดงทมงเนนใหเขำจงหวะดนตรหนำพำทย

2. ขอใดไมใชองคประกอบของนำฏศลปไทย ก. กำรแตงกำย ข. จงหวะ ง. เนอรอง ง. สถำนท

3. จำกกำรสนนษฐำน พบวำ นำฏศลปไทยไดรบอำรยธรรมจำกประเทศใด ข. ยโรป ข. ลำว ค. จน ง. อนเดย

4. ควำมหมำยของ นำฏศลป ตำมพจนำนกรม กลำวไววำอยำงไร ก. ศลปะกำรละครหรอกำรฟอนร ำของไทย ข. ควำมช ำชองในกำรฟอนร ำ ค. เปนศลปะแหงกำรละครหรอฟอนร ำ ง. กำรฟอนทมนษยประดษฐขนจำกธรรมชำต

5. กำรรองร ำเปนค ชำย หญง เดนเปนวง เรยกวำร ำอะไร ข. ร ำค ข. ร ำวง ค. ร ำสนวล ง. ร ำฉยฉำย

แบบทดสอบหลงเรยน

.

ความรพนฐานเกยวกบนาฏศลปไทย

6. กำรฟอนมอญ นยมใชแสดงในงำนพธใด ก. งำนแตง ข. งำนบวช ค. ท ำบญขนบำนใหม ง. งำนศพ 7. ในรชกำลใดทอนญำตใหมละครทแสดงดวยผหญงได ก. รชกำลท 7 ข. รชกำลท 5 ค. รชกำลท 6 ง. รชกำลท 4 8. ปจจยทมผลท ำใหศลปะกำรแสดงโขน และละครซบเซำลง ก. นโยบำยของรฐ ข. ยคสมยทเปลยนแปลง ค. สภำพสงคมและวถชวต ง. คำนยม 9. ในสมยจอมพล ป. พบลสงครำม ไดรณรงคใหคนไทยเกดควำมรกชำต จงท ำใหกำรละครตำงๆเนนเรองใด

ก. ควำมบนเทง ข. ปลกใจใหรกชำต ค. สภำพสงคม ง. ละครชวต

10. เซงบงไฟ เปนประเพณของภำคใด ก. ภำคใต ข. ภำคกลำง ค. ภำคอสำน ง . ภำคเหนอ

แบบทดสอบหลงเรยน

เฉลยใบงานท 1 ค าชแจง ใหนกเรยนเขยนแผนผงควำมคด แสดงควำมหมำยและทมำของนำฏศลปไทยโดยใหตอยอดควำมคดจำกกรอบทก ำหนดให

เรอง ความหมายและทมาของนาฏศลปไทย

ความหมายของนาฏศลปไทย

ทมาของนาฏศลปไทย

ศลปะกำรละครหรอฟอนร ำของไทย ควำมช ำชองในกำรละครฟอนร ำ

กำรรองร ำท ำเพลงใหเกดควำมบนเทงใจ

กำรฟอนร ำทมนษยประดษฐขนจำกธรรมชำตดวยควำมประณตลกซง

ศลปะกำรฟอนร ำหรอควำมรแบบแผนของกำรฟอนร ำ

จำกกำรละเลนของชำวบำนในแตละทองถน จำกกำรแสดงทเปนแบบแผน ถำยทอด

จำกปรมำจำรยทำงนำฏศลป

จำกกำรรบอำรยธรรมของอนเดย จำกกำรเลยนแบบธรรมชำต

1. ค 2. ง 3. ง 4. ค 5. ข 6. ง 7. ง 8. ก 9. ข

10. ข

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

บรรณานกรรม

กศยำ แสงเดช. แบบฝก คมอการพฒนาสอการเรยน การสอนทเนนผเรยนเปนส าคญระดบมธยมศกษา.กรงเทพมหำนคร : ส ำนกพมพแมค จ ำกด, 2545.

วชำกำร, กรม, กระทรวงศกษำธกำร. คมอการจดการเรยนรสาระการเรยนรศลปะ . กรงเทพฯ : โรงพมพองคกำรรบสงสนคำและพสดภณฑ, 2545.

วชำกำร, กรม, ศนยพฒนำหลกสตร. เอกสารเสรมความรศลปะ ระดบมธยมศกษาปท 3 กระทรวงศกษาธการ. พมพครงท 2. กรงเทพมหำนคร : โรงพมพครสภำลำดพรำว, 2541.

แนวทางการจดกจกรรมการเรยนการสอนศลปะ โครงการพฒนาการเรยนการสอนทเนนเดก เปนศนยกลางป 2541. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภำ, 2542. รำน ชยสงครำม. (2544). นาฏศลปไทยเบองตน. กรงเทพฯ : องคกำรคำของครสภำ

. (2544). สบสานนาฏศลปไทย. กรงเทพฯ : โรงพมพไทยวฒนำพำนช. . (2545). นาฏศลปไทย. กรงเทพฯ : ไทยวฒนำพำนช. สมลมำลย นมเนตพนธ. (2545). การละครไทย. กรงเทพ : ไทยวฒนำพำนช.

สปำรชำต สวรรณชย ภาพประกอบ,2558

www.cks.ac.th/thaidanc https://www.google.co.th/search?q

รจกผสรางเอกสารประกอบการเรยนการสอนกนนะคะ ชอ นำงสำวสปำรชำต สวรรณชย

ต ำแหนง คร วทยฐำนะ ช ำนำญกำร

สงกด โรงเรยนชยภมภกดชมพล ส ำนกงำนเขตพนทกำรศกษำมธยมศกษำ เขต 30 ส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรศกษำขนพนฐำน

ประวตการศกษา - ประกำศนยบตรนำฏศลปชนสง วทยำลยนำฏศลปรอยเอด

- ปรญญำตร ศษ.บ. สำขำ นำฏศลปไทย สถำบนเทคโนโลยรำชมงคล

ผลงานเดน

ท รายการ รางวล ระดบ ป

การศกษา 1 กำรแขงขนร ำวงมำตรฐำน ระดบ ม.ปลำย เหรยญทอง ระดบภำค 2555 2 กำรแขงขนร ำวงมำตรฐำน ระดบ ม.ปลำย เหรยญทอง ระดบภำค 2556 3 กำรแขงขนวงดนตรพนเมอง(วงโปงลำง) ชนะเลศ ระดบภำค 2556 4 กำรแขงขนร ำวงมำตรฐำน ระดบ ม.ปลำย เหรยญทอง ระดบภำค 2557 5 กำรแขงขนวงดนตรพนเมอง(วงโปงลำง) เหรยญทอง ระดบภำค 2557 6 กำรแขงขนรองเพลงสำกล ม.ปลำย เหรยญทอง ระดบประเทศ 2557 7 กำรแขงขนรองเพลงสำกล ม.ปลำย รองชนะเลศอนดบ 1 ระดบประเทศ 2558 8 กำรแขงขนร ำวงมำตรฐำน ระดบ ม.ปลำย เหรยญทอง ระดบภำค 2558 9 กำรแขงขนวงดนตรพนเมอง(วงโปงลำง) เหรยญทอง ระดบภำค 2558

10 กำรแขงขนเดยวเครองดนตร ม.ปลำย ( แคน ) เหรยญทอง ระดบภำค 2559 11 กำรแขงขนเดยวเครองดนตร ม.ตน ( พณ ) เหรยญทอง ระดบภำค 2559 12 กำรแขงขนเดยวเครองดนตรม.ปลำย (โหวด) เหรยญทอง ระดบภำค 2559 13 กำรแขงขนเดยวเครองดนตร ม.ปลำย( โปงลำง) เหรยญทอง ระดบภำค 2559

14 กำรแขงขนกจกรรมนกเรยนเพอนทปรกษำ (Youth Counselor: YC) ม.4-ม.6

ชนะเลศ ระดบเขตพนทกำรศกษำ

2559

15 กำรแขงขนร ำวงมำตรฐำน ระดบ ม.ปลำย เหรยญทอง ระดบภำค 2560 16 กำรแขงขนวงดนตรพนเมอง(วงโปงลำง) เหรยญทอง ระดบภำค 2560