ระดับของทฤษฏีการพยาบาล levels of nursing...

11
บทคัดย่อ ทฤษฎีการพยาบาลแบ่งออกเป็นสามระดับตามระดับความเป็นนามธรรมของทฤษฎีและ ขอบเขตของทฤษฎี ได้แก่ ทฤษฎีระดับกว้าง ทฤษฎีระดับกลาง และทฤษฎีระดับการปฏิบัติหรือ ทฤษฎีระดับสถานการณ์ที่เฉพาะเจาะจง ทฤษฎีการพยาบาลแต่ละระดับมีความส�าคัญต่อวิชาชีพ การพยาบาลทั้งในการปฏิบัติการพยาบาล การวิจัยทางการพยาบาล และการศึกษาพยาบาล ค�ำส�ำคัญ : ทฤษฎีการพยาบาล ระดับของทฤษฎีการพยาบาล ความส�าคัญของทฤษฎีการพยาบาล Abstract Nursing theories are classified into three levels in terms of their level of abstraction and scope; grand theories, middle range theories, and practice theories or situation-specific theories. Nursing theories in each level have significance on nursing profession including nursing practice, research, and education. Key words: Nursing Theory, Level of Nursing Theories, Significance of Nursing Theories ระดับของทฤษฏีการพยาบาล Levels of Nursing Theories ศรีพรรณ กันธวัง DSN* Seepan Kantawang DSN* * ผู้ช่วยศาสตราจารย์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ * Assistant Professor, Faculty of Nursing, Chiang Mai University

Upload: others

Post on 05-Jan-2020

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ระดับของทฤษฏีการพยาบาล Levels of Nursing ...elearning.nu.ac.th/pluginfile.php/48665/mod_resource...การพยาบาลท งในการปฏ

บทคดยอ ทฤษฎการพยาบาลแบงออกเปนสามระดบตามระดบความเปนนามธรรมของทฤษฎและ

ขอบเขตของทฤษฎ ไดแก ทฤษฎระดบกวาง ทฤษฎระดบกลาง และทฤษฎระดบการปฏบตหรอ

ทฤษฎระดบสถานการณทเฉพาะเจาะจง ทฤษฎการพยาบาลแตละระดบมความส�าคญตอวชาชพ

การพยาบาลทงในการปฏบตการพยาบาล การวจยทางการพยาบาล และการศกษาพยาบาล

ค�ำส�ำคญ : ทฤษฎการพยาบาล ระดบของทฤษฎการพยาบาล ความส�าคญของทฤษฎการพยาบาล

Abstract Nursing theories are classified into three levels in terms of their level of

abstraction and scope; grand theories, middle range theories, and practice theories

or situation-specific theories. Nursing theories in each level have significance on

nursing profession including nursing practice, research, and education.

Key words: Nursing Theory, Level of Nursing Theories, Significance of Nursing

Theories

ระดบของทฤษฏการพยาบาลLevels of Nursing Theories

ศรพรรณ กนธวง DSN* Seepan Kantawang DSN*

* ผชวยศาสตราจารยคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม * Assistant Professor, Faculty of Nursing, Chiang Mai University

Page 2: ระดับของทฤษฏีการพยาบาล Levels of Nursing ...elearning.nu.ac.th/pluginfile.php/48665/mod_resource...การพยาบาลท งในการปฏ

133Nursing Journal Volume 41 No. 3 June-September 2014

Levels of Nursing Theories

บทน�ำ

ทฤษฎการพยาบาล คอ ชดของมโนทศนทางการ

พยาบาลทสมพนธกนอยางเปนระบบเพอน�าเสนอ

ปรากฏการณทางการพยาบาลอยางเปนระบบ โดยมหนา

ทหรอเปาหมายหลกเพอพรรณนา อธบาย ท�านาย หรอ

ควบคมปรากฏการณทางการพยาบาล (King, 1981)

ทฤษฎการพยาบาลแตละทฤษฎประกอบดวยขอตกลง

เบองตน มโนทศนมากกวาสองมโนทศน ความหมายของ

มโนทศน ความสมพนธของมโนทศน และเปาหมายของ

ทฤษฎ (Chinn & Kramer, 2004; Meleis, 2007) ทฤษฎ

การพยาบาลทพฒนาในระยะแรกมขอบเขตกวางและม

ความเปนนามธรรมสงท�าใหมขอจ�ากดในการน�าไปใช ตอ

มาไดมการพฒนาทฤษฎการพยาบาลทมขอบเขตจ�ากด

มากขน มความเปนนามธรรมลดลง ทดสอบได และให

แนวทางในการน�าไปใชในการปฏบตการพยาบาลชดเจน

ขนจงน�าไปสการแบงระดบของทฤษฎการพยาบาล

บทความนมวตถประสงคเพอกลาวถงระดบของของ

ทฤษฎการพยาบาลและความส�าคญของทฤษฎการ

พยาบาลแตละระดบตอวชาชพการพยาบาลทงในการ

ปฏบตการพยาบาล การวจยทางการพยาบาล และการ

ศกษาพยาบาล

กำรแบงระดบของทฤษฏกำรพยำบำล

แนวคดการแบงระดบของทฤษฎการพยาบาลทม

อยปจจบนและทมผกลาวถงกนมาก คอ แนวคดการแบง

ระดบของทฤษฎการพยาบาลของวอลคเกอรและเอแวนท

(Walker & Avant, 1995; 2005) และแนวคดการแบง

ระดบของทฤษฎการพยาบาลของเมลส (Meleis, 1997;

2007; 2012) โดยวอลคเกอรและเอแวนทไดแบงระดบ

ของทฤษฎการพยาบาลออกเปน 4 ระดบ ตามระดบของ

การพฒนาทฤษฎหรอตามระดบความเปนนามธรรมของ

ทฤษฎ ไดแกทฤษฎเมตา ทฤษฎระดบกวาง ทฤษฎระดบ

กลาง และทฤษฎระดบการปฏบตหรอทฤษฎระดบ

สถานการณทเฉพาะเจาะจง ดงน

ทฤษฎเมตา (metatheory) ทฤษฎชนดนไมไดม

องคประกอบของทฤษฎเชนทฤษฎการพยาบาลทวไป แต

เปนการกลาวถงประเดนกวางๆ เกยวกบการวเคราะห

เปาหมายและชนดของทฤษฎทตองการในการพยาบาล

การน�าเสนอและการวพากษวจารณแหลงทมาและวธการ

พฒนาทฤษฎการพยาบาล และการน�าเสนอเกณฑการ

วเคราะหทฤษฎทางการพยาบาลและการประเมนคณคา

ของทฤษฎการพยาบาล แตอยางไรกตามนกวชาการ

ทางการพยาบาลทานอนไมนบทฤษฎเมตาเปนระดบหนง

ของทฤษฎการพยาบาลเนองจากไมมองคประกอบของ

ทฤษฎดงกลาวขางตน

ทฤษฎระดบกวาง (grand theory) เปนทฤษฎการ

พยาบาลทมความเปนนามธรรมสง และน�าเสนอขอบเขต

หรอมมมองระดบกวางเกยวกบเปาหมายและโครงสราง

ของการปฏบตการพยาบาล แตอยางไรกตามทฤษฎการ

พยาบาลระดบกวางทมอยนนมความแตกตางกนในระดบ

ความเปนนามธรรมหรอขอบเขต ทฤษฎการพยาบาล

ระดบกวางนมเปาหมายทแสดงถงมมมองหรอกระบวน

ทศนทชวยใหเขาใจถงมโนทศนและหลกการส�าคญในมม

มองทางการพยาบาลแตกไมชดเจนเทาทฤษฎระดบกลาง

ทฤษฎการพยาบาลระดบกวางนเทยบเทารปแบบแนวคด

(conceptual models) ตามค�ากลาวของฟอวเสทท

(Fawcett, 1995) ซงเปนแนวคดกวางๆ เกยวกบบคคล

กลมคน สถานการณ และเหตการณทอยในความสนใจ

ในสาขาวชาพยาบาลศาสตร ทฤษฎการพยาบาลระดบ

กวางนบวามคณคามากตอสาขาวชาพยาบาลศาสตรและ

วชาชพพยาบาลเนองจากไดใหแนวคดทบงบอกถง

ขอบเขตของสาขาวชาพยาบาลศาสตรโดยแสดงใหเหน

ถงการมมมมองทเฉพาะของสาขาวชาพยาบาลศาสตรซง

นบวามประโยชนมากในการแยกแยะขอบเขตการปฏบต

ทางการพยาบาลออกจากการปฏบตทางการแพทย

ทฤษฎการพยาบาลระดบกวางสวนใหญมการพฒนาขน

ในชวงป 1960s-1980s ตวอยางเชนทฤษฎของโรเจอร

(Rogers, 1970) คง (King, 1981) นวแมน (Neuman,

1982) โอเรม (Orem, 1971) และ พารเซ (Parse, 1981)

ทฤษฎการพยาบาลระดบกวางใหแนวทางกวางๆ ใน

การน�าไปใชในการปฏบตการพยาบาล การศกษา และ

การวจย ทฤษฎการพยาบาลระดบกวางสวนมากมขอ

จ�ากดในการทดสอบเนองจากมมโนทศนทเปนนามธรรม

และไมมตวชวดทสงเกตได รวมทงความสมพนธระหวาง

Page 3: ระดับของทฤษฏีการพยาบาล Levels of Nursing ...elearning.nu.ac.th/pluginfile.php/48665/mod_resource...การพยาบาลท งในการปฏ

134

ระดบของทฤษฏการพยาบาล

พยาบาลสารปท 41 ฉบบท 3 กรกฎาคม-กนยายน พ.ศ. 2557

มโนทศนไมชดเจน ซงฟอวเสททและดาวนส (Fawcett

& Downs, 1992) ใหความเหนและแนวทางทมคณคา

ตอการพฒนาทฤษฎการพยาบาลวาถงแมมโนทศนและ

ขอเสนอของทฤษฎการพยาบาลระดบกวางไมสามารถ

ทดสอบไดโดยตรง แตกสามารถทดสอบไดทางออมโดย

เชอมกบการทดสอบทฤษฎอนทมความเปนรปธรรม

มากกวา

ทฤษฎระดบกลาง (middle range theory) เปน

ทฤษฎการพยาบาลทมจ�านวนมโนทศนไมมากและม

ขอบเขตจ�ากดซงชวยใหสามารถทดสอบทฤษฎระดบ

กลางได และใหแนวทางการใชในการปฏบตการพยาบาล

ทเฉพาะเจาะจงหรอชดเจนขน ทฤษฎระดบกลางทใชใน

การวจยทางการพยาบาลมทงทฤษฎการพยาบาล เชน

ทฤษฎความรสกไมแนนอนในความเจบปวย (Uncertainty

in Illness Theory) ของมเชล (Mishel, 1988) และ

ทฤษฎอาการไมพงประสงค (Theory of Unpleasant

Symptoms) ของเลนซ พวฮ มลลแกน ซปป และกฟท

(Lenz, Pugh, Milligan, Suppe, & Gift, 1997) เปนตน

และทฤษฎระดบกลางของศาสตรอน เชน ทฤษฎ

พฤตกรรมตางๆ

ทฤษฎระดบการปฏบต (practice theory) วอลค

เกอรและเอแวนทไดอธบายลกษณะของทฤษฎการ

พยาบาลระดบการปฏบตโดยใชแนวคดของดคคอฟฟ

และคณะ (Dickoff et al., 1968) และแนวคดของเจคอกซ

(Jacox, 1974) และสรปวาแกนสาระของทฤษฎการ

พยาบาลระดบการปฏบต คอเปาหมายของการปฏบต

ทต องการใหเกดขนและวธการปฏบตทท�าใหบรรล

เปาหมายนน และใชค�าว าทฤษฎระดบการปฏบต

(practice theory) ทฤษฎการเกดสถานการณ

(situational-producing theory) และทฤษฎเชงจดการ

(prescriptive theory) ในความหมายเดยวกน

ส�าหรบเมลส (Meleis, 1997; 2007; 2012) นน

ไดแบงระดบทฤษฎการพยาบาลออกเปน 3 ระดบตาม

ระดบความเปนนามธรรมของทฤษฎโดยมรายละเอยด

ดงน

ทฤษฎระดบกวาง (grand theory) เปนทฤษฎการ

พยาบาลทอธบายความสมพนธระหวางมโนทศนทเปน

นามธรรมหลายมโนทศน นกทฤษฎสรางทฤษฎการ

พยาบาลระดบกว างขนโดยการสง เคราะห จาก

ประสบการณ การสงเกต และผลการวจย ทฤษฎระดบ

กวางนเปนทฤษฎทมความเปนนามธรรมสงสด มขอบเขต

กวางและมขอจ�ากดในการทดสอบ ตวอยางของทฤษฎ

ระดบกวาง เชน ทฤษฎของโรเจอร (Rogers, 1970) คง

(King, 1981) และนวแมน (Neuman, 1982) เปนตน

ทฤษฎระดบกลาง (middle range theory) เปน

ทฤษฎการพยาบาลทมขอบเขตจ�ากดกวาและมความเปน

นามธรรมนอยกวาทฤษฎระดบกวาง มจ�านวนมโนทศน

และขอเสนอนอยกวา เนนการอธบายปรากฏการณท

เฉพาะเจาะจง และสะทอนถงการปฏบตทางคลนก

สามารถใชไดกบผ รบบรการหลายกล มและใชไดกบ

สถานการณทางการพยาบาลหลายอยาง และสามารถ

ทดสอบไดเพราะมมโนทศนทเฉพาะเจาะจง ตวอยางเชน

ทฤษฎความรสกไมแนนอนในความเจบปวย (Uncertainty

in Illness Theory) ของมเชล (Mishel, 1988) ทฤษฎ

ความสขสบาย (Theory of Comfort) ของโกลคาบา

(Kolcaba, 2001) และทฤษฎอาการไมพงประสงค

(Theory of Unpleasant Symptoms) ของเลนซ พวฮ

มลลแกน ซปป และกฟท (Lenz, Pugh, Milligan,

Suppe, & Gift, 1997) เปนตน

ทฤษฎระดบสถานการณทเฉพาะเจาะจง (situation-

specific theory) เปนทฤษฎทเนนปรากฏการณทางการ

พยาบาลทเฉพาะเจาะจงทสะทอนถงการปฏบตทาง

คลนกและจ�ากดเฉพาะกลมผรบบรการกลมใดกลมหนง

ในบรบทหนง ปจจบนยงอยในระหวางการเรมพฒนา

ทฤษฎการพยาบาลระดบสถานการณทเฉพาะเจาะจง

ตวอยางเชนทฤษฎระดบสถานการณทเฉพาะเจาะจง

เกยวกบการใหนมมารดา ประสบการณการหมดประจ�า

เดอนของผหญงอมรกนเชอสายเอเชย และรปแบบการ

ปองกนการตดเชอเอชไอวในเดกวยรน เปนตน

ดงนนจะเหนวาแนวคดการแบงระดบของทฤษฎ

การพยาบาลดงกลาวทงวอลคเกอรและเอแวนท (Walker

& Avant, 1995; 2005) และเมลส (Meleis, 1997;

2007; 2012) อธบายถงการแบงระดบของทฤษฎการ

พยาบาลในทศทางเดยวกน กลาวคอ ระดบของทฤษฎ

Page 4: ระดับของทฤษฏีการพยาบาล Levels of Nursing ...elearning.nu.ac.th/pluginfile.php/48665/mod_resource...การพยาบาลท งในการปฏ

135Nursing Journal Volume 41 No. 3 June-September 2014

Levels of Nursing Theories

การพยาบาลแบงไดเปน 3 ระดบตามระดบความเปน

นามธรรมของทฤษฎและขอบเขตของทฤษฎ ไดแก

ทฤษฎระดบกวาง ทฤษฎระดบกลาง และทฤษฎระดบ

การปฏบตหรอทฤษฎระดบสถานการณทเฉพาะเจาะจง

ควำมส�ำคญของทฤษฎกำรพยำบำลแตละระดบ

ทฤษฎการพยาบาลนบเปนองคความรทางการ

พยาบาลทส�าคญ แสดงถงการเปนสาขาวชาพยาบาลศาสตร

(nursing discipline) งท�าใหวชาชพการพยาบาลไดรบ

การยอมรบในฐานะวชาชพเพราะมองคความรของตนเอง

ทพฒนาขนอยางเปนระบบ ทดสอบได และมขอบเขต

เนอหาวชาทชดเจน ทฤษฎการพยาบาลแตละระดบม

ความส�าคญทงในการปฏบตการพยาบาล การวจย

ทางการพยาบาล และการศกษาการพยาบาลดงตอไปน

ความส�าคญของทฤษฎการพยาบาลในการปฏบต

การพยาบาล เนองจากทฤษฎการพยาบาลระดบกวาง

เปนทฤษฎทบงบอกถงขอบเขตของความร สาขาวชา

พยาบาลศาสตร การใชทฤษฎการพยาบาลระดบกวางใน

การปฏบตการพยาบาลจงชวยใหพยาบาลมขอบเขตของ

การปฏบตทางการพยาบาลทแยกออกจากการปฏบต

ทางการแพทย (Walker & Avant, 2005) การใชทฤษฎ

การพยาบาลระดบกวาง ชวยใหพยาบาลมองผรบบรการ

เปนองครวม และใหการพยาบาลแบบองครวม ทฤษฎ

การพยาบาลระดบกวางใหแนวทางการปฏบตการ

พยาบาลตามขนตอนของกระบวนการพยาบาล กลาวคอ

พยาบาลสามารถใชทฤษฎการพยาบาลเปนกรอบในการ

ประเมนสขภาพผรบบรการ การวนจฉยปญหาและสาเหต

และการใหการพยาบาลตามแนวทางของแตละทฤษฎ

(Meleis, 2007; 2012)

การใชทฤษฎการพยาบาลระดบกลางในการปฏบต

การพยาบาลจะช วยให การปฏบตการพยาบาลม

ประสทธภาพมากขน ทงนเนองจากทฤษฎการพยาบาล

ระดบกลางจะชวยอธบายปรากฏการณทางการพยาบาล

ใหแนวทางในการประเมนปรากฏการณ การก�าหนด

เปาหมายและกจกรรมการพยาบาล รวมทงแนวทางการ

ประเมนผลลพธการพยาบาล (Meleis, 2007; 2012)

ตวอยางการใชทฤษฎการพยาบาลระดบกลางในการ

ปฏบตการพยาบาล เชน การใชทฤษฎความร สกไม

แนนอนในความเจบปวยของมเชล (Mishel, 1988) ใน

การปฏบตการพยาบาลเดกปวยโรคมะเรงและบดา

มารดาชวยใหพยาบาลมความเขาใจปรากฏการณทาง

จตใจของเดกปวยโรคมะเรงและบดามารดา อธบายกลไก

การเกดความรสกไมแนนอน และใหการพยาบาลเพอลด

ความรสกไมแนนอนในความเจบปวยของเดกปวยโรค

มะเรงและบดามารดาตามแนวทางของทฤษฎนรวมกบ

การใชผลการวจยทเกยวของ

ทฤษฎการพยาบาลระดบการปฏบตหรอทฤษฎ

ระดบสถานการณท เฉพาะเจาะจง เปนทฤษฎทม

ความส�าคญตอวชาชพการพยาบาลอยางมากเพราะจะ

ใหความรเกยววธการปฏบตการพยาบาลซงกคอวธการ

บ�าบดทางการพยาบาล (nursing interventions) ท

เฉพาะเจาะจงกบกลมใดกลมหนง การใชทฤษฎการ

พยาบาลระดบการปฏบตหรอทฤษฎระดบสถานการณท

เฉพาะเจาะจงในการปฏบตการพยาบาลจะชวยลดหรอ

แกไขปญหาของผรบบรการได แตปจจบนยงอยในระยะ

ทเรมพฒนาทฤษฎระดบสถานการณทเฉพาะเจาะจงซง

ยงตองมการพฒนาใหเปนทยอมรบตอไป และทฤษฎ

ระดบสถานการณทเฉพาะเจาะจงทเรมพฒนานจะเปน

รปแบบการปฏบตทเฉพาะเจาจงกบผรบบรการกลมใด

กลมหนงในบรบทตางประเทศเชนสหรฐอมรกา สงผลให

มขอจ�ากดในการน�าไปใชในสถานการณหรอบรบททแตก

ตางกนเชนในประเทศอน

ดงนนทฤษฏการพยาบาลทมอยในปจจบนจงม

ความส�าคญตอการปฏบตการพยาบาลมาก การใชทฤษฎ

ระดบกวางในการปฏบตการพยาบาลชวยใหพยาบาล

สามารถระบขอบเขตของการปฏบตการพยาบาล และ

ใหการพยาบาลผรบบรการแบบองครวม การใชทฤษฎ

ระดบกลางในการปฏบตช วยให พยาบาลเข าใจ

ปรากฏการณทเกดขนกบผรบบรการและไดแนวทางการ

ปฏบตการพยาบาล สงเหลานจะสงผลใหพยาบาลมความ

เปนอสระในการปฏบตเพมขน ซงชวยใหวชาชพการ

พยาบาลมความเปนอสระมากขน (Meleis, 2007; 2012)

ความส�าคญของทฤษฎการพยาบาลในการวจย

ทางการพยาบาล

Page 5: ระดับของทฤษฏีการพยาบาล Levels of Nursing ...elearning.nu.ac.th/pluginfile.php/48665/mod_resource...การพยาบาลท งในการปฏ

136

ระดบของทฤษฏการพยาบาล

พยาบาลสารปท 41 ฉบบท 3 กรกฎาคม-กนยายน พ.ศ. 2557

ทฤษฎการพยาบาลมความส�าคญในการวจยและ

การพฒนาความรทางการพยาบาล การท�าวจยทมทฤษฎ

การพยาบาลเปนกรอบแนวคดหรอกรอบทฤษฎการวจย

ท�าใหไดความรทางการพยาบาลเพมพนขนและเปนการ

ทดสอบทฤษฏ ทฤษฎการพยาบาลแตละระดบจะให

แนวทางในการวจยทแตกตางกน มโนทศนและขอเสนอ

ของทฤษฎการพยาบาลระดบกวางถงแมจะมความเปน

นามธรรมสงแตกใหแนวทางในการวจย ตวอยางมโนทศน

ของทฤษฎการพยาบาลระดบกวาง เชน มโนทศนสงกอ

ความเครยดของทฤษฎระบบของนวแมน (Neuman,

1995) ใหแนวทางในการศกษาสงกอความเครยดของเดก

วยรนธาลสซเมย (อ�าพร กอร, 2544) ผลการวจยนท�าให

ไดความรเกยวกบสงกอความเครยดของเดกวยรนธาลส

ซเมยชดเจนขน กลาวคอ ท�าใหทราบวาอะไรคอสงกอ

ความเครยดภายในบคคล สงกอความเครยดระหวาง

บคคล และสงกอความเครยดภายนอกบคคลของเดกวย

ร นธาลสซเมย นอกจากนมโนทศนของทฤษฎการ

พยาบาลระดบกวางใหแนวทางในการวจยโดยใชเปนก

รอบทฤษฎการวจยรวมกบทฤษฎระดบกลาง ตวอยางเชน

มโนทศนผ รบบรการของทฤษฎระบบของนวแมน

(Neuman, 1989) ใหแนวทางในการศกษาปจจยก�าหนด

ความตงใจมพฤตกรรมทางเพศทเสยงตอการตดเชอเอช

ไอวในเดกวยรนชายไทย (Kantawang, 1994) โดยใช

เปนกรอบทฤษฎการวจยรวมกบทฤษฎการกระท�าดวย

เหตผลของแอจเซนและฟชบายน (Ajzen & Fishbein,

1980) ผลการวจยนท�าใหไดความรเกยวกบปจจยก�าหนด

ความตงใจมพฤตกรรมทางเพศทเสยงตอการตดเชอเอช

ไอวในเดกวยรนชายไทยซงสามารถน�าไปใชในการวจย

เพอพฒนาวธการปองกนการมพฤตกรรมทางเพศทเสยง

ตอการตดเชอเอชไอวในเดกวยรนตอไป

ทฤษฎการพยาบาลระดบกลางใหแนวทางในการ

วจยทชดเจนกวาทฤษฎการพยาบาลระดบกวางเนองจาก

มมโนทศนทเปนรปธรรมกวาและทดสอบได ตวอยาง

ทฤษฎการพยาบาลระดบกลาง เชน ทฤษฎความรสกไม

แนนอนในความเจบปวยของ มเชล (Mishel, 1988) ให

แนวทางในการวจยเกยวกบปจจยทมอทธพลตอความ

รสกไมแนนอนในความเจบปวยของเดกปวยโรคมะเรงท

ไดรบเคมบ�าบด (บษบา ทาธง ศรพรรณ กนธวง และ

อจฉราพร ศรภธนาพรรณ, 2555) ส�าหรบทฤษฏการ

พยาบาลระดบการปฏบตหรอทฤษฎระดบสถานการณท

เฉพาะเจาะจง มมโนทศนทเปนรปธรรมและทดสอบได

จงใหแนวทางในการวจยทชดเจน เชน ทฤษฎการเปลยน

ผานสวยหมดประจ�าเดอนของหญงอพยพชาวเกาหล (Im

& Meleis, 1999)

ความส�าคญของทฤษฎการพยาบาลในการศกษา

การพยาบาล

ทฤษฎการพยาบาลระดบกวางใหแนวทางการ

พฒนาหลกสตรพยาบาลศาสตร ตวอยางเชน ผเขยนและ

คณาจารยทเกยวของไดใชทฤษฎระบบของนวแมนเปบก

รอบในการพฒนาหลกสตรพยาบาล ศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการพยาบาลกมารเวชศาสตร คณะพยาบาล

ศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมในป พ.ศ. 2541 2548 และ

2556 โดยใชทฤษฎระบบของนวแมนทงในการพฒนา

ปรชญาของหลกสตร กรอบแนวคดของหลกสตร และ

วตถประสงคของหลกสตร การจดรายวชาของหลกสตร

และการจดเนอหาวชาในรายวชา รวมทงใชในการเรยน

การสอนโดยเฉพาะการฝกปฏบตของนกศกษาซงใช

ทฤษฎระบบของนวแมนเปนกรอบในการปฏบตการ

พยาบาลเดกปวย สงส�าคญคอการสอนใหนกศกษาเหน

ความส�าคญของทฤษฎการพยาบาลและสามารถน�า

ทฤษฏการพยาบาลไปใชในการปฏบตการพยาบาลและ

ในการวจย

สรป

ทฤษฎการพยาบาลแบงเปน 3 ระดบตามระดบ

ความเปนนามธรรมของทฤษฎและขอบเขตของทฤษฎ

ไดแก ทฤษฎระดบกวาง ทฤษฎระดบกลาง และทฤษฎ

ระดบการปฏบตหรอทฤษฎระดบสถานการณทเฉพาะ

เจาะจง ทฤษฎระดบกวางมความเปนนามธรรมสงสด ม

ขอบเขตกวาง มขอจ�ากดในการทดสอบ และใหแนวทาง

การพยาบาลผรบบรการแบบองครวม ทฤษฎระดบกลาง

มความเปนนามธรรมลดลง สามารถทดสอบได เนนการ

อธบายปรากฏการณใดปรากฏการณหนง น�าไปใชไดกบ

ผรบบรการหลายกลมและหลายสถานการณ ทฤษฎ

Page 6: ระดับของทฤษฏีการพยาบาล Levels of Nursing ...elearning.nu.ac.th/pluginfile.php/48665/mod_resource...การพยาบาลท งในการปฏ

137Nursing Journal Volume 41 No. 3 June-September 2014

Levels of Nursing Theories

ระดบการปฏบตหรอทฤษฎระดบสถานการณทเฉพาะ

เจาะจงมความเปนรปธรรมและทดสอบได กลาวถงวธ

การปฏบตการพยาบาลในสถานการณของผรบบรการ

กลมใดกลมหนงจงน�าไปใชไดกบเฉพาะผรบบรการ

กลมนนๆ

เอกสำรอำงอง

บษบา ทาธง ศรพรรณ กนธวง และอจฉราพร ศรภธนาพรรณ (2555). ปจจยทมอทธพลตอความรสกไมแนนอนของ

เดกปวยโรคมะเรงทไดรบเคมบ�าบด. พยาบาลสาร,39(1), 77-90.

อ�าพร กอร (2544). สงกอความเครยดของเดกวยรนธาลสซเมย. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาการ

พยาบาลกมารเวชศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

Ajzen, I., & Fishbein, M. (1980). Understanding attitude and predicting social behavior. Englewood

Cliffs: Prentice Hall.

Chinn, P. L., & Kramer, M. K. (1995). Theory and Nursing: A systematic approach (3rd ed.) St. Louis:

Mosby.

Chinn, P. L., & Kramer, M. K. (2004). Integrated knowledge development in nursing (6thed.). St. Louis:

Mosby Year Book.

Fawcett, J. (1995). Analysis and evaluation of conceptual models of nursing (3rded.). Philadelphia:

F.A. Davis.

Fawcett, J. & Downs, F. (1992). The relationship of theory and research (2nded.). Philadelphia:

F.A. Davis.

Im, E.o., & Meleis, A.I. (1999). Situation-Specific theory of immigrant woman s menopausal transition,

Image: Journal of Nursing Seholarship, 31(4), 333-338.

Jacox, A.K. (1986). Theory construction in nursing: An overview. In L. H. Nicoll (Ed.), Perspectives

on nursing theory (pp. 319-331). Glenview: Scott, Foresman. (Original work published 1974)

Kantawang, S. (1994). Determinants of intentions to engage in HIV-related sexual risk behaviors

among Thai adolescent males. Unpublished Doctoral Dissertation, University of Alabama at

Birmingham, School of Nursing, USA.

King, I.M. (1981). A theory for nursing: Systems, concepts, process. New York: John Wiley & Sons.

Kolcaba, K. (2001). Evolution of the mid range theory of comfort.NursingOutlook,49(2), 86-92.

Lenz, E.R., Pugh, L.C., Milligan, R.A. Suppe, F., & Gift, A. (1997). The middle-range theory of unpleasant

symptoms: An update. Advances in Nursing Science, 19(3), 14-27.

Meleis, A. I. (1997). Theoretical nursing development and progress (3rded.). Philadelphia: Lippincott

Williams & Wilkins.

Meleis, A. I. (2007). Theoretical nursing development and progress (4thed.). Philadelphia: Lippincott

Williams & Wilkins.

Page 7: ระดับของทฤษฏีการพยาบาล Levels of Nursing ...elearning.nu.ac.th/pluginfile.php/48665/mod_resource...การพยาบาลท งในการปฏ

138

ระดบของทฤษฏการพยาบาล

พยาบาลสารปท 41 ฉบบท 3 กรกฎาคม-กนยายน พ.ศ. 2557

Meleis, A. I. (2012). Theoretical nursing development and progress (5thed.). Wolters Kluwer

Health:Lippincott Williams & Wilkins.

Mishel, M.H. (1988). Uncertainty in illness. Image, 20, 225-231.Neuman, B. (1982). The Neuman

systems model: Application to nursing education and practice. Norwalk: Appleton-Century-

Crofts.

Neuman, B. (1989). The Neuman systems model (2nded.). Norwalk: Appleton & Lange.

Neuman, B. (1995). The Neuman systems model (3rded.). Norwalk: Appleton & Lange.

Orem, D.E. (1971). Nursing: Concepts of practice. New York: McGraw-Hill.

Parse, R. R. (1981). Man-living-health: A theory of nursing. New York, NY: Wiley.

Rogers, M.E. (1970). An introduction to the theoretical basis of nursing. Philadelphia: Davis.

Roy, C. & Andrews, H. (1999). The Roy adaptation model (2nded.). Stamford: Appleton & Lange.

Walker, L. O., & Avant, K. C. (1995). Strategies for theory construction in nursing (3rded.). Norwalk,

CT: Appleton & Lange.

Walker, L. O., & Avant, K. C. (2005). Strategies for theory construction in nursing (4thed.). Upper

Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.

Page 8: ระดับของทฤษฏีการพยาบาล Levels of Nursing ...elearning.nu.ac.th/pluginfile.php/48665/mod_resource...การพยาบาลท งในการปฏ

ขาพเจา.................................................................................................................................ตำาแหนง........................................................................

บรษท/หางราน.............................................................................ทอย......................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................

มความประสงคจะลงโฆษณาใน วารสาร “พยาบาลสาร” ขนาดเนอตามน

พยาบาลสาร

วารสาร

ปกหลงเตมหนาสส 10,000.- บาท/4 ฉบบ

ปกหลงดานในสส 10,000.- บาท/4 ฉบบ

เนอในเตมหนาสเดยว 5,000.- บาท/4 ฉบบ

เนอในครงหนาสเดยว 2,500.- บาท/4 ฉบบ

จำานวนผลต 4 ฉบบ/ป จำานวนพมพ 500 เลม/ฉบบ จดสงทวประเทศ

โฆษณาตงแตฉบบท ............. ปท .................................. ถง ฉบบท ....................................... ปท ............................... รวม......................ฉบบ

ขอความทใชโฆษณา..................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................

สงทแนบมา................................................................................................................................................................................................

พรอมใบแจงความลงโฆษณาน ขาพเจาไดสง

เงนสด ธนาณต ตวแลกเงนไปรษณย อนๆ......................................................................................

เปนเงน......................................................................... บาท (..............................................................................................................)

สงจาย ปณ.มหาวทยาลยเชยงใหม ในนามของ นางสาวชลลดา กองสข เจาหนาทงานวารสารพยาบาลสาร คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม 50200 โทร 0-5394-9090, 08-5035-3751 E-mail...

หมายเหต : กรอกลายละเอยดตามแบบฟอรมการลงโฆษณาสงมายงกองบรรณาธการวารสาร “พยาบาลสาร” หรอ นางสาวชลลดา กองสข

สำานกงานวารสาร “พยาบาลสาร” คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

วนท..................... เดอน ..................................พ.ศ. ........................ใบแจงความประสงคลงโฆษณา

ลงชอผสง................................................................................ ลงชอผรบ..............................................................................

Page 9: ระดับของทฤษฏีการพยาบาล Levels of Nursing ...elearning.nu.ac.th/pluginfile.php/48665/mod_resource...การพยาบาลท งในการปฏ
Page 10: ระดับของทฤษฏีการพยาบาล Levels of Nursing ...elearning.nu.ac.th/pluginfile.php/48665/mod_resource...การพยาบาลท งในการปฏ

ใบบอกรบสมาชก “พยาบาลสาร”

วน เดอน ป……...............…………………

เลขทใบเสรจ........................................

ขาพเจา ..............................................................................................................................................................

มความประสงคจะบอกรบเปนสมาชก “พยาบาลสาร” มก�าหนด

3 ป อตราคาสมาชก 700 บาท

5 ป อตราคาสมาชก 1,150 บาท

อนๆ.............................................................................................................................................

ตงแตเดอน............................... พ.ศ. .......................... เดอน .................................. พ.ศ. ..............................

ทอยหรอทท�างานทตดตอไดสะดวก.....................................................................................................................

รหสไปรษณย........................... หมายเลขโทรศพท .......................................e-mail…………………………………….

หรอ ประสงคจะมอบให....................................................................................................................................

ทอยหรอทท�างานในการจดสงวารสาร....................................................................................................................

รหสไปรษณย........................... หมายเลขโทรศพท .......................................e-mail…………………………………….

พรอมใบบอกรบน ขาพเจาไดสง

เงนสด

ธนาณต

ตวแลกเงนไปรษณย

อนๆ..............................................................................................................................................

จ�านวน.......................... บาท (...................................................................................................................)

ออกใบเสรจในนาม..................................................................................................................................

สงจาย ปณ.มหำวทยำลยเชยงใหม ในนามของ นางสาวชลลดา กองสข เจาหนาทวารสาร พยาบาลสาร

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม 50200 โทร 0-5394-9090

ลงชอ...................................................................

หมำยเหต : ทานเคยเปนสามชกของพยาบาลสาร ประมาณ พ.ศ. ....................................

ทานไมเคยเปนสมาชกของพยาบาลสาร

หากทานไมไดรบใบเสรจรบเงนภายใน 1 เดอน หลงจากวนทสงใบบอกรบสมาชก

โปรดตดตอกลบส�านกงานพยาบาลสาร โทร.0-5394-9090, 08-5035-375

#

Page 11: ระดับของทฤษฏีการพยาบาล Levels of Nursing ...elearning.nu.ac.th/pluginfile.php/48665/mod_resource...การพยาบาลท งในการปฏ