วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาพระพทธศาสนา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พทธศกราช ๒๕๖๑

การศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนา ของครบาชยยะวงศษาพฒนา

A STUDY OF THE SKILLFUL MEANS OF KRUBA

CHAIYAWONGSAPHATTHANA IN TEACHING PEOPLE TO BE

MORAL ACCORDING TO BUDDHIST PRINCIPLES

พระทวศกด กตต าโณ (วรกจเจรญวงศ)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาพระพทธศาสนา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พทธศกราช ๒๕๖๑

(ลขสทธเปนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย)

การศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนา ของครบาชยยะวงศษาพฒนา

พระทวศกด กตต าโณ (วรกจเจรญวงศ)

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Arts Buddhist Studies

Graduate School Mahachulalongkornrajavidyalaya University

C.E. 2018

(Copyright by Mahachulalongkornrajavidyalaya University)

A Study of the Skillful Means of Kruba Chaiyawongsaphatthana in Teaching People to be Moral according to Buddhist Principles

Phra Taweesak Kittiñãno (Worakitchareonwong)

ก

ชอวทยานพนธ : การศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลก พระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศษาพฒนา

ผวจย : พระทวศกด กตต าโณ (วรกจเจรญวงศ) ปรญญา : พทธศาสตรมหาบณฑต (พระพทธศาสนา) คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ

: พระอธการสมนก จรโณ, ดร., พธ.บ. (พระพทธศาสนา) ศน.ม. (พทธศาสตรศกษา), ศน.ด. (พทธศาสตรศกษา)

: พระครสรสตานยต, ผศ. ดร., พธ.บ. (บรหารการศกษา) กศ.ม. (บรหารการศกษา), พธ.ด. (พระพทธศาสนา)

วนทส าเรจการศกษา : ๘ มนาคม ๒๕๖๒

บทคดยอ

วทยานพนธเรอง “การศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนา ของครบาชยยะวงศษาพฒนา มวตถประสงคในการศกษาคอ ๑) เพอศกษาประวตและค าสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนา ๒) เพอศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศษาพฒนา ๓) เพอเสนอแนวทางการประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศษาพฒนา ในการสอนประชาชนของพระสงฆไทย เปนการศกษาโดยการใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ โดยใชวธการเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณแบบเชงลก แลวน ามาวเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหา แลวน าเสนอในรปแบบพรรณนา

ผลการศกษาพบวา ครบาชยยะวงศษาพฒนา (พระครพฒนากจจานรกษ) วดพระพทธบาทหวยตม ทานเกดท ต าบลหนกอ อ าเภอล จงหวดล าพน มพนองรวมบดามารดาเดยวกน ๘ คน ครอบครวของทานเปนชาวไรชาวนาทยากจน วถชวตของครบาชยยะวงศษาพฒนาเปนวถชวตทมความล าบาก ค าสอนทส าคญของครบาชยยะวงศษาพฒนา เปนค าสอนในเรองความเชอ ครบาชยยะวงศษาพฒนา ทานเปนผสงเสรมใหชาวเขาเลกบชาความเชอเรองการนบถอผ เลกท าบาป เลกประกอบอาชพทไมสจรต ทานสอนใหปฏบต โดยการเขาวดท าบญ เปนการปลกฝงการสรางความดใหชมชนไดตระหนกในทาน คอ การให การเสยสละ การด ารงชวตโดยยดหลกศล ๕

นอกจากนนครบาชยยะวงศษาพฒนา ยงมกศโลบายและการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาโดยการน าหลกพทธธรรมทใชในการท างาน เปนเรองงาย ๆ ใกลตว เชน อทธบาท ๔ มาปรบใชในการท างาน รกงานทท า ขยนท างาน รบผดชอบงาน และรจกไตรตรองใหถถวน หลกพทธธรรมกบการปฏบตทควบคกบการพฒนาใหเกดความเจรญทงทางดานความคด

ข

สตปญญา และการด ารงชวต ไดแก พรหมวหาร ๔ ศล ๕ หลกการมสวนรวม ความสามคค สงคหะวตถ ๔ อทธบาท ๔ หลกธรรมเหลานลวนเปนประโยชนตอชมชน ในการน ามาพฒนาชมชนใหเกดความเขมแขง และทานไดใชกศโลบายในการเผยแผธรรมะโดยการเลานทาน เพอใหชาวบานไดเขาใจงายพดเปนภาษากะเหรยงหรอภาษาชาวเขา

กศโลบายและการสอนประชาชนของครบาชยยะวงศษาพฒนา ดานความเชอ ครบาชยยะวงศษาพฒนา พยายามทจะสอนชาวเขาใหเขาใจในหลกธรรมค าสงสอนขององคพระสมมาสมพทธเจาโดยใชกศโลบายตางๆ เชน ความเชอการนบถอผปยา ความเชอเรองใจบาน ความเชอเรองการแตงกาย เปนความเชอททานเปนผแสดงธรรมะ เพอใหชาวกะเหรยงเขาใจหลกธรรมและนอมน ามาปฏบตตาม ท าใหชาวกะเหรยงเปลยนความคดและวถชวตกเกดการเปลยนแปลงอยางเหนไดชด เปนการใชเหตผลบนพนฐานความจรง การสรางกจกรรมแบบมสวนรวม เพอใหชาวบานไดท ากจกรรมทางพระพทธศาสนารวมกน อนจะท าใหเกดความรกสามคคในหมบาน

ค

Thesis Title : A Study of the Skillful Means of Kruba Chaiya

wongsaphatthana in Teaching People to be Moral

according to Buddhist Principles

Researcher : Phra Taweesak Kittiñãno (Worakitcharoenwong)

Degree : Master of Arts (Buddhist Studies)

Thesis Supervisory Committee

: Phra Athikan Somnuek Carano, Dr., B.A. (Buddhist

Studies), M.A. (Buddhist Studies), Ph.D. (Buddhist

Studies)

: Phrakru Sirisutanuyut, Asst. Prof. Dr., B.A. (Educational

Administration), M.A. (Education Administration),

Ph.D. (Buddhist Studies)

Date of Graduation : March 8, 2019

Abstract

This thesis entitled “A Study of the Skillful Means of Kruba Chaiya

wongsaphatthana in Teaching People to be Moral according to Buddhist Principles”.

There are three objectives as follows: 1) to study the history and teaching of Kruba

Chaiya wongsaphatthana, 2) to study the skillful means of Kruba Chaiya

wongsaphatthana in teaching people to be moral according to Buddhist principles, and

3) to present the guidelines application of the skillful means of Kruba Chaiya

wongsaphatthana in teaching people of Thai Sangha. This study is a qualitative

research methodology by collecting data from In-depth interview and then analyze

data by analyzing the content and descriptive presentation. This study found that Kruba Chaiya wongsaphatthana (Phrakhru

Phatthanakitchanurak) at Wat Phra Phutthabat Huai Tom, he was born in Han Ko sub-

district, Li district, Lamphun province that there were eight siblings as the same

parents, his family was poor farmers. Lifestyle of Kruba Chaiya wongsaphatthana was

hardship lifestyle. The important teachings of Kruba Chaiya wongsaphatthana was

belief teaching. Kruba Chaiya wongsaphatthana who was promoted hill tribes to stop

worshiping beliefs about ghosts, sin, corrupt career. He taught to practice by going

temple for making merit and cultivating goodness in community that realized to

donate, including giving, sacrificing and living by adhering to five precepts.

Kruba Kruba Chaiya wongsaphatthana had still stratagem and teaching

people towards having morality according to Buddhism principle by applying the

principle of Buddhadhamma to work as a simple matters and close to us such as four

Iddhipãdã in order to adapt to work, love work, diligent working, responsible for work

and knowing ponder scrupulously. The principle and practice coupled with

development in order to achieve prosperity both thoughts, intellect and living,

including the four sublime states of mind, five precepts. The principle of participation,

harmony, four Sanghahavatthus, four Iddhipãdã. These principles were interested to

community in developing community in order to be strong and he used stratagem in

Dhamma propagation by storytelling to make villagers for easy understanding that

spoke Karen language or the language of hill tribes.

ง

The skillful means and teaching people of Kruba Chaiya wongsaphatthana

in beliefs. Kruba Chaiya wongsaphatthana attempted to teach hill tribes to understand

the Buddha’s teaching by applying various stratagems such as belief in village center

(Jai Ban), belief in dress were beliefs that he had shown Dhamma to Karen and

understand the Dhamma principles and take to follow that took Karen to thinking

change and the way of life had changed clearly. Reasoning based on the truth, making

participatory activities in order to allow the villagers to do the Buddhist activities

together that will be caused love and harmony in the village.

จ

กตตกรรมประกาศ วทยานพนธเลมน ส าเรจไดดวยอาศยความอนเคราะหชวยเหลอเปนอยางดยงจาก พระอธการสมนก จรโณ,ดร. ประธานกรรมการควบคมวทยานพนธ และพระครสรสตานยต,ผศ ,ดร. กรรมการควบคมวทยานพนธ ทไดกรณาเปนอาจารยทปรกษาใหค าแนะน าชแนะตรวจแกไขจนท าใหวทยานพนธเลมนส าเรจลงอยางสมบรณ

ผลส าเรจและคณประโยชนอนใดทเกดจากการท างานวจยน ผศกษาขอมอบแดบดามารดาผ ให ช วต ให สต ให ปญญา และเพ อนสหธรรม กน สตหลกส ตรพทธศาสตรมหาบณฑ ต คณะพทธศาสตร สาขาวชาพระพทธศาสนา วทยาลยสงฆล าพนทกคนทใหก าลงใจเสมอมา คณาจารยทประสาทวชา ทานเจาของต าราทผวจยใชเพอการศกษาคนควาทกทาน แตหากวามขอบกพรองใดๆ ทเกดจากการวจยน ผวจยขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว พระทวศกด กตต าโณ ๒๐ มกราคม ๒๕๖๒

ฉ

สารบญ

เรอง หนา

บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ค กตตกรรมประกาศ จ สารบญ ฉ สารบญแผนภาพ ซ ค าอธบายสญลกษณและค ายอ ฌ

บทท ๑ บทน า ๑ ๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา ๑ ๑.๒ ค าถามวจย ๓ ๑.๓ วตถประสงคของการวจย ๔ ๑.๔ ขอบเขตการวจย ๔ ๑.๕ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย ๕ ๑.๖ ทบทวนเอกสารและรายงานการวจยทเกยวของ ๖

๑.๗ วธด าเนนการวจย ๑๓ ๑.๘ ประโยชนทไดรบจากการวจย ๑๔

บทท ๒ ประวตและค าสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนา ๑๕ ๒.๑ พทธวธการสอน ๑๕ ๒.๒ วถชวตของครบาชยยะวงศาพฒนา ๒๓

๒.๓ ค าสอนทส าคญของครบาชยยะวงศาพฒนา ๓๑ ๒.๔ สรปองคความรทไดรบจากการวจย ๔๔

บทท ๓ กศโลบายและการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของ ครบาชยยะวงศาพฒนา ๔๗

๓.๑ หลกพทธธรรมส าคญทครบาชยยะวงศาพฒนาน ามาสอนประชาชน ๔๗ ๓.๒ วธการใชหลกพทธธรรมในการสอนประชาชนของครบาชยยะวงศาพฒนา ๕๗ ๓.๓ กศโลบายในการสอนประชาชนใหมศลธรรมของครบาชยยะวงศาพฒนา ๖๑ ๓.๔ สรปองคความร ๗๐

ช

บทท ๔ แนวทางการประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศษาพฒนาในการสอนประชาชน ของพระสงฆไทย ๗๒ ๔.๑ วธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนาทควรน ามาใช ๗๒

๔.๒ การประยกตวธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนา ๘๑ ๔.๓ สรปองคความร ๘๕

บทท ๕ สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ ๘๘ ๕.๑ สรปผลการวจย ๘๘

๕.๒ อภปรายผล ๙๒ ๕.๓ ขอเสนอแนะ ๙๗

บรรณานกรม ๙๘ ภาคผนวก ๑๐๑ ภาคผนวก ก หนงสอขอความอนเคราะหสมภาษณเพอการวจย ๑๐๒ ภาคผนวก ข แบบสมภาษณเพอการวจย ๑๑๘ ภาคผนวก ค ประมวลภาพประกอบการสมภาษณเพอการวจย ๑๒๔ ประวตผวจย ๑๓๒

ซ

สารบญแผนภาพ

เรอง หนา

แผนภาพท ๒.๑ สรปองคความรค าสอนของครบาชยยะวงศาพฒนา ๔๕ แผนภาพท ๓.๑ สรปองคความรวธการในการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนา ๗๑ แผนภาพท ๔.๑ สรปองคความรการประยกตวธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนา ๘๗

ฌ

ค าอธบายสญลกษณและค ายอ

สญลกษณและค ายอชอคมภรพระไตรปฎก อกษรยอในวทยานพนธน ใชอางองจากคมภรพระไตรปฎกฉบบภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลง

กรณราชวทยาลย พ.ศ. ๒๕๓๙ โดยไดกลาวถงแหลงทมา/เลม/ขอ/หนา ตามล าดบ เชน ข.ธ. (ไทย) ๒๕/๑/๒๓. หมายถง สตตนตปฎก ขททกนกาย ธรรมบท ภาษาไทย เลม ๒๕ ขอ ๑ หนา ๒๓

พระสตตนตปฎก

อง.ตก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย ตกนบาต ข.ธ. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย ธรรมบท ม.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก มชฌมนกาย มลปณณาสก อง.ตก.อ. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย มโนรถปรณ

อง.สตตก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย สตตกนบาต ท.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก ทฆนกาย มหาวคคปาล ข.ธ. (ไทย) = สตตนตปฎก ททกนกาย ธรรมบท

อง.ฉกก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย ฉกกนบาต ม.อ. (ไทย) = สตตนตปฎก มชฌมนกาย อปรปณณาสก ส .ส. (ไทย) = สตตนตปฎก สงยตตนกาย สถาถวรรค

บทท ๑

บทน า

๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา

บทบาทหนาทของพระสงฆ เปนบทบาทจรงในทางปฏบต ทพระสงฆทถกตองตามพระธรรมวนยพงปฏบตกน โดยเฉพาะในดานหลก ๔ ดาน อนไดแก ดานการปกครอง ตองปกครองโดยธรรม เปนธรรมาภบาล ปกครองเพอเกอหนนใหเกดการศกษา ดานการศกษาและการศกษาสงเคราะห ทงทพระสงฆกนเองสอนพระเณรดวยกนเอง และสงเคราะหกลบตร กลธดา เพอใหไดรบการศกษาทถกตอง พรอมทงวชาความร จรณะ ความประพฤต การศกษาทสรางวธคดทเปนสมมาทฏฐ การเรยนรคความสข หนาทบทบาทดานการเผยแผ งานเผยแผเปนงานทนาคาสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ออกเผยแผสประชาชน เปนภารกจทมความสาคญ ในสมยพทธกาลพระพทธองคใชคาวา ไปประกาศพรหมจรรย ประกาศวถชวตอยางพรหม อนเปนชวตทประเสรฐ นนหมายถง พระสงฆตองเปนแบบอยางทดของการดาเนนชวต สงคมสงฆตองเปนสงคมแบบอยางหรอสงคมตนแบบของสงคมชาวบานทดใหได สงคมสงฆตองเปนระเบยบ ตองมการจดระเบยบสงคมสงฆใหด๑ กอนทพระพทธเจาจะเสดจดบขนธปรนพพานพระองคไมไดทรงแตงตงผใดใหเปนศาสดาสบตอจากพระองค นอกจากจะทรงประทานพทธพจนทเปรยบเสมอนเปนตวแทนของพระองคไววา พระธรรมและวนยทเราแสดงแลว บญญตแลวจกเปนศาสดาของเธอทงหลาย เมอเราลวงลบไปแลวนแสดงวาในสมยพระพทธเจายงทรงพระชนมอยนนยงไมมพระไตรปฎกบนทกคาสอนดงทเราทราบกนอยในปจจบน พทธวจนะหรอคาสอนของพระพทธเจาม ชอเรยกกนในสมยนน ๒ อยาง๒ คอ ๑) เรยก พรหมจรย (พรหมจรรย) ดงพทธวจนทตรสเมอครงทรงสงพระอรหนตสาวก ๖๐ รป ไปเผยแผพระศาสนาครงแรกวาจรถ ภกขเว, จารก พหชนหตาย พหชนสขาย โลกานกมปาย, อตถาย หตาย สขาย, เทวมนสสาน เทเสต ภกขเว ธมม อาทกลยาณ มชเฌกลยาณ ปรโยสานกลยาณ สาตถ สพทชน เกวลปรปณณ ปรสทธ พรหมจรย ปกาเสสฯ ภกษทงหลาย พวกเธอจงเทยวไปเพอประโยชนเกอกลแกพหชน เพอความสขแกพหชน เพออนเคราะหโลก เพอประโยชนเกอกล เพอความสขแกเทวดาและ

๑ สมเดจพระมหาสมณะเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส, วนยมข เลม ๒, (หลกสตรนกธรรมชนโท), (กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหามงกฎราชวทยาลย, ๒๕๓๕), หนา ๘๗.

๒ วลกษณ ศรปาซาง, ตนบญลานนา, (เชยงใหม: บรษท วทอนดไซด จากด, ๒๕๕๓), หนา ๑๕.

๒

มนษยทงหลาย ภกษทงหลายพวกเธอจงแสดงธรรมอนงามในเบองตน งามในทามกลาง งามในทสด จงประกาศพรหมจรรย พรอมทงอรรถะและพยญชนะ อนบรสทธบรบรณสนเชง๓

ในลานนาพระสงฆผมศลอนงดงามไมดางพรอย มจรยาวตรเปนทเคารพ แกคนทวไป เปนผปฏบตด สนโดษบวชตงแตเปนเณร และเปนพระ ไมเคยสก และมครอบครวมากอน และถงเวลาอนสมควรแลวชาวบานทงหมดจะพรอมใจกน ยกยอเอา พระรปนนเปนครบา ครบาเจา นน เปนคายกยองในฐานะนกบญ หรอตนบญ เชน ครบาเจาศรวชย นกบญแหงลานนา เปนตน๔ และอกความหมายหนงตามทบณฑตทางอกขระลานนาบางทานกลาววา หมายถง ครบาทเปนเจา คอ มเชอทางเจานายฝายเหนอ เชน ครบาเจาเกษม เขมโก วถครบา ซงเปนแนวทางพระธรรมวนยของพระสงฆหรอครบา วธประพฤตปฏบตทด เปนแบบอยางทดควรแกการยกยองและปฏบตตามเปนแนวทางในการดาเนนชวตตามแนวทางพระพทธศาสนา โดยมครบาปฏบตตนเปนแบบอยางโดยยดหลกไมเบยดเบยนชวตของผอน๕ ในทนขอกลาวอางถงพระครพฒนกจจานรกษ (ครบาวงศ) นบเปนพระอรยสงฆรปหนงของลานนา ไดรบฉายานามวา “เทพเจาชาวกระเหรยง” พระคณทานไดเจรญรอยตามคาสงสอนของพระพทธเจา และไดทมเทเสยสละใหกบงานพระพทธศาสนา สงเคราะหชมชนมาตลอดระยะเวลาอนยาวนาน ปรากฏผลงานใหเหนเปนประจกษจานวนมาก หากแบงงานตามการปกครองคณะสงฆทง ๔ ประการ คอ งานปกครอง งานศกษา งานเผยแผ และงานสาธารณปการ

วดพระพทธบาทหวยตม ตาบลนาทราย ซงเปนถนกาเนดครบาเจาชยวงศาพฒนา และวดโบราณตาง ๆ๖ โดยเฉพาะบานพระบาทหวยตม มการขยายตวของชมชนอยางรวดเรว มการแยกหมบานอยางเปนทางการและถกตองทงหมด ๑๐ หมบาน สาเหตทมประชากรเพมขน คอ การอพยพเขามาของชาวเขาตามญาตพนอง เพอนฝงและบอกตอๆ กน หมบานพระบาทหวยตมเปนหมบานขนาดใหญ สวนใหญเปนชาวเขาเผากะเหรยง ซงเครงครดในการถอปฏบตมงสวรต จงเปนชมชนทมวถชวตเรยบงาย ปฏบตตนทาคาสงสอนของครบาวงศเปนศนยรวมจตใจ ทานมวธการสอน ดวยการทาใหดเปนตวอยาง เชน การไมฉนเนอสตว และสอนลกศษยทเปนพระสงฆ รวมถงชาวบานวา การฉนหรอรบประทานเนอสตว นนเปนการเบยดเบยนชวตผอน ทาใหผอนเดอดรอน การอยรวมกนจานวนมาก จงมการตงกฎกตกาขนในชมชนเพอใหเกดความสงบสขและเชอฟงปฏบตตามคาสอนคร

๓ วนย. (ไทย) ๔/๓๒/๔๐. ๔ พระครอดลสลกตต, ประวตศาสตรพระพทธศาสนาในลานนา, (เชยงใหม: แสงศลป, ๒๕๔๙),

หนา ๒๕๘.

๕ พระครพฒธรรมสนทร (โสดา ทาปน), “บทบาทของพระครพฒนกจจานรกษ (ครบาชยยะวงศาพฒนา) ในการสงเคราะหชมชน”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓), หนา ๑๒๒. ๖ องคการบรหารสวนจงหวดต าบลนาทราย, อาเภอล จงหวดลาพน.

๓

บาวงศ อยางเครงครด คอ ไมบรโภคเนอสตว ไมดม ไมจาหนายของมนเมา และใหทกคนมาทาบญฟงเทศนทกวนพระมการพงพาอาศยและเอออาทรตอกน มความสามคคมการรวมมอกนเปนอยางด มการอนรกษวฒนธรรมของชนเผา เชน การทอผา การแตงกายชดประจาเผาและภาษาพด ในมมมองของคนภายนอกมองวา ชมชนในอาเภอลเปนชมชนทปฏบตตวเปนแบบอยางทด คอ ปฏบตตนตามศล ๕ อยกนดวยความรก อบอน สงทคนภายนอกสมผสได คอ วฒนธรรมชมชน การงดกนเนอสตวเพอไมทาบาปและเบยดเบยนสงทมชวต การถอศลภาวนา การไมดมสราของมนเมา การใชชวตอยอยางพอเพยง การรกและดแลครอบครว การอยรวมโดยกนมประเพณวฒนธรรมเปนตวเชอมโยงความสมพนธของผคนในชมชน สงตาง ๆ เหลานสมาชกในชมชนไดรบการถายทอดองคความร จนกลายเปนแบบแผนในการดารงชวต และใน ป พ.ศ. ๒๕๔๓ หลงจากทครบาวงศมรณภาพลง ประกอบกบกระแสทนนยมจากภายนอกเขามากระทบและแพรขยายตอวฒนธรรมชมชนและชวตความเปนอย การปฏบตตว เรมเปลยนแปลง เลอนรางลงไป แกนนาชมชนกคดหาวธการทจะปองกนและพยายามกลอมเกลาจตใจคนรนหลงใหประพฤตปฏบตเหมอนดงเดมเพอใหวถชวตชมชนกลบมาเหมอนเดม ผอาวโส ผเฒาผแก ในชมชนทยงยดมนในคาสงสอนมอย ทกหมบาน สวนใหญเปนลกศษยครบาวงศและถอปฏบตดาเนนวถชวตตามคาสงสอนของครบาวงศจนถงวนน แตกมชาวเขาบางกลม ทยายมาใหมหรอเยาวชนรนหลงทเตบโต ในสงคมทตองชวยเหลอตวเอง เพอตามกระแสนยม จนหลงลมวฒนธรรมดงเดมของชมชนตนเองทาใหเกดปญหาขนมากมาย ในชมชนในอาเภอล๗

ดงนน ผวจยจงมความสนใจทจะศกษาเรอง “การศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศาพฒนา” เพอศกษาประวตและคาสอนของครบาชยยะวงศาพฒนา เพอศกษากศโลบายและการสอนประชาชนใหม ศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศาพฒนา เพอเสนอแนวทางการประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศาพฒนาในการสอนประชาชนของพระสงฆไทย เพอเปนแนวทางในการสบทอดหลกทางพระพทธศาสนา โดยจะนาไปสการอยรวมกนอยางมความสขของคนในชมชน รวมถงการมความเปนอยทดมความสขอยางยงยน

๑.๒ ค าถามวจย ๑.๒.๑ ประวตและคาสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนามอะไรบาง ๑.๒.๒ กศโลบายและการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศษาพฒนาเปนอยางไร

๗ พระครสรสตาภมณฑ (ศภชย สทธญาโณ), พระชยยะวงศานสสต, (กรงเทพมหานคร: ป.สมพนธการ

พมพ, ๒๕๔๐), หนา ๑๖.

๔

๑.๒.๓ แนวทางการประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศษาพฒนาในการสอนประชาชนของพระสงฆไทยเปนอยางไร

๑.๓ วตถประสงคของการวจย ๑.๓.๑ เพอศกษาประวตและคาสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนา ๑.๓.๒ เพอศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศษาพฒนา ๑.๓.๓ เพอเสนอแนวทางการประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศษาพฒนาในการสอนประชาชนของพระสงฆไทย

๑.๔ ขอบเขตการวจย ๑.๔.๑ ขอบเขตดานเนอหา

ในการศกษาวจยในครงน ผวจยมงศกษาขอบเขตเนอหาเกยวกบการศกษากศโลบาย การสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศษาพฒนาเพอเปนแนวทางในการนาไปประยกตใชสอนประชาชนของพระสงฆ

๑.๔.๒ ขอบเขตดานเอกสาร

ในการศกษาวจยในครงน ผ วจยไดรวบรวมขอมลจากพระไตรปฎกฉบบภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พทธศกราช ๒๕๓๙ อรรถกถา และเอกสารทเกยวของทปรากฏในคมภรทางพระพทธศาสนา เอกสารวชาการ ประเพณวฒนธรรมความเชอ รายงานการวจย วทยานพนธ ขอมลพนฐานตาง ๆ ทเกยวของ

๑.๔.๓ ขอบเขตดานผใหขอมล

ในการศกษาวจยในครงน ผวจยไดกาหนดศกษาขอมลจากบคคล โดยใชวธการสมภาษณ จากพระสงฆ ผนาชมชน ศษย และผทเกยวของกบครบา จานวน ๑๕ รป/คน

๑. พระครอนทวฒคณ เจาคณะอาเภอล ๒. พระครพนจสารธรรม เจาอาวาสวดพระบาทหวยตม ๓. พระครพฒธรรมสนทร รองเจาคณะอาเภอล ๔. พระครถาวรมงคลวฒน เจาอาวาสวดกอทง ๕. พระครอดมคณวฒน เจาอาวาสวดแมปอก ๖. นายสมคด บวตอง กานนตาบลนาทราย ๗. นายนคร แกวอาย กานนตาบลศรวชย

๕

๘. นายกธวชชย นาทรายกานต นายกองคการบรหารสวนตาบลนาทราย ๙. นายสมชาย กลสมพนธชย ผนาชมชนบานหนองเกยง หม ๑๘ ๑๐. นายมนตร คงคารนฤด ผนาชมชนบานพระบาทพฒนาหม ๒๓ ๑๑. นายสมศกด เทยมเพชร ผใหญบานมวงสามป ๑๒. นายแดง ตาคา ผใหญบานบวก ๑๓. นายสพรรณ ใหมเสน ผใหญบานปาไผ ๑๔. สมภาษณ นางบญยง ไชยเมองชน สมาชกสภาองคการบรหารสวนตาบลแมลาน ๑๕. สมภาษณ นายพงษศกด กอเกอตระกล ผนาชมชนบานพระบาทหวยตม หม ๘

๑.๔.๓ ขอบเขตดานพนท ในการศกษาวจยในครงน ผ วจยไดกาหนดพนททใชในการวจยคอ ในเขตอาเภอล ประกอบไปดวย ๘ ตาบล คอ ตาบลล ตาบลนาทราย ตาบลแมตน ตาบลดงดา ตาบลปาไผ ตาบลกอ ตาบลแมลาน และตาบลศรวชย

๑.๔.๔ ขอบเขตดานเวลา ในการศกษาวจยในครงน ผวจยกาหนดระยะเวลาในการทาวจยตงแต เดอนกนยายน พ.ศ. ๒๕๖๑ ถงเดอน มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๒

๑.๕ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย ๑.๕.๑ กศโลบาย หมายถง วธการหรอกลวธในการสรางคณธรรม การกระทาความด วธการอบรม อบายอนแยบคาย โดยงานวจยนมงหมายถง อบายอนแยบคายหรอวธการในการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนาทใชเปนแนวทางในการปฏบตตนใหกบชาวบานในอาเภอล อบายในการนาหลกธรรมคาสอนพระพทธศาสนาไปเผยแผใหประชาชนไดรบนบถอทเปนวธการเฉพาะทครบาชยยะวงศษาพฒนาใชสอนประชาชนใหเกดการปฏบตตามโดยใชหลกพทธธรรมเปนหลก

๑.๕.๒ ศลธรรม หมายถง ศลเปนสงทดงาม อยทกาย ทวาจา ธรรมอยทใจ คอการคงอยหรอปฏบตในสงทดงาม ระเบยบแบบแผน ซงเปนขอหามและขอควรปฏบตเพอเปนเครองควบคมกาย วาจา และใจ ใหมความสงบและความสข มขอบเขตแคบกวาจรยธรรม ซงในงานวจยนมงนาเสนอศลธรรมในมมของการปฏบตตนตามหลกพทธธรรม

๑.๕.๓ หลกพทธธรรม หมายถง หลกธรรมคาสอนเปนเครองยดเหนยวจตใจ เปนคาสอนทพระพทธเจาตรสร และนามาเผยแผสงสอนบคคล ทวไปพทธธรรมในพระพทธศาสนามเปนจานวนมากครอบคลมตงแตเรองพนฐานในการดาเนนชวตจนกระทงถงเรองสงสดทเปนจดหมายของพทธศาสนา ซงเปนหลกทครบาชยยะวงศษาพฒนานามาใชในการสอนประชาชน เพอเปนกรอบในการปฏบตตนของประชาชนในอาเภอล

๖

๑.๕.๔ ครบาชยยะวงศษาพฒนา หมายถง ครบาชยยะวงศษาพฒนา เปนอดตเจาอาวาสวดพระพทธบาทหวยตม ผมศลอนงดงามไมดางพรอย มจรยาวตรเปนท เคารพ แกคนทวไป ทงในจงหวดลาพนและใกลเคยง ซงเปนพระอรยสงฆทเปนทเคารพนบถอของคนในจงหวดลาพนและเปนพระอรยสงฆทนาหลกพทธธรรมมาประยกตใชผานวธการตางๆในการเผยแผและสงสอนประชาชนใหมศลธรรม การปฏบตตนไปในทางทด

๑.๖ ทบทวนเอกสารและงานการวจยทเกยวของ

เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษา กศโลบาย การสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศาพฒนา ซงผวจยไดรวบรวมเอกสาร แนวคดและทฤษฎตางๆ ทเกยวของกบเรองทจะทาการศกษา ไวเปนแนว ดงน

๑.๖.๑ หนงสอ

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) ไดกลาวถงวธคดตามหลกพทธธรรมไวซงในผลงานฉบบนได กลาวถงวาระบบคดมสวนสมพนธกบการดาเนนชวตเพราะระบบคดนนเปนเสมอนหนงแผนทแหงการเดนทางหรอการดาเนนชวตหากมนษยมวธคดทผดยอมจะดาเนนชวตผดตามไปดวยแตอยางไรกตาม หากวามนษยรจกการวางแผนหรอสรางระบบคดทดคอระบบคดทประกอบไปดวยปญญาหรอ สมมาทฏฐ แลวกสามารถทจะกาหนดทศทางในการดาเนนชวตทถกตองได อนงในผลงานฉบบนได กลาวถงระบบคดบางระบบทเกยวของกบการใชอบายหรอกศโลบายในการเอาตวรอดหรอสราง โอกาสใหกบชวต วธหรอระบบคดนนกคอวธคดแบบเหนคณโทษและทางออก หมายความวาการ ดาเนนชวตของมนษยนนหากไมรจกการแยกแยะวาอะไรคอคณ อะไรคอโทษและอะไรคออบายทจะ เปนทางออกของปญหานน มนษยโดยมากกจะตดตนอยกบปญหาไมสามารถทจะแกไขปญหาชวตได เปนผลงานทพยายามชใหเหนวาการมอบายหรอกศโลบายทดยอมมทางออกทดไดเสมอ๘

Bhikshu Sangharashita ไดกลาวไวในผลงานชอวา A Survey of Buddhism วา พระพทธศาสนาไมวาจะเปนพระพทธศาสนาในยคตนหรอยคปลาย เราจะพบวาพระพทธศาสนาได กลาวถงอบายอนเปนกศลหรอกศโลบายไวเหมอนๆกน ดงจะพบวาพระพทธศาสนาในยคตนนนพระ พทธองคทรงแสดงวาพระธรรมคาสอนนนเปนเพยงอปกรณหรอเปนแพมไวสาหรบใหคนขามเมอคน ใดอาศยแพเขาไปถงฝงแลวจะไมสนใจแพเลยกได ซงนยนมความหมายวา การสงสอนธรรมหรอการ ดาเนนชวตกตามมนษยจะตองมหลกการบางอยางเพอทจะกาวผานปญหาและอปสรรคทเกดขนใหได

๘ พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), วธคดตามหลกพทธธรรม, (กรงเทพมหานคร: สานกพมพศยาม ๒๕๔๒), หนา ๔๒.

๗

โดยไมจาเปนทจะตองตดอยในหลกการดงกลาว สวนพระพทธศาสนาเถรวาทไดกลาวถงหลกการดงกลาวไวในหลกของการใชปญญา ๓ ประการมอาย โกศล อปายโกศล และอปายโกศล ซงหลกการดงกลาวเปนหลกการทสามารถนามาแกไขปญหาชวตได๙

จรชาต สนตะยศ ไดกลาวไววา ในเชยงตงคาวา ครบา ถกจดใหเปนสมณะศกดตามระบบพนเมองของเชยงตง ซงตากวาชนสมเดจอาชญาธรรมและสงกวาชนสวาม โดยปกตการถวายสมณะศกดระดบ ครบา จะถวายใหสาหรบพระเถระทมเกยรตคณ มอายตงแต ๔๐ ป พรรษา ๒๐ ขนไป เชน ครบาแสงหลา วดพระธาตสายเมอง ครบาวดหวขวง เจาคณะเมองยอง เปนตน

นอกจากน คาวา ครบา ยงเปนคาทใชเรยกขานพระเถระผทเปนทเคารพนบถอ ไมใชคาทกาหนดขนเพอเรยกขานตวเอง ผทจะเปนครบานนมเงอนไขอย ๓ ขอ คอ

๑. เปนพระสงฆทมอายพรรษามาก (ทงอายและการบวช) ๒. ตองปฏบตดปฏบตชอบ ๓. สรางสงทดงามกบพระพทธศาสนาซงอาจหมายถงศาสนสถานทางพระพทธศาสนา๑๐

พระพรหมคณาภรณ(ป.อ. ปยตโต) ไดกลาวไวในหนงสอเทคนคการสอนของพระพทธเจาวา ในเรองหลกทวไปของการสอนนจะขอแบงเปน ๓ หมวด คอ

๑. ทเปนขอควรคานงตางๆ เกยวกบเนอหาหรอเรองทสอนพวกหนง ๒. เกยวกบตวผเรยนพวกหนง ๓. ทเกยวกบตวการสอนเองพวกหนง

ซงวธสอนทดทสดอยางหนง คอการทาเปนตวอยาง ซงเปนการสอนแบบไมตองกลาวสอนเปนทานองการสาธตใหด แตทพระพทธเจาทรง กระทานนเปนไปในลกษณะททรงเปนผนาทด๑๑

สรป การสอนทด คอการทาเปนแบบอยาง ในทางพระพทธศาสนาพระพทธองคทรงประพฤตตนเปนแบบอยางทด โดยปกตการสงสอนธรรมหรอการ ดาเนนชวตกตามมนษยจะตองมหลกการบางอยางเพอทจะกาวผานปญหาและอปสรรคทเกดขนใหได โดยไมจาเปนทจะตองตดอยในหลกการดงกลาว สวนพระพทธศาสนาเถรวาทไดกลาวถงหลกการดงกลาวไวในหลกของการใชปญญา

๙ Bhikshu Sangharashita, A Survey of Buddhism, (Delhi: L.S.Doraiswamy at

W.Q.jusdge Press), 1966), pp.229-331. ๑๐ จรชาต สนตะยศ, ครบาศรวชยกบคตนยมแบบครบาใหม, (กรงเทพหานคร: บรษทงานดจากด,

๒๕๕๓), หนา ๘๒. ๑๑ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต), พทธวธในการสอน, กรงเทพมหานคร : บรษท พมพสวย

จากด, พมพครงท ๑๘, (๒๕๕๖), หนา ๕๕.

๘

๓ ประการมอายโกศล อปายโกศล และอปายโกศล ซงหลกการดงกลาวเปนหลกการทสามารถนามาแกไขปญหาชวตได โดยผทถายทอดการสอนตองเปนแบบอยางทด เพอใหผปฏบตสามารถปฏบตไดโดยความเคารพ

๑.๖.๒ งานวทยานพนธและงานวจยทเกยวของ

ศ.ดร. แสง จนทรงาม และคณะ ไดศกษาวจยเรอง “วธสอนของพระพทธเจา” สรปไดวา๑๒จากประวตพระพทธศาสนา ทเรมตน ณ ประเทศอนเดย จนกระทงมความเจรญรงเรอง ตอมาไดมการเผยแผพระพทธศาสนาไปยงประเทศตางๆ รวมทงประเทศไทย และอาณาจกรลานนา ซงมฐานะเปนประเทศหนงในสมยนน พระพทธศาสนา มบทบาทในการหลอหลอมจตใจของชาวลานนา ในฐานะทเปนศนยรวมจตใจของศรทธาประชาชน เปนสญลกษณของชาวพทธ เปรยบประดจรากเหงาแหงความเปนชาต มสวนชวยเสรมสรางเอกลกษณของชาวลานนา ท งดานสงคมและวฒนธรรมประเพณทมความโดดเดนเฉพาะตน

สมชาย เหลกเพชร ไดศกษาวจยเรอง “วเคราะหงานของพระสงฆในฐานะทเปนผนาพฒนาชมชน” สรปไดวา๑๓ ความเชอ จดหมาย แนวคด และวธการพฒนาของพระสงฆพฒนาชมชนลานนา และเงอนไขททาใหพระสงฆพฒนาชมชนลานนา มแนวคดความเชอและวธการทางานในแตละแนวทางพระสงฆกลมพระสงฆพฒนาชมชนลานนาเขาไปมสวนรวมในการพฒนาดวยความสมครใจ และมความตนตว เพอกระทากจกรรมเพอสวนรวม มแนวคดในการพฒนาทหลากหลาย ขนอยกบประสบการณในชวตพระสงฆมหนาทชวยเหลอมนษยใหพนจากทกข พนจากสภาพการดอยพฒนา ดอยการศกษา และความยากจน โดยการพงตนเองของชมชน ไมหวงความชวยเหลอจากองคกรภายนอกโดยเฉพาะหนวยงานของรฐ มแนวคดการพฒนาดานเศรษฐกจ เนนปากทองของชาวบานเปนหลก การพฒนาทไมทาลายสงแวดลอม เพราะพระสงฆมาจากพนฐานทางจตใจทรกษาการทางานเพอประโยชนของสวนรวม ชอบเสยสละประสบการณของพระสงฆเองทไดไปพบเหนชมชนทอนทดกวา จงนาแนวคดไปใชในชมชนของตวเอง และมองเหนความ สมพนธระหวางวดกบชมชนทจะตองเกอหนนชวยเหลอกนตามศกยภาพ สวนเงอนไขหรอปจจยททาใหพระสงฆทมแนวทางในการทางานทตางๆกนนน มาจากความพรอมและความตองการของประชาชน ตามสภาพทางเศรษฐกจและสงคมของชมชนและการทางานของพระสงฆไดคานงถงพระธรรมวนย นโยบายคณะสงฆคณะสงฆเปนองคประกอบหลก

๑๒ แสง จนทรงาม, “วธสอนของพระพทธเจา”, (กรงเทพมหานคร: กมลการพมพ,๒๕๒๖), หนา ๕๖. ๑๓ สมชาย เหลกเพชร, “วเคราะหงานของพระสงฆในฐานะทเปนผนาพฒนาชมชน”, วทยานพนธ ศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๓๘).

๙

เนตรชนก โพธารามก ไดศกษาวจยเรอง “วธการประยกตใชพรหมวหาร ๔ เพอการพฒนาสงคม” จากการศกษาพบวา พรหมวหาร ๔ คอ ธรรมเปนเครองอยอยางประเสรฐ เรยกอกอยางหนงวาอปปมญญา คอ ธรรมทแผไปไมมประมาณ เปนหมวดธรรมทมมาตงแตกอนพทธกาล แตการเจรญพรหมวหาร ๔ สมยกอนพทธกาล ไมสามารถนาผปฏบตไปสปรมตถประโยชนได สาหรบการเจรญพรหมวหาร ๔ ตามหลกคาสอนของพระพทธศาสนา มความสาคญ หลายประการ คอ เปนหลกปฏบตพนฐานในการดารงชวต เปนคณธรรมทเกอหนนกรรมดทงหลายใหบรบรณ เปนหลกปฏบตในการเจรญกมมฏฐาน เปนหลกปฏบตซงนาไปสสคตภม เปนพนฐานในการบรรลธรรมขนสงสด และสรางสนตสขใหแกสงคม๑๔

พระปลดประจวบ ทนผลงาม ไดศกษาวจยเรอง “การประยกตใชหลกพทธธรรมในการพฒนาชมชนของพระครพทธธรรมรกษ (บญเทน พทธรกขโต)” ผลการศกษา พบวา ประชาชนสวนใหญไดฟง เขาใจและปฏบตตามคาสอนของทานพระครพทธธรรมรกษในระดบปานกลาง โดยไดฟง เขาใจ และไดปฏบตตามหลกสจจะมากทสด รองลงมาหลกขนต หลกจาคะ และหลกทมะ ตามลาดบ และการเปรยบเทยบความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล กบการประยกตใชหลกพทธธรรมในการพฒนาชมชนของพระครพทธธรรมรกษ พบวา ประชาชนทเปนเพศชายปฏบตตาม คาสอนของพระครพทธธรรมรกษนอยกวาเพศหญง ในดานอาย ผทมอายมากจะปฏบตตามคาสอนของพระครพทธธรรมรกษมากกวาคนทมอายนอย ดานการศกษาผทมการศกษาสงจะปฏบตตาม คาสอนของพระครพทธธรรมรกษมากกวาคนทมการศกษาตา และดานรายไดผทมรายไดนอยหรอมากมความคดเหนตอการประยกตใชหลกพทธธรรมในการพฒนาชมชนของพระครพทธธรรมรกษ ไมแตกตางกน

สวนหลกธรรมทพบในทางพระพทธศาสนาซงสามารถนาเอาหลกธรรมมาพฒนาตนเอง มหลกของสตสมปชญญะ สปปรสธรรม สนโดษ หรโอตตปปะ หลกธรรมในการพฒนาครอบครวมหลกของฆราวาสธรรม ทฎฐธมมกตถประโยชน กลจรฏฐตธรรม นฏฐคเวสนาชณณปฏสงขรณา ปรมตปาน โภชนา อธปจจศลวนตสถาปนา พรหมวหาร โภควภาค อคต และยงมหลกธรรมในการพฒนาสงคมมหลกกลยาณมตร สปปรสธรรม พรหมวหาร อคต และยงพบวาบทบาทของพระสงฆทพฒนาทงตนเองและพฒนาผอนดวยการพฒนาตนเองของพระสงฆคอ การศกษาเลาเรยนการปฏบต จนมความรความสามารถ และยงไดพฒนาสงคมอนดวยการเผยแผหลกธรรมใหเขาใจอยางกวางไกล๑๕

๑๔เนตรชนก โพธารามก, “วธการประยกตใชพรหมวหาร ๔ เพอการพฒนาสงคม”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒), บทคดยอ.

๑๕พระปลดประจวบ ทนผลงาม, “การประยกตใชหลกพทธธรรมในการพฒนาชมชนของพระครพทธธรรมร กษ (บญ เทน พทธร กข โ ต ) ”, การคนคว าอ สระศลปศาสตรมหาบณฑต , (บณฑต วทยาล ย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๕๐).

๑๐

นายรอบทศ ไวยสศร ไดกลาวไวใน “การศกษาวเคราะหพระเครองในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรม” พระเครองเปนกศโลบายอนลกซง เพอดงดดใหผสรางและผใชพระเครองหนมาเขาวด ปฏบตธรรมตามหลกบญกรยาวตถหรอหลกไตรสกขา ซงถอเปนหลกการปฏบตธรรมทสาคญในพระพทธศาสนาไดอยางครบถวนสมบรณ ๑๖

พระครปลดชชวาลย อนาลโย (ปนแกว) ไดศกษาวจยเรอง “การประยกตใชหลกอทธบาท ๔ เพอพฒนาดานการเรยนของนกเรยน มธยมศกษาตอนปลาย จงหวดสมทรปราการ” ผลการวจยพบวา

การประยกตใชหลกอทธบาท ๔ เพอพฒนาดานการเรยนของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย อาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณารายดาน พบวา มการประยกตใชหลกอทธบาท ๔ อยในระดบมากทกดาน ผลการเปรยบเทยบความคดเหนของนกเรยนตอการประยกตใชหลกอทธบาท ๔ เพอพฒนาดานการเรยนของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย อาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ จาแนกตาม เพศ อาย สถานภาพทางครอบครว อาชพของบดา และอาชพของมารดาพบวา นกเรยน ทมเพศ และอาย ทแตกตางกน มความเหนตอการประยกตใชหลกอทธบาท ๔ เพอพฒนาดานการเรยนของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย อาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ ๐.๐๕ และนกเรยนทมสถานภาพครอบครว อาชพบดา และอาชพมารดาทแตกตางกน มความเหนตอการประยกตใชหลกอทธบาท ๔ เพอพฒนาดานการเรยนของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย อาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ ไมแตกตางกน

ขอเสนอแนะการประยกตใชหลกอทธบาท ๔ เพอพฒนาดานการเรยนของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย อาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ พบวา ๑) ควรจดกจกรรมใหนกเรยนไดปฏบตงานรวมกนเพอสรางความสนทสนม และพยายามเปลยนกลมบอยๆ นกเรยนจะไดรจกกนอยางทวถง ๒) ควรใชกจกรรมทฝกการทางานเปนทมบอย เพอฝกการเสยละ ๓) ตองมขอตกลงระหวางนกเรยนถาทางานเสรจเรยบรอยจงจะใหเลน และ ๔) ฝกใหนกเรยนรบฟงปญหาจากเพอนและนาขอมลมาปรบปรง ในการแกปญหา๑๗

๑๖นายรอบทศ ไวยสศร, “การศกษาวเคราะหพระเครองในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรม”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต , (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๐), หนา ก-ข.

๑๗พระครปลดชชวาลย อนาลโย (ปนแกว), “การประยกตใชหลกอทธบาท ๔ เพอพฒนาดานการเรยนของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย จงหวดสมทรปราการ”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต , (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖).

๑๑

พระมหาศกดพชต านสทโธ (ชยด) กลาวไวใน ”ศกษาบทบาทการเผยแผพทธธรรมของพระวสทธาธบด (วระ ภททจาร)” สรปไดความวา พระวสทธาธบด (วระ ภททจาร) เผยแผพทธธรรมดวยพทธวธการสอสาร อนเปนกลยทธในการโนมนาวใจใหผฟงเกดศรทธา กลาหาญ เลอมใส เราใจอยากฟงอยากประพฤตปฏบตตาม เพอความมประสทธภาพ ประสทธผล และเขาถงมหาชน หรอกลมเปาหมายมากยงขน ทงน ทานไดใชสอ ๓ แนว คอ สอบคคล สอมวลชน สอเฉพาะกจ ทานประสบผลสาเรจอยางสงยง สามารถนาไปเปนแบบอยาง หรอประยกตใช ในการเผยแผพทธธรรมของนกเผยแผในปจจบน เพอใหเกดประโยชนอยางยงยวดตอพระพทธศาสนาสบไป๑๘

บญเพลน ยาวชย ไดจดทาวทยานพนธเรองวถครบากบการพฒนาชมชนใหเขมแขง ในชมชนบานหวยตม อาเภอล จงหวดลาพน ไดผลการศกษาดงน๑๙

วถครบาในฐานะเปนทนทางวฒนธรรมวถครบา ในฐานะเปนทนทางวฒนธรรมจากการศกษาพบวา วถครบาในฐานะเปนทนทางวฒนธรรม เปนพนฐานใหเกดแนวความคดในการนาเอาวฒนธรรมทดงามมาพฒนาใหเกดคณคาและมลคา อนสงผลตอวถชวตความเปนอยทดงาม ครบาชยยะวงศาพฒนา เผยแผพระพทธศาสนา ทานไดอบรมสงสอนใหชาวเขาเคารพนบถอพระพทธศาสนา ปฏบตตามแนวคาสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา การปฏบตธรรมใหดเปนตวอยาง สรางอาชพใหชาวกะเหรยง พรอมทดนในการประกอบอาชพเกษตรกรและทอยอาศย อยรวมกนเปนชมชน ทานจงไดสรางผนาชมชน เพอใหงายตอปกครอง ทานไดเมตตาสรางผงเมองของชมชนอยางเปนระเบยบ ทงระบบนา ระบบไฟฟา สาธารณปโภคเพออานวยความสะดวกแกชมชน มการสนทนาธรรมกบผนาชมชนและเผยแผธรรมะใหแกชาวกะเหรยงโดยการเลานทานเพอใหชาวบานไดรจกพจารณาดวยตนเองและทาใหชาวบานไดเขาใจหลกธรรมโดยวธธรรมชาต เพราะธรรมะ คอธรรมชาต ซงเปนทนทางวฒนธรรม ทตรงตามหลกธรรมของพระพทธศาสนา

วถครบากบการพฒนาชมชนใหเขมแขง ในชมชนบานหวยตม จากการศกษาพบวา ครบาชยยะวงศาพฒนา หลงจากททานไดเผยแผธรรมะใหแกชาวกะเหรยงดวยการเลานทาน ทานไดเผยแผพระพทธศาสนามาโดย การเทศนา การอบรมศลธรรม และการประพนธผลงานการประพนธทโดดเดน ในปจจบนทานเปนตวอยางในการกนเจหรออาหารมงสวรต ใหทานสนบสนน

๑๘ พระมหาศกดพชต านสทโธ (ชยด), “ศกษาบทบาทการเผยแผพทธธรรมของพระวสทธาธบด (วระ ภททจาร)”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาธรรมนเทศ, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙), หนา ก-ข.

๑๙ บญเพลน ยาวชย, “วถครบากบการพฒนาชมชนใหเขมแขง ในชมชนบานหวยตม อาเภอล จงหวดลาพน”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร , (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๙), บทคดยอ.

๑๒

กองทนวด โรงเรยน โรงพยาบาล บรณะศาสนสถาน เพอใหชาวบานเขาใจหลกธรรมมากยงขน รวมไปถงการสงเสรมอาชพโดยการสงตวแทนในชมชนเขาไปเรยนดานวชาชพตางๆ กลบมาถายทอดความรสชมชน จนสามารถผลตเปนแหลงเรยนรอาชพมากมาย อาชพเสรมททารายไดใหกบชมชน สรางชอเสยงใหกบชมชนจนถงปจจบนน ทานไดสรางผนาชมชน เพอการปกครองในการพฒนาชมชนบานหวยตมในขณะเดยวกนทานไดใชหลกธรรมพฒนาจตใจ เปนหลกธรรมทใชในการพฒนาใหชมชนเขมแขงตอไป

คณคาเชงจรยธรรมของวถครบา ในฐานะเปนเครองมอพฒนาในชมชน จากการศกษาพบวา คณคาเชงจรยธรรมของวถครบา หมายถง หลกปฏบตท ครบาชยยะวงศาพฒนา ปฏบตโดยใชหลกธรรมทางพระพทธศาสนาเปนแนวทางในการเผยแผธรรม ควบคกบการพฒนาชมชนใหเกดความเจรญทงทางดานความคด สตปญญา และการดารงชวต ทมหลกธรรมคาสอนทางพระพทธศาสนาเปนดง เขมทศ นาทางชวตสความเจรญ ทยงยน เปนคณคาเชงจรยธรรมในทางพระพทธศาสนา ไดแก พรหมวหาร ๔ ศล ๕ สงคหะวตถ ๔ อทธบาท ๔ หลกการมสวนรวมในประชาธปไตย หลกความสามคคและเสยสละ หลกธรรมเหลานลวนเปนคณคาเชงจรยธรรมทครบาชยยะวงศาพฒนา นามาพฒนาชมชนใหเกดความเขมแขงตลอดมาจนถงปจจบน

ผลการสมภาษณ พบวา ผใหขอมลสาคญสวนใหญเนน การบรณาการหลกธรรมมาปรบใชในชมชนบานหวยตมในโอกาสตางๆ และชาวบานเกดความภมใจทมทนทางวฒนธรรมอนลาคาคนในชมชนบานหวยตม ดารงชวตอยางมความสขกบตนทนทางวฒนธรรม ทพวกเขาม ผนาชมชนมแนวทางการพฒนา ชมชนและองคกรใหมความเขมแขงยงขน ในขณะเดยวกนไดอนรกษประเพณวฒนธรรม และสงเสรมอาชพ เพอสรางรายไดใหกบชมชน ทกคนมวถชวตเหมอนกนคอ จะทางานกนทกวน หยดทางานในวนพระ หรอวนศล พาครอบครวมารวมทาบญตกบาตรผก ทกคนทปฏบตตนรกษาศล ภาวนา กนเจหรออาหารมงสวรต ลวนมความสขบนคณธรรมทดงาม

สรป จากวทยานพนธและงานวจยท เก ยวของทาใหทราบวา การสอนในทางพระพทธศาสนา มรปแบบทหลากหลาย แลวแตเหตปจจย หรอสถานการณ เพราะหลกธรรมทางพระพทธศาสนานน สามารถปรบไดเพอการสอนใหเหมาะสมกบบคคล โดยผสอนนนจะตองเปนผททรงความร และประพฤตตนเปนแบบอยางจงจะสามารถทาใหการสอนมประสทธผล นอกจากนนแลว ผสอนตองมกศโลบายในปรบประยกต หลกพทธธรรมเพอใหถกตองกบจรตของผทจะสอนอกดวย

๑๓

๑.๗ วธด าเนนการวจย

การศกษาวจยเรอง การศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศาพฒนาเปนการศกษาวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ผวจยไดกาหนดวธการดาเนนการวจยตามลาดบ ๕ ขนตอน ดงน

๑.๗.๑ รปแบบการวจย

การศกษาวจยเรอง การศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศาพฒนา ผวจยไดใชการวจย โดยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยใชวธการเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณแบบเชงลก (In-dept

Interview) ผใหขอมลสาคญ (Key Informants) ใชวธการศกษาวจยเชงเอกสาร (Documentary

Research) สาเหตทผวจยเลอกใชการศกษาวจยเชงคณภาพเนองมาจากการศกษาครงนเปนการเกบขอมลจงมงไปทการสมภาษณมมมองของพระสงฆาธการและผนาชมชนทมประสบการณจรง

๑.๗.๒ ผใหขอมล

กลมผใหขอมลจานวน ๑๕ คน โดยการเลอกกลมผใหขอมลแบบเจาะจง ตามคณลกษณะของผใหขอมล แบงเปนกลมผใหขอมลไดดงน

๑) สมภาษณ พระครอนทวฒคณ, เจาคณะอาเภอล ๒) สมภาษณ พระครพนจสารธรรม, เจาอาวาสวดพระบาทหวยตม ๓) สมภาษณ พระครพฒธรรมสนทร, รองเจาคณะอาเภอล ๔) สมภาษณ พระครถาวรมงคลวฒน, เจาอาวาสวดกอทง ๕) สมภาษณ พระครอดมคณวฒน, เจาอาวาสวดแมปอก ๖) สมภาษณ นายสมคด บวตอง, กานนตาบลนาทราย ๗) สมภาษณ นายนคร แกวอาย, กานนตาบลศรวชย ๘) สมภาษณ นายกธวชชย นาทรายกานต, นายกองคการบรหารสวนตาบลนาทราย ๙) สมภาษณ นายสมชาย กลสมพนธชย, ผนาชมชนบานหนองเกยง, หม ๑๘ ๑๐) สมภาษณ นายมนตร คงคารนฤด, ผนาชมชนบานพระบาทพฒนา,หม ๒๓ ๑๑) สมภาษณ นายสมศกด เทยมเพชร, ผใหญบานมวงสามป ๑๒) สมภาษณ นายแดง ตาคา, ผใหญบานบวก ๑๓) สมภาษณ นายสพรรณ ใหมเสน, ผใหญบานปาไผ ๑๔) สมภาษณ นางบญยง ไชยเมองชน, สมาชกสภาองคการบรหารสวนตาบลแมลาน ๑๕) สมภาษณ นายพงษศกด กอเกอตระกล, ผนาชมชนบานพระบาทหวยตม หม ๘

๑๔

๑.๗.๓ เครองมอการวจย

การศกษาวจยเรอง การศกษากศโลบาย การสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศาพฒนา ผวจยไดใชเครองมอการวจย โดยการเกบขอมลดวยวธการสมภาษณ โดยมแบบสมภาษณแบบกงโครงสราง

๑.๗.๔ การเกบรวบรวมขอมล ใชในการเกบรวบรวมขอมลใชวธการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณเชงลก

(In-depth Interview) ทงนขอมลทจดเกบรวบรวมในการวจยครงนแบงออกเปน ๒ ประเภทประกอบดวย

๑) ขอมลปฐมภม (Primary Data) คอ การเกบขอมลภาคสนามหรอจากพนทททาการศกษาวจยซงเปนขอมลหลกในการวจยครงนเปนขอมลทไดจากกลมตวอยางโดยการสมภาษณแบบเจาะลก (In-Depth Interview) ทงนเพราะการสมภาษณแบบเจาะลกและทาการบนทกขอมลทไดจากการสนทนาดวยเทปบนทกเสยง

๒) ขอมลทตยภม (Secondary Data) คอ ผ วจยศกษา คนควา เอกสารเรองราวเหตการณตางๆ เกยวกบกศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศษาพฒนาตงแตระยะเรมตนจนถงในปจจบน ของอาเภอล จงหวดลาพน โดยการพฒนาตามวถครบาชยยะวงศาพฒนา จากขอมลทปรากฏในประวตครบาวงศ และประวตชมชนหวยตมรวมถงขอมลอนๆ ทเปนประโยชนตอการวจย เชน การยายถนฐาน การทามาหากน

๑.๗.๕ การวเคราะหขอมล

การวจยครงนผวจยไดกาหนดรปแบบเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ซงขอมลทรวบรวมเกดจากการประมวลเอกสาร และการสมภาษณเชงลก ดงนนการวเคราะหขอมลผวจยดาเนนการโดยจดลาดบเนอหาตามวตถประสงค จากนนจงทาการวเคราะหเนอหา (Content

Analysis) แลวนาเสนอในรปแบบการพรรณนา

๑.๘ ประโยชนทไดรบจากการวจย ๑.๘.๑ ทาใหทราบประวตและคาสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนา ๑.๘.๒ ท า ใหทราบก ศโลบายและการสอนประชาชนใหม ศลธรรมตามหล กพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศษาพฒนา

๑.๘.๓ ทาใหทราบแนวทางการประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศษาพฒนาในการสอนประชาชนของพระสงฆไทย

บทท ๒

ประวตและค าสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนา

การ วจย เร อง การศกษากศโลบายการสอนประชนชนใหม ศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศษาพฒนา ในบทนผวจยไดศกษา ประวตและคาสอนของครบาชยยะวงศาพฒนา ซงสามารถแยกเปนประเดนทเกยวของไดดงน

๒.๑ พทธวธการสอน ๒.๒ วถชวตของครบาชยยะวงศาพฒนา ๒.๓ คาสอนทสาคญของครบาชยยะวงศาพฒนา ๒.๔ สรปองคความรทไดรบจากการวจย

๒.๑ พทธวธการสอน

หากยกเอาผลงานและพระจรยาของพระพทธเจามาพจารณา จะมองเหนแนวทางการบาเพญพทธกจทสาคญหลายอยาง เชน ทรงลมลางความเชอถองมงายในเรองพธกรรมอนเหลวไหลตางๆ โดยเฉพาะการบชายญ ดวยการสอนยาถงผลเสยหายและความไรผลของพธกรรมเหลานนท ทาใหคนเหนแกตว แลวกลบทรงสอนยาหลกการใหทาน เสยสละ สงเคราะหในสงคม ยกเลกระบบความเชอถอระบบวรรณะ ตงคณะสงฆรบคนทกวรรณะใหเขาสความเสมอภาคกน ซงเปนเรองนาศกษาวาพระพทธองคทรงทาอยางไร ทรงใหสทธแกสตรทจะไดรบประโยชนจากพทธธรรม ทรงสงสอนพทธธรรมดวยภาษาสามญทประชาชนใช๑ ทรงปฏเสธโดยสนเชงทจะทาเวลาใหสญเสยไปกบการถกเถยงปญหาท เกยวกบการเกงความจรงทางปรชญา สงทรดวยคาพด ทรงแนะนาดวยคาพด สงทรดวยการเหน ทรงใหเขาด ทรงสอนพทธธรรมโดยปรยายตางๆ เปนอนมาก มคาสอนหลายระดบ ทงสาหรบผครองเรอน ผดารงชวตอยในสงคม ผสละเรอนแลว ทงคาสอนเพอประโยชนทางวตถ และเพอประโยชนลกซงทางจตใจ๒ ซงหากมใชมหาบรษแลวการกระทาอยางนจะเกดขนมไดเลย

๒.๑.๑ ทรงใชบคลกภาพของพระองคเองเปนตวสรางแรงจงใจ ปญจวคคยไดเกดความรสกไมพอใจทเหนพระพทธองคทรงกลบมาเสวยอาหารอก จงพากนหนมาอยทปาอสปตน

๑ วนย. มหา. (บาล) ๗/ ๑๘๑/ ๗๐. ๒ พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), พทธธรรม ฉบบปรบปรงและขยายความ , พมพครงท ๖,

(กรงเทพมหานคร: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๘), หนา ๗-๘.

๑๖

มฤคทายวน เมอพระพทธองคตรสรแลว ดวยพระมหากรณาจงเสดจมาแสดงธรรม ใหกบปญจวคคยทง ๕ ปญจวคคย เหนพระพทธเจาเสดจมาแตไกล กนดหมายกนไมใหลกตอนรบ ไมใหทาการอภวาท แตใหปอาสนะไว ถาทรงประสงคจะนงกนง แตถาไมทรงประสงคกแลวไป แตครนพระพทธเจาเสดจมาถงตางกลมกตกาทตงกนไว พากนลกขนรบและอภวาทกราบไหว และนานาลางพระบาท ตงรองพระบาท ผาเชดพระบาทมาคอยปฏบต พระพทธเจาไดเสดจประทบบนอาสนะ ทรงลางพระบาทแลว พวกภกษปญจวคคยกพากนเรยกพระองคดวยถอยคาตเสมอ คอเรยกพระองควา อาวโส พระพทธเจาทรงตรสหาม และไดตรสวา ตถาคตมากเพอจะแสดงอมตธรรมใหทานท งหลายฟงเมอทานทงหลายตงใจฟง และปฏบตโดยชอบกจะเกดความรจนเขาถงทสดแหงทกขได ภกษปญจวคคยกราบทลคดคานวา เมอทรงบาเพญทกรกรยายงไมไดตรสร เมอทรงเลกเสยจะตรสรไดอยางไร พระพทธเจากยงตรสยนยนเชนนน และภกษปญจวคคยกคงคดคานเชนนนถง ๓ ครง พระพทธองคจงทรงสรางแรงจงใจโดยตรสใหระลกวา “ดกอนภกษทงหลาย พวกเธอยงจาไดหรอวา ถอยคาเชนนเราไดเคยพดแลวในปางกอนแตกาลน”๓ พวกภกษปญจวคคยกระลกไดวา พระองคไมเคยตรสวาจาเชนน จงไดยนยอมเพอฟงธรรม พระพทธเจาเมอทรงเหนวา พวกภกษปญจวคคยมความพรอมตงใจทจะฟงธรรมของพระองคแลว จงไดทรงแสดง ปฐมเทศนา๔ เปนครงแรกททรงแสดงธรรมมผฟงแค ๕ คนเทานน

จะเหนไดวาตอนแรกภกษปญจวคคยไมมความมนใจในพระพทธองค โดยการแสดงอากปกรยาตางๆ ในการตอนรบ เมอพระพทธองคจะแสดงธรรม แมวาพระพทธองคจะตรสยนยนถง ๓ ครงแลวกตาม ภกษปญจวคคยกคดคานทง ๓ ครง แตเมอพระองคตรสวา แตกอนนเราเคยตรสวาจาเชนนหรอไม เปนการกระตกเตอนใจสรางแรงจงใจใหเกดความพรอมในการทจะเรยนร ถงแมจะไมมนใจในตอนแรกแตความศรทธาและความนบถอในพระพทธองคยงคงอย สงเกตไดในขณะใหการตอนรบ เกดการทาผดขอตกลงทนดหมายกนไว พระพทธองคทรงใชความนบถอและความเชอถอทปญจวคคยไดประสบพบเหนเมอครงยงอยกบพระองคมาสรางแรงจงใจ จงเปนสาเหตใหการแสดงปฐมเทศนา ประสบสาเรจหมนวงลอกงจกรพระพทธศาสนาจนถงทกวนน พระพทธองคทรงใชบคลกภาพของพระองคเองเปนตวสรางแรงจงใจ

๒.๑.๒ ทรงใชค าตรสในการสรางความพรอม๕ ยสะเปนบตรเศรษฐในกรงพาราณส มารดาบดาหวงแหนรกษาเปนอยางด จนถงสรางปราสาทใหอยใน ๓ ฤด คนวนหนงยสะกลบตรนนไดรบความบาเรอใหเปนสขดวยดนตรตางๆ บนปราสาททมแตสตรลวน ไดหลบไปกอน สตรทงหลายผ

๓ วนย. มหา. (ไทย) ๔/๑๒/๔๓. ๔ ดรายละเอยดใน วนย. มหา. (ไทย) ๔/๑๗–๒๓/๑๓–๑๗. ๕ ดรายละเอยดใน วนย. มหา. (ไทย) ๔/๒๕–๓๑/๖๒–๗๑.

๑๗

บาเรอหลบภายหลง แตยสะกลบตรไดตนขนกอน และไดเหนอาการตางๆ ของสตรผนอนหลบ ประดจดงซากศพ กเกดความเบอหนายจนถงอทานขนวา ทน วนวายหนอ ทนขดของหนอ แลวกลงจากปราสาทเดนไปออกประตเมองพาราณสตรงไปยงปาอสปตนมฤคทายวน แลวกเดนบนไปอยางนน ในขณะนนพระพทธเจากาลงเสดจเดนจงกรมอย ทรงไดยนเสยงยสะกลบตรบนไปอยางนน ตรสขนวา “ทนไมขดของ ทนไมวนวาย” ยสะกลบตรไดฟงกมความยนดวา ทนไมขดของไมวนวายกนงลง พระพทธเจากตรส อนปพพกถา และอรยส ๔ จบแลว ยสะกลบตรกเกดดวงตาเหนธรรม

ในการสรางแรงจงใจใหกบยสะกลบตรทกาลงเบอหนายจากการเหนภาพดจปาชาผดบของหญงบรวารทงหลาย ขณะทตวเองกาลงเบอหนายสดๆ อยนนกไมรวาจะจดการกบตวเองอยางไร พระพทธองคทรงใช คาพดนากอน คอ ทนไมวนวาย ทนไมขดของ มาเถดยสะ นงลงเราจะแสดงธรรมแกเธอ ทาใหยสะกลบตรเหนทางมความราเรงบนเทงใจ๖ เมอพรอมแลวพระองคจงแสดง อนปพพกถา ในการสรางความพรอมเพอจงใจเขาหาอรยสจ ๔ ตลอดจนบดามารดาภรรยาเกาและสหายของยสะกลบตรอก ๕๕ คน จนทกคนดวงตาเหนธรรม เปนผลใหเกด พระอรหนตเพมขนอก ๕๕องค และอบาสก อบาสกาเกดขนเปนครงแรกในพระพทธศาสนา ซงจะอธบายอนปพพกถาในตอนสรปทายบทตอไป พระพทธองคทรงใชคาตรสในการสรางความพรอมกอนแลวจงทรงใชอนปพพกถาเปนตวสรางแรงจงใจ ตอยสะและญาตพรอมทงสหายทงหลาย

๒.๑.๓ ทรงใชค าพดกระตกใจ๗ ขณะพระพทธเจาเสดจไปตาบลอรเวลา ไดแวะพก ณ โคนตนไมขางทางในปาแหงหนง ไดทรงพบกบภททวคคยกมาร มจานวน ๓๐ คน ซงมาเทยวเลนกนพรอมภรรยาของตน แตสหายคนหนงไมมภรรยา กนาเอาหญงโสเภณมา เมอเผลอหญงโสเภณกลกเอาหอเครองประดบหนไป พากนเทยวตามหา ไดเหนพระพทธเจาประทบนงอย ณ โคนไมตนหนงจงเขาไปเฝาพระพทธเจา และไดทลถามพระพทธเจาวา เหนหญงบางไหม พระผมพระภาคเจาทรงยอนถามวา พวกเธอจะตองการอะไรกบผหญง เลา การแสวงหาผหญงหรอแสวงหาตนนนอยางไหนเปนความดของพวกเธอ ภททวคคยจงตอบวาการแสวงหาตนเปนความดของพวกขาพเจา พระพทธองคจงตรสใหนงลง แลวแสดงธรรม อนปพพกถา แกพวกเขา เมอพระองคทราบวาพวกเขามจตสงบ มจตออน มจตปลอดจากนวรณ มจตเบกบาน มจตผองใสแลว จงทรงแสดงอรยสจ ๔ คอ ภททวคคยไดดวงตาเหนธรรม สงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดาสงนนทงมวลมความดบเปนธรรมดา ไดเกดแกพวกเขา

ในการจงใจแกภททวคคยนพระพทธเจาทรงใชคาถามทกระตกใจกอน คอ การตามหาผหญงหรอการตามหาตวเองอยางไหนดกวากน เพราะทกคนกาลงวนวายอยกบการตามหาหญงโส

๖ ดรายละเอยดใน วนย. มหา. (ไทย) ๔/๒๕/๖๓. ๗ ดรายละเอยดใน วนย. มหา. (ไทย) ๔/๓๖/๘๔–๘๖.

๑๘

เพณทเอาหอเครองประดบไป จตใจจงยงไมพรอม เมอพระพทธองคถามจงทาใหฉกคด และตอบวาการตามหาตวเองดกวา เมอเหนวาพรอมแลวพระพทธองคจงชวนใหนงลง และไดสรางแรงจงใจครงทสองโดยตรสแสดงอนปพพกถา ตอดวงอรยสจ ๔ จนภททวคคยทงหมดดวงตาเหนธรรม และทลขออปสมบท พระพทธองคทรงใชคาพดกระตกใจกอนเมอพรอมแลวจงทรงใชอนปพพกถาสรางแรงจงใจแกภททวคคย

๓.๒.๔ ทรงใชสถานการณในการสรางศรทธา๘ พระบรมศาสดาไดเสดจจารกจากปาอสปตนมฤคทายวนยอนไปยงตาบลอรเวลาเสนานคม ซงเปนตาบลทตรสร มงจะเสดจไปโปรดชฎล ๑,๐๐๐ คน ชฎลเหลานน มหวหนาอย ๓ คน ชอ อรเวลกสสปะ คนหนงมบรวาร ๕๐๐ คน ตงสานกอยตาบลหนง นองคนทสองมชอวา นทกสสปะ มบรวาร ๓๐๐ คน ตงอาศรมพานกอยถดไปอกแหงหนง นองคนสดทองชอวา คยากสสปะ มบรวาร ๒๐๐ คน ตงสานกอยในทอกแหงหนงถดไป พระพทธเจาไดเสดจไปยงสานกของอรเวลกสสปะกอน อรเวลกสสปะนนสาคญตนวาเปนพระอรหนต จงเปนบคคลทมทฏฐมานะสงมาก๙ พระพทธองคจงทรงใช อทธปาฏหารย คอ แสดงฤทธตางๆ อาเทสนาปาฏหารย แสดงวธดกใจ ตางๆ ในการเตรยมความพรอมเพอทจะสรางแรงจงใจ จนอรเวลกสสปะคลายจากความสาคญผดนน และทลขออปสมบท พระพทธเจากตรสใหไปบอกบรวารเสยกอน เมอบอกบรวารๆ เหนชอบดวย จงพรอมกนนาเครองสาหรบชฎลบรขารลอยทงนาจนหมด แลวทลขออปสมบท พระพทธเจาทรงอนญาต ฝายนทกสสปะและคยากสสปะ เหนบรขารของพชายและบรวารลอยนามาคดวาเกดอนตรายแกพและคณะกตามกนมา เหนพและคณะอปสมบทเปนพระภกษ กพากนลอยบรขารชฎลของตนทลขออปสมบท พระพทธเจาทรงอนญาต จงเปนอนวาชฎลรวม ๑,๐๐๐ คน ไดอปสมบทเปนภกษในพระพทธศาสนา

การสรางแรงจงใจใหกบชฎล ๓ พนอง พระพทธเจาทรงเรมตนทอรเวลกสสปะกอนจะเหนไดวาอรเวลกสสปะเปนพใหญสด มบรวารมากทสด เปนผนาในหมชฎล และมทฏฐมานะอยางแรงกลาเพราะสาคญตนวาเปนพระอรหนต และเขาใจวาพระพทธเจาไมไดเปนพระอรหนตพระพทธเจาทรงสรางแรงจงใจกบอรเวลกสสปะดวยปาฏหารย ๓๑๐ โดยเรมทอทธปาฏหารย การแสดงฤทธใหเปนอศจรรย และอาเทศนาปาฏหารย การทายใจตางๆ จนอรเวลกสสปะหมดทฏฐมานะทลขออปสมบท เปนเหตใหนองทงสองและบรวารทงหมดขออปสมบทตาม เมอเตรยมการขนแรกเสรจแลวพระพทธเจาจงใช อนสาสนปาฏหารย คาสอนทเปนจรงสอนใหเหนจรง นาไปปฏบตไดผลสมจรง เปนอศจรรย พระพทธเจาทรงนาพระภกษสงฆคณะใหมทงพนรป เสดจไปยงตาบล คยาสสะและ

๘ ดรายละเอยดใน วนย. มหา. (ไทย) ๔/๓๗–๕๔/๘๗–๑๐๔. ๙ ดรายละเอยดใน วนย. มหา. (ไทย). ๔/๓๗–๕๑/๔๕–๖๐. ๑๐ พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม, พมพครงท ๑๒,

(กรงเทพมหานคร : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖), หนา ๙๖.

๑๙

ณ ตาบลนพระองคไดทรงแสดง อาทตตปรยายสตร๑๑ พระองคทรงเรมพระสตรดวยพระดารสวา “สพพ ภกขเว อาทตต” แปลวา”ภกษทงหลาย สงทงปวงลกเปนไฟหมดแลว” ชฎลทงหลายเปนผบชาไฟ มชวตเกยวของกบไฟมาโดยตลอด ประสบการณและความคดคานงตางๆ กพวพนอยกบเรองบชาไฟ แมเลกบชาไฟแลว เรองพธกรรม กจวตร ทเกยวกบไฟกยงคงอยในความทรงจา เมอพระพทธเจาตรสเรองเกยวกบไฟ เกยวกบการลกไหมเผาผลาญ กเปนทสนใจ เปนการสรางแรงจงใจชฎลใหเพลนคดไปตามกระแสธรรมเทศนาไดงาย๑๒ ผลจากการเทศนาพระสตรนทาใหเกดพระอรหนตขนในโลกอก ๑,๐๐๐ องค พระพทธองคทรงใชปาฏหารย ๓ และการตรสเรองไฟเปนตวสรางแรงจงใจกบชฎลทงหมด

๓.๒.๕ ทรงใชบคคลตวอยางในการอธบาย๑๓ พระพทธเจาไดเสดจมงสกรงราชคฤห เพอทรงเปลองปฏญญาททรงใหไวแกพระเจ าพมพสาร อกอยางหนงเพอทรงประดษฐานพระพทธศาสนาในทเจรญกอน พระเจาพมพสารพรอมดวยพราหมณคหบดชาวมคธ ๑๒ นหต๑๔ เสดจเขาเฝาพระพทธเจา ครนถงจงถวายบงคมพระผมพระภาคเจา แลวประทบนง ณ ทควรสวนขางหนง สวนพราหมณคหบดชาวมคธ ๑๒ นหต บางพวกถวายบงคมพระพทธเจา บางพวกไดทลปราศรยกบพระพทธเจา บางพวกยกมอไหวไปทางพระพทธเจาบางพวกประกาศชอและตระกล บางพวกนงนงอย พราหมณและคหบดชาวมคธ ๑๒นหตนนไดมความสงสยวา ทานใดระหวางองคสมเดจพระพทธเจากบอรเวลกสสปใครเปนอาจารยใคร พระพทธองคจงลบความสงสยนนโดยตรสถามอรเวลกสสป วาเหตใดจงเลกบชาไฟ อรเวลกสสปจงบอกสาเหตทงหมดแลวเขามาแสดงความเคารพพระพทธเจาพรอมกบประกาศวาพระพทธองคเปนพระศาสดาของทาน และทานเปนศษยของพระพทธเจา พราหมณคหบดชาวมคธทงหมดจงเขาใจ พระพทธเจาจง ทรงแสดงอนปพพกถา กอน เมอทรงทราบวา พวกเขามจตสงบ มจตออนมจตปลอดจากนวรณ มจตเบกบาน มจตผองใสแลว จงทรงแสดงพระธรรมเทศนาคออรยสจ ๔ พราหมณคหบดชาวมคธ ๑๑ นหต ซงมพระเจาพมพสารเปนประมข ไดดวงตาเหนธรรมพราหมณคหบดอก ๑ นหต แสดงตนเปนอบาสก

การสรางความพรอมใหเกดขนกบพระเจาพมพสารและบรวารทง ๑๒ นหตนนพระพทธองคทรงอาศยพระอรเวลกสสป เพราะกอนทพระอรเวลกสสปจะมาอปสมบทในพระพทธศาสนานน ไดเปนอาจารยและเจาสานกทใหญมากแหงหนงในแควนมคธ มผนบถอมาก มบรวารมาก พราหมณ

๑๑ วนย. มหา. (ไทย) ๖/๕๕/๗๘, ส. สฬ. (ไทย) ๒๗/๓๑/๒๔.

๑๒ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต), พทธวธในการสอน, พมพครงท ๑๑, (กรงเทพมหานคร: สหธรรมกจากด, ๒๕๔๙), หนา ๗๙–๘๐.

๑๓ ดรายละเอยดใน วนย. มหา. (บาล) ๔/๖๔/๕๖–๖๓. ๑๔ พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท, พมพครงท ๑๑,

(กรงเทพมหานคร: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖), หนา ๙๖.

๒๐

และคหบดทง ๑๒ นหต จงมความลงเลสงสยวาระหวางพระพทธเจา๑๕ กบพระอรเวลกสสป ใครเปนศาสดาของใคร เมอพระพทธเจาถามพระอรเวลกสสป และอรเวลกสสปไดทลตอบพรอมทงแสดงความเคารพ และประกาศตนเปนสาวกของพระพทธเจา ทาใหพราหมณคหบดชาวมคธทงหมดคลายความเคลอบแคลงสงสย และเกดแรงจงใจมความศรทธาในพระพทธเจามากขน เพราะขนาดศาสดาใหญอยางพระอรเวลกสสปยงเปนสาวก จตใจจงพรอมทจะฟงธรรมทพระพทธเจาจะแสดงตอไป คอ อนปพพกถา ผลของการแสดงธรรมคร งนทาใหพระเจาพมพสารสมปฏญญา ๕ อยาง และพราหมณคหบดไดดวงตาเหนธรรมถง ๑๑นหต และอก ๑ นหต ไดประกาศตนเปนอบาสก การสรางแรงจงใจครงนพระพทธองคทรงใชอรเวลกสสปเปนตวสรางแรงจงใจ

๓.๒.๖ ทรงใชนทานชาดกในการสอน๑๖ สกกชนบทเมอเสดจไปถง พระญาตมพระเจาสทโธทนะเปนประธาน กถวายการตอนรบ และจดใหประทบในทอารามของเจาสกยะองคหนง ชอวา นโครธจงไดเรยกวา นโครธาราม ในชนแรก พระญาตชนผใหญคอผทสงอายกวา ไมยอมถวายบงคม คอการไหว เพราะสกยะวงศเปนผทมมานะแรงมาก ไมยอมแสดงความเคารพแกผทมอายออนกวา ทานแสดงวาฝนโบกขรพสไดตกแปลวาฝนทมสแดงพระพทธเจาไดแสดง เวสสนตรชาดก๑๗ ทมความโดยยอวา

พระเจาสญชยแหง สวรฐ ไดมพระราชโอรสพระองคหนง ทรงพระนามวา เวสสนดรประสตแตพระนางผสด พระเวสสนดรนน ครนเมอมพระชนมเจรญขน กไดทรงอภเษกกบพระนางมทรมพระราชโอรสองคหนงพระนามวาชาล พระธดาองคหนงพระนามวากณหา พระเวสสนดรเปนผมพระหทยกวางขวาง ทรงบาเพญทานอยเสมอ มพระอธยาศยนอมนาวไปในทางบรจาคอยางไมอนและไมหยดยง ไดประทานชางเผอกสาหรบพระนครแกพราหมณชาวกลงครฐไป ชาวเมองจงเกดความไมพอใจ ประชมกนใหพระสญชยเนรเทศพระเวสสนดร พระเจาสญชยกจาตองปฏบตตามความประสงคของประชาชน เนรเทศพระเวสสนดรไปพรอมกบพระชายาพระโอรสพระธดาทง ๔ พระองคไดเสดจไปผนวชเปนฤษอยในปา แตกยงมพราหมณชชกไปทลขอพระชาลพระกณหา พระเวสสนดรกประทานให ชชกกพากมารกมารทงสองไป แลวยงมพราหมณมาขอนางมทรอก พระเวสสนดรกประทานใหไป แตวาพราหมณทมาขอนางมทรนน วาเปนพราหมณพระอนทรแปลงมา ขอแลวกถวายคนไว ฝายชชกพาพระชาลพระกณหาไปเฝาพระเจาสญชย พระเจาสญชยกทรงรบเอาทงสองพระองคไว และพระราชทานทรพยเปนการแลกเปลยนพระราชนดดา และพระเจาสญชยกทรงพาพระราช

๑๕ สมเดจพระญาณสงวร (เจรญ สวฑฒโน), ๔๕ พรรษาของพระพทธเจา (ฉบบรวมเลม), พมพครงท ๓, (กรงเทพมหานคร: มหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๓๙), หนา ๔๙.

๑๖ ดรายละเอยดใน ธมมปท. ๖/๓๑–๓๔. ๑๗ ดรายละเอยดใน ข. ชา. (ไทย) ๒๘/๓๖๕/๑๐๔๕, ชาดก. ๑๐/๓๑๕.

๒๑

นดดาออกไปรบพระเวสสนดรและพระนางมทรเสดจกลบพระนคร พระญาตทอาวโสกวาเมอไดฟงและไดเหนพระพทธจรยาตางๆ ในทสดกไดถวายบงคมดวยกนทงหมด

ในการสรางแรงจงใจพระญาตทอาวโสกวาและเปนผทมมานะแรงมาก พระองคทรงใชชาดกเรองพระเวสสนดรมาเปนตวสรางแรงจงใจ จะเหนไดวาในเรองพระเวสสนดรนนกลาวถงทานหรอการให ซงเปนการใหดวยความบรสทธใจ ใหดวยความเตมใจ ใหโดยไมหวงผลตอบแทนใดๆ ใหในสงทใหยาก๑๘ ใหโดยไมหวนเกรงปญหาใดๆ ผทใหในระดบนไดตองเปนผมจตใจเมตตาสง ไมมความเหนแกตว ไมมทฏฐมานะ เรองทสองกคอ เมอเกดความผดพลาดขนพระเวสสนดรกยอมรบผดโดยไมมขอแมใดๆ พระองคทรงยอมลาบากลดตวเองลงมาเปนนกบวชธรรมดา อยปา กนผลไมตางๆ เปนอาหาร เปนการสอนพระประยรญาต ของพระองคทางออมประกอบกบกรยาอาการทนาเลอมใสของพระองค ทาใหพระญาตอาวโสทงหลายยอมรบ และแสดงความเคารพในเวลาตอ มานนเอง ในเรองนพระพทธองคใชชาดกเรองทานและการไมถอทฏฐของพระเวสสนดรเปนตวสรางแรงจงใจกบพระประยรญาตของพระองค

๓.๒.๗ ทรงใชอปกรณการสอนทงายๆ และเหมาะสมในการสอน๑๙ วนหนงพระผมพระภาคเสดจมา ณ ทอยของสามเณรราหล สามเณรมองเหนแลวปลาดอาสนะและจดนาลางพระบาทไว พระผมพระภาคลางพระบาทแลวทรงเหลอนาไวในภาชนะหนอยหนง เมอสามเณรถวายบงคมนงเรยบรอยแลว พระองคไดตรสถามวา “ราหล เธอเหนนาทเหลออยหนอยหนงในภาชนะนหรอไม” สามเณรราหลทลวา “เหนพระเจาขา” จงตรสวา “คนทพดเทจทงทรอย กมคณธรรมของสมณะเหลออยนอยเหมอนอยางนน เสรจแลวทรงเทนานนทงเสย ตรสถามวา “เธอเหนเราเทนาหนอยหนงทงไปแลวไหม” สามเณรราหลทลวา “เหนพระเจาขา” จงตรสวา “คนทไมมความละอายในการกลาวเทจทงทรอย กเปนผเทคณธรรมของสมณะออกทงเสยเหมอนอยางนน” แลวทรงควาภาชนะลง ตรสถามวา “เธอเหนภาชนะนควาลงแลวไหม” สามเณรราหลทลวา “เหนพระเจาขา” จงตรสวา “คนทไมมความละอายในการพดเทจทงทรอย คณธรรมของสมณะของเขากชอวาควาไปแลว เหมอนอยางนน”แลวทรงหงายภาชนะขน ตรสถามวา “เธอเหนภาชนะนวางเปลาไหม”สามเณรราหลทลวา “เหนพระเจาขา” จงตรสวา “คนทไมมความละอายในการพดเทจทงทรอย คณธรรมของสมณะของเขากวางเปลา เหมอนอยางนน” พระองคทรงตรสเลาเรองชางตนทเขาสสนามรบ ในอาการตางๆ และสดทายพระองคตรสถามวา “ราหล แวนมประโยชนอยางไร” สามเณรราหลทลตอบวา “มประโยชนสาหรบสองด พระเจาขา” ทรงตรสวา”อนนนเหมอนกน ราหล บคคลควรพจารณาเสยกอน จงกระทากรรมดวย กาย วาจา และใจ”

๑๘ เสฐยรพงษ วรรณปก, บางแงมมเกยวกบพระพทธองค, (กรงเทพมหานคร: อมรนทรบคเซนเตอร,๒๕๔๔), หนา ๔๗–๕๕.

๑๙ ดรายละเอยดใน จฬราหโลวาทสตร, ม. ม. (ไทย) ๑๓/๑๒๕–๑๒๙.

๒๒

สงทพระพทธเจาทรงใชในการสรางแรงจงใจใหกบพระราหลซงเปนสามเณรมพระชนม ๗ พรรษา๒๐ พระองคทรงใชอปกรณการสอน คอนาและภาชนะทพระองคใชลางพระบาท พระองคทรงแสดงเปนขนๆ เพอใหเดกอาย ๗ ขวบเขาใจงายๆ ในการใหเหนโทษของการพดมสา สงเปรยบเทยบทเปนนามธรรม พระองคกทรงใชสงทพระราหลทานเคยเหนเคยสมผสมาแลว ไมวาจะเปนชางตนหรอแวนตา ทาใหพระราหลนกตามไดถกตองและเหนภาพทพระองคอธบายอยางแจมชดเกดความเขาใจอยางชดเจน และสามารถนาสการปฏบตไดอยางถกตอง พระพทธองคทรงใชอปกรณการสอนทงายๆ และสงทเดกอาย ๗ ขวบ เหนอยจนชนตามาเปนตวสรางแรงจงใจพระราหล

๓.๒.๘ ทรงสรางความประหลาดใจในการสอน๒๑ พระพทธองคไดสรางแรงจงใจใหกบโจรองคลมาลตงแตแรกพบทเดยว เพราะพระพทธองคเสดจมาพระองคเดยว ซงทางทจะผานปาทโจรองคลมาลอยนนไมมใครกลาไปคนเดยวและเมอโจรองคลมาลคดจะปลงพระชนม พระพทธเจาทานกใช อทธาภสงขาร (การปรงแตงฤทธขนทนใด, การบนดาลดวยฤทธ)๒๒ ทาใหโจรองคลมาลวงตามไมทน ทงๆ ทองคลมาลมพละกาลงมาก เปนการสรางแรงจงใจใหกบโจรองคลมาลครงทสอง และเมอพระองคตรสวา เราหยดแลว องคลมาล ทานเลาจงหยดเถด เปนการสรางแรงจงใจครงทสาม จนเปนเหตใหโจรองคลมาลตองหยดขอฟงคาอธบาย ซงพระพทธองคกทรงตรสจตรงจดใหสะดงใจวา เราวางอาชญาในสรรพสตวไดแลว จงชอวาหยดแลวในกาลทกเมอ สวนทานไมสารวมในสตวทงหลาย เพราะฉะนนเราจงชอวาหยดแลว ทานยงไมหยด จนทาใหโจรองคลมาลดวงตาเหนธรรม และทลขอบรรพชา พระพทธองคทรงสรางความประหลาดใจทงการเขาไปเจอ การใชอทธาภสงขาร และคาพดเปนตวสรางแรงจงใจองคลมาล

๓.๒.๙ ทรงสรางก าลงใจ๒๓ มลกสะใภเศรษฐคนหนง ชอวากสาโคตม ซงมบตรคนเดยว ตอมาบตรของนางไดตายลงโดยปจจบนทนดวน นางเสยอกเสยใจจนมสตวปลาสไปบาง ดวยความรกและอาลยในบตร นางจงไมยอมเอาศพไปฝงหรอเผาอมลกตระเวนไปตามหมบาน เพอหายาชบลกนางใหฟน เปนทนาเวทนาสาหรบบางคนแตกเปนทนาขบขนสาหรบบางคน นางจะไดยนแตคาวา “ไมม” จากทกบานเรอน บางแหงยงขบไสไลสงนางเสยอก เวลาผานไปหลายวนจนศพลกของนางขนอด นางกยงอมตอไป วนหนงนางไดพบอบาสกคนหนง ซงไดแนะนาใหไปขอยาจากพระพทธเจา นางรบไปยงวดพระเชตวนทนท เมอนางออกปากขอยา พระพทธองคกตรสวา “ยามแน” นางดใจอยางลนพนทไดยนคาวา “ม” เปนครงแรก นางทลถามวายานนประกอบดวย

๒๐ อ. อมพลฏฐกราหโลวาทสตร, ม. ม. (ไทย) ๑๗/ ๒๗๒. ๒๑ ม. ม. (ไทย) ๑๓/๕๒๔/๔๗๙. ๒๒ พระธรรมปฎก (ป. อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท, หนา ๓๕๕.

๒๓ เรองเดยวกน, หนา ๔๒–๔๓.

๒๓

อะไรบาง พระพทธองคทรงตรสวา ประกอบดวยเมลดพนธผกกาด นางดใจยงขนเพราะเมลดพนธผกกาดเปนของหางาย ขณะนางจะรบไปหาเมลดพนธผกกาดนนเอง พระพทธองคกตรสวา ใหไปหาเมลดพนธผกกาดจากบานเรอนทไมเคยมคนตาย นางออกตระเวนขอเมลดพนธผกกาดจากชาวบานอกครงหนง แตเดนจนเหนอยออนกหาไมไดเพราะทกบานลวนแตเคยมคนตายทงสน ในทสดแสงสวางกเกดขนในดวงจตของนางวา ความตายเปนของธรรมดา คนในโลกทกคนตองตาย ในโลกนมคนตายมากกวาคนเปน ลกของนางกไมมสทธพเศษอะไร เขากเปนไปตามกฎอนเทยงธรรมแหงจกรวาล ทาใหเกดความรสกใหมขนมานางจงนาศพลกไปฝงแลวกลบไปเขาเฝาพระพทธเจา ตอมากไดบรรลพระอรหนตผล พระพทธองคทรงสรางแรงจงใจใหกบนางกสาโคตม เรมตงแตสรางกาลงใจเมอตรสบอกนางวา ยามแน และใหนางเขาใจไปตามกระบวนการของประสบการณทนางพบเหนเองอยางแจมแจง

๒.๒ วถชวตของครบาชยยะวงศาพฒนา

หลวงป ชยยะ วงศาพฒนา (พระครพฒนากจจานรกษ) วดพระพทธบาทหวยตม ตาบลนาทราย อาเภอล จงหวดลาพน ชาตภม นามเดม วงศหรอชยวงศ นามสกล ตะแหนม เกดท ตาบลหนกอ อาเภอล จงหวดลาพน เกดเมอ วนองคาร เดอน ๗ (เหนอ) แรม ๒ คา ปฉล ตรงกบวนท ๒๒ เมษายน ๒๔๕๖ เวลา ๒๔.๑๕ นาฬกา โยมบดาชอ นอย จนตะ (ถงแกกรรม เมออาย ๔๔ ป) โยมมารดาชอ บวแกว (ถงแกกรรม เมออาย ๗๘ ป) จานวนพนองรวมบดามารดาเดยวกน ๘ คน ทานเปนบตรคนท ๓ มนองตางบดาอก ๑ คน รวมเปน ๙ คน หลวงพอเกดในตระกลชาวไรชาวนาทยากจน พอแมของทานมสมบตตดตวมาแคนา ๓-๔ ไร ควาย ๒-๓ ตว ทานาไดขาวปละ ๒๐-๓๐ หาบ ไมพอกนเพราะตองแบงไวทาพนธสวนหนง อกสวนหนงเอาไวใสบาตรทาบญบชาพระ สวนทเหลอจงจะเกบไวกนเอง ตองอาศยขยไผขยหลวกมาตาเอาเมดมาหงแทนขาวและอาศยของในปา รวมทงมนและกลอยเพอประทงชวต บางครงตองอดมอกนมอกม แมตองไปขอญาตพ นองๆ เขากไมมจะกนเหมอนกน แมตองกลบมามอเปลาพรอมนาตาบนใบหนามาถงเรอน ลกๆกรองไหเพราะหวขาว แมวาครอบครวของทานตองดนรนตอสกบความอดอยากแตกไมไดละทงเรองการทาบญใหทาน ขาวทแบงไวทาบญ แมจะแบงใหลกทกคน คนละปนไปใสบาตร บชาพระพทธทกวนพระ จากการสมภาษณผใหขอมลทสาคญพบวา วถชวตของครบาชยยะวงศาพฒนาเปนวถชวตทมความลาบาก ซงจะทาใหเหนปจจยสาคญในการดาเนนชวตของครบาชยยะวงศาพฒนา ปจจยเหลานนเปนไปดงทผใหขอมลทสาคญกลาวไววา “ครบาชยยะวงศาพฒนาเปนผมความขยนและอดทน ซงเมอถงหนาฝนพอแมออกไปทานา ทานกตดตามไปชวยทกอยาง”๒๔

๒๔ สมภาษณ พระครพนจสารธรรม, เจาอาวาสวดพระบาทหวยตม, ๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๒๔

ในชวงททานมอายได ๕-๑๐ ขวบ ทานตองเปนหลกในบรรดาพนองทงหมดทตองชวยงานพอแมมากทสด เวลาพอแมไปไรไปนากไปดวย เวลาพอแมไปหากลอยขดมน หาลกไมในปา ทานกไปชวยขดชวยหาบกลบบาน บางครงพอแมหลงทางเพราะไปหากลอยตามเนนดอยเนนเขา กวาจะหากลอยไดเตมหาบกดก ขากลบพอแมจาทางไมได ทานกชวยพาพอแมกลบบานจนได

“หลวงพอมความกตญมาตงแตเดก ทานชวยพอแมทางานตางๆทกอยางเทาททาได”๒๕

ตงแตอายไดประมาณ ๕ ขวบ ทานกชวยพอแมเฝานาเลยงนอง ตลอดจนชวยงานทกอยางของพอแม เมอเวลาทพอแมหาอาหารไมได ทานกจะไปรบจางชาวบานแถบบานกอทาความสะอาดหรอชวยเฝาไรนา เพอแลกกบขาวปลาอาหารมาใหพอแมและนองๆกน ในบางครง อาหารทไดมาหรอทพอแมจดหาใหไมเพยงพอกบคนในครอบครว ดวยความททานมนสยเสยสละและไมตองการใหพอแมตองเจยดอาหารของทานทงสอง ซงมนอยอยแลวออกมาใหทานอก ทานจงไดบอกวา “กนมาแลว” เพอใหพอแมสบายใจ แตพอลบตาผอนหรอเมอผอนในบานหลบกนหมดแลว ทานกจะหลบไปดมนาหรอบางครงจะหลบไปหาใบไมทพอจะกนไดมาเคยวกน เพอประทงความหวทเกดขน

“ครบาชยยะวงศาพฒนา ผมความเปนเลศในการพฒนาชมชนอยางแทจรงทานเปนบคคลสาคญทางพระพทธศาสนาอกองคหนงตงแตชวตในวยเดก”๒๖

จากคากลาวนทาใหเหนวา ทานเกดในตระกลชาวไรชาวนาทยากจน แมวาครอบครวของทานตองดนรนตอสกบความอดทนลาบาก แตกไมไดละทงเรองการทาบญใหทาน ขาวทแบงไวทาบญ แมจะแบงใหลกทกคนๆละปน ไปใสบาตรบชาพระพทธทกวนพระ ทานเปนผมความกตญมาตงแตเดก และทานมนสยเสยสละใหผอนกอนเสมอ

“หลวงพอมความเมตตากรณาตอทกสงซงเปนหลกพนฐานของพรหมวหารสมาแตเดก”๒๗

เมอสมยททานเปนเดกระหวางทางไปหาของหรออาหารปา ทกครงทเหนสตวถกกบดกของนายพราน ทานจะปลอยสตวเหลานนใหมอสรภาพเสมอ แลวจะหาสงของมาทดแทนใหกบนายพราน เพอเปนการแลกเปลยนกบชวตของมนครงหนงทานเหนตวตนถกกบดกนายพรานตดอยในโพรงไมไผ ดวยความสงสารทานจงปลอยตวตนนนไป แลวหยบหวมนทหามาไดจากในปา ซงตงใจไววาจะนาไปใหพอแมและนองๆกน ใสเขาไปในโพรงไมนนแทน เพอเปนการชดใชแลกเปลยนกบชวตของตวตนนน

๒๕ สมภาษณ นายสมคด บวตอง, กานนตาบลนาทราย, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๒๖ สมภาษณ พระครอนทวฒคณ, เจาคณะอาเภอล, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๘.

๒๗ สมภาษณ พระครพนจสารธรรม, เจาอาวาสวดพระบาทหวยตม, ๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๒๕

ตอมามอยวนหนงทานไปพบปลาดกตดเบดของชาวบานทนามาปกไวทหวย ทานเหนมนดนทรนทรายแลวเกดความสงสารเวทนาปลาดกตวนนมาก จงปลดมนออกจากเบดแลวเอาหวผกกาดททานทางานแลกมา ซงตงใจไววาจะนาไปใหพอแมและนอง ๆ กน มาเกยวไวแทนเปนการแลกเปลยนชวตปลาดกนน หลวงพอไดเมตตาบอกถงเหตผลทกระทาเชนนนวา ในเวลานนทานมความเวทนาสงสาร สตวเหลานนจงไดชวยชวตของมนไว ทานมกจะสงสอนลกศษยอยเสมอวา

“ชวตของใคร ใครกรกทงนน เราทกคนควรจะเมตตาตนเอง และเมตตาผอนอยเสมอโลกนจะไดมความสข”๒๘

ดวยความททานเปนผทไมชอบการผดศลมาตงแตสมยเดก เมอทานเหนวาคนอนจะผดศล ขอปาณาตบาต (การฆาสตวตดชวต) กรสกสงสารทงผทาปาณาตบาตและผถกปาณาตบาต ซงทานไมอยากเหนพวกเขามเวรมกรรมกนตอไป แตในขณะเดยวกนทานกไมตองการใหตวเองตองผดศลโดยไปลกขโมยของผอน ซงในเวลานนทานไมรวาจะทาอยางไรด ทานจงตองหาสงของมาตอบแทนใหกบเขา แตในบางครงกไมมสงของมาแลกกบชวตของสตวเหลานนเหมอนกน แตทานกสามารถจะชวยมนไดโดยปลอยมนใหเปนอสระ แลวทานจะนงรอนายพรานจนกวาเขาจะมาและกขอเอาตวเองชดใชแทน ซงทานไดเลาวา บางคนกไมถอสาเอาความ แตบางคนกใหไปทางานหรอทาความสะอาดทดแทนกบททานไปปลอยสตวทเขาดกไว แตไมเคยมใครทารายทบตทาน อาจจะมบางกเพยงแตวากลาวตกเตอน

“ทานตงจตอธษฐานถงคณพระศรรตนตรยวาจะไมขอเบยดเบยนชวตผอนไมวาจะเปนคนหรอสตวและจะไมขอกนเนอสตวอกตอไป”๒๙

เมอทานอายได ๑๒ ป ทานไดพบเหตการณสาคญททาใหไมอยากจะกนเนอสตวนนเลยนบแตนนมา กลาวคอ มครงหนงทานไดเหนพญากวางใหญถกนายพรานยง แทนทพญากวางตวนนจะรองเปนเสยงสตวมนกลบรองโอย โอยๆ ๆ ๆ เหมอนเสยงคนรอง แลวสนใจตายในทสด และเมอทานไปอยกบครบาชยลงกาซงไมฉนเนอสตว หลวงพอจงงดเวนอาหารจาพวกเนอสตวตงแตนนมา อกประการหนง อาจเปนดวยบญบารมททานไดสรางสมมาแตอดตชาต ประกอบกบไดเหนความทกขยากของสตวตางๆทถกทาราย จงทาใหทานเกดความสลดใจอยเสมอ

ทานเมตตาสอนวา “สรรพสตวทงหลายยอมรกและหวงแหนชวตของมนเอง เราทกคนไมควรจะเบยดเบยนมน มนจะไดอยอยางเปนสข”๓๐

๒๘ สมภาษณ นายมนตร คงคารนฤด, ผนาชมชนบานพระบาทพฒนา, หม ๒๓, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๒๙ สมภาษณ นายสมชาย กลสมพนธชย, ผนาชมชนบานหนองเกยง, หม ๑๘, ๑๗ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๓๐ สมภาษณ นายกธวชชย นาทรายกานต, นายกองคการบรหารสวนตาบลนาทราย , ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๒๖

สตวทกตวมนกรกชวตของมนเหมอนกน เมอเราฆามนตายเพอกนเนอมน จตของมนไปทสานกพญายม กจะฟองรองวาคนนนฆามนตาย คนนกนเนอของมน ถงแมจะไมไดฆา คนกนกเปนจาเลยดวยกยอมตองไดรบโทษ แตจะออกมาในรปของการเจบไขไดปวยและความไมสบายตางๆ ซงเจาตวไมรสกเหนวาเปนเรองธรรมดา

เมอทานอายยาง ๑๓ ป (พ.ศ. ๒๔๖๘) ดวยผลบญททานไดบาเพญมาตงแตปางกอนในอดตชาต และไดรบการอบรมสงสอนจากพระสงฆครบาอาจารยในชาตน จงดลบนดาลใหทานมความเบอหนายตอชวตทางโลก อนเปนทกขง อนจจง อนตตา แหงน ทานจงไดรบเราขอใหพอแมทานไปบวช เพอทานจะไดบาเพญธรรมะขององคพระสมมาสมพทธเจา เมอบดามารดาไดฟงกเกดความปตยนดเปนยงนกไมนานหลงจากนน พอแมกไดนาทานไปฝากกบหลวงอา ทานไดอยเปนเดกวดกบหลวงอาไดไมนาน หลวงอาจงนาทานไปฝากตวเปนศษยและบวชเณรกบครบาชยลงกา (ซงเปนธดงคกรรมฐานรนพของครบาศรชย) ครบาชยลงกาไดตงชอใหทานใหมหลงจากเปนสามเณรแลววา “สามเณรชย ลงกา” เชนเดยวกบชอของครบาชยลงกา

“ทานเปนผทมความขยนหมนเพยรและเคารพเชอฟงครบาอาจารยตลอดจนผสงอาย”๓๑

จงทาใหครบาอาจารยและผเฒาผแกรกใครเอนดมาก จนเปนเหตทาใหเพอนเณรบางคนพากนอจฉารษยา หาวาทานประจบครบาอาจารย เมอใดททานอยหางจากครบาอาจารยเปนตองถกรงแกเสมอ ทาใหการอยปรนนบตตดตามครบาอาจารยเปนไปอยางไมมความสข แตดวยความเคารพกตญตอครบาอาจารย และตองการทจะปฏบตธรรมกรรมฐานเพอมรรคผลพระนพพาน ทานจงไดใชขนตและใหอภยแกพระเณรเหลานน ทไมรสจธรรมในเรองกฎแหงกรรม

เมออาย ๒๐ ป ทานไดอปสมบทเปนพระภกษ โดยมครบาพรหมจกร วดพระบาทตากผาเปนอปชฌาย ไดรบฉายาวา “ชยยะวงศา”ในระหวางนน ทานไดอยปฏบตและศกษาธรรมะกบครบาพรหมจกร ในบางโอกาสทานกจะเดนธดงคปฏบตธรรมไปในทตางๆทงลาวและพมา ทานไดอยกบครบาพรหมจกรระยะหนงแลว จงไดกราบลาครบาพรหมจกร ออกจารกธดงคไปแสวงหาสจจะธรรมความหลดพนจากวฏสงสารแหงนเพยงลาพง เพอเผยแพรสงสอนธรรมะขององคสมเดจ-พระสมมาสมพทธเจาใหกบพวกชาวเขาในทตางๆ ดงผใหขอมลหลกกลาวไววา “ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานไดออกธดงคเผยแผธรรมะแกชาวเขา หมบานกะเหรยงชาวปกาเกอญอ ทาใหเปนทรจกของชาว ปกาเกอญอ ใหความเคารพและเลอมใสศรทธารวมทงคนพนราบ เปนจานวนมาก”๓๒ ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานได เดนทาง จากรก -ธดงคไปตามหมบานชาวเขาตางๆ แถวจงหวดตาก จงหวดแมฮองสอน จงหวดเชยงใหมและลาพน หรอเรยกวา ชาวปกาเกอญอ ซงมกแตงกายดวยชดส

๓๑ สมภาษณ นายมนตร คงคารนฤด, ผนาชมชนบานพระบาทพฒนา,หม ๒๓, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๓๒ สมภาษณ พระครพนจสารธรรม, เจาอาวาสวดพระบาทหวยตม, ๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๒๗

ขาว และมวถชวตอยางเรยบงายสมถะ กะเหรยงมดวยกนหลายกลม และมชอเรยกตางกน ทงยงมประเพณ ความเชอ ความเปนอยทแตกตางกนดวย หลงจากฟงธรรมะจงทาใหชาวเขาเกดความเคารพนบถอเลอมใสศรทธาเปนจานวนมากในทสด

“ครบาชยยะวงศาพฒนา เรมงานเผยแผพระพทธศาสนามาตงแตครงททานอปสมบทใหม ๆ โดยการเดนธดงคไปตามปาเขาผานหมชาวกระเหรยง”๓๓

ครบาชยยะวงศาพฒนา เผยแผพระพทธศาสนาในทองทจงหวดลาพน เชยงใหม ตาก แมฮองสอน และชายแดนประเทศพมา ทานไดอบรมสงสอนใหชาวเขาเคารพนบถอพระพทธศาสนา ปฏบตตามแนวคาสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา จนกระทงทานไดมาจาพรรษาเปนการถาวร ณ วดพระพทธบาทหวยตม ทานกไดดาเนนงานดานการเผยแผพระพทธศาสนามาโดย ทงในดานการเทศนา การอบรมศลธรรม และการประพนธผลงานการประพนธทโดดเดน เชน คราวกอมคาสอนครบาวงศธมมมงคละสรอย

การเผยแผธรรม แมวาทานจะไมเปนนกเทศนทมความชานาญเรองการเทศนาวธ แตพระคณทานกใชวธการเผยแผแบบบรณาการ คอการแสดงออกทางขอวตรปฏบตทสงบเรยบรอย ตามหลกของพระสงฆผเปนสปฏปนโนบคคล คอ พระผประพฤตด ปฏบตชอบ อากปกรยาทสงบเรยบรอยของทาน เจรญรอยตามพระอรยบคคลผเปนครบาอาจารย คอ ครบาชยลงกา ครบาพรหมา ผเปนพระอปชฌาย ครบาเจาศรวชย ครบาอภชยขาวปผเปนอาจารย กทาใหผทไดพบเหนทานเกดความศรทธาเลอมใส ถวายความเคารพนบถอทาน เหมอนอปตสสะมานพเหนกรยาอนสงบเรยบรอยของพระอสสชแลวเกดความเลอมใส โดยเฉพาะชาวเขาเผากระเหรยง ทยกยองทานวาเปน “เทพเจาแหงชาวกระเหรยง” ซงกไมผดไปจากความเปนจรงนก เพราะบอยครง ทเราไดเหนภาพชาวเขาเผากระเหรยงนอนราบลงกบพน ใหทานเดนไปบนหลงของเขาดวยมความเชอวาการกระทาดงกลาว จะสงผลใหเขาหายจากโรคภยไขเจบตางๆ และเปนสรมงคลแกตวเขาดวย อาศยความศรทธาของหมชน และกตตศพทแหงการประพฤตดปฏบตชอบของทาน ดงทผใหขอมลหลกกลาวไววา “งานดานการเผยแผ ทานเผยแผธรรมะโดยการเลานทาน ปฏบตตนใหดเปนแบบอยางจงทาใหชาวบาน เกดความศรทธา”๓๔

การปฏบตธรรมใหดเปนตวอยางการปฏบตธรรมของครบาชยยะวงศาพฒนา นนทานเจรญรอยตามครบาอาจารยททานเขารบการศกษามาตงแตครงยงเปนเดกวด บรรพชาเปนสามเณร และอปสมบทเปนพระภกษ ตามประวตกลาวไววาเมอทานยงเปนเดกวดอยนน ไดรบการศกษาอบรม

๓๓ สมภาษณ พระครอนทวฒคณ, เจาคณะอาเภอล, ๑๘ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๓๔ สมภาษณ นายกธวชชย นาทรายกานต, นายกองคการบรหารสวนตาบลนาทราย , ๒๐ ธนวาคม

๒๕๖๑.

๒๘

จากสานกของพระอาจารยพทธมา ผม ศกด เปนนาของทาน เมอบรรพชาเปนสามเณรนน ไดรบการศกษาอบรมจากสานกของครบาชยลงกา ผเปนพระอปชฌาย และเมออปสมบทเปนพระภกษครงแรกกมพระสพรหมยานเถร (ครบาพรหมา พรหมจกโก) วดพระพทธบาทตากผา เปนพระอปชฌายอาจารยสอนขอวตรปฏบตตามแนวของพระสงฆฝายอรญญวาส ทยดถอการปฏบตธรรมเจรญสมาธกรรมฐานมาโดยตลอด เปนเหตใหพระคณทานประพฤตปฏบตตามแนวทครบาอาจารยอบรมสงสอนมา ตอมาเมอทานเจรญดวยอาวโสพรรษา มกลบตรทบรรพชาอปสมบทเขามาฝากตวเปนศษยของทาน กยดหลกปฏบตตามทานมาตลอด โดยเฉพาะการสมาทานมงสวรต งดเวนจากการฉนเนอสตวทกชนด บรรดาศษยทงทเปนบรรพชต และคฤหสถ ถอปฏบตตามทานดวยความสมครใจไมมใครบงคบ แมจนกระทงปจจบนน พระภกษสามเณรวดพระพทธบาทหวยตม และประชาชนในหมบานตางๆ ทตงบานเรอนอยรอบวดพระพทธบาทหวยตมจานวน ๑๐ หมบาน คอ บานหวยตม บานเดนยางมล บานหนอง บานหนองนา บานเดนทราย บานหนองเกยง บานชยวงศา บานพระบาทพฒนา บานศรเวยงชย และบานหนองป จากการฟงการเลานทานเปรยบเทยบในเรองของการฆาสตว และเปรยบกบ ถาหากสตวตวนนเปนบรรพบรษ ของพวกเจามาเกดใหมในชาตนละ ครบาชยยะวงศาพฒนาใหแนวคด ชาวบานจงไมรบประทานเนอสตวมาจนถงบดน โดยเฉพาะบรเวณ พระเจดยศรเวยงชย วดหนองววเฒา เมอเราเดนทางจะเขาไปนมสการพระเจดย จะมปอมยามของเจาหนาทในหมบานคอยสอบถามและตรวจตราด ยานพาหนะของเรา เพอปองกนการนาเนอสตวเขาไปภายในบรเวณดงกลาว ซงชาวกระเหรยง ถอเปนดนแดนทศกดสทธของเขามาโดยตลอด

“ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานไดออกธดงคเผยแผธรรมะแกชาวเขา และปฏบตตนเปนแบบอยางเพอเปนกศโลบายใหชาวกะเหรยงไดเขาใจดวยวธธรรมชาต”๓๕

ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานไดออกธดงคเผยแผธรรมะแกชาวเขา ทาใหในสมยนนมชาวเขาเผาปาเกอญอ มาอาศยอยใหมๆ ดนแดนบานหวยตมแหงนเตมไปดวยปาดงดบมสตวปามากมาย เปนเมองแหงแลงไมมทดนทามาหากน นาไมมจะดมขดบอลกถง ๓๐ ศอกกยงไมมนา ครบาชยยะวงศาพฒนา ซงขณะนนไดมาจาพรรษาอย ณ ดนแดนบานหวยตมแหงนเปนเวลาประมาณ ๓๐ ปมาแลว ตอมาในวนท ๒ เมษายน (เดอนแปดเหนอ) พ.ศ.๒๕๑๔ ปกน ไดมชาวเขาเผาปาเกอญอ จากอาเภอแมระมาด จงหวดตาก ใชเวลาเดนทางเปนเวลา ๕ วน ๕ คน ไดอพยพตามครบาชยยะวงศาพฒนาจานวน ๑๓ ครอบครว แตอยทบานหวยตมเพยง ๓ ครอบครวเทานน อก ๑๐ ครอบครวไดไปอาศยอยทสวนปาสก บานแมเทย เพอรบจางทางานหาเลยงชพ ถาวางกจะมาชวยงานกอสรางใจบานทบานหวยตม หลวงปครบาชยยะวงศาพฒนาจงไดแตงตงทง ๓ ครอบครวใหปฏบตหนาท โดยมอบหมายใหเปนผ ใหญบาน ๑ ครอบครว และอก ๒ ครอบครวเปนผ ชวยผใหญบาน

๓๕ สมภาษณ นายสมชาย กลสมพนธชย, ผนาชมชนบานหนองเกยง, หม ๑๘, ๑๗ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๒๙

ทานไดอบรมสงสอนใหคนทมาอยกบทานทกคนใหมการถอศลกนเจไมฆาสตวตดชวต ถาไมรกษาศล ไมกนเจ ดนแดนแหงนจะไมมนาดม นาใช หลงจากนนไดพาชาวบานถางปาโคนตนไมตางๆ ใหเปนพนทโลงจนเปนบรเวณกวางทาใหเจาหนาทบานเมองเดอดรอน โดยเฉพาะเจาหนาทปาไมไดนาความไปแจงทางราชการ และใหพลเอกณรงค กตตขจร เขามาตรวจสอบขอเทจจรงทหมบานหวยตม และเมอไดเขาพบกบ ครบาชยยะวงศาพฒนาแลว จงไดนาเรองกราบทลใหพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงทราบ

จากการสมภาษณผใหขอมลทสาคญพบวา เมอในหลวงทรงทราบกไดเสดจพระราชดาเนนมาทหมบานหวยตมในป พ.ศ.๒๕๒๑ ไดเขาพบครบาชยยะวงศาพฒนา ทานไดกราบทลใหทรงทราบวา ชาวเขาทตามทานมาน ถาไมไดรบการดแล คนพวกน กจะเปนเหมอนวว ควาย ไมมขาวของ เปนคนปา ไมมเจาไมมนาย เราจะดแลใหทาน โดยใหชาวเขาเหลานถอศลกนเจ รกษาศลภาวนา ทาบญทาทาน แตในการทามาหาเลยงชพตองพง ในหลวงแลว พระบาทสมเดจพระเจาอยหวได เสดจเยยมเยยนราษฎรหมบานพระบาทหวยตม ซงอพยพมาจากพมา จงหวดตาก จงหวดเชยงใหมและจงหวดแมฮองสอนมาปฏบตธรรม ถอศลกนอาหารมงสวรตและเคารพครบาชยยะวงศาพฒนา ทจา

พรรษาวดพระบาทหวยตม และทรงทอดพระเนตรเหนสภาพพนทชวตความเปนอยของราษฎรชาวเขาทรงมพระราชดาร “หมบานแหงนประสบปญหาขาดแคลนททากน มขาวไมพอบรโภคทกปชาวบานเปนโรคขาดสารอาหารโดยเฉพาะเดก และชาวเขาเผากะเหรยงไดอพยพมารวมกนเชนน เปนผลดในการลดการหกลางทาลายปา ลดพนทปลกฝนทางออม จะไดไมไปรบจางปลกฝนใหชาวเขาเผาอนอกดวย” ทรงมพระมหากรณาธคณโปรดเกลาฯ ใหรบหมบานพระบาทหวยตมและหมบานบานผาลาดใหเปนหมบานบรวารอยภายใตมลนธโครงการหลวงตงแตบดนนเปนตนมา ดงผใหขอมลหลกกลาวไววา

“ครบาชยยะวงศาพฒนา ทรงกลาวกราบทล ใหพระบาทสมเดจพระเจาอยห ว อยางผปราดเปรองวา ชาวเขาเหลาน มอาชพปลกฝนขาย ไมมความร จะเปนผลรายตอประเทศชาตในอนาคต ใหชาวเขาเหลานมาอยในความดแลของอาตมาเถด”๓๖

ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานทรงขอพระราชทานทดนทากนในการประกอบอาชพใหแกชาวเขาเผาปาเกอญอ จะสอนเรองอาชพ ใหความรดานการศกษาและสอนหลกธรรมแกชมชนเพอใหชมชนไดมการพฒนาตอไป ยงมความคดเหนทสอดคลอง ดงผใหขอมลหลกกลาวไววา

๓๖ สมภาษณ นายสมคด บวตอง, กานนตาบลนาทราย, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๓๐

“ชาวกะเหรยงชาวเขาเผาปาเกอญอ ไมมการศกษา และยากจนจงตองปลกฝน เพอขายหาเงนเลยงชพ ลาสตวเพอนาเนอมาเปนอาหารเลยงคนในครอบครว”๓๗

จะเหนไดวา หลงจากทกะเหรยงชาวเขาเผาปาเกอญอ ไดฟงธรรมะจาก ครบาชยยะวงศาพฒนา จงไดพากนเดนทางมาขอเขามาอยรวมกนเปนชมชนหวยตม แตตองมขอยกเวนคอ ใหชาวเขา เหลานเลกปลกฝนขายฝน เลกฆาสตวเพอเซนไหว การนบถอผ ใหประกอบอาชพทสจรต คอ การทานา ทายอดฉตร งานตดกระจก งานปน งานปน งานแกะสลกและ งานทอเสอ ซงเปนการประกอบอาชพทสามารถสรางรายไดอยางยงยน รวมไปถงการใหการศกษาแกชาวบานชมชนอกดวย

กลาวโดยสรป คอ ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานเปนผสงเสรมใหชาวบานในชมชนประกอบอาชพทสามารถสรางรายได ทสจรตและมนคง มอาชพทเปนตนทนของชมชนอยางแทจรง นาความรเดมมาพฒนาดานอาชพกบวธการสมยใหม เปนการพฒนาดานอาชพสสากล จากการดาเนนชวตของชาวกะเหรยง ทตองอาศยอยในปา หลงจากไดฟงการบรรยายธรรมะจากครบาชยยะวงศาพฒนา จงไดตดสนใจเดนทางมาอยรวมกนในชมชนหวยตม และทานไดรบพระราชทานทดนเพอประกอบอาชพใหแกชาวเขา และใหชาวเขาเลกบชาความเชอเรองการนบถอผ เลกทาบาป เลกประกอบอาชพทไมสจรต วถครบากบการสรางอาชพ สมยกอนครบาชยยะวงศาพฒนา จะสงคนในชมชนไปเรยนดานอาชพดานนนโดยตรง เพอใหเปนมออาชพในงานนน กลบมาถายทอดอาชพตางๆ สชมชนชาวกะเหรยง เพอใหเปนมออาชพในดานตางๆกลบมาถายทอดความเปนมออาชพ สชมชนชาวกะเหรยงและมขอตกลงในการอยรวมกน

ทานมหลกในการสรางผนาชมชน คอ ใหประชาชนมสวนรวมในการเลอกผนาชมชนของตนเอง ซงทานจะเปนผใหขอแนะนาอยเบองหลง ผทถกเลอกนน ตองเปนผนาหมบานทชาวบานยอมรบและใหความเคารพเชอฟงทกอยาง สมยกอนเรยกผนาชมชนวา ตะกะ ๓๘ ผนาชมชนในสมยกอนทานจะพจารณาผทมความประพฤตด มปญญา มความกลาหาญและซอสตยปฏบตตนตามบทบญญตของขอตกลงของการอยรวมกนของหมบาน ทานสนทนาธรรมะ เพอให ตะกะ นาไปเผยแผพระธรรมคาสอนทางพระพทธศาสนา ใหชาวบานฟงอกทแตบางครง ครบาชยยะ วงศาพฒนา จะเลานทานใหชมชนฟงในวนศล เพอใหชมชนเขาใจในหลกธรรมอนดงาม นอมนาหลกธรรมนนมาปรบใชกบตนเอง ครอบครว และชมชน

ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานไดวางผงเมองของชมชนพระบาทหวยตม ไวในลกษณะเปนหมบานทสะดวกในการเดนทางไปมาหาสและสามารถชวยเหลอกนไดตลอดมระบบไฟฟาไวใตดน

๓๗ สมภาษณ นายนคร แกวอาย, กานนตาบลศรวชย, ๒๕ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๓๘ ตะกะ คอ ผนาชมชนทไดรบการยอมรบจากชมชนเปนผมปญญา เปนผ นาชมชนทมความ

ปราดเปรอง

๓๑

มถงเกบนาไวใชในการอปโภค บรโภค และแตละบานไมมการสรางรวบาน ทกคนอยรวมกนดวยความรกและความเขาใจ แบงปนและเสยสละ ระบบครอบครวของกะเหรยงเปนแบบผวเดยวเมยเดยว และไมมการอยดวยกนกอนแตงงานเปนอนขาดการหยารางมนอยมาก ขณะทการแตงงานใหมกไมคอยปรากฏ สวนการเลอกคครองนน ฝายหญงจะเปนผเลอกชายกอน และบางครงฝายหญงกออกคาใชจายทงหมดในการแตงงาน สงคมกะเหรยงเปนครอบครวเดยว เมอลกแตงงานกจะแยกครอบครวไปปลกบานใหมถาแตงงานแลว ชายจะตองมาอยกบบานพอแมภรรยาเปนเวลา ๑ ฤดเกบเกยว หลงจากนนจงปลกบานใกลกบพอแมฝายภรรยาถามลกสาวคนเลกจะตองอยดแลพอกบแม

สรปคอ ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานใชไมเทาขดเสนแบงบนพนดน โดยม ตะกะ หรอผนาชมชนชวยกนขดเสนแบงเขต ตเสนแบงหมบานเปนซอยทเปนสดสวน ถนนแตละเสนสามารถสญจรมาพบกนทกเสน บานแตละบานจะไมมรวหรอกาแพงกน เพราะคนทไมไดไปทางานจะเปนผดแล สอดสองใหเอง ดแลกนเปรยบเสมอนญาตมตร สายไฟจะเกบไวใตดน มถงเกบนาขนาดใหญ สาหรบใหคนในชมชนไดเกบนาไวใชอปโภค บรโภค ทานไดวางระบบไวใหชมชนหวยตมเพองายตอการปกครองและการพฒนาในอนาคต ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานวางแผนไวลวงหนาเสมอ

๒.๓ ค าสอนทส าคญของครบาชยยะวงศาพฒนา

การเปนสงคมเกษตรกรรมททกคนอาศยอยรวมกนเปนชมชนในระดบครอบครว เปนครอบครวขยายทมคนหลายรนอาศยอยรวมกน คอ รนปยาตายาย รนพอแม รนลก รนหลาน รวมทงมญาตพนองอาศยอยใกลชดกน โดยมศนยกลางของชมชน คอ ศาสนสถาน เชน วด ผใหญในชมชน เชน พระ ผใหญบาน ผเฒาผแก ไดรบการนบถอและเปนผต ดสนความขดแยงในชมชน มขนบธรรมเนยมประเพณ การละเลน และความเชออนเนองมาจากการเปนสงคมเกษตรกรรม จากการนบถอศาสนาและความเชอดงเดมเรองการนบถอผสางเทวดาเมอเวลาผานไป สงคมมการพฒนาและเปลยนแปลงอนเนองมาจากปจจยตางๆ เชน ความคด คานยม อดมการณ การเมองการปกครอง และบรรทดฐานทางสงคม ซงมผลใหวถชวตของคนไทยในสมยตางๆ มความแตกตางกน๓๙ ดงน

๒.๓.๑ ค าสอนในเรองความเชอ

๑) การเขาวดสรางบญ จากการศกษาพบวา ในชมชนบานหวยตม เปนชมชนทเปนเอกลกษณควรแกการยกยองและเปนแบบอยาง ชมชนพระบาทหวยตม มครบาชยยะวงศาพฒนา เปนศนยรวมจตใจของชมชน ทกคนนบถอศาสนาพทธ เลอมใสและศรทธาในพระพทธศาสนากอนเขา

๓๙ ศรพร ดาบเพชร คมคาย มากบว และประจกษ แปะสกล, ประวตศาสตรไทย ม.๔-ม.๖, (กรงเทพมหานคร: อกษรเจรญทศน, ๒๔๗๕), หนา ๘๙.

๓๒

วดตองถอดรองเทาไวนอกวด โดยเฉพาะวนพระ จะถอเปนวนสาคญของคนในชมชน โดยจะรวมกนหยดงานและแตงกายดวยชดประจาเผาทมสสนสวยงาม พาครอบครวเพอมารวมกนไปทาบญตกบาตร นอกจากจะตกบาตรดวยขาวและอาหารเจแลว ในชมชนพระบาทหวยตม ยงมประเพณตกบาตรผกอกดวย ฟงเทศนและบาเพญประโยชนใหวด ในชวงคากจะไปเวยนเทยนและสวดมนต ไหวพระภายในวดและรอบองคพระมหาธาตเจดยศรเวยงชย สาหรบการทาบญตกบาตรนนจะมทกวน โดยพระภกษ สามเณร จะรบบณฑบาตทวดทกๆเชา ซงพทธศาสนกชนทอยนอกชมชน นบเปนประเพณอนดงาม สรางความประทบใจแกนกทองเทยวทเขามาทองเทยวและแสวงบญเปนประจาซงเปนวถชวตทควรสงเสรมและสนบสนนดารงไวสบไป ดงผใหขอมลหลกกลาวไววา “ทกวนพระหรอวนศล ชาวบานจะหยดทางาน เพอพาลกหลานและครอบครวมาทาบญทวด ผชายจะอมลกเขามาในวด ผหญงจะเปนคนหวถงผา ในถงผาจะมผกและของทจะนามาถวายในวนพระ”๔๐

จะเหนไดวา ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานจะสอนใหชาวบานปลกฝงเรองการเขาวดทาบญใหทานตงแตเดกตวเลกๆ เพอสรางจตสานกและเปนแบบอยางในการทาบญ การทใหผชายเปนคนอมลกเขามาในวดเพอแสดงใหเหนวา ผชายตองออกบานไปทางานทกวนไมมโอกาสอยกบลกเพอสรางความสมพนธทดระหวางพอกบลก พอจงตองเปนคนอมลกเขามาทาบญทวด และผหญงตองเปนผสะพายถงยามหรอถงผา เมอมาถงในวดพอกบแมจะเปนผเอาผกหรอสงทจะนามาถวายเอาใสมอใหเดกเปนผวางถวายเพอสรางจตสานกใหเดกไดเรยนรการทาบญและการถวายทาน และเปน การใชกศโลบายของครบาชยยะวงศาพฒนา ในเรองการทางานเพอสรางอาชพเลยงชพชอบ และการสรางบญเพอสรางทานบารมใหตนเองและครอบครวมความสข ในภพหนาชวตจะมแตความสขความเจรญ ชาวบานจงไดยดถอเปนวถในการดาเนนชวตและถายทอดสบมาจนถงปจจบน

กลาวโดสรปคอ การเขาวดสรางบญ เปนการปลกฝงการสรางความดใหชมชนไดตระหนกทาน คอ การให การเสยสละ หรอการเออเฟอแบงปนของๆตนเพอประโยชนแกบคคลอน ไมตระหนถเหนยว ไมเปนคนเหนแกไดฝายเดยว คณธรรมขอนจะชวยใหไมเปนคนละโมบ ไมเหนแกตว เราควรคานงอยเสมอวา ทรพยสงของทเราหามาได มใชสงจรงยงยน เมอเราสนชวตไปแลวกไมสามารถจะนาตดตวเอาไปได

๒) ความเชอการนบถอผปยา จากการศกษาพบวา ผปยา เปนผหรอวญญาณของบรรพบรษทลวงลบไปแลว เปนผประจาตระกลทมการนบถออยในวงศญาตเดยวกน โดยจะมบทบาทและหนาทเปนตวเชอมความสมพนธในกลมเครอญาต ทาใหมการแกไขปญหาหรอยตขอขดแยงในหมเครอญาตได เชอกนวาคตการนบถอผปยานนจะเปนแบบแผนวฒนธรรมของชาวลานนามาแตโบราณ

๔๐ สมภาษณ นางบญยง ไชยเมองชน, สมาชกสภาองคการบรหารสวนตาบลแมลาน, ๒๖ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๓๓

นอกเหนอจากชาวลานนาและไทลอทสบสองพนนาทมการนบถอผปยาดวยแลว ดงผใหขอมลหลกกลาวไววา

“ยงมชาตพนธเผาไทอก ๗ เผา คอ เผาไทหยา ไทยง ไทจง ไทลาย ไทเหนอ ไทดาและ ไทนา ลวนมการนบถอผปยาดวยกนทงสน”๔๑

ตระกลหรอญาตทเปนผเดยวกนกลมหนงๆ จะมหอตงผอยทบานตนตระกลหรอบานเดมผตงอยบรเวณหวนอนหรอทมมของเขตรวบาน แตบางบานอาจไมมหอผจะมแตหงผป ยาตงไวภายในบานทหวนอนในหองของเจาของบาน หงผปยานนนยมจดตงไวบนหวนอนเจาของบานโดยสงจากพนบานประมาณสองเมตรถอเปนของสง เดกๆจะไปเลนเกะกะใกลไมได ผอาวโสหรอพอแมเทานนทจะเกยวของกบผปยาไดในครอบครวทเครงครดจะจดสารบกบขาวดวยอาหารคาวหวานอยางละเลกละนอย พรอมกบคนโทนาเซนไหวทกวน เพราะเชอวาหากเลยงไมดเทาทควรแลว ผปยาจะอดอยาก อาจจะทาโทษใหครอบครวเดอดรอนตางๆนานา เปนตนวาเดกเลกจะเจบปวย แตหากปฏบตอยางสมาเสมอจะชวยคมครองและดลบนดาลใหเกดโชคลาภตางๆได ผปยาทอยในเรอนเหลานนบางครงกจะถกเรยกวาเปน ผเรอนหรอ ผเฮอนเพราะชวยใหความคมครองบานเรอนและลกหลานทอยในเรอนดวย แตบางครงความหมายของคาวาผ เรอนของชนบางกลมกหมายถงวญญาณของพอแม ผเปนหวหนาครอบครวทลวงลบไปแลว ผเรอนในบางทองทของลานนานนหมายถง ผหลายๆ ตนทอยในเรอนและทาหนาทตางๆกนซงในจานวนนจะมผพอของเจาของเรอนอยดวย โดยมผปยาหรอผวงศซงเปนผประจาตระกลเปนหวหนาใหญสดอยบนเรอน อยางไรกดผปยาหรอผบรรพบรษของบางสายตระกลทเปนผนาทางสงคม เชน หวหนาหมบานเจาเมอง หรอกษตรย นอกจากจะไดรบการนบถออยในกลมวงศตระกลแลว ยงไดรบการนบถอบชาจากชาวบานชาวเมองอกดวย

ประเพณเลยงผปยา ตายาย การเลยงผ ป ยา ตา ยาย ผป ยา ตา ยาย หมายถงผประจาตระกล หรอทเรยกกนวาผบรรพบรษ กลาวคอถา ป ยา ตา ยาย ลวงลบไปแลวพวกลกหลานกจะสรางหอไวทางเบองทศหวนอน หรอในสถานททเหนวาสมควร บนหอจะมหงวางเครองบชา เชน พานดอกไม ธปเทยน นาตน(คนโท) วางเอาไว ในปจจบนคาวา “ผป ยา ตา ยาย” กรอมลงมาเหลอเพยงคาวา “ผปยา” ซงเพอเปนการสะดวกในการเรยกจะไดไมยาวเกนไป

การนบถอผป ยา ตา ยาย กมเรองเลาสบกนมาวา เวลาพอ แม ตายลงไป ในสมยกอนลกหลานไมไดกนไดทานอทศสวนกศลใหดงเชนสมยน สาเหตเพราะวาอาจจะไมมวดหรอไมกอยหางไกลวดกอาจเปนได ลกหลานมความรกเอนดหวงใยพอแม จงสรางศาลสงเพยงตาขน แลวมดอกไม ธปเทยน อาหาร หวานคาว ลกสมของหวาน บวงสรวงอญเชญดวงวญญาณของพอแมใหมาอยในศาล เพอพทกษรกษาลกหลานตลอดจนเครอญาตจะตองถอผป ยา ตา ยาย อนเดยวกน แลวกหามแตงงานในวงศทถอผอนเดยวกน ผป ยา ตา ยาย จะอยกบลกหญงตลอดไปโดยมากจะอยกบผหญงคนหวป และจะตองทาศาลใหถาลกคนหวปตายหรอหนไปอยทอน กจะอยกบลกหญงคนถดไปในเครอญาตทเปนปกแผน การเลยงผป ยา ตา ยาย ในสมยกอนนน จะมการสงอาหารใหทกมอ

๔๑ สมภาษณ นายสมคด บวตอง, กานนตาบลนาทราย, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๓๔

เมอมการกนอาหาร ตอมาเหนวาเปนการลาบากตอลกหลานซงจะตองทามาหากน ขอสงวนละครง เดอนละครง จนตอมาในปจจบนเปนปละครง

ประโยชนของการเลยงผ ป ยา ตา ยาย เปนทพงทางใจ เพราะตามธรรมเนยมแลวคนทางเหนอชอบนบถอยกยองญาตผใหญมาก ในเมอญาตผใหญลวงไปแลวกสรางศาลเอาไวเปนตวแทน เมอตนประสบปญหากไปกราบไหวบอกกลาวใหชวยเหลอ เปนการรวมญาตทอยหางไกลกนไดมาพบปะซกถามสารทกขสขดบตอกน เปนการแนะนาผทมาเปนเขยใหรจกญาตพนองของฝายหญง

ขอหามของผ ป ยา ในสวนดเฉพาะลกผหญง ผป ยา วางขอหามไวดงนคอ ถาผชายลวงเกนจบมอถอแขนไมวาในทลบหรอทแจง พอใจหรอไมพอใจ จะตองเสยผ หามหวผมในเวลากลางคน และหามสองกระจกดหนาในเวลากลางคน หามชายหนงชายใด ทมใชวงศญาตถอผเดยวกนเขาไปเกนธรณประตหองนอน ถาเขาไปถอวาผดผ คผวเมย เกดทะเลาะววาทหยารางกนไปกลบมาคนดกนใหม จะตองผดผเสยผ ในวงศญาตเดยวกนถาทะเลาะววาทกนกจะผดผ ผหญงถามชายอนใดมาทาใหทองจะตองผดผ แมจะหาตวชายผทาไมได คนทองจะตองเปนคนเสยผเอง

จากการสมภาษณผใหขอมลทสาคญพบวา พธการเลยงผป ยา นจะทากนในเฉพาะวงศญาตทใกลเคยงกนเทานน ทอยหางออกไปตางบานตางเมองกไมมโอกาสมารวมดวย ดวยสาเหตนเองททาใหบางคนทอดทงไปเลย แตถาหากเปนเทศกาลตรษสงกรานตบางคนทยงไมทอดทงกอาจจะมารวมดวย ทใชคาวาอาจจะกเนองจากบางคนอยไกลเกนไปไมสามารถจะมารวมได การเลยงผในวนสงกรานตหรอปใหมแบบพนเมองนเขาถอวาเปนการมา “ดาหว” ผป ยา ดวย ซงผทมาไดจะนาเอาเครองเซนสงเวย เชน มะพราว กลวย ออย มารวมกนและชวยกนออกเงนคาหวหมอกดวย พรอมกนนนกจะมการดาหว ญาตผใหญไปดวย๔๒ ดงผใหขอมลหลกกลาวไววา “ในสมยกอนชาวกะเหรยงมความเชอในการนบถอผปยา ผบาน ผเรอน ซงครบาชยยะวงศาพฒนา กลาววา เปนการครองตนอยางประมาท ประมาทอยางไร ประมาทตอชวตของตนเองและผอน”๔๓

เมอครบาชยยะวงศาพฒนา รถงความเชอ ของชาวกระเหรยงนนจงไดแสดงธรรมะใหชาวเขาไดฟงและไดกลาวถงการดารงชวตอยของชาวกะเหรยงนน ตงอยบนความประมาทเพราะปหนงๆ จะมคนตายเยอะมากเพราะโดนสตวปาทาราย ชาวเขาเหลานจะมความเขาใจไดยาก เพราะการใชชวตอยในปาไมมใครคอยชทางสวางใหและยงจะเกดปญหาตามมาอกมากมาย ทานจงไดชกชวนชาวกะเหรยงโดยเฉพาะผนาของหมบานใหเขามาอยรวมกนในชมชนหวยตม ครบาชยยะวงศาพฒนา ไดมาจาพรรษาทวดพระพทธบาทหวยตม ระยะแรกทมาอยบรรดากะเหรยงไดตดตามทานมาไมมากนก จนกระทงเมอประมาณป พ.ศ. ๒๕๑๔ มพวกกะเหรยง (ชาวเขาเผาปาเกอญอ) อพยพมาหลายหมบาน ทกคนกนอาหารมงสวรต ตามครบาชยยะวงศาพฒนา ซงไดชใหเหนโทษการกนเนอสตว หนมากนขาวจมพรกกบเกลอและผกตมแทน ตอมาครบาชยยะวงศาพฒนา ไดใชกศโลบายคอยๆ ตะลอมสอนชาวเขาเหลานใหเลกยดถอประเพณนบถอผปยา ผบานผเรอน ใหหนมาเลอมใสใน

๔๒ มณ พยอมยงค, ประเพณสบสองเดอน ลานนาไทย, (เชยงใหม: ส.ทรพยการพมพ, ๒๕๓๗), หนา ๑๐๔.

๔๓ สมภาษณ พระครพนจสารธรรม, เจาอาวาสวดพระบาทหวยตม, ๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๓๕

ขอธรรมคาสงสอนขององคพระสมมาสมพทธเจา โดยปพนและวางหลกเกณฑในการยดถอพระพทธศาสนาใหถงแกนแท ใหเลกการเบยดเบยนรงแกสตว เพยงเพอสนองความสขของตวเอง ประพฤตพรหมจรรยมศล สมาธ ปญญา เปนเครองซกฟอกชาระจตใจไมเบยดเบยนผใด

ดงนนผปยาหรอผบรรพบรษของผนาทางสงคมจงมฐานะเปนทงผประจา ตระกลและผของชมชนดวย ซงในสวนทมบทบาทตอชมชนนนจะมชอเรยกวา ผเสอบาน หรอ ผเสอเมอง และจะมบทบาททางสงคมเพมขน เพราะนอกเหนอจากการทจะตองดแลลกหลานในวงศตระกลแลว ยงจะตองดแลชาวบานหรอชาวเมองอกดวย ซงบทบาทเชนนมลกษณะเหมอนบทบาทของหวหนาหมบานเจาเมอง หรอ กษตรย จะเหนไดวาบทบาทของผปยาจะมสวนเกยวของอยในสงคมหลายระดบ นบตงแตระดบครวเรอน เครอญาตวงศหรอสายผเดยวกน แตในยคปจจบนตองอยดวยเหตและผลอยางมสตกลาวโดยสรป คอ ชาวกะเหรยงมความเชอเรองการบชาผ ผบาน ผเรอน ผปยา โดยการสงเวยชวตสตวเปนเครองเซนไหว ครบาชยยะวงศาพฒนา จงไดขอบณฑบาต สงทชาวกะเหรยงมความเชอและไดประพฤตผดมาโดยตลอด และใหชาวบานละทง เลกปฏบตตงแตบดนนเปนตนมา และใหชาวกะเหรยงหมนรกษาศล โดยเฉพาะเรองของศล ๕ ทานจะสอนเนนใหพวกเขาไมเบยดเบยนผอน และไมทารายผอน เพอจะไดไมเปนเวรกรรมกนตอไปในภายภาคหนา ซงการสอนของทานทาใหพวกชาวเขาไดรบความสงบสขภายในหมบานของเขาอยางทไมเคยมมากอน พวกเขาจงยงเคารพนบถอและเชอฟงในคาสงสอนของทานมากยงขน

๓) ความเชอเรอง ใจบาน ครบาชยยะวงศาพฒนา ไดสรางใจบาน หรอ สะดอเมอง เปนจดศนยกลางของหมบานในชมชนบานหวยตมกเชนเดยวกนเนองจากเปนหมบานขนาดใหญ ทานจงไดเปนผนาชาวบานซงเปนชาวเขาเผาปาเกอญอ ทงหมด กอสรางใจบาน หรอมณฑปหะตะยงกาเมพระชยยะวงศานสรณขน เนองจากการมใจบาน จะทาใหคนในหมบานเกดความรมเยนเปนสข มความมนคงทางวฒนธรรมไมอพยพยายถนฐาน ถาบานใดไมมใจบานกจะทาใหคนขาดสต ขาดความมนคง ใจบานจงเปรยบเหมอนกบใจคน ถาใจคนเราไมอยกบเนอกบตวกจะกอใหเกดความวนวาย ดงนนครบาชยยะวงศาพฒนา จงไดสรางใจบานขนโดยมวตถประสงคในการกอสรางเพอ

เปนอนสรณสถานบงบอกถงทตงใจกลางของหมบานหวยตม เพอเปนสถานทสาหรบใชประกอบพธกรรมสะเดาะเคราะห สบชะตาของชาวเขาเผาปาเกอญอบานหวยตมเพอใหอยกนดวยความรมเยนเปนสข ปดเปาสงเสนยดจญไรอปมงคลออกจากหมบานเพอเปนสถานทสาหรบสวดมนตภาวนาปฏบตธรรมของชมชนในวนธรรมสวนะเพอเปนถงเกบนาขนาดใหญจานวน ๔ ถง ใหคนในชมชนไดเกบนาไวใชอปโภคบรโภค

ชาวปาเกอญอไดมารวมแรงรวมใจชวยกนสรางใจบาน โดยการไปขนทราย หน จากลาหวยตม ผาหนาม โดยใชรถขน สมยนนมรถขนแคคนเดยว ชาวเขาทอยทสวนปาสกแมเทยกชวยกนเกบรวบรวมกอนหนไว ขนมาทใจบาน กลางวนมชาวบานสวนหนงไปรบจาง หาเลยงชพพอตกเยนกลบมาชวยกนสรางใจบาน โดยครบาชยยะวงศาจะมาควบคมดแลการกอส รางดวยตนเอง

๓๖

ระยะแรกทพวกชาวปาเกอญอมาอยชมชนพระบาทหวยตมใหมๆ และชวยกนสรางใจบาน มชาวบานลมตายเกอบทกวน เนองจากไมมอาหารกน ไมมนาดมบางวนตายตง ๓ - ๔ คน เมอมคนตายบอยมากขน ครบาชยยะวงศาพฒนา จงใหเอาตงเหลกไปฝงไวตามจดตางๆ ตามทศตางๆ ทสาคญ ทเสอวดขางปาชา และอนๆ เพอบชาและขอขมาเจาท หลงจากนนเปนตนมาจานวนคนตายลดลง ทานเลาวาสถานททกทจะมเจาทเจาทาง เวลาเขามาอย ตองบอกกลาวเจาทเจาทาง ใหขาวใหนาแกทานดวย ทานจะไดชวยปกปกรกษาใหอยรอดปลอดภย

ในการสรางใจบาน ทานไดตงสจอธษฐานตอสงศกดสทธวาถาสงทชาวเขาไดทานนเปนสงทดกขอใหสรางไดแลวเสรจสมบรณอยาไดมอปสรรค แตถาสงททานนไมดกขอใหชาวเขาเหลานไดลมหายตายจากอยาใหมขาวมนากน หลงจากทสรางใจบานเสรจ ฝนกตกตองตามฤดกาล กเปนทนาอศจรรยใจ ทชาวบานหวยตมสามารถขดบอเจอนาในหมบาน ขดบอนาตรงไหนของหมบานกจะเจอนา และมความลกของบอไมมากเหมอนในอดต ลานาหวยตมกเรมมนาไหล ตามความเชอดงเดม ในสมยพทธกาล มพระฤๅษสางทมมา เดนทางมาเจอพระพทธเจา ตรงบรเวณใจบานน และไดแสดงกรยาเคารพ โดยเอาอกกมลงกราบพระพทธเจา ดงนนการออกแบบการสรางใจบานของหลวงปครบาชยยะวงศาพฒนาจงสรางตามความหมายดงน อก คอ ใจบาน มอสองขาง คอ สระนาทางทศตะวนตก ๒ ขาง เทาสองขาง คอ สระนาทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ และทศตะวนตกเฉยงใต

“ทใจบานสามารถรองรบชาวบานไดเยอะมาก ทกวนพระ หรอวนศลชาวบานจะไมทางานและผนาชมชน ทเรยกวา ตะกะ จะมาอยรวมตวกนกบชาวบานปรกษาปญหาและวางแผนการจดงานประจาป ทสาคญทใจบานจะมสญลกษณทปรากฏเดนชดคอจะมยกษตวใหญสองยนอยหนาขางๆ ประตทางเขาใจบาน”๔๔

จะเหนไดวา ทกๆ วนพระหลงจากทชาวบานไปตกบาตรผกทวดเสรจแลวชมชนหวยตมจะมารวมตวกนทใจบาน และมการหอขาวกบตมผก นาพรก อาหารเจมารบประทานรวมกนทงหมบานและใจบานจะมยกษตวใหญอยหนาประตทางเขา ครบาชยยะวงศาพฒนา ตองการสอใหชาวบานรวาคนกนเนอกไมตางอะไรกบยกษ แตถาผใดไมกนเนอผนนกไมเปนยกษ ชาวบานทกคนจงถอศลกนเจ ไมกนเนอสตว ดารงชวตดวยการรกษาศล มการปฏบตตามกนมาตงแตอดตถงปจจบน

สรปคอ ความเชอเรองใจบานชาวบานจะมความสาคญมากเพราะเปนศนยรวมจตใจของชาวบาน เมอมปญหาใด สามารถปรกษาหารอหาทางแกไขปญหารวมกน เปนอนสรณสถานบงบอกถงทตงใจกลางของหมบานหวยตม เปนสถานทสาหรบใชประกอบพธกรรมสะเดาะเคราะหสบชะตา ของชาวเขาเผาปาเกอญอบานหวยตมเพอใหอยกนดวยความรมเยนเปนสข ปดเปาสงเสนยดจญไร

๔๔ สมภาษณ นายกธวชชย นาทรายกานต, นายกองคการบรหารสวนตาบลนาทราย , ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๓๗

อปมงคลออกจากหมบาน เปนสถานทสาหรบสวดมนตภาวนา ปฏบตธรรมของชมชนในวนธรรมสวนะ มถงเกบนาขนาดใหญ สาหรบใหคนในชมชนไดเกบนาไวใชอปโภค บรโภค เปนทนทางวฒนธรรม ดานความเชอททาใหชาวบานเกดความสามคค เสยสละ มความพอเพยง

๔) ความเชอเรองการแตงกาย ชนเผาปาเกอญอจะมเอกลกษณในการแตงกาย ทยงคงยดถอวฒนธรรมและประเพณนอยางเครงครด โดยการแตงกายของผหญงสาวจะสวมชดยาวสขาว และผหญงทแตงงานแลวกจะสวมใสเสอคนละทอน คอนงผาซนและเสอททอขนใชเอง สาเหตทผหญงทแตงงานแลวตองนงคนละทอนเพราะเปนการใหเกยรตแกผหญงทยงไมไดแตงงาน

จากการศกษาขอมลทสาคญพบวา ความเปนมาของผาทอกเอวและการแปรรปจากผาทอ เปนการเรยนรจากการสบทอดจากบรรพบรษตงแตสมยอดตจนถงปจจบน ซงสตรชนเผาปาเกอญอจะไดรบการสบทอดบทบาทในการจดหาและถกทอเสอผาเครองนงหมสาหรบคนในครวเรอน ไดสอดใสลวดลายตามคตความเชอและ ใหสสนตามวสดทองถนทมาใชทาสยอมฝายทปลกเอง ทกครวเรอนเดกสาวหากมอาย ๕ ขวบ จะตองเรยนรวธการทอผาจากแม ดงนนผหญงชนเผาจะตองทอผาเปนทกคน ชวงเดอน มกราคม - มนาคม ทกครวเรอน มารดาจะทอผาใหลกสวมใสซง ๑ ปจะไดเปลยนชดใหม ๑ ครง คอในวนปใหมเมอง (วนสงกรานต) จะทอในวนทเปนสรมงคลเทานน ประเพณการสวมใสเสอผากยงคงอนรกษไว จากความเชอและการใหเกยรตในการใชเครองนงหม หากมประเพณทสาคญในชมชน ทกคนจะตองแตงกายประจาเผาของตนเอง เนองจากมความเชอในการสวมใสวา หากสวมใสเสอประจาเผาในการประกอบพธตางๆ จะทาใหชวตด และทาใหการประกอบพธตางๆมความศกดสทธ จากความเชอนชนจงยดถอและปฏบตมาโดยตลอด

ดงนนสตรชนเผาปาเกอญอ จะไดรบการสบทอดบทบาทในการจดหาและถกทอเสอผาเครองนงหมสาหรบคนในครวเรอน ไดสอดใสลวดลายตามคตความเชอและใหสสนตามวสดทองถนทมาใชทาสยอมฝาย ซงการทอผาในสมยอดตยงไมเปนทรจกและเปนทยอมรบของคนทวไป ซงจะทอผาฝายเพอไวสวมใสภายในครวเรอน ดงผใหขอมลหลกกลาวไววา “หากเขามาในชมชนหวยตมแลว มวธสงเกตการณแตงกาย ซงการแตงกายใชสอความหมายของคนชมชนหวยตมรวมไปถงเปนทนทางวฒนธรรมดานความเชอของการทอเสอ”๔๕ การแตงกายบางบอกถงสถานะภาพความเปนอยในการดารงชวตในปจจบน คอ ถาเปนหญงสาวใสชดยาวทอนเดยวแสดงวาเปนสาวยงไมไดแตงงาน แตถา ใสเสอผาสองทอนและมรอยสกหรอรอยสญลกษณไวทขอเทาแสดงวา หญงผนนแตงงานแลว และการทอเสอของชาวเขา จะสงเกตไดวาเสอทงสองดานจะเหมอนกนนน หมายถงการเปนคนดตองเปนคนดทงตอหนาและลบหลง จงกลายเปนวถความเชอเรองการแตงกายตงแตอดตยดถอสบตอกนมาจนปจจบน

๔๕ สมภาษณ นายสพจน เมธลาเลศ, ผนาชมชนบานหนองบอน, หม ๑๑, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๘.

๓๘

สรปคอ คาสอนของครบาในดานความเชอ ในเรองการนบถอผยงคงมอยบางแตเปนการเซนไหวดวยดอกไมธปเทยน ขนมหวานผลไม และชาวบานหมนรกษาศล ภาวนา เขาวดทกวนพระ ไมเบยนเบยนชวตของผอน และความเชอเรองของใจบานจะเนนหลกการใหทาน เพราะการให ยงใหญกวาการเปนผรบเพยงฝายเดยว จงทาใหชาวบานเขาใจหลกของการใหทาน และการทอเสอการแตงกาย ของชาวบานสอถง คนเราตองเปนคนดเสมอตนเสมอปลาย ทงตอหนาและลบหลง ดงนนเมอเปรยบกบหลกธรรม คอ สมานตตา การวางตนเสมอตนเสมอปลาย การวางตนไดเหมาะสม วางตนไดเหมาะสมกบฐานะทตนมอยในสงคม เมอชาวกะเหรยงเขาใจในหลกธรรมคาสอนของพระพทธศาสนา กดารงตนอยในกรอบของการรกษาศล นาพามาซงความสขในปจจบน

๒.๓.๒ ค าสอนในเรองการปฏบต

๑) การเขาวดสรางบญ จากการศกษาพบวา ในชมชนบานหวยตม เปนชมชนทเปนเอกลกษณควรแกการยกยองและเปนแบบอยาง ชมชนพระบาทหวยตม มครบาชยยะวงศาพฒนา เปนศนยรวมจตใจของชมชน ทกคนนบถอศาสนาพทธ เลอมใสและศรทธาในพระพทธศาสนากอนเขาวดตองถอดรองเทาไวนอกวด โดยเฉพาะวนพระ จะถอเปนวนสาคญของคนในชมชน โดยจะรวมกนหยดงานและแตงกายดวยชดประจาเผาทมสสนสวยงาม พาครอบครวเพอมารวมกนไปทาบญตกบาตร นอกจากจะตกบาตรดวยขาวและอาหารเจแลว ในชมชนพระบาทหวยตม ยงมประเพณตกบาตรผกอกดวย ฟงเทศนและบาเพญประโยชนใหวด ในชวงคากจะไปเวยนเทยนและสวดมนต ไหวพระภายในวดและรอบองคพระมหาธาตเจดยศรเวยงชย สาหรบการทาบญ ตกบาตรนนจะมทกวน โดยพระภกษ สามเณร จะรบบณฑบาตท วดทกๆเชา ซงพทธศาสนกชนทอยนอกชมชน บคคลทวไป หรอนกทองเทยว สามารถเขารวมกจกรรมได นบเปนประเพณอนดงาม สรางความประทบใจแกนกทองเทยวทเขามาทองเทยวและแสวงบญเปนประจาซงเปนวถชวตทควรสงเสรมและสนบสนนดารงไวสบไป ดงผใหขอมลหลกกลาวไววา “ทกวนพระหรอวนศล ชาวบานจะหยดทางาน เพอพาลกหลานและครอบครวมาทาบญทวด ผชายจะอมลกเขามาในวด ผหญงจะเปนคนหวถงผา ในถงผาจะมผกและของทจะนามาถวายในวนพระ”๔๖

ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานจะสอนใหชาวบานปลกฝงเรองการเขาวดทาบญใหทานตงแตเดกตวเลกๆ เพอสรางจตสานกและเปนแบบอยางในการทาบญ การทใหผชายเปนคนอมลกเขามาในวดเพอแสดงใหเหนวา ผชายตองออกบานไปทางานทกวนไมมโอกาสอยกบลกเพอสรางความสมพนธทดระหวางพอกบลก พอจงตองเปนคนอมลกเขามาทาบญทวด และผหญงตองเปนผสะพายถงยามหรอถงผา เมอมาถงในวดพอกบแมจะเปนผเอาผกหรอสงทจะนามาถวายเอาใสมอใหเดกเปนผวาง

๔๖ สมภาษณ นายพงษศกด กอเกอตระกล, ผนาชมชนบานพระบาทหวยตม หม ๘, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๓๙

ถวายเพอสรางจตสานกใหเดกไดเรยนรการทาบญและการถวายทาน และเปนการใชกศโลบายของครบาชยยะวงศาพฒนา ในเรองการทางานเพอสรางอาชพเลยงชพชอบ และการสรางบญเพอสรางทานบารมใหตนเองและครอบครวมความสข ในภพหนาชวตจะมแตความสขความเจรญ ชาวบานจงไดยดถอเปนวถในการดาเนนชวตและถายทอดสบมาจนถงปจจบน

สรปคอ การเขาวดสรางบญ เปนการปลกฝงการสรางความดใหชมชนไดตระหนกทาน คอ การให การเสยสละ หรอการเออเฟอแบงปนของๆตนเพอประโยชนแกบคคลอน ไมตระหนถเหนยว ไมเปนคนเหนแกไดฝายเดยว คณธรรมขอนจะชวยใหไมเปนคนละโมบ ไมเหนแกตว เราควรคานงอยเสมอวา ทรพยสงของทเราหามาได มใชสงจรงยงยน เมอ เราสนชวตไปแลวกไมสามารถจะนาตดตวเอาไปได

๒) การกนเจหรออาหารมงสวรต ครบาชยยะวงศาพฒนา ไดใชตวของทานเปนตวอยางใหชาวเขาด ในการททาใหพวกเขาหนมาปฏบตธรรมะของพระพทธองค๔๗ ในสมยนน พวกชาวเขาไดนาอาหารทมเนอสตวมาถวายแตทานหยบฉนเฉพาะทเปนผกเปนพชเทานน ทาใหพวกเขาเกดความสงสย ทานจงไดยกเอาเรองในชาดกธรรมมาเทศนใหพวกเขาฟง เพอเปนการเนนใหเหนถงกฎแหงกรรม และผลดของการรกษาศล ทานไดอยอบรมสงสอนใหพวกเขารบรถงธรรมะและการรกษาศลอยเสมอ ๆ ดงทผใหขอมลทสาคญกลาวไววา “ครบาชยยะวงศาพฒนา ไดมความเมตตา สอนกนมงสวรต ในสมยนนพวกชาวเขาไดนาอาหารทมเนอสตวมาถวาย แตทานหยบฉนเฉพาะทเปนผกเปนพชเทานน ทาใหเขาเกดความสงสย ทานจงไดยกเอาเรองในพทธชาดกมาเทศนใหพวกเขาฟง”๔๘

เพอเปนการเนนใหเหนถงกฎแหงกรรมและผลดของการรกษาศล ทานไดอยอบรมสงสอนใหพวกเขารบรถงธรรมะและการรกษาศลอยเสมอๆ ทาใหพวกเขาเลอมใสและหนกลบมานบถอพระพทธศาสนาโดยละทงประเพณเกาๆ ทเคยปฏบตกนมา ตอมาพวกชาวเขาเหลานกไดเจรญรอยตามทาน โดยเลกกนเนอสตวหนมากนมงสวรตแทน (ดงทเราจะเหนไดจากกะเหรยงทอพยพมาอยทหมบานพระพทธบาทหวยตมในปจจบนน ) เมอทานไดสอนพวกเขาใหนบถอศาสนาพทธแลว ทานกจะจารกธดงคแสวงหาสจธรรมตอไป ถามโอกาสทานกจะกลบไปโปรดพวกเขาเหลานนอยเสมอ ดวยเหตนชาวเขาและชาวบานในทตางๆททานเคยไปสงสอนมาจงเคารพนบถอทานมาก

ครบาชยยะวงศาพฒนา ไดสงสอนใหชาวเขาสานกในกฎแหงกรรม สานกในความมเมตตาตอสตวโลกวา “..ทกคนยอมรกตวกลวตาย สตวทเราลามาทาอาหาร กมความกลวตาย ถาเราไมกน

๔๗ อาภากร ปญโญ, “การถอมงสวรตของประชาชนในชมชนหวยตม อาเภอล จงหวดลาพน”, วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต , (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๘), หนา ๖๐.

๔๘ สมภาษณ นายสพรรณ ใหมเสน, ผใหญบานปาไผ, ๑๘ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๔๐

เนอสตวกจะไมมการฆาไมมการเบยดเบยนใหเปนกรรมตดตวไปทเกดมาเปนชาวเขาตองพบความลาบากกเนองจากการฆาสตวตดชวตนแหละจงอยาสรางกรรมเพม ดวยการกนเนอเขาอกเลย”

ชาวเขาฟงแลวกเกดความเลอมใสศรทธาอยางแรงกลา ตงใจมนเลกกนเนอสตว แตนนมาหนมากนอาหารมงสวรตแทน โดยหาผกหาหญา หวเผอกหวมน พรกกบเกลอแทนเนอสตว จนเปนทโจษขานกนทวไป ถงความสามารถของครบาวงศในการขดเกลาจตใจชาวเขาเหลาน

ครบาชยยะวงศาพฒนา ไดใหเหตผลทจะดง และโนมนาวจตใจชาวเขาเหลานวา “ผทเกดมาเปนชาวเขานน แตชาตปางกอนไดสรางกศลมาไมด จงตองเกดมาเปนชาวเขา ถาทาใหเขาละการสรางเวรใหกบตวเขากจะไดกศลทดเปนคนดของประเทศชาต ไมมปญหาตอชาตตอไป”

“ผทเกดมาเปนชาวเขานน แตชาตปางกอนไดสรางกศลมาไมด จงตองเกดมาเปนชาวเขา ถาทาใหเขาละการสรางเวรใหกบตวเขากจะไดกศลทดเปนคนดของประเทศชาต ไมมปญหาตอชาตตอไป”

“ทกคนยอมรกตวกลวตาย สตวทเราลามาทาอาหาร กมความกลวตาย ถาเราไมกนเนอสตว กจะไมมการฆา ไมมการเบยดเบยนใหเปนกรรมตดตวไปทเกดมาเปนชาวเขา ตองพบความลาบากกเนองจากการฆาสตวตดชวตนแหละจงอยาสรางกรรมเพม ดวยการกนเนอเขาอกเลย”

ขอความขางตนเปนคาสงสอนท ทานใชสอนชาวเขาตลอดจนการปฏบตตนใหเปนตวอยาง กลาวคอ เมอครบาวงศสงสอน ชาวเขากเกดศรทธาเลอมใสตางพากนนาอาหารทประกอบไปดวยเนอสตว มาถวาย ครบาชยวงศกหยบเฉพาะผกฉนโดยไมหยบเนอสตวเลย ชาวเขาสงสยจงถามทานครบาชยวงศจงถอโอกาสสงสอน ใหชาวเขาสานกในกฎแหงกรรม สานกในความมเมตตาตอสตว ชาวเขาฟงแลวกพากน ตงใจมนวาจะเลกกนเนอสตว นบแตนนมากหนมากนอาหารมงสวรตแทน โดยหาผก ขดหวเผอกหวมน พรกกบ เกลอกนแทนเนอสต ว จนเปนท โจษขานกนทวไป ถงความสามารถของครบาชยวงศ ในการขดเกลาจตใจชาวเขาเหลานน

ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานใหชาวเขาในชมชนหวยตมประพฤตปฏบตตนรกษาศลหาซงมนษยจะอยในสงคมไดอยางเปนสขสงบนน จาเปนทจะตองมกฎ เพอทจะสามารถควบคมความประพฤต และเปนขอกาหนดในการดารงชวตรวมกบผอนในสงคม เพอไมใหเกดการเบยดเบยนอยอน การเบยดเบยนกนในโลกน ๔๙

๔๙ อาภากร ปญโญ, “การถอมงสวรตของประชาชนในชมชนหวยตม อาเภอล จงหวดลาพน”, วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต, หนา ๖๖.

๔๑

ศล คอ กฎกตกาของสงคม ซงมไวสาหรบบงคบฝกหดความประพฤตของคนในสงคมใหมความเรยบรอย ซงจะเนนไปเพอเปนขอปฏบตเกยวกบกายและวาจาเปนการฝกหดกายวาจาใหเรยบรอยไมเปนโทษตอผอน

ศล มใชหมายเพยงความประพฤตดงามสจรตดงามสจรตทางกายและวาจาเทานนแตหมายถงอาชวะสจรตดวย สาระของศลอยทเจตนา ไดแก การไมคดลวงละเมด ศลจงหมายถง การไมเจตนาละเมดระเบยบวนย หรอการไมเจตนาลวงเกนเบยดเบยดผอน นอกจากนยงรวมถงการสารวมระวงคอยปดกนหลกเวนไมใหเกดความชวขน ศล หรอเบญจศลนน ม ๕ ประการคอ

ศลขอท ๑ ปาณาตบาต มองค ๕ คอ ๑. สตวมชวต ๒. รอยวาสตวมชวต ๓. จตคดจะฆา ๔. มความพยายาม ๕. สตวนนตายดวยความพยายามนน

ศลขอท ๒ อทนนาทาน มองค ๕ คอ ๑. ของผอนหวงแหน ๒. รอยวาเขาหวงแหน ๓. จตคดจะลก ๔. มความพยายาม ๕. ลกของไดดวยความพยายาม

ศลขอท ๓ กาเมสมจฉาจาร มองค ๔ คอ ๑. อคมนยวตถ ไดแกสตรหรอบรษทไมควรละเมด ๒.จตคดจะเสพ ๓. มความพยายามในการเสพ ๔. ยงมรรคคออวยวะสบพนธใหถงกน

ศลขอท ๔ มสาวาท มองค ๔ คอ ๑. เรองไมจรง ๒. จตคดกลาวใหคาดเคลอน ๓. มความพยายามเกดจากจตทคดกลาวใหคาดเคลอน ๔. ผอนเขาใจความทพดนน

ศลขอท ๕ สราเมรยฯ มองค ๔ คอ ๑. สงนนเปนของเมา ๒. จตใครทจะดม ๓. มความพยายามเกดจากจตทใครจะดมนน ๔. กลนใหลวงลาคอลงไป ดงทผใหขอมลทสาคญกลาวไววา “การลด ละ เลก สงมวเมาเหลานไดถอวาเปนสรมงคลตอชวตของตวทานเองและครอบครวจะมความสข ตามแนวของครบาวงศ เปนแนวทางททาใหเกดการถอศล ๕”๕๐

จะเหนไดวา การดารงชวตโดยยดหลกศล ๕ ยอมนาพามาซงความสขตอตนเอง ครอบครวและสงคม เรารกชวตเราฉนใด สตวมนกรกชวตของมนฉนนน การถอศลของชาวเขาจงกลายเปน กฎกตกาของสงคม ซงมไวสาหรบบงคบฝกหดความประพฤตของคนในสงคมใหมความเรยบรอย ซงจะเนนไปเพอเปนขอปฏบตเกยวกบกายและวาจาเปนการฝกหดกายวาจาใหเรยบรอยไมเปนโทษตอผอน

เมอทานอายได ๑๒ ป ทานไดพบเหตการณสาคญททาไมอยากจะกนเนอสตวนนเลยนบแตนนมา กลาวคอ มครงหนงทานไดเหนพญากวางใหญถกนายพรานยง แทนทพญากวางตวนนจะ

๕๐ สมภาษณ นายกธวชชย นาทรายกานต, นายกองคการบรหารสวนตาบลนาทราย , ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๔๒

รองเปนเสยงสตวมนกลบรองโอยๆๆๆเหมอนเสยงคน รอง แลวสนใจตายในทสด และเมอทานไปอยกบครบาชยลงกาซงไมฉนเนอสตว๕๑ ทานจงงดเวนอาหารจาพวกเนอสตวตงแตนนมา อกประการหนงอาจเปนดวยบญบารมททานไดสรางสะสมแตอดตชาต ประกอบกบไดเหนความทกขยากของสตวตางๆทถกทาราย จงทาใหทานเกดความสลดใจอยเสมอ ทานจงตงจตอธษฐานถงคณพระศรรตนตรยตงแตนนมาวา “จะไมขอเบยดเบยนชวตผอนไมวาจะเปนคนหรอสตวและจะไมขอกนเนอ สตวอกตอไป” ทานไดเมตตาสอนวา “สรรพสตวทงหลายยอมรกและหวงแหนชวตของมนเอง เราทกคนไมควรจะเบยดเบยนมน มนจะไดอยอยางเปนสข” และทานยงพดเสมอวา “ทานตองการใหศลของทานบรสทธขนไปเรอยๆ”สตวทกตวมนกรกชวตของมนเหมอนกน เมอเราฆามนตายเพอกนเนอมนจตของมนไปทสานกพระยายมกจะฟองรองวาคนนนฆามนตาย คนนกนเนอของมน ถงแมจะไมไดฆา คนกนกเปนจาเลยดวยกยอมตองไดรบโทษ แตจะออกมาในรปของการเจบไขไดปวย และความไมสบายตางๆซงเจาตวไมรสกเหนวาเปนเรองธรรมดา ทานไดอบรมสงสอนใหพวกเขารบรถงธรรมะและการรกษาศลอยเสมอๆ ทาใหพวกเขาเลอมใสและหนกลบมานบถอพระพทธศาสนาโดยละทงประเพณเกาๆ ทเคยปฏบตกนมา

ตอมาพวกชาวเขาเหลานกไดเจรญรอยตามทาน โดยเลกกนเนอสตวหนมากนมงสวรตแทน (ดงทเราจะเหนไดจากกะเหรยงทอพยพมาอยทหมบานพระพทธบาทหวยตม ในปจจบนน) เมอทานไดสอนพวกเขาใหนบถอศาสนาพทธแลว ทานกจะจารกธดงคแสวงหาสจธรรมตอไปและถามโอกาสทานกจะกลบไปโปรดพวกเขาเหลานนอยเสมอ ดวยเหตนชาวเขาและชาวบานในทตางๆททานเคยไปสงสอนมาจงเคารพนบถอ ทานมาก ดงทผใหขอมลทสาคญกลาวไววา “ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานสอนใหลกหลานเปนคนด สรางวธคด ฝกทาความด ถอศล เขาวดทกวนศล”๕๒ สมยกอนมคนในหมบ านนอยจะปกครองงาย แตปจจบนนม ชมชนทย า ยเขามาใหม ประชากรจง เพ ม ขน แลวทยอยเขามาเปนศรทธาของทานครบา และปฏบตตามวถครบา ไมรบประทานเนอ แตยงมเดกๆ ทตองรบประทานเนอเพราะเดกๆ ทกาลงเรยนชนอนบาลหรอระดบประถมศกษาพฒนาการทางดานรางกายและจตใจตองพฒนาควบคกนไป แตถาถงวนพระหรอวนศล ทกคนจะไมทานเนอเลย ยงมความคดเหนสอดคลอง ดงทผใหขอมลทสาคญกลาวไววา “ครบาไมไดหามเรองฆาสตว แตครบาสอนวา ถาสตวตวนนกลายเปนพอและแม ของโยมมาเกดเปนสตวละ โยมยงจะฆาสตวตวนนอยอกหรอไม”๕๓ การมชวตอย ถอเปนบญของมนษย ชวตท เหลออยควรสรางแตความดงาม

๕๑ อาภากร ปญโญ, “การถอมงสวรตของประชาชนในชมชนหวยตม อาเภอล จงหวดลาพน”, วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต, หนา ๖๗.

๕๒ สมภาษณ นายสมศกด เทยมเพชร, ผใหญบานมวงสามป, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๕๓ สมภาษณ พระครพนจสารธรรม, เจาอาวาสวดพระบาทหวยตม, ๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๔๓

ไมเบยดเบยนชวตผอน มความเมตตากรณาตอสตวโลก เพราะชวตของเราและเขาตองอาศยอยแบบพงพาอาศยกน ทกชวตยอมรกตวเองเสมอ

๓) ประเพณ ประเพณ เปนกจกรรมทมการปฏบตสบเนองกนมา เปนเอกลกษณและมความสาคญตอสงคม เชน การแตงกาย ภาษา วฒนธรรม ศาสนา ศลปกรรม กฎหมาย คณธรรม ความเชอ อนเปนบอเกดของวฒนธรรมของสงคมเชอชาตตางๆ กลายเปนประเพณประจาชาตและถายทอดกนมาโดยลาดบ หากประเพณนนดอยแลวกรกษาไวเปนวฒนธรรมประจาชาต หากไมดกแกไขเปลยนแปลงไปตามกาลเทศะ๕๔

๓.๑) ประเพณงานทาบญใจบาน

หมบานทกหมบานจะมใจบานหรอ สะดอเมอง เปนจดศนยกลางของหมบาน ในชมชนบานหวยตมกเชนเดยวกน เนองจากเปนหมบานขนาดใหญ หลวงปครบาชยยะวงศาพฒนา จงไดเปนผนาชาวบานซงเปนชาวเขาเผาปาเกอญอ ทงหมด กอสรางใจบาน หรอมณฑปหะตะยงกาเมพระชยยะวงศานสรณขน เนองจากการมใจบาน จะทาใหคนในหมบานเกดความรมเยนเปนสข มความมนคงทางวฒนธรรม ไมอพยพยายถนฐาน ถาบานใดไมมใจบานกจะทาใหคนขาดสต ขาดความมนคงใจบานจงเปรยบเหมอนกบใจคน ถาใจคนเราไมอยกบเนอกบตวกจะกอใหเกดความวนวาย ดงนนหลวงปครบาชยยะวงศาพฒนาจงไดสรางใจบานขนโดยมวตถประสงคในการกอสราง คอ เปนอนสรณสถานบงบอกถงทตงใจกลางของหมบานหวยตม เปนสถานทสาหรบใชประกอบพธกรรมสะเดาะเคราะห สบชะตา ของชาวเขาเผาปาเกอญอบานหวยตมเพอใหอยกนดวยความรมเยนเปนสข ปดเปาสงเสนยดจญไร อปมงคลออกจากหมบาน เปนสถานทสาหรบสวดมนตภาวนา ปฏบตธรรมของชมชนในวนธรรมสวนะ เปนถงเกบนาขนาดใหญ จานวน ๔ ถง (ทสรางไวบนดาดฟาของใจบาน)สาหรบใหคนในชมชนไดเกบนาไวใชอปโภค บรโภค

ชาวปาเกอญอไดมารวมแรงรวมใจชวยกนสรางใจบาน โดยการไปขนทราย หน จากลาหวยตม ผาหนาม โดยใชรถขน สมยนนมรถขนแคคนเดยว ชาวเขาทอยทสวนปาสกแมเทยกชวยกนเกบรวบรวมกอนหนไว ขนมาทใจบาน กลางวนมชาวบานสวนหนงไปรบจาง หาเลยงชพพอตกเยนกลบมาชวยกนสรางใจบาน โดยหลวงปครบาชยยะวงศาจะมาควบคมดแลการกอสรางดวยตนเองระยะแรกทพวกชาวปาเกอญอมาอยชมชนพระบาทหวยตมใหม ๆ และชวยกนสรางใจบาน มชาวบานลมตายเกอบทกวน เนองจากไมมอาหารกน ไมมนาดมบางวนตายตง ๓ - ๔ คน เมอมคนตายบอยมากหลวงปครบาชยยะวงศา จงใหเอาตงเหลกไปฝงไวตามจดตางๆ ตามทศตางๆ ทสาคญ ทเสอวด ขางปาชา และอนๆ เพอบชาและขอขมาเจาท หลงจากนนเปนตนมาจานวนคนตายลดลงหลวงปเลา

๕๔ พระยาอนมานราชธน, วฒนธรรมและประเพณตางๆของไทย, (พระนคร: คลงวทยา, ๒๕๑๔), หนา ๓๗.

๔๔

วาสถานททกทจะมเจาทเจาทาง เวลาเขามาอย ตองบอกกลาวเจาทเจาทาง ใหขาวใหนาแกทานดวย ทานจะไดชวยปกปกรกษาใหอยรอดปลอดภย

ในการสรางใจบานหลวงปครบาวงศไดตงสจอธษฐานตอสงศกดสทธวาถาสงทชาวเขาไดทานนเปนสงทดกขอใหสรางไดแลวเสรจสมบรณอยาไดมอปสรรค แตถาสงททานนไมดกขอใหชาวเขาเหลานไดลมหายตายจากอยาใหมขาวมนากน หลงจากทสรางใจบานเสรจ ฝนกตกตองตามฤดกาลกเปนทนาอศจรรยใจ ทชาวบานหวยตมสามารถขดบอเจอนาในหมบาน ขดบอนาตรงไหนของหมบานกจะเจอนา และมความลกของบอไมมากเหมอนในอดต ลานาหวยตมกเรมมนาไหล ตามความเชอดงเดม ในสมยพทธกาล มพระฤๅษสางทมมา เดนทางมาเจอพระพทธเจา ตรงบรเวณใจบานน และ ไดแสดงกรยาเคารพ โดยเอาอกกมลงกราบพระพทธเจา ดงนนการออกแบบการสรางใจบานของหลวงปครบาชยยะวงศาพฒนาจงสรางตามความหมายดงน อก คอ ใจบาน มอสองขาง คอ สระนาทางทศตะวนตก ๒ ขาง เทาสองขาง คอ สระนาทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ และทศตะวนตกเฉยงใต

ในอนาคตขางหนา ชาวปาเกอญอชมชนพระบาทหวยตม มโครงการจะสรางกาแพงและประตปดกนทกดาน และจะไมอนญาตใหนารถเขามาในบรเวณใจบาน จะเปดใหใชเฉพาะในเวลาทาพธกรรมเทานน และจะมพธสบชะตาและสะเดาะเคราะหใหกบคนในชมชน ในวนท ๑๓ เมษายนซงเปนวนสงขารลอง ในปใหมเมอง ของทกป เพอเปนการไลเสนยดจญไรออกจากครอบครวและหมบาน และเพอความเปนสรมงคลของพนองชาวปาเกอญอในชมชนพระบาทหวยตม ใหดาเนนชวตอยในหมบานดวยความรมเยนเปนสข นบเปนประเพณทดงาม สมควรอนรกษถายทอดใหอนชนรนหลงไดทราบประวตและปฏบตสบทอดพธกรรมของชนเผาตอไปไมใหสญหาย ทาบญใจบานชาวบานในหมบานทกคน จะเขารวมพธทาบญใจบาน ในวนท ๑๓ เมษายนของทกป ซงเปนวนสงกรานต หรอ ปใหมเมอง(วนสงขารลอง) คนในชมชนกจะพาลกหลานเขารวมพธ โดยไมจากดวาเปนคนในหมบานเทานน คนนอกหมบานกเขารวมพธได

๒.๔ สรปองคความรทไดรบจากการวจย

หลวงปชยยะ วงศาพฒนา (พระครพฒนากจจานรกษ) วดพระพทธบาทหวยตม ตาบลนาทราย อาเภอล จงหวดลาพน ชาตภม นามเดม วงศหรอชยวงศ นามสกล ตะแหนม เกดท ตาบลหนกอ อาเภอล จงหวดลาพน เกดเมอ วนองคาร เดอน ๗ (เหนอ) แรม ๒ คา ปฉล ตรงกบวนท ๒๒ เมษายน ๒๔๕๖ เวลา ๒๔.๑๕ นาฬกา โยมบดาชอ นอย จนตะ (ถงแกกรรม เมออาย ๔๔ ป) โยมมารดาชอ บวแกว (ถงแกกรรม เมออาย ๗๘ ป) จานวนพนองรวมบดามารดาเดยวกน ๘ คน ทานเปนบตรคนท ๓ มนองตางบดาอก ๑ คน รวมเปน ๙ คน หลวงพอเกดในตระกลชาวไรชาวนาท

๔๕

ยากจน พอแมของทานมสมบตตดตวมาแคนา ๓-๔ ไร ควาย ๒-๓ ตว ทานาไดขาวปละ ๒๐-๓๐ หาบ ไมพอกนเพราะตองแบงไวทาพนธสวนหนง อกสวนหนงเอาไวใสบาตรทาบญบชาพระ สวนทเหลอจงจะเกบไวกนเอง ตองอาศยขยไผขยหลวกมาตาเอาเมดมาหงแทนขาวและอาศยของในปา รวมทงมนและกลอยเพอประทงชวต บางครงตองอดมอกนมอกม แมตองไปขอญาตพนองๆ เขากไมมจะกนเหมอนกน แมตองกลบมามอเปลาพรอมนาตาบนใบหนามาถงเรอน ลกๆกรองไหเพราะหวขาว แมวาครอบครวของทานตองดนรนตอสกบความอดอยากแตกไมไดละทงเรองการทาบญใหทาน ขาวทแบงไวทาบญ แมจะแบงใหลกทกคน คนละปนไปใสบาตร บชาพระพทธทกวนพระ จากการสมภาษณผใหขอมลทสาคญพบวา วถชวตของครบาชยยะวงศาพฒนาเปนวถชวตทมความลาบาก

คาสอนในเรองความเชอ ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานเปนผสงเสรมใหชาวบานในชมชนประกอบอาชพทสามารถสรางรายได ทสจรตและมนคง มอาชพทเปนตนทนของชมชนอยางแทจรง นาความรเดมมาพฒนาดานอาชพกบวธการสมยใหม เปนการพฒนาดานอาชพสสากล จากการดาเนนชวตของชาวกะเหรยง ทตองอาศยอยในปา หลงจากไดฟงการบรรยายธรรมะจากครบาชยยะวงศาพฒนา จงไดตดสนใจเดนทางมาอยรวมกนในชมชนหวยตม และทานไดรบพระราชทานทดนเพอประกอบอาชพใหแกชาวเขา และใหชาวเขาเลกบชาความเชอเรองการนบถอผ เลกทาบา ป เลกประกอบอาชพทไมสจรต วถครบากบการสรางอาชพ สมยกอนครบาชยยะวงศาพฒนา จะสงคนในชมชนไปเรยนดานอาชพดานนนโดยตรง เพอใหเปนมออาชพในงานนน กลบมาถายทอดอาชพตางๆ สชมชนชาวกะเหรยง เพอใหเปนมออาชพในดานตางๆกลบมาถายทอดความเปนมออาชพ สชมชนชาวกะเหรยงและมขอตกลงในการอยรวมกน

คาสอนในเรองการปฏบต การเขาวดสรางบญ เปนการปลกฝงการสรางความดใหชมชนไดตระหนกทาน คอ การให การเสยสละ หรอการเออเฟอแบงปนของๆตนเพอประโยชนแกบคคลอน ไมตระหนถเหนยว ไมเปนคนเหนแกไดฝายเดยว คณธรรมขอนจะชวยใหไมเปนคนละโมบ ไมเหนแกตว เราควรคานงอยเสมอวา ทรพยสงของทเราหามาได มใชสงจรงยงยน เมอเราสนชวตไปแลวกไมสามารถจะนาตดตวเอาไปได จะเหนไดวา การดารงชวตโดยยดหลกศล ๕ ยอมนาพามาซงความสขตอตนเอง ครอบครวและสงคม เรารกชวตเราฉนใด สตวมนกรกชวตของมนฉนนน การถอศลของชาวเขาจงกลายเปน กฎกตกาของสงคม ซงมไวสาหรบบงคบฝกหดความประพฤตของคนในสงคมใหมความเรยบรอย ซงจะเนนไปเพอเปนขอปฏบตเกยวกบกายและวาจาเปนการฝกหดกายวาจาใหเรยบรอยไมเปนโทษตอผอน

๔๖

แผนภาพท ๒.๑ สรปองคความรคาสอนของครบาชยยะวงศาพฒนา

ค าสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนา

ความเชอ

การปฏบต

เปรยบเทยบใหเหนภาพ

การปฏบตเปนแบบอยาง

๑. การเขาวดสรางบญ

๒. การนบถอผปยา ๓. เรองใจบาน ๔. ความเชอเรองการแตงกาย

๑. การเขาวดสรางบญ ๒. การกนเจหรออาหารมงสวรต ๓. ประเพณ

แนวทางการปฏบตตนตามวถครบาชยยะวงศษาพฒนา

บทท ๓

กศโลบายและการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนา ของครบาชยยะวงศษาพฒนา

การวจยเรอง แนวทางการประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศษาพฒนาในการสอน

ประชาชนของพระสงฆไทย ในบทนผวจยไดศกษา กศโลบายและการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศาพฒนา ซงสามารถแยกเปนประเดนทเกยวของไดดงน

๓.๑ หลกพทธธรรมสาคญทครบาชยยะวงศาพฒนานามาสอนประชาชน ๓.๒ วธการใชหลกพทธธรรมในการสอนประชาชนของครบาชยยะวงศาพฒนา ๓.๓ กศโลบายในการสอนประชาชนใหมศลธรรมของครบาชยยะวงศาพฒนา ๓.๔ สรปองคความร

๓.๑ หลกพทธธรรมส าคญทครบาชยยะวงศาพฒนาน ามาสอนประชาชน

จากการศกษาและเกบขอมลพบวา หลกพทธธรรมทครบาชยยะวงศาพฒนานามาสอนประชาชน สามารถแยกออกไดเปน ๒ ลกษณะ คอ ความเชอ การปฏบต ซงเปนการสอนเพอสรางแนวทางในการดาเนนชวตของประชาชนตามวถของหลกพทธธรรม โดยสามารถอธบายไดดงน

๓.๑.๑ ดานความเชอ

๑) หลกธรรมพรหมวหาร ๔ การเผยแผธรรมะของครบาชยยะวงศาพฒนา มวธการเผยแผคลายกบการเผยแผธรรมะของพระพทธเจา ในสมยพทธกาล เพอสบทอดหลกธรรมคาสอนทางพระพทธศาสนา และใหความรแกชมชนทยงไมมการพฒนาดานการศกษา วธการเผยแผธรรมะกบหลกธรรมพรหมวหาร ๔ เปนหลกธรรมประจาใจเพอใหตนดารงชวตไดอยางประเสรฐและบรสทธเฉกเชน พรหม เปนแนวธรรมปฏบตของผทผปกครอง และการอยรวมกบผอน ประกอบดวยหลกปฏบต ๔ ประการ ไดแก

๑.๑) เมตตา คอ ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานเปนผมพรหมวหารส หลวงพอมความเมตตากรณาและพรหมวหารสมาแตเยาววยอยางหาทเปรยบมได เพอนของหลวงพอตงแตสมยนนเลา

๔๘

วา เมอสมยททานเปนเดกระหวางทางไปหาของหรออาหารปา ทกครงทเหนสตวถกกบดกของนายพราน ทานจะปลอยสตวเหลานนใหมอสรภาพเสมอ แลวจะหาสงของมาทดแทนใหกบนายพราน เพอเปนการแลกเปลยนกบชวตของมน ทานเปนผมความเมตตาตอสรรพสงในโลก มความรกใคร ปรารถนาดอยากใหชมชนบานหวยตมมความสข มจตอนแผไมตรและคดทาประโยชนแกมนษยสตวโลกทวหนา

๑.๒) กรณา คอ ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานเปนผมจตใจออนโยน คดถงผอนกอนเสมอมความสงสาร อยากคดชวยใหชาวบานพนทกข ใฝใจในอนจะปลดเปลองบาบดความทกขยากเดอดรอนของปวงสตว ทานจงมแนวคดทจะชวยปลดปลอยความทกขใหผอนเปนสข

๑.๓) มทตา คอ ครบาชยยะวงศาพฒนา มความยนด ในเมอผอนอยดมสข มจตผองใสบนเทง กอปรดวยอาการแชมชนเบกบานอยเสมอ ตอสตวทงหลายผดารงในปกตสข พลอยยนดดวยเมอเขาไดดมสข เจรญงอกงามยงขนไปเปนสงท นนไดตงมนในการทาความด และยนดชวยเหลอชมชนอยางแทจรง จากการสมภาษณผใหขอมลทสาคญพบวา

๑.๔) อเบกขา คอ ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานมความวางใจเปนกลาง อนจะใหดารงอยในธรรมตามทพจารณาเหนดวยปญญา คอ มจตเรยบตรงเทยงธรรมดจตราชง ไมเอนเอยงดวยรกและชง พจารณาเหนกรรมทสตวทงหลายกระทาแลว อนควรไดรบผลดหรอชว สมควรแกเหตอนตนประกอบ พรอมทจะวนจฉยและปฏบตไปตามธรรม รวมทงรจกวางเฉยสงบใจมองด ในเมอไมมกจทควรทา เพราะเขารบผดชอบตนไดดแลว เขาสมควรรบผดชอบตนเอง หรอเขาควรไดรบผลอนสมกบความรบผดชอบของตน เชน การเผยแผธรรมะ ทานจะวางตนเปนกลาง ไมโจมตใคร ความสารวมในศล หรอขอปฏบตอยในกรอบ กตกา วนย ไมกลาวรายศาสนาอน ดงผใหขอมลหลกกลาวไววา

“ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานวางตวเปนกลางในเรองการเลอกผนาชมชน”๑

ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานไมไดเปนคนเลอกผนาชมชนดวยตวทานเอง ทานวางตวเปนกลาง (อเบกขา) คอยชแนะใหคาปรกษา วธพจารณาคณสมบตของผนาชมชนควรเลอกอยางไร การเลอกผนาชมชนจงมาจาก ความเคารพ นบถอ ความศรทธา ของชาวบานทมตอผนาคนนน ทานสอนใหชมชนรจกพจารณาบคคล ทจะมาทาหนาทเปนผนาตางๆ ครบาชยยะวงศาพฒนา มความปรารถนาในการเผยแผธรรมะรจกประมาณในการบรโภคปจจยส รจกอยในทสงบ สงด หมนฝกฝนจตของตนใหมคณภาพสงยงขนมเปาหมายคอ เพอประโยชนสขแกชมชน เพอเกอกลคนใน

๑

สมภาษณ พระครอนทวฒคณ, เจาคณะอาเภอล, ๑๘ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๔๙

องคกรเพอความสขทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย เพออนเคราะหแกชาวโลก ทานปฏบตตามแนวคาสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา เปนการสบทอดพระพทธศาสนาอยางแทจรง

๒) หลกศล ๕ การนบถอผปยาของชาวกะเหรยงมความเชอเรองการบชาผ ผบาน ผเรอน ผปยา โดยการสงเวยชวตสตวเปนเครองเซนไหว ครบาชยยะวงศาพฒนา จงไดขอบณฑบาต สงทชาวกะเหรยงมความเชอและไดประพฤตผดมาโดยตลอด และใหชาวบานละทง เลกปฏบตตงแตบดนนเปนตนมา และใหชาวกะเหรยงหมนรกษาศล โดยเฉพาะเรองของศล ๕ ทานจะสอนเนนใหพวกเขาไมเบยดเบยนผอน และไมทารายผอน เพอจะไดไมเปนเวรกรรมกนตอไปในภายภาคหนา ซงการสอนของทานทาใหพวกชาวเขาไดรบความสงบสขภายในหมบานของเขาอยางทไมเคยมมากอน พวกเขาจงยงเคารพนบถอและเชอฟงในคาสงสอนของทานมากยงขน เมอเปรยบคณคาเชงจรยธรรมของวถครบากบความเชอการนบถอผปยากบหลกธรรม เรองของศล ๕ คอ ศลพนฐานทองคพระสมมาสมพทธเจาทรงสงสอนใหชาวพทธทกคนยดถอปฏบตเปนหลกของชวต ซงชาวกะเหรยงหลงจากทไดรบฟงการบรรยายธรรมะของครบาชยยะวงศาพฒนา จงไดเปลยนแนวคดและวถการดารงชวต ดวยหลกปฏบต ๕ ขอดงรายละเอยด ตอไปน

ศลขอท ๑ ปาณาตปาตา หมายถง ชาวกะเหรยง หลงจากเลกนบถอเรองผ ไมมการฆาสตว เพอใชเปนเครองสงเวยเซนไหว ไดละเวนจากการฆาชวตสตวทกชนด โดยการปรบตวกลบใจมาเจรญภาวนา รกษาศล กนเจหรออาหารมงสวรต แทนการกนและลาเนอสตว

ศลขอท ๒ อทนนาทานาเวรมณ หมายถง เมอทกคนปฏบต เลกเสพของมนเมาละเวนจากการฆาสตว งดเวนจากการประพฤตในกาม ไดแลว ชมชนบานหวยตมจะไมมขโมย ไมมการลกทรพย ในชมชนบานหวยตม

ศลขอท ๓ กาเมสมสฉาจาราเวรมณ หมายถง การแสดงออกดานการครองเรอน หญงทยงไมแตงงานจะแตงกายโดยการสวมเสอชดยาวลวด สวนผหญงทแตงงานแลวจะใสเสอผาสองทอน และบางเผาจะมรอยสกทเปนสญลกษณวงกลมทขอเทา แสดงวาผหญงคนนนแตงงานมคครองแลว ชายหนมไมควรไปของเกยว จงเปนการงดเวนจากการประพฤตผดในกาม ละเวนการประพฤตผดลกผดเมยคนอน

ศลขอท ๔ มสาวาทาเวรมณ หมายถง คนในชมชนบานหวยตม จะใหความไวใจกนจงมมการโกหกกน เปนการละเวนจากการพดปดงดเทจ พดจาโกหก พดไมอยกบรองกบรอย

ศลขอท ๕ สราเมรยมฌชปะมาทตถานาเวรมณ หมายถง การเลก การละเวนจากการดมสราเมรยและเครองดองของมนเมาทกชนด เชน ขอนครบาชยยะวงศาพฒนา เนนยาวาม

๕๐

ความสาคญทสด เพราะเปนสาเหตของปญหา เมอสตถกทาลาย จะนาพามาซงความหายนะ ความสญเสย ดงนน ชาวบานในชมชนจงปฏบตตนอยางเครงครดไมยงเกยวกบของมนเมา

“การนบถอผปยาของชาวกะเหรยง ครบาชยยะวงศาพฒนา ไดบณฑบาต สงของทเปนความเชอ เชน มดทใชในการฆาสตว หมอทใชเลยงผ”๒ จะเหนไดวา ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานไดแสดงธรรมะและไดใหแนวคดในการดารงชวตทเปนสข อยางแทจรง โดยการลด ละ เลก สงทเปนสาเหตของการสรางเวรกรรมผกพนกนไปในทกภพทกชาต เพราะทกชวตยอมรกตวกลวตาย เชนกนทกชวต ยงสอดคลองกบแนวคดทวา ดงทผใหขอมลทสาคญกลาวไววา “การลด ละ เลก สงมวเมาเหลานไดถอวาเปนสรมงคลตอชวตของตวทานเองและครอบครวจะมความสข ตามแนวของครบาชยยะวงศาพฒนา เปนแนวทางททาใหเกดการถอศล ๕”๓

การดารงชวตโดยยดหลกศล ๕ ยอมนาพามาซงความสขตอตนเอง ครอบครวและสงคม เรารกชวตเราฉนใด สตวมนกรกชวตของมนฉนนน การถอศลของชาวเขาจงกลายเปน กฎกตกาของสงคม ซงมไวสาหรบบงคบฝกหดความประพฤตของคนในสงคมใหมความเรยบรอย ซงจะเนนไปเพอเปนขอปฏบตเกยวกบกายและวาจาเปนการฝกหดกายวาจาใหเรยบรอยไมเปนโทษตอผอน

๓) หลกสงคหะวตถ การแตงกายบางบอกถงสถานะภาพความเปนอยในการดารงชวตในปจจบน คอ ถาเปนหญงสาวใสชดยาวทอนเดยวแสดงวาเปนสาวยงไมไดแตงงาน แตถาใสเสอผาสองทอนและมรอยสกหรอรอยสญลกษณไวทขอเทาแสดงวา หญงผนนแตงงานแลว และการทอเสอของชาวเขา จะสงเกตไดวาเสอทงสองดานจะเหมอนกนนน หมายถง การเปนคนดตองเปนคนดทงตอหนาและลบหลง คาสอนของครบาเรองการแตงกายกบหลกธรรม สงคหะวตถ แปลวา วธสงเคราะห เปนวธปฏบตเพอยดเหนยวนาใจคนอนทยงไมเคยรกใครนบถอ หรอทรกใครนบถออยแลวใหสนทแนบยงขน สงคหะวตถ กคอ เทคนควธทาใหคนรก หรอมนตผกใจคน นนเอง มทงหมด ๔ ประการ ดงน

๓.๑) ทาน คอ การให ไดแก การเสยสละ การเออเฟอเผอแผ การแบงปนชวยเหลอกนดวยสงของ การใหทานใหเพอขจดกเลส เชน การบรจาคทานแกนสมณะชพราหมณ ผทรงศล เพอขจดความโลภหรอความตระหน เปนการชาระจตใจใหสะอาด ยกระดบจตใจใหสงขน และการใหเพอสงเคราะหหรอเพอยดเหนยวนาใจคนอน เพราะฉะนน คนยากจนหรอคนทมวตถสงของเลกนอยกสามารถแบงปนใหทานผอนไดตามอตภาพของตน เชน การแบงปนอาหารใหเพอน แบงปนเครอง

๒ สมภาษณ พระครพนจสารธรรม, เจาอาวาสวดพระบาทหวยตม, ๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๓ สมภาษณ พระครถาวรมงคลวฒน, เจาอาวาสวดกอทง, ๒๖ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๕๑

เขยนใหเพอน เปนตน คณธรรมขอนจะชวยใหไมเปนคนละโมบ ไมเหนแกตว เราควรคานงอยเสมอวา ทรพยสงของทเราหามาได มใชสงจรงยงยน เมอเราสนชวตไปแลวกไมสามารถจะนาตดตวเอาไปได

๓.๒) ปยวาจา คอ การพดคาสภาพ ออนหวาน เพอใหเกดความสมานสามคค ปยวาจาทาไดงาย เพราะวาจานนมในตวเรา เพยงเรามสต มเมตตาในใจกสามารถพดออกมาได

๓.๓) อตถจรยา หมายถง การบาเพญประโยชนชวยเหลอกนและกนในวงแคบและบาเพญสาธารณประโยชนในวงกวาง หลกธรรมขอนมงสอนใหคนพฒนาตน ๒ ดาน คอ การทาตนใหเปนประโยชน และทาในสงทเปนประโยชน เชน การตงใจศกษาเลาเรยน ฝกฝนอบรมตนใหเปนคนเจรญดวยความร ความสามารถ เปนบตรทดของบดามารดา เปนศษยทดของครอาจารยเปนนกเรยนทดของสถานศกษา ตลอดจนเปนศาสนกชนทดของพระพทธศาสนา

๓.๔.) สมานตตา หมายถง การวางตนเสมอตนเสมอปลาย เชน หลกการทอเสอของชาวกะเหรยงนน จะใสลวดลายตามจนตนาการ รปทรงลวดลายของเสอทงสองดานจะเหมอนกน นนสอถงการปฏบตตนของชาวกะเหรยง จะปฏบตสมาเสมอ ทงตอหนาและลบหลง ถอไดวา ชาวกะเหรยงเปนผมสมานตตา ดงผใหขอมลหลกกลาวไววา

“การทอเสอของชาวกะเหรยง การทอเสอจะมความหมายอยในตวมนเอง”๔

จะเหนไดวา การทอเสอของชาวกะเหรยง นนเปนการสอความหมายไดอยางลกซง แมกระทงลวดลายของผากมความหมาย เหมอนการทอผา เหตผลทชาวกะเหรยงทอผาดานหนากบดานหลงเหมอนกน หมายถง การวางตนเสมอตนเสมอปลาย (สมานตตา) นนเอง

กลาวโดยสรป คอ เสอผาการแตงกายทเปนเอกลกษณ ของชมชนบานหวยตมสอความหมายไดอยางลกซง เปนวฒนธรรมในการแตงกายทสวยงาม ลวดลายผาสอถงอารมณและการจนตนาการบนผนผาและดานทงสองดานของเสอ เมอเปรยบกบคนเรา คอ การวางตนเสมอตนเสมอปลาย ปฏบตตนอยางสมาเสมอตอคนทงหลาย ใหความเสมอภาค ไมเอารดเอาเปรยบผอน เสมอในสขและทกข คอ รวมสขรวมทกข รวมรบรปญหา และรวมแกปญหาเพอประโยชนของสงคม

๔) หลกอทธบาท ๔ วถครบากบการสรางอาชพ ในชมชนบานหวยตม อาเภอล จงหวดลาพน ซงเปนทนทางวฒนธรรม ดานอาชพ ของชาวเขาทสมยกอนไมรจกการประกอบอาชพ จงไดปลกฝนขาย ทางานผดกฎหมาย ดวยความทไมมความร ไมมปญญา จากการอพยพเขามาอยรวมตวกนเปนชนกลมใหญครบาชยยะวงศาพฒนาจงไดสอนใหชาวเขาไดประกอบอาชพ ท เปนอาชพสจรต อาชพเสรมททารายไดใหกบชมชน ไดแก การทาเครองเงน ทอผาดวยมอ การแปรรปจากผาทอ

๔ สมภาษณ นายมนตร คงคารนฤด, ผนาชมชนบานพระบาทพฒนา,หม ๒๓, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๕๒

ตเหลก ขดศลาแลงและการจกสาน มการพฒนาจนเกดเปน ผลตภณฑ OTOP ของชมชนทไดรบการยอมรบจากลกคาและนกทองเทยว และอาชพทเกดขนลวนแลวแตเกดจากความเมตตาจากการถายทอดจากครบาวงศและแตละอาชพสอถงเรองราวประวต ความเชอของคนในหมบานจนเกดเปนวถทนทางวฒนธรรมดานอาชพ คาสอนของครบาดานอาชพกบ อทธบาท ๔ เปนธรรมะทใชในการทางาน ประกอบดวย ๔ ประการ ดงน

๔.๑) ฉนทะ คอ ชมชนบานหวยตม มความรกในงานของตน-พอใจกบงานททาอยม

ความชอบหรอศรทธางานดานใด แลวมงไปในเสนทางนน อาจเรมตนงาย ๆ ดวยการตงคาถามกบตวเอง ฉนทางานเพออะไร ฉนมความสขหรอไมหากงานททาอยไมใชงานทรกเสยทเดยว เผอเราจะไดมเวลาคนหาและปรบเปลยนตวเอง หรอปรบศรทธาของตวเองใหเขากบงานททาอย อยางไรกตาม งานแตละอยางนน ไมมทางทใครจะชนชอบไปทงหมดทกกระบวนการ ดงนน ถาคณพอใจทจะทา และมความสขกบงาน เชอวางานทคณทาอยตองออกมาดแนๆ

๔.๒) วรยะ คอ ทกคนในชมชนบานหวยตมมความขยนหมนเพยรกบงานทม งานทกอยางจะสาเรจไดตองอาศยความขยนหมนเพยร ความวรยะจงเปนเครองมออกอยางหนงทจะนาคณไปสความสาเรจได ยงคณขยนเทาไรผลตอบแทนทคณจะไดรบมนกมมากเทานน ทสาคญความวรยะจะเกดขนไดกดวยความรกในงานจากฉนทะนนเอง และความวรยะไมใชการทางานแบบเอาเปนเอาตาย แตเปนการหมนฝกฝนตนเองตางหาก ทงน มขอนาสงเกตสาหรบคนทางานรวมกนคอ จะตองขยนดวยกนทงหวหนาและลกนอง ยงผเปนหวหนายงสาคญมาก ถาเปน คนเกยจคราน คดกนแรงอยางเดยว ลกนองกมกขยนไปไดไมกนา เดยวกรามอกนหมด แตถาหวหนาเอาการเอางาน กจะสามารถดงลกนองใหขยนขนแขงขนดวย

๔.๓) จตตะ คอ คนในชมชนบานหวยตม เอาใจใสรบผดชอบกบงานททา จตใจทจดจอกบงานลวนเกดผลดตองานททา จตตะเปนธรรมะทแสดงถงสต ความรอบคอบและความรบผดชอบทจะตามมา ซงในสงคมการทางานปจจบนน มงเนนแยงชงตาแหนงกน และขดขาจนลมคดไปวา งานทตนเองตองรบผดชอบนนคอสงใดกนแน จตตะจงมความสาคญในการทางานโดยไมวอกแวกออกไปนอกลนอกทาง ดงนน เมอคณมทงฉนทะและวรยะแลว จตตะจะเปนเสมอนรวของเสนทางทไมใหไขวเขวออกนอกทางสความสาเรจได

๔.๔) วมงสา คอ หลกในการทางานตองร การพนจพเคราะหและใชปญญาตรวจสอบงาน สดยอดของวธทางานใหสาเรจอยในอทธบาทขอสดทายน วมงสา แปลวา การพนจพเคราะห หมายความวา ทางานดวยปญญา ดวยสมองคด ไมใชสกแตวาทา คนเราแมจะรกงานแคไหน

๕๓

บากบนเพยงใด หรอเอาใจจดจออยตลอดเวลา แตถาขาดการใชปญญาพจารณางานดวยแลว ผลทสดงานกคงคางและผดพลาดจนได ดงผใหขอมลหลกกลาวไววา

“การทางานของชาวบาน ไมวาจะเปนงานอะไร ชาวบานจะมความขยนบากบน เอาใจใสงานเปนอยางด มความรบผดชอบ”๕

กลาวโดยสรป คอ ครบาชยยะวงศาพฒนา นอกจากทานไดใหความรในการดาเนนชวต

ใหพนทในการประกอบอาชพ ใหอาชพทสจรตและสรางรายไดใหครอบครว สรางชอเสยงใหชมชนบานหวย ซงการประกอบอาชพนนยอมพบกบอปสรรคในการทางานอยางแนนอน จงไดเปรยบการทางานทเหมาะสมคอ หลกธรรมะทใชในการทางาน เปนเรองงาย ๆ ใกลตว หากเรานา อทธบาท ๔มาปรบใชในการทางาน รกงานททา ขยนทางาน รบผดชอบงาน และรจกไตรตรองใหถถวน จงเปนทางแหงความสาเรจในการประกอบอาชพ ทกคนในชมชนบานหวยตม เปนผทมความขยนหมนเพยรในการทางานตอใหลาบากแคไหน ไมเคยทอ เพราะทกๆ วนพระ ครบาชยยะวงศาพฒนาจะเลานทาน เรอง “สหหาตา” เพอเปรยบเทยบใหเหนถงความพยายามและอดทนในหนาทการงาน

๓.๑.๒ ดานการปฏบต

๑) สงคหะวตถ ๔ ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานจะสอนใหชาวบานปลกฝงเรองการเขาวดทาบญใหทานตงแตเดกตวเลกๆ เพอสรางจตสานกและเปนแบบอยางในการทาบญ๖ การทใหผชายเปนคนอมลกเขามาในวดเพอแสดงใหเหนวา ผชายตองออกบานไปทางานทกวนไมมโอกาสอยกบลกเพอสรางความสมพนธทดระหวางพอกบลก พอจงตองเปนคนอมลกเขามาทาบญทวด และผหญงตองเปนผสะพายถงยามหรอถงผา เมอมาถงในวดพอกบแมจะเปนผเอาผกหรอสงทจะนามาถวายเอาใสมอใหเดกเปนผวางถวายเพอสรางจตสานกใหเดก ไดเรยนรการทาบญ และการถวายทาน และเปนการใชกศโลบายของครบาชยยะวงศาพฒนา ในเรองการสรางบญเพอสรางทานบารมใหตนเองและครอบครวมความสข ในภพหนาชวตจะมแตความสขความเจรญ ชาวบานจงไดยดถอเปนวถในการดาเนนชวตและถายทอดสบมาจนถงปจจบน คาสอนของครบากบการเขาวดสรางบญกบหลกธรรมสงคหะวตถ ๔ ประการ ดงน

๑.๑) ทาน คอ การใหทาน ชมชนชาวะเหรยงจะปลกฝงใหลกตงแตยงเลก ใหเดกเขาใจดวยวถธรรมชาต การใหทาน, สงทให, ใหของทควรใหแกคนทควรให เพอประโยชนแกเขา , สละใหปนสงของตน เพอประโยชนแกผอน ม ๒ หมวด อามสทาน ใหสงของ ธรรมทาน ใหธรรมะ

๕ สมภาษณ นายแดง ตาคา, ผใหญบานบวก, ๑๘ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๖ สมภาษณ นายสมคด บวตอง, กานนตาบลนาทราย, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๕๔

อามสทาน เปนเครองบรหารกาย ธรรมทาน เปนเครองบรหารใจในสองอยางนจะตองเดนเคยงคกนเสมอ ถาขาดอยางใดอยางหนง กไมอาจทจะสาเรจประโยชนอนสงสดได ดงนน ในฐานะปถชนเตมขน จงควรทจะตองบาเพญทาน ๒ อยางนควบคกนไป ไมควรทจะมงทาแตเพยงอยางใดอยางหนงเทานนเพราะทานทงสองอยางนยอมตองอาศยซงกนและกน ๑.๒) ปยวาจา คอ การสนทนา ชาวบานในชมชนหวยตม พดจาไพเราะ บอยครงทเรามกจะพดสงตางๆ แตนอยครงทเราจะคานงถงวาคาพดของเรานนเปน ปยวาจา หรอคาพดทนารกหากพจารณาเชนนแลว เรากเขาใจแลววาคนทปฏบตธรรมหลายทาน ทาไมทานจงพดนอย ตอไปนหากจะพดอะไร เรากจะพยายามถามตนเองวา คาพดนนเหมาะแก เวลาไหม เปนคาจรงไหม เปนคาพดเพอความสามคคไหม เปนคาพดทมประโยชนตอผฟงไหม และเปนการพดดวยความเมตตา

๑.๓) สมานตตตา คอ ชาวบานในชมชนหวยตม มอธยาศยด ใหเกยรตผอน ไมถอตว ทาตนเสมอ ไมรงเกยจซงกนและกนโดยฐานะ โดยตระกล โดยความร เปนตน เมอไมถอตววางตวสนทสนม ถอวาเปนพวกเดยวกน กเปนปจจยใหเกดความรก ความสามคค

๑.๔) อตตถจรยา คอ ชาวบานในชมชนหวยตม ชวยงานในหมบานดวยความเตมใจจะสงเคราะห ไมทวงความดททาให อยางนกเปนเหตใหเกดความรก ความสามคค

กลาวโดยสรป คอ ชาวบานในชมชนหวยตม นนมการปฏบตตนอยในหลกธรรมคาสอนไดอยางเครงครด จงกลายเปนวถชวตดานการสรางทานบารมดวยการทาบญใหทาน เปนสงทยงใหญชาวบานไดใหความสาคญสบทอดจากรนสรน

๒) หลกธรรมศล ๕ ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานเปนตวอยางในการกนเจหรออาหารมงสวรตใหชาวเขาดในการททาใหพวกเขาหนมาปฏบตธรรมะของพระพทธองค๗

เรมตนจากพวกชาวเขาไดนาอาหารทมเนอสตวมาถวาย แตทานหยบฉนเฉพาะทเปนผกเปนพชเทานน ทาใหพวกเขาเกดความสงสย ทานจงไดยกเอาเรองในชาดกธรรมมาเทศนใหพวกเขาฟง เพอเปนการเนนใหเหนถงกฎแหงกรรม และผลดของการรกษาศล ทานไดอยอบรมสงสอนใหพวกเขารบรถงธรรมะและการรกษาศลอยเสมอ ๆ ทาใหพวกเขาเลอมใสและหนกลบมานบถอพระพทธศาสนาโดยละทงประเพณเกาๆ ท เคยปฏบตกนมา ตอมาพวกชาวเขาเหลานกไดเจรญรอยตามทาน โดยเลกกนเนอสตวหนมากนมงสวรตแทน ดงทเราจะเหนไดจากกะเหรยงทอพยพมาอยทหมบานพระ

๗ อาภากร ปญโญ, “การถอมงสวรตของประชาชนในชมชนหวยตม อาเภอล จงหวดลาพน”, วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต , (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๙), หนา ๖๐.

๕๕

พทธบาทหวยตมในปจจบนน เมอทานไดสอนพวกเขาใหนบถอศาสนาพทธแลว ทานกจะจารกธดงคแสวงหาสจธรรมตอไป ถามโอกาสทานกจะกลบไปโปรดพวกเขาเหลานนอยเสมอ ดวยเหตนชาวเขาและชาวบานในทตางๆททานเคยไปสงสอนมาจงเคารพนบถอทานมาก ดงทผใหขอมลทสาคญกลาวไววา “วถครบาเปนแนวทางธรรมชาต ตามแนวของคณะสงฆ ซงเปนแนวทางการศกษาตามหลกคาสอนของพระพทธเจาศกษาเลาเรยนประพฤตปฏบต นาตนออกจากกามะกเลศทงปวง นคอแนววถเดมของทานครบา”๘

คาสอนของครบา เปนแนวทางพระธรรมวนย ตามหลกคาสอนของพระพทธศาสนา เพอใหประชาชนเกดการยอมรบ เพราะการทจะทาใหประชาชนเขาใจในหลกธรรมนนมนเปนสงทยาก ครบาชยยะวงศาพฒนา จงตองใชวธการทาใหเหนประจกษแกสายตา เพอใชเปนกศโลบายเปรยบเทยบใหเหนและการนาหลกธรรมนอมนามาหลกธรรมสอนชาวบาน เพอใหชาวบานเกดความเชอและปฏบตตามมาถงทกวนน ยงมความคดเหนทสอดคลองกนทวาดงทผใหขอมลทสาคญกลาวไววา

“ครบาชยยะวงศาพฒนา เนนเศรษฐกจพอเพยงเพราะจะทาใหประชาชนมความสขในความพอเพยงไมตองเบยดเบยนชวตใคร”๙

การนาหลกเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชในการดาเนนชวต ไมสรางความเดอดรอนตอตนเองและผอน ยอมนาพามาซงความสขทแทจรง และยงยน ในขณะมชาวเขาเผากระเหรยงทนบถอทาน อพยพมาตงบานเรอนอยกบทานรอบๆ วดแหงน จนเกดเปนชมชนขนาดใหญ และขยายชมชนไปตงหมบานอนๆ อกมากมาย จากการสมภาษณผใหขอมลทสาคญพบวา เมอเปรยบคณคาเชงจรยธรรมของวถครบากบการกนเจหรออาหารมงสวรตกบหลกธรรมศล ๕ ประการน ทานเรยกวา มนษยธรรม แปลวา ธรรมสาหรบมนษย ธรรมทาใหคนเปนมนษยอยางสมบรณ,เปนธรรมทเปนเหตใหเกดมาเปนมนษยเพราะผทจะมาเกดเปนมนษยไดนน ตองเปนผทสมบรณดวยมนษยธรรมนมากอน การเกดมาเปนมนษยเปนเรองทยากแท ดงพระพทธดารสวา"กจโฉ มนสสปฏลาโภ การไดอตภาพมาเปนมนษยเปนเรองยาก" เมอเราไดอตภาพเกดมาเปนมนษยแลวอยางน ไมพยายามรกษาสภาพปกตไว กจะกลายเปนผทาลายปกตของตนเองผทลวงละเมดศล จงชอวาเปนผทาลายมนษยธรรม ผททาลายมนษยธรรมชอวาเปนผทาลายปกตของตนเองดวยประการฉะน

๑) พงละเวนจากการฆาสตวตดชวต ๒) พงละเวนจากการลกขโมย ฉอฉล

๘ สมภาษณ นายสมศกด เทยมเพชร, ผใหญบานมวงสามป, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๙ สมภาษณ นายกธวชชย นาทรายกานต, นายกองคการบรหารสวนตาบลนาทราย , ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๕๖

๓) พงละเวนจากการประพฤตผดในกาม ๔) พงละเวนจากการพดเทจ ๕) พงละเวนจากการดมเครองดองของเมา

ดงทผใหขอมลทสาคญกลาวไววา “ทานครบาชยยะวงศาพฒนา เปนแบบอยางในการพจารณาการหลกการของการกน เพอทาใหชาวบาน ยอมรบในการกนเจได ในทสดทกคนกหนมาปฏบตตามวธการกนเจและมงสวรต”๑๐ การทาตวเปนตวอยางทด มคากวาคาสอน เรองนเปนเรองจรงทปรากฏขนมาแลวในหลายเหตการณ ทานสอนใหชมชนรจก การดารงชวตบนพนฐานของความถกตองดงาม เพอสรางทานบารม และผลแหงการประกอบกรรมด จะสงผลใหกรรมดนาพาความสขไปในทกภพทกชาตไป เปนแบบอยางทดควรแกการยกยองและปฏบตตนตามตามแนวทางทถกตองดงาม หลกธรรมคาสอนในพระพทธศาสนาม ๘๔,๐๐๐ พระธรรมขนธ อยทการนามาประยกตใหเหมาะสมกบสถานการณนนๆ เพอใชเปนกศโลบายในการนาหลกธรรมมาใชในการดาเนนชวตทดขนรวมไปถงการนาหลกธรรมมาใชในการพฒนาชมชน ดงนน ศลในขนพนฐานคอทาใหกาย วาจา ใจ สงบไมเบยดเบยนตนเองและผอน ทาใหสามารถทจะทาใหจตสงบไดงายในการทาสมาธ ในระดบของบรรพชต ศลจะมจานวนมาก เพอกากบใหพระภกษสงฆสามเณรสามารถครองตนในสมณะภาวะไดอยางสมบรณ และเออตอการประพฤตพรหมจรรยในขนสงตอไปได เพอปลกฝงคณคาเชงจรยธรรมใหแกชมชนบานหวยตม สบไป

๓) ความศรทธา ความเชอ ความเสยสละ เปนกจกรรมทมการปฏบตสบเนองกนมา เปนเอกลกษณและมความสาคญตอชมชนบานหวยตม เชน การแตงกาย ภาษา วฒนธรรม ความเชอ อนเปนบอเกดของวฒนธรรมของสงคมเชอชาตตางๆ กลายเปนประเพณประจาชาตและถายทอดกนมาโดยลาดบ หากประเพณนนดอยแลวกรกษาไวเปนวฒนธรรมประจาชาต หากไมดกแกไขเปลยนแปลงไปตามกาลเทศะ ชมชนพระบาทหวยตมมประเพณ ทถอสบตอมาตงแตบรรพบรษ ทคลายคลงกบประเพณของชาวพนเมอง (ลานนา) อยางเชน ประเพณทานฉลากภต ประเพณปอยหลวง ประเพณสงกรานต ประเพณเลยงผปยา ผบานผเมอง ประเพณไหวสา ๓ ครบา (หลงจากปใหมเมอง ) ประเพณบชาเสาอนทขล (สะดอบาน) ประเพณเดอนเกาเปง สรงนารอยพระพทธบาท (ชวงเดอนเมษายนของทกป) แตทโดดเดนและแตกตางจากทอนคอ ประเพณเปลยนผาครบาชยยะวงศาพฒนา

ผวจยไดศกษาคาสอนของครบากบประเพณ เชน ประเพณเปลยนผาครบาชยยะวงศาพฒนา ประเพณสรงนารอยพระพทธบาท ประเพณงานกฐนประจาป ประเพณทาบญขาวใหม ฯลฯ

๑๐ สมภาษณ พระครพฒธรรมสนทร, รองเจาคณะอาเภอล, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๕๗

เปนหลกความศรทธาทชาวบานมตอครบา ชยยะวงศาพฒนา ดงน คอ ความศรทธา ความเชอ ความเสยสละ ทมตอครบาชยยะวงศาพฒนา ดงน

๓.๑) ความศรทธา คอ ความศรทธา ทมตอครบาชยยะวงศาพฒนา เปนพลงแหงความเชอมน ศรทธาเปนพลงชวยใหความอยาก ความปรารถนาประสบความสาเรจใหงายขน หมายถง ในแตละความเชอศรทธาตองผานการวเคราะห มการพสจนอยางมเหตผล ใหเปนไปตามกระบวนการทางวทยาศาสตรทงทางจตและกายภาพ เรยกวา ความศรทธาทแท จรง (เปนศรทธาในองคความร ไมใชสงงมงาย)

๓.๒) ความเชอ คอ ความเชอทมตอครบาชยยะวงศาพฒนา การยอมรบอนเกดอยในจตสานกของมนษยตอพลงอานาจเหนอธรรมชาต ทเปนผลดหรอผลรายตอมนษยนนๆ หรอสงคมมนษยนนๆ แมวาพลงอานาจเหนอธรรมชาตเหลานน ไมสามารถทจะพสจนไดวาเปนความจรงแตมนษยในสงคมหนงยอมรบและใหความเคารพเกรงกลวสงเหลาน เรยกวาความเชอ

๓.๓) ความเสยสละ คอ ความเสยสละเปนคณธรรมขนพนฐานของผทอยรวมกนในสงคม ทกคนในสงคมตองมนาใจเออเฟอเสยสละแบงปนใหแกกน ไมมจตใจคบแคบ เหนแกตวความเสยสละจงเปนคณธรรมเครองผกมตรไมตร ยดเหนยวจตใจไว เปนเครองมอสรางลกษณะนสยใหเปนคนทเหนแกประโยชนสขสวนรวมมากกวาประโยชนสขสวนตว

ดงนน ผทมองเหนการณไกลควรพยายามฝกตนใหเปนคนเสยสละแบงปนวนละนดเปนการสรางนสย อปนสยและอธยาศยทดใหแกตนเอง ซงอปนสยนจะคอยๆ ฝงลกลงในจตใจ กลายเปนอปนสยทมนคง ทาลายไดโดยยาก เปนอปนสยประจาตวตอไป ประเพณ เปนเอกลกษณและมความสาคญตอชมชนบานหวยตมทปฏบตสบทอดกนมา ดวยความศรทธาทมตอครบาชยยะวงศาพฒนาอยางแทจรง ดวยความเชอแหงการทาด จงทาใหชมชนบานหวยตมมความเสยสละ ในการจดประเพณและวฒนธรรมตางๆ เพอสบสานประเพณและวฒนธรรมททรงคณคา อนเปนตนทนทางวฒนธรรมควรแกการสงเสรมและอนรกษ และสงททานทาไดประพฤตแสดงออกมาใหเหนเปนประจกษแกชมชนบานหวยตม ทงการปฏบต ปรยต ปฏเวธ สงเหลาน จงทาใหเกดความเชอ ความศรทธา และความเสยสละ ของคนในชมชนบานหวยตม

๓.๒ วธการใชหลกพทธธรรมในการสอนประชาชนของครบาชยยะวงศาพฒนา

๓.๒.๑ วธการเผยแผธรรมะ

ครบาชยยะวงศาพฒนา เรมงานเผยแผพระพทธศาสนามาตงแตครงททานอปสมบทใหม โดยการเดนธดงคไปตามปาเขาผานหมชาวกระเหรยงในทองทจงหวดลาพน จงหวดเชยงใหม จงหวด

๕๘

ตาก แมฮองสอน และชายแดนประเทศพมา ทานไดอบรมสงสอนใหชาวเขาเคารพนบถอพระพทธศาสนา ปฏบตตามแนวคาสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา จนกระทงทานไดมาจาพรรษาเปนการถาวร ณ วดพระพทธบาทหวยตม ทานกไดดาเนนงานดานการเผยแผพระพทธศาสนามาโดย ทงในดานการเทศนา การอบรมศลธรรม และการประพนธผลงานการประพนธทโดดเดน

การเผยแผธรรมของ ครบาชยยะวงศาพฒนา แมทานไมเปนนกเทศนทมความชานาญเรองการเทศนาวธ แตทานกใชวธการเผยแผแบบบรณาการ คอ การแสดงออกทางขอวตรปฏบตทสงบเรยบรอย ตามหลกของพระสงฆผเปนสปฏปนโนบคคล คอ พระผประพฤตด ปฏบตชอบ อากปกรยาทสงบเรยบรอยของทาน เจรญรอยตามพระอรยบคคลผเปนครบาอาจารย และกตตศพทแหงการประพฤตดปฏบตชอบของทาน ครบาชยยะวงศาพฒนา จงไดการเผยแผธรรมตามแนวททานไดรบการศกษาอบรมมาจากครบาอาจารย จากการศกษาวจยพบวาการเผยแผธรรมของทานครบาวงศ สามารถสรปรวมได ๔ วธการ กลาวคอ

๑) การปฏบตใหดเปนตวอยาง๑๑ การปฏบตธรรมของ ครบาชยยะวงศาพฒนานน ทานเจรญรอยตามครบาอาจารยททานเขารบการศกษามาตงแตครงยงเปนเดกวด บรรพชาเปนสามเณร และอปสมบทเปนพระภกษตามประวตกลาวไววาเ มอท านยงเปนเดกวดอยนน ไดรบการศกษาอบรมจากสานกของพระอาจารยพทธมา ผมศกดเปนนาของทาน เมอบรรพชาเปนสามเณรนน ไดรบการศกษาอบรมจากสานกของครบาชยลงกา ผเปนพระอปชฌาย และเมออปสมบทเปนพระภกษครงแรกกมพระสพรหมยานเถร (ครบาพรหมา พรหมจกโก) วดพระพทธบาทตากผา เปนพระอปชฌายอาจารยสอนขอวตรปฏบตตามแนวของพระสงฆฝายอรญญวาส ทยดถอการปฏบตธรรมเจรญสมาธกรรมฐานมาโดยตลอด เปนเหตใหพระคณทานประพฤตปฏบตตามแนวทครบาอาจารยอบรมสงสอนมา ตอมาเมอทานเจรญดวยอาวโสพรรษา มกลบตรทบรรพชาอปสมบทเขามาฝากตวเปนศษยของทาน กยดหลกปฏบตตามทานมาตลอด โดยเฉพาะการสมาทานมงสวรต งดเวนจากการฉนเนอสตวทกชนด บรรดาศษยทงทเปนบรรพชต และคฤหสถ ถอปฏบตตามทานดวยความสมครใจไมมใครบงคบ แมจนกระทงปจจบนน พระภกษสามเณรวดพระพทธบาทหวยตม และประชาชนในหมบานตางๆ ทตงบานเรอนอยรอบวดพระพทธบาทหวยตมจานวน ๑๐ หมบาน คอ บานหวยตม บานเดนยางมล บานหนอง บานหนองนาบานเดนทราย บานหนองเกยง บานชยวงศา บานพระบาทพฒนา บานศรเวยงชย และบานหนองป กไมรบประทานเนอสตวมาจนถงบดน โดยเฉพาะบรเวณ พระเจดยศรเวยงชย วดหนองววเฒา เมอเราเดนทางจะเขาไปนมสการพระเจดย จะมปอมยามของเจาหนาทในหมบานคอยสอบถามและตรวจตราด ยานพาหนะของเรา เพอปองกน

๑๑ สมภาษณ พระครพนจสารธรรม, เจาอาวาสวดพระบาทหวยตม, ๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๕๙

การนาเนอสตวเขาไปภายในบรเวณดงกลาว ซงชาวกระเหรยง ถอเปนดนแดนทศกดสทธของเขามาโดยตลอด

๒) การแสดงพระธรรมเทศนา การแสดงพระธรรมเทศนาของ ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานใชวธการเทศน ๒ แบบ๑๒ คอ

๒.๑) การแสดงพระธรรมเทศนาแบบลานนา การแสดงพระธรรมเทศนาแบบลานนา เปนการเทศนทใชวธการอานไปตามคมภรใบลานทครบาอาจารยในสมยกอนไดจารไว มทงคมภรทใชเทศนในงานมงคล งานอวมงคล และการเทศนสอนศรทธาสาธชน เชน ธมมสารากรวชชาสตร ธมมอตถอณหสสวชยสตร ธมมนพพานสตร ธมมมหามลลนพพาน และธมมชยยะสงคหะ เปนตน การเทศนตามคมภรเหลานลานนาเรยกวาการเทศนแบบ “ธรรมวตร” คอเทศนตามปกตธรรมดา ไมมการเออนเสยงมากนก หากเปนการเทศนธมมมหาชาต เวสสนดรชาดก กจะมลลาการเทศนอกแบบหนงซงจะตองฝกหดเปนกรณพเศษในสวนของ ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานใชวธการเทศนตามคมภรทครบาอาจารยแตงไวแตโบราณสวนหนง อกสวนหนงทานกแตงขนตามภมรของทาน ผลงานททานแตงไวเทาทพบกมธมมมงคละสรอย

๒.๒) การแสดงพระธรรมเทศนาแบบปฏภาณโวหาร การแสดงพระธรรมเทศนาแบบปฏภาณโวหาร ในลานนามปรากฎ ไมนานมานเอง และผทเรมนามาเผยแผกยงสามารถสบประวตได กลาวคอ ในรชสมยของเจาอนทวโรรสสรยวงค ดารงตาแหนงเจาผครองนครเชยงใหมอยในขณะนน ปรากฏวามเจานายและขนนางจากกรงเทพมหานคร เดนทางมานครเชยงใหม เพอทาราชการเปนจานวนมากประกอบกบเรมมการบงคบใชพระราชบญญตลกษณะปกครองคณะสงฆ ซงจะตองปฏบตตามแนวทางของคณะสงฆสวนกลาง ทงทางดานพระธรรมวนย พระราชบญญต กฎมหาเถรสมาคม ตลอดจนถงขอวตรปฏบตตางๆ กอนโลมตามพระสงฆทางกรงเทพมหานครทงนน ประกอบกบมพระภกษสามเณรจากลานนาเดนทางไปรบการศกษาอบรมจากสานกเรยนทกรงเทพมหานครเดนทางกลบขนมาอยวดเดมของทาน กไดนาเอาลกษณะการเทศนแบบปฏภาณโวหารขนมาใชดวย

ครบาชยยะวงศาพฒนา ใชวธการแสดงพระธรรมเทศนาแบบปฏภาณโวหารกเมอพระราชพรหมาจารย (วระ) หรอทบรรดาลกศษยเรยกทานดวยความเคารพวา “ฤาษลงด า” ซงมความศรทธาในวตรปฏปทาของครบาศรวชย ไดเดนทางมานมสการครบาศรวชย และครบาบญทม ณ วดจามเทว ครบาศรวชยไดแนะนาใหรจกครบาอภชยขาวป ครบาชยยะวงศาพฒนา จากนนมาทานทงสองกไปมาหาสกนเสมอ และดวยฤาษลงดาทานเปนนกเทศนทมชอเสยง สนนษฐานวาทานครบาชยยะวงศาพฒนากคงไดเคาแบบมาจากฤาษลงดานนเอง ดงนนเมอมบรรดาสาธชนทางภาคกลางทศรทธาเลอมใสพระคณทาน ขนมากราบนมสการทวดพระพทธบาทหวยตม หรอนมนตทานไปปฏบต

๑๒ สมภาษณ พระครพฒธรรมสนทร, รองเจาคณะอาเภอล, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๖๐

ศาสนกจทางภาคกลาง หากจะตองมการเทศนหรอมการอบรมธรรมะใหแกสาธชนดงกลาวมาแลวนน กจาเปนตองใชภาษาไทยกลาง และใชรปแบบการเทศนแบบภาคกลาง ทานจงไดเรมเทศนแบบปฏภาณโวหาร ซงสานวนโวหารการเทศนของทานกนบ วาอยในระดบของปราชญผทรงภมรทางพระพทธศาสนาทานหนง เพราะมถอยคาสานวนทไพเราะและไดอรรถสารประโยชนมาก การแสดงพระธรรมเทศฯแบบปฏภาณโวหารของ ครบาชยยะวงศาพฒนา จะใชในการเทศนสอนสาธชนทวไป โดยเฉพาะเมอมสาธชนทเปนคนไทยภาคกลางรวมอยดวย แนวทางการเทศนสอนของทานเปนไปแบบเรยบงาย ฟงเขาใจชดเจนด ผฟงสามารถนาไปใชในชวตประจาวนได นบไดวาเปนการสงเคราะหประชาชนทสาคญอยางหนงของพระคณทาน

๓) การเขยนบทความธรรมะ๑๓ ครบาชยยะวงศาพฒนา แมจะไมใชกวทสามารถแตงคาประพนธไดอยางงดงามแตทานกเขยนบทความธรรมะสอนบรรดาศษยไวมากมาย ทงทเปนการถายทอดวรรณกรรมเกาๆหรอแตงขนใหมตามแนวคดของทาน มใหเหนเปนจานวนมาก

บทความธรรมะดงกลาวมาแลวนน เปนการเขยนบทความขนตามวาระโอกาสทจะอานวย เชนเวลาอยวางๆ หรอเวลาเดนทางไกล ครบาชยยะวงศาพฒนา จะเขยนบทความสนๆ ทเปนธรรมะของพระพทธเจา ตามแตทานจะนกได ซงบรรดาศษยกไดรวบรวมพมพขนไวเปนรปเลมแลวหลายครง นบวาทานเปนนกคด และนกจดบนทกทดทานหนง บทความธรรมะเหลานเมอบคคลทเคารพเลอมใสทานหรอผอานทผานพบ เมอไดอานแลวกไดคตขอคด นาไปเปนแนวทางการดาเนนชวตไดเปนอยางด นบไดวาเปนการสงเคราะหประชาชนดวยหลกธรรมทางพระพทธศาสนาอกประการหนง

๔) การพมพหนงสอธรรมะแจก๑๔ เปนธรรมบรรณาการ

ตลอดระยะเวลาท ครบาชยยะวงศาพฒนา ดารงขนธอยนนทานจะจดใหมการทาบญเนองวนคลายวนเกดของทานเปนประจาทกป ในแตละปนนกจะมการพมพหนงสอเพอถวายแดพระสงฆทอาราธนามาเจรญพระพทธมนต และแจกเปนธรรมบรรณาการแกประชาชนทมารวมงาน หนงสอธรรมะททานและคณะศษยพมพแจกนน เชน ธรรมปกณกะ เลม ๑, ธรรมปกณกะ เลม ๒, ธรรมปกณกะ เลม ๓, หลวงปสอนหลาน, ประทปธรรมในดวงใจ, ธรรมดาสอนโลก, พระชยวงศานสสต, กรรมฐาน ๔๐ ขอ ของครบาอภชยขาวป ฯลฯ

หนงสอธรรมะเหลาน เมอถกถายทอดสประชาชนแลว ยอมเปนประดจประทปสองทางเดนดาเนนชวตไปสแนวทางทดได ดวยวธน นบไดวาเปนประโยชนทสาคญตอชมชนประการหนง

๑๓ สมภาษณ พระครอดมคณวฒน, เจาอาวาสวดแมปอก, ๒๕ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๑๔ สมภาษณ นายกธวชชย นาทรายกานต, นายกองคการบรหารสวนตาบลนาทราย , ๒๐ ธนวาคม

๒๕๖๑.

๖๑

ดงทผใหขอมลทสาคญกลาวไววา “งานดานการเผยแผ ทานเปนครบาทไมพดมาก ทานเผยแผโดยการทาใหด เปนแบบอยางจงทาใหชมชน เกดความศรทธา”๑๕ ในครงอดตกาล เมอ(อปตสสะ) พระอสสช มความสงบกาย สงบใจ ออกเดนบณฑบาต อปตสสะเหนจงเกดความเลอมใส มนยนตาทอดลง ครบาจะครองผาอยตลอดเวลาจะปฏบตศาสนกจดวยความเมตตา และคอยชวยเหลองานบญตางๆของชาวบานทานไมเคยปฏเสธ และทานไมเคยเรยกรองอะไร เวลาจากการวางงานทานจะนงสมาธ เมอชมชนเหนการประพฤตปฏบตของครบาจงเกดความเลอมใสศรทธาอยางแรงกลา

สรปคอ วธการใชหลกพทธธรรมในการสอนประชาชนของครบาชยยะวงศาพฒนา การเผยแผธรรมของ ครบาชยยะวงศาพฒนา แมทานไมเปนนกเทศนทมความชานาญเรองการเทศนาวธ แตทานกใชวธการเผยแผแบบบรณาการประกอบไปดวย การปฏบตใหดเปนตวอยาง การแสดงพระธรรมเทศนาของ การเขยนบทความธรรมะ การพมพหนงสอธรรมะแจกเปนธรรมบรรณาการ เปนการแสดงออกทางขอวตรปฏบตทสงบเรยบรอยตามหลกของพระสงฆผเปนสปฏปนโนบคคล คอ พระผประพฤตด ปฏบตชอบ อากปกรยาทสงบเรยบรอยของทาน เจรญรอยตามพระอรยบคคลผเปนครบาอาจารย และกตตศพทแหงการประพฤตดปฏบตชอบของทไดสรางสมมา

๓.๓ กศโลบายในการสอนประชาชนใหมศลธรรมของครบาชยยะวงศาพฒนา

กศโลบายมาจาก คาวา กศล วธการทเกดจากปญญา มเปาหมาย คอชวยเหลอเกอกลเพอนมนษยใหบรรลถงความเบกบาน เวลาทเราจะใชวธการอยางหนงกบเพอนมนษย เราตองมนใจวามนเปนกศโลบาย หรอเปนอบายกนแน ในทางพทธศาสนาพระพทธองคทรงเลอกใชกศโลบายคอวธการอนเปนกศลในการโปรดสตยมนษย ทกครง เนองจากมนษยมความแตกตางทางสตปญญา พระพทธศาสนาเปรยบมนษยเปน บว ๔ เหลา

มนษยเหลาท ๑ เปนบวพนนาเปรยบกบบคคลทเปนอจฉรยะ เชน อลเบรต ไอนสไตน ไอแซก นวตน

มนษยเหลาท ๒ เปนบวปรมนาไดพบพระองคแลว นาหลกธรรมคาสอนไปประพฤตปฏบตสกพกกบรรลธรรม กลายเปนอารยะบคคลเปรยบเสมอนนกเรยนประเภทเกยรตนยมทงหลาย

มนษยเหลาท ๓ เปนบวทอยในนาเทยบไดกบคนทวไปนกเรยนทวๆไปกลมบคคลคาบเสน นคอบคคลกลมใหญของมนษยในโลกนทเมอไดฟงเทศน ไดฟงธรรมแลว ฟงครงแรกจะยงไมเขาใจ ตองฟงซาๆ แตในทสดเขากสามารถบรรลไดเชนกน

๑๕ สมภาษณ พระครอนทวฒคณ, เจาคณะอาเภอล, ๑๘ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๖๒

มนษยเหลาท ๔ เปนบวทอยตม อาจโผลขนมาบางแตไมมากในทสดกจะเปนอาหารของปลา ของสตวนา หมดโอกาสทจะพลบานโดยประการทงปวงเปรยบเสมอนคนทเกดมาแลวมปญหาทางสมองทางจตใจไมสมประกอบวกลจรตและอกประเภทหนงรางกายครบ ๓๒ ประการ สตปญญาดแตฟงใครไมเปนไมศรทธาใครเลยเปนโลกนศาสนากไมนบถอ คดเองได นบวาเปนบวในตม๑๖

ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานจะเผยแผธรรมะโดยการเลานทาน เพอใหชาวบานไดเขาใจงายพดเปนภาษากะเหรยงหรอภาษาชาวเขา ชาวกะเหรยงเกดความสงสยวา การใชชวตอยทชมชนหวยตมกบการใชชวตอยในเมอง การใชชวตแบบไหนมความสขมากกวากน ดงผใหขอมลหลกกลาวไววา “ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานกลาววา ใหดทปลาซ ปลากบนกคยกน วาอยในนาจะมความสขไดอยางไร เราบนอยบนทองฟาเรามความสขยงกวา”๑๗

๓.๓.๑ หลกสปปรสธรรม ๗ กบเรอง “ความสขของปลา”

ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานไดเลานทานใหชาวกะเหรยงฟง เพอใหชาวบานไดพจารณาเรองการใชดารงชวตอยแบบไหนจะมความสขมากกวากน ทานใหดทปลา วาปลาอยในนามความสขมากเพยงใด แลวปลาจะรไดอยางไร วานกบนอยบนทองฟาแลวจะมความสข จงไดเลาวา นทาน เรอง“ความสขของปลา”

กาลครงหนงนานมาแลว มฝงปลาทอาศยอยในบอนาแหงหนงในปาทอดมสมบรณมฝงปลาอยรวมกนหลายรอยตว อาศยอยแตในนา วนหนงนกตวหนงบนไปบนมายนเกาะกงไมขางๆบอนาแลวพดวา

นกพดวา “เจาปลา ขนมาอยบนนเถด มความสขกวาอยในนา” ปลาพดวา “เจานก นนแหละ มาอยในนากบขาดกวา เยนสบาย”

นกพดวา “ใชชวตอยแตในนา พวกเจาจะมความสขไดอยางไร นาเบอจะตาย วายไปวนมาอยแตในบอ สขากไมได บนรองลอยเหนเวหาสงอยบนทองฟา มความเปนอสระ เหนทกอยางทอยากเหน ไดไปทกททอยากไป ขามแตความสข แลวพวกเจาละ อยากมความอสระและมความสขเหมอนขาไหม ถาอยากมความสขกขนมาจากบอนาส ขาจะพาพวกเจาไปเอง”

ปลาถามวา “ทานบนสงได ไดไปทกท มอสระ แลวทานมความสขจรงหรอ”

นกตอบวา “แนนอนส ถาไมเชอ ไปเทยวกบขาไหม จะพาไป”

๑๖ ว.วชรเมธ, สถาบนวมตตยาลย ธรรมะบรรยาย , (กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร, ๒๕๓๓), หนา ๗๗.

๑๗ สมภาษณ นายสมคด บวตอง, กานนตาบลนาทราย, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๖๓

ปลาตวหนงตอบวา “ไมละ เราใชชวตอยในนา วายไปวายมาบางทไมตองวายนากอยได อยในนาเยนสบาย มความสขมากกวานกอก ขางบนรอนจะตาย ไมมสนกหรอก”

ปลาบอกนกวา “งนเจานกกลงมาอยกบปลาส ขาอยในนาเยนสบาย มความสงบมความสขนะ มอาหารทอดมสมบรณ และเพอนของขากมความสข มความรกและอาศยพงพากนอยดวยกนดจญาตมตรเพอนสหาย พวกเรามความสขมาก ขอบอก”

จากการสนทนาของนกและฝงปลา กเปรยบเสมอนการใชชวตของชาวกะเหรยงในชมชนหวยตม และการใชชวตของคนในสงคมเมอง ซงการใชชวตของชาวกะเหรยงและการนบถอศาสนาพทธ ดารงชวตแบบวถพทธทาใหชวตมความสขเพยงพอแลว กเหมอนคนในสงคมอนทมาชวนใหชาวกะเหรยงไปนบถอศาสนาตาง ชวตอาจจะไมมความสขเหมอนการนบถอศาสนาพทธ กอาจจะเปนได แตชาวกะเหรยงใชชวตอยกบตนทนของเขาเอง ซงมขอตกลงในการอยรวมกนเพอใหการอยรวมกนอยางมความสขและมวถชวตในการดาเนนชวตในทศทางเดยวกน ดงบทบญญตทครบาชยยะวงศาพฒนา ไดบญญตเปนขอตกลงในการอยรวมกนในชมชนบานหวยตม ขอกาหนดการอยรวมกนของชมชนหวยตม๑๘

๑) หามเลยงสตว หามฆาสตว หามนาเนอสตวมาจาหนาย จายแจกในหมบาน วด และสถานทตางๆ ๒) หามจาหนาย จายแจก เครองดมทมแอลกอฮอล และของมนเมาทกชนด ๓) หามจดเลยงเครองดมทมแอลกอฮอล และของมนเมาทกชนด ในงานเทศกาล

และงานตางๆ ๔) ตองรกษาความสงบ ไมรบกวนเพอนบาน ไมลกขโมย ไมทะเลาะววาท ๕) ตองรกและซอสตยตอคนในครอบครว ๖) ผทอยในชมชนหวยตม ควรเขาวด รกษาศล ภาวนา บาเพญสาธารณะประโยชน

สมาเสมอ และไมเปนปฏปกษตอการเผยแผพระพทธศาสนา

นทานเรอง “ความสขของปลา” สอดคลองกบหลกพทธธรรม คอ หลกสปปรสธรรม ๗ เปนหลกธรรมทพระพทธเจาทรงแสดงแกบรษทตามโอกาสและสถานทตางกนคาอธบายตาม พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม๘๒ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต)๑๙

๑๘ สมภาษณ นายพงษศกด กอเกอตระกล, ผนาชมชนบานพระบาทหวยตม หม ๘, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๑๙ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม, พมพครงท ๑๒, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖), หนา ๒๑๐.

๖๔

(๑) ธมมญญตา ความรจกธรรม รหลก หรอรจกเหต คอรหลกความจรง รหลกการ รหลกเกณฑ รกฎแหงกรรม รกฎเกณฑแหงเหตผล และรหลกการทจะทาใหเกดผล เชน ภกษรวาหลกธรรมขอนนๆ คออะไร มอะไรบาง พระมหากษตรยทรงทราบวาหลกการปกครองตามราชพระเพณเปนอยางไร มอะไรบาง รวาจะตองกระทาเหตขอนๆ หรอกระทาตามหลกการขอนๆ จงจะใหเกดผลทตองการอนนนๆ เปนตน

(๒) อตถญญตา ความรจกอรรถ รความมงหมาย หรอ รจกผล คอ รความหมาย รความมงหมาย รประโยชนทประสงค รจกผลทจะเกดขนสบเนองจากการกระทาหรอความเปนไปตามหลก เชน รวาหลกธรรมหรอภาษตขอนนๆ มความหมายวาอยางไร หลกนนๆ มความมงหมายอยางไร กาหนดไวหรอพงปฏบตเพอประสงคประโยชนอะไร การทตนกระทาอยมความมงหมายอางไร เมอทาไปแลวจะบงเกดผลอะไรบางดงน เปนตน

(๓) อตตญญตา ความรจกตน คอ รวาเรานนวาโดยฐานะ ภาวะ เพศ กาลง ความร ความสามารถ ความถนด และคณธรรม เปนตน บดน เทาไร อยางไร แลวประพฤตใหเหมาะสมและรทจะแกไขปรบปรงตอไป

(๔) มตตญญตา ความรจกประมาณ คอ ความพอด เชน ภกษรจกประมาณในการรบและบรโภคปจจยส คฤหสถรจกประมาณในการใชจายโภคทรพย พระมหากษตรยรจกประมาณในการลงทณฑอาชญาและในการเกบภาษ เปนตน

(๕) กาลญญตา ความรจกกาล คอ รกาลเวลาอนเหมาะสม และระยะเวลาทจะตองใชในการประกอบกจ กระทาหนาทการงาน เชน ใหตรงเวลา ใหเปนเวลา ใหทนเวลา ใหพอเวลาใหเหมาะเวลา เปนตน

(๖) ปรสญญตา ความรจกบรษท คอ รจกชมชน และรจกทประชม รกรยาทจะประพฤตตอชมชนนนๆ วา ชมชนนเมอเขาไปหา จะตองทากรยาอยางน จะตองพดอยางน ชมชนนควรสงเคราะหอยางน เปนตน

(๗) ปคคลญญตา หรอ ปคคลปโรปรญ�ญตา ความรจกบคคล คอ ความแตกตางแหง

บคคลวา โดยอธยาศย ความสามารถ และคณธรรม เปนตน ใครๆ ยงหรอหยอนอยางไร และรทจะปฏบตตอบคคลนนๆ ดวยด วาควรจะคบหรอไม จะใชจะตาหน ยกยอง และแนะนาสงสอนอยางไร เปนตน

กลาวโดยสรป คอ ขอกาหนดการอยรวมกนของชมชนหวยตม ทาใหชมชนบานหวยตมอยรวมกนอยางมความสข หลงจากทชาวกะเหรยงไดฟงนทานนจบแลวจงทาใหชาวบานตดสนใจทจะอยรวมกนในชมชนบานหวยตมและนบถอศาสนาพทธ ดวยความเชอและศรทธาทมตอครบาชยยะวงศา

๖๕

พฒนา เมอมคนแปลกหนาเขามาในชมชนบานหวยตม ผชายบางกลมจะรวมตวกนเพอตดตามคนแปลกหนากลมนน ตดตามตงแตทางเขามาในหมบานจนออกไปจากหมบาน จงทาใหผทคดจะเขาเผยแผศาสนาอนเกดความกลว และไมกลาเขามาในหมบานชมชนหวยตมอก แลวในทสดผทคดจะมาเผยแผศาสนาอน กตองถอยกลบไปโดยปรยาย ชมชนบานหวยตมมความรกและความศรทธา มการปกปองศาสนาและพฒนาชมชนบานหวยตมใหมความเขมแขงตลอดไป

๓.๓.๒ พรหมวหาร ๔ กบเรอง “สหหาตา”

หลงจากการพฒนาผนาชมชน การพฒนาจตใจของคนในชมชนกเปนเรองทสาคญมากในปจจบน เพราะทกสงเปลยนแปลงไปตามกาลเวลาแตสงหนงทไมอาจเปลยนแปลงไปไดคอ การมจตใจทเขมแขง มสตปญญาพจารณาสงทเขามากระทบจากสงยวยวนภายนอก ครบาชยยะวงศาพฒนาจงไดฉดวคซนปองกนภยนตรายใหกบชมชนบานหวยตม ดวยหลกธรรมในการดาเนนชวต อยอยางไรใหมสข ไมสรางทกขใหผอน

ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานจงไดเลานทานใหชาวบานฟงในวนพระ เพราะชาวบานหยดการทางานเพอเขาวดฟงธรรม เปนการมารวมตวทาบญพรอมกนอยางพรอมเพรยง รวมไปถงในวนนนจะเปนวนตกบาตรผก ไมกนเนอสตว นเปนเอกลกษณจดเดนของชมชนบานหวยตม นทานเรอง “สหหาตา”

กาลครงหนงนานมาแลว ในครงนนพระอนทรไดทรงลงมาโปรด พระอนทรเปนพระโสดาบนคอ มศลอนบรสทธ และเปนคนทนบถอพระพทธศาสนาเคารพและอปถมภพระพทธศาสนาสตวตวนเปนสตวทประเสรฐ แตไมใชสตวเดรจฉาน เมอมนษยหรอสตวใดทม มศลอนบรสทธครบองคประกอบกสามารถเปนอรยบคคลได “สหหาตา” เกดจากนายกาพรา กบพระราชา นายกาพราเกดมายากจน แตเปนคนมบญ คนมบญอยทไหนกมบญ มทดนวางเปลาขางปาชาเหลอทวางอยเพยงนดเดยว นายกาพรา กไปทานา ไมวาจะไปทานาทไหนเขาจะโดนไลหนไปซะหมด สวนพระราชากเกดความอจฉา พระราชาพดวา “น คอ ทดนของเรา ใหเจาไปทานาทอนเถอะ” นายกาพราเกดความนอยใจ จงไดตดสนใจขนไปอยบนดอย เรยกวาดอยกาพรา ทมแตกอนหน แตกลบกลายเปนวา ปลกขาวไดเยอะและขาวออกรวงสวยมาก พระราชากเกดความอจฉาอก และไปบอกกบนายกาพราวา

พระราชาพดวา “นกเปนทของเรา” นายกาพราพดวา “ไหนวาทานจะยกใหเราไงละ”

นายกาพรากนอยใจ แลวนายกาพรากตดสนใจ หลงจากเกยวขาวเสรจแลว จะยายไปอยทอน เกดมากโดนแกลง พอนอนๆ ไปในตอนกลางคน ไดยนเสยงกกๆ กกๆ แตพอตนขนมาดในยาม

๖๖

เชา ปรากฏวา แตงกหาย ขาวกหาย มเพยงรอยเทาทปรากฏคลายๆ เทาลง มาทกวนๆ นายกาพราจงทาทดกสตวขนมาเพอดกจบสตวในคนนน พอกบดกดงสนน ลงตวนนวงไป พอมองดหนา

นายกาพราพดวา “นมนเปนอะไรตาเหมอนลง มหสห มตาหาตา แลวหยงฟนใหขาอก” นายกาพรา เกดอาการกลวและในขณะเดยวกนกโกรธ เจาลงตวนนดวย แตดวยทนายกาพราเปนคนมศล มความเมตตา คดถงตอนแรกกมความโกรธ นายกาพราจงจบ เจาสหหาตามาไวท บานของตน เพอทรมานเจาลงตวน อยางนอยเอาไวไปขายใหพระราชา ในคนนนอากาศหนาวมาก จงเอาเจาลงลงไปไวทใตถนบาน นายกาพราเกดความสงสยวา อากาศหนาวแบบน มนจะนอนอยอยางไร มนจะหนาวไหม เออมนคงมความรสกเหมอนคนนแหละ เพราะมนเปนสตว มนคงมความรสกอยางเราจงเกดความสงสารเจาลงขนมา จงไดตดสนใจกอไฟใหเจาลงผง เจาลงกนงผงทกองไฟและสงยมใหนายกาพรา อยางมความสข

นายกาพราพดวา “เจาลงนอย เจาหวไหม ขาเอาแตงกบขาวมาใหเจากน กนซะ” แตเจาลงกไมยอมกนอะไรซกอยาง นายกาพราเหนเจาลงไมยอมกนอะไรเลย จงรสกโกรธ

นายกาพราพดวา “เอาอะไรมาใหกไมกน แลวเจาอยากกนอะไรละ ขาไมมอะไรใหเจากนแลวนะ นอกจากกอนถานไฟ ทแดงระอ อยในกองไฟ” นายกาพราจงพดดวยความโกรธ ไมพอใจ เจาลงนอยเหนอาการดงนน เจาลงเลยหยบถานไฟทรอนระอ มากนแทนแตงและขาว และในตอนเชาเจาลงถายออกมาเปนทองคา ยงกนถานยงถายเปนทองคา นายกาพรากเกดความสงสยยงนก นายกาพรา จงไดตดสนใจนาเรองนไปบอกแกพระราชา แตแลวนายกาพรากเปลยนใจ สวนพระราชาทานเปนผกวางขวาง มความคดทจะกลนแกลงนายกาพราเปนทนเดมอยแลว จงเกดความสงสยวา นายกาพรารารวยขนมาไดยงไง จงทาการสบด จงไดรวาทนายกาพรารวยขนมาไดเพราะมเจาลงนอยตวนนเอง พระราชาจงเกดความอยากได อยากเปนเจาของลงนอยตวน พระราชาจงไดออกอบายขอเจาลงตวนมาเปนของตน

พระราชาพดวา “ถาเจาไมยอมเอาลงตวนใหขา ขาจะถอวาเจาเปนกบฏตอบานเมอง” สวนนายกาพราจงจาใจจาเปนทจะตองยกเจาลงนอยใหกบพระราชาไป เพราะตนเองกรารวยและมทองคามากพอแลว เจาลงนอยโดนจบมาไวทพระราชวงของพระราชา พระราชาบงคบใหเจาลงกนถานเจาลงกไมยอมกน เจาลงเลยใชวธการ กระตกเชอกใหหลดแลววงหนไป พระราชาเมอเกดความโลภจงไดวงไลตามเจาลงนอยเขาไปในถาแหงหนง เพราะเจาลงวงเขาไปในถาพระราชากวงตามไป ถานมลกษณะเหมอนคนอาปาก ในขณะทพระราชา วงตามเจาลงเขาไปในถา เขาเรยกวา ถาปากอา และแลวถากปดปากถาเองมลกษณะเหมอนคนปดปาก ทหารทตามพระราชามากเขาไปไมไดสกคน แตยงมชองเลกๆ ทพอจะยนอาหารเขามาในถาได ในทสดพระราชาจงตดอยในถาแตเพ ยงผเดยว ในขณะนนพระราชาคดอะไรไมออกสกอยาง

๖๗

พระราชาพดวา “เออ อยางนอยขากออกจากถานไปไมไดแลว กอนตายขาขออะไรสกอยางไดไหม” พระราชาพดกบตวเองกอนจะตาย

พระราชาพดวา “สงทขารกมากทสด คอ ภรรยาทงเจดของขาพเจา กอนทขาจะตายขอใหขาไดเหน ของลบของภรรยาทกคนทขารกกอนตายดวยเถด เปนการสงทายกอนตาย” พระราชาจงกลาวกบทหารทอยขางนอกวา พระราชาพดวา “พวกเจาไปนา ภรรยาทงเจดคนมาเขาเฝาเราหนอยส กอนตายขาอยากจะเหนของลบ ของภรรยาขาทงเจดคน” ทหารจงไดพาภรรยาทงเจดมายนอยหนาถา แตไมมภรรยาคนใดทจะยอมเปดของลบใหพระราชาดเพราะมความอาย มเพยงภรรยาคนทเจดทกลาทจะเปดกระโปรงใหพระราชาเหนของลบของตน ภรรยาคนทเจดจงเปดกระโปรงใหพระราชาไดเหนเปนบญตาในครงสดทายกอนตาย ในขณะทเปดกระโปรงโชว ถาจงไดอาปากหวเราะเสยงดง ถาจงอาปากหวเราะวา “ ฮา ฮา ฮา” ถาจงเปดปากถาแลว พระราชากหลดออกจากถามาได พระราชาจงไดรกและโปรดปรานเมยคนทเจดนมาก เพราะชวยชวตของพระราชาใหหลดออกมาจากถาไดจงรอดพนจากความตายในครงนน เมอเปรยบเทยบเมยคนทเจดของพระราชาในสมยน กคอ เมยนอย นนเอง จงไมแปลกทคนในสมยนหลงรกและมเมยนอย เปนเพราะวามนมความเปนมาตงแตสมยพทธกาล ทเมยนอยไดทาคณใหแกพระราชา แมจะเปนเมยนอยกมขอดเชนกนจงเปนทมาวาทาไมผชายถงหลงเมยนอย

นทานเรองนสรปไดวา พระราชานนมความโลภ ความโลภเปนทางแหงความฉบหาย และพระราชาเปนผมจตใจหยาบชา แมกอนตายยงมความอยากเหนในสงทไมเปนกศล เปนสงทไมควรนามาเปนแบบอยาง และธรรมะในเรองน เมอเปรยบกบการทางาน คอ เปรยบถานไฟ เหมอนคาดถกของคน ทมากระทบหของเรา เราตองมความอดทนได ถาเรามความอดทนเราจะปร ะสบความสาเรจในหนาททกอยาง ถาเปรยบกบการทางานในปจจบน ถาเราไดรบคาสงหรอโดนตาหน ใหเรามความอดทนและมความพยายามทจะแกไขหรอควบคมอารมณของตนเองใหได ถาเราทาไดจะไดผลลพธทมคณคายง ดงนนการกระทาการณสงใดๆ กตาม ถาเรามความอดทนเราจะสามารถผานอปสรรคตางๆ ไปได และจะไดรบผลแหงความอดทนและความดทยงใหญ เมอเปรยบหลกพทธธรรมกบนทานเรอง“สหหาตา” สอดคลองกบหลกพรหมวหาร ๔ และหลกศล ๕ ดงน

๑) พรหมวหาร ๔ มรายละเอยดดงน

๑.๑) เมตตา คอ ความรสก เอนดสงสารผอนไมวาจะเปน เดก คนชรา หรอบคคลอนความเมตตานอาจจะเกดมาจากความสงสารทบคคลนนคงตกอยในความทกข หรอความเศราหมองจากเหตทงปวง สาหรบผนาทดความยดหลกขอน “เอาใจเขามาใสใจเรา” เมตตาผอนรอบขางไมเวน

๖๘

แมแตลกนองผรวมงาน หรอคนทตาแหนงตากวา ความเมตตาจะทาใหเรามพลงดงดดและรกใครจากคนรอบขาง

๑.๒) กรณา คอ คนในสงคมทกทกสงคมหากมคนทาอะไรดวยตนเองไมไดกยอมรบความชวยเหลอจากผอนรอบตว การเขาไปใหความชวยเหลอผไมร ผประสบภย หรอใหรอดพนจากความทกขนนกลวนแตเปนบญจากความกรณา การชวยเหลอนนไมใชแตเพยงผมบญคณถงแมวาคนนนเปนคนไมด คนนเปนคนไมด ไมวาจะเปนมตรหรอเปนศตรเรากชวยได ปลอยวางอคต ลดความถอตว ความตระหนเพอเปนหนทางในการแลวชวยเหลอครงกนละกน หากทานผนา ผบรหารยดถอหวขอนไว รบรองไดเลยวาจะมแตคนรกใครแมแตสตวกยงกระดกหางเขาหาในความมเมตตากรณา

๑.๓) มทตา คอ การเปนผนาทแทจรงควรจะวางตวเองให ไรซงการอจฉา รษยา และคอยสนบสนนใหกาลงใจรวมถงยนดกบสงดทเกดขนกบลกนอง เพอนรวมงาน และคนในสงคมของตนในยามทคนในสงคมทาพลาดกพรอมนอมรบและใหอภยคอยตกเตอนแกไขไมใชโกรธเปนฟนเปนไฟ

๑.๔) อเบกขา คอ การรจกวางเฉย การวางใจเปนกลางเพราะพจารณาเหนวา ใครทาดยอมไดด ใครทาชวยอมไดชว ตามกฎแหงกรรม คอ ใครทาสงใดไวสงนนยอมตอบสนองคนบคคลผกระทา เมอเราเหนใครไดรบผลกรรมในทางทเปนโทษเรากไมควรดใจหรอคดซาเตมเขาในเรองทเกดขนเราควรมความปรารถนาด คอพยายามชวยเหลอผอนใหพนจากความทกขในลกษณะทถกตองตามทานองคลองธรรม

กลาวโดยสรป คอ องคประกอบทงหมดของ “พรหมวหาร ๔” ทงหมดไมวาจะเปน เมตตา กรณา มทตา อเบกขา เปนหลกการครองใจคน หลกการบรหารทงหมดในโลกลวนแตมาจากองคประกอบของ ๔ ตวนเทานน และหลก “พรหมวหาร ๔” สามารถหลอมรวมกบความเปนผนาจะตองเปนทรกใครของคนในสงคมและจะตองพฒนาสงคมของตนใหเจรญกาวหนาไดยงยงขน ผคนในสงคมพรอมใจกนเพอทสละเพอผนาของตนแนนอน

๓.๓.๓ หลกศล ๕ กบเรอง “สหหาตา” ในการอยรวมกนในสงคมนน จาเปนทแตละคน ซงเปนสมาชกของสงคมจะตองทาตนใหเปนคนเตมคน ทเรยกวาเปนมนษย หรอเปนคน ๑๐๐% เพอใหการอยรวมกนดาเนนไปดวยความเรยบรอย มความสงบสข เกดศานตสข ไมมเวรภยตอกนและกนหลกธรรมทจะทาคนใหเปนใหเตมคนอนยงผลใหการอยรวมกนมความสขมความสงบสขนนกคอ เบญจศลเบญจธรรม อนไดแก

๑) ปาณาตปาตา เวรมณ เจตนาเปนเครองงดเวนจากการฆา การเบยดเบยน การทารายรางกายคนและสตว แลวมจตใจประกอบดวยเมตตากรณา มความปรารถนาด และสงสารเหนอกเหนใจผอนสตวอน

๖๙

๒) อทนนาทานา เวรมณ เจตนาเปนเครองงดเวนจากการถอเอาสงของทเจาของไมไดใหดวยอาการแหงขโมยหรอโจร อนไดแก ลก ฉก ชง วงราว ขกรรโชก ขเขญ ปลน จ ต ฉอโกง หลอก ลวง ปลอม ตระบด เบยดบง สบเปลยน ลกลอบ ยกยอก และรบสนบน แลวเปนผมความขยนประกอบสมมาชพ บรจาคทาน และเคารพในกรรมสทธในทรพยสนของผอน

๓) กาเมส มจฉาจารา เวรมณ เจตนาเปนเครองงดเวนจากการประพฤตผดในกาม บคคลตองหามสาหรบฝายชาย คอ

(๑) ภรรยาคนอน (๒) ผหญงทยงอยในความอปการะของผอน (ตองพงพาอาศยผอนอย) (๓) ผหญงทจารตตองหาม (แม ยา ยาย พสาว นองสาว ลกสาว ช หญงผเยาว

บคคลทตองหามสาหรบฝายหญง คอ

(๑) สามคนอน (๒) ชายจารตตองหาม (พอ ป ตา พชาย นองชาย ลกชาย พระภกษ สามเณร

ชายผเยาว)

ทงฝายชายและฝายหญงไมใชเฉพาะ หามแตรวมสงวาสเทานน แมแตการเคลาคลงการพดเกยวพาราส หรอการแสดงอาการ ปฏพทธแมแตดวยสายตาเนตรสบเนตร เปนตน กชอวาการละเมดศลขอนแลว เมอไมลวงละเมดศลขอนแลวเปนผสาสวมในกามยนดแตในภรรยาของตนเทานน (สทารสนโดษ) จงรกภกดแตในสามของตน (ปตวตร) ถายงไมไดแตงงานกตองมกามสงวร ตงตนอยในขนบธรรมเนยมประเพณทดงาม มวฒนธรรมอนดชนดทวา "เขาตามตรอกออกตามประต"

๔) มสาวาทา เวรมณ เจตนาเปนเครองงดเวนจากการพดเทจ อนไดแก คาปดทวนสาบาน ทาเลหกระเทห มารยา ทากเลส เสรมความสารวมคาพดเสยดแทง สบปลบ ผดสญญาเสยสตย และคนคา แลว เปนผรกสจจะจะพดแตคาสตยจรงดวยความจรงใจและปรารถนาด มงหวงดตอผฟง

๕) สราเมรยะมชชะปมาทฏฐานา เวรมณ เจตนาเปนเครองงเวนจากการดมนาเมาอนเปนทตงแหงความประมาท อนไดแก นาสรา เมรย เครองดมมนเมาอน ๆ และการเสพยาเสพตดอนๆ เชน ฝน เฮโรอน กญชา ยาบา หรอแมแตบหร แลวเปนผประกอบดวยสตสมปชญญะในการประกอบกจการทงปวง และเปนผไมประมาทในชวตในการงาน ในวย ในเพศ

๗๐

ดงทผใหขอมลทสาคญกลาวไววา “ผทจะเปนคนเตมรอยจะตองเปนผมการดาเนนชวตประจาวนทประกอบดวยเบญจศลเบญจธรรมทง ๕”๒๐

สรปคอ นทานเรอง “สหหาตา” หาตา คอ จดรบรการมองเหนของเรา มนจะสอดคลองกบศล ๕ ศลขอ ๑-๕ เปรยบเสมอนดวงตาทงหาดวง ห คอ พรหมวหาร ๔ ซงถอไดวาเปนอาหารของศล การทไดยนอะไรมา แลวนามาประสมกบตา คนเราจะมชวตอยไดเพราะมหกบตา ถามแตหไมมตากเหมอนคนท ไดยนมาแตไมรไมช ไดยนไดรแตจบประเดนไมไดกเหมอนคนพการ คนเราตองมทงหและตา ดงนน ดวงตาทงหา อยในศล๕ ทกสงทกอยางเปนการแสดงออกของเราเพอใหคนอนเขาเหนวา เราอยในศล และคนเราควรปฏบตอยในศล ๕ ตลอดเวลา สวนห คอ พรหมวหาร ๔ เราไดยนอะไรมา ควรมความเมตตา กลนกรอง ทงศล ๕ และพรหมวหาร ๔ ตองใชประกอบพจารณาคกนจะแยกจากกนไมได

๓.๔ สรปองคความร

หลกพทธธรรมกบความเชอ ครบาชยยะวงศาพฒนา นอกจากทานไดใหความรในการดาเนนชวต ใหพนท ในการประกอบอาชพ ใหอาชพทสจรตและสรางรายไดใหครอบครว ซงการประกอบอาชพนนยอมพบกบอปสรรคในการทางานอยางแนนอน จงไดเปรยบการทางานทเหมาะสมคอ หลกธรรมะทใชในการทางาน เปนเรองงาย ๆ ใกลตว หากเรานา อทธบาท ๔ มาปรบใชในการทางาน รกงานททา ขยนทางาน รบผดชอบงาน และรจกไตรตรองใหถถวน จงเปนทางแหงความสาเรจในการประกอบอาชพ ทกคนในชมชนบานหวยตม เปนผทมความขยนหมนเพยรในการทางานตอใหลาบากแคไหน ไมเคยทอ เพราะทกๆ วนพระ ครบาชยยะวงศาพฒนาจะเลานทานเรอง “สหหาตา” เพอเปรยบเทยบใหเหนถงความพยายามและอดทนในหนาทการงาน หลกพทธธรรมกบการปฏบตท ครบาชยยะวงศาพฒนา ปฏบตโดยใชหลกธรรมทางพระพทธศาสนาเปนแนวทางในการเผยแผธรรม ควบคกบการพฒนาใหเกดความเจรญทงทางดานความคด สตปญญา และการดารงชวต ไดแก พรหมวหาร ๔ ศล ๕ หลกการมสวนรวม ความสามคค สงคหะวตถ ๔ อทธบาท ๔ หลกธรรมเหลานลวนเปนคณคาเชงจรยธรรมทครบาชยยะวงศาพฒนา นามาพฒนาชมชนใหเกดความเขมแขงตลอดมากลาวคอ การใชหลกศล ๕ พรหมวหาร ๔ ในการพฒนาดานความเชอ หลกพรหมวหาร ๔ เปนหลกธรรมประจาใจเพอใหตนดารงชวตไดอยางประเสรฐ หลกอทธบาท ๔ เปนคณธรรมนาความสาเรจในการประกอบอาชพ หลกสงคหะวตถ ๔ เปนหลกธรรมสงเคราะหซงกนและกน ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานกศโลบายในการเผยแผธรรมะโดยการเลานทานเพอใหชาวบานไดเขาใจงายพดเปนภาษากะเหรยงหรอภาษาชาวเขา

๒๐ สมภาษณ พระครพนจสารธรรม, เจาอาวาสวดพระบาทหวยตม, ๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๗๑

วธการใชหลกพทธธรรมในการสอนประชาชนของครบาชยยะวงศาพฒนา การเผยแผธรรมของ ครบาชยยะวงศาพฒนา แมทานไมเปนนกเทศนทมความชานาญเรองการเทศนาวธ แตทานกใชวธการเผยแผแบบบรณาการประกอบไปดวย การปฏบตใหดเปนตวอยาง การแสดงพระธรรมเทศนาของ การเขยนบทความธรรมะ การพมพหนงสอธรรมะแจกเปนธรรมบรรณาการ เปนการแสดงออกทางขอวตรปฏบตทสงบเรยบรอยตามหลกของพระสงฆผเปนสปฏปนโนบคคล คอ พระผประพฤตด ปฏบตชอบ อากปกรยาทสงบเรยบรอยของทาน เจรญรอยตามพระอรยบคคลผเปนครบาอาจารย และกตตศพทแหงการประพฤตดปฏบตชอบของทไดสรางสมมา

กศโลบายในการสอนประชาชนใหมศลธรรมของครบา อยางนทานเรอง “สหหาตา” หาตา คอ จดรบรการมองเหนของเรา มนจะสอดคลองกบศล ๕ ศลขอ ๑-๕ เปรยบเสมอนดวงตาทงหาดวง ห คอ พรหมวหาร ๔ ซงถอไดวาเปนอาหารของศล การทไดยนอะไรมา แลวนามาประสมกบตา คนเราจะมชวตอยไดเพราะมหกบตา ถามแตหไมมตากเหมอนคนท ไดยนมาแตไมรไมช ไดยนไดรแตจบประเดนไมไดกเหมอนคนพการ คนเราตองมทงหและตา ดงนน ดวงตาทงหา อยในศล๕ ทกสงทกอยางเปนการแสดงออกของเราเพอใหคนอนเขาเหนวา เราอยในศล และคนเราควรปฏบตอยในศล ๕ ตลอดเวลา สวนห คอ พรหมวหาร ๔ เราไดยนอะไรมา ควรมความเมตตา กลนกรอง ทงศล ๕ และพรหมวหาร ๔ ตองใชประกอบพจารณาคกนจะแยกจากกนไมได

แผนภาพท ๓.๑ สรปองคความรวธการในการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนา

หลกพทธธรรมส าคญ ๑. พรหมวหาร ๔ ๒. ศล ๕ ๓. สงคหะวตถ ๔ ๔. อทธบาท ๔ ๕. สปปรสธรรม ๗

วธการใชหลกพทธธรรม ๑. การปฏบตใหดเปนตวอยาง ๒. การแสดงพระธรรมเทศนา ๓. การเขยนบทความธรรมะ ๔. การพมพหนงสอธรรมะ

แจกเปนธรรมบรรณาการ

กศโลบายในการสอนประชาชนใหมศลธรรม

การสอนประชาชนของ ครบาชยยะวงศาพฒนา

บทท ๔

แนวทางการประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศษาพฒนาในการสอนประชาชนของพระสงฆไทย

การ วจยเร อง การ ศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหม ศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศษาพฒนา ในบทนผวจยไดศกษา แนวทางการประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศาพฒนาในการสอนประชาชนของพระสงฆไทย ซงสามารถแยกเปนประเดนทเกยวของไดดงน

๔.๑ วธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนาทควรนามาใช ๔.๒ การประยกตวธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนา ๔.๓ สรปองคความร

๔.๑ วธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนาทควรน ามาใช

๔.๑.๑ ดานความเชอ

ครบาชยยะวงศาพฒนา พยายามทจะสอนชาวเขาใหเขาใจในหลกธรรมคาสงสอนขององคพระสมมาสมพทธเจาโดยใชกศโลบายตางๆ เชน ความเชอการนบถอผปยา ความเชอเรองใจบาน ความเชอเรองการแตงกาย เปนความเชอททานเปนผแสดงธรรมะ เพอใหชาวกะเหรยงเขาใจหลกธรรมและนอมนามาปฏบตตาม คอ หลงจากฟงธรรมะแลว ทาใหชาวกะเหรยงเปลยนความคดและวถชวตกเกดการเปลยนแปลงอยางเหนไดชด มการรกษาศล ๕ มความเชอ ความศรทธาและรจกเสยสละ ในการพฒนาชมชน วางตนเสมอตนเสมอปลาย สรางความสามคคในชมชน การใชหลกศล ๕ ในการพฒนาดานความเชอ มรายละเอยดดงน

๑) หลกศล ๕ คอ ศลพนฐานทองคพระสมมาสมพทธเจาทรงสงสอนใหชาวพทธทกคนยดถอปฏบตเปนหลกของชวต ซงชาวกะเหรยงหลงจากทไดรบฟงการบรรยายธรรมะของครบาชยยะวงศาพฒนา จงไดเปลยนแนวคดและวถการดารงชวต ดวยหลกปฏบต ๕ ขอ

๗๓

ศลขอท ๑ ปาณาตปาตา หมายถง ชาวกะเหรยง หลงจากเลกนบถอเรองผ ไมมการฆาสตว เพอใชเปนเครองสงเวยเซนไหว ไดละเวนจากการฆาชวตสตวทกชนด โดยการปรบตวกลบใจมาเจรญภาวนา รกษาศล กนเจหรออาหารมงสวรต แทนการกนและลาเนอสตว

ศลขอท ๒ อทนนาทานาเวรมณ หมายถง เมอทกคนปฏบต เลกเสพของมนเมาละเวนจากการฆาสตว งดเวนจากการประพฤตในกาม ไดแลว ชมชนบานหวยตมจะไมมขโมย ไมมการลกทรพย ในชมชนบานหวยตม

ศลขอท ๓ กาเมสมสฉาจาราเวรมณ หมายถง การแสดงออกดานการครองเรอน หญงทยงไมแตงงานจะแตงกายโดยการสวมเสอชดยาวลวด สวนผหญงทแตงงานแลวจะใสเสอผาสองทอนและบางเผาจะมรอยสกทเปนสญลกษณวงกลมทขอเทา แสดงวาผหญงคนนนแตงงานมคครองแลวชายหนมไมควรไปของเกยว จงเปนการงดเวนจากการประพฤตผดในกาม ละเวนการประพฤตผดลกผดเมยคนอน

ศลขอท ๔ มสาวาทาเวรมณ หมายถง คนในชมชนบานหวยตม จะใหความไวใจกนจงมมการโกหกกน เปนการละเวนจากการพดปดงดเทจ พดจาโกหก พดไมอยกบรองกบรอย

ศลขอท ๕ สราเมรยมฌชปะมาทตถานาเวรมณ หมายถง การเลก การละเวนจากการดมสราเมรยและเครองดองของมนเมาทกชนด เชน ขอนครบาชยยะวงศาพฒนา เนนยาวามความสาคญทสด เพราะเปนสาเหตของปญหา เมอสตถกทาลาย จะนาพามาซงความหายนะ ความสญเสย ดงนน ชาวบานในชมชนจงปฏบตตนอยางเครงครดไมยงเกยวกบของมนเมา ครบาชยยะวงษาพฒนา ทานยงไดสอนเกยวกบหลกพรหมวหารธรรมแกศรทธาประชาชน เพอเปนหลกในการดาเนนชวต๑

จากการศกษาพบวา การสอนใหประชาชนเกดการดาเนนชวตอยางถกตองและเปนสขควรตองเรมจากการพฒนาในดานตางๆ อยางการสอนดานการพฒนาจตใจของคนในชมชนกเปนเรองทสาคญมากในปจจบน เพราะทกสงเปลยนแปลงไปตามกาลเวลาแตสงหนงทไมอาจเปลยนแปลงไปไดคอ การมจตใจทเขมแขง มสตปญญาพจารณาสงทเขามากระทบจากสงยวยวนภายนอก ครบาชยยะวงศาพฒนา จงไดฉดวคซนปองกนภยนตรายใหกบชมชนบานหวยตม ดวยหลกธรรมในการดาเนนชวต อยอยางไรใหมสข ไมสรางทกขใหผอน ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานจงไดเลานทานใหชาวบานฟงในวนพระ เพราะชาวบานหยดการทางานเพอเขาวดฟงธรรม เปนการมารวมตวทาบญพรอมกน

๑ สมภาษณ นายกธวชชย นาทรายกานต, นายกองคการบรหารสวนตาบลนาทราย , ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๗๔

อยางพรอมเพรยง รวมไปถงในวนนนจะเปนวนตกบาตรผก ไมกนเนอสตว นเปนเอกลกษณจดเดนของชมชนบานหวยตม

๒) ใจบาน ความเชอเรอง ใจบานมความสาคญ คอ เปนการราลกถงความสามคค วนนนจะมการหงขาวทาอาหารทใจบาน และจะแบงขาวแบงอาหารใหกนรวมกน ทกคนตองไดกนเทากน และทกคนตองอมเหมอนกน และถามใครมาทวงวา ขาพเจายงไมไดกน ขาพเจายงไมอม ถามคนทวงเพยงหนงคน จะทาการทาพธกรรมนนใหม จากการประกอบพธกรรมในใจบานทาใหสรปไดคอ คนเราตองรจกความพอใจ พอเพยง เมอเรารวาเราไมไดประโยชนจากกจกรรมน เราควรมความเสยสละ เปนการฝกตนอกวธหนง เพอใหสงคมสวนรวมจะไดไมเกดความขดแยง จงเปนการพฒนาชมชนใหเขมแขงอกวธหนง และกจกรรมนเปนการพฒนาองคกร ดวยการใชหลกความสามคค หลกการมสวนรวม และฝกใหชาวบานมความอดทนและเสยสละ

คาสอนของครบา เรองใจบาน กบหลกความสามคค หมายถง การทาบญใจบานตองมความพรอมเพรยงกน มความกลมเกลยวเปนนาหนงใจเดยวกน ไมทะเลาะเบาะแวง ววาทบาดหมางซงกนและกนซง ความสามคคคอ ความสามคคทางกาย ไดแก การทคนในชมชนมาหงขาวรวมกน การรวมแรงรวมใจกนในการทางาน ความสามคคทางใจ ไดแก การรวมประชมปรกษาหารอกนในเมอเกดปญหาขนและวางแผนงานไวลวงหนาเพอเตรยมความพรอม ยงมความสอดคลองกบหลกประชาธปไตยแบบมสวนรวม คอ กระบวนการท เนนการมสวนรวม ของชมชนบานหวยตม เพอสรางโอกาสใหชาวบานเขามามสวนรวมในกจกรรมประจาปการรกษาทนทางวฒนธรรมอนมคณคาทางจตใจ ดงผใหขอมลหลกกลาวไววา

“ความเชอ ทมตอใจบานของชาวชมชนบานหวยตม นนมผลทางจตใจของชมชนยงนก”๒ จากคากลาวนสะทอนใหเหนวา พธกรรมทจดในใจบานของทกป มความสาคญตอวถชวตของชมชนบานหวยตมทกคน หากใครไมไดมารวม นนหมายถง ไมมขวญและกาลง ในการประกอบอาชพการงาน ดงนน ทกครงทมการจดพธกรรม ทกคนจะมความสามคค ในการชวยกนตระเตรยมขาวของใหพรอม ตางแบงหนาทใหแตละคนอยางชดเจน และทกคนทไดชวยงานตางมความสขเพราะทาดวยความเตมใจและศรทธา

๓) การแตงกาย การแตงกายบางอยางบอกถงสถานะภาพความเปนอยในการดารงชวตในปจจบน คอ ถาเปนหญงสาวใสชดยาวทอนเดยวแสดงวาเปนสาวยงไมไดแตงงาน แตถาใสเสอผาสองทอนและมรอยสกหรอรอยสญลกษณไวทขอเทาแสดงวา หญงผนนแตงงานแลว และการทอเสอของชาวเขา จะสงเกตไดวาเสอทงสองดานจะเหมอนกนนน หมายถง การเปนคนดตองเปนคนดทงตอหนา

๒ สมภาษณ นายสมคด บวตอง, กานนตาบลนาทราย, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๗๕

และลบหลง คาสอนของครบาเรองการแตงกายเหนยวนาใจคนอนทยงไมเคยรกใครนบถอ หรอทรกใครนบถออยแลวใหสนทแนบยงขน “การทอเสอของชาวกะเหรยง การทอเสอจะมความหมายอย ในตวมนเอง”๓

เสอผาการแตงกายทเปนเอกลกษณ ของชมชนบานหวยตมสอความหมายไดอยางลกซง เปนวฒนธรรมในการแตงกายทสวยงาม ลวดลายผาสอถงอารมณและการจนตนาการบนผนผาและดานทงสองดานของเสอ เมอเปรยบกบคนเรา คอ การวางตนเสมอตนเสมอปลาย ปฏบตตนอยางสมาเสมอตอคนทงหลาย ใหความเสมอภาค ไมเอารดเอาเปรยบผอน เสมอในสขและทกข คอ รวมสขรวมทกข รวมรบรปญหา และรวมแกปญหาเพอประโยชนของสงคม

๔) อาชพ ครบาชยยะวงศาพฒนา นอกจากทานไดใหความรในการดาเนนชวต ใหพนทในการประกอบอาชพ ใหอาชพทสจรตและสรางรายไดใหครอบครว สรางชอเสยงใหชมชนบานหวย ซงการประกอบอาชพนนยอมพบกบอปสรรคในการทางานอยางแนนอน จงไดเปรยบการทางานทเหมาะสมคอ หลกธรรมะทใชในการทางาน เปนเรองงาย ๆ ใกลตว หากเรานา อทธบาท ๔ มาปรบใชในการทางาน รกงานททา ขยนทางาน รบผดชอบงาน และรจกไตรตรองใหถถวน จงเปนทางแหงความสาเรจในการประกอบอาชพ ทกคนในชมชนบานหวยตม เปนผทมความขยนหมนเพยรในการทางานตอใหลาบากแคไหน ไมเคยทอ เพราะทกๆ วนพระ ครบาชยยะวงศาพฒนาจะเลานทานเรอง “สหหาตา” เพอเปรยบเทยบใหเหนถงความพยายามและอดทนในหนาทการงาน วถครบากบการสรางอาชพ ในชมชนบานหวยตม อาเภอล จงหวดลาพน ซงเปนทนทางวฒนธรรม ดานอาชพ ของชาวเขาทสมยกอนไมรจกการประกอบอาชพ จงไดปลกฝนขาย ทางานผดกฎหมาย ดวยความทไมมความร ไมมปญญา จากการอพยพเขามาอยรวมตวกนเปนชนกลมใหญครบาชยยะวงศาพฒนาจงไดสอนใหชาวเขาไดประกอบอาชพ ทเปนอาชพสจรต อาชพเสรมททารายไดใหกบชมชน ไดแก การทาเครองเงน ทอผาดวยมอ การแปรรปจากผาทอ ตเหลก ขดศลาแลงและการจกสาน มการพฒนาจนเกดเปน ผลตภณฑ OTOP ของชมชน

สรปไดวา ครบาชยยะวงศาพฒนา พยายามทจะสอนชาวเขาใหเขาใจในหลกธรรมคาสงสอนขององคพระสมมาสมพทธเจาโดยใชกศโลบายตางๆ เ ชน ความเ ชอการนบถอผปยา ความเชอเรองใจบาน ความเชอเรองการแตงกาย เปนความเชอททานเปนผแสดงธรรมะ เพอใหชาวกะเหรยงเขาใจหลกธรรมและนอมนามาปฏบตตาม คอ หลงจากฟงธรรมะแลว ทา ใหชาวกะเหรยงเปลยนความคดและวถชวตกเกดการเปลยนแปลงอยางเหนไดชด มการรกษาศล ๕ มความเชอ ความศรทธาและรจกเสยสละ ในการพฒนาชมชน วางตนเสมอตนเสมอปลาย สรางความสามคคในชมชน การใชหลกศล ๕ ในการพฒนาดานความเชอ

๓ สมภาษณ นายมนตร คงคารนฤด, ผนาชมชนบานพระบาทพฒนา,หม ๒๓, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๗๖

๔.๑.๑. ดานการปฏบต

๑) การปฏบตใหดเปนตวอยาง ครบาชยยะวงศาพฒนา เผยแผพระพทธศาสนาในทองทจงหวดลาพน เชยงใหม ตาก แมฮองสอน และชายแดนประเทศพมา ทานไดอบรมสงสอนใหชาวเขาเคารพนบถอพระพทธศาสนา ปฏบตตามแนวคาสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา จนกระทงทานไดมาจาพรรษาเปนการถาวร ณ วดพระพทธบาทหวยตม ทานกไดดาเนนงานดานการเผยแผพระพทธศาสนามาโดย ทงในดานการเทศนา การอบรมศลธรรม และการประพนธผลงานการประพนธทโดดเดน เชน คราวกอมคาสอนครบาวงศ ธมมมงคละสรอย จากการศกษาพบวา การเผยแผธรรม แมวาทานจะไมเปนนกเทศนทมความชานาญเรองการเทศนาวธ แตพระคณทานกใชวธการเผยแผแบบบรณาการ คอการแสดงออกทางขอวตรปฏบตทสงบเรยบรอย ตามหลกของพระสงฆผเปนสปฏปนโนบคคล คอ พระผประพฤตด ปฏบตชอบ อากปกรยาทสงบเรยบรอยของทาน เจรญรอยตามพระอรยบคคลผเปนครบาอาจารย คอ ครบาชยลงกา ครบาพรหมา ผเปนพระอปชฌาย ครบาเจาศรวชย ครบาอภชยขาวปผเปนอาจารย กทาใหผทไดพบเหนทานเกดความศรทธาเลอมใส ถวายความเคารพนบถอทาน เหมอนอปตสสะมานพเหนกรยาอนสงบเรยบรอยของพระอสสชแลวเกดความเลอมใส โดยเฉพาะชาวเขาเผากระเหรยง ทยกยองทานวาเปน “เทพเจาแหงชาวกระเหรยง” ซงกไมผดไปจากความเปนจรงนก เพราะบอยครง ทเราไดเหนภาพชาวเขาเผากระเหรยงนอนราบลงกบพน ใหทานเดนไปบนหลงของเขาดวยมความเชอวาการกระทาดงกลาว จะสงผลใหเขาหายจากโรคภยไขเจบตางๆ และเปนสรมงคลแกตวเขาดวย อาศยความศรทธาของหมชน และกตตศพทแหงการประพฤตดปฏบตชอบของทานดงผใหขอมลหลกกลาวไววา “งานดานการเผยแผ ครบาชยยะวงศาพฒนาทานไมพดมาก ทานเผยแผธรรมะโดยการเลานทาน ปฏบตตนใหดเปนแบบอยางจงทาใหชาวบาน เกดความศรทธา”๔

ครบาจะครองผาอยตลอดเวลาจะปฏบตศาสนกจดวยความเมตตา และคอยชวยเหลองานบญตางๆของชาวบานทานไมเคยปฏเสธ และทานไมเคยเรยกรองอะไร เวลาจากการวางงานทานจะนงสมาธ เมอชมชนเหนการประพฤตปฏบตของครบาจงเกดความเลอมใสศรทธาอยางแรงกลา และการเผยแผธรรมะของครบาชยยะวงศาพฒนา ในสมยกอนคอ การเลานทาน กลาวคอ การปฏบตธรรมใหดเปนตวอยางการปฏบตธรรมของครบาชยยะวงศาพฒนา นนทานเจรญรอยตามครบาอาจารยททานเขารบการศกษามาตงแตครงยงเปนเดกวด บรรพชาเปนสามเณร และอปสมบทเปนพระภกษ ตามประวตกลาวไววาเมอทานยงเปนเดกวดอยนน ไดรบการศกษาอบรมจากสานกของพระอาจารยพทธมา ผมศกดเปนนาของทาน เมอบรรพชาเปนสามเณรนน ไดรบการศกษาอบรมจากสานกของครบาชยลงกา ผเปนพระอปชฌาย และเมออปสมบทเปนพระภกษครงแรกกมพระสพรหมยาน

๔ สมภาษณ พระครพฒธรรมสนทร, รองเจาคณะอาเภอล, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๗๗

เถร (ครบาพรหมา พรหมจกโก) วดพระพทธบาทตากผา เปนพระอปชฌายอาจารยสอนขอวตรปฏบตตามแนวของพระสงฆฝายอรญญวาส ทยดถอการปฏบตธรรมเจรญสมาธกรรมฐานมาโดยตลอด เปนเหตใหพระคณทานประพฤตปฏบตตามแนวทครบาอาจารยอบรมสงสอนมา ตอมาเมอทานเจรญดวยอาวโสพรรษา มกลบตรทบรรพชาอปสมบทเขามาฝากตวเปนศษยของทาน กยดหลกปฏบตตามทานมาตลอด โดยเฉพาะการสมาทานมงสวรต งดเวนจากการฉนเนอสตวทกชนด บรรดาศษยทงทเปนบรรพชต และคฤหสถ ถอปฏบตตามทานดวยความสมครใจไมมใครบงคบ แมจนกระทงปจจบนน พระภกษสามเณรวดพระพทธบาทหวยตม และประชาชนในหมบานตางๆ ทตงบานเรอนอยรอบวดพระพทธบาทหวยตมจานวน ๑๐ หมบาน คอ บานหวยตม บานเดนยางมล บานหนอง บานหนองนา บานเดนทราย บานหนองเกยง บานชยวงศา บานพระบาทพฒนา บานศรเวยงชย และบานหนองป จากการฟงการเลานทานเปรยบเทยบในเรองของการฆาสตว และเปรยบกบ ถาหากสตวตวนนเปนบรรพบรษ ของพวกเจามาเกดใหมในชาตนละ ครบาชยยะวงศาพฒนาใหแนวคด ชาวบานจงไมรบประทานเนอสตวมาจนถงบดน โดยเฉพาะบรเวณ พระเจดยศรเวยงชย วดหนองววเฒา เมอเราเดนทางจะเขาไปนมสการพระเจดย จะมปอมยามของเจาหนาทในหมบานคอยสอบถามและตรวจตราด ยานพาหนะของเรา เพอปองกนการนาเนอสตวเขาไปภายในบรเวณดงกลาว ซงชาวกระเหรยง ถอเปนดนแดนทศกดสทธของเขามาโดยตลอด ดงผใหขอมลหลก กลาวไววา “ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานไดออกธดงคเผยแผธรรมะแกชาวเขา และปฏบตตนเปนแบบอยางเพอเปนกศโลบายใหชาวกะเหรยงไดเขาใจดวยวธธรรมชาต”๕

หลกการพฒนาทจดวาไมตองลงทนมากมายแตไดผลดทสดกคอ การทาใหดเปนตวอยางเพราะไมตองอาศยคาพดทแสดงถงเจตนาทหวงด หรอกระทบกระทงเพอใหเกดการกระตนความรสกใหอยากทาตามแตประการใด แตเปนการแสดงถงภาวะทไมมปญหากบตวเอง หรอแสดงใหเหนวา สงทปฏบตใหดนนกอใหเกดคณคา แตการทจะชอวาเปนตวอยางทดนน กตองอาศยวธคดและการกระทาทดารงอยบนพนฐานของความดงามเปนทตงเชนกน๖ มใชเปนการกระทาดวยการประชดประชน หรอเปนการเสแสรงแกลงทาแตอยางใด ดวยเหตนตวอยางทไดพบเหน จงสงผลตอความนยมชมชอบทจะใหลงมอทาตาม ดวยความยนดและงดงามทางความรสกของผเดนตาม การปฏบตใหเหนเปนตวอยาง จงเปนการชกนาผทเหนใหเกดความประทบใจในเบองตน๗ และเปนการเชอมโยงทงความคดและการกระทาไปสสงทดงามในวนขางหนาไดอยางลงตว การทมใครสกคนแนะนาสงสอนหรอบอกกลาวใหเราทาอะไรสกอยาง สงทเกดขนในใจกคอ เชอตามนน ตามทเขาพด หรอปฏเสธสงทไดยนไดฟงนนทนท เหตผลทสาคญกคอ ความเชอมนศรทธาในตวคนพด อธบายงายๆกคอ เรองทเอา

๕ สมภาษณ นายสมชาย กลสมพนธชย, ผนาชมชนบานหนองเกยง, หม ๑๘, ๑๗ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๖ สมภาษณ พระครอดมคณวฒน, เจาอาวาสวดแมปอก, ๒๕ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๗

สมภาษณ นายแดง ตาคา, ผใหญบานบวก, ๑๘ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๗๘

มาบอกมาสอนคนอน ตนเองยงทาไมได แลวใครทไหนจะเชอ แตถาหากสงทบอกกลาวสงสอนนน เปนสงทผพดไดประพฤตปฏบตอยเปนประจา เรองราวเหลานนคงไมมใครปฏเสธ สาคญทสดคอการมองตนเอง สอนตนเอง กอนทสงสอนผอน ตวอยางทดมคากวาคาสอน พระสงฆไทยในปจจบนจงตองเปนแบบอยางในการปฏบตทจะทาใหประชาชนทวไปเกดความศรทธา และเกดความเชอในการทาตามแบบอยางนนๆ

๒) การแสดงพระธรรมเทศนา ครบาชยยะวงศาพฒนา ใชวธการแสดงพระธรรมเทศนาแบบปฏภาณโวหารกเมอพระราชพรหมาจารย (วระ) หรอทบรรดาลกศษยเรยกทานดวยความเคารพวา“ฤาษลงด า” ซงมความศรทธาในวตรปฏปทาของครบาศรวชย ไดเดนทางมานมสการครบาศรวชย และครบาบญทม ณ วดจามเทว ครบาศรวชยไดแนะนาใหรจกครบาอภชยขาวป ครบาชยยะวงศาพฒนา จากนนมาทานทงสองกไปมาหาสกนเสมอ และดวยฤาษลงดาทานเปนนกเทศนทมชอเสยง สนนษฐานวาทานครบาชยยะวงศาพฒนากคงไดเคาแบบมาจากฤาษลงดานนเอง ดงนนเมอมบรรดาสาธชนทางภาคกลางทศรทธาเลอมใสพระคณทาน ขนมากราบนมสการทวดพระพทธบาทหวยตม หรอนมนตทานไปปฏบตศาสนกจทางภาคกลาง หากจะตองมการเทศนหรอมการอบรมธรรมะใหแกสาธชนดงกลาวมาแลวนน กจาเปนตองใชภาษาไทยกลาง และใชรปแบบการเทศนแบบภาคกลาง ทานจงไดเรมเทศนแบบปฏภาณโวหาร ซงสานวนโวหารการเทศนของทานกนบ วาอยในระดบของปราชญผทรงภมรทางพระพทธศาสนาทานหนง เพราะมถอยคาสานวนทไพเราะและไดอรรถสารประโยชนมาก การแสดงพระธรรมเทศฯแบบปฏภาณโวหารของ ครบาชยยะวงศาพฒนา จะใชในการเทศนสอนสาธชนทวไป โดยเฉพาะเมอมสาธชนทเปนคนไทยภาคกลางรวมอยดวย แนวทางการเทศนสอนของทานเปนไปแบบเรยบงาย ฟงเขาใจชดเจนด ผฟงสามารถนาไปใชในชวตประจาวนได นบไดวาเปนการสงเคราะหประชาชนทสาคญอยางหนงของพระคณทาน

เปนการแสดง การชแจง การชใหเหนแจง เปนการถายทอดธรรมอนเปนคาสงสอนทางศาสนาดวยการแสดงชแจงใหฟง เปนการเผยแผศาสนาแบบหนงทใชกนมาแตสมยพทธกาล การเทศนในสมยพทธกาลไมมพธการแตอยางใด เพยงผแสดงนงอยในสถานทสมควรและผฟงมลกษณะตงใจฟงกสามารถแสดงได ในขณะทการเทศนานน อาจมลกษณะลลาตางกนไปบางตามแตอปนสยของแตละบคคล สาหรบพระพทธเจาแลวบางครงจะทรงใชคาถาประพนธหรอรอยแกวธรรมดา ในประเทศไทยการเทศนกลายเปนสวนประกอบสาคญในพธกรรมตาง ๆ ของชาวไทยมาชานาน เชน วนขนบานใหม วนแตงงาน ไปจนถงงานศพ และมขอปลกยอยในการประกอบพธกรรมมากมาย เชน ตองมการอาราธนาศลอาราธนาธรรม การจดเทยนสองธรรม เปนตน พระสงฆไทยแตโบราณกมการดดแปลงโดยเพมทานองใหนาสนใจ เรยกวา เทศนแหล หรอในรปแบบทครบาชยยะวงศาพฒนาไดใชคอการ

๗๙

เทศผานนทานเพอใหเกดแงคด๘ การเผยแผหลกธรรมทางพระพทธศาสนา ตองอาศยการสอสารเปนเครองมอในการทาความเขาใจกบบคคลผรบสาร ซงในครงพทธกาลการสอสารมหลากวธการโดยเฉพาะตวผเผยแผเองนนมความมงมน มความจรงจงทจะเผยแผหลกธรรมคาสงสอนใหบคคลรแจงเหนจรงตามเปาหมายของพระผมพระภาค การทางานสอสารดงกลาวจงประสบผลสาเรจดงทเราไดรบการสบทอดมาถงปจจบนน

๓) การเขยนบทความธรรมะ ครบาชยยะวงศาพฒนา แมจะไมใชกวทสามารถแตงคาประพนธไดอยางงดงามแตทานกเขยนบทความธรรมะสอนบรรดาศษยไวมากมาย ทงทเปนการถายทอดวรรณกรรมเกาๆหรอแตง ขนใหมตามแนวคดของทาน ม ให เหนเปนจานวนมาก บทความธรรมะดงกลาวมาแลวนน เปนการเขยนบทความขนตามวาระโอกาสทจะอานวย เชน เวลาอยวางๆ หรอเวลาเดนทางไกล ครบาชยยะวงศาพฒนา จะเขยนบทความสนๆทเปนธรรมะของพระพทธเจา ตามแตทานจะนกได ซงบรรดาศษยกไดรวบรวมพมพขนไวเปนรปเล มแลวหลายครง นบวาทานเปนนกคด และนกจดบนทกทดทานหนง บทความธรรมะเหลานเมอบคคลทเคารพเลอมใสทานหรอผอานทผานพบ เมอไดอานแลวกไดคตขอคด นาไปเปนแนวทางการดาเนนชวตไดเปนอยางด นบไดวาเปนการสงเคราะหประชาชนดวยหลกธรรมทางพระพทธศาสนาอกประการหนง

เปนความเรยงทเขยนขนโดยมหลกฐานขอเทจจรง และในเนอหานน แทรกขอเสนอแนะ หรอเนอหาทสรางสรรคเอาไวดวย ความมงหมาย บทความนนเขยนขนเพอเสนอขอคดเหนเกยวกบ เรองหรอ เหตการณนนๆ สวนเรยงความเปนการเขยนเพอแสดงความรเกยวกบหวขอเรองนน เนอเรอง หวขอเรองของบทความตองทนสมย ทนตอเหตการณ อยในความสนใจของผอานขณะนน เวลาผานไปเพยงสปดาหหนงหรอมากกวานน กอาจลาสมยไป สวนเรยงความจะหยบยกเอาเรองใด ๆ ทงทเปนรปธรรม และนามธรรมเขยนกได และหวขอเรองเดยวกนนจะเขยนเมอไหรกได ไมถอวาลาสมย บทความประเภทใหแงคด โนมนาวใจหรอกระตนใหทาอยางใดอยางหนง ผเขยนอาจเขยนอยางตรงไปตรงมา หรอเขยนในเชงอปมาอปไมยกได การเขยนเชงอปมาอปไมยนนจะเขยนถงสงอนผกเปนเรองราวตอเนองกนโดยตลอด ขอความทงเรองจะแทนความคดทตองการใหผอนทราบ เรองทนามาเขยนอาจเปนการใหแงคดทวไป ซงครบาชยยะวงศาพฒนาสามารถเขยนบทความธรรมะสอนบรรดาศษยไวมากมาย ครบาทานเปนแบบอยางไดอยางดในการเผยแผธรรมะผานการเขยนบทความ โดยการเขยนบทความสนๆ กเปนวธหนงทสามารถสรางแงคดใหกบบคคลอนได ซงเปนรปแบบหนงทพระสงฆไทยควรนามาใชในการเผยแผหลกพทธธรรม

๘

สมภาษณ นายพงษศกด กอเกอตระกล, ผนาชมชนบานพระบาทหวยตม หม ๘, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๘๐

๔) การพมพหนงสอธรรมะแจกเปนธรรมบรรณาการ ตลอดระยะเวลาท ครบาชยยะวงศาพฒนา ดารงขนธอยนนทานจะจดใหมการทาบญเนองวนคลายวนเกดของทานเปนประจาทกป ในแตละปนนกจะมการพมพหนงสอเพอถวายแดพระสงฆทอาราธนามาเจรญพระพทธมนต และแจกเปนธรรมบรรณาการแกประชาชนทมารวมงาน หนงสอธรรมะททานและคณะศษยพมพแจกนน หนงสอธรรมะเหลาน เมอถกถายทอดสประชาชนแลว ยอมเปนประดจประทปสองทางเดนดาเนนชวตไปสแนวทางทดได ดวยวธน นบไดวาเปนประโยชนทสาคญตอชมชนประการหนง ดงทผใหขอมลทสาคญกลาวไววา “งานดานการเผยแผ ทานเปนครบาทไมพดมาก ทานเผยแผโดยการทาใหดเปนแบบอยางจงทาใหชมชน เกดความศรทธา”๙ ในครงอดตกาล เมอ(อปตสสะ) พระอสสช มความสงบกาย สงบใจ ออกเดนบณฑบาต อปตสสะเหนจงเกดความเลอมใส มนยนตาทอดลง ครบาจะครองผาอยตลอดเวลาจะปฏบตศาสนกจดวยความเมตตา และคอยชวยเหลองานบญตางๆของชาวบานทานไมเคยปฏเสธ และทานไมเคยเรยกรองอะไร เวลาจากการวางงานทานจะนงสมาธ ครบาชยยะวงศาพฒนา เผยแผพระพทธศาสนาในทองทจงหวดลาพน เชยงใหม ตาก แมฮองสอน และชายแดนประเทศพมา ทานไดอบรมสงสอนใหชาวเขาเคารพนบถอพระพทธศาสนา ปฏบตตามแนวคาสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา จนกระทงทานไดมาจาพรรษาเปนการถาวร ณ วดพระพทธบาทหวยตม ทานกไดดาเนนงานดานการเผยแผพระพทธศาสนามาโดย ทงในดานการเทศนา การอบรมศลธรรม และการประพนธผลงานการประพนธทโดดเดน เชน คราวกอมคาสอนครบาวงศ ธมมมงคละสรอย เมอชมชนเหนการประพฤตปฏบตของครบาจงเกดความเลอมใสศรทธาอยางแรงกลา

ตองตงโจทยกอนวา จะทาหนงสอธรรมะใหใครอาน พระหรอฆราวาส เดกหรอผใหญ คนหางวดหรอคนใกลวด เมอไดแนวแลวกรวบรวมเนอหาทาตนฉบบ หรอหากจะพมพเลมทมอยแลว กตองทาหนงสอขออนญาต แบบนจะไดมประโยชนถกคนถกกลม และหนงสอธรรมะเลมนนจะตองอานแลวเขาใจไมยาก เหมาะสาหรบบคคลทวไปทเรมสนใจ ซงในรปแบบการทาหนงสอ ซงการทาสอเหลานใหเหมาะสมกบเรยนรและการนาไปใชของแตละบคคลในทกชวงวยจะเปนประโยชน๑๐ งายตอการเขาถงหลกธรรม อกทงยงมความนาสนใจอกดวย เชน หนงสอสวดมนต หนงสอธรรมะสาหรบเดก หนงสอธรรมะกบสขภาพ สาหรบผทตองการทาบญเผยแพรศาสนาพมพแจกเปนธรรมทาน หรอแจกในงานตางๆ อาทเชน งานศพ งานบวช งานบญตางๆ เพอเปนการปฏบตเพอการเผยแผหลกพทธธรรมตอไป

สรปไดวาดานการปฏบตนน หลกการพฒนาทจดวาไมตองลงทนมากมายแตไดผลดทสดกคอ การทาใหดเปนตวอยางเพราะไมตองอาศยคาพดทแสดงถงเจตนาทหวงด การถายทอดธรรมอน

๙ สมภาษณ พระครอนทวฒคณ, เจาคณะอาเภอล, ๑๘ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๑๐ สมภาษณ นายสมศกด เทยมเพชร, ผใหญบานมวงสามป, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๘๑

เปนคาสงสอนทางศาสนาดวยการแสดงชแจงใหฟง เปนการเผยแผศาสนาแบบหนงทใชกนมาแตสมยพทธกาล การเทศนในสมยพทธกาลไมมพธการแตอยางใด เพยงผแสดงนงอยในสถานทสมควรและผฟงมลกษณะตงใจฟงกสามารถแสดงได ครบาชยยะวงศาพฒนาสามารถเขยนบทความธรรมะสอนบรรดาศษยไวมากมาย ครบาทานเปนแบบอยางไดอยางดในการเผยแผธรรมะผานการเขยนบทความ หนงสอธรรมะเลมนนจะตองอานแลวเขาใจไมยาก เหมาะสาหรบบคคลทวไปทเรมสนใจ ซงในรปแบบการทาหนงสอ ซงการทาสอเหลานใหเหมาะสมกบเรยนรและการนาไปใชของแตละบคคลในทกชวงวยจะเปนประโยชน

๔.๒ การประยกตวธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนา

การปฏบตธรรมจรงๆ กคอการศกษาธรรมะนนเอง ธรรมะกคอกายกบใจ กายเรยกวารปธรรม ใจเรยกวานามธรรม ใหเราศกษากาย ศกษาใจ ศกษาไปเรอย ตามดวาความเปนจรงของกายเปนยงไง ความเปนจรงของใจเปนยงไง ตวความเปนจรงนนแหละ ตวธรรมะ ถาเขาใจความเปนจรงของกายของใจ กคอเขาถงธรรมะ ซงจากการศกษาสามารถวเคราะหเพอนามาประยกตใชกบการสอนประชาชนใหมศลธรรมของพระสงฆไดอย ๒ สวนสาคญ คอ ดานความเชอ และดานการปฏบต โดยมปจจยยอยทสงผลใหเกดทงความเชอ และการปฏบตดงน

๔.๒.๑ การใชสอทหลากหลาย การถายทอดธรรมอนเปนคาสงสอนทางศาสนาดวยการแสดงชแจงใหฟง ครบาชยยะวงศาพฒนาใชวธการหลากหลายรปแบบในการแสดงพระธรรม แนวทางการเทศนสอนของทานเปนไปแบบเรยบงาย ฟงเขาใจชดเจนด ผฟงสามารถนาไปใชในชวตประจาวนได บางครงทานกไดใชการเทศนผานนทานในการบอกเลาเรองราวแลวนามาเชอมโยงกบหลกพทธธรรม ครบาชยยะวงศาพฒนาสามารถเขยนบทความธรรมะสอนบรรดาศษยไวมากมาย ครบาทานเปนแบบอยางไดอยางดในการเผยแผธรรมะผานการเขยนบทความ ๑๑ โดยการเขยนบทความสนๆ กเปนวธหนงทสามารถสรางแงคดใหกบบคคลอนได ซงวธการในการสรางการเรยนรของครบาชยยะวงษาพฒนาไม ได เจาะจงเฉพาะการศกษาเลาเรยนในตารบตาราเทานน แตเปนการศกษาเพอการพฒนาอยางครบถวนกระบวนความทงดานกาย วาจา ใจ โดยผานกระบวนการศกษาพฒนา มการเลาเรยนเปนจดเรมตน แลวนามาลงมอปฏบต จนเกดเปนผลของการปฏบตนนเอง แลวผลทไดรบจากการศกษาพฒนาตนกจะเปนผลยอนกลบเปนขอมลอนเปนปจจยสาคญเพอเปนกลยาณมตรในการศกษาพฒนาตอไป

พระสงฆไทยควรใหความสาคญกบการฝกฝนตนเอง อนเปนเครองมอทสาคญยงในการเรยนรตอไป เพราะมนษยนนจดวาเปนผทสามารถฝกฝนอบรมตนไดดกวาสตวประเภทอน ๆ พระสงฆ

๑๑ สมภาษณ พระครพนจสารธรรม, เจาอาวาสวดพระบาทหวยตม, ๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๘๒

ไทยในยค ๔.๐ นนจงตองเปนผถายทอดการศกษาเรยนรในระบบการฝกอบรมจากภายนอกเขาไปหาภายใน จากสวนทหยาบเขาไปหาสวนทละเอยดและจากสวนทงายกวาเขาไปหาสวนทยากและลกซงกวา เมอแรกเรมการฝก การฝกสวนหยาบภายนอกในขนศล ชวยเปนฐานแกการฝกสวนละเอยดภายใน ทาใหพรอมและสะดวกทจะฝกในขนจตและปญญาใหไดผลดยงขน เมอฝกขนละเอยดภายในคอขนจตและปญญา ผลกสงกลบออกมาชวยการดาเนนชวตดานนอก เชน มความประพฤตสจรตมนคง คดแกปญหาและทากจตางๆ ดวยปญญา เพอใหเกดการเรยนรทง วธการดาเนนชวตทถกตองตามหลกคณธรรมและจรยธรรม รวมถงการประกอบอาชพทสดจรตไมมการเบยดเบยนผอน เลยงชพบนพนฐานของคณธรรมและจรยธรรม การแสดงธรรมและการปาฐกถาธรรมของพระภกษ สามารถกระทาไดทงภายในวดและภายนอกวด การเผยแผภายในวด เชน มการแสดงพระธรรมเทศนาในวนธรรมสวนะ มการบรรยายธรรมหรอพระธรรมเทศนาในวนอาทตย ตงศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เปนตน สวนการเผยแผภายนอกวด เชน การสนทนาธรรมตามบานเรอนประชาชนในโอกาสอนสมควร๑๒ การบรรยายธรรมหรอการแสดงพระธรรมเทศนาตามทมผนมนตการแสดงธรรมหรอการปาฐกถาธรรมของพระภกษ หมายถง การกลาวสงสอนหลกธรรมคาสอนของพระพทธเจา เพอใหพทธศาสนกชนสามารถนา เอาหลกธรรมคาสอนเหลาน ไปประพฤต เพอการดารงชวตอยางมความสนตสข

๔.๒.๒ การเปนผน าปฏบต พระภกษสงฆ ซงเปนบรรพชตในพระพทธศาสนา มหนาทศกษาปฏบตธรรม เผยแผคาสอน สบตอพระพทธศาสนา มคณธรรมและหลกความประพฤตทตองปฏบตมากกวาหนาทของพระภกษทสมพนธกบคฤหสถ ไดแก การใหความอนเคราะหชาวบาน การปฏบตตามคาสอนของพระพทธเจา ซงเมอพระภกษประพฤตปฏบตชอบตามหลกธรรมคาสอนของพระพทธเจาแลวยอมนามาซงความเลอมใสศรทธาของพทธศาสนกชนและบคคลผพบเหนโดยทวไป๑๓ การทากจกรรมอนเปนการสงเคราะหชาวบาน เชน ชวยสรางสงสาธารณประโยชน เปนผนาชาวบานในกจกรรมทเปนประโยชน เชนรกษาปา ขดลอกหนองบง สงเสรมอาชพสจรต ตงกลมสจจะออมทรพย ธนาคารขาว ธนาคารโคกระบอ เปนตน การเปนผนาในการปฏบตธรรม เชน ฝกสมาธเพอใหประชาชนไดเขาถงพระพทธศาสนาจากการปฏบตอยางแทจรง “ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานไดออกธดงคเผยแผธรรมะแกชาวเขา และปฏบตตนเปนแบบอยางเพอเปนกศโลบายใหชาวกะเหรยงไดเขาใจดวยวธธรรมชาต”๑๔ จงสงผลตอความนยมชมชอบทจะใหลงมอทาตาม ดวยความยนดและงดงามทางความรสกของผเดนตาม การปฏบตใหเหนเปนตวอยาง จงเปนการชกนา

๑๒ สมภาษณ นายมนตร คงคารนฤด, ผนาชมชนบานพระบาทพฒนา,หม ๒๓, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๑๓ สมภาษณ นายพงษศกด กอเกอตระกล, ผนาชมชนบานพระบาทหวยตม หม ๘, ๑๓ ธนวาคม

๒๕๖๑. ๑๔ สมภาษณ นายสมชาย กลสมพนธชย, ผนาชมชนบานหนองเกยง, หม ๑๘, ๑๗ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๘๓

ผทเหนใหเกดความประทบใจในเบองตน๑๕ และเปนการเชอมโยงทงความคดและการกระทาไปสสงทดงามในวนขางหนาไดอยางลงตว การทมใครสกคนแนะนาสงสอนหรอบอกกลาวใหเราทาอะไรสกอยาง สงทเกดขนในใจกคอ เชอตามนน ตามทเขาพด หรอปฏเสธสงทไดยนไดฟงนนทนท เหตผลทสาคญกคอ ความเชอมนศรทธาในตวคนพด คาสอนของครบาเปนแนวทางพระธรรมวนย ตามหลกคาสอนของพระพทธศาสนา เพอใหประชาชนเกดการยอมรบ เพราะการทจะทาใหประชาชนเขาใจในหลกธรรมนนมนเปนสงทยาก ครบาชยยะวงศาพฒนา จงตองใชวธการทาใหเหนประจกษแกสายตา เพอใชเปนกศโลบายเปรยบเทยบใหเหนและการนาหลกธรรมนอมนามาหลกธรรมสอนชาวบาน เพอใหชาวบานเกดความเชอและปฏบตตามมาถงทกวนน ยงมความคดเหนทสอดคลองกนทวาดงทผใหขอมลทสาคญกลาวไววา “ครบาชยยะวงศาพฒนา เนนเศรษฐกจพอเพยงเพราะจะทาใหประชาชนมความสขในความพอเพยงไมตองเบยดเบยนชวตใคร” ๑๖

๔.๒.๓ การใชเหตผลบนพนฐานความจรง เหตผลกบความจรงนนมนแยกกนไมได เพราะในความจรงนนเองมนจะมเหตผลของมนอยแลวในตว เมอเราจะนาเอาความจรงในเรองใดไปอธบายใหคนอนฟง เราจะทาไดกเพยงนาเอาเหตผลของความจรงนนไปอธบายเทานน เมอเขาไดฟงแลวเขานาเอาไปคดพจารณาตาม เขากจะเกดความเขาใจขนมาไดเอง แตถาเขาไมนาเอาไปคดพจารณาตาม เขากจะไมเขาใจ และถาเขานาเอาความเขาใจนนไปพสจนหรอทดลองปฏบต เขากจะเกดความเหนแจงขนมาดวยตนเองทนท การใชชวตของคนในสงคมเมอง ซงการใชชวตของชาวกะเหรยงและการนบถอศาสนาพทธ ดารงชวตแบบวถพทธทาใหชวตมความสขเพยงพอแลว กเหมอนคนในสงคมอนทมาชวนใหชาวกะเหรยงไปนบถอศาสนาตาง ชวตอาจจะไมมความสขเหมอนการนบถอศาสนาพทธ กอาจจะเปนได แตชาวกะเหรยงใชชวตอยกบตนทนของเขาเอง ซงมขอตกลงในการอยรวมกนเพอใหการอยรวมกนอยางมความสขและมวถชวตในการดาเนนชวตในทศทางเดยวกน ครบาชยยะวงศาพฒนา นอกจากทานไดใหความรในการดาเนนชวต ใหพนทในการประกอบอาชพ ใหอาชพทสจรตและสรางรายไดใหครอบครว สรางชอเสยงใหชมชนบานหวย ซงการประกอบอาชพนนยอมพบกบอปสรรคในการทางานอยางแนนอน จงไดเปรยบการทางานทเหมาะสมคอ หลกธรรมะทใชในการทางาน เปนเรองงาย ๆ ใกลตว๑๗

๔.๒.๔ การเปนแบบอยางทด วธสรางศรทธาทดทสดกคอการสอนดวยการเปนตวอยางทด หลกการพฒนาทจดวาไมตองลงทนมากมายแตไดผลดทสดกคอ การทาใหดเปนตวอยางเพราะไมตองอาศยคาพดทแสดงถงเจตนาทหวงด หรอกระทบกระทงเพอใหเกดการกระตนความรสกใหอยาก

๑๕

สมภาษณ นายแดง ตาคา, ผใหญบานบวก, ๑๘ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๑๖ สมภาษณ นายกธวชชย นาทรายกานต, นายกองคการบรหารสวนตาบลนาทราย , ๒๐ ธนวาคม

๒๕๖๑. ๑๗ สมภาษณ นายนคร แกวอาย, กานนตาบลศรวชย, ๒๕ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๘๔

ทาตามแตประการใด แตเปนการแสดงถงภาวะทไมมปญหากบตวเอง หรอแสดงใหเหนวา สงทปฏบตใหดนนกอใหเกดคณคา แตการทจะชอวาเปนตวอยางทดนน กตองอาศยวธคดและการกระทาทดารงอยบนพนฐานของความดงามเปนทตงเชนกน๑๘ พระสงฆทปฏบตด ปฏบตชอบ งดงามไปดวยศล สมบรณไปดวยคณธรรม มสตปญญาเฉลยวฉลาด ศรทธาในความหมายโดยทวไปไววา เปนความเชอในเรองความสามารถของบคคลสาคญ ครบาชยยะวงศาพฒนาทานเปนตวอยางในการกนเจหรออาหารมงสวรตใหชาวเขาดในการททาใหพวกเขาหนมาปฏบตธรรมะของพระพทธองค๑๙ ในการสรางศรทธาของพระสงฆในปจจบนแตละรปจะแตกตางกนตามบรบทของการเผยแผโดยการใหการอบรมการสอนการแสดงธรรมและการเขยนตาราและการปฏบตธรรมผานสอตางๆ ในยคสมยปจจบนนมความเกยวเนองทางดานสงคมเปนอยางมาก ดวยปจจยหลายๆ ดาน โดยเฉพาะความเกยวเนองทางดานจตวญญาณ ดงนนการสอนประชาชนใหเกดศลธรรมจงตองปรบเปลยนรปแบบเพอใหเหมาะสมกบยคสมย ทนกบความเปลยนแปลงทเกดขนตลอดเวลา แมแตการนาเสนอหลกธรรมคาสอนของพระพทธเจากตองเปลยนรปแบบ และวธการเพอใหทนกบความเปลยนแปลงทางสงคม ซงจะเปนสงทจะนาไปสความมนคงแหงพระพทธศาสนา

๔.๒.๕ การสรางกจกรรมแบบมสวนรวม จดกจกรรมอนเปนประเพณและ ศาสนพธในโอกาสตาง ๆ เชน วนสาคญทางพระพทธศาสนา เพอใหชาวบานไดทากจกรรมทางพระพทธศาสนารวมกน อนจะทาใหเกดความรกสามคคในหมบาน ชมชน สงคม รวมทงการถอโอกาสเทศนาธรรมสงสอนใหงดเวนจากอบายมข ใหประพฤตด หลกหนความชว พระสงฆจงตองเปนผทสรางกจกรรมในการเปดพนทวดเปนพนทแหงการสรางสขภาวะ ผานการสงเสรมกจกรรมสนทนาการ และการออกกาลงกาย มกจกรรมทเกยวของ การเสรมสรางสขภาพ รกษาสขภาพ การจดกจกรรม ตางๆ เชน กฬาพนบาน ชมรมผสงอาย เปนตน การสงเสรมการใหความรในการปลกพช สมนไพร มกจกรรมทเกยวของ คอ การจดกจกรรมเรยนรเพอสขภาพ สงเสรมรบประทานอาหารเพอสขภาพ ปลกผกสวนครวรวกนไดปลอดสารเคม และเปนผกพนบานลดคาใชจายในครวเรอน การใชทรพยากรทมอยในวดให เปนแหลงเรยนรตลอดชวต โดยอาศยความรวมมอของคนในชมชน หนวยงาน และองคกรตางๆ สรางประเพณทชดเจนบนทนของชมชนทจะเปนกจกรรมทมการปฏบตสบเนองตอกนไปเรอยๆ เปนเอกลกษณและมความสาคญตอชมชน เชน การแตงกาย ภาษา วฒนธรรม ความเชอ อนเปนบอเกดของวฒนธรรมของสงคมเชอชาตตางๆ กลายเปนประเพณประจาชาตและถายทอดกนมาโดยลาดบ หากประเพณนนดอยแลวกรกษาไวเปนวฒนธรรมประจาชาต หากไมดกแกไขเปลยนแปลงไป

๑๘ สมภาษณ พระครอดมคณวฒน, เจาอาวาสวดแมปอก, ๒๕ ธนวาคม ๒๕๖๑. ๑๙ อาภากร ปญโญ, “การถอมงสวรตของประชาชนในชมชนหวยตม อาเภอล จงหวดลาพน”,

วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต , (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย , ๒๕๕๙), หนา ๖๐.

๘๕

ตามกาลเทศะ ชมชนพระบาทหวยตมมประเพณ ทถอสบตอมาตงแตบรรพบรษ ทคลายคลงกบประเพณของชาวพนเมอง (ลานนา)

สรปไดวา จากการศกษาสามารถวเคราะหแนวทางการประยกตใชวธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนาไดดงน การใชสอทหลากหลาย การถายทอดธรรมอนเปนคาสงสอนทางศาสนาดวยการแสดงชแจงใหฟง ครบาชยยะวงศาพฒนาใชวธการหลากหลายรปแบบในการแสดงพระธรรม แนวทางการเทศนสอนของทานเปนไปแบบเรยบงาย ฟงเขาใจชดเจนด การเปนผนาปฏบตเมอพระภกษประพฤตปฏบตชอบตามหลกธรรมคาสอนของพระพทธเจาแลวยอมนามาซงความเลอมใสศรทธาของพทธศาสนกชนและบคคลผพบเหนโดยทวไป การใชเหตผลบนพนฐานความจรง เหตผลกบความจรงนนมนแยกกนไมได เพราะในความจรงนนเองมนจะมเหตผลของมนอยแลวในตว เมอเราจะนาเอาความจรงในเรองใดไปอธบายใหคนอนฟง เราจะทาไดกเพยงนาเอาเหตผลของความจรงนนไปอธบายเทานน การเปนแบบอยางทดวธสรางศรทธาทดทสดกคอการสอนดวยการเปนตวอยางทด หลกการพฒนาทจดวาไมตองลงทนมากมายแตไดผลดทสดกคอ การทาใหดเปนตวอยางเพราะไมตองอาศยคาพดทแสดงถงเจตนาทหวงด การสรางกจกรรมแบบมสวนรวม จดกจกรรมอนเปนประเพณและ ศาสนพธในโอกาสตาง ๆ เชน วนสาคญทางพระพทธศาสนา เพอใหชาวบานไดทากจกรรมทางพระพทธศาสนารวมกน อนจะทาใหเกดความรกสามคคในหมบาน ชมชน สงคม รวมทงการถอโอกาสเทศนาธรรมสงสอนใหงดเวนจากอบายมข ใหประพฤตด หลกหนความชว

๔.๓ สรปองคความร

วธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนาทควรน ามาใช ดานความเชอ ครบาชยยะวงศาพฒนา พยายามทจะสอนชาวเขาใหเขาใจในหลกธรรมคาสงสอนขององคพระสมมาสมพทธเจาโดยใชกศโลบายตางๆ เชน ความเชอการนบถอผปยา ความเชอเรองใจบาน ความเชอเรองการแตงกาย เปนความเชอททานเปนผแสดงธรรมะ เพอใหชาวกะเหรยงเขาใจหลกธรรมและนอมนามาปฏบตตาม คอ หลงจากฟงธรรมะแลว ทาใหชาวกะเหรยงเปลยนความคดและวถชวตกเกดการเปลยนแปลงอยางเหนไดชด มการรกษาศล ๕ มความเชอ ความศรทธาและรจกเสยสละ ในการพฒนาชมชน วางตนเสมอตนเสมอปลาย สรางความสามคคในชมชน การใชหลกศล ๕ ในการพฒนาดานความเชอ ดานการปฏบต หลกการพฒนาทจดวาไมตองลงทนมากมายแตไดผลดทสดกคอ การทาใหดเปนตวอยางเพราะไมตองอาศยคาพดทแสดงถงเจตนาทหวงด การถายทอดธรรมอนเปนคาสงสอนทางศาสนาดวยการแสดงชแจงใหฟง เปนการเผยแผศาสนาแบบหนงทใชกนมาแตสมยพทธกาล การเทศนในสมยพทธกาลไมมพธการแตอยางใด เพยงผแสดงนงอยในสถานทสมควรและผฟงมลกษณะตงใจฟงกสามารถแสดงได ครบาชยยะวงศาพฒนาสามารถเขยนบทความธรรมะสอนบรรดาศษยไวมากมาย ครบาทานเปนแบบอยางไดอยางดในการเผยแผธรรมะผานการเขยนบทความ หนงสอธรรมะเลมนน

๘๖

จะตองอานแลวเขาใจไมยาก เหมาะสาหรบบคคลทวไปทเรมสนใจ ซงในรปแบบการทาหนงสอ ซงการทาสอเหลานใหเหมาะสมกบเรยนรและการนาไปใชของแตละบคคลในทกชวงวยจะเปนประโยชน

การประยกตวธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนา จากการศกษาสามารถวเคราะหแนวทางการประยกตใชวธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนาไดดงน การใชสอทหลากหลาย การถายทอดธรรมอนเปนคาสงสอนทางศาสนาดวยการแสดงชแจงใหฟง ครบาชยยะวงศาพฒนาใชวธการหลากหลายรปแบบในการแสดงพระธรรม แนวทางการเทศนสอนของทานเปนไปแบบเรยบงาย ฟงเขาใจชดเจนด การเปนผน าปฏบตเมอพระภกษประพฤตปฏบตชอบตามหลกธรรมคาสอนของพระพทธเจาแลวยอมนามาซงความเลอมใสศรทธาของพทธศาสนกชนและบคคลผพบเหนโดยทวไป การใชเหตผลบนพนฐานความจรง เหตผลกบความจรงนนมนแยกกนไมได เพราะในความจรงนนเองมนจะมเหตผลของมนอยแลวในตว เมอเราจะนาเอาความจรงในเรองใดไปอธบายใหคนอนฟง เราจะทาไดกเพยงนาเอาเหตผลของความจรงนนไปอธบายเทานน การเปนแบบอยางทดวธสรางศรทธาทดทสดกคอการสอนดวยการเปนตวอยางทด การทาใหดเปนตวอยาง การสรางกจกรรมแบบมสวนรวม จดกจกรรมอนเปนประเพณและ ศาสนพธในโอกาสตาง ๆ เชน วนสาคญทางพระพทธศาสนา เพอใหชาวบานไดทากจกรรมทางพระพทธศาสนารวมกน อนจะทาใหเกดความรกสามคคในหมบาน ชมชน สงคม รวมทงการถอโอกาสเทศนาธรรมสงสอนใหงดเวนจากอบายมข ใหประพฤตด หลกหนความชว

๘๗

แผนภาพท ๔.๑ สรปองคความรการประยกตวธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนา

การประยกตวธการสอนของครบาชยยะวงศา

พฒนา

การใชสอทหลากหลาย

การเปนผนาปฏบต

การใชเหตผลบนพนฐานความจรง

การเปนแบบอยางทด

การสรางกจกรรมแบบม

สวนรวม

บทท ๕

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ การวจยเรอง การศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศษาพฒนา ในบทนผวจยได สรปผลการศกษาการศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศษาพฒนา อภปรายผล และขอเสนอแนะซงสามารถแยกเปนประเดนทเกยวของไดดงน

๕.๑ สรปผลการวจย ๕.๒ อภปรายผล ๕.๓ ขอเสนอแนะ

๕.๑ สรปผลการวจย

๕.๑.๑ ประวตและค าสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนา

๑) พทธวธการสอน หากยกเอาผลงานและพระจรยาของพระพทธเจามาพจารณา จะมองเหนแนวทาง การบ าเพญพทธกจทส าคญหลายอยาง เชน ทรงลมลางความเชอถองมงายในเรองพธกรรมอนเหลวไหลตางๆ โดยเฉพาะการบชายญ ดวยการสอนย าถงผลเสยหายและความไรผลของพธกรรมเหลานนท ท าใหคนเหนแกตว ซงพระพทธองคทรงมพทธวธในการสอนใหเหลาพทธบรษทไดเขาใจถงหลกพทธธรรมอนเปนความจรงของธรรมชาต ดงน ทรงใชบคลกภาพของพระองคเองเปนตวสร างแรงจงใจ ทรงใชค าตรส ในการสรางความพรอม ทรงใชค าพดกระตกใจ ทรงใชสถานการณในการสรางศรทธา ทรงใชบคคลตวอยางในการอธบาย ทรงใชนทานชาดกในการสอน ทรงใชอปกรณการสอนทงายๆ และเหมาะสมในการสอน ทรงสรางความประหลาดใจในการสอน ทรงสรางก าลงใจ สงเหลานเปนพทธวธทท าใหพทธบรษทไดเขาใจถงหลกธรรมของพระพทธองคนนเอง

๒) วถชวตของครบาชยยะวงศษาพฒนา หลวงปชยยะวงศษาพฒนา (พระครพฒนากจจานรกษ) วดพระพทธบาทหวยตม ต าบลนาทราย อ าเภอล จงหวดล าพน ชาตภม นามเดม วงศหรอชยวงศ นามสกล ตะแหนม เกดท ต าบลหนกอ อ าเภอล จงหวดล าพน เกดเมอ วนองคาร

๘๙

เดอน ๗ (เหนอ) แรม ๒ ค า ปฉล ตรงกบวนท ๒๒ เมษายน ๒๔๕๖ เวลา ๒๔.๑๕ นาฬกา โยมบดาชอ นอย จนตะ (ถงแกกรรม เมออาย ๔๔ ป) โยมมารดาชอ บวแกว (ถงแกกรรม เมออาย ๗๘ ป) จ านวนพนองรวมบดามารดาเดยวกน ๘ คน ทานเปนบตรคนท ๓ มนองตางบดาอก ๑ คน รวมเปน ๙ คน หลวงพอเกดในตระกลชาวไรชาวนาทยากจน พอแมของทานมสมบตตดตวมาแคนา ๓-๔ ไร ควาย ๒-๓ ตว ท านาไดขาวปละ ๒๐-๓๐ หาบ ไมพอกนเพราะตองแบงไวท าพนธสวนหนง อกสวนหนงเอาไวใสบาตรท าบญบชาพระ สวนทเหลอจงจะเกบไวกนเอง ตองอาศยขยไผขยหลวกมาต าเอาเมดมาหงแทนขาวและอาศยของในปา รวมทงมนและกลอยเพอประทงชวต บางครงตองอดมอกนมอกม แมตองไปขอญาตพนองๆ เขากไมมจะกนเหมอนกน แมตองกลบมามอเปลาพรอมน าตาบนใบหนามาถงเรอน ลกๆกรองไหเพราะหวขาว แมวาครอบครวของทานตองดนรนตอสกบความอดอยากแตกไมไดละทงเรองการท าบญใหทาน ขาวทแบงไวท าบญ แมจะแบงใหลกทกคน คนละปนไปใสบาตร บชาพระพทธทกวนพระ จากการสมภาษณผใหขอมลทส าคญพบวา วถชวตของครบาชยยะวงศาพฒนาเปนวถชวตทมความล าบาก

๓) ค าสอนทส าคญของครบาชยยะวงศษาพฒนา ค าสอนในเรองความเชอ ครบาชยยะวงศษาพฒนา ทานเปนผสงเสรมใหชาวบานในชมชนประกอบอาชพทสามารถสรางรายได ทสจรตและมนคง มอาชพทเปนตนทนของชมชนอยางแทจรง น าความรเดมมาพฒนาดานอาชพกบวธการสมยใหม เปนการพฒนาดานอาชพสสากล จากการด าเนนชวตของชาวกะเหรยง ทตองอาศยอยในปา หลงจากไดฟงการบรรยายธรรมะจากครบาชยยะวงศษาพฒนา จงไดตดสนใจเดนทางมาอยรวมกนในชมชนหวยตม และทานไดรบพระราชทานทดนเพอประกอบอาชพใหแกชาวเขา และใหชาวเขาเลกบชาความเชอเรองการนบถอผ เลกท าบาป เลกประกอบอาชพทไมสจรต วถครบากบการสรางอาชพ สมยกอนครบาชยยะวงศษาพฒนา จะสงคนในชมชนไปเรยนดานอาชพดานนนโดยตรง เพอใหเปนมออาชพในงานนน กลบมาถายทอดอาชพตางๆ สชมชนชาวกะเหรยง เพอใหเปนมออาชพในดานตางๆกลบมาถายทอดความเปนมออาชพ สชมชนชาวกะเหรยงและมขอตกลงในการอยรวมกน ค าสอนในเรองการปฏบต การเขาวดสรางบญ เปนการปลกฝงการสรางความดใหชมชนไดตระหนกทาน คอ การให การเสยสละ หรอการเออเฟอแบงปนของๆตนเพอประโยชนแกบคคลอน ไมตระหนถเหนยว ไมเปนคนเหนแกไดฝายเดยว คณธรรมขอนจะชวยใหไมเปนคนละโมบ ไมเหนแกตว เราควรค านงอยเสมอวา ทรพยสงของทเราหามาได มใชสงจรงยงยน เมอเราสนชวตไปแลวกไมสามารถจะน าตดตวเอาไปได จะเหนไดวา การด ารงชวตโดยยดหลกศล ๕ ยอมน าพามาซงความสขตอตนเอง ครอบครวและสงคม เรารกชวตเราฉนใด สตวมนกรกชวตของมนฉนนน การถอศลของชาวเขาจงกลายเปนกฎกตกาของสงคม ซงมไวส าหรบบงคบฝกหดความประพฤตของคนในสงคมใหมความเรยบรอย ซงจะเนนไปเพอเปนขอปฏบตเกยวกบกายและวาจาเปนการฝกหดกายวาจาใหเรยบรอยไมเปนโทษตอผอน

๙๐

๕.๑.๒ กศโลบายและการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของคร

บาชยยะวงศษาพฒนา

๑) หลกพทธธรรมส าคญทครบาชยยะวงศษาพฒนาน ามาสอนประชาชน หลกพทธธรรมกบความเชอ ครบาชยยะวงศษาพฒนา นอกจากทานไดใหความรในการด าเนนชวต ใหพนทในการประกอบอาชพ ใหอาชพทสจรตและสรางรายไดใหครอบครว ซงการประกอบอาชพนนยอมพบกบอปสรรคในการท างานอยางแนนอน จงไดเปรยบการท างานทเหมาะสมคอ หลกธรรมะทใชในการท างาน เปนเรองงาย ๆ ใกลตว หากเราน า อทธบาท ๔ มาปรบใชในการท างาน รกงานทท า ขยนท างาน รบผดชอบงาน และรจกไตรตรองใหถถวน จงเปนทางแหงความส าเรจในการประกอบอาชพ ทกคนในชมชนบานหวยตม เปนผทมความขยนหมนเพยรในการท างานตอใหล าบากแคไหน ไมเคยทอ เพราะทกๆ วนพระ ครบาชยยะวงศษาพฒนาจะเลานทานเรอง “สหหาตา” เพอเปรยบเทยบใหเหนถงความพยายามและอดทนในหนาทการงาน หลกพทธธรรมกบการปฏบตท ครบาชยยะวงศษาพฒนา ปฏบตโดยใชหลกธรรมทางพระพทธศาสนาเปนแนวทางในการเผยแผธรรม ควบคกบการพฒนาใหเกดความเจรญทงทางดานความคด สตปญญา และการด ารงชวต ไดแก พรหมวหาร ๔ ศล ๕ หลกการมสวนรวม ความสามคค สงคหะวตถ ๔ อทธบาท ๔ หลกธรรมเหลานลวนเปนคณคาเชงจรยธรรมทครบาชยยะวงศาพฒนา น ามาพฒนาชมชนใหเกดความเขมแขงตลอดมากลาวคอ การใชหลกศล ๕ พรหมวหาร ๔ ในการพฒนาดานความเชอ หลกพรหมวหาร ๔ เปนหลกธรรมประจ าใจเพอใหตนด ารงชวตไดอยางประเสรฐ หลกอทธบาท ๔ เปนคณธรรมน าความส าเรจในการประกอบอาชพ หลกสงคหะวตถ ๔ เปนหลกธรรมสงเคราะหซงกนและกน ครบาชยยะวงศษาพฒนา ทานกศโลบายในการเผยแผธรรมะโดยการเลานทานเพอใหชาวบานไดเขาใจงายพดเปนภาษากะเหรยงหรอภาษาชาวเขา

๒) วธการใชหลกพทธธรรมในการสอนประชาชนของครบาชยยะวงศษาพฒนาการเผยแผธรรมของ ครบาชยยะวงศษาพฒนา แมทานไมเปนนกเทศนทมความช านาญเรองการเทศนาวธ แตทานกใชวธการเผยแผแบบบรณาการประกอบไปดวย การปฏบตใหดเปนตวอยาง การแสดงพระธรรมเทศนาของ การเขยนบทความธรรมะ การพมพหนงสอธรรมะแจกเปนธรรมบรรณาการ เปนการแสดงออกทางขอวตรปฏบตทสงบเรยบรอยตามหลกของพระสงฆผเปนสปฏปนโนบคคล คอ พระผประพฤตด ปฏบตชอบ อากปกรยาทสงบเรยบรอยของทาน เจรญรอยตามพระอรยบคคลผเปนครบาอาจารย และกตตศพทแหงการประพฤตดปฏบตชอบของทไดสรางสมมา

๓) กศโลบายในการสอนประชาชนใหมศลธรรมของครบาชยยะวงศษาพฒนากศโลบายในการสอนประชาชนใหมศลธรรมของครบา อยางนทานเรอง “สหหาตา” หาตา คอ จดรบรการ

๙๑

มองเหนของเรา มนจะสอดคลองกบศล ๕ ศลขอ ๑-๕ เปรยบเสมอนดวงตาทงหาดวง ห คอ พรหมวหาร ๔ ซงถอไดวาเปนอาหารของศล การทไดยนอะไรมา แลวน ามาประสมกบตา คนเราจะมชวตอยไดเพราะมหกบตา ถามแตหไมมตากเหมอนคนท ไดยนมาแตไมรไมช ไดยนไดรแตจบประเดนไมไดกเหมอนคนพการ คนเราตองมทงหและตา ดงนน ดวงตาทงหา อยในศล๕ ทกสงทกอยางเปนการแสดงออกของเราเพอใหคนอนเขาเหนวา เราอยในศล และคนเราควรปฏบตอยในศล ๕ ตลอดเวลา สวนห คอ พรหมวหาร ๔ เราไดยนอะไรมา ควรมความเมตตา กลนกรอง ทงศล ๕ และพรหมวหาร ๔ ตองใชประกอบพจารณาคกนจะแยกจากกนไมได

๕.๑.๓ แนวทางการประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศษาพฒนาในการสอนประชาชนของพระสงฆไทย

๑) วธการสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนาทควรน ามาใช ดานความเชอ ครบาชยยะวงศษาพฒนา พยายามทจะสอนชาวเขาใหเขาใจในหลกธรรมค าสงสอนขององคพระสมมาสมพทธเจาโดยใชกศโลบายตางๆ เชน ความเชอการนบถอผปยา ความเชอเรองใจบาน ความเชอเรองการแตงกายเปนความเชอททานเปนผแสดงธรรมะ เพอใหชาวกะเหรยงเขาใจหลกธรรมและนอมน ามาปฏบตตาม คอ หลงจากฟงธรรมะแลว ท าใหชาวกะเหรยงเปลยนความคดและวถชวตกเกดการเปลยนแปลงอยางเหนไดชด มการรกษาศล ๕ มความเชอ ความศรทธาและรจกเสยสละ ในการพฒนาชมชน วางตนเสมอตนเสมอปลาย สรางความสามคคในชมชน การใชหลกศล ๕ ในการพฒนาดานความเชอ ดานการปฏบต หลกการพฒนาทจดวาไมตองลงทนมากมายแตไดผลดทสดกคอ การท าใหดเปนตวอยางเพราะไมตองอาศยค าพดทแสดงถงเจตนาทหวงด การถายทอดธรรมอนเปนค าสงสอนทางศาสนาดวยการแสดงชแจงใหฟง เปนการเผยแผศาสนาแบบหนงทใชกนมาแตสมยพทธกาล การเทศนในสมยพทธกาลไมมพธการแตอยางใด เพยงผแสดงนงอยในสถานท สมควรและผฟงมลกษณะตงใจฟงกสามารถแสดงได ครบาชยยะวงศาพฒนาสามารถเขยนบทความธรรมะสอนบรรดาศษยไวมากมาย ครบาทานเปนแบบอยางไดอยางดในการเผยแผธรรมะผานการเขยนบทความ หนงสอธรรมะเลมนนจะตองอานแลวเขาใจไมยาก เหมาะส าหรบบคคลทวไปทเรมสนใจ ซงในรปแบบการท าหนงสอ ซงการท าสอเหลานใหเหมาะสมกบเรยนรและการน าไปใชของแตละบคคลในทกชวงวยจะเปนประโยชน ๒) การประยกตวธการสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนา จากการศกษาสามารถวเคราะหแนวทางการประยกตใชวธการสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนาไดดงน การใชสอทหลากหลาย การถายทอดธรรมอนเปนค าสงสอนทางศาสนาดวยการแสดงชแจงใหฟง ครบาชยยะวงศษาพฒนาใชวธการหลากหลายรปแบบในการแสดงพระธรรม แนวทางการเทศนสอนของทานเปนไปแบบเรยบงาย ฟงเขาใจชดเจนด การเปนผน าปฏบตเมอพระภกษประพฤตปฏบตชอบตามหลกธรรมค าสอนของพระพทธเจาแลวยอมน ามาซงความเลอมใสศรทธาของพทธศาสนกชนและบคคลผพบเหนโดยทวไป

๙๒

การใชเหตผลบนพนฐานความจรง เหตผลกบความจรงนนมนแยกกนไมได เพราะในความจรงนนเองมนจะมเหตผลของมนอยแลวในตว เมอเราจะน าเอาความจรงในเรองใดไปอธบายใหคนอนฟง เราจะท าไดกเพยงน าเอาเหตผลของความจรงนนไปอธบายเทานน การเปนแบบอยางทดวธสรางศรทธาทดทสดกคอการสอนดวยการเปนตวอยางทด การท าใหดเปนตวอยาง การสรางกจกรรมแบบมสวนรวม จดกจกรรมอนเปนประเพณและศาสนพ ธในโอกาสตาง ๆ เ ชน วนส าคญทางพระพทธศาสนา เพอใหชาวบานไดท ากจกรรมทางพระพทธศาสนารวมกน อนจะท าใหเกดความรกสามคคในหมบาน ชมชน สงคม รวมทงการถอโอกาสเทศนาธรรมสงสอนใหงดเวนจากอบายม ข ใหประพฤตด หลกหนความชว

๕.๒ อภปรายผล

๕.๒.๑ ประวตและค าสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนา

๑) วถชวตของครบาชยยะวงศษาพฒนาหลวงปชยยะ วงศษาพฒนา (พระครพฒนากจจานรกษ) วดพระพทธบาทหวยตม ต าบลนาทราย อ าเภอล จงหวดล าพน ชาตภม นามเดม วงศหรอชยวงศ นามสกล ตะแหนม เกดท ต าบลหนกอ อ าเภอล จงหวดล าพน เกดเมอ วนองคาร เดอน ๗ (เหนอ) แรม ๒ ค า ปฉล ตรงกบวนท ๒๒ เมษายน ๒๔๕๖ เวลา ๒๔.๑๕ นาฬกา โยมบดาชอ นอย จนตะ (ถงแกกรรม เมออาย ๔๔ ป) โยมมารดาชอ บวแกว (ถงแกกรรม เมออาย ๗๘ ป) จ านวนพนองรวมบดามารดาเดยวกน ๘ คน ทานเปนบตรคนท ๓ มนองตางบดาอก ๑ คน รวมเปน ๙ คน หลวงพอเกดในตระกลชาวไรชาวนาทยากจน พอแมของทานมสมบตตดตวมาแคนา ๓-๔ ไร ควาย ๒-๓ ตว ท านาไดขาวปละ ๒๐-๓๐ หาบ ไมพอกนเพราะตองแบงไวท าพนธสวนหนง อกสวนหนงเอาไวใสบาตรท าบญบชาพระ สวนทเหลอจงจะเกบไวกนเอง ตองอาศยขยไผขยหลวกมาต าเอาเมดมาหงแทนขาวและอาศยของในปา รวมทงมนและกลอยเพอประทงชวต บางครงตองอดมอกนมอกม แมตองไปขอญาตพนองๆ เขากไมมจะกนเหมอนกน แมตองกลบมามอเปลาพรอมน าตาบนใบหนามาถงเรอน ลกๆกรองไหเพราะหวขาว แมวาครอบครวของทานตองดนรนตอสกบความอดอยากแตกไมไดละทงเรองการท าบญใหทาน ขาวทแบงไวท าบญ แมจะแบงใหลกทกคน คนละปนไปใสบาตร บชาพระพทธทกวนพระ จากการสมภาษณผใหขอมลทส าคญพบวา วถชวตของครบาชยยะวงศษาพฒนาเปนวถชวตทมความล าบาก

๒) ค าสอนทส าคญของครบาชยยะวงศษาพฒนา ค าสอนในเรองความเชอ ครบาชยยะวงศษาพฒนา ทานเปนผสงเสรมใหชาวบานในชมชนประกอบอาชพทสามารถสรางรายได ทสจรตและมนคง มอาชพทเปนตนทนของชมชนอยางแทจรง น าความรเดมมาพฒนาดานอาชพกบวธการสมยใหม เปนการพฒนาดานอาชพสสากล จากการด าเนนชวตของชาวกะเหรยง ทตองอาศยอยในปา

๙๓

หลงจากไดฟงการบรรยายธรรมะจากครบาชยยะวงศษาพฒนา จงไดตดสนใจเดนทางมาอยรวมกนในชมชนหวยตม และทานไดรบพระราชทานทดนเพอประกอบอาชพใหแกชาวเขา และใหชาวเขาเลกบชาความเชอเรองการนบถอผ เลกท าบาป เลกประกอบอาชพทไมสจรต วถครบากบการสรางอาชพ สมยกอนครบาชยยะวงศษาพฒนา จะสงคนในชมชนไปเรยนดานอาชพดานนนโดยตรง เพอใหเปนมออาชพในงานนน กลบมาถายทอดอาชพตางๆ สชมชนชาวกะเหรยง เพอใหเปนมออาชพในดานตางๆกลบมาถายทอดความเปนมออาชพ สชมชนชาวกะเหรยงและมขอตกลงในการอยรวมกน ค าสอนในเรองการปฏบต การเขาวดสรางบญ เปนการปลกฝงการสรางความดใหชมชนไดตระหนกทาน คอ การให การเสยสละ หรอการเออเฟอแบงปนของๆตนเพอประโยชนแกบคคลอน ไมตระหนถเหนยว ไมเปนคนเหนแกไดฝายเดยว คณธรรมขอนจะชวยใหไมเปนคนละโมบ ไมเหนแกตว เราควรค านงอยเสมอวา ทรพยสงของทเราหามาได มใชสงจรงยงยน เมอเราสนชวตไปแลวกไมสามารถจะน าตดตวเอาไปได จะเหนไดวา การด ารงชวตโดยยดหลกศล ๕ ยอมน าพามาซงความสขตอตนเอง ครอบครวและสงคม เรารกชวตเราฉนใด สตวมนกรกชวตของมนฉนนน การถอศลของชาวเขาจงกลายเปนกฎกตกาของสงคม ซงมไวส าหรบบงคบฝกหดความประพฤตของคนในสงคมใหมความเรยบรอย ซงจะเนนไปเพอเปนขอปฏบตเกยวกบกายและวาจาเปนการฝกหดกายวาจาใหเรยบรอยไมเปนโทษตอผอน สอดคลองกบวทยานพนธเรองวถครบากบการพฒนาชมชนใหเขมแขง ในชมชนบานหวยตม อ าเภอล จงหวดล าพน ไดผลการศกษาดงน

วถครบาในฐานะเปนทนทางวฒนธรรมวถครบา ในฐานะเปนทนทางวฒนธรรม จากการศกษาพบวา วถครบาในฐานะเปนทนทางวฒนธรรม เปนพนฐานใหเกดแนวความคดในการน าเอาวฒนธรรมทดงามมาพฒนาใหเกดคณคาและมลคา อนสงผลตอ วถชวตความเปนอยทดงาม ครบาชยยะวงศาพฒนา เผยแผพระพทธศาสนา ทานไดอบรมสงสอนใหชาวเขาเคารพนบถอพระพทธศาสนา ปฏบตตามแนวค าสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา การปฏบตธรรมใหดเปนตวอยาง สรางอาชพใหชาวกะเหรยง พรอมทดนในการประกอบอาชพเกษตรกรและทอยอาศย อยรวมกนเปนชมชน ทานจงไดสรางผน าชมชน เพอใหงายตอปกครอง ทานไดเมตตาสรางผงเมองของชมชนอยางเปนระเบยบ ทงระบบน า ระบบไฟฟา สาธารณปโภคเพออ านวยความสะดวกแกชมชน มการสนทนาธรรมกบผน าชมชนและเผยแผธรรมะใหแกชาวกะเหรยงโดยการเลานทานเพอใหชาวบานไดรจกพจารณาดวยตนเองและท าใหชาวบานได เขาใจหลกธรรม โดยวธธรรมชาต เพราะธรรมะ คอธรรมชาต ซงเปนทนทางวฒนธรรม ทตรงตามหลกธรรมของพระพทธศาสนา

วถครบากบการพฒนาชมชนใหเขมแขง ในชมชนบานหวยตม จากการศกษาพบวา ครบาชยยะวงศาพฒนา หลงจากททานไดเผยแผธรรมะใหแกชาวกะเหรยงดวยการเลานทาน ทานไดเผยแผพระพทธศาสนามาโดย การเทศนา การอบรมศลธรรม และการประพนธผลงานการประพนธทโดดเดน ในปจจบนทานเปนตวอยางในการกนเจหรออาหารมงสวรต ใหทานสนบสนน

๙๔

กองทนวด โรงเรยน โรงพยาบาล บรณะศาสนสถาน เพอใหชาวบานเขาใจหลกธรรมมากย งขน รวมไปถงการสงเสรมอาชพโดยการสงตวแทนในชมชนเขาไปเรยนดานวชาชพตางๆ กลบมาถายทอดความรสชมชน จนสามารถผลตเปนแหลงเรยนรอาชพมากมาย อาชพเสรมทท ารายไดใหกบชมชน สรางชอเสยงใหกบชมชนจนถงปจจบนน ทานไดสรางผน าชมชน เพอการปกครองในการพฒนาชมชนบานหวยตมในขณะเดยวกนทานไดใชหลกธรรมพฒนาจตใจ เปนหลกธรรมทใชในการพฒนาใหชมชนเขมแขงตอไป

คณคาเ ช งจร ยธรรมของ ว ถคร บ า ในฐานะ เปน เคร อ งม อพฒนาในชมชน จากการศกษาพบวา คณคาเชงจรยธรรมของวถครบา หมายถง หลกปฏบตท ครบาชยยะวงศาพฒนา ปฏบตโดยใชหลกธรรมทางพระพทธศาสนาเปนแนวทางในการเผยแผธรรม ควบคกบการพฒนาชมชนใหเกดความเจรญทงทางดานความคด สตปญญา และการด ารงชวต ทมหลกธรรมค าสอนทางพระพทธศาสนาเปนดง เขมทศ น าทางชวตสความเจรญ ทยงยน เปนคณคาเชงจรยธรรมในทางพระพทธศาสนา ไดแก พรหมวหาร ๔ ศล ๕ สงคหะวตถ ๔ อทธบาท ๔ หลกการมสวนรวมในประชาธปไตย หลกความสามคคและเสยสละ หลกธรรมเหลานลวนเปนคณคาเชงจรยธรรมทครบาชยยะวงศาพฒนา น ามาพฒนาชมชนใหเกดความเขมแขงตลอดมาจนถงปจจบน

ผลการสมภาษณ พบวา ผใหขอมลส าคญสวนใหญเนน การบรณาการหลกธรรมมาปรบใชในชมชนบานหวยตมในโอกาสตางๆ และชาวบานเกดความภมใจทมทนทางวฒนธรรมอนล าคาคนในชมชนบานหวยตม ด ารงชวตอยางมความสขกบตนทนทางวฒนธรรม ทพวกเขาม ผน าชมชนมแนวทางการพฒนา ชมชนและองคกรใหมความเขมแขงยงขน ในขณะเดยวกนไดอนรกษประเพณวฒนธรรม และสงเสรมอาชพ เพอสรางรายไดใหกบชมชน ทกคนมวถชวตเหมอนกนคอ จะท างานกนทกวน หยดท างานในวนพระ หรอวนศล พาครอบครวมารวมท าบญตกบาตรผก ทกคนทปฏบตตนรกษาศล ภาวนา กนเจหรออาหารมงสวรต ลวนมความสขบนคณธรรมทดงาม

๕.๑.๒ กศโลบายและการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศษาพฒนา

๑) หลกพทธธรรมส าคญท ครบาชยยะวง ศษาพฒนาน ามาสอนประชาชน หลกพทธธรรมกบความเชอ ครบาชยยะวงศาพฒนา นอกจากทานไดใหความรในการด าเนนชวต ใหพนทในการประกอบอาชพ ใหอาชพทสจรตและสรางรายไดใหครอบครว ซงการประกอบอาชพนนยอมพบกบอปสรรคในการท างานอยางแนนอน จงไดเปรยบการท างานทเหมาะสมคอ หลกธรรมะทใชในการท างาน เปนเรองงาย ๆ ใกลตว หากเราน า อทธบาท ๔ มาปรบใชในการท างาน รกงานทท า ขยนท างาน รบผดชอบงาน และรจกไตรตรองใหถถวน เปนผทมความขยนหมนเพยรในการท างานตอ

๙๕

ใหล าบากแคไหน ไม เคยทอ เพราะทกๆ วนพระ ครบาชยยะวงศาพฒนาจะเลานทานเรอง “สหหาตา” เพอเปรยบเทยบใหเหนถงความพยายามและอดทนในหนาทการงาน หลกพทธธรรมกบการปฏบตท ครบาชยยะวงศาพฒนา ปฏบตโดยใชหลกธรรมทางพระพทธศาสนาเปนแนวทางในการเผยแผธรรม ควบคกบการพฒนาใหเกดความเจรญทงทางดานความคด สตปญญา และการด ารงชวต ไดแก พรหมวหาร ๔ ศล ๕ หลกการมสวนรวม ความสามคค สงคหะวตถ ๔ อทธบาท ๔ หลกธรรมเหลานลวนเปนคณคาเชงจรยธรรมทครบาชยยะวงศาพฒนา น ามาพฒนาชมชนใหเกดความเขมแขงตลอดมากลาวคอ การใชหลกศล ๕ พรหมวหาร ๔ ในการพฒนาดานความเชอ หลกพรหมวหาร ๔ เปนหลกธรรมประจ าใจเพอใหตนด ารงชวตไดอยางประเสรฐ หลกอทธบาท ๔ เปนคณธรรมน าความส าเรจในการประกอบอาชพ หลกสงคหะวตถ ๔ เปนหลกธรรมสงเคราะหซงกนและกน ครบาชยยะวงศาพฒนา ทานกศโลบายในการเผยแผธรรมะโดยการเลานทานเพอใหชาวบานไดเขาใจงายพดเปนภาษากะเหรยงหรอภาษาชาวเขา

๒) วธการใชหลกพทธธรรมในการสอนประชาชนของครบาชยยะวงศาพฒนา การเผยแผธรรมของ ครบาชยยะวงศษาพฒนา แมทานไมเปนนกเทศนทมความช านาญเรองการเทศนาวธ แตทานกใชวธการเผยแผแบบบรณาการประกอบไปดวย การปฏบตใหดเปนตวอยาง การแสดงพระธรรมเทศนาของ การเขยนบทความธรรมะ การพมพหนงสอธรรมะแจกเปนธรรมบรรณาการ เปนการแสดงออกทางขอวตรปฏบตทสงบเรยบรอยตามหลกของพระสงฆผเปนสปฏปนโนบคคล คอ พระผประพฤตด ปฏบตชอบ อากปกรยาทสงบเรยบรอยของทาน เจรญรอยตามพระอรยบคคลผเปนครบาอาจารย และกตตศพทแหงการประพฤตดปฏบตชอบของทไดสรางสมมา

๓) กศโลบายในการสอนประชาชนใหมศลธรรมของครบาชยยะวงศษาพฒนากศโลบายในการสอนประชาชนใหมศลธรรมของครบา อยางนทานเรอง “สหหาตา” หาตา คอ จดรบรการมองเหนของเรา มนจะสอดคลองกบศล ๕ ศลขอ ๑-๕ เปรยบเสมอนดวงตาทงหาดวง ห คอ พรหมวหาร ๔ ซงถอไดวาเปนอาหารของศล การทไดยนอะไรมา แลวน ามาประสมกบตา คนเราจะมชวตอยไดเพราะมหกบตา ถามแตหไมมตากเหมอนคนท ไดยนมาแตไมรไมช ไดยนไดรแตจบประเดนไมไดกเหมอนคนพการ คนเราตองมทงหและตา ดงนน ดวงตาทงหา อยในศล๕ ทกสงทกอยางเปนการแสดงออกของเราเพอใหคนอนเขาเหนวา เราอยในศล และคนเราควรปฏบตอยในศล ๕ ตลอดเวลา สวนห คอ พรหมวหาร ๔ เราไดยนอะไรมา ควรมความเมตตา กลนกรอง ทงศล ๕ และพรหมวหาร ๔ ตองใชประกอบพจารณาคกนจะแยกจากกนไมได

๙๖

๕.๑.๓ แนวทางการประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศษาพฒนาในการสอนประชาชนของพระสงฆไทย

๑) วธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนาทควรน ามาใช ดานความเชอครบาชยยะวงศษาพฒนา พยายามทจะสอนชาวเขาใหเขาใจในหลกธรรมค าสงสอนขององคพระสมมาสมพทธเจาโดยใชกศโลบายตางๆ เชน ความเชอการนบถอผปยา ความเชอเรองใจบาน ความเชอเรองการแตงกาย เปนความเชอททานเปนผแสดงธรรมะ เพอใหชาวกะเหรยงเขาใจหลกธรรมและนอมน ามาปฏบตตาม คอ หลงจากฟงธรรมะแลว ท าใหชาวกะเหรยงเปลยนความคดและวถชวตกเกดการเปลยนแปลงอยางเหนไดชด มการรกษาศล ๕ มความเชอ ความศรทธาและรจกเสยสละ ในการพฒนาชมชน วางตนเสมอตนเสมอปลาย สรางความสามคคในชมชน การใชหลกศล ๕ ในการพฒนาดานความเชอ ดานการปฏบต หลกการพฒนาทจดวาไมตองลงทนมากมายแตไดผลดทสดกคอ การท าใหดเปนตวอยางเพราะไมตองอาศยค าพดทแสดงถงเจตนาทหวงด การถายทอดธรรมอนเปนค าสงสอนทางศาสนาดวยการแสดงชแจงใหฟง เปนการเผยแผศาสนาแบบหนงทใชกนมาแตสมยพทธกาล การเทศนในสมยพทธกาลไมมพธการแตอยางใด เพยงผแสดงนงอยในสถานทสมควรและผฟงมลกษณะตงใจฟงกสามารถแสดงได ครบาชยยะวงศาพฒนาสามารถเขยนบทความธรรมะสอนบรรดาศษยไวมากมาย ครบาทานเปนแบบอยางไดอยางดในการเผยแผธรรมะผานการเขยนบทความ หนงสอธรรมะเลมนนจะตองอานแลวเขาใจไมยาก เหมาะส าหรบบคคลทวไปทเรมสนใจ ซงการท าสอเหลานใหเหมาะสมกบเรยนรและการน าไปใชของแตละบคคลในทกชวงวยจะเปนประโยชน

๒) การประยกตวธการสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนา จากการศกษาสามารถวเคราะหแนวทางการประยกตใชวธการสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนาไดดงน การใชสอทหลากหลาย การถายทอดธรรมอนเปนค าสงสอนทางศาสนาดวยการแสดงชแจงใหฟง ครบาชยยะวงศษาพฒนาใชวธการหลากหลายรปแบบในการแสดงพระธรรม แนวทางการเทศนสอนของทานเปนไปแบบเรยบงาย ฟงเขาใจชดเจนด การเปนผน าปฏบตเมอพระภกษประพฤตปฏบตชอบตามหลกธรรมค าสอนของพระพทธเจาแลวยอมน ามาซงความเลอมใสศรทธาของพทธศาสนกชนและบคคลผพบเหนโดยทวไป การใชเหตผลบนพนฐานความจรง เหตผลกบความจรงนนมนแยกกนไมได เพราะในความจรงนนเองมนจะมเหตผลของมนอยแลวในตว เมอเราจะน าเอาความจรงในเรองใดไปอธบายใหคนอนฟง เราจะท าไดกเพยงน าเอาเหตผลของความจรงนนไปอธบายเทานน การเปนแบบอยางทดวธสรางศรทธาทดทสดกคอการสอนดวยการเปนตวอยางทด การท าใหดเปนตวอยาง การสรางกจกรรมแบบมสวนรวม จดกจกรรมอนเปนประเพณและ ศาสนพ ธในโอกาสตางๆ เ ชน วนส าคญทางพระพทธศาสนา เพอใหชาวบานไดท ากจกรรมทางพระพทธศาสนารวมกน อนจะท าใหเกดความรกสามคคในหมบาน ชมชน สงคม รวมทงการถอโอกาสเทศนาธรรมสงสอนใหงดเวนจากอบายมข ใหประพฤตด หลกหนความชว

๙๗

๕.๓ ขอเสนอแนะ จากการวจยเรอง แนวทางการประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศษาพฒนาในการ

สอนประชาชนของพระสงฆไทย ผวจยขอเสนอประเดน เพอใหผเกยวของไดน าไปใชไดดงตอไปน

๕.๓.๑ ขอเสนอแนะ

๑) การประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศษาพฒนาในการสอนประชาชนของพระสงฆไทย ควรมการสงเสรมใหเกดการมสวนรวมในการน ามาใชจรง ๒) การประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศษาพฒนาในการสอนประชาชนของพระสงฆไทย ควรสรางใหเกดรปแบบทหลากหลายในการน าไปใช

๕.๓.๒ ขอเสนอแนะการวจยครงตอไป

๑) ควรศกษาถงรปแบบการน าค าสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนามาใชในยคปจจบนวามความเหมอนหรอแตกตางจากรปแบบการสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนาในอดตหรอไมอยางไร

๒) ควรศกษาถงการประยกตใชค าสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนาเปรยบเทยบกบรปแบบการสอนของพระสงฆในปจจบนวาเปนอยางไร

๓) ควรมการใชรปแบบการวจยทเปนเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอใหไดขอมลจากทก ภาคสวนอยางแทจรง

๙๘

บรรณานกรม

๑. ภาษาไทย :

ก. ขอมลปฐมภม มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙.

ข. ขอมลทตยภม

(๑) หนงสอ: จรชาต สนตะยศ. ครบาศรวชยกบคตนยมแบบครบาใหม. กรงเทพหานคร: บรษทงานดจากด ,

๒๕๕๓. พระครสรสตาภมณฑ (ศภชย สทธญาโณ). พระชยยะวงศานสสต. กรงเทพมหานคร: ป.สมพนธการ

พมพ, ๒๕๔๐. พระครอดลสลกตต. ประวตศาสตรพระพทธศาสนาในลานนา. เชยงใหม: แสงศลป, ๒๕๔๙. พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต). พทธวธในการสอน. พมพครงท ๑๘. กรงเทพมหานคร : บรษท

พมพสวย จากด, ๒๕๕๖. พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). วธคดตามหลกพทธธรรม. กรงเทพมหานคร: สานกพมพศยาม ,

๒๕๔๒. วลกษณ ศรปาซาง. ตนบญลานนา. เชยงใหม: บรษท วทอนดไซด จากด, ๒๕๕๓. แสง จนทรงาม. “วธสอนของพระพทธเจา”. กรงเทพมหานคร: กมลการพมพ, ๒๕๒๖. สมเดจพระมหาสมณะเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส .วนยมข เลม ๒. หลกสตรนกธรรมชนโท.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหามงกฎราชวทยาลย, ๒๕๓๕.

(๒) วทยานพนธ: เนตรชนก โพธารามก. “วธการประยกตใชพรหมวหาร ๔ เพอการพฒนาสงคม”. วทยานพนธพทธ

ศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒. บญเพลน ยาวชย. “วถครบากบการพฒนาชมชนใหเขมแขง ในชมชนบานหวยตม อาเภอล จงหวด

ลาพน”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร . มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๙.

๙๙

พระครพฒธรรมสนทรโสดา ทาปน. “บทบาทของพระครพฒนกจจานรกษ ครบาชยยะวงศาพฒนา ในการสงเคราะหชมชน”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต . บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓.

พระปลดประจวบ ทนผลงาม. “การประยกตใชหลกพทธธรรมในการพฒนาชมชนของพระคร พทธธรรมรกษ บญเทน พทธรกขโต”. การคนควาอสระศลปศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๕๐.

พระครปลดชชวาลย อนาลโย ปนแกว. “การประยกตใชหลกอทธบาท ๔ เพอพฒนาดานการเรยนของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย จงหวดสมทรปราการ”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖.

พระมหาศกดพชต ฐานสทโธ ชยด. “ศกษาบทบาทการเผยแผพทธธรรมของพระวสทธาธบด วระ ภททจาร ๒๕๔๙”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาธรรมนเทศ. บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙.

รอบทศ ไวยสศร. “การศกษาวเคราะหพระเครองในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรม”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพระพทธศาสนา. บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๐.

สมชาย เหลกเพชร. “วเคราะหงานของพระสงฆในฐานะทเปนผนาพฒนาชมชน”. วทยานพนธ ศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๓๘.

(๓) สมภาษณ:

สมภาษณ พระครอนทวฒคณ. เจาคณะอาเภอล, ๑๘ ธนวาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ พระครพนจสารธรรม. เจาอาวาสวดพระบาทหวยตม, ๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ พระครพฒธรรมสนทร. รองเจาคณะอาเภอล, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ พระครถาวรมงคลวฒน. เจาอาวาสวดกอทง, ๒๖ ธนวาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ พระครอดมคณวฒน. เจาอาวาสวดแมปอก, ๒๕ ธนวาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ นายสมคด บวตอง. กานนตาบลนาทราย, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ นายนคร แกวอาย. กานนตาบลศรวชย, ๒๕ ธนวาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ นายกธวชชย นาทรายกานต . นายกองคการบรหารสวนตาบลนาทราย , ๒๐ ธนวาคม

๒๕๖๑. สมภาษณ นายสมชาย กลสมพนธชย. ผนาชมชนบานหนองเกยง หม ๑๘, ๑๗ ธนวาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ นายมนตร คงคารนฤด. ผนาชมชนบานพระบาทพฒนา หม ๒๓, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ นายสมศกด เทยมเพชร. ผใหญบานมวงสามป, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๑๐๐

สมภาษณ นายแดง ตาคา. ผใหญบานบวก, ๑๘ ธนวาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ นายสพรรณ ใหมเสน. ผใหญบานปาไผ, ๑๘ ธนวาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ นางบญยง ไชยเมองชน. สมาชกสภาองคการบรหารสวนตาบลแมลาน, ๒๖ ธนวาคม

๒๕๖๑. สมภาษณ นายพงษศกด กอเกอตระกล. ผนาชมชนบานพระบาทหวยตม หม ๘, ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๒. ภาษาองกฤษ

(1) Book:

Bhikshu Sangharashita. A Survey of Buddhism. Delhi: L.S.Doraiswamy at

W.Q.jusdge Press, 1966.

๑๐๑

ภาคผนวก

๑๐๒

ภาคผนวก ก หนงสอขอความอนเคราะหสมภาษณเพอการวจย

๑๐๓

๑๐๔

๑๐๕

๑๐๖

๑๐๗

๑๐๘

๑๐๙

๑๑๐

๑๑๑

๑๑๒

๑๑๓

๑๑๔

๑๑๕

๑๑๖

๑๑๗

๑๑๘

ภาคผนวก ข แบบสมภาษณเพอการวจย

๑๒๐

แบบสมภาษณเพอการวจย เรอง การศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของ ครบาชยยะวงศษาพฒนา

ค าชแจง ๑. แบบสมภาษณชดนมวตถประสงค เพอศกษาประวตและคาสอนของครบาชยยะวงศษาพฒนา กศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนา เพอเปนแนวทางการประยกตใชในการสอนประชาชนของพระสงฆไทย ๒. แบบสมภาษณมทงหมด ๒ ตอน ตอนท ๑ ขอมลเกยวกบผใหสมภาษณ ตอนท ๒ สมภาษณเกยวกบประวตความเปนมาและการศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของ ครบาชยยะวงศษาพฒนา ๓. แบบสมภาษณฉบบน จะใชสาหรบเกบขอมลตามทศนะของทาน ผวจยจะนาขอมลทไดไปวเคราะหเพอใหไดขอสนเทศทเปนประโยชนตอการศกษาวจยเทานน

๔. กรณาตอบแบบสมภาษณตามความเปนจรง ผวจยจะเกบขอมลของทานเปนความลบ และนาเสนอเปนภาพรวมเทานน ไมมผลกระทบตอสถานภาพของทานแตอยางใด ผวจยจงใครขอความรวมมอจากทานไดกรณาตอบแบบสมภาษณชดนใหครบถวน ผวจยหวงเปนอยางยงวาจะไดรบความรวมมอจากทานเปนอยางด จงขอขอบคณทกทานทตอบแบบสมภาษณมา ณ โอกาสน

พระทวศกด กตต าโณ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาพระพทธศาสนา

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๑๑๙

๑๒๐

แบบสมภาษณการวจย

เรอง การศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของ ครบาชยยะวงศษาพฒนา

ประเดนทสมภาษณ มดงตอไปน

ตอนท ๑ ขอมลเกยวกบผใหสมภาษณ

ชอผใหสมภาษณ.................................................................... ตาแหนง................................................................................. สถานท................................................................................... วน/เดอน/ป............................................................................ ผสมภาษณ พระทวศกด กตตญาโณ

ตอนท ๒ สมภาษณเกยวกบการศกษากศโลบายการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของ ครบาชยยะวงศษาพฒนา

๒.๑ ประวตและค าสอนของครบาชยยะวงศาพฒนา ๑ วถชวตของครบาชยยะวงศาพฒนาเปนอยางไร .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

๑๒๐

๑๒๐

๒ คาสอนทสาคญของครบาชยยะวงศาพฒนามอะไรบาง .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ๒.๒ กศโลบายและการสอนประชาชนใหมศลธรรมตามหลกพระพทธศาสนาของครบาชยยะวงศาพฒนา ๑ หลกพทธธรรมสาคญทครบาชยยะวงศาพฒนานามาสอนประชาชนมอะไรบาง .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ๒ วธการใชหลกพทธธรรมในการสอนประชาชนของครบาชยยะวงศาพฒนาเปนอยางไร .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

๑๒๑

๑๒๐

๓ กศโลบายในการสอนประชาชนใหมศลธรรมของครบาชยยะวงศาพฒนา .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ๒.๓ แนวทางการประยกตกศโลบายของครบาชยยะวงศาพฒนาในการสอนประชาชนของพระสงฆไทย ๑ วธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนาทควรนามาใชมอะไรบาง .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

๑๒๒

๑๒๐

๒ การประยกตวธการสอนของครบาชยยะวงศาพฒนามาใชในการสอนประชาชนของพระสงฆไทยควรเปนอยางไร .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. สวนท ๓ ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะเพมเตม ............................................................................................................................................................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ....................................................................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

ขอขอบพระคณทกทานทตอบแบบสมภาษณมา ณ โอกาสน

๑๒๓

๑๒๐

ภาคผนวก ค ประมวลภาพประกอบการสมภาษณเพอการวจย

๑๒๔

๑๒๐

สมภาษณ พระครพนจสารธรรม, เจาอาวาสวดพระบาทหวยตม,. ๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๑.

สมภาษณ พระครพฒธรรมสนทร, รองเจาคณะอาเภอล, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๑๒๕

๑๒๐

สมภาษณ พระครอนทวฒคณ, เจาคณะอาเภอล, ๑๘ ธนวาคม ๒๕๖๑.

สมภาษณ พระครอปถมภสงฆกจ, เจาคณะตาบลนาทราย เขต ๒, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๑๒๖

๑๒๐

สมภาษณ พระครอดมคณวฒน, เจาอาวาสวดแมปอก, ๒๕ ธนวาคม ๒๕๖๑.

สมภาษณ พระครถาวรมงคลวฒน, เจาอาวาสวดกอทง, ๒๖ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๑๒๗

๑๒๐

สมภาษณ นายศรชย ภสมพนธชย, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

สมภาษณ นายศรชย ภสมพนธชย, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๑๒๘

๑๒๐

สมภาษณ นายพงษศกด กอเกอตระกล, ผนาชมชนบานหวยตม, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

สมภาษณ นายกธวชชย นาทรายกานต, นายกองคการบรหารสวนตาบลนาทราย, ๒๐ธนวาคม ๒๕๖๑.

๑๒๙

๑๒๐

สมภาษณ นายนคร แกวอาย, กานนตาบลศรวชย, ๒๕ ธนวาคม ๒๕๖๑.

สมภาษณ นายสคา หนอแกว, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑

๑๓๐

๑๒๐

สมภาษณ นายสมคด บวตอง, กานนตาบลนาทราย, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

สมภาษณ นายชนะพนธ ตนวงค, สารวตรกานน ตาบลปาไผ, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๑.

๑๓๑

๑๒๐

ประวตผวจย

ชอ – ฉายา/นามสกล พระทวศกด กตต าโณ (วรกจเจรญวงศ)

วน เดอน ปเกด ๒๖ เมษายน ๒๕๒๕

การศกษา ปรญญาตร พทธศาสตรบณฑต สาขาวชพระพทธศาสนา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

ทอยปจจบน ๑๓๐ วดอมพวน บานมวงสามป ตาบลล อาเภอล จงหวดลาพน

๑๓๒