เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ covid-19...
TRANSCRIPT
![Page 1: เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ COVID-19 จากโรคติดเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 › pdf › Covid-19-MD-AmornUpdate.pdf ·](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042315/5f03b06f7e708231d40a49a5/html5/thumbnails/1.jpg)
เรองนารเกยวกบ COVID-19 จากโรคตดเชอไวรส SARS-CoV-2
โดยศาสตราจารยเกยรตคณนายแพทยอมร ลลารศม
เชอไวรสกอโรคโคโรนา มชอทางการวาอะไร?
เชอกอโรคไวรสโคโรนา มชอชวคราวทใชในตอนแรกคอ 2019-nCoV ชอทางการในปจจบนคอ SARS-CoV-2 สวนชอของโรคตดเชอชนดนเรยกวา COVID-19 ยอมาจาก CO แทน corona, VI แทน virus, D แทน disease และ 19 แทน 2019 องคการอนามยโลกตงชอแบบนเพอมใหเกด “รอยมลทน” กบประเทศ พนท ผปวย ประชาชน และสตวทเกยวของกบจดก าเนดและการระบาดของโรคน
เชอไวรส SARS-CoV-2 มตนตอมาจากทใด?
ศ.เกยรตคณ นพ.อมร ลลารศม
การศกษารหสพนธกรรมและการเรยงล าดบของรหสแตละตวจะบอกถงตนตอของเชอ การศกษาพบวาเชอไวรส SARS-CoV-2 มจ านวน 29,903 นวคลโอไทดและพบวา มนวคลโอไทดทเหมอนกนถงรอยละ 89.1 ของเชอ SARS-like coronaviruses ในคางคาวทเคยพบในประเทศจน จงจดใหเชออยในจนส Betacoronavirus, ซบจนส Sarbecovirus และเปนสมาชกล าดบท 7 ของ Coronaviridae ทกอโรคในคน ปจจบน ทราบวาตนตอมาจากเชอไวรสโคโรนาในคางคาวและเกดการกลายพนธ ท าใหไดเชอไวรส SARS-CoV-2 เพยงแตไมแนชดวา การกลายพนธและการแพรกระจายเกดในสตวอน(intermediate host)กอนมาสคนหรอไม? มการศกษายนของเชอชนดนในตวตวลน(หรอตวนม) พบวา มรหสพนธกรรมเหมอนกบ SARS-CoV-2 ถงรอยละ 99 และตวลนเปนสตวมแกนสนหลงและเปนสตวเลยงลกดวยนมดวย ดงนน ตวลนอาจจะเปน intermediate host กอนแพรเชอสคน หรอวา เกดการกลายพนธในคางคาวแลวกระจายมาสคนเลย (คางคาวเปนสตวเลยงลกดวยนม สวนนกเปนสตวปก แตทงคมเชอไวรสโคโรนาอยในตวได)
![Page 2: เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ COVID-19 จากโรคติดเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 › pdf › Covid-19-MD-AmornUpdate.pdf ·](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042315/5f03b06f7e708231d40a49a5/html5/thumbnails/2.jpg)
เชอไวรสโคโรนาสายพนธอน มสตวอน (intermediate host) เปนตวแพรเชอสคนหรอไม?
เชอ SARS-CoV ทกอโรค SARS ในประเทศจนในป พ.ศ. 2546 มอเหนหรอชะมด(palm civet)เปน intermediate host และเชอ MERS-CoV ทกอโรค MERS ในประเทศซาอดอารเบยในป พ.ศ. 2555 มอฐเปน intermediate host
เชอโรคชนดนแพรกระจายโดยวธใด?
การกอโรคในทางเดนหายใจตองมการแพรกระจายเชอทางอากาศ(airborne) สตวทแพรเชอตองรองพนสงคดหลงออกมาทางปาก หรอผปวยตองไอ ไอมเสมหะ ผทอยใกลชดจงสดดมเชอในอากาศผานทางฝอยละอองขนาดใหญ(droplet)และฝอยละอองขนาดเลก(เลกกวา 5 ไมครอนเรยกวา aerosol)เขาไปในทางเดนหายใจ ถาใครอยใกลผปวยในระยะ 1-2 เมตรจะตดเชอจากการสดฝอยละอองขนาดใหญและฝอยละอองขนาดเลกจากการไอจามรดกนโดยตรง ถาอยหางจากผปวย 2 เมตรขนไป จะตดเชอจากการสดฝอยละอองขนาดเลก การแพรทงสองวธมการปองกนทมประสทธภาพแตกตางกน สวนการแพรเชอโดยการสมผส เชน การจบมอกนหรอมอจบของใชสาธารณะรวมกน แลวมาแคะจมกหรอเชดตาตนเองแลวตดเชอ พบไดนอยมาก การแพรทางอจจาระอาจจะเปนไปไดเพราะเชอออกมาทางอจจาระไดดวย แตการแพรเชอวธนจะตองมการท าใหน าลางอจจาระกระเดนเปนฝอยละอองเพอใหผอนสดดมเขาไปในหลอดลมดวย (เปนวธการแพรกระจายของเชอ SARS-CoV ในป 2546 ในโรงแรมทฮองกง)
![Page 3: เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ COVID-19 จากโรคติดเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 › pdf › Covid-19-MD-AmornUpdate.pdf ·](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042315/5f03b06f7e708231d40a49a5/html5/thumbnails/3.jpg)
ผทมาจากดงระบาดของโรค COVID-19 และไมมอาการใด ๆ สามารถแพรเชอไดไหม?
การตรวจผทอพยพจากเมองอฮนมายงประเทศเยอรมนโดยเครองบนจ านวน 126 ราย พบวา ม 2 รายทไมมอาการใด ๆ (ทงทไมมอาการจรง ๆ หรอไมรตววามอาการเพราะมอาการนอยมาก)และใหผลบวกกบการตรวจหารหสพนธกรรมของเชอ SARS-CoV-2 และการเพาะเชอในเซลล Caco-2 cells ของคน ดงนน 2 รายนทไมมอาการใด ๆ ยงมเชอไวรสเปน ๆ ในคอหอยทแพรเชอไดถามการไอ จาม เกดขน
ใครคอผทเสยงตอการตดเชอ?
บคลากรทางการแพทยและผทสมผสหรออยใกลชดกบผปวยโดยเฉพาะในระยะทยงไมทราบวาปวยเปนโรคน การเขาไปในทชมชนแออดทอาจจะมผปวยปะปนอยดวย ผทเดนทางมาจากดนแดนทมการระบาดของโรค COVID-19 อยางมากเชนทประเทศจนตอนใต สงคโปร หรอญปน ผทไมสวมหนากากอนามยเมอไปดแลผปวยทมอาการไอ ไข ในบานตนเองหรอส านกงาน
ระยะฟกตวของโรค COVID-19 คอกวน?
ขอมลจากผปวย 1,099 รายในโรงพยาบาล 522 แหงพบวา ระยะฟกตวของโรคโดยทวไปคอภายใน 14 วน แตมชวงเวลาระหวาง 0 ถง 24 วน รอยละ 50 ของผปวยทวไปมระยะฟกตว 3 วน รอยละ 50 ของผปวยหนกจะมระยะฟกตวเทากบ 2 วนเทานน มเพยง 14 รายจาก 1,099 รายหรอรอยละ 1.27 เทานนทมระยะฟกตวระหวาง 15-24 วน และมรายเดยวทมระยะฟกตว 24 วน ดงนน ผปวยรอยละ 98 ขนไป จะมอาการภายใน 14 วนและสวนมากมอาการระหวาง 3 ถง 7 วน
![Page 4: เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ COVID-19 จากโรคติดเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 › pdf › Covid-19-MD-AmornUpdate.pdf ·](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042315/5f03b06f7e708231d40a49a5/html5/thumbnails/4.jpg)
การจ ากดสถานทใหผตองสงสยวาตดเชอกกกนตนเอง ใชเวลากวน?
โดยทวไป ใชเวลา 14 วนในการจ ากดสถานทใหผตองสงสย ในระยะ 1 ถง 14 วนแรกของระยะฟกตว ใหอยในโรงพยาบาลหรอสถานททอยในความดแลของกระทรวงหรอแพทยทไดรบมอบหมาย หากผนนไมมอาการใด ๆ(ไอหรอไข) และผลการตรวจดวยวธ qRT-PCR จากสงคดหลงในระบบหายใจใหผลลบ กสามารถกลบไปอยทบานได เพอเพมความปลอดภยใหแกชมชน เมอผสมผสเชอกลบไปอยทบานหลง 14 วนแลว ผนนควรอยในบาน เขาไปในทชมนมชนใหนอยทสดและเทาทจ าเปน ใหสวมหนากากอนามยถาตองเขาไปในทชมนมชนหรอขนรถโดยสารหรอเขาไปในหางสรรพสนคา หลงจาก 24 วนแลวยงไมมไขหรอไอ ใหถอวาผนนไมแพรเชอและไมตดเชอไวรส SARS-CoV-2
เชอไวรส SARS-CoV-2 เขาไปในเซลลมนษยและกอโรคไดอยางไร?
เชอไวรสตองเขาไปแบงตวและเจรญเตบโตในเซลลมนษย เชน เซลลของเย อบหลอดลม จงจะกอโรคได เช อ ใชผว เซลลของไวรส จบกบ angiotensin converting enzyme II ทผวเซลลมนษยเพอเขาไปเจรญเตบโตและเพมจ านวนเชอในเซลลมนษย แลวเซลลมนษยทตดเชอจะเพมจ านวนและปลอยเชอไวรสออกมานอกเซลลเพอไปกอโรคในเซลลขางเคยงตอไป การทเชอเพมจ านวนมากขนและเขาไปในเซลลขางเคยงอกหลายรอบ จะท าลายเซลลมนษยในหลอดลมและปอด ท าใหปอดอกเสบและการหายใจลมเหลวในทสดหากระบบภมคมกนของมนษยไมสามารถท าลายหรอควบคมเชอใหทนกาล
ท าไมพยาธสภาพในเนอปอดของผตายจากโรค COVID-19 จงมผงพดมาก?
โรค COVID-19 กอโรคไดรนแรงในผสงวย(อายเกน 60 ปขนไป)เพราะระบบภมคมกนทตดตวมาแตก าเนดตามธรรมชาตเสอมไปตามวยท าใหไมสามารถยบยงการเพมจ านวนของเชอไวรส SARS-CoV-2 ในเซลลทหลอดลมและถงลมในเนอปอดไดทนกาล ท าใหเซลลทตดเชอจ านวนมากตายและทดแทนดวยผงพดในเวลา ๒-๓ สปดาหหลงการเจบปวย ท าใหการหายใจลมเหลวและผปวยถงแกกรรมในทสด
![Page 5: เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ COVID-19 จากโรคติดเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 › pdf › Covid-19-MD-AmornUpdate.pdf ·](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042315/5f03b06f7e708231d40a49a5/html5/thumbnails/5.jpg)
อตราการตายตอรายปวยของโรคตดเชอไวรสโคโรนาสงมากไหม?
การตดเชอไวรสโคโรนากลมน มอตราการตาย (case fatality rate) แตกตางกนดงน
• ผปวยโรคตดเชอ SARS-CoV มอตราตายรอยละ 9.5 • ผปวยโรคตดเชอ MERS-CoV มอตราตายรอยละ 34.4
• ผปวยโรคตดเชอไวรส SARS-CoV-2 มอตราตายเฉลยรอยละ 2.67(ขอมลจาก SCMP ณ วนท 19 กมภาพนธ 2563) ทนาสนใจคอ อตรา
ตายในประเทศจนคดเปนรอยละ 2.70 (ตาย 2,004 รายจาก 74,185 ราย) อตราตายนอกประเทศจนคดเปนรอยละ 0.49 เทานน(ตาย 5 รายจาก 1,012 รายและคนทตายยงมบางคนเปนคนจนทออกมาจากพนททเปนดงระบาด) อตราตายนอกประเทศจนจงนอยกวาถง 5.4 เทา ผทตดเชอนอกดงระบาด(นอกประเทศจน)อาจจะไดรบเชอจ านวนนอยกวา กได
ผทตดเชอมอาการอะไรบาง?
ผทตดเชอบางรายไมแสดงอาการ บางรายมอาการไอ บางรายมไขและไอมเสมหะ บางรายโดยเฉพาะผสงวยมไขและหายใจเรว หอบ จากปอดบวม มนอยรายทมอาการเจบคอ น ามกไหลหรออจจาระรวง เมอปวยรนแรง จะหายใจเรว หอบ จนถงการหายใจลมเหลวและชอคได
การตรวจวนจฉยเพอหาผตดเชอ ท าไดอยางไรบาง?
การตรวจหารหสพนธกรรมของเชอ สามารถตรวจพบไดจากสงคดหลงในทางเดนหายใจ เลอด อจจาระและปสสาวะ แตไมไดหมายความวาจ านวนเชอทตรวจพบเปนเชอทมชวตทงหมดหรอไม? วธนใชเปนวธมาตรฐานในการวนจฉยการตดเชอในขณะน
การเพาะเชอโดยใชเซลลชนดตาง ๆ วธนมขอดคอแสดงวา เชอยงมชวตและสามารถแบงตวได แตจะทราบผลการตรวจชากวาและท าการตรวจยากกวา เซลลทใชเพาะเลยงเชอไวรส SARS-CoV-2 จะเปนเซลลจากหลอดลม ไต หรอตบดงมชอวา human airway epithelial cell, Vero E6 (จาก kidney epithelial cells) และ Huh-7 (จากตบ) และ Caco-2 cell (จากเยอบล าไสใหญชนด adenocarcinoma cell)
![Page 6: เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ COVID-19 จากโรคติดเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 › pdf › Covid-19-MD-AmornUpdate.pdf ·](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042315/5f03b06f7e708231d40a49a5/html5/thumbnails/6.jpg)
การตรวจวนจฉยเพอหาผตดเชอ ท าไดอยางไรบาง (ตอ) ?
สวนการตรวจหาแอนตบอดชนด IgM จากเลอดตอเชอชนดนดวยวธ ICT จะใชไดเมอผปวยเรมแสดงอาการของโรคแลวเทานน การตรวจจะใหผลลบลวงไดในผทอยในระยะฟกตวของโรคหรอผทไมแสดงอาการใด ๆ
ตอไปจะพฒนาจนมการตรวจหาระดบแอนตบอดชนด IgG 2 ครง จากน าเหลองเพอแสดงถงการตดเชอไวรส SARS-CoV-2
ยาทใชรกษาโรค COVID-19 มแลวหรอยง?
ยงไมมยามาตรฐานทรบรองวาใชไดผลดแลวในขณะน ยาทใชและปรากฎในขาวอยในขณะนถอวาเปนยาทดลองใชเทานน มทงยาตานไวรส remdesivir, chloroquine, lopinavir+ritonavir, interferon ชนดพน, ยาอน ๆ อก เชน losartan, แอนตบอดชนด monoclonal, น าเหลองของผปวยทหายจากโรคน เปนตน นกวทยาศาสตรและแพทยในประเทศจน นาจะเปนผทประกาศและใหขอมลทนาเชอถอพรอมกบวารสารทางการแพทยชนน าวา ยาขนานใดใชไดผลและปลอดภยภายในเดอนมนาคมถงเดอนพฤษภาคม ปน
การสวมใสหนากากอนามยในบานและในทชมชน มหลกการอยางไร?
การสวมหนากากอนามยใชหลกการวา ทานอยในกลมใดใน 4 กลมและใชไดในพนทประเทศไทยทยงไมไดจดเปนดงระบาดของเชอไวรส SARS-CoV-2
1. ผปวยหรอผทมไขหรอไอ เปนโรคตดเชอในปอดและหลอดลม (มอาการไอ) หรอผสมผสผปวยแลวคลายกบวาจะปวย ไอ
•สวมหนากากอนามยตลอดเวลาและจ ากดตนเองใหอยแตในบาน ใหไปตรวจหาเชอทเปนสาเหตทโรงพยาบาล
2. ผสมผสผปวยหรอสงสยวาตนเองสมผสใกลชด แตไมมอาการใด ๆ •ใหสวมหนากากอนามยและจ ากดตนเองใหอยแตในบานไวกอน หากออกนอกบานและไปสมผสผอน ใหสวมหนากากอนามยตลอดเวลา จนหมดระยะเวลาฟกตวของโรคคอ 14 วนในขณะน
3. ผทมอายเกน 60 ปหรอมโรคประจ าตวคอ โรคปอด หลอดลมอดกนเรอรง หรอมภมคมกนต าจากการไดรบยาเคมบ าบดหรอยากดภมคมกน
•ไมตองสวมหนากากอนามยเมออยในบาน หากออกนอกบานและไปสมผสผอน ควรสวมหนากากอนามยตลอดเวลา โดยเฉพาะเวลาเขาไปอยในทชมชน หางสรรพสนคาทมลกคามาก ในรถโดยสารและรถไฟฟาทมผโดยสารแออด
4. ผทมอายต ากวา 60 ปและไมมโรคประจ าตว แขงแรงด•ไมตองสวมหนากากอนามย
![Page 7: เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ COVID-19 จากโรคติดเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 › pdf › Covid-19-MD-AmornUpdate.pdf ·](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042315/5f03b06f7e708231d40a49a5/html5/thumbnails/7.jpg)
ประสทธภาพของหนากากอนามยในการปองกนการตดเชอทางอากาศ เปนอยางไร?
ผปวยหรอผตองสงสยวา อาจจะตดเชอทใสหนากากอนามย สามารถลดการแพรกระจายของฝอยละอองขนาดใหญและขนาดเลกไดถงรอยละ 80 ขนไป จงตองสวมใสใหกระชบตดใบหนาเมอผตองสงสยวาตดเชอจะเขาไปเขาในหองเรยน หองท างาน หางสรรพสนคา โรงภาพยนตร โรงแรม รถโดยสาร ในหองปรบอากาศ (ทจรงควรหลกเลยงการแพรเชอโดยไมเขาไปในสถานทเหลาน) ประชาชนทวไปทสวมหนากากอนามยจะปองกนการตดเชอจากฝอยละอองขนาดใหญไดด แตปองกนการตดเชอจากฝอยละอองขนาดเลกไม เตมท ผทสงวย มโรคปอดหรอโรคประจ าตวและตองออกไปสชมชน จงควรพจารณาสวมหนากากอนามยชนด N-95 จงจะปองกนฝอยละอองทตดเชอไดอยางมประสทธภาพ
การปองกนการตดเชอวธอน ๆ มอกไหม?
แนะน าการอยหางจากผปวยหรอผทมอาการไออยางนอย 2 เมตร เพอปองกนการตดเชอจากการสดฝอยละอองขนาดใหญ การสวมหนากากอนามยแบบทวไปจะปองกนการตดเชอจากฝอยละอองขนาดใหญไดด จงควรสวมเมอเขาไปอยใกลชดกบผอนเชน บนรถโดยสาร การลางมอหลงการจบหรอใชของสาธารณะรวมกน แนะน าใชแอลกอฮอลเจลหรอลางดวยสบนาน 20 วนาท การไมใชมอขยตาหรอแคะจมกกอนทจะไปลางมอ การอยตนลม การหลกเลยงเขาไปในทชมนม การกนของรอน ใชชอนกลาง ยงเปนวธพนฐานส าหรบการปองกนโรคตดเชออน ๆ ดวย
ค าแนะน าทจะใหแกคนขบรถแทกซหรอรถสาธารณะทรบผโดยสารจากสนามบนหรอดานเขาเมอง มใหพจารณาอยางไรบาง?
เรมจาก ใหเตรยมแอลกอฮอลเจลเชดมอ หนากากอนามยจ านวนเพยงพอใหแกตนเองและผโดยสาร ถาท าไดจดการเรองการระบายอากาศภายในรถ แยกการไหลเวยนของอากาศในสวนของตนและผโดยสาร และหาเครองกรองอากาศและท าลายเชอในอากาศตดตวไวในรถ ใหเชดท าความสะอาดภายในรถ(ทนงและประตดานใน)ดวยน ายาท าลายเชอ povidone iodine หรอแอลกอฮอลในสวนทนงและตรงราวประตสวนทมอของผโดยสารจะไปจบ
![Page 8: เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ COVID-19 จากโรคติดเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 › pdf › Covid-19-MD-AmornUpdate.pdf ·](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042315/5f03b06f7e708231d40a49a5/html5/thumbnails/8.jpg)
ค าแนะน าทจะใหแกคนขบรถแทกซหรอรถสาธารณะทรบผโดยสารจากสนามบนหรอดานเขาเมอง มใหพจารณาอยางไรบาง?
เมอจะรบผโดยสารขนรถ ใหสอบถามกอนวา มาจากประเทศใด หากมาจากประเทศจน ญปน สงคโปรตองเขมงวดในการใหขอมล ใหสอบถามวา มผใดมไข ไอ เจบคอ หากมผโดยสารดงกลาว แนะน าใหคยกบผโดยสารเพอสงไปรกษาตวทโรงพยาบาล สวนผโดยสารทานอนทไมมไข ไอ ใหแจกหนากากอนามยเพอสวมใสและตนเองกสวมใสหนากากอนามยดวย ใหผโดยสารเชดมอดวยแอลกอออลเจลกอนขนรถ หากอากาศไมรอนและผโดยสารยนยอม อาจจะเปดหนาตางระบายลมในสวนหองผโดยสาร แลวเชญผโดยสารขนรถ เมอถงจดหมายปลายทาง กรบหนากากอนามยจากผโดยสารเพอน าไปท าลายตอไป ใหผโดยสารเชดมอดวยแอลกอฮอลเจลอกครง เมอผโดยสารลงจากรถ ใหท าความสะอาดภายในรถและประตดานในทนทและรอใหแหงสก 5 นาทกอนจะไปรบผโดยสารรายตอไป แลวลางมอตนเองหรอเชดมอดวยแอลกอฮอลเจลเปนขนตอนสดทาย
วคซนปองกนโรค COVID-19 จะมใหประชาชนไดใชเมอไร?
ถงแมจะมเทคโนโลยรองรบในการผลตวคซนอยแลว แตการผลตวคซนปองกนโรค COVID-19จะตองมขนตอนเพอตรวจสอบวา ปองกนการตดเชอไดจรงและใชไดอยางปลอดภยในมนษย คาดวา จะผลตและการทดสอบจนผานการรบรองใหใชไดทวไปอยางเรวทสดในป พ.ศ 2564
มาตรการอน ๆ ในการปองกนการตดเชอ ทยงอยในขนทดลองหรอมคาใชจายสง ยงมไหม?
นอกจากหนากากอนามยแลว อาจจะท าลายเชอไวรสในชองปากกอนจะขนรถโดยสารรถรวมกน โดยเตรยมน ายาอมกลวคอและชองปากทม povidone iodine (PVP-I) รอยละ 7 ไวในรถดวย (ในเมองไทย มสนคาขายเปนน ายาเบตาดน การเกลบวนปาก ปรมาณ 30 มล. ม PVP-I 70 มก.ตอ มล. หรอใชแบบ "เบตาดน(R)โทรตสเปรย คอพนใสชองปากใหเลยซงเปนวธทสะดวกมากในการน ามาใช มค าแนะน าวา หากจะใชปองกนการตดเชอไวรส แนะน าใหพนชองปากทกวน ๆ ละครงกอนจะออกจากบานไปยงทมฝงชนหนาแนนและใหสวมหนากากอนามยดวย) การใชเครองกรองและท าลายเชอไวรสในอากาศในหองทท างาน ในสถานททเปนทชมนมชน ในหองประชม เปนตน เพอลดทงฝอยละอองขนาดเลกทมเชอโรคและ PM 2.5ในอากาศดวย