การจดทำางบประมาณเพอการวางแผนและ

ควบคม(Preparation of the Master Budget

for planning and controlling)จดประสงคการเรยนร (ปลายทาง)

ผเรยนสามารถอธบายแนวคด ความสำาคญเกยวกบการจดทำางบประมาณและสามารถจดทำางบประมาณหลก เพอนำาไปใชประโยชนในการวางแผน ควบคม และวดผลการดำาเนนงานไดอยางถกตอง

จดประสงคการเรยนร (ตนทาง)1. อธบายความหมาย วตถประสงค และประโยชนของการจด

ทำางบประมาณได2. สามารถจดทำางบประมาณตาง ๆ ของงบประมาณหลกได3. อธบายลกษณะการจดทำางบประมาณของกจการผลตสนคา

และกจการทไมเกยวกบการผลตสนคาได4. เขาใจถงการนำางบประมาณไปใชประโยชนในการวางแผน

ควบคม และวดผลการดำาเนนงาน

สาระสำาคญการดำาเนนธรกจใหประสบความสำาเรจสงสด กจการจะตองรจก

วธการจดสรรทรพยากรทมอยใหเกดประสทธภาพสงสด ก ำาหนดแนวทางการดำาเนนงานอยางชดเจน มการควบคมอยางมประสทธภาพ และดำาเนนการตามแนวทางทกำาหนดอยางมประสทธผล ดวยเหตนการจดทำางบประมาณจงเขามามบทบาทอยางมากในการวางแผนงาน เนองจากการจดทำางบประมาณสามารถชวยใหกจการทำาการวางแผนและควบคมการดำาเนนงานใหเปนไปตามเปาหมาย หรอวตถประสงคท

กำาหนดไว ซงในปจจบนการจดทำางบประมาณไดเปนทยอมรบและนยมแพรหลายไมวาจะเปนการดำาเนนธรกจแบบซอขายสนคา กจการทมการผลตสนคา หรอกจการการใหบรการทงมงหวงผลกำาไรและไมมงหวงผลกำาไร

การจดทำางบประมาณเปนการวางแผนทางการเงน จงมกำาหนดระยะเวลาในการจดทำาและแสดงผลในรปของจำานวนหนวยหรอจำานวนเงนและสามารถนำาผลการปฏบตงานจรงทเกดขนมาเปรยบเทยบกบงบประมาณทจดทำาไว เพอจะไดทราบวาการปฏบตจรงเปนไปตามแผนทกำาหนดไวหรอไม จะไดหาทางแกไขไดถกตอง งบประมาณทกจการจดทำาเรยกวางบประมาณหลก (Master Budget) ซงจำาแนกออกเปน 2 ประเภทคอ

1. งบประมาณดำาเนนการ จะประกอบดวยงบประมาณยอย ๆ หลาย ๆ งบทแสดงรายละเอยดเกยวกบรายไดและคาใชจายของกจการ

2. งบประมาณการเงน จะประกอบดวยงบประมาณยอยตาง ๆ ทแสดงถงฐานะการเงนและทรพยากรตาง ๆ ทมอยของกจการ

เนอหา1. ความหมายของงบประมาณ2. วตถประสงคของการจดทำางบประมาณ3. ประโยชนของงบประมาณ4. ขนตอนในการจดทำางบประมาณ5. งบประมาณหลก - งบประมาณดำาเนนการ - งบประมาณการเงน6. การจดทำางบประมาณทไมเกยวกบการผลต

ความหมายของงบประมาณ

1

200

สมนก เออจระพงษพนธ ใหความหมายไว คอ งบประมาณ หมายถงแผนการดำาเนนงานอยางเปนลายลกษณอกษรขององคการใดองคการหนง สำาหรบระยะเวลาใดระยะเวลาหนงในภายหนา ซ งแผนการดำาเนนงานนอาจจะมลกษณะเปนแผนระยะยาว เชน งบประมาณทมระยะเวลา 3 ป 5 ป หรอ 10 ป หรออาจจะเปนแผนระยะสน เชน งบประมาณรายเดอน 3 เดอน 6 เดอน หรอ 1 ป 1

กงกนก พทยานคณ และคณะ ไดสรปความหมายของงบประมาณ คอ การจำากดวงเงนทจะใชงบประมาณประจำาป เปนการแสดงวตถประสงคทฝายบรหารมอยในขณะนนออกมาเปนตวเลข รวมทงแสดงใหเหนถงแผนการดำาเนนงาน และวธการจดหาเงนมาใชในองคการ ในระหวางปดวย 2

อรชร โพธสข และคณะ กลาววางบประมาณ หมายถงระบบการวางแผนงานทเกยวของกบตวเลขทางการเงนสำาหรบการดำาเนนธรกจทจะเกดขนในอนาคต โดยครอบคลมถงวตถประสงค เปาหมาย และนโยบายในการดำาเนนงานขององคการ การจดสรรทรพยากรไปใชเพอบรรลถงวตถประสงคและเปาหมายขององคกร และผลทคาดวาจะไดรบจากการดำาเนนงานตามแผนนน ๆ 3

สมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทย ไดใหความหมายวางบประมาณ หมายถง การประมาณการทางการเงนหรอทรพยากรอนทกำาหนดอยางมระบบ เพอใชเปนเครองมอควบคมการดำาเนนงานในอนาคต 4

สรปงบประมาณ หมายถง แผนการดำาเนนงานในการจดหาเงนมาใช

ในกจการ ซงจะแสดงเปนตวเลข ในรปของจำานวนหนวยและจำานวนเงนทจะใชดำาเนนงาน สำาหรบระยะเวลาในภายหนา การจดทำางบประมาณจะจดทำาลวงหนา ถาเปนงบประมาณระยะสนกจะมระยะเวลา 3 เดอน 6 เดอน หรอ 1 ป และถาเปนงบประมาณระยะยาวจะมระยะเวลา 3 ป

2

201

5 ป การจดทำางบประมาณมความสำาคญและเปนประโยชนในทางการบรหาร และเปนทยอมรบสำาหรบการชวยตดสนใจของผบรหารได

การจดทำา ความส ำาเรจของธรกจงบประมาณ

วตถประสงคของการทำางบประมาณการจดทำางบประมาณ มวตถประสงคเพอจะชวยในการวางแผน

การประสานงาน และการควบคมการดำาเนนงานของผบรหารและมวตถประสงคดานอน ๆ คอ

1. เพอใหผบรหารพจารณานโยบายพนฐานของกจการลวงหนาอยางรอบคอบ

2. เพอใหมการแบงอำานาจและมอบหมายหนาทความรบผดชอบตามแผนงานตาง ๆ ท

เกยวของ ทำาใหมการจดโครงสรางองคการทด3. เพอใหผบรหารระดบสงมเวลาในการตดสนใจดานอน ๆ ท

เปนประโยชนแกกจการ เพราะไดมการกระจายอำานาจหนาทและความรบผดชอบในการทำางานใหแผนกตาง ๆ รบผดชอบแลว

4. เพอใหเกดการมสวนรวมในกจการ เนองจากทก ๆ ฝายมสวนรวมในการวางแผนและดำาเนนงานตามแผนทวางไว เพอใหบรรลเปาหมาย เกดความรวมมอและเปนอนหนงอนเดยวกน

5. เพอใหผบรหารกำาหนดประสทธภาพในการทำางานของแตละฝายไดอยางแนนอน และวดได

3

วางแผนและควบคม

วางแผนเกยวกบรายได

6. เพอใหมการวางแผนการใชทรพยากรทมอยในกจการไดอยางมประสทธภาพ

7. เพอใหกจการสามารถวเคราะหและสำารวจตนเองในดานความกาวหนาของผลงาน เพอนำาไปสการบรรลเปาหมายของกจการ

ประโยชนของงบประมาณ 5 ประโยชนของการจดทำางบประมาณอยางหนงทเหนไดอยาง

ชดเจน คอ ทำาใหกจการมเปาหมายทแนนอนและเหมาะสมในการดำาเนนงาน มแผนงานทด อนเปนประโยชนในดานการบรหาร ซงแบงออกเปน

1. ชวยในการวางแผน (Planning) ชวยใหการวางแผนของกจการนำาไปสการปฏบตจรงได กระบวนการจดทำางบประมาณจะทำาใหทกฝายในกจการตองวางแผนงานลวงหนา ส ำาหรบชวงระยะเวลาใดเวลาหนง ทำาใหไดแผนรวมของกจการทเหมาะสม และเปนแนวทางในการปฏบตเพอใหบรรลเปาหมายสงสดของกจการ

2. ชวยในการประสานงานและก อ ให เก ดความรวมมอ (Facilitating Communication and Coordination) กจการทประสบความสำาเรจในการดำาเนนงาน จะตองอาศยความรวมมอของฝายตาง ๆ ในกจการ กระบวนการจดทำางบประมาณจงเปนเคร องมอทชวยใหเกดการประสานงานกนระหวางแผนงานของฝายตาง ๆ กอใหเกดการแลกเปลยนขอคดเหนระหวางฝาย ลดความขดแยงและกอใหเกดความรวมมอในการทำางาน

3. ชวยในการแบงสรรทรพยากร (Allocating Resources) เน องจากกจการมทรพยากรจ ำาก ดและจะตองถกน ำาไปใชใหเก ดประโยชนสงสด กระบวนการจดทำางบประมาณจงชวยใหแตละฝายไดรบการจดสรรทรพยากรอยางเหมาะสม

4

202

4. ช ว ย ใ นก า ร ค ว บ ค ม กา รด ำา เ น น ง า น (Controlling Operations) ผลการดำาเนนงานทเกดขนจรงจะนำามาเปรยบเทยบกบแผนงบประมาณทวางไว ทำาใหทราบวาประสบผลสำาเรจมากนอยเพยงใด บรรลเปาหมายของกจการหรอไม หากไมเปนไปตามเปาหมายเกดจากแผนกใดกสามารถแกไขไดอยางถกตอง

5. ชวยในการประเมนผลการปฏบตงาน และท ำาใหเกดแรงก ร ะ ต น ใ น ก า ร ท ำา ง า น (Evaluating Performance and Providing Incentive)มการเปรยบเทยบระหวางผลการปฏบตงานกบแผนงานทวางไว ทำาใหการประเมนผลเปนไปอยางทวถงทกฝาย ทำาใหเกดการกระตนใหบคลากรมการแขงขนการปฏบตงานใหเปนไปตามเปาหมาย เพอจะไดรบผลตอบแทนจากการประเมนผลการปฏบตงานใหอยในเกณฑทดตลอดเวลา

ความสำาเรจในการจดทำางบประมาณการจดทำางบประมาณจะประสบความสำาเรจและบรรลผลตอการ

บรหารนนจะตองประกอบ ดวยปจจยตาง ๆ คอ1. จะตองไดรบการสนบสนนจากฝายบรหาร2. จะตองสอดคลองกบการจดผงองคการและรายงาน3. การจดทำางบประมาณจะตองสอดคลองกบระบบบญช

4. ผทเกยวของกบการจดทำางบประมาณจะตองเขาใจหลกการและประโยชนของการทำา

งบประมาณ5. ม ก า ร ป ร บ ป ร ง ง บ ป ร ะ ม า ณ ใ ห เ ข า ก บ ส ถ า น ก า ร ณ ท

เปลยนแปลงเสมอ

ขนตอนในการจดทำางบประมาณ 6

5

203

เพอใหงบประมาณสามารถใชเปนเคร องมอชวยในการบรหาร การจดทำางบประมาณกควรทจะมขนตอนตางๆ ดงน

1. ประเมนสภาวะแวดลอมขององคการ เปนการประเมนปจจยและสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกทมผลกระทบตอกจการในอนาคตโดยรวม โดยจะวเคราะหผลกระทบของปจจยตาง ๆ ทงในระยะสนและระยะยาว เพอนำามาใชในการจดทำาแผนของกจการใหบรรลวตถประสงค

2. กำาหนดวตถประสงค (Objectives) ขององคการ เมอมการประเมนสภาวะแวดลอมขององคการแลว องคการกสามารถกำาหนดวตถประสงคอยางกวาง ๆ ไว เพอใหผทเกยวของไดทราบแนวทางในการดำาเนนงานขององคการ

3. กำาหนดเปาหมาย (Goals) การดำาเนนงาน เมอไดมการกำาหนดวตถประสงคแลวจงกำาหนดเปาหมายการดำาเนนงานใหเจาะจงลงไปสำาหรบระยะเวลาตาง ๆ หรออาจกำาหนดไวเปนจำานวนเงนหรอจำานวนปรมาณงาน เพอใหบรรลวตถประสงคทวางไว

4. กำาหนดนโยบายกลยทธ (Strategies) เพอใหการปฏบตงานบรรลวตถประสงค และเปาหมายทวางไว องคการจงมการกำาหนดกลยทธใหเปนแนวทางในการปฏบต

5. ก ำา ห น ด ข อ ส ม ม ต ฐ า น ใ น ก า ร ว า ง แ ผ น (Planning Premises) ขอสมมตฐานในการวางแผน กคอวตถประสงคอยางกวาง ๆ ทกำาหนดไว เปาหมายของการดำาเนนงาน นโยบายในการปฏบตงาน และขอมลอน ๆ ทจ ำาเปนซงจะนำาขอมลเหลานมาจดเปนขอมลพนฐานใหฝายตางๆ เพอเปนแนวทางในการจดท ำาแผนงบประมาณแตละฝายใหสอดคลองกบวตถประสงค และบรรลเปาหมายขององคการ

6. ป ร ะ เ ม น แ ล ะ จ ด ท ำา แ ผ น ส ำา ห ร บ โ ค ร ง ก า ร ต า ง ๆ (Evaluating and planning projects) ก อ น ก า ร ด ำา เ น น

6

โครงการตาง ๆ ในองคการจะมการวางแผนโครงการแตละโครงการใหครบสมบรณ โดยขนแรกจะตองมการวเคราะห และประเมนผลจากแผนกตาง ๆ ทเกยวของ โดยคำานงถงผลประโยชนและตนทนทจะเกดขนในแตละโครงการ นำาเสนอผบรหารระดบสงพจารณา เพอการอนมตแตละโครงการ ขนตอมาโครงการทไดรบอนมตแลวผบรหารจะตองกำาหนดวาจะเรมดำาเนนการเมอใด สวนโครงการทดำาเนนการไปแลวนนจะตองมการประเมนวาดำาเนนการตรงตามวตถประสงคและกลยทธหรอไม มการใชทรพยากรตามขอจ ำากดทมอย และถาโครงการใดประสบปญหาผบรหารจะตองประเมนผลไดผลเสยจากการจะยกเลกโครงการ หรอเปลยนแปลงแกไขโครงการ เพอใหเหมาะสม

7. การจดทำาแผนงบประมาณระยะยาว (Strategic short – rang plan) การจดทำาแผนระยะยาวเปนการกำาหนดแนวทางในการปฏบตงาน เวลา 3 – 5 ป เพอใหผบรหารแตละฝายไดรวมมอในการวางแผนและการจดทำางบประมาณ เมอแผนและงบประมาณไดรบอนมตแลวจะถกสงใหฝายทเกยวของ เพอใชในการวางแผนและจดทำางบประมาณแตละฝายตอไป

8. การจดทำาแผนงบประมาณระยะสน (Tactical short – rang plan) เปนการทำาแผนงบประมาณระยะเวลา 1 ป ลวงหนาโดยแตละฝายจะตองเสนอแผนและงบประมาณของตนใหคณะกรรมการประเมนและพจารณา และนำาเสนอผบรหารระดบสงตอไป เมอแผนของฝายตาง ๆ ไดรบการอนมต คณะกรรมการงบประมาณจะรวบรวมแผนและงบประมาณของฝายตาง ๆ มาจดทำาแผนและงบประมาณขององคการตอไป

9. การจดทำารายการวเคราะหตาง ๆ เพอเปนประโยชนในการวเคราะหและควบคมการดำาเนนงานตามแผนและงบประมาณ เอกสารการวเคราะหตางๆ เชน การวเคราะหตนทน ปรมาณ ก ำาไร การวเคราะหตนทนสวนเพม และสถตตาง ๆ เปนตน

7

204

10. จดท ำา ร ายงานผลการปฏ บ ต ง าน (Performance report) เมอดำาเนนงานตามโครงการแตละโครงการเสรจสน จะตองมการรายงานผลการปฏบตงานตามงบประมาณ โดยจะตองมการจดทำารายงานผลการปฏบตงานประจำางวดแตละฝายใหผบรหารทราบและแจกจายใหผทเกยวของ เพอใชในการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานกบแผนงานหรองบประมาณ และมาตรฐานอน ๆ ทกำาหนดไว

ความรบผดชอบในการจดทำางบประมาณการจดทำางบประมาณเปนแผนการดำาเนนการของฝายตางๆ

ของกจการ โดยผอำานวยการงบประมาณหรอคณะกรรมการงบประมาณ มหนาทรวบรวมแผนงบประมาณของฝายตาง ๆ เขาดวยกน เพอเปนแผนงบประมาณประจำาปของกจการ ดงนนผอำานวยการงบประมาณจงตองทำาหนาทอยางหนก เพราะตองหาวธในการรางและจดหาวธทจะใชในการวางแผนสำาหรบงวด กำาหนดการจดทำาประเภทของงบประมาณ ระยะเวลาทจะแลวเสรจและมอบหมายหนาทความรบผดชอบใหแตละฝายในการจดทำางบประมาณ แนะนำาเกยวกบแบบฟอรมและอธบายรปแบบและขอมลทตองการของงบประมาณทงหมด

นอกจากนผ อำานวยการงบประมาณ หรอคณะกรรมการงบประมาณยงมหนาทพจารณาแผนและโครงการตาง ๆ วาสามารถทจะทำาไดจรงและสรางผลกำาไรใหกจการตรงตามวตถประสงค และเปาหมายตามทวางแผนไว ถาแผนหรอโครงการใดเมอพจารณาแลวไมเหมาะสม กจะใหฝายทเกยวของนำาไปปรบปรงแกไขใหม สวนแผนและโครงการใดทปฏบตแลวจะตองรวบรวมผลการปฏบตงานและจดท ำารายงาน เพอนำาเสนอผบรหารตอไป

งบประมาณหลก (Master Budget)

8

205

ในการจดทำางบประมาณของกจการเพอใชในการวางแผนและควบคมการดำาเนนงาน จะแบงการจดทำางบประมาณออกเปนงบประมาณยอย ๆ หลาย ๆ งบประมาณ ในแตละงบจะมความเกยวของและสมพนธกน ซ งงบประมาณยอย ๆ ทมความสมพนธกนนเราจะเรยกวางบประมาณหลก

งบประมาณหลก มกจะมชวงเวลาของงบประมาณเทากบ 12 เดอน หรอ 1 ป ซงงบประมาณหลกจะทำาหนาทในการวางแผนและควบคมเกยวกบแหลงทมาและใชไปของทรพยากรตาง ๆ ในสวนรวมของกจการ และจะตองสอดคลองกบงบก ำาไรขาดทนและงบดลทกจการไดจดทำาประจำางวด นอกจากนงบประมาณหลกยงถอวาเปนตวกำาหนดทศทางของกจการ และควบคมการดำาเนนงานของกจการใหเปนไปตามวตถประสงคทวางไวอยางชดเจน

สวนประกอบของงบประมาณหลก จะจ ำาแนกออกเป น 2 ประเภทคอ

1. งบประมาณดำาเนนการ (Operation Budget) หมายถง งบประมาณยอยตาง ๆ ทแสดงรายละเอยดเกยวกบรายไดและคาใชจายของกจการ ซงประกอบดวย งบประมาณการขาย งบประมาณการผลต งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณคาแรงงาน งบประมาณคาใชจายโรงงาน งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร งบตนทนขาย และงบกำาไรขาดทน งบประมาณดำาเนนงานจะทำาหนาทกำาหนดรายได และควบคมตนทนและคาใชจายของกจการไดเปนอยางด

2. งบประมาณการเงน (Financial Budget) หมายถง งบประมาณยอยทจะแสดงถงฐานะการเงนและทรพยากรทกจการมอย เชน งบประมาณเงนสด จะแสดงการไดมาและใชไปของเงนสดของกจการ งบดลจะแสดงรายละเอยดเกยวกบฐานะทางการเงนของกจการ

9

สวนประกอบของงบประมาณหลก

งบประมาณการขายงบประมาณการผลตงบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณการใชวตถดบ งบประมาณเงนสดงบประมาณคาแรงงานทางตรง งบประมาณการซอวตถดบ

งบดลโดยประมาณงบประมาณคาใชจายการผลตงบประมาณตนทนขายงบประมาณคาใชจายและบรหารงบประมาณกำาไรขาดทน

การจดทำางบประมาณหลก1. การจดทำางบประมาณดำาเนนการ การจดทำางบประมาณหลก จะเรมตนทการจดทำางบประมาณ

ดำาเนนการ ซงจะจดทำาการพยากรณยอดขายและจดทำางบประมาณขายเปนอนดบแรก และทำางบประมาณยอยอน ๆ ทเกยวของตอไปตามลำาดบ ดงน

1.1 งบประมาณการขาย (Sales Budget) เปนสวนทสำาคญทสดในการดำาเนนงาน เนองจากการวางแผนของกจการจะตองเรมดวยการพยากรณการขาย เนองจากเราไมสามารถทำาการผลตไดถาไมทราบความตองการของตลาดกอน การจดทำางบประมาณการขาย มการนำาเทคนคในการพยากรณเชงสถต คอ มการคาดคะเนแนวโนมยอดขายในอนาคต การรวบรวมขอมลเกยวกบยอดขายในอดต และปรบปรงขอมลในอดต รวมทงพยากรณการเปลยนแปลงตาม

10

งบประมาณหลก

งบประมาณดำาเนน งบประมาณการ

206

ฤดกาล นำามาใชปรบปรงและพยากรณยอดขาย เพอใหยอดขายทแสดงในงบประมาณการขายเปนยอดขายทมความเปนไปไดมากทสด

การจดทำางบประมาณการขายจะแสดงยอดขายเปนจำานวนหนวยและจำานวนเงนตามชวงเวลาตาง ๆ ทตองการ ซงอาจแสดงเปนรายเดอน รายไตรมาส หรอรายป

ตวอยาง 7.1 บรษท สงศลป จำากด ทำาการผลตและจำาหนายผลตภณฑ 2

ชนด คอ ผลตภณฑโตโต และผลตภณฑดด ซงคาดวาในไตรมาสท 1 จะขายผลตภณฑโตโตได 50,000 หนวย ราคาหนวยละ 45 บาท และจะขายผลตภณฑดดได 45,000 หนวย ราคาหนวยละ 42 บาท

บรษทสงศลป จำากดงบประมาณการขาย

สำาหรบไตรมาสแรก สนสด 31 มนาคม 25XX

ผลตภณฑ จำานวนหนวยทขาย ราคาขา ย / หน วย จำานวนเงน

โตโต 50,000 452,250,000

ดด 45,000 421,890,000

4,140,000

11

1.2 งบประมาณการผลต (Production Budget) การจดทำางบประมาณการผลต จะตองสมพนธกบงบประมาณการขาย กลาวคอ หลงจากกจการจดท ำางบประมาณการขายแลว ฝายทเกยวของกบการผลตจะตองจดทำางบประมาณเกยวกบการผลตวาจะผลตสนคาแตละชนดเปนจำานวนเทาใด ทจะเพยงพอสำาหรบการขายและมสนคาคงเหลอไวในระดบทเหมาะสม จงตองมขอมลทผบรหารตดสนใจในเร องระดบสนคาคงเหลอ การจดทำางบประมาณการผลตคำานวณไดโดย

งบประมาณการผลต = จำานวนหนวยทคาดวาจะขายได + สนคาคงเหลอปลายงวด –

สนคาคงเหลอตนงวดจากตวอยางเดม

กจการมสนคาคงเหลอตนงวดและสนคาคงเหลอปลายงวดและตนทนตอหนวย ประกอบดวย

สนคาคงเหลอตนงวด ส น ค า ค งเหลอปลายงวดโตโต 15,000 หนวย @ 8 บาท 10,000 หนวย ดด 13,000 หนวย @ 8 บาท 8,000 หนวย

บรษทสงศลป จำากดงบประมาณการผลต

สำาหรบไตรมาสแรก สนสด 31 มนาคม 25xx

โตโต ดด

12

207

จำานวนหนวยทคาดวาจะขายได 50,00045,000

บวก สนคาคงเหลอปลายงวด 10 ,000 8,000

จำานวนหนวยทตองการ 60,00053,000

หก สนคาคงเหลอตนงวด 15 ,000 13,000

จำานวนหนวยทผลต 45,00040,000

1.3 งบประมาณการใชว ตถด บ (Direct material usage Budget) จดทำาขนเพอคำานวณหาจำานวนวตถดบทจะใชในการผลต เพอจดทำางบประมาณการซอวตถดบตอไป งบประมาณการใชวตถดบ ประกอบดวย

วตถด บทใชในการผลต = จำานวนหนวยทผลต x จำานวนวตถดบทใชในการผลตตอหนวยจากตวอยางเดม

ในการผลตสนคาโตโตจะใชวตถดบ 2 กโลกรม @ 3 บาท และดดจะใชวตถดบ 3 กโลกรม @ 3 บาท

สนคา จำานวนหนวยทผลต วตถดบทใชตอหนวย จำานวนวตถดบทใชทงสน ราคาขาย / หนวย จำานวนเงนโตโต 45,000 2 90,000 3 270,000ดด 40,000 3 120,000 3 360,000

630,000

1.4 งบประมาณการซ อวตถด บ (Direct material purchases Budget) จะตองจดทำาใหสอดคลองกบงบประมาณ

13

208

การผลตและงบประมาณการใชวตถดบ เพอจะไดจดซ อวตถดบไดอยางเหมาะสมและมวตถดบคงเหลอทเพยงพอในการใชระหวางการสงซอ งบประมาณการซอวตถดบ ประกอบดวย

ประมาณการซอวตถดบ = วตถดบคงเหลอปลายงวด + จำานวนวตถดบทใช –

วตถดบคงเหลอตนงวดจากตวอยางเดม

บรษทมวตถดบคงเหลอตนงวด = ของวตถดบคงเหลอปลายงวด โดยสนคาโตโตจะมวตถดบคงเหลอปลายงวด 6,000 หนวย สนคาดด 9,000 หนวย

บรษทสงศลป จำากดงบประมาณการซอวตถดบ

สำาหรบไตรมาสแรก สนสด 31 มนาคม 25xx

สนคาโตโต สนคาดดวตถดบคงเหลอปลายงวด 6,000 9,000บวก วตถดบทตองใชในการผลต 90 ,000

120 ,000 96,000

129,000หก วตถดบคงเหลอตนงวด 2 ,000 3,000จำานวนวตถดบทตองซอ 94,000

126,000ราคาวตถดบตอหนวย 3 3ตนทนวตถดบทซอ (บาท) 282,000

378,000

14

1.5 งบป ระม า ณค า แ รง ง า นท า ง ตรง (Direct Labor Budget)

คาแรงงานทางตรงเปนทรพยากรทส ำาคญสำาหรบการผลตเชนเดยวกบวตถดบทางตรง ดงนนกจการจงตองใหความสำาคญกบการกำาหนดการใชแรงงาน โดยผบรหารทรบผดชอบในการจดท ำางบประมาณแรงงาน จะตองทำาการศกษาและวเคราะหวาในการผลตสนคาแตละชนดนน จะใชชวโมงแรงงานในการผลตตามมาตรฐานกชวโมง อตราคาจางชวโมงละเทาใด เพอกจการจะไดคำานวณคาแรงงานทเกดข นท งหมดในแต ล ะงวด และท ำาการจดหาและจด เตรยมเง นทนหมนเวยน ซงการกำาหนดอตราคาแรงงานจะตองใกลเคยงความเปนจรงมากทสด โดยจะตองพจารณาถงการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ คาของเงน ภาวะเงนเฟอ ซงสงเหลานมผลกระทบตอการปรบอตราคาจางทงสน

การจดทำางบประมาณคาแรงงาน จะมลกษณะเหมอนกบการจดทำางบประมาณการใชวตถดบ คอตองอาศยขอมลเกยวกบการผลตจากงบประมาณการผลต ความสำาคญของการทำางบประมาณคาแรงงานจะอยท ความถกตอง แมนย ำาในการประมาณการเกยวกบช วโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตทใกลเคยงกบความจรงมากทสด ซงทนยมใชคอการประมาณชวโมงแรงงานทางตรงตามเกณฑมาตรฐาน

งบประมาณคาแรงงานทางตรง = จำานวนหนวยทผลต x ชวโมงแรงงานทางตรงทใชตอ

หนวย x อตราคาแรงงานตอชวโมง

จากตวอยางเดมกจการทำาการผลตสนคาโตโต 1 หนวย ใชชวโมงแรงงานทาง

ตรง 2 ชวโมง และผลตสนคาดด 1 หนวย ใชชวโมงแรงงานทางตรง 1 ชวโมง อตราคาจางชวโมงละ 4 บาท

15

209

บรษทสงศลป จำากดงบประมาณคาแรงงานทางตรง

สำาหรบไตรมาสแรก สนสด 31 มนาคม 25xx

สนคาโตโต สนคาดดจำานวนหนวยทคาดวาจะผลต 45,000 40,000คณ ชวโมงแรงงานทางตรง/หนวย 2 1ชวโมงแรงงานทางตรงทใช 90,000 40,000คณ อตราคาจาง 1 ชวโมง 4 4ตนทนคาแรงงานทางตรง (บาท) 360,000 160,000

1.6 งบประมาณคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead Budget)

คาใชจายการผลต คอเปนตนทนการผลตอกชนดหนงทนอกเหนอจากวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง เชน คาซอมแซมเคร องจกร คาไฟฟาโรงงาน ในการจดทำางบประมาณคาใชจายการผลตนน สงสำาคญคอจะตองสามารถแยกตนทนและคาใชจายตาง ๆ ออกไดเปน 2 ลกษณะคอ คาใชจายการผลตผนแปร และคาใชจายการผลตคงท ซงเปนการจำาแนกตามลกษณะของพฤตกรรมในการเกดตนทน

จากตวอยางเดมในการผลตสนคาโตโตและดด มคาใชจายการผลตประมาณ

ประกอบดวย

16

210

คาใชจายคงท ค า ใ ช จ า ยผนแปร / ชวโมงแรงงาน วตถดบทางออม - 0.50คาแรงงานทางออม 18,000

0.55คาควบคมตรวจตราโรงงาน 4,890

0.70คาบำารงรกษา 9,000

0.30คานำาคาไฟ - 0.60คาเสอมราคาเครองจกร 24,000คาประกนภย 3,000

58,890 2.65

บรษทสงศลป จำากดงบประมาณคาใชจายการผลต

สำาหรบไตรมาสแรก สนสด 31 มนาคม 25xx

คาใชจายคงท ค า ใ ช จ า ย ผ น แ ป ร คาใชจายการผลตสนคาวตถดบทางออม - 65,000

65,000คาแรงงานทางออม 18,000 71,500

89,500คาควบคมตรวจตราโรงงาน 4,890 91,000

95,890คาบำารงรกษา 9,000 39,000

48,000คานำา คาไฟ - 78,000

78,000

17

คาเสอมราคา – เครองจกร 24,000 -24,000

คาประกนภย 3,000 - 3,000

58,890 344,500 403,390

อ ตราค า ใช จ ายการผล ตต อช ว โมงแรงงานทางตรง = 403,390

130,000 = 3.103 บาท

ดงนนคาใชจายการผลตทคดใหสนคา โตโต = 90,000 x 3.103 = 279,270

คาใชจายการผลตทคดใหสนคา ดด = 40,000 x 3.103 = 124,120

สงทจะตองใหความสนใจในการจดทำางบประมาณคาใชจายการผลต คอ ตนทนหรอคาใชจายการผลตตามงบประมาณ มไดมความสมพนธโดยตรงกบงบประมาณเงนสด เนองจากคาใชจายการผลตตามงบประมาณบางรายการมไดมการจายจรง เชน คาเสอมราคา เปนตน

1.7 งบประมาณต นทนขาย (Cost of goods sold Budget)

หลงจากกจการไดจดทำางบประมาณตางๆ ทเกยวของกบการขายและการผลตแลว กจการจงตองจดทำางบประมาณตนทนขาย เพอนำาขอมลไปใชในการตดสนใจเกยวกบการวางแผนทางการเงนระยะสน เชน การวเคราะหจดคมทน การวางเปาหมายกำาไรของกจการ รวมทงการกำาหนดราคาขาย นอกจากนงบประมาณตนทนขายยงใชเปนฐานในการจดทำางบประมาณกำาไรขาดทนและเปนเคร องมอทจะชวยทดสอบงบประมาณการขายดวย

18

211

การจดทำางบประมาณตนทนขาย จะใชขอมลจากงบประมาณการใชวตถดบ งบประมาณคาแรงงานทางตรง และงบประมาณคาใชจายการผลต

จากตวอยางเดมบรษทสงศลป จำากด

งบประมาณตนทนขายสำาหรบไตรมาสแรก สนสด 31 มนาคม 25xx

โตโต ดด รวม

สนคาคงเหลอตนงวด 120,000 104,000 224,000บวก ตนทนผลตสนคาสำาเรจรป ว ต ถ ด บ ท า ง ต ร ง ใ ช ไ ป (1.3) 270,000 360,000 630,000

คาแรงงานทางตรง (1.5) 360,000 160,000 520,000

คาใชจายการผลต (1.6) 279,270 909,270 124,120 644,120 403,390 1,553,390

สนคาสำาเรจรป 1,029,270 748,120 1,777,390หก สนคาปลายงวด 202 ,060 128,824 330,884ตนทนขาย 827,210 619,296 1,446,506

ตนทนสนคาคงเหลอปลายงวด โตโต = 909 ,270 = 20.206 x 10,0000 = 202,060 บาท

45,000

19

ดด = 644 ,120 = 16.103 x 8,000 = 128,824 บาท

40,000

1.8 ง บ ป ร ะ ม า ณ ค า ใ ช จ า ย ใ น ก า ร ข า ย (Selling Expenses Budget)

งบประมาณคาใชจายในการขายประกอบดวยคาใชจายในการสงเสรมการขาย คาโฆษณา คานายหนา ซงจะมผลทำาใหการขายบรรลวตถประสงคทวางไว ดงนนกจการจงตองใหความสำาคญตอการกำาหนดหรอประมาณคาใชจายทจดเปนคาใชจายในการขายใหมความเหมาะสม และเปนไปไดมากทสด โดยจะตองมการควบคมดแลเพอมใหมผลกระทบตอการวางแผนดานก ำาไร ในขณะเด ยวกนกจะต องพจารณาถงความเหมาะสมและเกดประสทธภาพสงสดในการดำาเนนงาน

จากตวอยางเดมในการผลตสนคาโตโตและดด กจการไดประมาณการคาใชจายใน

การขาย ดงน

คาใชจายคงท ค า ใ ช จ า ยผนแปร / ยอดขาย คาโฆษณาและสงเสรมการขาย 6,800

0.02คานายหนา - 0.04เงนเดอน 120,000 -คาพาหนะ 32,000 -คาขนสง - 0.01คารบรอง 9 ,600 -

20

212

168,400 0.07

บรษทสงศลป จำากดงบประมาณคาใชจายการขาย

สำาหรบไตรมาสแรก สนสด 31 มนาคม 25xx

คาใชจายคงท ค า ใ ช จ า ยผนแปร คาใชจายรวมคาโฆษณาและสงเสรมการขาย 6,800 82,800

89,600คานายหนา - 165,600

165,600เงนเดอน 120,000 - 120,000คาพาหนะ 32,000 - 32,000คาขนสง - 41,400

41,400คารบรอง 9,600 - 9,600

168,400 289,000 458,200

1.9 ง บ ป ร ะ ม า ณ ค า ใ ช จ า ย ใ น ก า ร บ ร ห า ร (Administrative Expenses Budget)

คาใชจายในการบรหารและดำาเนนงานปกตจะเปนคาใชจายคงท ซงไมเกยวของกบคาใชจายในการขาย และมความสมพนธกบปรมาณการขายคอนขางนอย

21

213

จากตวอยางเดม สมมตใหคาใชจายในการบรหารเปนคาใชจายคงทอยางเดยว

บรษทสงศลป จำากดงบประมาณคาใชจายในการบรหาร

สำาหรบไตรมาสแรก สนสด 31 มนาคม 25xxเงนเดอนและคาจางฝายบรหาร

232,392คาเบยประกน 10,000คาเชา 22,000คานำา คาไฟ 12,000วสดสำานกงาน 8,900คาใชจายเบดเตลด 1,708

287,0001.10 งบประมาณกำาไรขาดทน (Budgeted Profit and

Loss)การจดทำางบประมาณกำาไรขาดทนเปนขนตอนสดทายในการทำา

งบประมาณดำาเนนการของกจการ ซงจดทำาขนเพอใหทราบวาการประกอบการในรอบปงบประมาณนน ๆ กจการมกำาไรหรอขาดทนเปนจำานวนเทาใด เปนไปตามเปาหมายกลยทธ และการจดสรรทรพยากรตามเปาหมายทวางไวหรอไม การจดทำางบประมาณกำาไรขาดทนจะใชขอมลงบประมาณทงหมดทจดท ำาข น ก จการกำาหนดภาษเงนไดนตบคคล 35 %จากตวอยางเดม

บรษทสงศลป จำากดงบประมาณกำาไรขาดทน

สำาหรบไตรมาสแรก สนสด 31 มนาคม 25xxขาย (งบท 1) 4,140,000

22

หก ตนทนขาย (งบท 7) 1 ,446,506 กำาไรขนตน 2,693,494หก คาใชจายในการดำาเนนงาน คาใชจายในการขาย (งบท 8) 458,200 คาใชจายในการบรหาร (งบท 9) 287 ,000 745,200กำาไรกอนหกภาษเงนได 1,948,294หก ภาษเงนได 35 % 681 ,903 กำาไรสทธ 1,266,391

2. งบประมาณการเงน (Financial Budget)เมอกจการไดวางแผนเกยวกบการจดทำางบประมาณดำาเนน

การทเกยวกบการขาย การผลต คาใชจายตาง ๆ และกำาไรขาดทนแลว คาใชจายในการลงทนกเปนตนทนอกประเภทหนงทกจการไมอาจละเลยได เนองจากการลงทนไมวาจะเปนการลงทนในสนทรพยประจำา หรอโครงการวจยบางอยางจำาเปนทจะตองใชเงนทนจำานวนมาก ซงเงนลงทนเหลานอาจมาจากการกยมเงนทำาใหกจการตองมภาระเร องการจายดอกเบย ซงดอกเบยทจายถอเปนตนทนอยางหนง ดงนนการวางแผนเกยวกบความตองการทจะใชเงนทน และทราบถงคาใชจายทางการเงนทจะเกดขนนกจดเปนการจดทำางบประมาณอยางหนง ประกอบดวย

2.1 งบประมาณรายจายลงทน (Capital Budget)เปนการจดทำางบประมาณเกยวกบการจดหาทรพยสนถาวรของ

กจการ เชน การซอเคร องจกรเพม การขยายโรงงานเพอเพมกำาลงการผลต โดยปกตการจดหาทรพยสนถาวรจะตองมการวางแผนและ

23

214

ทำาโครงการ เพอขออนมตจากผบรหารระดบสง และจงบรรจไวในงบประมาณรายจายลงทนในสนทรพยตวอยาง

บรษท อมอน จ ำากด มแผนการซ อสนทรพยใน 1 มกราคม 25xx ดงน

งวดท 1 ซอเครองจกร 1,200,000 บาทซอเครองใชสำานกงาน 8,000 บาทซออปกรณโรงงาน 25,000 บาท

งวดท 2 ซอเครองใชสำานกงาน 8,000 บาทซออปกรณโรงงาน 25,000 บาท

งวดท 3 ซอเครองใชสำานกงาน 8,000 บาท

บรษทอมอน จำากดงบประมาณรายจายลงทน

สำาหรบปงบประมาณ สนสดวนท 31 มนาคม 25xx

งวดท รวม1 2 3

เครองจกร 1,200,000 - - 1,200,000เครองใชสำานกงาน 8,000 8,000 8,000 24,000อปกรณโรงงาน 25 ,000 25,000 -

50,000 1,233,000 33,000 8,000

1,274,000

2.2 งบประมาณเงนสด (Cash Budget)

24

215

การจดทำางบประมาณเงนสด เปนการแสดงใหทราบถงแนวทางการบรหารเงนทนของกจการ โดยจะระบเงนสดโดยประมาณทกจการจะไดรบในแตละชวงเวลาและเงนสดโดยประมาณทกจการจะตองจายออกไปในแตละชวงเวลา จะมเงนสดคงเหลอซงถาเงนสดคงเหลอมมากเกนไป ผบรหารกสามารถตดสนใจนำาเงนคงเหลอไปทำาประโยชนอยางอน เพอใหเกดผลตอบแทนสงสด หรอถาเงนสดคงเหลอมนอยเกนไปหรอเงนสดขาดมอ ผบรหารกจะตองจดหาวธการจดหาเงนสดมาชดเชย เพอใหเพยงพอตอการบรหารจดการ ดงนนการบรหารเงนสดจงมความสำาคญตอความสำาเรจหรอลมเหลวทางการเงนของกจการ ผบรหารจงใหความสำาคญอยางมากตอการจดทำางบประมาณเงนสด

ในการจดทำางบประมาณเงนสด ขอมลทไดจะมาจากงบประมาณดำาเนนการทไดจดทำาไว เชน งบประมาณการขาย งบประมาณการซอวตถดบ งบประมาณคาใชจายจากการผลต งบประมาณคาแรงงาน และงบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร แตจะมคาใชจายบางรายการในงบประมาณคาใชจายทมไดจายเปนเงนสด เชน คาเสอมราคา หนสญ จงจะตองนำามาพจารณากอนจดทำางบประมาณเงนสด เพอใหผบรหารทราบสภาพคลองของเงนสดตลอดเวลาและหลกเลยงภาวการณเงนสดคงเหลอ จงมกจดทำางบประมาณเงนสดเปนรายเดอนหรอรายไตรมาสเปนอยางนอยตวอยาง

บรษทอมอน จำากด มขอมลเกยวกบการขายและการบรหารสำาหรบ 3 เดอนแรก ของป 25xx ประกอบดวย1. ฝายขายคาดวายอดขายแตละเดอนของป 25xx จะเหมอนยอดขายของปกอน คอ มกราคม = 360,000 บาท กมภาพนธ = 420,000 บาท

มนาคม = 600,000 บาท

25

เมษายน = 540,000 บาท พฤษภาคม = 480,000 บาท มถนายน = 400,000 บาท

กรกฎาคม = 350,000 บาท สงหาคม = 550,000 บาท กนยายน = 500,000 บาท

ตลาคม = 400,000 บาท พฤศจกายน = 600,000 บาท ธนวาคม = 800,000 บาท

2. ยอดลกหนคงเหลอยกมา ณ วนท 1 มกราคม 25xx เทากบ 380,000 บาท การเกบเงนจากลกหนมลกษณะดงน

ในเดอนทขาย 60 % เดอนแรกถดจากเดอนทขาย30 %เดอนท 2 ถดจากเดอนทขาย 9 % หนสญ 1 %

3. สนคาเสอมคณภาพราคาทน 30,000 บาท ตกลงขายในเดอนมกราคม โดยขายเปนเงนสดในราคาคร งหนงของราคาขายปกต (ราคาทนของสนคาเทากบ 60 % ของราคาขาย)4. เจาหนการคาวนท 1 มกราคม 25xx ยกมา 370,000 บาท การชำาระหนจะชำาระภายใน 10 วนแรกของเดอนถดไป บรษทจะรกษาสนคาคงเหลอสนงวดในแตละเดอนใหอยในระดบทเพยงพอสำาหรบการขายของ 3 เดอนถดไป ตนทนสนคาคงเหลอ ณ วนท 1 มกราคม 25xx เทากบ 810,000 บาท5. คาใชจายคงทเกดขน 120,000 บาทตอเดอน ซงมคาเสอมราคารวมอย 20,000 บาท คาใชจายผนแปรเกดขน 10 % ของยอดขาย การจายคาใชจายเปนดงน

ระหวางเดอนทเกดขน เ ด อ น ถ ด จ า กเดอนทเกดขนคาใชจายคงท 55 % 45 %คาใชจายผนแปร 70 % 30 %

26

216

6. ภาษทรพยสนประจ ำาป 50,000 บาท จาย 2 งวด ค อ 31 ธนวาคม และ 31 มนาคม7. บรษทจายเงนปนผลในวนท 15 ของเดอนท 3 ของแตละไตรมาส จำานวน 20,000 บาท8. บรษทจายคาโฆษณา 10,000 บาท ในเดอนกมภาพนธ และ 15,000 บาท ในเดอนมนาคม9. บรษทจายคาเครองจกรเดอนละ 3,000 บาท10. ภาษเงนไดของบรษทปทแลวถงกำาหนดชำาระภายในวนท 15 มนาคม 25xx จำานวน 60,000 บาท11. วนท 1 มกราคม 25xx บรษทมเงนก 280,000 บาท และบรษทจะตองช ำาระคนเงนกทกสนเดอน ๆ ละ 20,000 บาท บวกดอกเบยจาย % ตอเดอน ของยอดขายทคางชำาระเมอตนเดอน12. เงนสดตนงวดยกมา 1 มกราคม 25xx 200,000 บาท

บรษทอมอน จำากดงบประมาณเงนสดแยกเปนรายเดอน

สำาหรบปงบประมาณ สนสดวนท 31 มนาคม 25xxมกราคม กมภาพนธ

มนาคมเงนสดคงเหลอยกมา 200 ,000 191,400 106,900บวก ประมาณเงนสดรบ ขายสนคาเปนเงนสด 216,000 252,000 360,000

เกบเงนจากลกหน (1) 294,000 180,000 158,000

27

ขายสนคาลาสมย (2) 25 ,000 - -รวมเงนสดรบ 535 ,000 432 ,000

518, 4 00 ยอดเงนสดทมทงสน 735,000 623,400 625,300

มกราคม กมภาพนธ มนาคมหก ประมาณเงนสดจาย

จายชำาระหน (3) 370,000 342,000 288,000

คาใชจายดำาเนนงานคงท 100,000100,000 100,000คาใชจายดำาเนนงานผนแปร (4) 49,200

40,200 54,600คาภาษทรพยสน - -

25,000เงนปนผล - -

20,000คาโฆษณา - 10,000

15,000รายจายลงทนเครองจกร 3,000 3,000 3,000ภาษเงนได - -

60,000จายคนเงนก 20,000 20,000

20,000

28

217

ดอกเบยจาย (5) 1,400 1,300 1,200

รวมเงนสดจาย 543,600516,500 586,800

เงนสดคงเหลอปลายงวด 191,400106,900 38,500

รายละเอยดประกอบงบประมาณเงนสด1. การคำานวณการเกบเงนจากลกหน

มกราคม กมภาพนธ มนาคมขายเดอนพฤศจกายน = 600,000 54,000 -

- ธนวาคม = 800,000 240,000 72,000

- มกราคม = 360,000 - 108,000

32,400 กมภาพนธ = 420,000 - - 126,000

จำานวนเงนทเกบจากลกหน 294,000 180,000 158,400

2. การคำานวณราคาขายสนคาเสอมคณภาพราคาทนของสนคา = 60 % ของราคาขายสนคาเสอมคณภาพราคาทน = 30,000 ราคาขายสนคาเสอมคณภาพ = 30 ,000 x 100 =

50,000 บาท 60

ขายสนค า เป น เง นสดในราคา ของราคาขาย = 50 ,000 = 25,000 บาท

29

2

3. การคำานวณการจายชำาระหน มกราคม กมภาพนธ

มนาคมตนทนสนคาทซอ (60 % ของราคาขาย) 216,000 252,000 360,000บวก สนคาคงเหลอปลายงวด (ขาย 3 เดอนถดไป) 936 ,000

972,000 852,000 1,152,000

1,224,000 1,212,000หก สนคาคงเหลอตนงวด 810 , 000 936 ,000 972,000จำานวนเงนทซอทงสน 342,000 288,000 240,000การจายชำาระหนภายใน 10 วน แรกของเดอนถดไป 370,000 342,000 288,000

4. การคำานวณคาใชจายผนแปร = 10 % ของยอดขาย โดยจะจาย 70 % ในเดอนทเกดขน และ 30 % ในเดอนถดไป

มกราคม กมภาพนธ มนาคมคาใชจายเดอนพฤศจกายน = 80,000 24,000 -

- มกราคม = 36,000 25,200

10,800 - กมภาพนธ = 42,000 -

29,400 12,600 มนาคม = 60,000 - - 42,000

30

218

49,200 40,200 54,600

5. การคำานวณดอกเบยจาย = 0.50 % ตอเดอนของยอดทคางชำาระตนเดอน

มกราคม กมภาพนธ มนาคมดอกเบย = 280,000 x 0.5 % 1,400 - -

= 260,000 x 0.5 % - 1,300 -

= 240,000 x 0.5 % - - 1,200

1,400 1,300 1,200

2.3 งบประมาณงบดล (Balance Sheet Budget)หลงจากกจการจดทำางบตาง ๆ ทเกยวกบการดำาเนนการแลว

สงทกจการจะตองใชประกอบการตดสนใจอกอยางคอ งบทแสดงฐานะการเงนโดยประมาณคองบประมาณงบดล เพอทจะไดทราบฐานะการเงนของกจการโดยประมาณทควรจะเปน และผบรหารจะใชขอมลในการกำาหนดนโยบายทางการเงน เปนการปองกนใหกจการมฐานะการเงนเปนทนาพอใจ หรอจะหาทางแกไขถาฐานะการเงนไมเปนทนาพอใจตวอยาง

จากตวอยางเด ม บรษ ทสงศลป จ ำาก ด มขอมลเก ยวก บสนทรพย หนสนและทน ในวนท 31 มนาคม 25xx เพมเตมดงน

1. เงนสด 31 มนาคม 25xx จำานวน 38,500 บาท2. การขายสนค าจะเก บเง นในไตรมาสทขาย 90 % และ

ไตรมาสถดไป 9 % หนสญ 1 %ของราคาขาย3. ทดน 2,500,000 บาท คดคาเสอมราคา – เคร องจกร ,

อปกรณโรงงานและเครองใชสำานกงาน 10 %

31

219

4. กจการมทนหนสามญ 1,800,000 บาท กำาไรสะสมยกมา 780,840 บาท

บรษทสงศลป จำากดงบประมาณงบดล

สำาหรบงวดไตรมาสท 1 สนสด 31 มนาคม 25xxสนทรพย

สนทรพยหมนเวยนเงนสด 38,500ลกหน (1.1) 414,000หก คาเผอหนสงสยจะสญ 41 ,400

372,600สนคาสำาเรจรปคงเหลอ (1.7)

330,884วตถดบ (1.4) 45 ,000

รวมสนทรพยหมนเวยน786,984สนทรพยถาวร

ทดน 2,500,000เครองจกร (2.1) 1,200,000หก คาเสอมราคาสะสมเครองจกร 30 ,000 1,170,000เครองใชและอปกรณ (2.1) 74,000 หก คาเสอมราคาสะสม – เครองใชอปกรณ 1 ,850 72,150

รวมสนทรพย 4,529,134

32

หนสนและทนภาษเงนไดคางจาย (1.10) 681,903ทนหนสามญ 1,800,000บวก กำาไรสะสม

ยอดยกมา 780,840 บวก กำาไรสทธ (1.10) 1 ,266,391 2,04 7 , 2 31

3,84 7 , 2 31 รวมหนสนและทน 4,529,134

หมายเหต ในการจดทำางบประมาณงบดลจะใชขอมลเดม ตงแตงบท 1.1 ถงงบท 2.1 ดงท แนบไวทายชอบญช ซงในการจดทำางบประมาณงบดลจะตองอาศยขอมลการจดทำา งบประมาณหลกทงหมด

การจดทำางบประมาณสำาหรบกจการทไมเกยวกบการผลตการจดทำางบประมาณสามารถนำามาใชในกจการทกประเภท ไมได

มงเนนเฉพาะกจการทเกยวกบการผลตสนคาเทานน เนองจากการจดทำางบประมาณมจดมงหมายเพอการวางแผน ควบคมและวดผลการดำาเนนงาน เพอนำาไปสเปาหมายและประสทธผลทวางไวทงสน ดงนนการจดทำางบประมาณจงทำาไดทงกจการทมงหวงกำาไรและมไดมงหวงกำาไร

ในการจดทำางบประมาณของกจการแตละประเภทยอมมขอแตกตางกนตามลกษณะ และจดมงหมายของการนำาไปใช ดงนนวธการและประเภทของการจดทำางบประมาณทแตกตางกน สรปไดคอ 7

1. ก า ร จ ด ท ำา ง บ ป ร ะ ม า ณ ส ำา ห ร บ ธ ร ก จ ซ อ ข า ย ส น ค า (Merchandising Firms)

33

220

การจดทำางบประมาณของธรกจซอขายสนคาจะงายและยงยากนอยกวาการจดทำางบประมาณของธรกจททำาการผลตสนคา เพราะการซ อขายสนคาไมมกระบวนการผลต จงไมตองจดท ำางบประมาณการผลต งบประมาณวตถดบ งบประมาณคาแรงงาน และงบประมาณคาใชจายการผลต งบประมาณหลกทธรกจซอขายสนคาจะตองจดทำาประกอบดวย งบประมาณขาย งบประมาณซอสนคา งบประมาณตนทนขาย งบประมาณคาใชจายในการด ำาเนนงาน งบประมาณการลงทน งบประมาณเงนสด งบประมาณกำาไรขาดทน และงบประมาณงบดล โดยการจดทำางบประมาณจะใหความสำาคญตอการบรหารสนคาคงคลง เพราะจะเปนตวชวดถงความสำาเรจในการวางแผนกำาไรและควบคมการดำาเนนงานของธรกจซอขายสนคา

2. การจดท ำางบประมาณส ำาหรบธ รก จบรการ (Service Firms)

ธรกจประเภทขายบรการนบวนจะมบทบาทและความสำาคญมากยงขน และใหความสะดวก สบายกบผบรโภค เชน โรงภาพยนต คลนกแพทย บรษทขนสง ดงนนการวางแผนกำาไรและควบคมการดำาเนนงานของธรกจขายบรการดวยงบประมาณจงอยทการจดทำางบประมาณรายได งบประมาณคาใชจายในการดำาเนนงาน งบประมาณเงนสด งบประมาณการลงทน งบประมาณกำาไรขาดทน และงบประมาณงบดล ซงความสำาเรจในการวางแผนกำาไรและควบคมการดำาเนนงานจงขนอยก บความสามารถในการหารายได และการควบคมคาใชจายใหเปนไปตามงบประมาณ

3. การจดทำางบประมาณสำาหรบหนวยงานทมไดมงหวงผลกำาไร (Not–For– Profit Firms)

การดำาเนนงานของหนวยงานทมไดมงหวงผลกำาไรทเรามกจะพบเสมอโดยทวไปมกจะ เปนลกษณะของมลนธ สมาคม สถาบนการศกษาของรฐ โรงพยาบาลของรฐ เปนตน ซงการดำาเนนงานมกจะอยในร ปของการใหบรการและสวสด การแกบคคลทวไป เน องจาก

34

วตถประสงคในการดำาเนนงานของหนวยเหลานมไดมงหวงผลกำาไร ดงนนการจดทำางบประมาณจงใหความสำาคญทงบประมาณรายจาย และงบประมาณแผนงานทจะดำาเนนงานมากกวาทจะมงเนนทงบประมาณรายได การจดทำางบประมาณจงเปนการจดทำาเพอการวางแผนและควบคมการดำาเนนงานใหเปนไปตามจดมงหมายของแผนงานหรอโครงการทกำาหนด

35

221

ตำาราและหนงสออานประกอบ

กงกนก พทยานคณ และคณะ การบญชตนทน กรงเทพ : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร,

2527, หนา 152 – 160.เพญแข สนทวงศ ณ อยธยา การงบประมาณ กรงเทพ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย,

2533, หนา 152 - 154.อรชร โพธสข และคณะ เอกสารการสอนการบญชตนทนและการบญชเพอการจดการ กรงเทพ :

สำานกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2545, หนา 157 – 210.สมนก เออจระพงษพนธ การบญชตนทน แนวคดและการประยกตเพอการตดสนใจเชงการ

บรหาร กรงเทพ : หจก. สยามเตชนเนอร ซพพลายส, 2539, หนา 201 – 249.สมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทย ศพทบญช กรงเทพ : บรษท พ.เอ. ลฟวง จำากด, 2538, หนา 25.

36

222

แบบทดสอบประเมนผลทายหนวยการเรยนท 7

ใหนกศกษาตอบคำาถามตอไปนมาพอเขาใจ1. งบประมาณมความสำาคญตอการบรหารจดการธรกจอยางไร จงอธบาย2. จงบอกประโยชนของการจดทำางบประมาณมาพอเขาใจ3. ขนตอนในการจดทำางบประมาณ ประกอบดวยอะไรบาง4. ผทมหนาทรบผดชอบในการจดทำางบประมาณของกจการ คอใคร5. งบประมาณหลกหมายถงอะไร ประกอบดวยอะไรบาง6. การคำานวณหาจำานวนวตถด บทตองซ อในแตละงวดสามารถคำานวณไดอยางไร7. จงบอกวธการคำานวณหาจำานวนสนคาทตองผลตในแตละงวด

37

223

38