บทท 4 การผลตและการจดการทางเทคโนโลยของโรงไฟฟาชวมวล

การด าเนนธรกจการผลตกระแสไฟฟาเปนผลมาจากการสงเสรมใหมการลงทนในภาคเอกชนตามแผนพฒนาพลงงานทดแทน 15 ป มเปาหมายเพมสดสวนการใชพลงงานทดแทนใหเปนรอยละ 20 ของการใชพลงงานขนสดทายของประเทศ ภายในป 2565 และภาครฐมนโยบายสนบสนนพลงงานทดแทนทตอเนอง เพอสงเสรมและสนบสนนโรงไฟฟาขนาดเลกทใชชวมวลเปนเชอเพลงทดแทนการน าเขาเชอเพลงจากตางประเทศ โดยไฟฟาทผลตไดสามารถขายใหแกการไฟฟาสวนภมภาคภายใตระเบยบการรบซอไฟฟาจากผผลตเอกชนรายเลกทใชกากหรอเศษวสดเหลอใชทางการเกษตรเปนเชอเพลง ผลของนโยบายนสรางความคาดหวงใหผลงทน พฒนากอสรางโรงไฟฟาชวมวล จ าเปนตองศกษาถงความเปนไปไดโครงการ เชน ทางดานเทคนค เทคโนโลยการผลต และผลกระทบตอสงแวดลอม อนเปนแนวทางส าคใในการด าเนนกจการผลตไฟฟาไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล กระบวนการผลตและการจดการทางเทคโนโลยของโรงไฟฟาชวมวล สามารถอธบายโดยการแบงประเดนส าคใดงน ระยะเรมตนในการศกษาความเปนไปไดและกระบวนการผลตพลงงานไฟฟาของโรงไฟฟาชวมวลทงการน าเขา การผลตและผลทได ระยะทสองการปรบแตงและเชอมประสานทางเทคโนโลยเพอใชในการวเคราะหในบทตอไป 4.1 ความเปนมาและลกษณะการด าเนนกจการของโรงไฟฟาชวมวล โรงไฟฟาชวมวลไดเรมกอตงและศกษาความเปนไปไดในการผลตกระแสไฟฟาจากเชอเพลงชวมวล ตนทนการผลตต าไดพลงงานสะอาดและเปนมตรกบสงแวดลอม มลกษณะและรปแบบของการลงทนจดทะเบยนลกษณะเปนนตบคคล โดยมวตถประสงคในการประกอบธรกจผลตกระแสไฟฟา โดยภาคเอกชนผผลตไฟฟาขนาดเลกมากหรอ Very Small Power Producer (VSPP) ทมก าลงการผลตไฟไมเกน 10 เมกะวตต จดตงเปนโรงงานเพอผลตกระแสไฟฟา เทคโนโลยแกสซฟเคชนระบบ Down Draft Gasifier จ าหนายกระแสไฟฟาทผลตไดใหกบการไฟฟาสวนภมภาคเทานน ทงนเพอเกดความแนชดและลดความเสยงในการเรยกเกบเงนคากระแสไฟฟาตองระบใหชดเจนในการจ าหนายกระแสไฟฟาทผลตไดใหกบหนวยใด

59

เชน การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) หรอ การไฟฟานครหลวง (กฟน.) ดานการสนบสนนการลงทนการประกอบธรกจโรงงานผลตกระแสไฟฟาจากเชอเพลงชวมวล สามารถขอรบการสนบสนนการลงทนจาก คณะกรรมการสงเสรมการลงทนเพราะอยในประเภทธรกจเพอกจการบรการและสาธารณปโภค เปนกจการทใหความส าคใเปนพเศษ ซงไดรบสทธและประโยชนดานภาษอากร ไดแก ยกเวนอากรขาเขาส าหรบเครองจกรไมวาตงอยในเขตใดและยกเวนภาษเงนไดนตบคคลเปนเวลา 8 ป โดยการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยไดท าสรปสาระส าคใไวในระเบยบการรบซอไฟฟาระเบยบการรบซอไฟฟาจากผผลตรายเลก ทใชกากหรอเศษวสดเหลอใชเปนเชอเพลงของโรงไฟฟาเอกชน โดยสรปขนตอนการปฏบตการกอนสรางโรงไฟฟาชวมวลไดดงน 1. ขนตอนการส ารวจและศกษารายละเอยดโครงการ ไดแก 1.1 แหลงทต งโรงไฟฟาชวมวล เปนการศกษาคดเลอกสถานทต งโครงการ โดยทวไปควรอยใกลแหลงชวมวลและมจดเชอมโยงเขาระบบไฟฟาหรอการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) สถานทควรตงอยหางจากชมชน เพอลดกระทบระหวางการกอสรางและด าเนนการ ขนาดพนททตองการ และการจดผงพนทโครงการ 1.2 ปรมาณชวมวลเพอผลตพลงงานไฟฟามความส าคใมากตอการผลตไฟฟา ควรศกษาอยางละเอยด มปรมาณเพยงพอในชวงเวลาด าเนนการ รวมถงราคาและคาขนสงของชวมวลทสงมาจากแหลงตางๆ 1.3 การวางแผนการบรหารจดการ ควรศกษาระเบยบการรบซอไฟฟา หลกเกณฑและเงอนไขการพจารณาการรบซอไฟฟา อตราการรบซอไฟฟา ก าหนดแหลงทมา วธการรวบรวม ราคา และปรมาณชวมวลทแนนอน ตลอดจนวธการขนสง 1.4 การออกแบบเทคโนโลยทเหมาะสมกบแหลงชวมวล ควรมการศกษาก าลงการผลตทเหมาะสม ระบบการผลตไฟฟา การใชเครองจกรและอปกรณททนสมยและมประสทธภาพ ขอก าหนดเบองตนของอปกรณ จนถงระบบสงไฟฟาถงจดเชอมโยงเขาระบบไฟฟา 1.5 ผลกระทบสงแวดลอม ควรมการศกษาและวางแผนจดการของเสยทไดจากกระบวนการผลตไฟฟา ดงน 1. การศกษาทางดานแหลงน า ระบบผลตมการใชน าจากแหลงใดในโครงการและมปรมาณทเพยงพอในการผลต ตลอดจนวธการใชในการปรบปรงคณภาพน าดบเพอใชในการผลต 2. การก าจดน าเสยทเกดขน ตองถกบ าบดโดยวธทเหมาะสมและแนวทางการระบายออกจากโรงไฟฟาชวมวล

60

3. การก าจดขเถา วธการเคลอนยาย เกบ และก าจดจากบรเวณโครงการ โดยไมมผลกระทบตอสงแวดลอม 4. มวลสารทปลอยออก เนองจากโรงไฟฟาถอเปนโรงงานชนดหนง (ประเภท 3) มวลสารจากโรงไฟฟาชวมวลสวนใหใประกอบดวย ฝ นละอองและไนโตรเจนออกไซด ตองถกควบคมใหอยในเกณฑมาตรฐานก าหนด 5. น ามนดน ของเสยจากกระบวนการเผาไหม ทตองมการก าจดหรอน าไปใชประโยชนทถกตอง เพอไมใหเกดผลกระทบตอการเกดของพชทอาศยและสงมชวตอนทอย 6. ไอรอน เกดจากการแผรงสของกระบวนการผลต ตองมการควบคมอณหภมกอนปลอยออกสบรรยากาศ 2. การปฏบตดานการมสวนรวมของชมชนและสงแวดลอม เปนกระบวนการรบฟงความคดเหนของชมชนตามขอบงคบของส านกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม (สผ.) หากก าลงการผลตทมสใใาซอขายไมเกน 90 เมกะวตต หรอผผลตไฟฟารายเลก (SPP) ตองท าประชาพจารณกอนและท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ส าหรบผประกอบกจการผลตไฟฟาขนาดเลกมาก สใใาซอขายต ากวา 10 เมกะวตต ตองมการรบฟงความคดเหนดานผลกระทบตอสงแวดลอมและการยอมรบของประชาชนในทองถนรวมทงผลประโยชนเกดตอเนองของโครงการ มการใชหลกการปฏบต (Code of Practice: CoP) เปนมาตรการปองกนและแกไขผลกระทบสงแวดลอม และมาตรการตดตามตรวจสอบผลกระทบสงแวดลอมใหเปนมาตรฐานเดยวกน ผ ขอรบในอนใาตผลตไฟฟาตองด าเนนการตรวจสอบดานสงแวดลอม (Environmental Checklist) พรอมเอกสารและหลกฐาน ประกอบการยนค าขอรบใบอนใาตผลตไฟฟา (ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน, 2555) ในกรณโรงไฟฟาชวมวล อ าเภอเวยงแกน จงหวดเชยงราย ด าเนนการท าประชาคมในชมชนเพอรบฟงความคดเหนและการยอมรบ รวมถงผลประโยชนทเกดขนจากโครงการ ประกอบการขอรบใบอนใาตการประกอบกจการพลงงานกอนทมการน าหลกปฏบต CoP มาใชในปจจบน 3. ขนตอนการขออนญาต เปนขนตอนทตองผานการพจารณาขนตอนทงหมดกอนทยนขอใบอนใาตประกอบกจการพลงงานใหคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.) เพออนมตเหนชอบในการออกใบอนใาตประกอบกจการ โดยมหนวยงานภาครฐเกยวกบกฎหมายระเบยบขอบงคบ ไดแก

61

3.1 ส านกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม (สผ.) เกยวของกบการจดรบฟงความ คดเหน 3.2 การไฟฟาสวนภมภาค เกยวของกบสใใา/ขอตกลงตอบรบซอขายไฟฟา (กรณขออนใาตประกอบกจการไฟฟา) 3.3 องคการบรหารสวนต าบล/เทศบาลต าบลหรอเขตเกยวของกบการขออนใาต กอสราง 3.4 กรมโรงงานอตสาหกรรม เกยวของกบการขออนใาตกจการโรงงาน (รง.4) 3.5 การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย (กนอ.) เกยวของใบอนใาตขอใชพนท/ ปลกสรางอาคารกรณโรงงานอยในพนทนคมอตสาหกรรม 3.6 ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) ธนาคารพาณชย เปนตน เกยวของกบเงนทนลงทนและมาตรการจงใจเพอเปนแรงสนบสนนกจการ พลงงานทดแทน

ภาพ 4.1 ขนตอนการขอใบอนใาตประกอบกจการและยนกเงน ทมา: ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน, 2555.

กฎหมายระเบยบขอบงคบ

ส านกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม (สผ.)

การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.)

การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย (กนอ.)

องคการบรหารสวนต าบล/เทศบาลต าบล หรอเขต

มาตรการจงใจทางดานการเงน

ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) ,ธนาคารพาณชย ฯลฯ

การวางแผนธรกจ

- การออกแบบสงปลกสราง

- การออกแบบเทคโนโลย/เทคนค

- ผปฏบตการโรงไฟฟาหรอบรษททปรกษา

ศกษาศกยภาพแหลงทตง

- ดานพนท (ทตง ,การขนสง)

- ดานแหลงวตถดบ

- ดานชมชนกบเจาหนาททองถน

ผประกอบการกจการพลงงาน

62

ส าหรบเงอนไขการรบซอไฟฟาทส าคใคอ การไฟฟาสวนภมภาคเปนผรบซอแตผเดยว ผผลตตองไดรบอนใาตหรอมหนงสอรบรองการอนใาตใหกอสรางโรงงาน ตดตงเครองก าเนดไฟฟาหรอผลตและจ าหนายไฟฟาจากหนวยงานทเกยวของ น ามาแสดงหลงท าสใใาซอ-ขาย และกอนเรมจ าหนาย นอกจากนจดเชอมโยงไฟฟาของโรงไฟฟาชวมวลเขาระบบของการไฟฟานน ตองทราบก าลงไฟฟาสงสดทสามารถขายไดเชน หากจายไฟฟาเขาสายสง 22 กโลโวลต สามารถขายไฟฟาไดสงสด 8 เมกะวตต จายไฟฟาเขาสายสง 33 กโลโวลต สามารถขายไฟฟาไดสงสด 10 เมกะวตต จายไฟฟาเขาสถานไฟฟายอย สามารถขายไฟฟาไดมากกวา 10 เมกะวตต เงอนไขตางๆ เหลานตองมการวางแผนกอนการยนขอใบอนใาตประกอบกจการและยนกเงนจากธนาคาร โครงการดงกลาวตองผานขนตอนการพจารณาทงหมดกอน เมอไดรบการอนใาตประกอบกจการพลงงานจากคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานจงสามารถเขาสขนตอนการขออนใาตกอสรางและขนตอนการน าเขาเครองจกรตอไป 4. ขนตอนการน าเขาเครองจกร ควรมวางแผนและออกแบบความเหมาะสมของโครงการดานเทคนคและวศวกรรมผทมประสบการณและเชยวชาใเฉพาะกอนจงขออนใาตน าเขาอปกรณ-เครองจกรจากหนวยงานทเกยวของ ขนตอนนตองผานการอนใาตประกอบกจการพลงงานกอน อกทงไดรบสทธประโยชนดานภาษอากรยกเวนอากรขาเขาส าหรบเครองจกร 5. เรมการกอสราง การขอใบอนใาตประกอบกจการพลงงานซงมขนตอนทยงยาก สลบซบซอนและใชเวลามากกวาธรกจอนโดยเฉลยประมาณ 8-9 เดอน อกทงความส าคใของชมชนและเจาหนาททองถนกเปนปจจยทท าใหเกดสรางโรงไฟฟาไดหรอไม หากผานขนตอนนกสามารถด าเนนธรกจกจการพลงงานไดและเมอไดใบอนใาตประกอบกจการพลงงานของโรงงานขนตอไปคอการกอสรางโรงไฟฟาชวมวล 4.2 การศกษาความเปนไปไดของโครงการ การศกษาความเปนไปไดของโครงการชวยใหทราบและเขาใจถงสภาพพนทจรงกอนลงมอปฏบต ดงนนทางบรษทไดด าเนนการศกษาความเปนไปไดทางดานแหลงทตงโรงไฟฟาชวมวลและปรมาณซงขาวโพด ดงน 4.2.1 การศกษาความเปนไปไดทางดานสงคมและเศรษฐกจ 1. การศกษาความเปนไปไดดานศกยภาพชวมวลในพนท สภาพพนทต งโครงการโรงไฟฟาชวมวล ต งอยบานแจมปอง หมท 5 ต.หลายงาว อ.เวยงแกน จ.เชยงราย มระยะหางจากหมบานประมาณ 1 กโลเมตร พนทโดยรอบตดตอสถานท ดงน

63

ดานทศเหนอ ตดล าน าโขง และพนทเกษตรกรรมไดแก ขาวโพดเลยง สตว ดานทศใต ตดถนนสายหลก เวยงแกน เชยงของและพนทเกษตรกรรม ไดแก ขาวโพดเลยงสตว ดานทศตะวนออก ตดพนทเกษตรกรรมไดแก ขาวโพดเลยงสตว และหาง จากหมบานหวยเอยน ประมาณ 3 กโลเมตร ดานทศตะวนตก ตดพนทเกษตรกรรมไดแก ขาวโพดเลยงสตว และหาง จากหมบานแจมปอง ประมาณ 1 กโลเมตร

64

ภาพ 4.2 โรงไฟฟาชวมวล อ าเภอเวยงแกน จงหวดเชยงราย ทมา: แผนทมาตราสวน 1:50,000 กรมแผนททหาร การศกษาความเปนไปไดของโครงการผประกอบการตองค านงถงความเปนไปไดในการก าหนดขอบเขตการรบซอชวมวลทแนนอนเพอความสะดวกและคาขนสงใหอยในตนทนทก าหนด โดยไดก าหนดรศมการรบซอชวมวล 20 กโลเมตร ท าใหครอบคลม 2 อ าเภอดงน อ าเภอเวยงแกน ไดแก ต าบลหลายงาว ต าบลมวงยาย ต าบลทาขาม ต าบลปอ อ าเภอเชยงของ ไดแก ต าบลศรดอนไชย ต าบลสถาน ต าบลเวยง ต าบลหวยขอ ต าบลครง

65

โรงไฟฟาชวมวลไดเลอกใชซงขาวโพดเปนหลกเนองจากเกษตรกรสวนใหใมการปลกขาวโพดเลยงสตวเปนจ านวนมาก และสามารถปลกไดปละ 1-2 ครง ท าใหมปรมาณซงขาวโพดจ านวนมาก

ภาพ 4.3 เสนทางคมนาคมเชอมตอโรงไฟฟาชวมวล อ าเภอเวยงแกน จงหวดเชยงราย ทมา: การทองเทยวประเทศไทย, 2554. 2. ปรมาณซงขาวโพด การศกษาความเปนไปไดในการจดหาชวมวล มความสมพนธกบตนทนการผลตในทางทฤษฎการตงโรงไฟฟาเพอผลตไฟฟาขายเขาระบบควรมขนาดใหใเพราะตนทนคากอสรางตอหนวยและคาบ ารงดแลรกษาถกลง แตควรก าหนดแหลงทมา วธการรวบรวม ราคา และปรมาณชวมวลทแนนอน ตลอดจนวธการขนสงจากแหลงผลตไปโรงไฟฟาชวมวล

66

ส าหรบโรงไฟฟาชวมวลมก าลงการผลตขนาดเลกมขดจ ากดดานการจดหาเชอเพลง หากมก าลงการผลตสงตองใชเชอเพลงมากขน เสยคาใชจายในการจดหาและรวบรวมชวมวลทอยไกลขน คาขนสงกเพมขนตามไปดวย ดงนนการก าหนดสถานทกอสรางซงควรอยใกลกบแหลงชวมวลเพอเกดความประหยดคาขนสงและควรอยหางจากชมชนพอสมควรเพอหลกเลยงผลกระทบตางๆ ทอาจเกดขนจากการกอสรางและการด าเนนงาน โรงไฟฟาชวมวลไดคาดการณปรมาณซงขาวโพด 2 อ าเภอ คอ อ าเภอเวยงแกนและอ าเภอเชยงของ มปรมาณซงขาวโพด 20,000-30,000 ตนตอป สามารถผลตกระแสไฟฟาไดประมาณ 1–1.5 เมกะวตตตอวน สามารถตรวจสอบปรมาณทตองการใชตอขนาดก าลงการผลตนนๆ เพยงพอหรอไม เพอเปนการปองกนความเสยงในการรวบรวมซงขาวโพด โดยโรงไฟฟาชวมวลไดเลอกใชซงขาวโพดเพยงรอยละ 10 ของปรมาณซงขาวโพด 2 อ าเภอ ปรมาณการใชซงขาวโพดเพอผลตพลงงานไฟฟาทมก าลงการผลต 150-165 กโลวตต ใชปรมาณซงขาวโพดเพยง 1,800-2,000 ตนตอป หากเทยบกบปรมาณการผลตขาวโพดเลยงสตวเฉพาะอ าเภอเวยงแกนแลวพบวา ปรมาณซงขาวโพดในพนทมปรมาณเพยงพอตอการผลตของโรงไฟฟาชวมวลทงป ตาราง 4.1 ปรมาณการใชชวมวลและก าลงการผลตไมเกน 1 เมกะวตต

ขนาดโรงไฟฟา (kW)

ปรมาณการใชเชอเพลง (ตน)

อตราการผลตกระแสไฟฟา (kW)

ปรมาณการใชในตอครวเรอน

พนทเพาะปลกตอไร

ตอวน ตอป ตอวน ตอป 150 5.4 1,782 3,600 1,188,000 300 225 200 7.2 2,376 4,800 1,584,000 400 300 300 10.8 3,564 7,200 2,376,000 600 450 450 16.2 5,346 10,800 3,564,000 900 750 700 25.2 8,316 16,800 5,544,000 1,400 1,050

ทมา: บรษท ซพรม รนวเอเบล เอนเนอรย จ ากด, 2553. 3. แหลงน า น าเปนปจจยส าคใในกระบวนการทางการผลตและทางเทคนคในกระบวนการก าจดของเสย การศกษาความเปนไปไดของโครงการควรศกษาแหลงน าควบคกบการศกษาลกษณะท าเลทตงโรงไฟฟา มปรมาณเพยงพอส าหรบโครงการหรอไม แหลงน าไดมาจากทไหน เชน แหลงน าผวดน จากแมน า ล าคลอง หรอจากแหลงน าใตดน ตลอดจนวธการทใชในการ

67

ปรบปรงคณภาพน าดบเพอใชในการผลต จากการศกษาความเปนไปได พบวามปรมาณน าเพยงพอทใชในกระบวนการผลตไดตลอดทงป โดยมแหลงน าผวดนทส าคใ ไดแก แมน าโขงดานทศเหนอหรอทางดานหลงโรงไฟฟาชวมวลและล าหวยขนาดเลกไหลผานไมไกลจากทตงโรงไฟฟาชวมวล ลกษณะการใชน าของโรงไฟฟาชวมวล พบวา โรงไฟฟาชวมวลไดขดบอน าและใชปมน าสบน าไปยงบอพกกอนเขาเครองกรองน าเพอเปนการกรองเอาตะกอนตางๆ ออกไปกอนน าไปใชในกระบวนการผลตและลดอณหภมดวยหอน าเยนใชในการระบายความรอนหรอทเรยกวา “น าหลอเยน” ปรมาณน าทใช 50 ลกบาศกเมตรตอครงและมระยะเวลาการผลดเปลยนน าแตละครง 60 วน นอกจากนในการศกษาความเปนไปไดดานพนทตงมการศกษาจดเชอมโยงเขาระบบไฟฟาหรอการไฟฟาสวนภมภาค ตามเงอนไขการรบซอไฟฟาหากมระยะทางทไกลท าใหมตนทนในการเดนสายสงเพมมากขนอก 4.2.2 การศกษาความเปนไปไดทางดานเทคโนโลย การศกษาความเปนไปไดของโครงการดานเทคโนโลยการผลต เรมตนจากโรงไฟฟาชวมวลมความสนใจลงทนธรกจทางดานพลงงานทดแทน มผลตอบแทนทด ความย งยน ความเสยงต าและนาจะเปนธรกจทไดรบความสนใจอยางกวางขวางในอนาคต แตธรกจพลงงานทดแทนนนมหลากหลายประเภทอาทเชน การผลตพลงงานจากแสงอาทตย ลม น า กาซชวภาพ ชวมวล และอนๆ จงไดด าเนนการศกษาขอมลเพอเปรยบเทยบขอดและขอดอยของแตละระบบแลวและไดขอสรปตดสนใจลงทนทางดานการผลตพลงงานไฟฟาจากชวมวลเพราะประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรมมปรมาณของเหลอใชทางการเกษตรปละหลายสบลานตนและพรอมน ามาใชเปนเชอเพลงได หากในอนาคตเศษเชอเพลงชวมวลมราคาสงขนกสามารถปลกพชพลงงานประเภทตางๆ ขนมาใชทดแทนได ดงนนการพฒนาโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลกกมความนาสนใจในทางธรกจเพราะมขอดคอ มความเสยงเรองเชอเพลงนอย เงนลงทนต า และเทคโนโลยทใชไมมปใหากบสงแวดลอม ในป พ.ศ. 2546 ผบรหารของบรษทฯ จงไดขอความรวมมอไปยงมหาวทยาลยตางๆ ในประเทศไทยหลายแหงเพอขอความรและความรวมมอในการพฒนาระบบการผลตพลงงานจากชวมวลโดยใชเทคโนโลยแกสซฟเคชน หลงจากไดรบขอมลตางๆ จากอาจารยผทรงคณวฒจากมหาวทยาลยตางๆ พบวาการผลตพลงงานจากชวมวลดวยเทคโนโลยแกสซฟเคชนนนยงอยในระดบการทดลองทงสน ยงไมมการน ามาใชในเชงธรกจและยงไมมโรงไฟฟาชวมวลใดในประเทศไทยทใชเทคโนโลยนในการผลตกระแสไฟฟา จงไดเดนทางไปยงประเทศจนและอนเดยเพอศกษาดงานและในทสดกไดซอเทคโนโลยผลตไฟฟาจากประเทศจนและอนเดยเพอทดสอบการผลตไฟฟา แตปรากฏวาเทคโนโลยผลตไฟฟาทซอมาจากประเทศทงสองนนสามารถเดนเครองและผลต

68

ไฟฟาไดแตยงขาดเสถยรภาพในการผลตและพบปใหาการปลดปลอยของเสยทมผลตอสงแวดลอม ดงนนผบรหารของบรษทฯและวศวกรไดเดนทางไปในหลายประเทศในทวปยโรปเพอศกษาดงานและใหไดเทคโนโลยทมประสทธภาพมาใชในการผลตไฟฟา โดยไดรบความรวมมอสถาบนการศกษาแหงหนงในประเทศเยอรมนเปนผถายทอดความร ประสบการณทางเทคโนโลยตางๆ ใหกบทมงานวศวกรของบรษท ตลอดจนเขารบการฝกอบรมรวมเปนระยะเวลานานกวา 3 เดอน หลงจากการทดสอบประสทธภาพและเสถยรภาพในการผลตของระบบทไดเรยนรและออกแบบไวแลว จงไดน าเอาเทคโนโลยมาผลตขนในประเทศไทย โดยขอกลาวเทคนคการปรบแตงทางเทคโนโลยในหวขอถดไป โดยทวไประบบแกสซฟเคชนเพอผลตพลงงานมสวนประกอบดงน สวนท 1 คอ เครองปฏกรณแกสซฟเคชน (Gasifier) ซงเปนสวนทผลตแกสเชอเพลงเพอปอนเปนเชอเพลงสสวนท 2 สวนท 2 คอ ระบบผลตพลงงาน (Power Generation System) โดยแกสเชอเพลงทเขาสกระบวนการผลตพลงงานตองมการบ าบดเสยกอนเพอไมกอใหเกดความเสยหายตอสวนอนของระบบผลตพลงงาน และ สวนท 3 คอ สวนควบคมมลพษ (Pollutant Control Unit)

ภาพ 4.4 กระบวนการผลตพลงงาน

ทมา: มลนธพลงงานเพอสงแวดลอม, 2549

เครองปฏกรณแกสซฟเคชน

ระบบผลตพลงงานไฟฟา การควบคมมลพษ

ชวมวล

ของเสย

พลงงานไฟฟา

69

สวนท 1 เครองปฏกรณแกสซฟเคชน โรงไฟฟาชวมวลไดน าเอาเทคโนโลยแกสซฟเคชนใชในกระบวนการผลตไดกาซเชอเพลง ในการศกษาดานเทคโนโลยการผลตเชอเพลงใหเหมาะสมกบก าลงการผลตขนาดเลกไมเกน 1 เมกะวตต แกสซฟเคชนอาศยกระบวนการทางเคมทท าใหองคประกอบไฮโดรคารบอนทมอยในชวมวล เปลยนไปเปนกาซคารบอนมอนนอกไซด ไฮโดรเจนและมเทน เรยกวา แกสสงเคราะห (Synthesis Gas) สภาวะทท าใหเกดแกสดงกลาวเกดจากการเผาไหมไมสมบรณ คอ เปนสภาวะทมการจ ากดปรมาณอากาศหรอแกสออกซเจนเพราะหากมแกสออกซเจนเพยงพอหรอมากเกนพอกลายเปนกระบวนการเผาไหมทสมบรณและมการปลดปลอยแกสคารบอนไดออกไซด ไอน าออกมาซงไมตดไฟ สามารถน าไปใชในการผลตพลงงานไดหลากหลายไมวาเปน การผลตพลงงานความรอนโดยการเผาไหมโดยตรงในหองเผาไหมหรอแมกระทงน าไปใชกบเครองยนตเผาไหมภายในการผลตไฟฟา (Engine Generator Set) การผลตแกสเพอใชในกระบวนการทางความรอนแบงได 3 ประเภท 1. แบบคอลมน (Fixed bed Gasifier) เชอเพลงภายในระบบแกสซฟเคชน มตวรองรบเชน ตะแกรง จงเปรยบเสมอนอยกบทตลอดเวลา ขนาดก าลงการผลตไมเกน 10 เมกะวตต เมอเปรยบเทยบการไหลของแกสหรออากาศ Fixed Bed Gasifier แบงตามทศทางการไหลของอากาศเมอเปรยบเทยบกบการไหลของเชอเพลงได 3 ชนด คอ 1.1 แบบอากาศไหลขน (Updraft Gasifier) อากาศถกปอนเขาทางดานลางไหลขนดานบนในขณะทเชอเพลงเคลอนทลงดานลางลกษณะสวนทางกน 1.2 แบบอากาศไหลลง (Downdraft Gasifier) อากาศไหลลงทศทางเดยวกบการไหลเลอนของเชอเพลงจงอาจเรยกวา Co-current Gasifier เตาชนดน มจดประสงคใหผลตภณฑจาก Pyrolysis Zone ไหลผาน Combustion Zone ซงมอณหภมสงท าใหเกดการแตกตวเปนแกสกอนไหลออกจากเตาผลตแกส 1.3 แบบอากาศไหลขวาง (Crossdraft Gasifier) เปนระบบทอากาศไหลขวางกบทศทางของการไหลเลอนของเชอเพลง 2. แบบ Fluidized bed Gasifier รปแบบมความเหมาะสมกบเชอเพลงบางชนด เชน เชอเพลงมขนาดเลกโดยธรรมชาต มความหนาแนนต า ปรมาณของเถาสงและอณหภมการหลอมเหลวของเถาต า แบงเปน 2 รปแบบ คอ การเผาไหมเชอเพลงโดยตรงและการเผาไหมในหองเผาไหมส ารอง ขนาดก าลงการผลตไมเกน 100 เมกะวตต 3. แบบ Entrained Bed Gasifier หรออาจเรยกวา Moving Bed Gasifier เปนระบบทมประสทธภาพการถายเทความรอนสง การท างานในการถายเทความรอนคลาย Fluidized Bed

70

Gasifier และมประสทธภาพสงในการท าปฏกรยาระหวางของแขงกบแกส ลกษณะเชอเพลงทเหมาะสมเชน ผงถานหนและชวมวลทมขนาดเลกๆ ขนาดก าลงการผลตมากกวา 100 เมกะวตต แตละระบบมขอดและขอเสยแตกตางกนไป ตามลกษณะของการใชประโยชน ในกรณทใชวตถดบมขนาดใหใและมความชนสงเตาผลตกาซเชอเพลงแบบคอลมนมความเหมาะสมมากกวา ไมซบซอนและยงสามารถน าพลงงานทไดรบไปใชประโยชนไดหลายรปแบบ ดานโรงไฟฟาชวมวลไดเลอกใชรปแบบและเทคโนโลยใหเหมาะสมกบแหลงชวมวลและปรมาณชวมวลในพนท โดยโรงไฟฟาชวมวลเลอกใชแบบคอลมนในก าลงการผลตท 150 กโลวตต เหมาะสมกบแบบอากาศไหลลง การผลตเชอเพลงแบบอากาศไหลลงสามารถแกปใหาการปนเปอนน ามนดนไดเปนอยางดและมความเหมาะสมในการน าไปใชเปนเชอเพลงรวมของเครองยนตเพอผลตกระแสไฟฟาหรอแมกระทงน ามาใชในการอบแหงผลผลตทางการเกษตร กลาวโดยสรปเตาเผาแบบอากาศไหลลง มขอด คอ ดานปรมาณฝ นละอองและน ามนดนนอย และมขอเสย คอ ดานขอจ ากดขนาดชวมวล ความชนและการปรบแตงเครองจกรและอปกรณเตาเผา หากเปรยบเทยบระหวางการท างานของเทคโนโลยแกสซฟเคชนกบเทคโนโลยหมอไอน า (Boiler) โดยระบบหมอไอน าเปนการเผาไหมโดยตรง พลงงานทถกเกบสะสมอยในชวมวลถกเปลยนเปนพลงงานความรอนภายในหมอน า ซงปรมาณคาความรอนทไดขนอยกบชนดของชวมวลพลงงานความรอนทไดน าไปตมน าใหกลายเปนไอน าใชไอน าหมนกงหนและเครองก าเนดไฟฟาเพอผลตกระแสไฟฟาตอไป ตางจากระบบแกสซฟเคชนซงเปนกระบวนการเคมความรอน (Thermochemical Conversion) เปนกระบวนการเผาไหมไมสมบรณเพอผลตกระแสไฟฟา ส าหรบดานความปลอดภย ระบบหมอไอน ามความเสยงสง นอกจากเรองผลกระทบตอสงแวดลอม เทคโนโลยประเภทนอาศยแรงดนจากไอน าไปหมนกงหนปรมาณความดนแกสสงมากเสยงตอการระเบดและยงสใเสยน าในกระบวนการเผาไหมอกดวย ส าหรบดานการลงทนเทคโนโลยหมอไอน าใชเงนทนสงเหมาะกบขนาดก าลงการผลตใหใ ใชเชอเพลงปรมาณมากอกทงยงตองค านงถงคาความรอนและเทคโนโลยหมอไอน าใชไมสามารถใชกบเชอเพลงไดทกชนด แตเตาเผาชนดเทคโนโลยแกสซฟเคชนเหมาะกบขนาดก าลงการผลตเลกๆ ลงทนไมสงมาก ไมค านงถงคาความรอนของเชอเพลง ลดปใหาเรองเชอเพลงขาดแคลน สวนท 2 ระบบผลตพลงงาน แกสเชอเพลงทไดจากกระบวนการแกสซฟเคชนสามารถน ามาผลตพลงงานไฟฟาไดหลายแนวทางดงน 1. การผลตพลงงานไฟฟาจากไอน าโดยผานกงหนไอน า 2. การผลตพลงงานไฟฟาโดยการเผาเพอเดนกงหนแกส

71

3. การผลตพลงงานไฟฟาโดยใชแกสเชอเพลงในการเดนเครองยนตสนดาป ภายในหรอเครองยนตดเซล โรงไฟฟาชวมวลเลอกใชการผลตพลงงานไฟฟาโดยการใชแกสเชอเพลงในการเดนเครองยนตสนดาปภายในหรอเครองยนตดเซล โดยมหลกการท างานกลาวคอ แกสเชอเพลงถกสงจากเครองปฏกรณแกสซฟเคชนถกท าความสะอาดเพอก าจดสงปนเปอนทอาจเปนอนตรายตอสวนตางๆ ของเครองยนตโดยเฉพาะสวนทเปนโลหะเกดการสกหรอจากการกดกรอน หลงจากนนพลงงานกลถกเปลยนเปนพลงงานไฟฟาตอไป ซงเครองยนตตองท าการดดแปลงใหเหมาะสมกบการใชกบแกสเชอเพลง ดงนนเครองยนตดเซลอาจใชเชอเพลงเปนแกสเชอเพลงหรอใชเปนแกสเชอเพลงรวมกบน ามนดเซล สวนท 3 การควบคมมลพษ กระบวนการแกสซฟเคชนทใชทงระบบขนาดเลกหรอขนาดใหใการออกแบบระบบท าความสะอาดและลดอณหภมกาซเชอเพลงการน าไปใชกบเครองยนตดเซล จ าเปนตองสะอาดไมมฝ นละอองจ าเปนตองออกแบบถงลมหมนทดกอนภาคฝ นละอองขนาดใหใออกกอน โดยท าการลดอณหภมดวยน าเพอปองกนการจดระเบดของเครองยนตและสามารถดกฝ นละอองทมอนภาคขนาดเลก เนองจากกาซชวมวลทผลตไดมฝ น เขมา และน ามนดนตดปนมาก ฝ นของกาซชวมวลเปนพวกเถาโซเดยมคารบอเนต เถาโปตสเซยมคารบอเนต เมอน ามาใชกบเครองยนตสนดาปภายใน เกดการอดตนและกดกรอน ดงนนเพอยดอายการใชงานของเครองยนต จงตองตดตงระบบท าความสะอาดกาซดวย ในการจดการสงแวดลอมดานอตสาหกรรมไดแบงการควบคมดานตางๆ ดงน 1. การควบคมคณภาพอากาศ มความส าคใทตองมการควบคมปรมาณการแพรกระจายของอนภาคฝ นในอากาศไมใหมผลกระทบตอสขภาพของมนษยและสงแวดลอมหรอมผลกระทบนอยทสด การควบคมปรมาณการแพรกระจายของอนภาคฝ นสามารถท าไดหลายวธการ เชน หองตกตะกอน ไซโคลน หองถงกรองฝ น เครองตกตะกอนเชงไฟฟาสถต เปนตน โดยทวไปประกอบไปดวย 1.1 ไซโคลน (Cyclones) เครองแยกอนภาคฝ นออกจากกาซ เปนเครองแยกสารปนเปอนทมบทบาทมากตอระบบระบายอากาศเฉพาะจด โดยเฉพาะอยางยงกบสารปนเปอนทมลกษณะเปนฝ น การแยกฝ นออกจากอากาศของไซโคลนอาศยหลกการของแรงเหวยงหนศนยกลาง 1.2 ถงกรองฝ น (Filter Bag) เปนถงกรองฝ นอาศยกลไกของการกรองโดยอากาศปนเปอนรวมทงฝ นไหลผานผากรองซงอาจท าจากผาหรอวสดสงเคราะห วสดทน ามาใชตองมความละเอยดมากพอทยอมใหเฉพาะอากาศเทานนทไหลผานผากรองไปได

72

1.3 เครองดกจบหรอสครบเบอร (Scrubbers) ใชในการก าจดมลพษในอากาศใหไดตามมาตรฐานกอนปลดปลอยสธรรมชาต เครองสครบเบอรสามารถก าจดอนภาคฝ นและกาซมลพษจากการปลดปลอยของโรงงาน สวนมากใชน าในการก าจดมลพษและสามารถพฒนาเครองฉดพนสารเคมผงแหงหรอสารกงเหลวเพอเขาท าปฏกรยากบกาซไอเสยสกปรก ดงนนเครองสครบเบอรนบเปนเครองมอขนตนส าหรบควบคมมลพษทางอากาศทปลดปลอยออกมาโดยเฉพาะอยางยงไอกรดทอยกาซไอเสย 2. การบ าบดน าเสย โดยทวไประบบท าความเยนของโรงไฟฟาเปนระบบปดประกอบดวยเครองควบแนนและหอหลอเยน เครองควบแนนท าหนาทควบแนนไอน าทผานออกมาจากกงหนไอน า โดยการแลกเปลยนความรอน น าหลอเยนทผานเครองควบแนนแลว ซงมอณหภมสงขนจงถกสงไประบายความรอนทระบบหอหลอเยน ซงน าหลอเยนสวนนน ากลบมาใชใหม น าสวนหนงระเหยไปในอากาศท าใหความเขมขนของสารตางๆรวมทงความขนในน าหลอเยนเพมขน จงจ าเปนตองระบายน าสวนหนงทง และตองน าน าจ านวนใหมเตมเขามา โรงงานผลตกระแสไฟฟาดวยเชอเพลงชวมวลโดยใชเทคโนโลยแกสซฟเคชนทโรงไฟฟาชวมวล ต าบลหลายงาว อ าเภอเวยงแกน จงหวดเชยงราย เ รมด าเนนกจการผลตกระแสไฟฟาดวยเชอเพลงชวมวล เปดด าเนนธรกจพลงงาน 29 เมษายน 2550 เปนโรงไฟฟาขนาดเลกแหงแรกและเปนโรงไฟฟาชวมวลตนแบบ โดย บรษทซพรม รนวเอเบล เอนเนอรย จ ากด และใชชอเรยกอกอยางหนงวา โรงไฟฟาชมชน ตงอย ต าบลหลายงาว อ าเภอเวยงแกน จงหวดเชยงราย มก าลงการผลต 150 กโลวตต ใชเชอเพลงชวมวล ไดแก ซงขาวโพดและเศษไม ไดน าเอาเทคโนโลยแกสซฟเคชนใชในกระบวนการผลตไดกาซเชอเพลงทสะอาดทใหประสทธภาพสงและไมมผลกระทบตอสงแวดลอมตอมาในป พ.ศ. 2551 ไดท าสใใาซอขายไฟฟาและจ าหนายกระแสไฟฟาทผลตจากโรงไฟฟาชมชนเขาระบบจ าหนายของการไฟฟาสวนภมภาค ทางบรษทเอกชนคาดหวงวาในการด าเนนธรกจโรงไฟฟาชมชนทมขนาดเลกท าใหมการจางงานและเกดการมสวนรวมระหวางชมชน องคการบรหารสวนทองถนและเกษตรกรสามารถไดรบประโยชนจากการขายชวมวลกบโรงไฟฟาชมชนเพอรวมกนท าประโยชน 4.3 กระบวนการผลตพลงงานไฟฟา การด าเนนกจการผลตไฟฟาของโรงไฟฟาชวมวล สามารถแบงขนตอนภายในโรงไฟฟาแยกเปน 3 ขนตอน ไดแก การจดการดานวตถดบ การผลตพลงงานและผลผลต ในดานการจดการดานวตถดบเปนการบรหารงานภายในเกยวของกบ การรบซอและการจดการวตถดบ กลาวไดวาเปนกระบวนการทเกยวของกบกระบวนการน าเขา (Input) เนองจากชวมวลเปนวตถดบ

73

หลกทใชในการเผาเพอผลตพลงงาน ดงนนจงตองมการรวบรวมชวมวลทน ามาใชไดจากพนททมเศษวสดเหลอใชทางการเกษตร เชน เศษไม ซงขาวโพด แกลบ เปนตน ทางดานการผลตพลงงานหรอการด าเนนการผลต (Process) เปนเรองของในสวนกระบวนการทางเทคโนโลยรวมถงเทคนคท าใหไดปรมาณตามเปาหมายทวางไว ในสวนนกเกยวของดานเทคนค ผเชยวชาใและการจดการดานสงแวดลอมทมาจากผลทางเทคโนโลยทใช จนไดผลผลต (Output) ทเปนพลงงานและของเสยจากกจกรรมการผลต กระบวนการน าเขา การจดหาชวมวลทเปนเชอเพลงส าคใในการผลตไฟฟา ผประกอบกจการควรตองมการศกษาความเปนไปไดดานพนทโดยการส ารวจปรมาณชวมวล อยางละเอยดเพยงพอในชวงเวลาด าเนนการ รวมถงราคาและคาขนสงของชวมวลทสงมาจากแหลงตางๆ อกทงตองมความเหมาะสมกบเทคโนโลยการผลตทไดออกแบบไว นอกจากนแหลงน าเปนปจจยส าคใหนงทน ามาใชในกระบวนการผลต ดงน 1. ปรมาณซงขาวโพดทรบซอ เมอเรมด าเนนการผลตไฟฟา เชอเพลงเปนปจจยทส าคใใชในการผลตกระแสไฟฟา โรงไฟฟาชวมวลมความตองการใชปรมาณซงขาวโพด 1,800-2,000 ตนตอปหรอปรมาณทใช 4-5 ตนตอวน (ในกรณท าการผลตตลอด 24 ชวโมง) ซงในแตละชวโมงตองมการน าเอาซงขาวโพดปอนเขาสเตาเผาใชใน 12-15 กระสอบตอชวโมง (1 กระสอบมน าหนกเฉลย 15 กโลกรม) หรอ 180-225 กโลกรมตอชวโมง 2. ลกษณะซงขาวโพดทรบซอจากเกษตรกร เนองจากขอจ ากดทางเทคโนโลย เครองจกรการผลตไฟฟาททางโรงไฟฟาชวมวลไดออกแบบตดตงตงแตแรก โดยมลกษณะซงขาวโพดทเหมาะสม ดงน - มขนาดไมเกน 10 ซม. (หากตองการใหมประสทธภาพระบบเผาไหมสงสด ตองท าการ สบใหมขนาดไมเกน 10 ซม.) - มลกษณะทไมด า และแกนกลางยงมความหนาแนน (มวล) - ไมมเปลอกตดหรอเมลดตด - ความชนใหอยในเกณฑปกต ทระดบ 20 เปอรเซนต 3. กลมเกษตรกรผขายซงขาวโพด ในระยะแรกผทน าซงขาวโพดมาขายมาจากกลมคน 2 กลม คอ ชาวบานและเกษตรกร กลมผทน าซงขาวโพดขายใหแกโรงไฟฟาชวมวลม 2 กลม คอ กลมสงขายประจ าและกลมสงขายไมประจ า กลมสงขายประจ าสวนใหใเปนผรวบรวมซงขาวโพด พอคาทองถนทอาศยอยในหมบานแจมปองและนอกหมบาน ส าหรบกลมสงขายไมประจ าไดแก เกษตรกรหรอชาวบานทน าซงขาวโพดของตนขายใหกบโรงไฟฟาชวมวลเปนบางครงพบไดในชวงแรกของการรบซอซงขาวโพด

74

4. การเกบรกษาซงขาวโพด ในระยะแรกของการรบซอซงขาวโพด พบวา ทางโรงไฟฟาชวมวลไดซอมาเกบไวเพยงเลกนอย สวนใหใไดเตรยมชวมวลชนดอน เชน เศษไมหรอกานกฐน มการตดใบไมสดเหลอแตกงไม สบใหมขนาดเลกไมเกน 10 ซม.น าไปตากแดดใหแหงกอนจงเขาอบเพอใหไดความชนทเหมาะสมกบเตาเผา การด าเนนงานผลต การด าเนนการทางเทคโนโลยการผลตไฟฟา ในการการศกษาความเปนไปไดและเลอกใชเทคโนโลยการผลตทเหมาะสมกอนท าการโรงไฟฟาชวมวลน าผลการศกษาความเปนไปไดทงดานชนดและปรมาณชวมวลเพอใชพจารณาออกแบบเทคโนโลยเตาเผา โดยทวไปกระบวนการผลตไฟฟาของโรงไฟฟาชวมวล สามารถอธบายไดดงน 1. การเตรยมเชอเพลงกอนการใชงานในกระบวนการผลตกระแสไฟฟาและไอน า มความจ าเปนตองเตรยมเชอเพลงชวมวลใหมขนาดเหมาะสมกอนน าไปใชเปนเชอเพลงทหองเผาไหม 2. การล าเลยงเชอเพลงแตละชนดเขาสหองเผาไหมหรอเตาปฏกรณแกสซฟเคชน เชอเพลงชวมวลในการผลตกระแสไฟฟา 3. กระบวนการเผาไหมเรมจากการจดไฟเผาเชอเพลงจนไดอณหภมในหองเผาไหมตามทก าหนด จากนนจงปอนเชอเพลงชวมวลเขาสหองเผาไหม เชอเพลงทปอนเขาไปท าการเผาไหมทหองเผาไหม ส าหรบขเถาทเหลออยบรเวณสวนทายของตะกรบตกลงสกนเตาและกวาดออกโดยสายพานล าเลยงเถาเรยกวา เถาหนกลงสอางน ารองรบเถา เพอลดอณหภมและการฟงกระจายของขเถากอนล าเลยงดวยสายพานล าเลยงเพอเกบในบอเกบเถารอการขนถายตอไป สวนทมน าหนกเบาเมอถกเผาแลวจะผสมในไอรอนและปลวออกไปจากหองเผาไหมทางชองไอรอน เรยกวา เถาเบา ซงผานอปกรณดกฝ น กอนระบายออกสภายนอก 4. การผลตพลงงานไฟฟาโดยใชแกสเชอเพลงในการเดนเครองยนตสนดาปภายในหรอเครองยนตดเซลและเครองก าเนดไฟฟา เพอเปลยนพลงงานความรอนเปนพลงงานกลหมนเครองก าเนดไฟฟาขนาดและผลตเปนกระแสไฟฟาตอไป 5. ระบบหมอแปลงไฟฟา สายสงไฟฟาและระบบไฟฟาส ารองพลงงานจากเครองก าเนดไฟฟาทผลตไดของโรงไฟฟา ถกสงผานหมอแปลงลดแรงดนไฟฟาเพอใชในโรงไฟฟา สวนพลงงานไฟฟาทเหลอสงผานไปยงหมอแปลงเพมแรงดนไฟฟาเพอสงขายใหกบการไฟฟาสวนภมภาค ขนตอนกระบวนการเผาไหมเรมจากการยอยชวมวลใหมขนาดใกลเคยงกนไมเกน 10 ซม. สงเขาไปยงหองเผาไหมทควบคมอากาศไหลเขาในปรมาณจ ากด ท าใหเกดการเผาไหมทไมสมบรณ ไดกาซคารบอนมอนนอกไซดเปนหลก มคาความรอนเฉลยประมาณ 5 เมกะจลตอ

75

ลกบาศกเมตรอาจนอยหรอมากกวานขนกบเทคโนโลยทใช กาซทไดสามารถน าไปเปนเชอเพลงใหความรอนโดยตรง เชน การอบขาวเปลอก เปนตน แตถาน าไปผลตไฟฟาโดยเครองยนตดเซลตองน ามาผานชดกรองเพอก าจดน ามนดนออกกอน จากนนใหกาซชวมวลผานทางทอไอด หรอไมใชน ามนดเซลกไดแตก าลงการผลตลดลงมาก ประสทธภาพการผลตไฟฟาขนกบเทคโนโลย การออกแบบและประสทธภาพของอปกรณทใช ส าหรบชวมวลทน ามาเปนเชอเพลงในเตาปฏกรณแกสซฟเคชนตองมความเหมาะสม สม าเสมอ และความชนไมควรเกน 20 เปอรเซนต เชน แกลบ เศษไมทยอยแลว กะลาปาลม และซงขาวโพด เปนตน และชวมวลไมควรมขนาดเลกเกน เชน ขเลอยเพราะอากาศไหลผานไมได หรอใหใเกนไป เชน ปกไมทยงไมยอยเพราะการเผาไหมไมทวถง

ภาพ 4.5 กระบวนการทางเทคโนโลยเพอผลตกระแสไฟฟาของโรงไฟฟาชวมวล ทมา: บรษท ซพรม รนวเอเบล เอนเนอรย จ ากด, 2553. ผลผลต จากการด าเนนการผลตไฟฟาของโรงไฟฟาชวมวลผลผลตทได ไดแก ไฟฟาทสงใหกบการไฟฟาสวนภมภาค และของเสยจากการผลตไฟฟา สรปไดดงน 1. ไฟฟา โรงไฟฟาชวมวลมขอสใใาในการขายไฟฟาทผลตไดใหแกการไฟฟาสวนภมภาคเปนผรบซอแตผเดยวตามเงอนไขการรบซอไฟฟาตามทกลาวไวขางตน 2. ของเสยจากการผลตไฟฟา สงทไดจากกระบวนการเผาไหมเชอเพลงทกชนดกอใหเกดมลพษมากมายในรปแบบของอากาศ น า เสยง ฝ นละอองและขยะมลฝอย ซงสรางปใหาใหแกสงแวดลอมได วธควบคมไมใหมลพษสงกวาทกฎหมายก าหนด เรมตนตงแตการออกแบบ

คดเลอกขนาดเชอเพลง ก าจดความชนใหอยในระดบ ไมเกน 20 % ดวยไอรอน

เขาสกระบวนการเผาไหมเพอ ผลตกาซเชอเพลงความรอน

ระบบก าจดฝ นละอองดวยน า (Water Treatment Unit)

ระบบกรองอากาศเพอเพม คณภาพใหกาซความรอน (Filter Treatment Unit)

กระบวนการจดสวนผสมระหวาง อากาศและกาซความรอน

(Air Mixer)

น ากาซความรอนเขาสเครองยนต เพอจดระเบดและสรางก าลงใหกบ

เครองก าเนดไฟฟา

เครองก าเนดไฟฟา (Power Generator) กระแสไฟฟา (Electricity)

76

การวางผงโรงงาน การเลอกเครองมอเครองจกรทมคณภาพ และการม เครองดกจบมลพษทมประสทธภาพหรอการออกแบบค านงถงสงแวดลอม เหลานหากมการแกไขปใหาในภายหลงอาจตองเสยคาใชจายเพมขนเปนเทาตว 2.1 การก าจดน าเสยทเกดขน น าทงทมาจากโรงไฟฟาชวมวลเกดจากการลางเครองมอเครองจกรและน าทงจากระบบหอหลอเยนซงเปนน าหมนเวยนในระบบเพอลดอณหภมกาซกอนเขาเครองยนต โดยมการสใเสยน าบางสวนในระหวางการลดอณหภมและเตมน าเขาไปในระบบหอหลอเยนเพอหมนเวยนประมาณ 1-2 ลกบาศกเมตรตอวน น าทใชในระบบหอหลอเยนดงกลาวไมถกปลอยทงออกนอกพนทโครงการ อกทงระบบหอหลอเยนของโรงไฟฟาเปนระบบปดน าหลอเยนถกน ากลบมาใชใหมและควบคมไมใหสารละลายเกนกวาทก าหนด โดยการปลอยน าออกบางสวนและเตมน าเขาไปใหม น าทถกปลอยออกมาทงไวในบอพกน าเปนเวลา 40-60 วน 2.2 การก าจดขเถา ขเถาทเกดจากการเผาไหมจากการเผาชวมวลเปนขเถาทไมมสารโลหะหนกเจอปนไมเปนพษตอสภาพแวดลอม มสภาพทเปนดางน าไปปรบสภาพดนทเปนกรดไดด ขเถาจากการเผาดงกลาวมประโยชนอยางมากหากน าไปใช แตปรมาณทไดในแตละวนเกดขนคอนขางมาก ถามการบรหารจดการไมดแลว อาจสรางปใหาตอการด าเนนงานได 2.3 มวลสารทปลอยออก ระบบการเผาไหมเตาเผาเปนระบบปดท าใหไมมฝ นละอองฟงกระจาย โรงไฟฟาชวมวลใชเทคนคเฉพาะในการดกจบฝ นละอองขนาดเลกทออกจากเตาเผา เปน ระบบก าจดฝ นละอองดวยน าใชในการดกกรองฝ นละอองขนาดเลกมากสรางผลกระทบใหกบชมชน และใชตาขายลอมรอบปลองเพอดกจบฝ นละอองขนาดกลาง-ใหใ อกชนหนง อกทงการน าชวมวลเปนเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟา ซงเปนเชอเพลงทไมมก ามะถน ท าใหกระบวนการเผาไมมสสารทกอใหเกดกาซซลเฟอรไดออกไซด ลดปใหาการปลอยกาซพษ สวนปรมาณคารบอนไดออกไซดทปลอยออกมาจากเครองยนต มปรมาณนอยมาก ซงตนไมทวไปสามารถดดซบไปใชในการสงเคราะหแสงตอไปได 2.4 น ามนดน เปนของเสยจากกระบวนการเผาไหม มกเกดการอดตนตามทอกาซและท าใหเกดความเสยหายตอเครองยนตได ดานเทคนคตองมการควบคมอณหภมและความรอนใหเหมาะสม 2.5 ไอรอน เกดจากการแผรงสของกระบวนการเผาไหมซงสวนใหใใชประโยชนจากไอรอนใชในการอบควบคมความชนซงขาวโพดใหมความชนไมเกน 20 เปอรเซนต ใชในโรงไฟฟาชวมวลเทานน ปใหาทพบจากการด าเนนงานผลตพลงงานไฟฟาของโรงไฟฟาชวมวลในชวงแรกพบปใหาทางเทคนคการจดการ ดงน

77

1. การน าเขา โรงไฟฟาชวมวลมการเปดรบซอซงขาวโพดจากชมชน แตละปเกษตรกรมการเกบเกยวผลผลตปละ 2 ครง คอชวงเดอน กมภาพนธ ถง มนาคม และกรกฎาคม ถง ตลาคม ปรมาณซงขาวโพดทจดหาไดในระยะเรมตน พบวา ไดจากการรบซอจากกลมผขายซงขาวโพดเพยงชองทางเดยวและจ ากดในชวงเดอนทมการเกบเกยวผลผลตขาวโพดเลยงสตว ท าใหมการหาเชอเพลงส ารองชนดอน เชน เศษไม กานกฐน เปนตน เพอเตรยมไวใชในชวงรอยตอระหวางรอการเกบเกยวขาวโพดเลยงสตวรนตอไป ดานเกษตรกรหรอชาวบานทน ามาขายสวนใหใใสกระสอบมาขาย ซงในระยะแรกนนอาจยงไมมความเขาใจเรองขนาดและคณภาพมากนก ดงนนซงขาวโพดทไดมกมเปลอกหรอเมลดตดและมความชนสง จากการสมภาษณผจดการโรงไฟฟาชวมวล พบวา ชวงระยะแรกมปใหาเรองซงขาวโพดทมกไมไดตามลกษณะตามความตองการ แตส าหรบเรองความชนทางโรงไฟฟามเทคนควธโดยการตากแดดและเขาอบไลความชนใหอยทระดบ 20 เปอรเซนต กอนน าไปปอนเปนเชอเพลง ในระบบแกสซฟเคชนตองมขนาดทเหมาะสม สม าเสมอ และความชนไมควรเกน 20 เปอรเซนต ซงขาวโพดทมเมลดหรอเปลอกตดนนทางโรงไฟฟารบซอแตกตองน าไปคดแยกเปลอกหรอเมลดอกท ซงในระยะแรกมกลมผขายซงขาวโพดมนอยรายเปนผลมาจากการประชาสมพนธการรบซอซงขาวโพดของโรงไฟฟาและในชวงแรกราคารบซอขนอยกบสภาพทน ามาขายโดยเฉลย กโลกรมละ 0.3-0.5 บาท หรอกระสอบละ 5-8 บาท ซงเปนราคารบซอทตนละ 500 บาท จากการศกษาความเปนไปไดดานตนทนการผลต สามารถสรปปใหาของกระบวนการน าเขา ไดดงน 1. ปรมาณซงขาวโพดทรบซอขาดความตอเนอง ความคาดหวงของโรงไฟฟา ชวมวลทเหนปรมาณซงขาวโพดทมอยเปนจ านวนมากแตปรมาณซงขาวโพดไดถกจ ากดอยในชวงเวลาเพาะปลก การคาดการณในการรบซอยงอยในชวงการปรบตวใหเขากบสภาพพนทและมการเรยนร อกทงการแยกเมลดขาวโพดมเครองแยก 2 ชนดทท าใหไดแกนขาวโพดทสมบรณและแบบแกนขาวโพดทไมสมบรณหรอแบบละเอยดท าใหปรมาณซงขาวโพดทคาดหวงไวมจ านวนนอยลงแตปรมาณทศกษาไวมจ านวนมากและเพยงพอส าหรบโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลก ส าหรบระยะแรกยงพบปใหาของการใชชวมวลส ารองคอ เศษไมทน ามาใชมความชนสงตองมการตากทงไวใหแหงใหไดความชนทเหมาะสมกอนน าไปใช 2. ขอจ ากดคณภาพซงขาวโพด สรางความยงยากและความกงวลใจใหกบผขายซงขาวโพดทตองจดหาและคดแยกซงขาวโพดใหไดลกษณะทโรงไฟฟาชวมวลตองการ การประชาสมพนธการรบซอซงขาวโพดไมทวถงประกอบกบเปนเรองทเกดขนใหมในพนท

78

3. จ านวนผขายซงขาวโพดมนอย ตอเนองจากปใหา 2 ขอทกลาวมาผขายซงขาวโพดสวนมากเปนกลมสงขายไมประจ า คอไมมความเขาใจและการจดหาทมความยงยาก 2. การผลต กอนเรมโครงการโรงไฟฟาชวมวล ทางบรษทแสวงหาเครองจกรและอปกรณแกสซฟเคชนในการผลตพลงงานโดยตดตอไปยงมหาวทยาลยและสถาบนตางๆ ในประเทศ แตอยในขนทดลองใชเทคโนโลยทยงไมประสบความส าเรจ ดงนนทางบรษทไดลงทนซอเทคโนโลยจากประเทศอนเดยและจนเพอน ามาศกษาและทดลองใชผลตพลงงานไมไดเปนไปอยางทคาดหวงไวเพราะไมสามารถผลตไดตอเนองเปนระยะเวลายาวนาน พบปใหาการปลดปลอยของเสยมาก ท าใหไมมเสถยรภาพในการผลตเชงพาณชยได ตอมาทางบรษทไดจดสงวศวกรประเทศไทยเดนทางไปศกษาเทคโนโลยจากวศวกรประเทศเยอรมน โดยเฉพาะการออกแบบ เขยนแบบ การประกอบและดดแปลงอปกรณ จนน าไปสการทดลองเทคโนโลยใหมไดส าเรจ ดงน นโรงไฟฟาชวมวลไดน าจดเดนของเทคโนโลยทหลากหลายมาปรบปรงและประยกตใชเพอใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมมากทสด การลงทนในเครองจกรทเปนเครองจกรหลกทางโรงไฟฟาชวมวลไดน าเขาเครองจกรจากตางประเทศ เขามาใชรวมกบเครองจกรและอปกรณอกหลายตวทเปนของไทย เชน การออกแบบและดดแปลงเครองยนตเพอผลตไฟฟา ซงสวนใหใในการผลตพลงงานไฟฟาโดยใชแกสเชอเพลงในการเดนเครองยนตดเซลทตองมสวนผสมน ามนดเซลในการท างานแปลงพลงงานกลเปลยนเปนพลงงานไฟฟา แตแนวคดในการออกแบบของวศวกรตองการใชเพยงแกสเชอเพลง โดยไมมการน าน ามนดเซลเขามาใชรวมเพอลดการใชพลงงานดงเดม กลาวโดยสรปโรงไฟฟาชวมวล มงเนนเทคนควธทไมท าใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและเครองจกรกลทใชในการผลตไฟฟาชวมวล ปใหากระบวนการทางเทคโนโลย ระยะแรกพบปใหาทเกดจากการอปกรณเสอมสภาพเพราะมอายการใชงานตดตอมาเปนเวลานาน แยกได 2 สวนคอ อปกรณทอยภายนอกและอปกรณทอยภายใน 1. อปกรณภายนอก เปนชนสวนทวศวกรสามารถมองเหนไดชดสามารถตรวจเชคและประเมนสภาพการใชงานรวมถงการบ ารงรกษาไดงาย ท าใหอปกรณทอยภายนอกเปนอปกรณทมการบ ารงรกษาเปนประจ า วศวกรโรงไฟฟาไดซอมบ ารงตามอายการใชงาน 2. อปกรณทอยภายในเปนอปกรณทเปนสวนประกอบภายในเครองจกรกลไมสามารถมองเหนไดงาย เมอใชงานตดตอกนเปนระยะเวลานานมกแสดงปใหาอาการอยางเชน ในป 2552 ชาวบานไดยนเสยงดงบรเวณโรงไฟฟาชวมวลระยะเวลาของการไดยนประมาณ 1 สปดาห ปใหาดงกลาวเกดจากอปกรณภายในหองแยกกาซท าใหเกดเสยงดง

79

3. ผลผลต การน าของเสยทไดจากการผลตไฟฟาสามารถน ามาใชประโยชนได ดงน 1. น า เมอผานกระบวนการบ าบดน าทไดมคณสมบตเปนน าสมควนไม สามารถน าไปใชกบงานเกษตรกรรมโดยการน าน าสมควนไมมาผสมน าและพนในดนเพอฆาจลนทรยและแมลงในดน ชวยลดปใหาโรคราและโรคเนาของตนไม นอกจากนน าสมควนไมยงสามารถปองกนแมลงไมใหเขามาวางไขและชวยขบไลแมลง ซงสงผลดตอการเจรใเตบโตและเพมน าตาลในผลไมไดอกดวย จากการสงเกตพบวา โรงไฟฟาชวมวลมปรมาณน าทไดจากการบ าบดมปรมาณน าทใช 50 ลกบาศกเมตรตอครงและมระยะเวลาการผลดเปลยนน าแตละครง 60 วน ไดใชน าทผานระบบบ าบดน าไปรดแปลงปลกตนกฐนยกษและผกสวนครวเพอเปนการสรางความมนใจแกผทตองการน าน าไปใชประโยชน 2. ขเถาและถาน โดยปกตทวไปโรงไฟฟาชวมวลมปรมาณรอยละ 16 ของน าหนกชวมวล ซงในแตละเดอนโรงไฟฟาชวมวลมปรมาณขเถาหรอถาน 1,200 กโลกรม การล าเลยงไปยงทเกบรกษาไมหางไกลจากเตาเผาขเถาหรอถานทไดน าไปเกบไวเพอรอใชประโยชนมลกษณะการจดเกบท าเปนหองเกบรกษาอยางงาย โดยปจจบนยงไมใชประโยชนจากขเถาหรอถาน 3. น ามนดน ปรมาณน ามนดนทไดจากการผลต ประมาณ 1,000 กรมตอ 60 วนหรอตอรอบการปลอยน าทง สามารถน าน ามนดนไปใชเทรองหลมเสาบานเพอปองกนปลวก ปใหาทพบในการก าจดของเสย สวนใหใมปใหาการน าไปประโยชนทเปนรปธรรม กลาวคอ โรงไฟฟาชวมวลมการทดลองท าในเฉพาะพนทโรงไฟฟาชวมวล เชน การน าน าทงทมคณสมบตเปนน าสมควนไมใชเฉพาะแปลงทดลองของโรงไฟฟาชวมวลเอง หรอเถาถานไดเกบไวในทจดเกบยงไมไดน ามาใชประโยชนแตอยางใด 4.4 การปรบแตงและเชอมประสานทางเทคโนโลย 4.4.1 การปรบแตงและเชอมประสานทางเทคโนโลย โรงไฟฟาชวมวลมการปรบแตงทางเทคโนโลยขนานใหใ หลงจากไดลงทนทดลองใชระบบแกสซฟเคชนของประเทศจนและประเทศอนเดยแลวพบวา ไมสามารถผลตพลงงานไฟฟาไดในเชงพาณชยตามทไดคาดหวงไว อกทงมปใหาน ามนดนอดตนทอสงแกสเปนจ านวนมาก ตอมาไดศกษาดงานการผลตพลงงานไฟฟาดวยระบบแกสซฟเคชนทประเทศเยอรมน ไดวาจางใหวศวกรเขยนแบบแปลนระบบแกสฟเคชนพรอมทงถายทอดความรเรองระบบการจดการทางเทคโนโลยดงกลาวเปนตนแบบโรงไฟฟาชวมวล อ าเภอเวยงแกน จงหวดเชยงรายในปจจบน สรปเทคนคการปรบแตงดงน สวนท 1 คอ เครองปฏกรณแกสซฟเคชน ใชวธการจดไฟโดยอาศยการจดไฟฟาโดยแบตเตอรและใชเครองเปาอากาศอดเขาไปในเตาปฏกรณในระยะเรมตนของเผาซงขาวโพด

80

สวนท 2 คอ ระบบผลตพลงงาน น าเขาเครองยนตดเซลจากประเทศอเมรกามลคา 5 ลานบาท มขนาด 1,500 แรงมา น ามาดดแปลงใหกาซเปนเชอเพลงตรงไมผานการใชน ามนและใชหวเทยนแทนในการจดตดระเบดเครองยนต สาเหตทใชเครองยนตขนาดใหใเพอใหสามารถใชผลตกระแสไฟฟาไดตลอดเวลาโดยทไมตองหยดพกเครองยนต นอกจากนไดเปลยนวธการจดระเบดเครองยนตจากน ามนเปนหวเทยนเพราะตองการใหโรงไฟฟาเปนโรงไฟฟาพลงงานทดแทนทงระบบ สวนท 3 คอ สวนควบคมมลพษ จากการไดศกษาดงานทางเทคนคท าใหมการปรบแตงเทคนคเพอท าใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด การควบคมมลพษทางอากาศและน ามนดนใชระบบบ าบดดวยน าโดยเปนเทคนคท าใหเกดจดสมดล (Mass Model) ใชน าลดอณหภมกาซจาก 400 องศาเซลเซยส เหลอเพยง 40 องศาเซลเซยส หากมอณหภมสงกาซทไดมความชนคณภาพต าม CO2 มาก มการตกตะกอนของฝ นและน ามนดนและไดแกสสงเคราะหถกสงตอไปยงหองแลกเปลยนความรอนโดยกาซความรอนผานเครองท าน าเยน 7-10 องศาเซลเซยส ลดอณหภมกาซเหลอเพยง 25 องศาเซลเซยส โดยวงสวนทางกบกาซในทอขนาดเลก หรอเรยกวาการควบแนน ในสวนนหากมการจดการไมดมกเกดน ามนดนเปนจ านวนมาก กาซความรอนทไดถกกรองดวยถงกรองฝ นทใชดกจบฝ นขนาดเลกไมเกน 5 ไมครอน เพอใหไดแกสทสะอาดกอนผานเขาไปสระบบผลตพลงงานไฟฟาและไมเปนมลพษทางอากาศ

81

ภาพ 4.6 เทคนคการผลตไฟฟาจากชวมวล ทมา: จากการสมภาษณกรรมการผจดการบรษท ซพรม รนวเอเบล เอนเนอรย จ ากด, 2554.

หองแลกเปลยนพลงงานความรอน โดยใชเครองท าน าเยน 7-10 องศา ลดอณหภมกาซเหลอ 25 องศา โดยวงสวนทางกบกาซในทอขนาดเลก หรอเรยกวาการควบแนน หากมการจดการไมดมกจะเกดน ามนดนมาก

เครองยนตดเซลดดแปลงขนาด 1,500 แรงมา น าเขามาใชในประเทศและท าการดดแปลงใหใชกาซเปนเชอเพลงตรงไมผานการใชน ามนในการจดตดระเบดเครองยนต แตใชหวเทยนแทน

ใชดกฝ นขนาดเลก ไมเกน 5 ไมครอน

- ใชวธการเปาอากาศ และจดเตาปกตใชวธการจดไฟฟา (แบตเตอร) - โซนท 1 มอณหภม 1,100 - 1,600 oC - โซนท 3 ใชยอยสารเหย และTar - โซนท 2 เกดปฏกรยาให Hydrocarbon

มหนาทชะลอความเรวของกาซ กรองกาซและฝ น

แกสสงเคราะห (Sysgas)

ไซโคลน (Cyclones)

เครองจบฝ นดวยน า (Water Scrubber)

เครองดดกาซสงเคราะห(Blower)

กาซความรอน

ระบบท าความเยน (Cooling System)

ถงกรองฝ น (Filter Bag)

Gas Engine

ไฟฟา

ฝ น และ น ามนดน

ถงตกตะกอน

ฝ นขนาดใหใ เถา / ถาน

ซงขาวโพด

เทคนคทจะท าใหเกดจดสมดล เปนกระบวนการใชน าลดอณหภมกาซจาก 400 oC เหลอ 40 oC หากมอณหภมสงกาซทไดกจะชนคณภาพต าม CO2 มาก และมการตกตะกอนของฝ นและน ามนดน

(3) Pyrolysis หรอ Distillation Zone

(1) Combustion หรอ Oxidation Zone

(2) Reduction Zone

(4) Drying Zone

กาซทเกดจากการกลนสลายชวมวล

อากาศ

82

4.4.2 การปรบแตงและเชอมประสานทางเทคนคการจดการ โรงไฟฟาชวมวลไดด าเนนงานในระยะเวลาหนงพบปใหาในการจดการดานตางๆ ในแตละขนตอนของกระบวนการผลตท าใหมการปรบแตงกระบวนการทางเทคนคเพมขนเพอจดการแกไขปใหาดงกลาวดงน 1. ดานเทคนคการจดการปรมาณซงขาวโพด จากกระบวนการจดการจดเกบซงขาวโพดโดยทางโรงไฟฟาชวมวลมการวางแผนการรบซอในแตละชวงฤดการเกบเกยวขาวโพดเลยงสตวใหมปรมาณทมากกวาการใชในแตละป ดงน ปรมาณทใชทงป 1,800-2,000 ตน/ป โรงไฟฟาชวมวลมการเปดรบซอซงขาวโพดจากชมชนทมการเกบเกยวผลผลตปละ 2 ครง ตาราง 4.2 ปรมาณการรบซอในแตละทมการเกบเกยวผลผลตขาวโพดเลยงสตวจากเกษตรกร

เดอน ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. รวม ปรมาณซงขาวโพดทรบซอ (ตน)

ใชใน

สตอก

200 200

ใชในสตอก

600 600 600 600 ใชใน สตอก

2,800 ตนตอป

ทมา: จากการสมภาษณผจดการโรงไฟฟาชวมวล, 2554. การปรบรปแบบการรบซอซงขาวโพดแบบนเปนการแกปใหาทเกดจากการขาดความตอเนองของเชอเพลง มปรมาณทแตกตางกน คอ ในชวงเดอนกมภาพนธถงมนาคมเปนชวงการปลกขาวโพดเลยงสตวนอกฤดฝน พนทปลกสวนใหใเปนทดนทใกลแหลงน าหรอมน าไหลตลอดป สวนในเดอนกรกฎาคมถงเดอนตลาคมเปนชวงการปลกขาวโพดเลยงสตวในชวงฤดฝนเกษตรกรสามารถปลกไดทกพนทท าใหมปรมาณขาวโพดเลยงสตวมมากในชวงเวลาดงกลาว นอกจากนยงมการก าหนดปรมาณการจดเกบสนคาคงคาง โดยก าหนดใหจดเกบส ารองสงสด 1,000 ตนและนอยสด 800 ตน เพอส ารองชวงฤดรอยตอรอบการเพาะปลกขาวโพดเลยงสตว ดานเทคนคน าเขาซงขาวโพดเกบรกษาทโกดงตองน าแกนขาวโพดไปตากใหแหงกอนและคดแยกเปลอกออก เพราะหากไมแหงเกดราด าและมวลแกนกลางซงขาวโพดลดลงอกดวย ปรมาณซงขาวโพดทน ามาเกบรกษาไวนนตองมเทคนคในการเกบรกษาซงขาวโพดเพราะวาการทบถมซงขาวโพดเปนจ านวนมากๆ อาจท าใหเกดแกสความรอนสะสมอยขางใตได ดงนนลกษณะการกองซงขาวโพดตองน าทอน าขนาดใหใหรอไมไผทท าการเจาะรระบายอากาศรอนเพอไมใหซงขาวโพดดานลางเกดแกสความรอนจากการถกทบถม

83

โรงไฟฟาชวมวลมตนทนการรบซอวตถดบเพอการผลตของโรงไฟฟาชวมวลตงแตป 2550 - 2554 มดงน ตาราง 4.3 ระยะเวลาการผลตไฟฟาของโรงไฟฟาชวมวล

ปท ระยะเวลาเดนเครอง วนจนทร-เสาร

ตนทนในการรบซอ (บาท)

หมายเหต

2550 24 ชม./วน 378,000.00 เปดด าเนนกจการ 7 เดอน

2551 24 ชม./วน 690,000.00

2552 24 ชม./วน 620,000.00 มเกบเหลอมาจากปกอน มลคา 40,000 บาท

2553 24 ชม./วน 742,000.00 ปรบราคารบซอจากตนละ 400 เปน 500 บาท

2554 08.00 – 22.00 น. 443,000.00 ผลตไฟฟาในชวงเวลาทมความตองการใชไฟฟาสงสด

ทมา: จากการสมภาษณกรรมการผจดการบรษท ซพรม รนวเอเบล เอนเนอรย จ ากด, 2554 การจดการรบซอวตถดบของโรงไฟฟาขางตนทมการปรบเปลยนกลยทธสามารถแสดงไดจากตนทนในการรบซอทบงบอกถงพฒนาการในการจดหาและเกบวตถดบ มตนทนในการรบซอเฉลย 648,000 บาทตอป โดยเฉลยตนทนในการจดซอวตถดบตงแตป 2551-2553 ทมระยะเวลาการเดนเครองตลอด 24 ชวโมงตอวน แตในป 2554 มการปรบแผนการผลตทผลตในชวงทมความตองการใชไฟฟาสงสด (Peak) ท าใหมตนทนในการรบซอลดลงรอยละ 35 ของตนทนเฉลยในการรบซอวตถดบทมการเดนเครอง 24 ชวโมงตอวน 2. ดานการซอมบ ารงรกษาระบบผลตไฟฟา หากพบปใหาอปกรณและเครองจกร ทางโรงไฟฟาชวมวลท าการหยดการผลตไฟฟาทนทเพอรออปกรณจากทางบรษทหรอชางผเชยวชาใท าการแกไขใชระยะเวลาประมาณ 1-2 อาทตยเพอท าการซอมแซมและเปดใชงานเพอเปนการลดผลกระทบกบชมชนและภาพลกษณการท างานของโรงไฟฟาชวมวล นอกจากนทางโรงไฟฟาชวมวลจดใหมวศวกรประจ าโรงไฟฟาชวมวลตลอดชวงเวลาการผลตไฟฟาและมการซอมบ ารงเปนประจ าใหสามารถเดนเครองการผลตไดตดตอ 24 ชวโมง และหยดการผลตเมอเดนเครองครบ 500 ชวโมงเพอเปลยนน ามนเครองยนตการผลต

84

ตาราง 4.4 รายไดจากการขายไฟฟา

ปท ระยะเวลาเดนเครอง รายได (บาท)

2550 จนทร-เสาร 24 ชม./วน 1,871,000.00

2551 จนทร-เสาร 24 ชม./วน 2,734,439.00

2552 จนทร-เสาร 24 ชม./วน 2,716,008.00

2553 จนทร-เสาร 24 ชม./วน 2,873,121.00

2554 จนทร-เสาร 08.00 – 22.00 น. 2,390,000.00 ทมา: จากการสมภาษณกรรมการผจดการบรษท ซพรม รนวเอเบล เอนเนอรย จ ากด, 2554 ดานรายไดจากการจ าหนายกระแสไฟฟาใหการไฟฟาสวนภมภาค เฉลยชวงในป 2551-2553 ประมาณ 2,770,000 บาท แตในป 2554 หลงมการปรบแผนการผลตท าใหมรายไดลดลงเปนผลมาจากความคาดหวงในการประกอบธรกจผลตกระแสไฟฟาเพอจ าหนายและการสรางโรงไฟฟาชวมวลแหงนเปนโรงไฟฟาชวมวลตนแบบเพอขายเทคโนโลยผลตพลงงานไฟฟาใหกบผทสนใจลงทน 3. ดานการรบซอซงขาวโพด การเชอมความสมพนธกบชมชนในการจดหาซงขาวโพดปจจบนสามารถแบงกลมเกษตรกรทน าซงขาวโพดขายใหแกโรงไฟฟาชวมวลม 2 กลม คอ กลมสงขายประจ าและ กลมสงขายไมประจ า ดงน 1. กลมสงขายประจ า 1.1 เกษตรกรผขายซงขาวโพด สวนใหใเปนคนในชมชนหมบานแจมปองปทผานมามจ านวน 5 ราย ปจจบนลดเหลอเพยง 2 รายเทานน 1.2 โรงไฟฟาชวมวลจดการคดแยกเอง จากการบอกจดแยกเมลดซงขาวโพดปทผานมามจ านวน 3 ราย 2. กลมสงขายไมประจ า มลกษณะการน าซงขาวโพดมาขายแบบชวคราวโดยประมาณ 10 ราย สวนใหใเปนพอคาทองถนเปนผรวบรวมขายใหโรงไฟฟาชวมวล การปรบเปลยนการจดการของโรงไฟฟาชวมวลไดเพมชองทางการจดหาซงขาวโพดเพมขนนอกจากกลมผขายซงขาวโพดแบบประจ าและแบบชวคราว จากการสมภาษณผจดการโรงไฟฟาชวมวล พบวา มวธการจดหาซงขาวโพดผานผน าชมชนหรอคนงานทอยในพนท

85

โดยทางโรงไฟฟาชวมวลน าคนงานเขาไปคดแยกจากจดแยกเมลดขาวโพดเลยงสตวเอง ดานคาใชจายโรงไฟฟาชวมวลมตนทนคาขนสง สวนคาแรงงานจดอยในรายจายคาจางแรงงานประจ าอยแลว ดานการรบซอซงขาวโพดในปจจบนมเทคนควธทเปลยนไปจากเดม โดยเนนไปยงกลมประจ าทสวนใหใเปนชาวบานหรอเกษตรกรภายในชมชนใชวธการบรการและเปนการก าจดความเสยงในการหาชวมวลมาเปนพลงงานตลอดป ดงน 1. จดเตรยมกระสอบเปลาเพอใสซงขาวโพด 2. บรการรถขนซงขาวโพดจากจดแยกเมลดมายงโรงไฟฟาชวมวล 3. ไมสรางความยงยาก กลาวคอ รบซอซงขาวโพดทกสภาพ หากซงขาวโพดทรบมาใช ไมได โรงไฟฟาชวมวลมบอกกลาวสรางความเขาใจใหมใหกบผขายซงขาวโพด และไมมการชงน าหนกใชการบรรจเตมกระสอบเปนเกณฑเพอความสะดวกในการ นบและรบเงน 4. ขยายขอบเขตรบซอเพมขน โดยค านงถงตนทนคาขนสงและตนทนการซอซง ขาวโพด 5. ลดความเสยงในการจดหาชวมวล โดยก าหนดชวมวลน ามาเปนเชอเพลง มากกวา 1 ชนด 6. มพนทจดเกบชวมวลไวจ านวนหนง เพอลดความเสยงในกรณไมมซงขาวโพด 7. การซอชวมวลสวนใหใอยในรปเงนสดหรอมดเงนจ าลวงหนา 8. หาชองทางซอผานคนกลางหรอซอโดยตรงเพมขน ดานความสามารถเออประโยชนตอสงคม จากการด าเนนธรกจทผานมาโรงไฟฟาชวมวลไดมการสนบสนนกจกรรมสาธารณะประโยชนกจกรรมประเพณ หรอเทศกาลตางๆ ของทองถนอาทเชน ปใหม สงกรานต เทศกาลสมโอเวยงแกน วนเดก งานกฬาส ประมาณปละ 100,000 บาท และแจกจายน าสมควนไมและถานชวภาพ (Bio char) ใชปรบปรงดนเกบรกษาความชมชนในดน ลดการปลอยปลอยกาซไนตรสออกไซดและมเทน เปนตน ใหชาวบานไปใชประโยชนทางการเกษตรโดยไมคดมลคา 4.5 กระบวนการเรยนรและความคาดหวงทางเทคโนโลย จากการด าเนนงานทผานมาผจดการและวศวกรประจ าโรงไฟฟาชวมวลใหคาคะแนนความพงพอใจในการบรหารจดการเปนไปอยางทคาดหวงดงน คาคะแนนความพงพอใน ระดบ 1 แกไข ในความสามารถการจดการปใหาและปรบปรงไมเปนไปตามทคาดหวงไวยงตองมการเปลยนตอไป

86

คาคะแนนความพงพอใน ระดบ 2 พอใจ ในความสามารถการจดการปใหาและปรบปรงบางอยางตามทคาดหวงไวยงตองมการเปลยนตอไป คาคะแนนความพงพอใน ระดบ 3 ด ในความสามารถการจดการทกอยางตามทคาดหวงไวแตยงตองมการเปลยนตอไป คาคะแนนความพงพอใน ระดบ 4 ดมาก ในความสามารถการจดการทกอยางตามทคาดหวงไวไมตองมการเปลยนแปลง โดยใหความส าคใในการปรบปรง พฒนาและความพอใจในการจดการดานตางๆ ในกจกรรม ดงน

ตาราง 4.5 การน าเขา

ทมา: จากการสมภาษณผจดการโรงไฟฟาชวมวล, 2554. โดยภาพรวมการจดการน าเขามคาคะแนนความพงพอในระดบ 3 สามารถจดการใหไดซงขาวโพดเขามาสกระบวนการผลตอยางทคาดหวงแตตองมการปรบเปลยนวธการจดหาซงขาวโพด โดยสามารถสรปในแตละกจกรรมไดดงน 1. ปรมาณซงขาวโพด เหตผลทใหคาคะแนนดงกลาวเพราะปใหาเรองแกนขาวโพดในพนทไมขาดแคลน แกนขาวโพดมปรมาณทมากพอส าหรบการท างานในแตละป การปรบปรงและพฒนาการจดการ ถาอนาคตเกดปใหาการขาดแคลนเชอเพลง คาดวามมาตรการส ารองเชอเพลง โดยการหาหใาเชอเพลง หรอไมโตเรวประเภทอนมปลกเปนแหลงเชอเพลงส ารอง 2. ลกษณะซงขาวโพดทรบซอจากเกษตรกร เหตผลทใหคาคะแนนดงกลาว เพราะซงขาวโพดยงมความชนและมสงเจอปนอยบาง การปรบปรงและพฒนาการจดการจดท าแผนกระบวนการท าความเขาใจกบกลมทน าแกนขาวโพดมาขาย 3. กลมเกษตรกรผขายซงขาวโพด เหตผลทใหคาคะแนนดงกลาว เพราะวามเพยงกลมเลกๆ ทสนใจน ามาขายยงไมแพรหลายและยงไมมการจดตงเปนกลมทแนนอน การปรบปรงและ

กจกรรม คาคะแนนความพงพอใจ 1. ปรมาณซงขาวโพด 3 2. ลกษณะซงขาวโพดทรบซอจากเกษตรกร 2 3. กลมเกษตรกรผขายซงขาวโพด 2 4. การเกบรกษาซงขาวโพด 3

87

พฒนาการจดการ ควรจดตงเปนกลมทท าหนาทจดการเรองเชอเพลงใหกบโรงไฟฟาโดยอาจจดตงในรปแบบของกลมสหกรณดานเชอเพลง 4. การเกบรกษาซงขาวโพด เหตผลทใหคาคะแนนดงกลาว เพราะวาการจดเกบในโรงเกบซงขาวโพดใหไมเปยกฝน จงท าใหเชอเพลงทจดเกบแหง ความชนไมเพมมากขน การปรบปรงและพฒนาการจดการอาจมการแยกระหวางเชอเพลงทพรอมใช (ผานการจดการแลว) กบเชอเพลงทยงไมพรอมใชงานไวแยกโกดง เพอความสะดวกในการน าไปใชมากขน สรปปใหาการด าเนนงานและเทคนคการจดการปใหา จากการด าเนนการทผานมารวมถงระบบการจดการถอวามความสามารถการด าเนนการระดบคอนขางด แตยงมบางกจกรรมทตองปรบปรงแกไขตามสถานการณ ตาราง 4.6 การผลต

ทมา: จากการสมภาษณผจดการโรงไฟฟาชวมวล, 2554. โดยภาพรวมการจดการผลตมคาคะแนนความพงพอในระดบ 3 เนองจากมขอจ ากดในกระบวนการผลตทขนอยกบซงขาวโพดทน าเขา โดยสามารถแยกสรปในแตละกจกรรมไดดงน 1. เทคโนโลยและเครองจกรกล เหตผลทใหคาคะแนนดงกลาว เพราะเทคโนโลยและเครองจกรทใชอยในปจจบนไดเลอกใชรปแบบและเทคโนโลยใหมความเหมาะสมกบเชอเพลง ซงมขอด คอ ดานปรมาณฝ นละอองและน ามนดนนอย แตกยงมขอจ ากดในเรองของความชนของเชอเพลง และขนาดของเชอเพลง แนวทางการจดการอนาคตอาจตองมการปรบปรงมาอยางตอเนอง จนปจจบนถอวามประสทธภาพดแตกตองมการพฒนาเทคโนโลยอยางตอเนองตอไป 2. เตาเผา เหตผลทใหคาคะแนนดงกลาว เพราะ เตาเผาแบบอากาศไหลลง มขอด คอ ดานปรมาณฝ นละอองและน ามนดนนอย และมขอเสย คอ ดานขอจ ากดขนาดชวมวล ความชนและการปรบแตงเครองจกรและอปกรณเตาเผา แนวทางการจดการอนาคตอาจตองมการปรบปรงเพมเตม ใหมความหลากหลายเรองชนดของเชอเพลงเพมมากขน

กจกรรม คาคะแนนความพงพอใจ - เทคโนโลยและเครองจกรกล 3 - เตาเผา 3 - กระบวนการแยกกาซ 3 - กระบวนการผลตไฟฟา 3

88

3. กระบวนการแยกกาซ ไมพบปใหาเพราะกาซทไดจากระบบการเผาไหมจากเชอเพลงชวมวลสามารถน าไปใชไดทงหมด ซงประกอบไปดวย กาซคารบอนมอนอกไซด (CO) กาซไฮโดรเจน (H2) กาซมเทน (CH4) ซงเปนเชอเพลงหลกทน าไปใชกบเครองยนตไมมฤทธในการกดกรอนอยางก ามะถนเจอปน 4. กระบวนการผลตไฟฟา เหตผลทใหคาคะแนนดงกลาว เพราะเครองยนตดเซลทน ามาเปนตนก าลงในการหมนเครองก าเนดไฟฟาโดยปรบแตงเครองยนตท าใหประสทธภาพของเครองต าลงไป งานทไดออกมาจงไมเตมประสทธภาพ แตกยงถอวาอยในระดบทด แนวทางการจดการอนาคตเปลยนจากเครองยนตดเซลปรบแตงเปนเครองยนตกาซโดยตรง ประสทธภาพเพมมากขน สรปปใหาการด าเนนงานและเทคนคการจดการปใหา พบวาปใหากระบวนการทางเทคโนโลย ระยะแรกปใหาสวนใหใเกดจากการอปกรณเสอมสภาพอายการท างานตดตอกนมาเปนเวลานานแยกได 2 สวนคอ อปกรณทอยภายนอกและอปกรณทอยภายใน อปกรณทอยภายนอกเปนอปกรณทมการบ ารงรกษาเปนประจ า วศวกรโรงไฟฟาไดซอมบ ารงตามอายการใชงาน แตอปกรณทอยภายในเปนอปกรณทเปนสวนประกอบภายในเครองจกรกล เกดจากการใชงานเปนระยะเวลานาน ตองมปใหาอาการบงชกอนทท าการแกไขได ทางโรงไฟฟาชวมวลหยดการผลตไฟฟา เพอรออปกรณจากทางบรษทหรอชางผเชยวชาใท าการแกไขใชระยะเวลาประมาณ 1-2 อาทตยเพอท าการซอมแซมและเปดใชงานใหม ตาราง 4.7 ผลผลตและการใชประโยชน

ทมา: จากการสมภาษณผจดการโรงไฟฟาชวมวล, 2554.

กจกรรม คาคะแนนความพงพอใจ 1. ของเสยจากการผลตไฟฟา

- น าทง 3 - เถาและถาน 4 - มวลสารทปลอยออก (ฝ นละออง) 3 - น ามนดน 4 - ไอรอน 4

2. กจกรรมเพอสงคม 2

89

โดยภาพรวมการจดการของเสยจากการผลตไฟฟามคาคะแนนความพงพอในระดบ 4 เนองจากมการควบคมไมใหเกดปใหาผลกระทบตอสงแวดลอมแตการใชประโยชนจากของเสยยงไมไดน ามาใช โดยสามารถแยกสรปในแตละกจกรรมไดดงน 1. ของเสยจากการผลตไฟฟา - น าทง น าทงทมาจากโรงไฟฟาชวมวลไดมาจากการลางเครองมอเครองจกรและน าทงจากระบบหอหลอเยนใชน าหมนเวยนในระบบเพอลดอณหภมกาซกอนเขาเครองยนต สามารถน าไปใชกบงานเกษตรกรรมได โดยน ามคณสมบตเชนเดยวกบน าสมควนไม กลาวคอ น าสมควนไมมคณสมบตทสามารถใชทดแทนสารเคมทเปนอนตรายได โดยการน าน าสมควนไมมาผสมน าและพนในดนเพอฆาจลนทรยและแมลงในดน ชวยลดปใหาโรคราและโรคเนาของตนไม ปรมาณน าทไดจากการบ าบดมปรมาณน าทใช 50 ลกบาศกเมตรตอครงและมระยะเวลาการผลดเปลยนน าแตละครง 60 วน ไดใชน าทผานการบ าบดรดแปลงปลกตนกฐนยกษและผกสวนครวเพอเปนการสรางความมนใจแกผทตองการน าน าไปใชประโยชน แนวทางการจดการอนาคตอาจมการพฒนาตอยอดใหเปนผลตภณฑทเปนประโยชนกบชมชนมากขน - เถาและถาน โดยปกตทวไปโรงไฟฟาชวมวลมปรมาณรอยละ 16 ของน าหนกชวมวล ซงในแตละเดอนโรงไฟฟาชวมวลมปรมาณขเถาหรอถาน 1,200 กโลกรม การล าเลยงไปยงทเกบรกษาไมหางไกลจากเตาเผาขเถาหรอถานทไดน าไปเกบไวเผอรอใชประโยชนมลกษณะการจดเกบท าเปนหองเกบรกษาอยางงาย โดยปจจบนยงไมใชประโยชนจากขเถาหรอถาน แนวทางการจดการอนาคตอาจมการพฒนาตอยอดใหเปนถานอดแทงหรอประโยชนในการท าปยเพอการเกษตร เพราะในถานทออกมามธาตอาหารทพชสามารถน าไปใชได - มวลสารทปลอยออกหรอฝ นละออง ระบบการเผาไหมเตาเผาเปนระบบปดท าใหไมมฝ นละอองฟงกระจาย โรงไฟฟาชวมวลใชเทคนคเฉพาะในการดกจบฝ นละอองขนาดเลกทออกจากเตาเผา เปนระบบก าจดฝ นละอองดวยน าในการดกกรองฝ นละอองขนาดเลกมากสรางผลกระทบใหกบชมชนและใชตาขายลอมรอบเพอดกจบฝ นละอองขนาดกลาง-ใหใ อกชนหนง ระบบการดกฝ นละอองปจจบนไมพบปใหาทกอใหเกดมลพษทางอากาศ - น ามนดน เปนของเสยจากกระบวนการเผาไหม มกอดตนทอกาซและท าใหเกดความเสยหายได ดานเทคนคตองมการควบคมอณหภมและความรอนใหเหมาะสม แตกไมสามารถหลกเลยงการเกดน ามนดนไดและมปรมาณนอยมาก สามารถน าไปใชประโยชนได - ไอรอน เกดจากการแผรงสของกระบวนการเผาไหมซงสวนใหใใชประโยชนจากไอรอนใชในการอบควบคมความชนซงขาวโพดใหมความชนไมเกน 20 เปอรเซนต

90

กลาวโดยสรปการก าจดและน าไปใชประโยชนของเสยจากการผลตไฟฟา สวนใหใมปใหาดานน าไปประโยชนทเปนรปธรรมโดยในอนาคตควรมการเพมการจดการและกระบวนการแปรรปใหเปนผลตภณฑแจกจายชมชน 2. กจกรรมเพอสงคม โดยภาพรวมการจดการของเสยจากการผลตไฟฟามคาคะแนนความพงพอในระดบ 2 เนองจากยงไมมกจกรรมใดทโรงไฟฟาท ารวมกบชมชนทเปนรปธรรมทท าใหเกดกระบวนการเปนสวนหนงของโรงไฟฟาชวมวล เชน การใชไฟฟาในราคาถกลงหรอการใชไฟฟาไมคดคาหนวยไฟฟาในทสาธารณประโยชนของชมชน เนองจากระเบยบขอบงคบในการขายไฟฟาใหแกการไฟฟาสวนภมภาคทไมใหมการจ าหนายหรอแจกจายไปยงแหลงอนๆ โดยสวนใหใเปนเพยงแคการบรจาคเงนหรอใหเงนสนบสนนกจกรรมชมชนทงในหมบานและหนวยงานของภาครฐเทานน 4.6 สรปองคประกอบและเงอนไขทางเทคโนโลย โรงไฟฟาชวมวลเปนโรงไฟฟาทใชซงขาวโพดในทองถน โดยมองคประกอบและเงอนไขทส าคใดงน 1. ศกยภาพของแหลงพลงงาน ปรมาณเพยงพอตอการผลตไฟฟาอยางตอเนองตลอด ทงปหากมไมเพยงพออาจสงผลกระทบตอตนทนการผลตทเพมขน 2. เทคโนโลย มเหมาะสมกบระบบผลตไฟฟาตองไมยงยากซบซอนในการบรหารจดการและการซอมบ ารงรกษา ชมชนสามารถดแลบ ารงรกษา บรหารจดการ การออกแบบเลอกใชเทคโนโลยการผลตพลงงานจากชวมวลทเหมาะสมกบศกยภาพในพนท กระบวนการผลตพลงงานของโรงไฟฟาชวมวล นอกจากตองมการออกแบบเทคโนโลยทรองรบกบชวมวลทใช ยงตองค านงถงสวนอน เชน กระบวนการน าเขา กระบวนการก าจดของเสยและการกลบน าไปใชประโยชน ซงขาวโพดในพนทเปนวตถดบหลกทน ามาใชในการผลตพลงงาน ดงนนซงขาวโพดทใชตองไดมาตรฐานตามทเทคโนโลยแกสซฟเคชนไดก าหนดไวต งแตการเลอกใชทางเทคโนโลยต งแตตอนตน เพอเขาสกระบวนการเผาไดกาซบรสทธน าไปผานกระบวนการจกรกล ซงสงทไมเกยวของกบกระบวนการผลตไฟฟาไดในขนตอนนคอ ถานและฝ น ซงมขนตอนของการกรองอากาศทดจงไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม สวนถานทไดสามารถน าไปใชประโยชนตอไดแตตองมเครองอดถานแทงกอนน าไปใช กระบวนการจกรกลเปนขบของเสยทไดจากการเผาคอ น ามนดนเปนสงทบงบอกถงประสทธภาพของการควบคมเตาเผาอณหภมทไมพอดหรอไมสม าเสมอกสงผลใหมน ามนดนทมากและอาจไปอดตนทอกาซท าใหอายการใชงานไมยาวนานได น าจงเปนสงจ าเปนอยางยงน ามาใชในขนตอนนในทางเทคนคคอตองผานความเยน

91

กอนเพอใชน าหลอเยนขจดน ามนดนไดด ส าหรบน าเสยทไดตองผานการบ าบดระบบปดเพอกรองน ามนดนทไหลออกมากอนน าน าไปใชประโยชนเนองจากน าทไดมคณสมบตเทยบไดกบน าสมควนไม เครองก าเนดไฟฟาเปนเทคโนโลยรนใหมทใชเปลยนสถานะของกาซบรสทธเปนพลงงานไฟฟา ผลทไดคอไฟฟาเพอขายและใชภายในโรงไฟฟาชวมวลไมสามารถเชอมตอไปยงตามจดทไมใชโรงไฟฟาชวมวลได เนองจากขดกบสใใาขายไฟฟาใหกบการไฟฟาสวนภมภาค นอกจากนการน าไอรอนสามารถน าไปใชอบไลความชนซงขาวโพดได

ภาพ 4.7 แสดงผงกระบวนการผลตของโรงไฟฟาชวมวล ทมา: จากการสมภาษณผจดการโรงไฟฟาชวมวล, 2554. ดานการจดการภายในโรงไฟฟาตองมการควบคมคณภาพการผลตทกขนตอนโดยวศวกรผเชยวชาใ ในดานการซอมบ ารง การควบคมเครองจกรกล ภายในโรงไฟฟา เพอไมใหเกดปใหาทมผลกระทบตอชมชนและสงแวดลอม ยงตองมการบรหารจดการภายนอกทเกยวของกบ

กระบวนการผลต

น า

เตาเผา

การท าใหบรสทธ (แยกกาซ)

กระบวนการจกรกล

เครองก าเนดไฟฟา

ผลผลตทได

ซงขาวโพด ถาน ,ฝ น

น าเสย

น ามนดน

ไอรอน ไฟฟา

กฟภ. ใชในโรงไฟฟา

น าไปเกบหรอ

ใชประโยชน

92

ชมชน เกษตรกร ในดานการหาชวมวลหรอซงขาวโพด กระบวนการนตองมการวางแผนและเขาใจรอบการผลตของเกษตร อกทงตองมการจดเกบซงขาวโพดเผอไวในยามฉกเฉน และตองมการเขาถงชมชนดานการใหความรความเขาใจกระบวนการผลตพลงงานไฟฟาอกดวย กระบวนการจดการของเกษตรกรผปลกขาวโพดเลยงสตวในพนท เมอถงฤดเกบเกยวสงเหลอทงหรอไมไดใชคอเปลอก ล าตน และซงขาวโพด ในทนกลาวถงซงขาวโพดทน ามาใชเปนวตถดบพบวากระบวนการแยกเมลดออกจากแกนเหลอแตเพยงซงขาวโพด เปนปจจยส าคใอยในมาตรฐานเรองขนาดชวมวลทน ามาใช กลาวคอรปแบบในการแยกเมลดออกจากแกนเหลอแตเพยงซงขาวโพดตางจากเดมโดยอาศยเครองสขาวโพดทนแรงและเวลาท าใหซงขาวโพดมลกษณะปนละเอยดและแกนซงสมบรณเปนสาเหตทท าใหโรงไฟฟาชวมวลไมสามารถน าซงขาวโพดในพนทใกลโรงไฟฟามาใชไดทงหมด ซงขาวโพดเปนวตถดบชวมวลหลกทน ามาใชเพอผานกระบวนการขนตอนทางเทคโนโลยแปลงเปนพลงงานไฟฟา ดงนนจงมความส าคใเปนอยางมากเพราะวาเทคโนโลยทถกเลอกมาใชเปนตวก าหนดมาตรฐานชวมวล ท าใหซงขาวโพดทน ามาใชตองผานมาตรฐานความชนและขนาดกอน ในขนตอนนตองผานเงอนไขทโรงไฟฟาชวมวลไดตงไวในการรบซอจากเกษตรกรหรอชาวบานทน ามาขายโดยผานราคาทเปนแรงจงใจใหน าซงขาวโพดตามมาตรฐานมาขายใหแกโรงไฟฟาชวมวล โดยการรบซอซงขาวโพดในทองถนและพนทใกลเคยง อกท งย งมการประสานงานกบกลมผปลกขาวโพดทไมมเวลาจดการซงขาวโพด เหตทเปนเชนนกเนองจากตนทนและแรงงานของผขายเหนวาไมคมคานนเองจงเปนโอกาสในการไดเปลาไมมตนทนรบซอแตขนอยกบเงอนไขทางดานคาแรงของโรงไฟฟาและคาขนสงทมารบเอาเอง

93

ภาพ 4.8 กระบวนการจดการชวมวลของโรงไฟฟาชวมวลและเกษตรกรผขายสง ทมา: จากขอมลการสมภาษณผจดการโรงไฟฟาชวมวลและกลมเกษตรกร, 2554. 3. ความเปนไปไดของโครงการ ความคมคาของการด าเนนโครงการ รวมถงนโยบาย สนบสนน เงนทนและการอดหนนจากภาครฐในการผลกดนธรกจพลงงาน แผนพฒนาพลงงานทดแทน 15 ป พ.ศ. 2551– 2565 เปนแนวทางปฏบตโดยมหนวยงานรบผดชอบเพอใหการสนบสนนอยางจรงจง โดยหนวยงานภาครฐ เชน กระทรวงพลงงาน การไฟฟาสวนภมภาค นอกจากนยงมหนวยงานอนๆ ทเปนมาตรการสงเสรมเกยวของดานเงนทนและสงจงใจอนๆ เชน ราคารบซอ อตราภาษ โดยส าหรบโครงการโรงไฟฟาขนาดเลกมากเหลานท าใหภาคเอกชนสนใจลงทนในธรกจพลงงานทดแทนกนมากขน 4. การมสวนรวมกบชมชน ผลประโยชนทชมชนไดรบจากโรงไฟฟาชวมวลท าใหความรสกการมสวนรวมน ามาสการรวมมออยางย งยน ทผานมาการตงโรงไฟฟาชวมวลหลายๆ ทมกเกดการตอตานไมใหกอสรางโรงไฟฟาความขดแยงเกดจากความไมเขาใจ อกทงความปลอดภย

ซงขาวโพด (1) คอลกษณะของซงขาวโพดทงแบบแกนและแบบปน ซงขาวโพด (2) คอลกษณะของซงขาวโพดแบบแกนเทานน ซงขาวโพด (3) คอลกษณะของซงทผานมาตรฐานพรอมน าไปเปน วตถดบของโรงไฟฟาชวมวล

กระบวนการจดการภายในและภายนอก

ซงขาวโพด (3) มาตรฐาน - ขนาด - ความชน

สตอกวตถดบ

กลมเกษตรกรปลก

ขาวโพดเลยงสตว

ซงขาวโพด (1)

ขาวโพดฝก

ใชได ใชไมได

- วธการแยกขาวโพดออกจากฝก

ความคมคา

ซงขาวโพด (2)

ผขาย

ตนทนผขาย - แรงงาน - คาขนสง

ชวมวลอนๆ

ส าหรบส ารอง ตนทนกรณรบเอง

- แรงงาน - คาขนสง

โรงไฟฟาชวมวล กลมเกษตรกร

94

จากเทคโนโลยทใชเนองจากชาวบานเขาใจหรอไมกอยกบกระบวนการสรางความเขาใจและเปดเผยของโรงไฟฟาชวมวลทงดานความปลอดภย สงแวดลอมและการมสวนรวม กลาวโดยสรปองคประกอบและเงอนไขทท าใหเกดโรงไฟฟาชวมวลได เกดจากแรงสนบสนนและผลกดนโครงการดานพลงงานจากหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน ท าใหเกดการเปลยนรปแบบการผลตพลงงานจากเดมทพงพาแตพลงงานดงเดมทใกลหมดไป ทงนการถายทอดความรดานเทคโนโลยของผประกอบการจากหนวยงานตางๆ กเปนสวนส าคใในการพฒนาเทคโนโลยใหเหมาะสมและเปนมตรกบสงแวดลอม แตมการบรหารจดการทดทงภายนอกและภายในกจการโรงไฟฟาชวมวล หากแตใหความส าคใแตเพยงภาคการผลตพลงงานโดยไมใสใจดานสงคมและเศรษฐกจ อาจท าใหความคาดหวงในการเกดพลงงานทดแทนรปแบบใหมทเขาแทนทรปแบบเดมไมประสบความส าเรจ