รายงานการวจย เรอง

การผลตแกสชวภาพจากซากชวมวลในรองสวนของชมชน ในอ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม

Bio Gas production from biomass remains in raceway park at Amphawa district, Samutsongkhram province.

โดย

ผชวยศาสตราจารยชยศร ธาราสวสดพพฒน โกวท สวรรณหงษ

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2555

รายงานการวจย เรอง

การผลตแกสชวภาพจากซากชวมวลในรองสวนของชมชน ในอ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม

Bio Gas production from biomass remains in raceway park at Amphawa district, Samutsongkhram province.

โดย

ผชวยศาสตราจารยชยศร ธาราสวสดพพฒน โกวท สวรรณหงษ

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2555

บทคดยอ ชอรายงานการวจย : การผลตแกสชวภาพจากซากชวมวลในรองสวน ในพนทอ าเภออมพวา

จงหวดสมทรสงคราม ชอผวจย : ผชวยศาสตราจารยชยศร ธาราสวสดพพฒน โกวท สวรรณหงษ ปทท าการวจย : 2555

.............................................................................................................................

งานวจยนมวตถประสงค เพอหาวธการน าซากชวมวลในรองสวนผลไมในพนท อ าเภออมพวามาใชประโยชนดวยการผลตเปนแกสชวภาพเพอใชทดแทนแกสหงตมในครวเรอน และศกษาหารปแบบของการมสวนรวมของชมชนดานการผลตและการใชประโยชนจากแกสชวภาพทผลตจากซากชวมวลในรองสวนในพนท โดยใชกระบวนวจย 4 ขน ตอน ประกอบดวย (1) การสรางกระบวนการมสวนรวมของชมชนเพอก าหนดแนวทางการด าเนนงานวจยรวมกบชมชน และคดเลอกพนทตวอยางในอ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม (2)ท าการส ารวจเกบตวอยางแกสในรองสวนผลไม จ านวน 5 จดในต าบลบางนางลซงไดผานการคดเลอกเปนพนทศกษา (3)เกบซากชวมวลในรปของตะกอนโคลนมาทดลองผลตแกสชวภาพโดยผสมกบมลสตวในสดสวนทตางกน น าผลทไดจากการทดลองน าไปแนะน าใหชมชนและทดลองผลตแกสชวภาพภายในชมชนทพบแกสในรองสวนมากทสด และ (4)ประเมนระดบความพงพอใจของชมชน ผลการวจยพบวาตวแทนในพนทอ าเภออมพวารอยละ 65 เลอกพนทต าบลบางลเปนพนทศกษาเนองจากเปนพนทลมแอง มสวนผลไม และรองสวนทวทงต าบล ผลการส ารวจปรมาณแกสชวภาพในรองสวนจ านวน 5 จดพบมแกสสะสมในตะกอนดนโคลน 50-52 ลตรตอตารางเมตร โดยพบแกสมเทน 62.5-65.5 เปอรเซนตโดยปรมาตร ผลการทดลองน าตะกอนดนโคลนมาผลตแกสชวภาพรวมกบมลสตวพบวาสามารถผลตแกสชวภาพไดสงสดท 55.5 ลตรทสดสวนตะกอนดนโคลนตอมลสตว 1:1 และผลการผลตแกสชวภาพในระดบชมชนทขนาดความจของหลมหมกแกส 4000 ลตร พบวาสามารถผลตแกสชวภาพไดถง 56.4 เปอรเซนตโดยปรมาตรทระยะเวลานานถง 40 วน ผลการประเมนผลระดบความพงพอใจของชมชน ผลการวจย พบวา รอยละ 89.5 มความพงพอใจในระดบมากทสดตอการเขารวมวจย รอยละ 82.4 มความพงใจในระดบมากทสดหากมโครงการน าวสดเหลอทงทางเกษตร/ครวเรอน วชพชน าและโคลนในรองสวนมา

www.ssru.ac.th

ผลตแกสชวภาพทสามารถน ามาใชครวเรอนได และพบประเดนชมชนมระดบความรดานการผลตและการใชประโยชนจากแกสชวภาพมากถง 85 เปอรเซนต ค าส าคญ : แกสชวภาพ, ซากชวมวล ,รองสวน

www.ssru.ac.th

ABSTRACTS

Research Title : Bio Gas production from biomass remains in raceway park at Amphawa district, Samutsongkhram province.

Author : Asst. Prof. Chaisri Tharasawatpipat Kowit Suwannahong Year : 2012

.............................................................................................................................

The purpose of this study is to produce the biogas to use as cooking gas in household from the biomass in the agricultural are of Amphur Amphawa. The community involvement in this study were consist of 4 procedures, (1) Construct the community participation and choose the pilot area for the biogas production. (2) Gas sampling were collected 5 points as Baunangli sub district which were chose as a pilot area for this study. (3) Sediment were collected to mix with cow feces at various ratio to produce biomass . The optimum ratio were suggest to the community for the biogas production. (4) Evaluated the satisfaction in the community. It was found that 65% were chose Baunangli sub district as a pilot area due to vast area of fruits patch. From the 5 point of sediment were found that gas collecting inside the sediment at 50.52 L/m2 and methane gas were found at 62-65 % by volume. The optimum ratio for the biogas production is 1:1, (sediment cow feces) at the production rate of 56 litre. Biogas production in the pilot plant at 4000 L tank can produce biogas at 56.4% for 40 consecutive days. The community were satisfy at 90% in participation in this project and 82% want to continue this project to produce biogas in their house hold. Mostly 85% of the community were more understand the utilization of the biogas. Keywords : Biogas , Biomass remains , raceway park.

www.ssru.ac.th

กตตกรรมประกาศ

รายงานการวจยเรองการผลตแกสชวภาพจากซากชวมวลในรองสวนในพนทอ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม ส าเรจได เนองจากบคคลหลายทาน และหนวยงานทไดกรณาชวยเหลอใหขอมล ขอเสนอแนะ ค าปรกษา ใหขอคดเหน และก าลงใจ

ผวจย ขอ กราบขอบพระคณ ทานอธการบด ทานคณบดคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทานรองอธการบดฝายวจยและบรการวชาการ ทานผอ านวยการสถาบนวจยและพฒนา และทานอาจารยภายในสาขาวชาวทยาศาสตรสงแวดลอม มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ทมอบความ ไววางใจ และเชอมนในตวผวจย ใหทนสนบสนนในการท าวจย ใหความอนเคราะหดานการตดตอประสานงาน ใหความอนเคราะหดานค าปรกษา ตลอดจนการใหก าลงใจแกผท าวจยตลอดมา ท าใหด าเนนงานวจยประสบความส าเรจไปดวยด ขอขอบคณผเกยวของและประชาชนในชมชนต าบล บางนางล อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม ทใหขอมลในดานตางๆ เกยวกบพนท และเออเฟอสถานทในการด าเนนงานท าใหการศกษาในงานวจยส าเรจลลวง

สดทายนขอกราบขอบพระคณบดา มารดา บารมของสมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตน และขอขอบคณ พ และนองทไดชวยสงเสรม สนบสนน และ เปน ก าลงใจท าใหผจดท ารายงานไดด าเนนการวจยจนส าเรจไดดวยด

ผชวยศาสตราจารยชยศร ธาราสวสดพพฒน โกวท สวรรณหงษ

www.ssru.ac.th

สารบญ หนา บทคดยอ (1) ABSTRACT (2) กตตกรรมประกาศ ( 4) สารบญ (5) สารบญตาราง (7) สารบญภาพ (8)

บทท 1 บทน า 1.1 หลกการและเหตผล 1 1.2 วตถประสงคการวจย 2 1.3 ขอบเขตการวจย 2 1.4 ผลทคาดวาจะไดรบ 2 1.5 แผนการด าเนนงาน 3

บทท 2 ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ 2.1 การทบทวนวรรณกรรม/ สารสนเทศ (information) ทเกยวของ 5 2.2 พลงชวมวล 8 2.3 แกสชวภาพ (Biogas) 10

2.4 ชนดและแบบของแกสชวภาพ (Biogas Plant) 12 2.5 การใชประโยชนจากแกสชวภาพ 12 2.6 งานวจยทเกยวของ 1 3

บทท 3 วธด าเนนการวจย 3.1 รปแบบการวจย 18 3.2 พนทท าการวจย 18 3.3 อปกรณและสารเคม 1 8

3.4 ขนตอนการด าเนนการวจย 20 3.5 แผนการถายทอดเทคโนโลยหรอผลการวจยสกลมเปาหมาย 24

www.ssru.ac.th

(6)

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 4 ผลการวจย 4.1 ผลการด าเนนการเพอสรางความรวมมอระหวางชมชนกบทมงานวจย 25 4.2 ผลการเกบตวอยางซากชวมวลในรองสวนของชมชนในพนทตวอยาง 2 6 4.3 ผลการน าโคลนในรองสวนมาทดลองหมกรวมกบมลสตว 27 4.4 ผลการรวมออกแบบและรวมสรางรปแบบการผลตแกสชวภาพทเหมาะสม 29 4.5 ผลการตรวจสอบปรมาณแกสชวภาพทผลตภายในชมชน 29 4.6 ผลการตรวจสอบและประเมนผลการด าเนนการวจย 30

บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ 5.1 สรปผลการวจย 31 5.2 อภปรายผล 32 5.3 ขอเสนอแนะ 32 5.4 การน าเสนอผลงานวจย 33

บรรณานกรม 34 ภาคผนวก 37 ภาคผนวก ก 38 ภาคผนวก ข 50 ภาคผนวก ค 54

ประวตผท ารายงานวจย 56

www.ssru.ac.th

บทท 1

บทน า 1.1 หลกการและเหตผล

พนทของอาเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม มลกษณะของภมประเทศ เปนทลม มแมนาสายหลกทชมชนนามาใชประโยชน1สายคอแมนาแมกลอง ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเปนเกษตรกร ชาวสวน (สรจต ชรเวทย , 2551) วถชวตในอดตจนมากกวา 100 ป ถงปจจบนของชมชนสวนใหญประกอบอาชพทาสวนมะพราว ลนจ สมโอ และชมพ โดยเกษตรกรจะมการขดรองสวนเพอระบายนาจากแมนาเขาสพนทของตนเองทกๆ ชมชน ดงนนรองสวนกจะเปนทสะสมของตะกอนดน ซากอนทรยวตถทเปนชวมวลจานวนมาก ในแตละฤดกาลชาวสวนตองทาการขดลอกรองสวนเพอใหการระบายนาไหลเขาพนทของตนเองไดอยางสะดวก จากการสารวจพนทของทมงานวจยพบวา ชวมวลในรองสวนททาการขดลอกขนมาแตละฤดกาลครงละมากกวา 5 ตนตอไร (ชยศร ธาราสวสดพพฒน, 2554) ลกษณะของซากชวมวลดงกลาวประกอบดวย วชพชนา ซากพช ซากสตวทสะสมอยในรปของตะกอนทถกพดพามาจากแมนา และวสดเหลอทงทางการเกษตรทตกสะสมในรองสวน ซากชวมวลเหลานหากนามาผลตเปนแกสชวภาพเพอทดแทนแกสหงตมภายในครวเรอนนาจะสรางประโยชนใหแกชมชนและประชากรในพนทเปนอยางมาก จากการพฒนาพนทของจงหวดสมทรสงครามโดยเฉพาะพนทของอาเภออมพวาทถกพฒนาเปนแหลงทองเทยวอยางรวดเรวทาใหพนทของชมชนในอาเภออมพวา ตองใชพลงงานเพมขนทกป ปจจบนการใชพลงงานในพนทไดมาจากการปอนพลงงานไฟฟาจากโรงไฟฟา จงหวดราชบร พลงงานทดแทนทเกดขนและมใชในพนทมจานวนไมมากนก อาท การผลตพลงงานเชอเพลงประเภทไบโอดเซลจากนามนพชใชแลวท ตาบลบางนางล วนละ 50 ลตร ทงนเนองจากชมชนยงขาดความร ความสนใจ และแรงกระตนดานความตองการใชพลงงานทดแทน และการขาดแนวทางการพฒนารปแบบของการผลตพลงงานแตละประเภททสามารถนาไปสการใชประโยชนไดจรงในชมชน และจากรายงานการศกษาแนวทางการสรางพลงงานทดแทนจากขยะในพนทอาเภออมพวาพบวามขยะอนทรยประเภทชวมวลทเปนวสดเหลอทงทางการเกษตรในพนทแตละชมชนมมากวา 5 ตนตอวน หากนาชวมวลเหลานมาผลตเปนแกสชวภาพ เพอทดแทนแกสหงตมภายในครวเรอนนาจะสรางประโยชนใหแกชมชนและประชากรในพนทเปนอยางมาก เชนกน จากปญหาดงกลาวนกวจยจงมแนวคดทจะดาเนนการวจยเพอศกษาหาวธการผลตแกสชวภาพจากซากชวมวลทมอยในพนท เพอนาไปสการใชประโยชนทดแทนแกสหงตมในครวเรอน โดยโจทยของงานวจยในครงนประกอบดวย ซากชวมวลในรองสวนผลไมในพนทสามารถนามาผลตเปนแกสชวภาพเพอใชทดแทนแกสหงตมในครวเรอนไดหรอไมอยางไร รปแบบการมสวนรวมของชมชนในการผลต

www.ssru.ac.th

2

และใชประโยชนจากพลงงานทดแทนทผลตไดจากซากชวมวลของชมชนในพนทเปนอยางไรและรปแบบการผลตแกสชวภาพทใชชวมวลในพนทสามารถพฒนาไปในทศทางใดทจะทาใหเกดประโยชนสงสดตอชมชนอยางแทจรงและสามารถจะเกดแรงกระตนใหชมชนหนมาสนใจและเลงเหนความสาคญของพลงงานจากชวมวลทเปนของเหลอทงในชมชนของตนเอง ซงสามารถนาไปสการลดผลกระทบตอสงแวดลอมและสรางประโยชนแกชมชนอยางยงยนตอไป 1.2 วตถประสงคการวจย

ผวจยมความตงใจ และมงมนทจะดาเนนการวจยเพอใหไดตามวตถประสงคดงน

1.2.1 เพอศกษาหาวธการนาซากชวมวลในรองสวนผลไมในพนท อาเภออมพวามาใชประโยชนดวยการผลตเปนแกสชวภาพเพอใชทดแทนแกสหงตมในครวเรอน

1.2.2 เพอศกษาหารปแบบของการมสวนรวมของชมชนดานการผลตและการใชประโยชนจากแกสชวภาพทผลตจากซากชวมวลในรองสวนในพนท

1.3 ขอบเขตการวจย

การวจยในครงนเปนการวจยเชงการทดลองและพฒนาทดาเนนการอยางถกตองตามหลกวชาการโดยมขอบเขตของการวจยดงน

1.3.1 พนทการศกษา คอ พนททถกคดเลอกจากชมชนในอาเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม จานวน 1 ตาบล เพอเปนกลมตวอยาง และสถานทผลตพลงงานแกสชวภาพ

1.3.2 ประเดนการศกษาประกอบดวย 3 ประเดนใหญๆ ไดแก การศกษาหาวธทเหมาะสมในการนาชากชวมวลจากรองสวนผลไมในชมชนมาผลตเปนแกสชวภาพ ศกษาหารปแบบของการมสวนรวมของชมชนในการผลตและใชประโยชนจากแกสชวภาพทผลตได และรวมพฒนารปแบบของการผลต และการใชประโยชนจากแกสชวภาพ ใหมความเหมาะสมทสามารถเปนแรงกระตนใหเกดความสนใจและเพมจานวนของชมชนใหสามารถผลตและใชประโยชนจากพลงงานทผลตไดตอไป

1.3.3 กลมตวอยาง คอ ชมชนทประกอบอาชพทาสวนผลไมในพนทอาเภออมพวา และสวนผลไมทเปนอาสาสมครและไดรบการคดเลอกจากตาบล

1.4 ผลทคาดวาจะไดรบ การวจยในครงผวจยมความคาดหวงวาหลงจากสนสดการวจยแลวจะทาใหชมชนไดรบผลประโยชนดงน

1.4.1 ชมชนไดรปแบบเหมาะสมในการผลตแกสชวภาพทใชซากชวมวลในพนทของตนเองอยางนอย 1 แหง

www.ssru.ac.th

3

1.4.2 ชมชนไดใชพลงงานทดแทนทผลตขนดวยการพฒนาของตนเองประกอบดวย ไดใชแกสชวภาพทผลตได เชอเพลงชวมวลทสามารถใชไดอยางเหมาะสมกบพนท

1.4.3 ชมชนมแนวทางการจดการขยะ นาเสย และวสดอนทรยเหลอทงทางการเกษตร ในรองสวนไดภายในพนทของตนเอง

1.4.4 ทาใหชมชนมสภาพแวดลอมในพนทดขนและปญหาการเนาเสยของขยะและนาเสยในรองสวนลดลง

1.4.5 ชวยลดผลกระทบตอสงแวดลอมซากทจะมผลตอพนทอนทอยโดยรอบพนทศกษา 1.4.6 ทาใหชมชนสามารถพงพาตนเองไดดวยแนวทางการจดการทมคณภาพและม

ประโยชนตอชมชนเอง 1.4.7 เกดการบรณาการงานวจยรวมกบชมชนอนไดสามารถไดแนวรวมในรปของเครอขาย

ททาใหเกดการปฏบตใหเกดความยงยน 1.4.8 กอใหเกดความตระหนกดานการอนรกษสงแวดลอม ทาใหชมชนหนมาสนใจดาน

การแปรรปของเหลอทงมาใชประโยชนไดอยางเปนรปธรรม 1.5 แผนการด าเนนงาน

ระยะเวลาในการดาเนนงานวจย 12 เดอน โดยมแผนการดาเนนการดงแสดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 แผนการดาเนนงานวจย

กจกรรม/แผนงาน ป 2555-2556

ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

กจกรรมท 1 จดประชมระดมความคดเหน เพอสรางความรวมมอในการดาเนนการวจย คดเลอกกลมตวอยาง และสถานทดาเนนการวจยทเหมาะสม

กจกรรมท 2 รวมศกษาหารปแบบการรวบรวมและจดเกบตวอยางทเหมาะสม ทสามารถคนผลประโยชนแกกลมตวอยาง

www.ssru.ac.th

4

ตารางท 1.1 (ตอ)

กจกรรม/แผนงาน ป 2555-2556

ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

กจกรรมท 3 รวมออกแบบและรวมสรางรปแบบการผลตพลงงานชวมวลทเหมาะสมจากขยะชวมวลและนาเสย พรอมจดอบรม/สาธต การผลตพลงงานชวมวล

กจกรรมท 4 ตรวจสอบและประเมนผลการดาเนนการวจย การมสวนรวม และระดบความพงพอใจของชมชน

กจกรรมท 5 สรปผลและเขยนรายงาน

www.ssru.ac.th

บทท 2

ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ 2.1 การทบทวนวรรณกรรม/ สารสนเทศ (information) ทเกยวของ

2.1.1 ดานภมศาสตรของจงหวดสมทรสงคราม

จงหวดสมทรสงคราม มพนทตดกบจงหวด คอ ทศตะวนออกจรดอาวแมกลอง (อาวไทย) ทศใตจรดจงหวดเพชรบร ทศตะวนตกจรดจงหวดราชบร ทศเหนอจรดจงหวดราชบร และสมทรสาคร มประชากร 206,452 คน รายไดเฉลยประชากร 57,817 บาท เปนจงหวดทมศกยภาพในการผลตสนคาการเกษตรทส าคญหลายชนด การประมงและการทองเทยวเชงอนรกษ ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรมและการประมง อตสาหกรรมสวนใหญเปนอตสาหกรรมขนาดเลก ทส าคญ ไดแก อตสาหกรรมผลตน าปลา อตสาหกรรมอาหาร อตสาหกรรมแปรรปสตวน า อตสาหกรรมแปรรปผลผลตทางการเกษตร ม โรงงานทงสน 270 โรงงาน สวนใหญเปนอตสาหกรรมน าปลา อาหารทะเลแปรรป หองเยนเกบ สตวน า โรงงานผลตน ากะทสด และโรงงานผลตน าตาลมะพราว เปนตน โดยแสดงขอมลดานการท าเกษตรกรรมในพนทในตารางท 2.1

อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม เปนอ าเภอหนงในจ านวน 3 อ าเภอ ในจงหวดสมทรสงคราม มสภาพภมประเทศโดยทศใตกบทศตะวนตกมแมน าแมกลองไหลผาน มล าคลองไหลผานหลายสาย ไดแก คลองอ าพวา คลองวดนางวง คลองวดบางกะพอม คลองบางจาก คลองดาวดงส คลองลดดาโชต คลองสวน คลองจางวาง คลองบางกง พนทสวนใหญเปนสวน มะพราวผล มะพราวน าตาล และสวนสมโอ โดยวถชวตของประชาชนในอ าเภออมพวา อาชพเปนชาวสวนดงแสดงภาพของแผนทของอ าเภออมพวา และแผนทของพนทประกอบอาชพ ดงในภาพท 2.1 และ 2.2

อ าเภออมพวามองคการบรหารสวนต าบล 11 แหง และมการบรหารงานแบบเทศบาลต าบล 2 แหง คอเทศบาลต าบลเหมองใหม และเทศบาลต าบลอมพวา

2.1.2 วสยทศนของจงหวดสมทรสงคราม

คอ "เปนเมองแหงอาหารทะเลและผลไมปลอดภยจากสารพษ ศนยกลาง การพกผอน การทองเทยวเชงอนรกษทางล าคลองระดบชาต ดนแดนแหงประชาชนรกถนก าเนด อนรกษสงแวดลอมและวฒนธรรมอนดงาม"

www.ssru.ac.th

6

ตารางท 2.1 ขอมลพชเศรษฐกจทส าคญ ป 2553 ของจงหวดสมทรสงคราม

อ าเภอ

ชนดพช

ขาว มะพราว

ตาล มะพราว

ผล มะพราว

ออน ลนจ มะมวง สมโอ

นาป/ปรง นาปรง

เมองฯ (ไร)

0 0 5,926 10,738 1,163 3 0 567

อมพวา (ไร)

2,758 2,758 3,555 18,823 350 3,678 65 5,965

บางคนท (ไร)

3 0 0 11,506 3,088 2,450 262 2,492

พนทปลก(ไร)

2,761 2,758 9,481 41,067 4,601 6,131 327 9,024

ผลผลตเฉลย (กก./ไร)

750 800 800 1,250 1,600 0 600 1,200

ราคา (บาท/กก.)

9.5 11 22 10.00 8 0 16 23

มลคาผลผลต (ลานบาท)

19.67 24.27 166.86 513.34 58.89 - 3.14 249.05

www.ssru.ac.th

7

ภาพท 2.1 แผนทเขตตดตอของอ าเภออมพวาและโครงขายล าน า

ภาพท 2.2 แผนทการประกอบอาชพของประชากรในอ าเภออมพวา

www.ssru.ac.th

8

2.1.3 ยทธศาสตรของจงหวดสมทรสงคราม

ก าหนดไว 4 ยทธศาสตร ไดแก 1) การพฒนาและสงเสรมจงหวดใหเปนเมองอาหารทะเล และผลไมปลอดสารพษ 2) การพฒนาใหจงหวดเปนศนยกลางการพกผอนและการทองเทยวเชงอนรกษ

ทางล าคลอง จากสภาพทตงของจงหวดสมทรสงคราม ซงหางจากกรงเทพฯ ไปทางทศตะวนตก เฉลยงใต 65 กโลเมตร ถอวาเปนขอไดเปรยบของจงหวดทจะพฒนาใหเปนศนยกลางของการพกผอนและทองเทยว เนองจากปจจบนมการคมนาคมทสะดวก โดยเฉพาะการเดนทางโดยรถยนตจะใชเวลาเดนทางจากกรงเทพฯ ไมเกน 1 ชวโมง กจะไดพบกบสภาพของธรรมชาตและอากาศทสดชน

3) ประกอบกบสภาพพนทหลายแหงประชาชนจะสรางทอยอาศยตามรมฝงคลองทมมากมายกวา 300 คลอง อาท อ าเภออมพวาจะมคลอง เชน คลองอมพวา คลองผหลอก คลองประชาชมชน ฯลฯ อ าเภอบางคน ทจะมคลองบางคนท คลองบางนอย เปนตน ดงนน จงหวดสมทรสงครามจงมศกยภาพเพยงพอทจะพฒนาใหเปนจงหวดทเปนศนยกลางการพกผอน และ การทองเทยวเชงอนรกษทางล าคลองเปนอยางยง

4) การปลกจตส านกใหชาวจงหวดสมทรสงครามรกถนก าเนด อนรกษสงแวดลอม และวฒนธรรมอนดงาม

5) ด ารงรกษาความเปนเมองทมระบบนเวศ 3 น า จงหวดสมทรสงครามมพนทตดกบชายฝงทะเลดานอาวไทย และมแมน าแมกลองใหผาน จงสงผลใหพนทของจงหวดสมทรสงครามมระบบนเวศ 3 น า คอ น าจด น ากรอย และน าเคม โดยอ าเภอบางคนทเปนเขตน าจด อ าเภออมพวาเปนเขตน ากรอย และอ าเภอเมองเปนเขตน าเคม แตปจจบนมการบรหารจดการน า โดยปลอยน าจากเขอนแมกลองและเขอนใหญตอนบนสงผลใหระบบนเวศ 3 น าของจงหวดสมทรสงครามเกด การเปลยนแปลง จงจ าเปนตอง พยายามด ารงรกษาความเปนเมองทมระบบนเวศ 3 น า ไวใหคง อยตลอดไป

2.2 พลงงานชวมวล พลงงานชวมวลเปนพลงงานทผลตไดจากการน าวตถดบทเปนชวมวล (biomass) มาผานกระบวนผลต โดยใชเทคโนโลย 3 รปแบบ ไดแก เทคโนโลยการผลตดวยกระบวนการทางชวภาพ-เคม เทคโนโลยทางเคม และเทคโนโลยการใชความรอน เพอเปลยนเปนแกสชวภาพ หรอเปลยนเปนสารเคมทมองคประกอบทใชทดแทนน ามนเชอเพลงได (ชยศร ธาราสวสดพพฒน, 2553) ซงไดแก

2.2.1 ไบโอดเซล น ามนไบโอดเซล (Biodiesel Oil) เปนสารพวกเอสเทอรทผลตจากน ามนหรอไขมน

ของพชหรอสตวทใชแลวหรอยงไมไดใช มาแปรสภาพโดยผานกระบวนการทางเคมทเรยกวา ทรานเอสเทอรฟเคชน (Transesterification) หรอการเปลยนใหเปนเอสเทอร โดยในกระบวนการผลตจะผสมน ามนพชหรอไขมนสตวกบแอลกอฮอล (เมทานอล หรอเอทานอล) เพอใหท าปฏกรยาจน

www.ssru.ac.th

9

เกดเปนน ามนชนดใหมในรปเอสเทอรทมคณสมบตใกลเคยงน ามนดเซล จงสามารถใชเปนเชอเพลงในเครองยนตดเซล

2.2.2 พลงงานเชอเพลงทดแทนจากขยะ

ขยะทสามารถน ามาเปนวตถดบในการผลตพลงงานดงทกลาวขางตนจะมกระบวนการแปรรปเปนพลงงานดวยอาศยหลกการแปรเปลยนขยะเปนพลงงาน 3 แบบ ไดแก หลกการแปรเปลยนขยะเปนพลงงานดวยการใชความรอน หลกการทางชวเคม และหลกการทางเคม ในกระบวนการแปรเปลยนขยะเปนพลงงานดวยการใชความรอนเปนกระบวนการทนยมน ามาใชแปรเปลยนขยะประเภทผลตภณฑจากปโตรเลยม เชน พลาสตก ยางรถยนต น ามนหลอลนทผาน การใชงานแลวทใชกบเครองยนต เปนตน ทงนเมอพจารณาถงองคประกอบของสารไฮโดรคารบอนทมอยในผลตภณฑปโตรเลยมเหลานมอยถง 50 - 100 เปอรเซนต โดยน าหนก ซงกระบวนการทาง ความรอนสามารถแบงยอยไดเปน 3 กระบวนการ ไดแก กระบวนการไพรโรไลซส กระบวนการ แกสซฟเคชน และลควแฟกชน โดยเรยกรวมๆ กนวา กระบวนการพจแอล ( PGL Process) ซงทง 3 กระบวนการนเปนการใชความรอนแกสารหนงเพอยอยสลายโมเลกลของสารนนใหมขนาดเลกลงในสภาวะทใชออกซเจนนอยๆ แตดวยกระบวนการผลตและสภาวะทแตกตางกนท าใหกระบวนการ ไพโรไลซสจะใหกาซและน ามนเปนผลตภณฑ กระบวนแกสซฟเคชนจะใหกาซสงเคราะหซงเปนกาซไฮโดรเจนรวมตวกบกาซคารบอนมอนอกไซดเปนผลตภณฑ และกระบวนการลควกวแฟกชนจะไดผลตภณฑเปนน ามนแตในกระบวนการผลตตองมการเตมสารเรงปฏกรยาหรอเตมตวท าละลายเขาไปในเตาปฏกรณรวมดวย

2.2.3 กาซชวภาพ

กาซชวภาพ ( Biogas หรอ digester gas) หรอ ไบโอแกส คอ แกสทเกดขนตามธรรมชาต จากการยอยสลายสารอนทรยภายใตสภาวะทปราศจากออกซเจน โดยทวไปจะหมายถง กาซมเทนทเกดจาก การหมก ( fermentation) ของอนทรยวตถ ประกอบดวย ปยคอก โคลนจาก น าเสย ขยะประเภทของแขงจากเมองหรอของเสยชวภาพจากอาหารสตวภายใตสภาวะไมมออกซเจน anaerobic) องคประกอบสวนใหญเปนแกสมเทน (CH4 ) ประมาณ 50-70% และ แกสคารบอนไดออกไซด (CO2) ประมาณ 30 - 50% สวนทเหลอเปนแกสชนดอน ๆ เชน ไฮโดเจน (H2) ออกซเจน (O2) ไฮโดรเจนซลไฟด (H2S) ไนโตรเจน (N2) และไอน ากาซชวภาพมชออนอก คอ กาซหนองน า และมารซกาซ ( marsh gas) ขนกบแหลงทมนเกด กระบวนการนเปนทนยมในการเปลยน ของเสย ประเภทอนทรยทงหลายไปเปนกระแสไฟฟา นอกจากก าจดขยะไดแลวยงท าลายเชอโรค ไดดวย การใชกาซชวภาพเปนการบรหารจดการของเสยทควรไดรบการสนบสนนเพราะมนไมเปนการเพมกาซคารบอนไดออกไซด ในบรรยากาศทเปนตนเหตของปรากฏการณเรอนกระจก (greenhouse effect) สวนการเผาไหมของกาซชวภาพ ซงสวนใหญเปนกาซมเทนจะสะอาดกวา

www.ssru.ac.th

10

2.3 แกสชวภาพ (Biogas)

แกสทเกดขนตามธรรมชาตจากการยอยสลายอนทรย โดยจลนทรยภายใตสภาวะทปราศจากออกซเจน แกสชวภาพประกอบดวย แกสหลายชนด สวนใหญเปนแกสมเทน ( CH4) ประมาณ 50 - 70% และแกสคารบอนไดออกไซด ( CO2) ประมาณ 30 - 50% สวนทเหลอเปนแกสชนดอนๆ เชน ไฮโดรเจน (H2) ออกซเจน (O2) ไฮโดรเจนซลไฟด (H2S) ไนโตรเจน (N2) และไอน า

2.3.1 ขบวนการยอยสลายสารอนทรยสภาวะปราศจากออกซเจน

แกสชวภาพเปนกระบวนการยอยสลายทางชวภาพแบบไมใชออกซเจน (anaerobic biological) โดยเกดจากการเปลยนแปลงของสารอนทรยในกระบวนการทม 3 ขนตอนหลก ดงภาพท 2.3 สรปไดดงน

ขนตอนแรก จลนทรยจะท าการใชเอนไซมเปลยนสารอนทรยโมเลกลใหญใหเปนโมเลกลเลกลง เชน ไขมน โพลแซคคารไรด โปรตน โดยจะเปลยนใหอยในรปโมเลกลของโมโนแซคคารไรด (น าตาลโมเลกลเดยว) กรดอะมโนและกรดไขมน โดยขนตอนนเรยกวา Hydrolysis โดย การท างานขนตอนนเกดจากจลนทรยกลมไมใชออกซเจนแบบ Strict anaerobe เชน Bactericides, clostridia และกลม facultative bacteria เชน streptococci

ขนตอนท 2 เปนขนตอนการเกดกรด (acidgenesis) โดยเกดจากจลนทรยกลมกลมสรางกรด (acid-producing bacteria) สามารถหมกได โดยจะท าการเปลยนสารโมเลกลเลกๆ จากขนตอนแรกไปเปน กรดอะซตก, ไฮโดรเจน, คารบอนไดออกไซด และกรดอนทรยระเหยงาย (Volatile Organic Acid) เชน กรด Propionic และ กรด Butyric ซงสามารถเปลยนไปเปนกรด Acetic ไดเชนกน และในขนตอนสดทายน กรด Acetic ไฮโดรเจน และ CO2 จะเปลยนไปเปนแกสมเทนและ CO2 โดยจลนทรยกลม Methanogenic bacteria เชน Methanosarcina spp. และ Methanothrix spp. และกาซไฮโดรเจน และ Formate เกดจากแบคทเรยกลม Methanobacterium, Methanococcus.

www.ssru.ac.th

11

ภาพท 2.3 กระบวนการเกดแกสมเทน

2.3.2 ปจจยทมอทธพลตอการผลตแกสชวภาพ

การยอยสลายสารอนทรยและการผลตแกสมปจจยตางๆ เกยวของดงตอไปน 2.3.2.1 อณหภม ( Temperature) การยอยสลายอนทรยและการผลตแกสใน

สภาพปราศจากออกซเจน สามารถเกดขนในชวงอณหภมทกวางมาก ตงแต 4 - 60 องศาเซลเซยส ขนอยกบชนดของกลมจลนทรย

2.3.2.2 ความเปนกรด-ดาง ( pH) ความเปนกรด-ดาง มความส าคญตอการหมกมาก ชวง pH ทเหมาะสมอยในระดบ 6.6 - 7.5 ถา pH ต าเกนไปจะเปนอนตรายตอแบคทเรยทสรางแกสมเทน

2.3.2.3 อลคาลนต (Alkalinity) คาอลคาลนต หมายถง ความสามารถในการรกษาระดบความเปนกรด-ดาง คาอลคาลนตทเหมาะสมตอการหมกมคาประมาณ 1,000 - 5,000 มลลกรม/ลตร ในรปของแคลเซยมคารบอรเนต (CaCO3)

2.3.2.4 สารอาหาร ( Nutrients) สารอนทรยซงมความเหมาะสมส าหรบ การเจรญเตบโตของจลนทรย มรายงานการศกษาพบวา มสารอาหารในสดสวน C:N และ C:P ในอตรา 25:1 และ 20:1 ตามล าดบ

2.3.2.5 สารยบยงและสารพษ (Inhibiting and Toxic Materials) เชน กรดไขมนระเหยได ไฮโดรเจน หรอแอมโมเนย สามารถท าใหขบวนการยอยสลายในสภาพไรออกซเจนหยดชะงกได

2.3.2.6 สารอนทรยและลกษณะของสารอนทรยส าหรบขบวนการยอยสลาย ซงมความแตกตางกนไป ขนอยกบปจจยตางๆ ทเขาเกยวของ

H2

CH4

ACETIC

ACID HYDROLYSIS AND

FERMENTATION ACIDOGENESIS AND DEHYDROGENATION

METHANE FERMENTATION

ขบวนการ

COMPLEX ORGANIC

www.ssru.ac.th

12

2.4 ชนดและแบบของบอแกสชวภาพ (Biogas Plant)

บอแกสชวภาพ แบงตามลกษณะการท างาน ลกษณะของของเสยทเปนวตถดบ และประสทธภาพ การท างานไดเปน 2 ชนดใหญ ดงน

2.4.1 บอหมกชาหรอบอหมกของแขง

บอหมกชาทมการสรางใชประโยชนกนและเปนทยอมรบกนโดยทวไป ม 3 แบบหลก คอ

2.4.1.1 แบบยอดโดม (fixed dome digester) 2.4.1.2 แบบฝาครอบลอย ( floating drum digester) หรอแบบอนเดย ( Indian

digester) 2.4.1.3 แบบพลาสตกคลมราง ( plastic covered ditch) หรอแบบปลกโฟลว

(plug flow digester)

2.5.3 บอหมกเรวหรอบอบ าบดน าเสย

เปนแบบบรรจตวกลางในสภาพไรออกซเจน ( Anaerobic Filter) หรออาจเรยกตามชอยอวา แบบเอเอฟ ( AF) ตวกลางทท าไดจากวสดหลายชนด เชน กอนหน กรวด พลาสตก เสนใยสงเคราะห ไมไผตดเปนทอน เปนตน ในลกษณะของบอหมกเรวแบบน จลนทรยจะเจรญเตบโตและเพมจ านวนบนตวกลาง ทถกตรงอยกบทแกสถกเกบอยภายในพลาสตกทคลมอยเหนอราง มกใชไมแผนทบเพอปองกนแสงแดดและเพมความดนแกส 2.5 การใชประโยชนจากแกสชวภาพ

ประโยชนจากแกสชวภาพพบวามหลายดาน ประกอบดวย 2.5.1 ดานพลงงาน

เมอพจารณาถงดานเศรษฐกจแลว การลงทนผลตแกสชวภาพจะลงทนต ากวา การผลตเชอเพลงชนดอนๆ สามารถน ามาใชทดแทนพลงงานเชอเพลงจากแหลงอนๆ เชน ฟน ถาน น ามน แกสหงตม และไฟฟา แกสชวภาพจ านวน 1 ลกบาศกเมตร สามารถน าไปใชไดดงน

2.5.1.1 ใหคาความรอน 3,000 - 5,000 กโลแคลอร ความรอนนจะท าใหน า 130 กโลกรม ทอณหภม 20 องศาเซลเซยส เดอดได

2.5.1.2 ใชกบตะเกยงแกสขนาด 60 - 100 วตต ลกไหมได 5 - 6 ชวโมง 2.5.1.3 ผลตกระแสไฟฟา 1.25 กโลวตต 2.5.1.4 ใชกบเครองยนต 2 แรงมา ไดนาน 1 ชวโมง

www.ssru.ac.th

13

2.5.1.5 ถาใชกบครอบครวขนาด 4 คน สามารถหงตมได 3 มอ

2.5.2 ดานปรบปรงสภาพแวดลอม

โดยการน ามลสตวและน าลางคอกมาหมกในบอแกสชวภาพ จะเปนการชวยก าจดมลในบรเวณทเลยงท าใหกลนเหมนและแมลงวนในบรเวณนนลดลง และผลจากการหมกมลสตว ในบอแกสชวภาพทปราศจากออกซเจนเปนเวลานานๆ ท าใหไขพยาธและเชอโรคสวนใหญในมลสตวตายดวย ซงเปนการท าลายแหลงเพาะเชอโรคบางชนด เชน โรคบด อหวาต และพยาธทอาจแพรกระจายจากมลสตวดวยกน นอกจากนแลวยงเปนการปองกนไมใหมลสตวถกชะลางลงไปในแหลงน าตามธรรมชาต

2.5.3 ดานการเกษตร

การท าเปนปย กากทไดจากการหมกแกสชวภาพเราสามารถน าไปใชเปนปยไดดกวามลสตวสดๆ และปยคอก ทงนเนองจากในขณะทมการหมก จะมการเปลยนแปลงสารประกอบไนโตรเจนในมลสตว ท าใหพชสามารถน าไปใชประโยชนได และการท าเปนอาหารสตว โดยน าสวนทเหลอจากการหมก น าไปตากแหง แลวน าไปผสมเปนอาหารสตวใหโคและสกรกนได แตทงนมขอจ ากด คอ ควรใสอยระหวาง 5 - 10 กโลกรม ตอสวนผสมทงหมด 100 กโลกรม จะท าใหสตวเจรญเตบโตตามปกตและเปนการลดตนทนการผลตอกดวย 2.6 งานวจยทเกยวของ

ธงชย พมจนทร (2524) งานวจยนเปนการศกษาผลของการผลตและการวเคราะหกาซ

ชวภาพจากวสดเหลอใชทางการเกษตรในหองปฏบตการ อนทรยวตถทใชผลตกาซชวภาพในงานวจยไดแก มลโค ตนถวลสง หญาและฟางขาว น ามาหมกในสภาวะ Anaerobic แบบ Semi-continuous ในขวดหมกขนาด 2.65 ลตร โดยใชไมไผเปนตวกลาง จากการวเคราะหหาความเหมาะสมในการใชอนทรวตถตางๆ เพอผลตกาซชวภาพในชวงอณหภมของการหมก 13-28.5 องศาเซลเซยส ปรากฏวามลโคในปรมาณมากทสดตอวน (326.3 ลกบาศกเซนตเมตร/วน) สวนวสดอนในปรมาณกาซตอวนนอยกวามลโคมาก และในปรมาณกาซทไมตางกนมากนก (ประมาณ 50 ลกบาศกเซนตเมตร/วน) กาซทไดจากมลโคและวสดอนๆ มเปอรเซนตของมเธน ( CH4) ปรมาณไลเลยกน (ประมาณ 60 เปอรเซนต) นอกจากนยงท าการทดลองหาปรมาณ Total Solid (TS) และ Total Volatile Solid (TVS) ทงของ Feed และ Effluent เพอทจะเปรยบเทยบประสทธภาพในการเกดกาซจากวสดตางๆดงกลาว จากผลตางระหวาง TS และ TVS ใน Feed กบ ใน Effluent กแสดงใหเหนวามลโคมประสทธภาพดทสดในการเปนวสดหมก

สรพล สวคนธ (2526) งานวจยนเปนการศกษาผลของการปรบปรงคณภาพของกาซชวภาพในหองปฏบตการ โดยการใช Gas Chromatography (GC) ท าการวเคราะหกาซชวภาพจากการหมกมลววแบบกงตอเนองในสภาพไรออกซเจน โดยใชไมไผเปนตวกลางพบวา มกาซมเทนอยประมาณ

www.ssru.ac.th

14

60.30 เปอรเซนต และกาซคารบอนไดออกไซด อยประมาณ 36.10 เปอรเซนต ซงเฉลยในชวง การหมก 50 วน สวนการหมกกาซชวภาพแบบเตมครงเดยวในสภาวะเดยวกน พบวา ปรมาณของกาซมเทนและกาซคารบอนไดออกไซดมความคงทนอยกวาการหมกแบบกงตอเนอง คอ มกาซมเทนโดยเฉลย 54.1 เปอรเซนต และกาซคารบอนไดออกไซด 41.4 เปอรเซนต ในชวงการหมก 30 วน

จรสศร รงวชานวฒน (2546) ไดท าการศกษาประสทธภาพการผลตแกสชวภาพและ การก าจดของแขงจากเศษผกผลไมผสมมลโค โดยใชถงยอยสลายแบบไมใชอากาศประเภทปรมาณของแขงต า ซงก าหนดใหอตราสวนระหวางปรมาณของแขงระเหยของเศษผกและผลไมตอปรมาณของแขงระเหยของมลโคเทากบ 100 :0, 80:20, 60:40 และ 40:60 พบวา ประสทธภาพการก าจดของแขงทงหมดอยในชวงรอนละ 36.84 - 73.12 และประสทธภาพในการก าจดของแขงระเหยอยระหวางรอยละ 43.83 - 80.63 โดยมประสทธภาพการผลตกาซชวภาพอยในชวง 0.67 - 0.73 ลกบาศก เมตร/ลก บาศก เมตรของ ปรมาต รถง/วน หร อ 0.12 - 0.30 ลก บาศก เมตร/กโลกรมของของแขงระเหยทเขาสระบบ/วน และองคประกอบของกาซชวภาพในการทดลองน ประกอบดวย กาซมเทนอยในชวงรอยละ 48.64 - 53.26 และกาซคารบอนไดออกไซคอยในชวงรอยละ 29.84 - 41.28 โดยปรมาตรของกาซมเทนทผลตไดอยในชวง 0.16 - 0.37 ลกบาศกเมตร/ลกบาศกเมตรของปรมาตรถง/วน โดยถงยอยสลายทงหมดสามารถด าเนนระบบไดโดยไมตองเตมสารเคมหรอสารอาหารใดๆ ลงในระบบ สรปผลการศกษาไดวาถงยอยสลายทปอนดวยวตถดบทมอตร าสวนเศษผกและผลไมตอมลวว 80:20 สามารถผลตแกสชวภาพไดสงสดเทากบ 0.73 ลก บาศกเมตร/ลกบาศกเมตรของปรมาตรถง/วน หรอ 0.30 ลก บาศก เมตร/กโลกรมของของแขงระเหยของวตถดบทเขาสระบบ/วน และสามารถใหปรมาณกาซมเทนสงสด 0.37 ลกบาศกเมตร/ลกบาศกเมตรของปรมาตรถง/วน หรอ 0.15 ลกบาศกเมตร/กโลกรมของของแขงระเหยทเขาสระบบ/วน โดยมประสทธภาพในการก าจดของแขงทงหมดและของแขงระเหยเทากบ 60.61 และรอยละ 66.77 ตามล าดบ

วรรณนา ภานวฒนสข (2548) งานวจยนเปนการศกษาผลของการสรางระบบเกบกาซชวภาพส าหรบชมชน งานวจยนจงไดสนใจท าการสรางระบบเกบกาซชวภาพตนแบบซงเปนการอด กาซชวภาพเขาสถงบรรจกาซทไดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม การออกแบบสรางระบบเกบกาซชวภาพ ไดใชระบบบ าบดน าเสยแบบไมใชอากาศ หลงจากน าระบบตอเขากบถงปฏกรณขนาด 9.4 ลตร ผลตกาซชวภาพได 0.92 ลตรตอวนตอน าเสย 1 ถง เปนแหลงก าเนดกาซหลงจากน าระบบตอเขากบถงปฏกรณดงกลาว ระบบไมสามารถด าเนนการไดตามทก าหนด เนองจากอตราการผลตกาซคอนขางต า เมอน าระบบตอเขากบแหลงก าเนดกาซขนาดใหญจากฟารมศรปณย ซงมอตราการผลตกาซชวภาพ 200 - 250 ลกบาศกเมตรตอวน ระบบสามารถด าเนนการไดตามการควบคมทก าหนดไว ปรมาณกาซชวภาพทบรรจในถง 9.5 ลตร ณ ความดน 2 บาร ในปรมาณความรอนเหลอใช 111.8 กโลแคลอร ซงสามารถเปลยนเปนกระแสไฟฟาได 0.13 ยนตหรอคาไฟฟา 38.7 สตางค ระบบเกบกาซชวภาพตนแบบน สามารถน ามาใชงานจรงโดยการเพมขนาดของถงบรรจกาซและประสทธภาพของอปกรณควบคมตางๆ ท าใหกาซชวภาพสามารถน ามาใชและทดแทนกาซหงตม ( LPG) ดวยคาใชจายทนอยกวาการใชถงบรรจกาซชวภาพยงมความสะดวกและปลอดภยมากกวาการตอทอสงกาซมาจากแหลงก าเนดกาซโดยตรง

www.ssru.ac.th

15

พมพใจ นามศร (2552 ) พบวา ผลตกาซชวภาพจากเปลอกและพลพสบปะรดโดยกระบวนการหมกแบบไมใชอากาศ โดยศกษาผลของปรมาณเชอเรมตน (VSS) และผลการใชวตถดบตางๆ ไดแก เปลอก พลพ และสวนผสมเปลอกและพลพสบปะรดท 1:1 ตอการผลตกาซชวภาพในขวดทดลองขนาด 100 ml ตอมาศกษาการผลตกาซชวภาพในระบบถงหมกแบบทอไหลโดยศกษาผลของการลดระยะเวลากกเกบ (HRT) ความเขมขนของของแขง (TS) ของสวนผสมเปลอกและพลพสบปะรดทปอนเขาสถงหมก ศกษาผลของการหมนเวยนน าหมกทขาเขาของถงหมกตอประสทธภาพการผลตกาซชวภาพและศกษากจกรรมการยอยสลายสารอาหารของกลมจลนทรยโดยตรวจสอบกจกรรมของจลนทรยใน Baffle ท 1, 7 และ 14 ของถงหมกแบบทอไหล การศกษาผลของปรมาณเชอเรมตนทเหมาะสมตอการผลตกาซชวภาพท VSS 2.5, 5 และ 10 g/l โดยใชเปลอก พลพ และสวนผสมของเปลอกและพลพสบปะรดทอตราสวน 1:1 ความเขมขน COD 2 g/l ในขวดทดลองขนาด 100 ml พบวา เมอใชสวนผสมเปลอกและพลพสบปะรดท VSS 10 g/l ใหปรมาณการเกดกาซชวภาพสะสมมากทสด คอ 27.9 ml/100ml สวนการศกษาผลของวตถดบเรมตนทความเขมขน COD 1 และ 2 g/l ตอการผลตกาซชวภาพ พบวา เมอเพมความเขมขนของวตถดบสงผลท าใหมปรมาณ การผลตกาซชวภาพเพมมากขนดวย โดยการใชสวนผสมเปลอกและพลพสบปะรดจะใหการผลตกาซชวภาพมากกวาการใชเปลอกหรอพลพสบปะรดเพยงอยางเดยว การศกษาผลการลดระยะเวลากกเกบจาก 30 วน เปน 20, 10, 7 และ 5 วน ตามล าดบในถงหมกแบบทอไหล โดยใชสวนผสมของเปลอกและพลพสบปะรดท TS 1% และคดเปนภาระการปอนสารอนทรย (OLR) ท 0.11, 0.15, 0.33, 0.46 และ 0.65 kgCOD/m3 พบวาท HRT 10 วน ใหประสทธภาพในการผลตกาซชวภาพทดกวาท HRT 20 และ 30 วน คอ มการผลตกาซชวภาพสงถง 0.19 m3/kgCOD.d การผลตกาซมเทน 0.07 m3/kgCOD.d ใหอตราการผลตกาซชวภาพ 0.06 v/v-d และการก าจด COD 74.92% ขนตอน การผลตกรดอนทรยจะเกดขนบรเวณชวงตนถงหมกและการผลตกาซจะเกดขนในบรเวณกลางและทายถงหมก สวนการศกษาผลการเพมความเขมขนของของแขงของสวนผสมเปลอกและพลพสบปะรดทปอนเขาถงหมกจาก 2% เปน 4% พบวา ทปรมาณการปอนสารอาหาร TS 4% HRT 10 วน ใหผลผลตกาซชวภาพ ผลผลตกาซมเทน และอตราการผลตกาซชวภาพ 0.43 m3/kgCOD removed, 0.15 m3/kgCOD removed และ 0.25 v/v-d ตามล าดบ และมประสทธภาพใน การก าจด COD 64.12% และผลของการหมนเวยนน าหมกทออกจากระบบชวยในการปรบ pH และเปนการเพมหรอทดแทนจลนทรยทออกจากระบบการหมนเวยนน าหมก 40% ของปรมาตรถงหมก ใหการผลตกาซชวภาพและกาซมเทนสงทสด คอ 0.48 และ 0.21 m3/kgCOD removed และมประสทธภาพในการก าจดสารอนทรย 80.93% การศกษากจกรรมการยอยสลายสารอาหารของกลมจลนทรย โดยศกษากจกรรมของเชอเรมตนทใชในระบบพบวา มกจกรรมของจลนทรยกลม Hydrolytic Bacteria มคา 0.7752 gCOD/gVSS/d สวนกจกรรมของจลนทรย Acid-producing Bacteria, Butyric Acid Utilizer Bacteria (BA), Propionic Acid Utilizer Bacteria (PA), Acetic Acid Utilizer Bacteria (AA) และ Methanogenic Bacteria (MPB) มกจกรรมอยท 0.00048, 0.0321, 0.0552, 0.0048 และ 0.1968 gCOD/gVSS/d ตามล าดบ และทอตราการปอน TS 4% HRT 10 วน ดวยการหมนเวยนน าหมก 40% ของปรมาตรถงหมก ใหการผลตกาซชวภาพทสงทสด สอดคลองกบกจกรรมของ Butyric Acid Utilizer (BA), Propionic Acid Utilizer Acetic Acid

www.ssru.ac.th

16

Utilizer Bacteria และ Methanogenic Bacteria ในหองท 7 และ 14 ซงมากขนตามล าดบ ท าให Methanogenic Bacteria สามารถใชกรดอนทรยเพอผลตไปเปนกาซชวภาพไดมากขนดวย

กตยาพร สมบรณ (2553) ไดท าการศกษาการเพมประสทธภาพของการผลตกาซชวภาพจากกากมนส าปะหลงดวยเอนไซมผสมเซลลเลสและเพคตเนส พบวา งานวจยนไดแบงการศกษาออกเปน 2 ชด ชดท 1 เปนการหาสภาวะทเหมาะสมและปจจยทมผลตอการท างานของเอนไซม ซงท าโดยใชสารละลายกากมน 2%TS ปจจยทเลอกศกษาไดแกปรมาณเซลลเลส ปรมาณเพคตเนส พเอช และระยะเวลาในการท าปฏกรยา ดชนทใชประเมน ไดแกปรมาณน าตาลรดวซและกรดไขมนระเหย สวนชดท 2 เปนการหาผลของปรมาณน าตาลรดวซและกรดไขมนระเหยทมตอประสทธภาพในการผลตกาซชวภาพ โดยเลอกสภาวะการท างานของเอนไซมทท าใหเกดปรมาณน าตาลรดวซและกรดไขมนระเหยมากนอยตางกน 5 สภาวะจากผลการทดลองชดแรก เพอน ามาใชในการเดนระบบหมกกากมนแบบทละเท ผลการศกษาแสดงใหเหนวาทกปจจยทศกษามผลตอการท างานของเอนไซมอยางมนยส าคญทระดบความเชอมน 95% โดยพเอชเปนปจจยหลกทมผลตอการเปลยนกากมนเปนน าตาลรดวซมากทสด สภาวะทเหมาะสมในการไฮโดรไลซสกากมนคอการหมกยอยสารละลายกากมนท พเอช 3 เปนเวลา 6 ชวโมง ดวยเอนไซมเซลลเลส 5 NCU และเพคตเนส 200 PGU ตอกรมกากแหง ซงใหปรมาณน าตาลรดวซและกรดไขมนระเหยสงถง 434 และ 31 มลลกรมกลโคสตอกรมกากแหง ตามล าดบ โดยสามารถเพมปรมาณน าตาลรดวซและปรมาณกรดไขมนระเหยมากกวาปรมาณตงตน 10 และ 15 เทา ตามล าดบ ในสวนของการผลตกาซชวภาพพบวาการไฮโดรไลซสกากมนดวยเอนไซมกอนน าไปหมกกาซสามารถเพมประสทธภาพการผลตกาซไดอยางมนยส าคญ สภาวะทใหอตราเรวในการผลตกาซสงสดเปนสภาวะทใหปรมาณน าตาลรดวซและกรดไขมนระเหยสงสดเชนเดยวกน หากท าการหมกกากมนเปนเวลา 30 วน ปรมาณกาซทไดในกรณทมการไฮโดรไลซสกอนการหมกจะไมแตกตางกนมากนกไมวาจะใชสภาวะใด โดยมคาอยในชวง 0.030 - 0.057 นอรมลลบ .ม./กก.กากเปยก ซงมากกวากรณของการหมกกากมนทไมผานการไฮโดรไลซส ประมาณสองเทาตว

เพชร กตญญ และ สายทพย ปฐมรตน (2527) ไดท าการศกษาการผลตกาซชวภาพจากเศษพชตางๆ พบวา จากการทดลองหาขอมลวาพชชนดไหนจะใหผลผลตกาซชวภาพดทสดโดยใชมลสกรกบเศษพช คอ ผกตบชวา หญานวลนอย ใบสนปดพนธ และหญาขน ในอตราสวย 5 :1 โดยน าหนกตามล าดบ ผลการทดลองปรากฏวา ใบสนปดพนธใหผลผลตกาซชวภาพทดกวาและใหกาซในชวงเวลาทนานกวาสตรอนๆ สวนในแงคณคาอาหารของของเหลอหลงจากการท าแกสชวภาพแลวหญานวลนอยใหไนโตรเจน 3.16 เปอรเซนต สงกวาพชอนๆ ผกตบชวาใหธาตฟอตฟอรสสง 6.97 เปอรเซนต สงกวาพชอนๆ ใบสนปดพนธนนจะใหธาตโปแตสเซยมสงกวาพชอนๆ แตใหธาตไนโตรเจนและฟอตฟอรสต า

Bouallagui H.และคณะ (2003) พบการหมก แกสชวภาพจากผกและผลไมในถงปฏกรณแบบ plug flow ปรมาณวตถดบทใชในการผลต แกสชวภาพมผลตอการเกด แกสชวภาพ จะเหนไดวาชวงความเขมขนท 4 - 6% ของวตถดบทปอนเขาสถงปฏกรณจะท าใหไดผลผลตดทสดและในเวลาท 15 วน เปนเวลาทดทสดเชนกนดงภาพท 2.4 นอกจากนลกษณะทางกายภาพของผกและผลไมทน ามาผลตแกสชวภาพกมผลตอการผลตโดยคณลกษณะทส าคญดงทแสดงในตารางท 2.2

www.ssru.ac.th

17

ภาพท 2.4 ปรมาณแกสชวภาพทผลตไดในแตละความเขมขนของวตถดบในการผลตแกสชวภาพ ทมา: Bouallagui H. และคณะ, 2003

ตารางท 2.2 ลกษณะทางกายภาพตางๆ ของผกและผลไมทน าไปผลตแกสชวภาพ

Analysis Sample 1

Sample 2

Sample 3

Sample 4

Sample 5

pH 3.9 3.7 4.1 3.9 4.2 Total soilds (%) 12.5 11.2 10.5 10.5 11.9 Volatile soilds (%) 87 88.4 89 86.3 91.6 TOC (%) 47 52.1 54.1 45.2 52.1 Total nitrogen (%) 2.3 1.7 1.5 2.5 3.4 Potassium (g/kg TS) 13.2 12.5 9.8 9.3 11.9 Phoshorus (g/kg TS) 4.2 1.9 2.5 2 3.1 C/N 20.4 30.4 35 17.5 15.2 C/N/P 100:4.8:0.8 100:3.4:0.3 100:2.9:0.5 100:5:0.4 100:6.8:0.6

ทมา: Bouallagui H. และคณะ, 2003

www.ssru.ac.th

บทท 3

วธการด าเนนการวจย 3.1 รปแบบการวจย

ในการศกษาการผลตแกสชวภาพจากซากชวมวลในรองสวนของชมชน ในอ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม เปนการวจยเชงทดลองและพฒนาเพอน าผลการวจยตอยอดใหเกดประโยชนของชมชน 3.2 พนทท าการวจย

การศกษางานวจยครงนท าการศกษาการผลตแกสชวภาพจากซากชวมวลในรองสวนของ

ชมชน ในอ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม โดยคดเลอกจากชมชนในอ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม จ านวน 1 ต าบล เพอเปนกลมตวอยาง และสถานทผลตพลงงานชวมวล

สถานทวเคราะห คอ หองปฏบตการทางวทยาศาสตร สาขาวทยาศาสตรสงแวดลอม คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

3.3 อปกรณและสารเคม

3.3.1 สารเคม

3.3.1.1 น ากลน 3.3.1.2 กรดซลฟวรก (Sulfuric acid) (H2SO4) 3.3.1.3 แบเรยมซลเฟต (Barium sulphate) (BaSO4) 3.3.1.4 โซเดยมคลอไรด (Sodum chloride) (NaCl) 3.3.1.5 แอมเนยมโมลบเดต (Ammonium moybdate) 3.3.1.6 แอนตโมนโปแตสเซยมทรเทรต (Poassium antimony tartrate)

www.ssru.ac.th

19

3.3.1.7 สารละลายซลฟานลาไมด (sulphanilamide solution) 3.3.1.8 สารละลายเอนอดไดไฮโดรคลอไรด (NED dihydrochloride) 3.3.1.9 สารละลายมาตรฐานไนไตรท (5.00 ไมโครกรมตอมลลลตร) 3.3.1.10 สารละลายมาตรฐานไนเตรท (10.00 มลลกรมตอไนโตรเจนตอมลลกรม) 3.3.1.11 สารละลายมาตรฐานไนเตรท (40.00,มลลกรมตอไนโตรเจนตอมลลกรม) 3.3.1.12 สารละลายมาตรฐานไนไตรท (50.00 ไมโครกรมตอมลลลตร) 3.3.1.13 สารละลายแอมโมเนยมคลอไรด (NH4Cl) 3.3.1.14 สารละลายคอปเปอรซลเฟต (CuSO4) 3.3.1.15 โปแตสเซยมซลเฟต (K2SO4) 3.3.1.16 โปแตสเซยมไดโครเมท 3.3.1.17 บอรกบฟเฟอร 3.3.1.18 มกซอนดเคเตอร 3.3.1.19 แอสคอบก 3.3.1.20 สารละลายฟอสเฟตบฟเฟอร (Phosphate buffer solution) 3.3.1.21 สารละลายแมกนเซยมซลเฟต (Magnesium sulphate solution) 3.3.1.22 สารละลายแคลเซยมคลอไรด (Calcium chloride solution) 3.3.1.23 สารละลายเฟอรกคลอไรด (Ferric chloride solution) 3.3.1.24 ฟอรโรอนอนดเคเตอร 3.3.1.25 สารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด 1.0 N (Sodium hydroxide 1.0 N) 3.3.1.26 สารละลายเอทลนไดเอไมนเตตระอะซตรกเอซด (EDTA) 3.3.1.27 สารละลายแอมโมเนยมไฮดรอกไซด (NH4OH)

3.3.2 เครองมอและอปกรณ 3.3.2.1 เครองแกสโครมาโทกราฟ (Gas Chomotrometer) 3.3.2.2 เครองสเปกโตรโฟโตมเตอร (Spectrophotometer) 3.3.2.3 เครองพเอชมเตอร (pH meter) 3.3.2.4 เครองวดคา ORP 3.3.2.5 ตอบ (Oven) 3.3.2.6 เครองชง (Balance) ทศนยมชนด 4 ต าแหนง 3.3.2.7 ตดดความชน (Dessiccator) 3.3.2.8 เครององไอน า (Hot plate) 3.3.2.9 บวเรต (Buret) ขนาด 50 มลลลตร 3.3.2.10 กระบอกตวง (cylinder) ขนาด 50 และ 1,000 มลลลตร 3.3.2.11 บกเกอร (Beaker) ขนาด 50,100,250 และ 1,000 มลลลตร 3.3.2.12 ปเปตวดปรมาตร ( volumetric pipet) ขนาด 1,2,5,10,20 และ 50

มลลลตร

www.ssru.ac.th

20

3.3.2.13 ขาตง (Stand) 3.3.2.14 ขวดรปชมพ (Erlenmeyer flask) ขนาด 250 มลลลตร 3.3.2.15 ชามระเหย (Evaporaling dish) 3.3.2.16 ขวดวดปรมาตร (Volumetric flash) ขนาด 50 และ 1,000 มลลลตร 3.3.2.17 กระดาษกรอง WHATMAN เบอร 42 3.3.2.18 ขวดซโอด (COD) ขนาด 300 มลลลตร พรอมหวจก 3.3.2.19 กรวยกรองแกว (Glass funnel) 3.3.2.20 ภาชนะเกบน าตวอยาง 3.3.2.21 ปมสญญากาศ 3.3.2.22 ขวดกรองสญญากาศ 3.3.2.23 ชดกรอง 3.3.2.24 เครององไอน า 3.3.2.25 หลอดทดลอง 3.3.2.26 จานเพาะเชอ 3.3.2.27 ปากคบ 3.3.2.28 รดกชนคอลมน 3.3.2.29 หลอดเจลดาหล

3.4 ขนตอนการด าเนนการวจย

ส าหรบแนวทางการวจย ผวจยไดก าหนดแนวทางการด าเนนงานไวเปน 2 ระดบ ดงน 3.4.1 ขนตอนการด าเนนการทดลองในระดบปฎบตการ ซงมรายละเอยดดงน

3.4.1.1 การทดลองในหองปฏบตการ ผวจยจะด าเนนการทดลองโดยใชสถานทวจย ณ หองปฏบตการวทยาศาสตรสงแวดลอม มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา เขตดสต กรงเทพ โดยการทดลองผลตกา ซชวภาพในหองปฏบตการทใชถงหมกขนาด 10 ลตร ท าจาก วสดประเภทอะครลกลกษณะเปนแบบ Plug Flow โดยท าการทดลองใชวตถดบในการผลต แกสชวภาพ ประกอบดวย ซากชวมวลในรองสวนของชมชน

3.4.1.2 การหมกมลสตวเบองตนทงไว 7 วน เพอใหเกดการขยายตวของจลนทรยผลตมเทน และมวาลลปดชองวาง เพอไมใหน าหมกมลไหลไปยงหลอดเกบตวอยาง กาซ กรณเกดแรงดนของกาซชวภาพการหมกเปนการเตมวตถดบแบบครงเดยว มการตรวจสอบปรมาณกาซทเกดขนวนละ 1 ครง ตลอดระยะเวลาท าการทดลองประมาณ 30 วน โดยใชวธการตดตงอปกรณตรวจวดปรมาณแกสทเกดขนแบบ gas counter และการเกบตวอยาง แกสเพอน ามาวเคราะหปรมาณมเทนทเกดขน พรอมทงมการตรวจสอบปจจยตางๆ ทมผลตอการผลตกาซชวภาพ ไดแก คา pH ทม การเปลยนแปลงในแตละวนตลอดชวงระยะเวลาในการหมก การทดลองหมกทสภาพอณหภมสงแวดลอมปกต

www.ssru.ac.th

21

3.4.1.3 การทดลองในพนทท าการศกษา ผวจยจะด าเนนการทดลองโดยใชสถานทวจย ณ ชมชนในต าบลบางนางลจ านวน 3 แหง อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม โดยน าขอมลเบองตนทไดจากหองปฏบตการโดยการทดสอบหมกในถงหมก 10 ลตร เพอใชในการขยายถงหมกกาซชวภาพในถงขนาด 4,000 ลตร เพอใหไดปรมาณกาซชวภาพทเพมมากขน โดยท าการทดลองทสภาพอณหภมสงแวดลอมปกตทมการเตมวตถดบแบบกงตอเนอง มการวดอณหภมการหมก วดคา pH และตรวจสอบปรมาณมเทนตลอดชวงระยะเวลาในการหมกดงแสดงในภาพท 3.1 และภาพท 3.2

ภาพท 3.1 ขนตอนการผลตแกสชวภาพในระดบชมชน

เตรยมถงหมกแกสชวภาพแบบ Plug flow

เตรยมโคลนจากรองสวนของชมชน ส าหรบผลตแกสชวภาพ หมกไว รอจนเกดแกส

เตมปรมาณโคลนจากรองสวน ในสภาวะท เหมาะสมโดยใชขอมลจากการทดลอง

ตดตามการผลตแกสชวภาพ

น าแกสชวภาพไปใชหรออดแกสเขาถง

www.ssru.ac.th

22

ภาพท 3.2 ขนตอนการทดลองและตรวจสอบการผลตแกสชวภาพในระดบหองปฏบตการ

ซากชวมวลทเตรยมไวแลว

ปนละเอยด / เตมน า

ถงปฏกรณชนด Plug flow แบบ Anaerobic digester

เกบตวอยางอาทตยละ 3 วน

วเคราะห - พเอช (pH) - อณหภม (Temperature) - ปรมาณซโอด (COD) - ปรมาณคารบอน

- ปรมาณไนโตรเจน - ปรมาณของแขงระเหยได (VS)

- ปรมาณแกส - แกสมเทน

เชอเรมตนเปนมลสตว

www.ssru.ac.th

23

3.4.2 ขนตอนการด าเนนการวจยในระดบชมชน ซงมรายละเอยดดงน (1) จดประชมระดมความคดเหนในระดบผน าชมชน ประกอบดวย ผใหญบาน

ก านน ตวแทนรานคา ครในโรงเรยน นายกบรหารสวนต าบล ตวแทนชาวบาน ใน 11 ต าบล ของอ าเภออมพวา เพอชแจงและคดเลอกกลมชมชนตวอยาง 3 - 5 ชมชนในต าบลตวอยาง ทจะเปนสถานทด าเนนการทดลองผลต และพฒนารปแบบการพลงงานชวมวล โดยใชเกณฑในการคดเลอกต าบลตวอยางทมระดบความตองการใหเกดการวจยในพนทของตนเอง ดวยวธการสอบถามจากแบบสอบถาม การแสดงความคดเหนในประเดนของความตองผลต ความตองใช และความตองการพฒนาระบบผลตพลงงานชวมวลในพนทของตนเอง โดยเชญตวแทนของชมชน จ านวนประมาณ 30 คน ด าเนนการประชม รบฟงขอเสนอแนะและเลอกพนทชมชนทจะเปนกลมตวอยางในการผลตพลงงานชวมวล และเปนศนยกลางการเรยนรทสามารถถาย แลกเปลยนความรไปในระดบชาวบานได

(2) แนะน าใหชมชนตวอยางท าการรวบรวมและน าสงซากชวมวลในรองสวนของชมชนมายงสถานทท าการทดลองใหมปรมาณทเพยงพอตอการน ามาผลตเปนพลงงานชวมวลไดในแตละรปแบบ โดยคนหารปแบบการรวบรวมและจดเกบตวอยางทเหมาะสม ทสามารถคนผลประโยชนทผรวบรวมสงตวอยางจะไดรบกลบคนในรปแบบตางๆ อาท การไดรบคนในรปของพลงงานทผลตได การไดรบคนในรปของการลดคาใชจายในการก าจดขยะ เปนตน พรอมทงวเคราะหลกษณะของพฤตกรรมของกลมตวอยางในพนท โดยอาศยสถตวจยพนฐาน อาทคาเฉลย รอยละ ระดบความถ เปนตน

(3) รวมออกแบบและพฒนารปแบบการผลตพลงงานชวมวลทเหมาะสมจากปรมาณซากชวมวลในรองสวนทไดรวบรวมมาไดในพนทศกษา พรอมจดอบรม/สาธต การผลตพลงงานชวมวล ไดแก การผลตแกสชวภาพจากซากชวมวลในรองสวน และสาธตการน าพลงงาน ชวมวลไปใชประโยชนในชมชน

(4) ท าการเกบตวอยางจากพนทมาท าการวเคราะหหาคณสมบตทางกายภาพ และทางเคมของวตถดบทจะน าไปผลตชวมวล ประกอบดวย คาความ เปนกรดดาง คาความเคม อณหภมองคประกอบทางเคม คาซโอด ปรมาณสารอนทรยคารบอน ไนโตรเจน โดยเลอกเกบตวอยางเฉพาะในพนทของต าบลตวอยาง 1 ต าบล

(5) ตรวจสอบและประเมนผลการด าเนนการวจย การวเคราะหระดบการมสวนรวม และระดบความพงพอใจของชมชน โดยใชแบบสอบถาม และแบบสงเกต ท าการวเคราะหและประเมนผลดวยสถตวจยพนฐานอาทคาเฉลย รอยละ ระดบความถ และสถตวจยเชงพรรณนา

(6) จดอบรม/สาธต การผลต แกสชวภาพ พรอมสาธตการน า แกสชวภาพ ไปใชประโยชนในชมชน เพอสรางแรงจงใจและเพมจ านวนชมชนใหเกดการเผยแพรรปแบบหรอกระบวนการด าเนนการทไดรบผลส าเรจจากโครงการดงกลาวใหมากขน

(7) สรปผล และจดท ารายงานการวจยทสมบรณตอไป

www.ssru.ac.th

24

3.5 แผนการถายทอดเทคโนโลยหรอผลการวจยสกลมเปาหมาย การศกษาการผลตแกสชวภาพจากซากชวมวลในรองสวนของเกษตรกรสามารถน าไปส การน าไปใชประโยชนในพนท อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม เปนการศกษาเพอใหประชากรในระดบครวเรอนภายในชมชนและชมชนรอบขางไดมแนวทางในจดการแปรรปขยะ น าเสย และวสดเหลอทงทางการเกษตรภายในชมชนของตนเองใหเกดมมลคาเพมลดปญหาผลกระทบสงแวดลอมทเกดจากการน าไปก าจดภายนอก และพฒนาไปสการสรางแหลงผลตพลงงานทดแทนใชภายในชมชนของตนเอง และเมอด าเนนการวจยเสรจสนแลวจะด าเนนเผยแพรถายทอดความรสชมชน อนประกอบดวย สถาบนการศกษา บคคลทสนใจ เผยแพรผานทางเวปไซตของสาขาวชา เสนอผลการวจยในการประชมระดบชาต และตพมพผลการวจยในวารสารระดบประเทศตอไป

www.ssru.ac.th

บทท 4

ผลการวจย ผลการวจย การผลตแกสชวภาพจากซากชวมวลในรองสวนของชมชน ในอ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม ทมวตถประสงคการด าเนนงานวจย เพอศกษาหาวธการน าซากชวมวลในรองสวนผลไมในพนท อ าเภออมพวามาใชประโยชนดวยการผลตเปนแกสชวภาพเพอใชทดแทนแกสหงตมในครวเรอน และศกษาหารปแบบของการมสวนรวมของชมชนดานการผลตและการใชประโยชนจากแกสชวภาพทผลตจากซากชวมวลในรองสวนในพนท โดยกจกรรมในการด าเนนการมอย 3 ขนตอน ประกอบดวย การสรางความรวมมอระหวางชมชนกบทมงานวจย การทดสอบการผลตแกสชวภาพทใชวตถดบเปนโคลนในรองสวนทน ามาพนทของอ าเภออมพวา และการน าผลการทดลองผลตแกสชวภาพจากระดบหองปฏบตการลงสการแนะน าชมชนเพอท าการผลตและใชประโยชนในพนทของตนเอง และท าการประเมนผลดวยการจดประชมและสอบถามความ คดเหนจากการด าเนนกจกรรมนในลกษณะการสอบถามเฉพาะกลม โดยผลการวจยมดงน 4.1 ผลการด าเนนการเพอสรางความรวมมอระหวางชมชนกบทมงานวจย

ผลจดประชมระดมความคดเหน เพอสรางความรวมมอในการด าเนนการวจย คดเลอกกลม

ตวอยาง และสถานทด าเนนการวจยทเหมาะสม ไดรวมประชม หารอ สรางความรวมมอระหวางชมชนกบผวจย และเลอกสถานทตวอยางเพอด าเนนการวจยผลตแกสชวภาพจากซากชวมวลทไดจากรองสวนในพนท ในวนท 4 พฤษภาคม 2555 โดยมผเขารวมหารอจ านวน 30 ทาน ประกอบดวย ผน าชมชนในอ าเภออมพวา ตวแทนชมชน และประชาชนในพนท ดงแสดงดงภาพ ท 4.1 และไดขอสรป ในการเลอกพนทตวอยางส าหรบเปนพนททดลองศกษาวจยในเรองน โดยพบวารอยละ 65.5 เลอก พนทของต าบลบางนางล หมท 3 เปนพนททดลองผลต และน าไปใชประโยชนในครวเรอนดงแสดงผลในภาคผนวก ก.

www.ssru.ac.th

26

ภาพท 4.1 การประชมหารอรวมกบตวแทนชมชนในพนทอ าเภออมพวา

4.2 ผลการเกบตวอยางซากชวมวลในรองสวนของชมชนในพนทตวอยาง

ส าหรบ ผลการเกบตวอยางซากชวมวลในรองสวนของชมชนในพนทตวอยางทเขารวมโครงการเพอน ามาวเคราะหหาคณสมบตพนฐานของวตถดบนน ไดท าการเกบตวอยางของซากชวมวลในรองสวน และไดท าการตรวจวดปรมาณแกสชวภาพในรองสวนของพนทศกษาแลว พบวา มปรมาณแกสชวภาพเกดในโคลนของรองสวนปรมาณมากกวา 50 เปอรเซนตโดยปรมาตร ดงแสดงการเกบตวอยางซากชวมวลในรองสวนของพนทศกษาในภาพท 4.2

ภาพท 4.2 การเกบตวอยางแกสชวภาพและตวอยางในรองสวนในพนทตวอยาง

www.ssru.ac.th

27

ผลการวเคราะหหาปรมาณธาตองคประกอบตางๆ ของโคลนในพนทของต าบลบางนางล อ าเภออมพวา จ านวน 5 จด ประกอบดวย รองสวนในต าบลบางนางลหมท 1 - 5 ดงแสดงผลในตารางท 4.1 ตารางท 4.1 ปรมาณแกสชวภาพในรองสวนของต าบลบางนางล อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม

พนท

พารามเตอรทมผลตออตราการเกดแกสชวภาพของโคลนในรองสวน

pH Temp (oC)

C/N ratio

VS (mg/l)

COD (mg/l)

Salanity (ppt)

Biogas (l/sq.m)

CH4 (%v/v)

หม 1 7.9 33 18.2 12,135 654.3 0.01 52.0 65.5

หม 2 8.2 30 18.2 12,457 564.2 0.02 50.2 63.2

หม 3 8.2 31 18.3 12,432 564.9 0.01 50.4 65.3

หม 4 7.9 32 17.9 11,765 537.8 0.01 50.1 64.1

หม 5 7.8 32 18.2 11,879 476.4 0.02 50.2 62.5

จากตารางท 4.1 แสดงใหเหนวา โคลนในรองสวนในพนทต าบลบางนางลทง 5 หมมการสะสมของแกสชวภาพมากกวา 50 เปอรเซนตโดยปรมาตร ทเกดจากปฏกรยาทางชวเคมของซากชวมวลทมการสะสมเปนระยะเวลาทนาน ท าใหเกดกลไกการยอยสลายของสารอนทรยในสภาวะไรอากาศ(anaerobic digestion) แตดวยในพนทมสภาวะน าขนและน าลงในเวลาทใกลเคยงกนในแตละรอบวน จงท าใหแกสชวภาพทเกดขนถกพดพาไปกบน าโดยไมสามารถน ามาใชประโยชนโดยตรงได และเมอน าตวอยางมาวเคราะหหาปรมาณของแกสมเทน พบวา แกสชวภาพทพบมเปอรเซนตของมเทน(CH4) 62.5 - 65.5 เปอรเซนต ซงสามารถท าใหตดไฟได 4.3 ผลการน าโคลนในรองสวนมาทดลองหมกรวมกบมลสตว

เมอน าโคลนในรองสวนมาท าการหมกรวมกบมลสตวในสดสวน มลสตวตอโคลน 1:1, 1:3, และ 1:5 โดยท าการทดลองในถงหมกแกสขนาด 10 ลตร ผลการทดลองแสดงไดดงตารางท 4.2

www.ssru.ac.th

28

ตารางท 4.2 ปรมาณแกสชวภาพสะสมทเกดจากการหมกโคลนจากรองสวนรวมกบมลสตวในระยะเวลา 45 วน

สดสวนของวตถดบ

พารามเตอรทมผลตออตราการเกดแกสชวภาพ

pH (เฉลย) Temp (เฉลย)

(oC) Biogas (litre)

CH4 (% v/v)

1 : 0 6.5 32.01 50.3 56.1

1 : 1 6.9 31.23 55.5 62.3 1 : 3 6.5 32.53 37.9 62.2 1 : 5 6.5 32.32 33.5 56.4

0 : 1 6.7 32.22 27.3 52.2

จากตารางท 4.2 แสดงใหเหนวา เมอน าซากชวมวลมาท าการหมกรวมกบมลสตวในสดสวนตางๆ กนพบวา สดสวนทเหมาะทสดทสามารถผลตแกสชวภาพไดสงสด คอ สดสวน 1:1 โดยใหปรมาณแกสชวภาพสะสมสงสด 55.5 ลตร ดงแสดงในภาพท 4.3

ภาพท 4.3 กราฟแสดงปรมาณการเกดแกสชวภาพจากการหมกโคลนจากรองสวนรวมกบมลสตวใน

สดสวนทตางๆ กน

www.ssru.ac.th

29

4.4 ผลการรวมออกแบบและรวมสรางรปแบบการผลตแกสชวภาพทเหมาะสม การรวมออกแบบและรวมสรางรปแบบการผลตแกสชวภาพทเหมาะสมจากซากชวมวลจากรองสวน พรอมจดอบรม/สาธต การผลตและความปลอดภยในการใชงาน ไดรปแบบของการผลตแกสชวภาพของชมชนตวอยางในลกษณะเปนบอหมกแกสแบบไหลไปทางเดยว (ปลกโฟลว) ทมขนาดของหลมหมกแกส 4,000 ลตร โดยไดจดสรางระบบผลตแกสชวภาพตามทชมชนตองการ ดงแสดงในภาพท 4.4 พรอมกบจดอบรมสาธตการตรวจสอบประสทธภาพของการผลตแกสใหกบชมชนไดรวมกนตรวจสอบเอง

ภาพท 4.4 การประชมหารอ รวมออกแบบ และสรางระบบผลตแกสชวภาพจากซากชวมวล

4.5 ผลการตรวจสอบปรมาณแกสชวภาพทผลตภายในชมชน การตรวจสอบปรมาณแกสชวภาพทผลตภายในชมชนจากการเกบตวอยางปรมาณแกสชวภาพทเกดจากการหมกโคลนจากรองสวนรวมกบมลสตวในพนทของต าบลบางนางลหมท 3 และการเกบตวอยางโคลนทเหลอจากการหมกบรเวณทางออกของหลมแกส โดยน ามาตรวจวเคราะหหาคณสมบตของซากชวมวลทเหลอจากการยอยสลายทกๆ 3 วน เปนเวลา 60 วน พบวา ผลการวเคราะห

www.ssru.ac.th

30

แสดงดงภาพท 4.5 โดยพบวา สามารถผลตแกสชวภาพไดสงสดถง 56.4 เปอรเซนตโดยปรมาตรทระยะเวลานานมากวา 40 วน ดงน

ภาพท 4.5 กราฟแสดงปรมาณการผลตแกสจากหลมหมกแกสชวภาพในชมชน 4.6 ผลการตรวจสอบและประเมนผลการด าเนนการวจย

การตรวจสอบและประเมนผลการด าเนนการวจย การมสวนรวม และระดบความพงพอใจของชมชน โดยวธการจดประชมประเมนผลการด าเนนงานตงแตตนจนถงปจจบน ในลกษณะเฉพาะกลม (focus group) ในสวนของชมชนในพนทหมท 3 พรอมกบการใชแบบสอบถามรวมดวยในระหวางการประชม ผลการประเมนพบวา ชมชนไดรบความรเขาใจกระบวนการผลต การใชประโยชนจากการผลตแกสชวภาพ 80 - 85 เปอรเซนต พบวา ชมชนสามารถน าความรทไดรบไปประยกตใชในชวตประวนไดรอยละ 85 ชมชนใชประโยชนจากการวจยไดจรงรอยละ 85 สามารถประยกตใชประโยชนในครวเรอนของตนเองรอยละ 83 สามารถน าไปถายทอดใหคนอนรไดมากขนรอยละ 86

www.ssru.ac.th

บทท 5

สรปและขอเสนอแนะ จากผลการศกษาการผลตแกสชวภาพจากซากชวมวลในรองสวนของชมชน ในอ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม ทไดด าเนนการวจยตามวตถประสงคทไดก าหนดไวนน สามารถสรปผลการวจยโดยแยกตามวตถประสงคแตละดานดงน

5.1 สรปผลการวจย

การผลตพลงงานทดแทนจากวสดเหลอทงทางการเกษตรรวมกบวชพชน าในอ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม ทมวตถประสงค เพอศกษาหาวธการน าซากชวมวลในรองสวนผลไมในพนท อ าเภออมพวามาใชประโยชนดวยการผลตเปนแกสชวภาพเพอใชทดแทนแกสหงตมในครวเรอน และศกษาหารปแบบของการมสวนรวมของชมชนดานการผลตและการใชประโยชนจากแกสชวภาพทผลตจากซากชวมวลในรองสวนในพนท จากผลการศกษาทไดสามารถสรปผลการวจยไดดงน

5.1.1 สรปผลการส ารวจปรมาณแกสชวภาพในรองสวนของพนทศกษาทเปนกรณตวอยางจากการสอบถามตวแทนในพนทอ าเภออมพวา พบวา รอยละ 65 เลอกพนทต าบลบางลเปนพนทศกษา เนองจากเปนพนทลมแอง มสวนผลไม และรองสวนทวทงต าบล มปรมาณแกสชวภาพในรองสวนทกหมบานจ านวน 5 หม โดยมแกสสะสมในตะกอนดนโคลน 50 - 52 ลตรตอตารางเมตร ทประกอบดวย แกสมเทน (CH4) 62.5 - 65.5 เปอรเซนตโดยปรมาตร

5.1.2 สรปผลการทดลองน าตะกอนดนโคลนมาผลตแกสชวภาพรวมกบมลสตว พบวา สามารถผลตแกสชวภาพไดสงสดท 55.5 ลตร ทสดสวนตะกอนดนโคลนตอมลสตว 1:1 และสรปผลการผลตแกสชวภาพในระดบชมชนทขนาดความจของหลมหมกแกส 4,000 ลตร สามารถผลตแกสชวภาพไดถง 56.4 เปอรเซนตโดยปรมาตร ทระยะเวลานานถง 40 วน

5.1.3 สรปผลผลการประเมนผลระดบความพงพอใจของชมชน ผลการวจย พบวา รอยละ 89.5 มความพงพอใจในระดบมากทสดตอการเขารวมวจย รอยละ 82.4 มความพงใจในระดบมากทสด หากมโครงการน าวสดเหลอทงทางเกษตร/ครวเรอน วชพชน า และโคลนในรองสวนมาผลตแกสชวภาพทสามารถน ามาใชครวเรอนได และพบวา ประเดนชมชนมระดบความรดานการผลตและ การใชประโยชนจากแกสชวภาพมากถง 85 เปอรเซนต

www.ssru.ac.th

32

5.2 อภปรายผล จากผลการวจยและสรปผลการวจย พบวา ในพนทลมทมการสะสมของตะกอนดนทเปนสวนประกอบของซากชวมวลทเกดจากการท าสวนผลไมของชมชน มกเปนสวนประกอบของชวมวล แตการน ากลบมาใชประโยชนในชมชนเปนสงทตองใชกระบวนการและเทคโนโลยทางชวภาพมาชวยในการศกษา ทงน เนองจากแกสชวภาพในโคลนจ าเปนตองมการขดหรอพลกผนตะกอนกลบ เพอใหเกดการคายแกสชวภาพออกมาจากเนอโคลน ซงในรองสวนในพนทดงกลาวอาจจะด าเนนการเชนนไดยาก เนองจากในพนทมการขนลงของกระแสน าในรอบวน ถง 2 ครง ดงนน สงทเปนไปได คอ การน าตะกอนโคลนเหลานขนมาท าการหมกในหลมหมกทการเตมเชอจลนทรยทสามารถท างานในสภาวะ ไรอากาศ จงสามารถด าเนนการได สวนการพฒนาไปใชประโยชนเพอผลตเปนแกสชวภาพใชในครวเรอนสามารถด าเนนการไดดวยวธการนและควรเพมเทคนคการกวนในหลมหมกแกสเพอเพม การคายแกสชวภาพมาใชประโยชน 5.3 ขอเสนอแนะ การด าเนนการวจยทตองอาศยความรวมมอจากชมชนในทกระดบนน จ าเปนตองเปนงานวจยทสามารถสรางผลประโยชนแกชมชนไดอยางแทจรงและยงยน ดงนน การวจยครงนจงขอเสนอแนะส าหรบนกวจยและขอเสนอแนะดานวชาการในเรองการผลตแกสชวภาพ ดงน

5.3.1 ควรเพมวธการควบคมปจจยในการหมกแกสชวภาพในสวนของการออกแบบหลมหมกแกส อาท เพมวธการควบคมคาพเอชของวตถดบ เพอการควบคมปจจยเรองของอณหภมในหลมหมกแกส และเพมวธการกวนผสมในหลมหมกแกส

5.3.2 การผลตแกสชวภาพทใชกบชมชนจ าเปนตองเลอกพนททมวตถดบในการผลตใหเพยงพอ อาท ควรมหวเชอจลนทรยทเปนวตถดบในพนททเพยงพอ ซงจะท าใหการผลตแกสชวภาพมความตอเนองมากขน

5.3.3 การวจยทรวมด าเนนการกบชมชนจ าเปนตองสรางรปแบบของกระบวนการมสวนรวมของชมชนทงภายในต าบลเดยวกนและต าบลทอยขางเคยงใหเกดการเรยนรรวมกน ซงจะท าใหเกดการเผยแพรผลลพธของการวจยไดเปนอยางด

5.3.4 ควรมการวจยเพมเตมเกยวกบการพฒนาการมสวนรวมและการใชประโยชนของผลลพธทไดจากการน าวตถดบในพนทชมชนมาใชในการผลตเปนแกสชวภาพในชมชน หรอกระบวนการจดการเกยวกบผลผลตทไดภายในชมชนเพอใหเกดการพงพาตนเองของชมชนตอไป

www.ssru.ac.th

33

5.4 การน าเสนอผลงานวจย ผลงานวจยไดอยในชวงการพจารณาน าเสนอผลงานวจยทเหมาะสมตอไป สวนการใชประโยชนจากผลการวจยแสดงดงเอกสารแนบในภาคผนวก ค

www.ssru.ac.th

บรรณานกรม จนตนา เปยสวน. 2538. ความร ความตระหนกและการปฏบตตวของแมบานเกยวกบการจดการ

มลฝอยของครวเรอนในแฟลตขาราชการกรงเทมหานคร. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (สงแวดลอม) บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ชยณรงค ธรรมกล. 2551. การพฒนาเครองฟกไขโดยใชถงหมกกาซชวภาพรวมกบเครองทาน ารอนพลงงานแสงอาทตย. วทยานพนธปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาเทคโนโลยพลงงาน คณะพลงงานสงแวดลอมและวสด มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

ชยศร ธาราสวสดพพฒน. 2548. การพฒนารปแบบการผลตน ามนดเซลจากน ามนทเหลอท ง. กรงเทพมหานคร: สาขาวทยาศาสตรสงแวดลอม.มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

……. (2553). พลงงานทดแทนกบการจดการสงแวดลอม. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

ชนพงค วงใน และภาวณ ชยประเสรฐ. 2549. การประยกตใชถงปฏกรณไมใชอากาศแบบลกผสมสาหรบการผลตกาซชวภาพและการบาบดน าเสยจากโรงงานอตสาหกรรมสกดปาลม . กรงเทพมหานคร : หนวยปฏบตการวจยและพฒนาวศวกรรมชวเคมและโรงงานตนแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

ทะนงศกด คมไขนา. 2546. การศกษากบการพฒนาชมชน (Education Communication Development). ขอนแกน: พมพศรภณฑ ออฟเซท. นษรา สนบวทอง. 2537. การศกษาการทางานของการหมกไรอากาศชนดทมตวกลางยดเกาะใน

การบาบดน าเสยจากมลโค . วทยานพนธปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมโยธา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

บญมา ปานประดษฐ. 2550. ถงหมกมหศจรรยเปลยนขยะเปนกาซชวภาพ . สานกพมพเกษตรกรรมธรรมชาต, โรงพมพ บรษท ออฟเซทครเอชน จากด.

ประทน กลละวณชย, นนทยา เปปะตง, อรอมล เหลาปตนนท, อรรณพ นพรตน, ภาวณ ชยประเสรฐ และวรนธร สงคสร. 2549. ภาพรวมเชงสถานภาพและศกยภาพของเทคโนโลยกาซชวภาพในประเทศไทย . วทยานพนธ คณะทรพยากรชวภาพและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร-บางขนเทยน.

ปารชาต วลยเสถยรและคณะ. 2543. กระบวนการและเทคนคการทางานของนกพฒนา. กรงเทพมหานคร: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

ไพบลย แจมพงษ. 2553. การจดการขยะโดยกระบวนการมสวนรวมของชมชน บรเวณตลาดน าอมพวา. กรงเทพมหานคร : สาขาวทยาศาสตรสงแวดลอม มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

www.ssru.ac.th

35

ภาวณ ชยประเสรฐ, อรรณพ นพรตน, จงกล พนทว และ ชยนต กมยงค. 2546. การพฒนากรผลตพลงงานในรปกาซชวภาพจากมลสกร . กรงเทพมหานคร : โครงการวจยสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

มรกต ตนตเจรญ และคณะ. 2547. การผลตกาซชวภาพจากสาหรายหรอใบสนผสมกบมลวว . กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

มหาดไทย, กระทรวง กรมการปกครอง. 2543. คมอการปฏบตงานการจดทาแผนพฒนาองคการบรหารสวนตาบล. กรงเทพมหานคร: อาสารกษาดนแดน

วชชากร จารศร. 2550. การแตกตวของพลาสตก น ามนพช และน ามนหลอลนใชแลวดวยความรอนเปนแกซโซลนในเครองปฏกรณแบบตอเนอง. กรงเทพมหานคร : วทยาลยปโตรเลยมและปโตรเคมจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศรรตน จตการคา. 2546. การนายางรถยนตทใชแลวมาเปลยนเปนผลตภณฑต งตนทมคณคาโดยกระบวนการไพโรไลซส. กรงเทพมหานคร : วทยาลยปโตรเลยมและปโตรเคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เสนห จามรก. 2540. การเมองไทยกบพฒนาการรฐธรรมนญ. สถาบนไทยคดศกษา. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตรและมลนธโครงการตาราสงคมศาสตร. เสรมพล รตนสข และ ไชยยทธ กลนสคนธ. 2554. การกาจดน าท งจากโรงงานอตสาหกรรมและ

แหลงชมชน. กรงเทพมหานคร: สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย. อาณต ตะปนตา . 2551. เอกสารประกอบการบรรยายเรอง การจดการขยะมลฝอย. สาขา

วทยาศาสตรสงแวดลอม คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา. Boe,k., Karakashev, D., Trably, E. and angelidaki, I. 2008. “Effect of post-Digestion

Temperature on Serial CSTR Biogas Reactor Performance”, Water Research, Vol. 43, No. 3, pp. 669-676.

Bouallagui, H., Ben, R., Marouani, L and Hamdi, M. 2002. “Mesophilic Biogas Production from Fruit and Vegetable Waste in a Tubalar Digester”, Biorsoure Technology, Vol.86, No.1 pp.85-89.

Cohen, J.M. & Norman, U.T. 1985. Participation’s place in rural development: seeking Clarify through specificity. Word Development (8): 213 - 218.

Jewell, W.J. and Wujcikit, W.J. (1980). “Dry Anaerobic Fermentation}, Biotechnology and Bioengineer Symposium, Vol.10 No.5, pp.43-65. New York: N.P.Press.

Parichat Thongburuang. (2005). Solid Waste Management of Tourit Resorts Case Study : Romfa Thai Village, Tubtao Subdistrict,Changrai Province. M.S thesis,Faculty of Graduate Studies, Mahidol University.

Ranade, D.R., Yeole, T.Y. and Godbole, S.H. (1987). “Production of Biogas from Market Waste”, Journal of Biomass, Vol. 13, No.3, pp.147-153.

www.ssru.ac.th

36

Shanmugam, P. and Horan, N.J. (2009) “Optimising the Biogas Production from Leather Fleshing Waste by CO-Digestion with MSW”, Bioresoure Technology, Vol.100, No.18, pp.4117-4120.

www.ssru.ac.th

ภาคผนวก ก

แบบสอบถามและผลการวเคราะหแบบสอบถาม

www.ssru.ac.th

39

แบบสอบถามเพอการวจย

เรองการผลตแกสชวภาพจากวชพชนาและโคลนในรองสวน

แบบสอบถามนจดท าขนเพอสอบถามความรเบองตน หาระดบควมสนใจ ระดบความตองการมสวนรวมในการด าเนนการวจย

ระดบความพงพอใจของกระบวนการผลตแกสชวภาพจากวชพชน าและโคลนในรองสวน

ค าชแจง : โปรดท าเครองหมาย ลงในชอง ทตรงกบความเปนจรงของทานมากทสด

ตอนท 1 ขอมลทวไป

เพศ ชาย หญง

อาย ต ากวา 15 ป 16 – 25 ป 26 – 35 ป

36 – 45 ป 46 – 55 ป มากกวา 55 ป

ระดบการศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน , ปวช.

มธยมศกษาตอนปลาย, ปวช. อนปรญญา, ปวท.

ปรญญาตร ปรญญาโท

ปรญญาเอก อน ๆ

(ระบ)............................

อาชพ นกเรยน/นกศกษา ขาราชการ

พนกงานของรฐ รฐวสาหกจ ธรกจสวนตว

ลกจาง เกษตรกร

อน ๆ

(ระบ).............................................................

www.ssru.ac.th

40

ตอนท 2 ความร/ความเขาใจ

ระดบมากทสด = 5 ระดบมาก = 4 ระดบปานกลาง = 3 ระดบนอย = 2 ระดบนอยทสด = 1

หวขอคาถาม ระดบ 5 4 3 2 1

1. ทานมความรและความเขาใจเกยวกบการเตรยมวตถดบในพนทของทานทสามารถน ามาผลตแกสชวภาพ

2. ทานมความรเกยวกบขนตอนการผลตแกสชวภาพทสามารถน ามาใชครวเรอนได

3. ทานมความรเกยวกบอนตรายจากการใชแกสชวภาพและการปองกน

4. ทานมความรเกยวกบปจจยตางๆ ทมผลตอการผลตแกสชวภาพ

5. ทานมความรเกยวกบการออกแบบ/พฒนาระบบผลตแกสชวภาพใหมประสทธภาพทด

ความสนใจในกระบวนการผลตแกสชวภาพ

1. ทานมความสนใจทจะเปลยนใชแกสหงตมตามทองตลาดมาเปนการใชแกสชวภาพจากทผลตขนเองเพอเปนการลดคาใชจายในครวเรอน

2. ทานมความสนใจในเรองการผลตแกสชวภาพเพอใชเปนพลงงานทดแทนในพนทของตนเอง

3. ทานมความสนใจทจะน าวสดเหลอทงจากกจกรรมในครวเรอนและการเกษตร เชน เศษอาหาร เศษผลไม ผกตบชวา สาหรายหางกระรอกและโคลนในรองสวน มาผลตแกสชวภาพ

4. ทานสนใจการใชแกสชวภาพเพอลดปญหาลดมลพษทางสงแวดลอมในพนทของทาน

5. ทานสนใจทจะเขารวมเปนคณะกรรมการด าเนนงานเกยวกบแกสชวภาพในชมชนของทาน

www.ssru.ac.th

41

ตอนท 2 ระดบการมสวนรวมในกจกรรมของโครงการ

ระดบมากทสด = 5 ระดบมาก = 4 ระดบปานกลาง = 3 ระดบนอย = 2 ระดบนอยทสด = 1

หวขอคาถาม ระดบ 5 4 3 2 1

1. ทานตองการมสวนรวมในการจดหาและน าวตถดบมารวมการผลตแกสชวภาพ

2. ทานมความตองการมสวนรวมในการออกแบบและการรวมผลตแกสชวภาพในพนทของทาน

3. ทานมความตองการเขารวมในการทดสอบประเมนผลของการผลตแกสชวภาพ

4. ทานมความตองการในการน าผลการวจยไปเผยแพรตอชมชนอนๆ

5. ทานมความตองการเขารวมกจกรรมของโครงการทกกจกรรม

ประเดนการเลอกพนท..................................................................................

www.ssru.ac.th

42

แบบสอบถามเพอการวจย

เรองการผลตแกสชวภาพจากวชพชนาและโคลนในรองสวน

แบบสอบถามนจดท าขนเพอสอบถาม ระดบความพงพอใจในการดาเนนการวจยและประโยชนทไดรบของกระบวนการผลตแกสชวภาพจากวชพชน าและโคลนในรองสวน

ค าชแจง : โปรดท าเครองหมาย ลงในชอง ทตรงกบความเปนจรงของทานมากทสด

ตอนท 1 ขอมลทวไป

เพศ ชาย หญง

อาย ต ากวา 15 ป 16 – 25 ป 26 – 35 ป

36 – 45 ป 46 – 55 ป มากกวา 55 ป

ระดบการศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน , ปวช.

มธยมศกษาตอนปลาย, ปวช. อนปรญญา, ปวท.

ปรญญาตร ปรญญาโท

ปรญญาเอก อน ๆ

(ระบ)............................

อาชพ นกเรยน/นกศกษา ขาราชการ

พนกงานของรฐ รฐวสาหกจ ธรกจสวนตว

ลกจาง เกษตรกร

อน ๆ (ระบ).............................................................

www.ssru.ac.th

43

ประเดนท 1 ระดบความพงพอใจ

หวขอคาถาม ระดบ

5 4 3 2 1 1. ทานมความพงพอใจสภาพปญหาปจจบน

เกยวกบวสดเหลอทางการเกษตรและวชพชน าในพนท

2. ทานมความพงพอใจหากมโครงการน าวสดเหลอทงทางเกษตร/ครวเรอน วชพชน าและโคลนในรองสวนมาผลตแกสชวภาพทสามารถน ามาใชครวเรอนไดทานได

3. ทานมความพงพอใจหากโครงการนท าชมชนไดรบประโยชนดานพลงงานและลดผลกระทบสงแวดลอม

4. ทานมความพงพอใจหากโครงการนไดรบการเผยแพรสชมชนอนทวจงหวด

5. ทานมความพงพอใจตอการด าเนนงานของทมวจยแกสชวภาพ

ประเดนท 2 ขอเสนอแนะ / ความคดเหนอนๆ

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

www.ssru.ac.th

44

ผลการวเคราะหแบบสอบถาม

1. ผลการวเคราะหแบบสอบถามหาระดบความสนใจ ระดบความตองการมสวนรวมในการด าเนนการวจย

จ านวนแบบสอบถาม 30 ชด จากผลการจดประชมแบบเฉพาะกลม

1. เพศ ชาย = 12 คน

หญง = 18 คน

2. อาย < 20 ป = 2 คน

20 – 30 ป = 10 คน

31 – 40 ป = 10 คน

41 – 50 ป = 5 คน

51 – 60 ป = 3 คน

>60 ป

3. สถานภาพสมรส

โสด = 11 คน สมรส = 18 คน

หมาย = - แยกกนอย = 1 คน

4. ระดบการศกษา

ประถมศกษา = 4 คน มธยมตน = 10 คน มธยมปลาย/ปวช. = 10คน

อนปรญญา/ปวส. = - ปรญญาตร = 7 คน สงกวาปรญญาตร = -

5. อาชพ

เกษตรกรรม = 14 คน เจาหนาทของรฐ = 5 คน

คาขาย = 5 คน อนๆ = 6 คน

www.ssru.ac.th

45

ตาราง ก-1 แสดงคารอยละของผตอบแบบสอบถามในแตละประเดน

ประเดน ความร/ความเขาใจ

ระดบมากทสด = 5 ระดบมาก = 4 ระดบปานกลาง = 3 ระดบนอย = 2 ระดบนอยทสด = 1

หวขอคาถาม ระดบรอยละผตอบแบบสอบถามในแตละประเดน 5 4 3 2 1

1. ทานมความรและความเขาใจเกยวกบการเตรยมวตถดบในพนทของทานทสามารถน ามาผลตแกสชวภาพ

85.0 12.5 2.5 0 0

2. ทานมความรเกยวกบขนตอนการผลตแกสชวภาพทสามารถน ามาใชครวเรอนได

25.5 35.5 25.4 5.6 8.0

3. ทานมความรเกยวกบอนตรายจากการใชแกสชวภาพและการปองกน

12.6 35.7 45.5 3.2 3

4. ทานมความรเกยวกบปจจยตางๆ ทมผลตอการผลตแกสชวภาพ

15.5 25.5 25.8 30.5 2.7

5. ทานมความรเกยวกบการออกแบบ/พฒนาระบบผลตแกสชวภาพใหมประสทธภาพทด

1.5 23.2 25.5 30.8 9.0

ความสนใจในกระบวนการผลตแกสชวภาพ

6. ทานมความสนใจทจะเปลยนใชแกสหงตมตามทองตลาดมาเปนการใชแกสชวภาพจากทผลตขนเองเพอเปนการลดคาใชจายในครวเรอน

80.3 7.4 10.5 1.8 0

7. ทานมความสนใจในเรองการผลตแกสชวภาพเพอใชเปนพลงงานทดแทนในพนทของตนเอง

85.5 10.2 2.3 2 0

8. ทานมความสนใจทจะน าวสดเหลอทงจากกจกรรมในครวเรอนและการเกษตร เชน เศษอาหาร เศษผลไม ผกตบชวา สาหรายหางกระรอกและโคลนในรองสวน มาผลตแกสชวภาพ

80.6 12.5 5.5 1.4 0

9. ทานสนใจการใชแกสชวภาพเพอลดปญหาลดมลพษทางสงแวดลอมในพนทของทาน

90.3 2.3 4.3 1.1 2.0

10. ทานสนใจทจะเขารวมเปนคณะกรรมการด าเนนงานเกยวกบแกสชวภาพในชมชนของทาน

87.2 2.3 4.3 6.2 0

www.ssru.ac.th

46

ประเดน ระดบการมสวนรวมในกจกรรมของโครงการ

ระดบมากทสด = 5 ระดบมาก = 4 ระดบปานกลาง = 3 ระดบนอย = 2 ระดบนอยทสด = 1

หวขอคาถาม ระดบรอยละผตอบแบบสอบถามในแตละประเดน 5 4 3 2 1

1.ทานตองการมสวนรวมในการจดหาและน าวตถดบมารวมการผลตแกสชวภาพ

65.5 24.3 10.0 0 0

2.ทานมความตองการมสวนรวมในการออกแบบและการรวมผลตแกสชวภาพในพนทของทาน

68.5 20.3 10.0 1.2 0

3.ทานมความตองการเขารวมในการทดสอบประเมนผลของการผลตแกสชวภาพ

87.3 10.2 1.3 1.2 0

4.ทานมความตองการในการน าผลการวจยไปเผยแพรตอชมชนอนๆ

56.5 32.2 10.2 1.1 0

5.ทานมความตองการเขารวมกจกรรมของโครงการทกกจกรรม

80.3 10.4 7.5 1.8 0

ประเดนการเลอกพนท

- รอยละ 65.5 เลอกพนทของหมท 3 ตาบลบางนางล

- รอยละ 25.5 เลอกพนทหมท 2 ตาบลบางนางล

- รอยละ 9 เลอกเลอกพนทหมท 5 ตาบลบางนางล

www.ssru.ac.th

47

ผลการวเคราะหแบบสอบถามหาระดบความพงพอใจในการด าเนนการวจย

จ านวนแบบสอบถาม 30 ชด จากผลการจดประชมแบบเฉพาะกลม

1. เพศ ชาย = 15 คน

หญง = 14 คน

2. อาย < 20 ป = 2 คน

20 – 30 ป = 4 คน

31 – 40 ป = 10 คน

41 – 50 ป = 10 คน

51 – 60 ป = 4 คน

>60 ป = -

3. สถานภาพสมรส

โสด = 14 คน สมรส = 15 คน

หมาย = - แยกกนอย = 1 คน

4. ระดบการศกษา

ประถมศกษา = 4 คน มธยมตน = 12 คน มธยมปลาย/ปวช. = 9คน

อนปรญญา/ปวส. = - ปรญญาตร = 5 คน สงกวาปรญญาตร = -

5. อาชพ

เกษตรกรรม = 15 คน เจาหนาทของรฐ = 5 คน

คาขาย = 5 คน อนๆ = 5 คน

www.ssru.ac.th

48

ตาราง ก-2 แสดงคารอยละของผตอบแบบสอบถามในแตละประเดน

ประเดน ระดบความพงพอใจในการดาเนนการวจยและประโยชนทไดรบ

ระดบมากทสด = 5 ระดบมาก = 4 ระดบปานกลาง = 3 ระดบนอย = 2 ระดบนอยทสด = 1

หวขอคาถาม ระดบรอยละผตอบแบบสอบถามในแตละประเดน 5 4 3 2 1

1. ทานมความพงพอใจสภาพปญหาปจจบนเกยวกบวสดเหลอทางการเกษตรและวชพชน าในพนท

2.5 7.2 7.3 9.5 73.5

2. ทานมความพงพอใจหากมโครงการน าวสดเหลอทงทางเกษตร/ครวเรอน วชพชน าและโคลนในรองสวนมาผลตแกสชวภาพทสามารถน ามาใชครวเรอนไดทานได

82.4 12.3 3.4 1.9 0

3. ทานมความพงพอใจหากโครงการนท าใหชมชนไดรบประโยชนดานพลงงานและลดผลกระทบสงแวดลอม

65.5 13.3 12.6 8.6 0

4. ทานมความพงพอใจหากโครงการนไดรบการเผยแพรสชมชนอนทวจงหวด

75.5 12.6 8.6 3.3 0

5. ทานมความพงพอใจตอการด าเนนงานของทมวจยแกสชวภาพ

89.0 2.0 5.6 3.4 0

ผลการวเคราะหประเดนขอคดเหนตางๆ ในแบบสอบถาม

ผลการประเมนเกยวกบความร

1. ทานไดรบความรในการบรรยาย = 85%

2. ผบรรยายมรปแบบในการน าเสนอทนาสนใจ และเขาใจงาย = 88%

3. ทานมสวนรวมในการถามตอบเกยวกบเรองทบรรยาย = 80%

4.ความรททานไดรบสามารถน าไปใชประโยชนในชวตประจ าวน = 85%

5.ผบรรยายมความเชยวชาญในเรองทบรรยาย = 98%

www.ssru.ac.th

49

วทยากร

1. วทยากรมบคลกภาพทเหมาะสม และนาเชอถอได = 90%

2. วทยากรมทกษะในการใหความรใหเขาใจงาย = 88%

3. วทยากรมการบรรยายเนอหาตรงกบสอทน าเสนอ = 89%

4. วทยากรมความพรอมในการน าเสนอ = 85%

ประโยชนทไดรบ

1. สามารถน าไปใชประโยชนไดจรงในพนท = 85%

2. สามารถประยกตใชประโยชนในครวเรอนของตนเองได = 83%

3. ท าใหรถงอนตรายตอการใชแกสชวภาพทขาดความร = 87%

4. สามารถน าไปถายทอดใหคนอนรไดมากขน = 86%

www.ssru.ac.th

ภาคผนวก ข

ประมวลภาพในการด าเนนการวจย

www.ssru.ac.th

50

ภาพท ข-1 การประชมหารอรวมกบชมชน

ภาพท ข-2 การทดลองผลตแกสชวภาพในระดบหองปฏบตการ

ภาพท ข-3 อปกรณในการเกบตวอยางแกสชวภาพในรองสวน

www.ssru.ac.th

51

ภาพท ข-4 การเกบตวอยางแกสในรองสวนในพนทศกษาในต าบลบางนางล 5 หม

www.ssru.ac.th

52

ภาพท ข-5 การอบรมเผยแพรความรในชมชนการผลตและใชประโยชนจากการผลตแกวชวภาพในชมชน

www.ssru.ac.th

ภาคผนวก ค

การน าผลงานวจยไปใชประโยชนในชมชน

www.ssru.ac.th

54

www.ssru.ac.th

58

ประวตผเขยน

ชอ-นามสกล นายชยศร ธาราสวสดพพฒน Mr. Chaisri Tharasawatpipat

เพศ ชาย เกดวนท 1 พฤศจกายน พ.ศ.2508 ต าแหนงปจจบน ผชวยศาสตราจารย ระดบ 8 สถานทตดตอ สาขาวชาวทยาศาสตรสงแวดลอม คณะวทยาศาสตรเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา โทร 021601212 โทรสาร 021601210 ประวตการศกษา ระดบ สาขา สถาบน ปรญญาตร เคม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลา ธนบร ปรญญาโท เทคโนโลยสงแวดลอม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลา ธนบร ผลงานวจย ก. ผลงานวจยทตพมพในวารสารระดบชาตและนานาชาต 1. วารสารรามค าแหง ฉบบวศวกรรมศาสตร ฉบบท 2 พ.ศ. 2550 เรอง การศกษาการบ าบดน าเสยโดยใชชดแบบจ าลองขนาดเลก 2. วารสารรามค าแหง ฉบบวศวกรรมศาสตร ฉบบท 2 พ.ศ. 2550 เรอง การพฒนารปแบบการผลตไบโอดเซลจากน ามนพชทผานการใชแลว 3. วารสารการประชมทางวชาการ เครอขายการวจยสถาบนอดมศกษาทวประเทศ ป 2551 เทคโนโลยสชมชนเพอการพฒนาทยงยน เรอง การศกษาการบ าบดน าเสยโดยใชชดแบบจ าลองขนาดเลก 4. วารสารการประชมทางวชาการ ส านกงานคณะกรรมการอดมศกษา ป 2552 การพฒนาชนบททยงยน เรอง การผลตกลเซอรอลบรสทธจากของเหลอทงในกระบวนการผลตไบโอดเซล

5. Utilization and treatment of waste in the production of biodiesel. Environmental Research And Development , Bhopal (India) Journal, 2010.

www.ssru.ac.th

59

6. วารสารการประชมทางวชาการ Thailand Research expo ป 2010, การสรางแนวทางผลตพลงงานเชอเพลงทดแทนจากขยะในชมชนอ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม ข. ผลงานวจยทสามารถน าไปใชประโยชนได 1. การศกษาแนวทางการจดการน าเสยภายในสถาบนราชภฏสวนสนนทา 2. การพฒนารปแบบการผลตน ามนไบโอดเซลจากน ามนพชเหลอทง 3. การศกษาการบ าบดน าเสยดวยชดแบบจ าลองระบบบ าบดน าเสยขนาดเลก 4. การผลตกลเซอรอลบรสทธจากของเหลอทงในกระบวนการผลตไบโอดเซล 5. การสรางแนวทางการผลตพลงงานเชอเพลงทดแทนจากขยะ ภายในชมชน อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม ค. ผลงานอนๆ 1. หนงสอ การจดการสงแวดลอมในงานอตสาหกรรม 2. เอกสารประกอบการสอน การควบคมน าโสโครก 3. หนงสอ การจดการสงแวดลอมเบองตน 4. หนงสอพลงงานทดแทนกบการอนรกษสงแวดลอม 5. หนงสอการปองกนผลกระทบสงแวดลอมจากการเกษตร

6. คมอการพฒนาเมองแบบยงยน ง. รางวลผลงานวจยทเคยไดรบ เรอง การผลตกลเซอรอลบรสทธจากของเหลอทงในกระบวนการผลตไบโอดเซล ในงานประชมวชาการมหาวยาลยขอนแกน ประจ าป 2552 จ. สาขาวชาทเชยวชาญ 1. การจดการคณภาพน า 2. เทคโนโลยการบ าบดน าเสย 3. การจดการสงแวดลอม 4. การผลตพลงงานทดแทน ฉ. ภาระงานในปจจบน 1. งานประจ า งานสอนนกศกษาในสาขาวชาวทยาศาสตรสงแวดลอม สปดาหละ12 คาบ

www.ssru.ac.th

58

ประวตผเขยน

ชอ-นามสกล นาย โกวท สวรรณหงษ Mr. Kowit Suwannahong

เพศ ชาย ต าแหนงปจจบน ผอ านวยการศนยวทยาศาสตร สถานทตดตอ ศนยวทยาศาสตร คณะวทยาศาสตรเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา โทร 021601212 โทรสาร 021601210 ประวตการศกษา ระดบ สาขา สถาบน ปรญญาตร จลชววทยา มหาวทยาลยขอนแกน ปรญญาโท เทคโนโลยสงแวดลอม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลา ธนบร ผลงานวจย

เอกรฐ ศรออน, สนต แสงสดา, โกวท สวรรณหงษ, สมภพ สนองราษฎร และ วภาดา สนองราษฎร. 2550. การบ าบดกาซคารบอนมอนอกไซดจากควนบหรโดยใชถงปฏกรยาโฟโตคะตะไลตกออกซเดชน . การประชมวชาการวศวกรรมเคมและเคมประยกตแหงประเทศไทย ครงท 17 ประจ าป 2550.

โกวท สวรรณหงษ, วภาดา สนองราษฎร, สมภพ สนองราษฎร และ วนย เลยงเจรญสทธ. 2550. การก าจดสารอนทรยระเหยงายดวยกระบวนการโฟโตคะตะไลตกออกซเดชนโดยใชไฟเบอรกลาสเคลอบดวยไททาเนยมไดออกไซด.การประชมวชาการสงแวดลอมแหงชาต ครงท 6, วนท 7-9 มนาคม, 2550.

เทยมมะณย วระศกด,โกวท สวรรณหงส, วภาดา สนองราษฎร, สมภพ สนองราษฎร และ วภาว ข าวจตร. 2550. คณภาพอากาศภายในอาคาร โรงพยาบาลคายสรรพสทธประสงค จงหวดอบลราชธาน. การประชมวชาการสงแวดลอมแหงชาต ครงท 6, วนท 7-9 มนาคม, 2550.

www.ssru.ac.th

59

Suwannahong K., W. Liengcharoensit, and W. Sanongraj. 2010. TiO2 composite film prepared by the blown film extrusion technique. In The Asian-Pacific Regional Conference on Practical Environmental Technologies. Ubonratchathani, Thailand 24-27 March, 2010.

C.Aumnate, S. Siraratprapa, W.Phompan, N.Tangchantra, J.Kreunate, and K.Suwannahong. 2011. The biodegradation of thermoplastic starch/LDPE film by microorganism. In The 1st EnvironmentAsia International Conference on “Environmental Supporting in Food and Energy Security: Crisis and Opportunity” Thai Society of Higher Education Institutes on Environment. Bangkok , Thailand 22-25 March , 2011.

N. Tangchantra, S. Supattanapalapol, Winai Liengchaerensit, J. Kruenate and K. Suwannahong. 2011. Modified TiO2/LDPE Composite Film on Photo catalytic Degradation of Dichloromethane. In The 1st EnvironmentAsia International Conference on “Environmental Supporting in Food and Energy Security: Crisis and Opportunity” Thai Society of Higher Education Institutes on Environment. Bangkok , Thailand 22-25 March , 2011.

S. Kongniam, C. Aumnate, T. Sooksomsong, S. Supattanapalapol, . Kruenate and K. Suwannahong. 2011. The Study of dyes Removal Using Surface Modified Diatomaceous Earth. In The 1st EnvironmentAsia International Conference on “Environmental Supporting in Food and Energy Security: Crisis and Opportunity” Thai Society of Higher Education Institutes on Environment. Bangkok, Thailand 22-25 March , 2011.

Waranya Phompan, Thammarak Sooksomsong, Suntaree Siraratprapa, Suebpong Kongnium, Jitiporn Kruenate, Wipada Sanongraj, and Kowit Suwannahong. 2011. Characterization and Photo Catalytic Oxidation Activity of carbon Supported LDPE/Niño-TiO2 Composite Film. In The 1st EnvironmentAsia International Conference on “Environmental Supporting in Food and Energy Security: Crisis and Opportunity” Thai Society of Higher Education Institutes on Environment. Bangkok , Thailand 22-25 March , 2011.

www.ssru.ac.th