พระราชบญญต

ใหใชประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

พทธศกราช ๒๔๗๗

ในพระปรมาภไธยสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล

คณะผ สาเรจราชการแทนพระองค

(ตามประกาศประธานสภาผ แทนราษฎร

ลงวนท ๗ มนาคม พทธศกราช ๒๔๗๗)

อนวตนจาตรนต

อาทตยทพอาภา

เจาพระยายมราช

ตราไว ณ ว นท ๕ มถนายน พทธศกราช ๒๔๗๘

เปนปท ๒ ในรชกาลปจจบน

โดยทสภาผแทนราษฎรลงมตวาเปนการสมควรทจะประกาศใชประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญา

จงมพระบรมราชโองการ ใหตราพระราชบญญตข นไว โดยคาแนะนาและยนยอม

ของสภาผ แทนราษฎร ดงตอไปน

มาตรา ๑ พระราชบญญตน ใหเรยกวา “พระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญา พทธศกราช ๒๔๗๗”

มาตรา ๒ ใหใชพระราชบญญตน ต งแตว นประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

มาตรา ๓ ใหใชประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาตามทตราไว ตอทาย

พระราชบญญตน ต งแตว นท ๑ ตลาคม พทธศกราช ๒๔๗๘ เปนตนไป

ใหศาลและเจาพนกงานท งหลายผดาเนนคดอาญาตลอดราชอาณาจกร ปฏบตการ

ตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน เว นแตศาลซ งมวธพจารณาพเศษไวตางหาก

คดท งหลายซงคางอยในศาลกอนวนใชประมวลกฎหมายน ใหบงคบตามกฎหมาย

ซงใชอยกอนว นใชประมวลกฎหมายน จนกวาคดน น ๆจะถงทสด

มาตรา ๔ ภายใตบงคบแหงบทบญญตมาตรา ๓ ต งแตวนใชประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญาน สบไป ใหยกเลกมาตรา ๑๔,๑๖ และมาตรา ๘๗ ถง ๙๖ ในกฎหมายลกษณะ

อาญา พระราชบญญตวธพจารณาความมโทษสาหรบใชไปพลางกอน ร.ศ. ๑๑๕ และบรรดา

กฎหมาย กฎและขอบงค บอนๆ ในสวนทมบญญตไวแลวในประมวลกฎหมายน หรอซงขดหรอแยง

กบประมวลกฎหมายน

มาตรา ๕ ใหประธานศาลฎกา นายกรฐมนตร รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย

และรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม รกษาการตามพระราชบญญตน

ใหประธานศาลฎกามอานาจออกขอบงคบ และนายกรฐมนตร รฐมนตรวาการ

กระทรวงมหาดไทย และรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมมอานาจออกกฎกระทรวง เพอวาง

ระเบยบการงานตามหนาทใหการดาเนนคดอาญาเปนไปโดยเรยบรอย ท งน ในสวนทเกยวของกบ

อานาจหนาทของตน

ขอบงคบหรอกฎกระทรวงน น เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบ

ได

ผรบสนองพระบรมราชโองการ

นายพนเอก พระยาพหลพลพยหเสนา

นายกรฐมนตร

พระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๘

มาตรา ๔ บรรดากฎกระทรวงซงออกตามความในพระราชบญญตใหใชประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญา พทธศกราช ๒๔๗๗ ทใชบงคบอยในว นทพระราชบญญตน ใช

บงค บ ใหยงคงใชบงคบไดตอไปโดยอนโลมเพยงเทาทไมขดหรอแยงกบพระราชบญญตใหใช

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พทธศกราช ๒๔๗๗ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญต

น จนกวาจะมการออกขอบงคบหรอกฎกระทรวงข นใหมใชบงคบแทน

มาตรา ๕ ใหประธานศาลฎกา นายกรฐมนตร รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย

และรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม รกษาการตามพระราชบญญตน

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองดวยรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจ กรไทย มาตรา ๒๗๕ กาหนดใหสานกงานศาลยตธรรมเปนหนวยงานอสระข นตรงตอ

ประธานศาลฎกา และโดยทพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕ ได

กาหนดใหสานกงานอยการสงสดเปนสวนราชการทอยในบงค บบญชาของรฐมนตรวาการ

กระทรวงยตธรรม และสานกงานตารวจแหงชาตเปนสวนราชการทอยในบงคบบญชาของ

นายกรฐมนตร ดงน น สมควรแกไขเพมเตมพระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา พทธศกราช ๒๔๗๗ โดยกาหนดเพมเตมใหประธานศาลฎกาและนายกรฐมนตร

รกษาการในสวนทเกยวกบอานาจหนาทของตน เพอใหสอดคลองกบสภาพการณดงกลาว จง

จาเปนตองตราพระราชบญญตน

สารบาญ

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

มาตรา

ภาค ๑ ขอความเบองตน

ล กษณะ ๑ หลกท วไป ๑-๑๕

ลกษณะ ๒ อานาจพนกงานสอบสวนและศาล

หมวด ๑ หลกทวไป ๑๖

หมวด ๒ อานาจสบสวนและสอบสวน ๑๗-๒๑

หมวด ๓ อ านาจศาล ๒๒-๒๗

ลกษณะ ๓ การฟองคดอาญาและคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา

หมวด ๑ การฟองคดอาญา ๒๘-๓๙

หมวด ๒ การฟองคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา ๔๐-๕๑

ลกษณะ ๔ หมายเรยกและหมายอาญา

หมวด ๑ หมายเรยก ๕๒-๕๖

หมวด ๒ หมายอาญา

สวนท ๑ หลกท วไป ๕๗-๖๕

สวนท ๒ หมายจบ ๖๖-๖๘

สวนท ๓ หมายคน ๖๙-๗๐

สวนท ๔ หมายขง หมาย

จาคก หมายปลอย ๗๑-๗๖

ลกษณะ ๕ จบ ขง จ าคก คน ปลอยช วคราว

หมวด ๑ จบ ขง จ าคก ๗๗-๙๐

หมวด ๒ คน ๙๑-๑๐๕

หมวด ๓ ปลอยชวคราว ๑๐๖-๑๑๙

ภาค ๒ สอบสวน

ลกษณะ ๑ หลกท วไป ๑๒๐-๑๒๙

ลกษณะ ๒ การสอบสวน

หมวด ๑ การสอบสวนสามญ ๑๓๐-๑๔๗

หมวด ๒ การชนสตรพลกศพ๑๔๘-๑๕๖

ภาค ๓ วธพจารณาในศาลช นตน

ล กษณะ ๑ ฟองคดอาญาและไตสวนมลฟอง ๑๕๗-๑๗๑

ลกษณะ ๒ การพจารณา ๑๗๒-๑๘๑ลกษณะ ๓ คา

พพากษาและค าส ง ๑๘๒-๑๙๒

ภาค ๔ อทธรณและฎกา

ล กษณะ ๑ อทธรณ

หมวด ๑ หลกท วไป ๑๙๓-๒๐๒

หมวด ๒ การพจารณา คาพพากษา

และคาส งช นอทธรณ ๒๐๓-๒๑๕

ลกษณะ ๒ ฎกา

หมวด ๑ หลกท วไป ๒๑๖-๒๒๔

หมวด ๒ การพจารณาคาพพากษาและคาส งช นฎกา ๒๒๕

ภาค ๕ พยานหลกฐาน

หมวด ๑ หลกท วไป ๒๒๖-๒๓๑

หมวด ๒ พยานบคคล ๒๓๒-๒๓๗

หมวด ๓ พยานเอกสาร ๒๓๘-๒๔๐

หมวด ๔ พยานว ตถ ๒๔๑-๒๔๒

หมวด ๕ ผ เชยวชาญ ๒๔๓-๒๔๔

ภาค ๖ การบงค บตามค าพพากษาและคาธรรมเนยม

หมวด ๑ การบงค บตามค าพพากษา ๒๔๕-๒๕๑

หมวด ๒ คาธรรมเนยม ๒๕๒-๒๕๘

ภาค ๗ อภยโทษ เปลยนโทษหนกเปนเบาและลดโทษ ๒๕๙-๒๖๗

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ภาค ๑

ขอความเบองตน

ล กษณะ ๑

หลกท วไป

มาตรา ๑ ในประมวลกฎหมายน ถาค าใดมคาอธบายไวแลว ใหถอตามความหมาย

ดงไดอธบายไว เวนแตขอความในต วบทจะขดกบค าอธบายน น

มาตรา ๒ ในประมวลกฎหมายน

(๑) “ศาล” หมายความถงศาลยตธรรมหรอผ พพากษา ซ งมอานาจทาการอ น

เกยวกบคดอาญา

(๒) “ผ ตองหา” หมายความถงบคคลผ ถกหาวาไดกระทาความผด แตย งมไดถก

ฟองตอศาล

(๓) “จาเลย” หมายความถงบคคลซ งถกฟองย งศาลแลวโดยขอหาวาไดกระทา

ความผด

(๔) “ผ เสยหาย” หมายความถงบคคลผ ไดรบความเสยหายเนองจากการกระทาผด

ฐานใดฐานหนง รวมทงบคคลอนทมอ านาจจดการแทนได ด งบญญตไวในมาตรา ๔,๕ และ ๖

(๕) “พนกงานอยการ” หมายความถงเจาพนกงานผ มหนาทฟองผ ต องหาตอศาล

ท งน จะเปนขาราชการในกรมอยการหรอเจาพนกงานอนผ มอานาจเชนน นกได

(๖) “พนกงานสอบสวน” หมายความถงเจาพนกงานซ งกฎหมายใหมอานาจและ

หนาททาการสอบสวน

(๗) “ค ารองทกข” หมายความถงการทผเสยหายไดกลาวหาตอเจาหนาทตาม

บทบญญตแหงประมวลกฎหมายน วามผ กระทาความผดข น จะรตวผกระทาความผดหรอไมกตาม

ซ งกระทาใหเกดความเสยหายแกผเสยหาย และการกลาวหาเชนน นไดกลาวโดยมเจตนาจะให

ผ กระทาความผดไดรบโทษ

(๘) “คากลาวโทษ” หมายความถงการทบคคลอนซงไมใชผเสยหายไดกลาวหาตอ

เจาหนาท วามบคคลรตวหรอไมกด ไดกระทาความผดอยางหนงข น

(๙) “หมายอาญา” หมายความถงหนงสอบงการทออกตามบทบญญตแหงประมวล

กฎหมายน ส งใหเจาหนาททาการจ บ ขง จาคก หรอปลอยผ ตองหา จาเลย หรอนกโทษ หรอใหทา

การคน รวมท งสาเนาหมายจ บหรอหมายคนอนไดรบรองวาถกตอง และคาบอกกลาวทางโทรเลขวา

ไดออกหมายจบหรอหมายคนแลว ตลอดจนสาเนาหมายจ บหรอหมายคนทไดสงทางโทรสาร สอ

อเลกทรอนกส หรอสอเทคโนโลยสารสนเทศประเภทอน ท งน ตามทบญญตไวในมาตรา ๗๗

(๑๐) “การสบสวน” หมายความถงการแสวงหาขอเทจจรงและหลกฐานซ ง

พนกงานฝายปกครองหรอตารวจไดปฏบตไปตามอานาจและหนาท เพอรกษาความสงบเรยบรอย

ของประชาชน และเพอทจะทราบรายละเอยดแหงความผด

(๑๑) “การสอบสวน” หมายความถงการรวบรวมพยานหลกฐานและการดาเนนการ

ท งหลายอนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน ซ งพนกงานสอบสวนไดท าไปเกยวกบความผด

ทกลาวหา เพอทจะทราบขอเทจจรงหรอพสจนความผดและเพอจะเอาตวผ กระทาผดมาฟองลงโทษ

(๑๒) “การไตสวนมลฟอง” หมายความถงกระบวนไตสวนของศาลเพอวนจฉยถง

มลคดซงจาเลยตองหา

(๑๓) “ทรโหฐาน” หมายความถงทตางๆ ซงมใชทสาธารณสถานด งบญญตไวใน

กฎหมายลกษณะอาญา

(๑๔) “โจทก” หมายความถงพนกงานอ ยการ หรอผเสยหายซ งฟองคดอาญาตอ

ศาลหรอท งคในเมอพนกงานอยการและผเสยหายเปนโจทกรวมกน

(๑๕) “คความ” หมายความถงโจทกฝายหนงและจาเลยอกฝายหนง

(๑๖) “พนกงานฝายปกครองหรอตารวจ” หมายความถงเจาพนกงานซ งกฎหมาย

ใหมอานาจและหนาทรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน ใหรวมท งพศด เจาพนกงานกรม

สรรพสามต กรมศลกากร กรมเจาทา พนกงานตรวจคนเขาเมอง และเจาพนกงานอน ๆในเมอทา

การอ นเกยวกบการจ บกมปราบปรามผ กระทาผดกฎหมาย ซงตนมหนาทตองจ บกมหรอปราบปราม

(๑๗) “พนกงานฝายปกครองหรอตารวจช นผ ใหญ” หมายความถง เจาพนกงาน

ดงตอไปน

(ก) ปลดกระทรวงมหาดไทย

(ข) รองปล ดกระทรวงมหาดไทย

(ค) ผ ตรวจราชการกระทรวงมหาดไทย

(ฆ) ผชวยปลดกระทรวงมหาดไทย

(ง) อธบดกรมการปกครอง

(จ) รองอธบดกรมการปกครอง

(ฉ) ผ อานวยการกองการสอบสวนและนตการ กรมการปกครอง

(ช) หวหนาฝายและหวหนางานในกองการสอบสวนและนตการกรมการปกครอง

(ซ) ผ ตรวจราชการกรมการปกครอง

(ฌ) ผ วาราชการจงหวด

(ญ) รองผ วาราชการจงหว ด

(ฎ) ปลดจงหวด

(ฏ) นายอาเภอ

(ฐ) ปลดอ าเภอผเปนหวหนาประจากงอ าเภอ

(ฑ) อธบดกรมตารวจ

(ฒ) รองอธบดกรมตารวจ

(ณ) ผ ชวยอธบดกรมตารวจ

(ด) ผ บญชาการตารวจ

(ต) รองผ บ ญชาการตารวจ

(ถ) ผ ชวยบญชาการตารวจ

(ท) ผ บงคบการตารวจ

(ธ) รองผ บ งค บการตารวจ

(น) หวหนาตารวจภธรจงหว ด

(บ) รองหวหนาตารวจภธรจงหว ด

(ป) ผ กากบการต ารวจ

(ผ) ผ กากบการตารวจภธรจงหวดเขต

(ฝ) รองผ กากบการต ารวจ

(พ) รองผ ก ากบการตารวจภธรจงหว ดเขต

(ฟ) สารว ตรใหญต ารวจ

(ภ) สารว ตรตารวจ

(ม) ผ บงคบกองตารวจ

(ย) หวหนาสถานตารวจซ งมยศต งแตช นนายรอยต ารวจตรหรอเทยบเทานายรอย

ตารวจตรข นไป

(ร) หวหนาก งสถานตารวจซ งมยศต งแตช นนายรอยตารวจตร หรอเทยบเทานาย

รอยตารวจตรข นไป

ท งน หมายความรวมถงผ รกษาการแทนเจาพนกงานด งกลาวแลว แตผ รกษาการ

แทนเจาพนกงานใน (ม) (ย) และ (ร) ตองมยศต งแตช นนายรอยตารวจตรหรอเทยบเทานายรอย

ตารวจตรข นไปดวย

(๑๘) “สงของ” หมายความถงสงหารมทรพยใด ซ งอาจใชเปนพยานหลกฐานใน

คดอาญาได ใหรวมท งจดหมาย โทรเลขและเอกสารอยางอน ๆ

(๑๙) “ถอยคาสานวน” หมายความถงหนงสอใดทศาลจดเปนหล กฐานแหง

รายละเอยดท งหลายในการดาเนนคดอาญาในศาลน น

(๒๐) “บนทก” หมายความถงหนงสอใดทพนกงานฝายปกครองหรอตารวจจดไว

เปนหลกฐานในการสอบสวนความผดอาญา รวมท งบนทกคารองทกขและคากลาวโทษดวย

(๒๑) “ควบคม” หมายความถงการคมหรอกกขงผ ถกจบโดยพนกงานฝายปกครอง

หรอตารวจในระหวางสบสวนและสอบสวน

(๒๒) “ข ง” หมายความถงการกกขงจาเลยหรอผ ตองหาโดยศาล

มาตรา ๓ บคคลด งระบในมาตรา ๔,๕ และ ๖ มอ านาจจดการตอไปน แทนผ เสยหาย

ตามเงอนไขทบญญตไวในมาตราน น ๆ

(๑) รองทกข

(๒) เปนโจทกฟองคดอาญา หรอเขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการ

(๓) เปนโจทกฟองคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา

(๔) ถอนฟองคดอาญาหรอคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา

(๕) ยอมความในคดความผดตอสวนตว

มาตรา ๔ ในคดอาญาซงผ เสยหายเปนหญงมสาม หญงน นมสทธฟองคดไดเอง

โดยมตองไดรบอนญาตของสามกอน

ภายใตบงคบแหงมาตรา ๕ (๒) สามมสทธฟองคดอาญาแทนภรยาได ตอเมอ

ไดรบอนญาตโดยชดแจงจากภรยา

มาตรา ๕ บคคลเหลานจดการแทนผ เสยหายได

(๑) ผ แทนโดยชอบธรรมหรอผ อนบาล เฉพาะแตในความผดซ งไดกระทาตอผ เยาว

หรอผ ไรความสามารถซงอยในความดแล

(๒) ผ บพการ ผ สบสนดาน สามหรอภรยาเฉพาะแตในความผดอาญา ซงผ เสยหาย

ถกทารายถงตายหรอบาดเจบจนไมสามารถจะจ ดการเองได

(๓) ผ จ ดการหรอผแทนอนๆ ของนตบคคล เฉพาะความผดซ งกระทาลงแกนต

บคคลน น

มาตรา ๖ ในคดอาญาซ งผ เสยหายเปนผ เยาวไมมผแทนโดยชอบธรรม หรอเปนผ

วกลจรตหรอคนไรความสามารถไมมผ อนบาล หรอซ งผแทนโดยชอบธรรมหรอผอนบาลไม

สามารถจะทาการตามหนาทโดยเหตหนงเหตใด รวมท งมผลประโยชนขดกนกบผ เยาวหรอคนไร

ความสามารถน นๆ ญาตของผ น น หรอผ มประโยชนเกยวของอาจรองตอศาลขอใหต งเขาเปนผแทน

เฉพาะคดได

เมอไดไตสวนแลวใหศาลตงผ รองหรอบคคลอน ซงยนยอมตามทเหนสมควรเปน

ผ แทนเฉพาะคด เมอไมมบคคลใดเปนผ แทนใหศาลต งพนกงานฝายปกครองเปนผ แทน

หามมใหเรยกคาธรรมเนยมในเรองขอต งเปนผ แทนเฉพาะคด

มาตรา ๗ ในการสอบสวน ไตสวนมลฟองหรอพจารณาคดทนตบคคลเปน

ผตองหาหรอจาเลย ใหออกหมายเรยกผ จดการหรอผแทนอนๆ ของนตบคคลน น ใหไปย งพนกงาน

สอบสวนหรอศาล แลวแตกรณ

ถาผจ ดการหรอผแทนของนตบคคลน นไมปฏบตตามหมายเรยก จะออกหมายจบผ

น นมากได แตหามมใหใชบทบญญตวาดวยปลอยช วคราว ขงหรอจาคกแกผจ ดการหรอผ แทนนต

บคคล ในคดทนตบคคลน นเปนผ ต องหาหรอจาเลย

มาตรา ๗/๑ ผถกจบหรอผตองหาซ งถกควบคมหรอขงมสทธแจงหรอขอใหเจา

พนกงานแจงใหญาตหรอผซงผ ถกจ บหรอผตองหาไววางใจทราบถงการถกจบกมและสถานททถก

ควบคมในโอกาสแรกและใหผ ถกจบหรอผ ตองหามสทธดงตอไปน ดวย

(๑) พบและปรกษาผ ซงจะเปนทนายความเปนการเฉพาะตว

(๒) ใหทนายความหรอผ ซ งตนไววางใจเขาฟงการสอบปากคาตนไดในช น

สอบสวน

(๓) ไดรบการเยยมหรอตดตอกบญาตไดตามสมควร

(๔) ไดรบการรกษาพยาบาลโดยเรวเมอเกดการเจบปวย

ใหพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจซงรบมอบตวผ ถกจบหรอผ ตองหามหนาท

แจงใหผ ถกจ บหรอผ ตองหาน นทราบในโอกาสแรกถงสทธตามวรรคหนง

มาตรา ๘ นบแตเวลาทยนฟองแลว จาเลยมสทธด งตอไปน

(๑) ไดรบการพจารณาคดดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม

(๒) แตงทนายความแกตางในช นไตสวนมลฟอง หรอพจารณาในศาลช นตน

ตลอดจนช นศาลอทธรณและศาลฎกา

(๓) ปรกษาทนายความหรอผ ซงจะเปนทนายความเปนการเฉพาะตว

(๔) ตรวจดสงทยนเปนพยานหลกฐาน และคดสาเนาหรอถายรปสงน น ๆ

(๕) ตรวจดสานวนการไตสวนมลฟองหรอพจารณาของศาล และคดสาเนาหรอ

ขอรบสาเนาทรบรองวาถกตองโดยเสยคาธรรมเนยม เวนแตศาลจะมค าส งใหยกเวนคาธรรมเนยม

น น

(๖) ตรวจหรอคดสาเนาคาใหการของตนในช นสอบสวนหรอเอกสารประกอบ

คาใหการของตน

ถาจาเลยมทนายความ ทนายความน นยอมมสทธเชนเดยวกบจาเลยดงกลาวมาแลว

ดวย

เมอพนกงานอยการไดยนฟองคดตอศาลแลว ใหผ เสยหายมสทธตามวรรคหน ง

(๖) เชนเดยวกบจาเลยดวย

มาตรา ๙ บนทกตองระบสถานท วนเดอนปททา นาม และตาแหนงของเจา

พนกงานผทา

เมอเจาพนกงานทาบนทกโดยรบคาส งจากศาลหรอโดยคาส งหรอคาขอของเจา

พนกงานอน ใหเจาพนกงานน นกลาวไวดวยวาไดรบคาส งหรอคาขอเชนน น และแสดงดวยวาไดทา

ไปอยางใด

ใหเจาพนกงานผทาบนทกลงลายมอชอของตนในบนทกน น

มาตรา ๑๐ ถอยคาสานวนตองระบชอศาล สถานท และวนเดอนปทจด ถาศาลจด

ถอยคาสานวนตามค าส งหรอประเดนของศาลอน ใหกลาวเชนน น และแสดงดวยวาไดทาไปอยาง

ใด

ผ พพากษาทจดถอยคาสานวนตองลงลายมอชอของตนในถอยค าสานวนน น

มาตรา ๑๑ บนทกหรอถอยคาสานวนน นใหเจาพนกงานหรอศาลอานใหผให

ถอยคาฟง ถ ามขอความแกไข ทกทวง หรอเพมเตม ใหแกใหถกตองหรอมฉะน นกใหบนทกไว และ

ใหผ ใหถอยคาลงลายมอชอรบรองวาถกตองแลว

ถาบคคลทตองลงลายมอชอในบนทกหรอถอยคาสานวนไมสามารถหรอไมยอม

ลง ใหบนทกหรอรายงานเหตน นไว

มาตรา ๑๒ เอกสารซ งศาลหรอเจาพนกงานเปนผทาค ารองทกข ค ากลาวโทษ

คาใหการจาเลยหรอค ารองซงยนตอเจาพนกงานหรอศาล จกตองเขยนดวยน าหมกหรอพมพดดหรอ

พมพ ถ ามผดทใดหามมใหลบออก ใหเพยงแตขดฆาคาผดน นแลวเขยนใหม ผ พพากษา เจาพนกงาน

หรอบคคลผ แกไขเชนน นตองลงนามยอรบรองไว ทขางกระดาษ

ถอยคาตกเตมในเอกสารด งบรรยายในมาตราน ตองลงนามยอของผ พพากษาเจา

พนกงานหรอบคคลผ ซงตกเตมน นกากบไว

มาตรา ๑๒ ทว ในการรองทกข การสอบสวน การไตสวนมลฟอง และการ

พจารณา ถาบทบญญตใดกาหนดใหมนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะหเข ารวมดวยแลว

นกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะหด งกลาวจะตองมคณสมบตตามทกาหนดในกฎกระทรวง

ใหนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะหตามวรรคหน งไดรบคาตอบแทนตาม

ระเบยบทกระทรวงยตธรรมกาหนดโดยไดรบความเหนชอบจากกระทรวงการคลง

มาตรา ๑๓ การสอบสวน ไตสวนมลฟอง หรอพจารณา ใหใชภาษาไทย แตถ าม

ความจาเปนตองแปลภาษาไทยทองถนหรอภาษาถนหรอภาษาตางประเทศเปนภาษาไทยหรอตอง

แปลภาษาไทยเปนภาษาไทยทองถนหรอภาษาถนหรอภาษาตางประเทศใหใชลามแปล

ในกรณทผ เสยหาย ผตองหา จาเลย หรอพยานไมสามารถพดหรอเขาใจภาษาไทย

หรอสามารถพดหรอเขาใจเฉพาะภาษาไทยทองถ นหรอภาษาถน และไมมลาม ใหพนกงาน

สอบสวนพนกงานอยการหรอศาลจ ดหาลามใหโดยมชกชา

ในกรณทผ เสยหาย ผ ตองหา จาเลย หรอพยานไมสามารถพดหรอไดยน หรอสอ

ความหมายได และไมมลามภาษามอ ใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอศาล จดหาลาม

ภาษามอใหหรอจดใหถาม ตอบ หรอสอความหมายโดยวธอนทเหนสมควร

เมอมลามแปลค าใหการ คาพยานหรออน ๆ ลามตองแปลใหถกตอง ลามตอง

สาบานหรอปฏญาณตนวาจะทาหนาทโดยสจรตใจ จะไมเพมเตมหรอตดทอนสงทแปล

ใหลามลงลายมอชอในค าแปลน น

ใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอศาลส งจายคาปวยการ คาพาหนะ

เดนทาง และคาเชาทพกแกลามทจดหาใหตามมาตราน ตามระเบยบทสานกงานต ารวจแหงชาต

กระทรวงมหาดไทย กระทรวงยตธรรม สานกงานอ ยการสงสด หรอสานกงานศาลยตธรรม แลวแต

กรณ กาหนดโดยไดรบความเหนชอบจากกระทรวงการคลง

มาตรา ๑๓ ทว (ยกเลก)

มาตรา ๑๔ ในระหวางทาการสอบสวน ไตสวนมลฟองหรอพจารณา ถามเหตควร

เชอวาผต องหาหรอจาเลยเปนผ วกลจรตและไมสามารถตอสคดได ใหพนกงานสอบสวนหรอศาล

แลวแตกรณ สงใหพนกงานแพทยตรวจผ น นเสรจแลวใหเรยกพนกงานแพทยผน นมาใหถอยคาหรอ

ใหการวาตรวจไดผลประการใด

ในกรณทพนกงานสอบสวนหรอศาลเหนวาผ ตองหาหรอจาเลยเปนผวกลจรตและ

ไมสามารถตอสคดได ใหงดการสอบสวน ไตสวนมลฟองหรอพจารณาไว จนกวาผ น นหายวกลจรต

หรอสามารถจะตอสคดได และใหมอ านาจสงตวผน นไปยงโรงพยาบาลโรคจตหรอมอบใหแกผ

อนบาล ขาหลวงประจาจงหว ดหรอผ อนทเตมใจรบไปดแลรกษากไดตามแตจะเหนสมควร

กรณทศาลงดการไตสวนมลฟองหรอพจารณาด งบญญตไวในวรรคกอน ศาลจะส ง

จาหนายคดเสยช วคราวกได

มาตรา ๑๕

วธพจารณาขอใดซงประมวลกฎหมายน มไดบญญตไวโดยเฉพาะใหนาบทบญญต

แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบเทาทพอจะใชบงคบได

ล กษณะ ๒

อ านาจพนกงานสอบสวนและศาล

หมวด ๑

หลกทวไป

มาตรา ๑๖ อ านาจศาล อ านาจผ พพากษา อ านาจพนกงานอยการและอานาจ

พนกงานฝายปกครองหรอตารวจ ในการทจะปฏบตตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน ตอง

เปนไปตามกฎหมายและขอบงคบท งหลายอนวาดวยการจดต งศาลยตธรรม และระบอานาจและ

หนาทของผ พพากษา หรอซ งวาดวยอานาจและหนาทของพนกงานอ ยการหรอพนกงานฝาย

ปกครองหรอต ารวจน น ๆ

หมวด ๒

อานาจสบสวนและสอบสวน

มาตรา ๑๗ พนกงานฝายปกครองหรอตารวจมอานาจทาการสบสวนคดอาญาได

มาตรา ๑๘ ในจงหวดอนนอกจากจ งหวดพระนครและจงหว ดธนบร พนกงานฝาย

ปกครองหรอต ารวจช นผใหญ ปลดอาเภอ และขาราชการตารวจซงมยศต งแตช นนายรอยตารวจตร

หรอเทยบเทานายรอยต ารวจตรข นไป มอานาจสอบสวนความผดอาญาซงไดเกด หรออาง หรอเชอ

วาไดเกดภายในเขตอานาจของตน หรอผตองหามทอย หรอถกจบภายในเขตอานาจของตนได

สาหรบในจงหวดพระนครและจงหว ดธนบร ใหขาราชการตารวจซงมยศต งแตช น

นายรอยตารวจตรหรอเทยบเทานายรอยตารวจตรข นไป มอานาจสอบสวนความผดอาญาซ งไดเกด

หรออาง หรอเชอวาไดเกดภายในเขตอานาจของตน หรอผ ตองหามทอย หรอถกจบภายในเขต

อานาจของตนได

ภายใตบงค บแหงบทบญญตในมาตรา ๑๙ มาตรา ๒๐ และมาตรา ๒๑ ความผด

อาญาไดเกดในเขตอ านาจพนกงานสอบสวนคนใด โดยปกตใหเปนหนาทพนกงานสอบสวนผ น น

เปนผรบผดชอบในการสอบสวนความผดน น ๆเพอดาเนนคด เวนแตเมอมเหตจาเปนหรอเพอความ

สะดวก จงใหพนกงานสอบสวนแหงทองททผ ตองหามทอย หรอถกจบเปนผ รบผดชอบดาเนนการ

สอบสวน

ในเขตทองทใดมพนกงานสอบสวนหลายคน การดาเนนการสอบสวนใหอยใน

ความรบผดชอบของพนกงานสอบสวนผเปนหวหนาในทองทน น หรอผ รกษาการแทน

มาตรา ๑๙ ในกรณด งตอไปน

(๑) เปนการไมแนวาการกระทาผดอาญาไดกระทาในทองทใดในระหวางหลาย

ทองท

(๒) เมอความผดสวนหนงกระทาในทองทหนง แตอกสวนหนงในอกทองทหนง

(๓) เมอความผดน นเปนความผดตอเนองและกระทาตอเนองกนในทองทตาง ๆ

เกนกวาทองทหนงข นไป

(๔) เมอเปนความผดซงมหลายกรรม กระทาลงในทองทตางๆ กน

(๕) เมอความผดเกดข นขณะผ ตองหากาล งเดนทาง

(๖) เมอความผดเกดข นขณะผเสยหายกาล งเดนทาง

พนกงานสอบสวนในทองทหนงทองทใดทเกยวของมอานาจสอบสวนได

ในกรณขางตนพนกงานสอบสวนตอไปน เปนผ รบผดชอบในการสอบสวน

(ก) ถาจบผ ตองหาไดแลว คอพนกงานสอบสวนซงทองททจบไดอยในเขตอานาจ

(ข) ถาจบผ ตองหาย งไมได คอพนกงานสอบสวนซงทองททพบการกระทาผดกอน

อยในเขตอานาจ

มาตรา ๒๐ ถาความผดซ งมโทษตามกฎหมายไทยไดกระทาลงนอกราชอาณาจ กร

ไทย ใหอ ยการสงสดหรอผรกษาการแทนเปนพนกงานสอบสวนผรบผดชอบหรอจะมอบหมาย

หนาทน น ใหพนกงานอยการหรอพนกงานสอบสวนคนใดเปนผ รบผดชอบทาการสอบสวนแทนก

ได

ในกรณทอ ยการสงสดหรอผรกษาการแทนมอบหมายใหพนกงานสอบสวนคนใด

เปนผรบผดชอบทาการสอบสวน อ ยการสงสดหรอผรกษาการแทนจะมอบหมายใหพนกงานอยการ

คนใดทาการสอบสวนรวมกบพนกงานสอบสวนกได

ใหพนกงานอยการทไดรบมอบหมายใหเปนพนกงานสอบสวนผ รบผดชอบหรอ

ใหทาการสอบสวนรวมกบพนกงานสอบสวนมอานาจและหนาทในการสอบสวนเชนเดยวกบ

พนกงานสอบสวนบรรดาอานาจและหนาทประการอนทกฎหมายบญญตไวใหเปนอานาจและ

หนาทของพนกงานอยการ

ในกรณทพนกงานอยการทาการสอบสวนรวมกบพนกงานสอบสวน ใหพนกงาน

สอบสวนปฏบตตามคาส งและคาแนะนาของพนกงานอยการในเรองทเกยวกบการรวบรวม

พยานหล กฐาน

ในกรณจาเปน พนกงานสอบสวนตอไปนมอานาจสอบสวนในระหวางรอคาส ง

จากอ ยการสงสด หรอผรกษาการแทน

(๑) พนกงานสอบสวนซงผ ตองหาถกจ บในเขตอานาจ

(๒) พนกงานสอบสวนซ งรฐบาลประเทศอนหรอบคคลทไดรบความเสยหายได

รองฟองใหทาโทษผ ตองหา

เมอพนกงานอยการหรอพนกงานสอบสวนผรบผดชอบในการสอบสวนแลวแต

กรณ เหนวาการสอบสวนเสรจแลว ใหทาความเหนตามมาตรา ๑๔๐ มาตรา ๑๔๑ หรอมาตรา ๑๔๒

สงพรอมสานวนไปยงอ ยการสงสดหรอผ รกษาการแทน

มาตรา ๒๑ ในกรณทไมแนวาพนกงานสอบสวนคนใดในจงหว ดเดยวกนควรเปน

พนกงานสอบสวนผ รบผดชอบ ใหข าหลวงประจาจงหวดน นมอ านาจชขาด แตในจงหว ดพระนคร

และธนบร ใหผ บ งคบบญชาของพนกงานสอบสวนซงมต าแหนงต งแตรองอธบดกรมต ารวจข นไป

เปนผช ขาด

ในกรณทไมแนวาพนกงานสอบสวนคนใดในระหวางหลายจงหว ด ควรเปน

พนกงานสอบสวนผ รบผดชอบ ใหอธบดกรมอยการหรอผ ท าการแทนเปนผ ช ขาด

การรอค าช ขาดน น ไมเปนเหตใหงดการสอบสวน

หมวด ๓

อ านาจศาล

มาตรา ๒๒ เมอความผดเกดข น อางหรอเชอวาไดเกดข นในเขตอานาจของศาลใด

ใหช าระทศาลน น แตถา

(๑) เมอจาเลยมทอย หรอถกจ บในทองทหนงหรอเมอเจาพนกงานทาการสอบสวน

ในทองทหนงนอกเขตของศาลด งกลาวแลว จะช าระทศาลซงทองทน นๆ อยในเขตอานาจกได

(๒) เมอความผดเกดข นนอกราชอาณาจกรไทยใหช าระคดน นทศาลอาญา ถาการ

สอบสวนไดกระทาลงในทองทหนงซ งอยในเขตของศาลใด ใหชาระทศาลน นไดดวย

มาตรา ๒๓ เมอศาลแตสองศาลข นไปตางมอ านาจชาระคด ถาไดยนฟองคดน นตอ

ศาลหนงซงตามฟองความผดมไดเกดในเขต โจทกหรอจาเลยจะรองขอใหโอนคดไปชาระทศาลอน

ซงความผดไดเกดในเขตกได

ถาโจทกยนฟองตอศาลซ งความผดเกดในเขต แตตอมาความปรากฏแกโจทกวา

การพจารณาคดจะสะดวกยงข นถาใหอกศาลหนงซงมอ านาจชาระคดไดพจารณาคดน น โจทกจะยน

คารองตอศาลซงคดน นอยในระหวางพจารณาขอโอนคดไปย งอกศาลหนงกได แมวาจาเลยจะ

คดคานกตาม เมอศาลเหนสมควรจะโอนคดไปหรอยกคารองเสยกได

มาตรา ๒๔ เมอความผดหลายเรองเกยวพนกนโดยเหตหนงเหตใด เปนตนวา

(๑) ปรากฏวาความผดหลายฐานไดกระทาลงโดยผกระทาผดคนเดยวกน หรอ

ผ กระทาผดหลายคนเกยวพนกนในการกระทาความผดฐานหนงหรอหลายฐาน จะเปนตวการ ผสมร

หรอรบของโจรกตาม

(๒) ปรากฏวาความผดหลายฐานไดกระทาลงโดยมเจตนาอยางเดยวกน หรอโดย

ผ กระทาผดท งหลายไดคบคดกนมาแตกอนแลว

(๓) ปรากฏวาความผดฐานหนงเกดข นโดยมเจตนาชวยผกระทาผดอนใหพนจาก

รบโทษในความผดอยางอนซ งเขาไดกระทาไว

ด งน จะฟองคดทกเรอง หรอฟองผ กระทาความผดท งหมดตอศาลซงมอ านาจช าระ

ในฐานความผดซ งมอ ตราโทษสงกวาไวกได

ถาความผดอนเกยวพนกนมอ ตราโทษอยางสงเสมอกน ศาลซงมอ านาจชาระ กคอ

ศาลซงรบฟองเรองหนงเรองใดในความผดเกยวพนกนน นไวกอน

มาตรา ๒๕ ศาลซ งรบฟองคดเกยวพนกนไวจะพจารณาพพากษารวมกนไปกได

ถาศาลซ งรบฟองคดเกยวพนกนไว เหนวาเปนการสมควรทความผดฐานหนงควร

ไดชาระในศาลซ งตามปกตมอ านาจจะชาระ ถาหากวาคดน นไมเกยวกบคดเกยวพนกน เมอศาลเดม

ไดตกลงกบอกศาลหนงแลว จะสงใหไปฟองย งศาลอนน นกได

มาตรา ๒๖ หากวาตามลกษณะของความผด ฐานะของจาเลย จานวนจาเลย

ความรสกของประชาชนสวนมากแหงทองถนน น หรอเหตผลอยางอน อาจมการขดขวางตอการไต

สวนมลฟองหรอพจารณา หรอนากลววาจะเกดความไมสงบหรอเหตรายอยางอนข น เมอโจทกหรอ

จาเลยยนเรองราวตออธบดศาลฎกาขอใหโอนคดไปศาลอน ถ าอธบดศาลฎกาอนญาตตามค าขอน น

กใหส งโอนคดไปยงศาลด งทอธบดศาลฎการะบไว

ค าส งของอธบดศาลฎกาอยางใด ยอมเดดขาดเพยงน น

มาตรา ๒๗ ผ พพากษาในศาลใดซงชาระคดอาญา จะถกต งรงเกยจตามบทบญญต

แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงซงบญญตไวในเรองน นกได

ล กษณะ ๓

การฟองคดอาญาและคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา

หมวด ๑

การฟองคดอาญา

มาตรา ๒๘ บคคลเหลาน มอ านาจฟองคดอาญาตอศาล

(๑) พนกงานอยการ

(๒) ผ เสยหาย

มาตรา ๒๙ เมอผ เสยหายไดยนฟองแลวตายลง ผ บพการ ผสบสนดาน สามหรอ

ภรยาจะดาเนนคดตางผ ตายตอไปกได

ถาผเสยหายทตายน นเปนผ เยาว ผวกลจรต หรอผ ไรความสามารถ ซ งผ แทนโดย

ชอบธรรม ผ อนบาลหรอผ แทนเฉพาะคดไดยนฟองแทนไวแลว ผ ฟองแทนน นจะวาคดตอไปกได

มาตรา ๓๐ คดอาญาใดซ งพนกงานอยการยนฟองตอศาลแลว ผ เสยหายจะยนคา

รองขอเขารวมเปนโจทกในระยะใดระหวางพจารณากอนศาลช นตนพพากษาคดน นกได

มาตรา ๓๑ คดอาญาทมใชความผดตอสวนตวซ งผ เสยหายยนฟองแลว พนกงาน

อยการจะยนค ารองขอเขารวมเปนโจทกในระยะใดกอนคดเสรจเดดขาดกได

มาตรา ๓๒ เมอพนกงานอยการและผ เสยหายเปนโจทกรวมกน ถาพนกงานอยการ

เหนวาผเสยหายจะกระทาใหคดของอยการเสยหาย โดยกระทาหรอละเว นกระทาการใดๆ ใน

กระบวนพจารณา พนกงานอยการมอ านาจรองตอศาลใหส งผเสยหายกระทาหรอละเวนกระทาการ

น น ๆได

มาตรา ๓๓ คดอาญาเรองเดยวกนซงท งพนกงานอยการและผ เสยหายตางไดยน

ฟองในศาลช นตนศาลเดยวกนหรอตางศาลกน ศาลน น ๆมอานาจส งใหรวมพจารณาเปนคดเดยวกน

เมอศาลเหนชอบโดยพลการหรอโดยโจทกยนคารองในระยะใดกอนมค าพพากษา

แตทวาจะมค าส งเชนน นไมได นอกจากจะไดรบความยนยอมของศาลอนน นกอน

มาตรา ๓๔ คาส งไมฟองคด หาตดสทธผ เสยหายฟองคดโดยตนเองไม

มาตรา ๓๕ คารองขอถอนฟองคดอาญาจะยนเวลาใดกอนมค าพพากษาของศาล

ช นตนกได ศาลจะมคาส งอนญาตหรอมอนญาตใหถอนกได แลวแตศาลจะเหนสมควรประการใด

ถาคารองน นไดยนในภายหลงเมอจาเลยใหการแกคดแลว ใหถามจาเลยวาจะคดคานหรอไม แลวให

ศาลจดคาแถลงของจาเลยไว ในกรณทจาเลยคดคานการถอนฟอง ใหศาลยกคารองขอถอนฟองน น

เสย

คดความผดตอสวนตวน น จะถอนฟองหรอยอมความในเวลาใดกอนคดถงทสดก

ได แตถาจาเลยคดคาน ใหศาลยกคารองขอถอนฟองน นเสย

มาตรา ๓๖ คดอาญาซ งไดถอนฟองไปจากศาลแลว จะนามาฟองอกหาไดไม เว น

แตจะเขาอยในขอยกเวนตอไปน

(๑) ถ าพนกงานอยการไดยนฟองคดอาญาซงไมใชความผดตอสวนต วไวแลวได

ถอนฟองคดน นไป การถอนน ไมตดสทธผ เสยหายทจะยนฟองคดนนใหม

(๒) ถาพนกงานอยการถอนคดซ งเปนความผดตอสวนตวไป โดยมไดรบความ

ยนยอมเปนหนงสอจากผเสยหาย การถอนน นไมตดสทธผ เสยหายทจะยนฟองคดน นใหม

(๓) ถาผ เสยหายไดยนฟองคดอาญาไวแลวไดถอนฟองคดน นเสย การถอนน ไมตด

สทธพนกงานอยการทจะยนฟองคดน นใหม เวนแตคดซงเปนความผดตอสวนต ว

มาตรา ๓๗ คดอาญาเลกกนได ดงตอไปน

(๑) ในคดมโทษปรบสถานเดยว เมอผ กระทาผดยนยอมเสยคาปรบในอตราอยาง

สงสาหรบความผดน นแกพนกงานเจาหนาทกอนศาลพจารณา

(๒) ในคดความผดทเปนลหโทษหรอความผดทมอ ตราโทษไมสงกวาความผดลห

โทษ หรอคดอนทมโทษปรบสถานเดยวอยางสงไมเกนหน งหมนบาท หรอความผดตอกฎหมาย

เกยวกบภาษอากรซ งมโทษปรบอยางสงไมเกนหนงหมนบาท เมอผตองหาช าระคาปรบตามท

พนกงานสอบสวนไดเปรยบเทยบแลว

(๓) ในคดความผดทเปนลหโทษหรอความผดทมอ ตราโทษไมสงกวาความผดลห

โทษ หรอคดทมโทษปรบสถานเดยวอยางสงไมเกนหนงหมนบาท ซ งเกดในกรงเทพมหานครเมอ

ผ ตองหาชาระคาปรบตามทนายตารวจประจาทองทต งแตตาแหนงสารว ตรข นไป หรอนายตารวจ

ช นสญญาบตรผทาการในต าแหนงน น ๆไดเปรยบเทยบแลว

(๔) ในคดซงเปรยบเทยบไดตามกฎหมายอน เมอผ ตองหาไดชาระคาปรบตามคา

เปรยบเทยบของพนกงานเจาหนาทแลว

มาตรา ๓๘ ความผดตามอนมาตรา (๒) (๓) และ (๔) แหงมาตรากอน ถาเจา

พนกงานด งกลาวในมาตราน นเหนวาผตองหาไมควรไดรบโทษถงจาคกใหมอ านาจเปรยบเทยบด ง

น

(๑) ใหกาหนดคาปรบซ งผ ตองหาจะพงช าระ ถาผ ตองหาและผ เสยหายยนยอม

ตามน น เมอผ ตองหาไดชาระเงนคาปรบตามจานวนทเจาหนาทกาหนดใหภายในเวลาอ นสมควรแต

ไมเกนสบหาวนแลว คดนนเปนอนเสรจเดดขาด

ถาผตองหาไมยนยอมตามทเปรยบเทยบ หรอเมอยนยอมแลว ไมชาระเงนคาปรบ

ภายในเวลากาหนดในวรรคกอน ใหด าเนนคดตอไป

(๒) ในคดมคาทดแทน ถาผเสยหายและผ ตองหายนยอมใหเปรยบเทยบ ให

เจาหนาทกะจานวนตามทเหนควรหรอตามทคความตกลงกน

มาตรา ๓๙ สทธนาคดอาญามาฟองยอมระงบไปด งตอไปน

(๑) โดยความตายของผกระทาผด

(๒) ในคดความผดตอสวนตว เมอไดถอนค ารองทกข ถอนฟองหรอยอมความกน

โดยถกตองตามกฎหมาย

(๓) เมอคดเลกกนตามมาตรา ๓๗

(๔) เมอมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดซ งไดฟอง

(๕) เมอมกฎหมายออกใชภายหลงการกระทาผดยกเลกความผดเชนน น

(๖) เมอคดขาดอายความ

(๗) เมอมกฎหมายยกเวนโทษ

หมวด ๒

การฟองคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา

มาตรา ๔๐ การฟองคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญาจะฟองตอศาลซ งพจารณา

คดอาญาหรอตอศาลทมอ านาจช าระคดแพงกได การพจารณาคดแพงตองเปนไปตามบทบญญตแหง

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

มาตรา ๔๑ ถาการพจารณาคดแพงจกทาใหการพจารณาคดอาญาเนนชาหรอตดขด

ศาลมอ านาจส งใหแยกคดแพงออกจากคดอาญา และพจารณาตางหากโดยศาลทมอ านาจชาระ

มาตรา ๔๒ ในการพจารณาคดแพง ถ าพยานหลกฐานทนาสบแลวในคดอาญาย ง

ไมเพยงพอ ศาลจะเรยกพยานหลกฐานมาสบเพมเตมอกกได

ในกรณเชนน นศาลจะพพากษาคดอาญาไปทเดยว สวนคดแพงจะพพากษาใน

ภายหล งกได

มาตรา ๔๓ คดล กทรพย วงราว ชงทรพย ปลนทรพย โจรสลด กรรโชก ฉอโกง

ยกยอกหรอรบของโจร ถาผเสยหายมสทธทจะเรยกรองทรพยสนหรอราคาทเขาสญเสยไปเนองจาก

การกระทาผดคน เมอพนกงานอยการยนฟองคดอาญา กใหเรยกทรพยสนหรอราคาแทนผ เสยหาย

ดวย

มาตรา ๔๔ การเรยกทรพยสนหรอราคาคนตามมาตรากอน พนกงานอยการจะขอ

รวมไปกบคดอาญาหรอจะยนคารองในระยะใดระหวางทคดอาญากาล งพจารณาอยในศาลช นตนก

ได

ค าพพากษาในสวนเรยกทรพยสนหรอราคาใหรวมเปนสวนหนงแหงคาพพากษา

ในคดอาญา

มาตรา ๔๔/๑ ในคดทพนกงานอยการเปนโจทก ถาผ เสยหายมสทธทจะเรยกเอา

คาสนไหมทดแทนเพราะเหตไดรบอนตรายแกชวต รางกาย จตใจ หรอไดรบความเสอมเสยตอ

เสรภาพในรางกายชอเสยงหรอไดรบความเสยหายในทางทรพยสนอนเนองมาจากการกระทา

ความผดของจาเลย ผ เสยหายจะยนค ารองตอศาลทพจารณาคดอาญาขอใหบงคบจาเลยชดใชคา

สนไหมทดแทนแกตนกได

การยนคารองตามวรรคหนง ผ เสยหายตองยนคารองกอนเรมสบพยาน ในกรณท

ไมมการสบพยานใหยนคารองกอนศาลวนจฉยช ขาดคด และใหถอวาค ารองด งกลาวเปนคาฟองตาม

บทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงและผ เสยหายอยในฐานะโจทกในคดสวน

แพงน น ท งน ค ารองดงกลาวตองแสดงรายละเอยดตามสมควรเกยวกบความเสยหายและจ านวนคา

สนไหมทดแทนทเรยกรอง หากศาลเหนวาคารองน นย งขาดสาระสาค ญบางเรอง ศาลอาจมค าส งให

ผ รองแกไขค ารองใหช ดเจนกได

ค ารองตามวรรคหน งจะมคาขอประการอนทมใชค าขอบงค บใหจาเลยชดใชคา

สนไหมทดแทนอนเนองมาจากการกระทาความผดของจาเลยในคดอาญามได และตองไมขดหรอ

แยงก บคาฟองในคดอาญาทพนกงานอยการเปนโจทก และในกรณทพนกงานอ ยการไดด าเนนการ

ตามความในมาตรา ๔๓ แลว ผ เสยหายจะยนคารองตามวรรคหน งเพอเรยกทรพยสนหรอราคา

ทรพยสนอกไมได

มาตรา ๔๔/๒ เมอไดรบคารองตามมาตรา ๔๔/๑ ใหศาลแจงใหจาเลยทราบ หาก

จาเลยใหการประการใดหรอไมประสงคจะใหการใหศาลบนทกไว ถาหากจาเลยประสงคจะทา

คาใหการเปนหนงสอใหศาลกาหนดระยะเวลายนคาใหการตามทเหนสมควร และเมอพนกงาน

อยการสบพยานเสรจศาลจะอนญาตใหผ เสยหายนาพยานเขาสบถงคาสนไหมทดแทนไดเทาท

จาเปน หรอศาลจะพจารณาพพากษาคดอาญาไปกอนแลวพจารณาพพากษาคดสวนแพงในภายหลง

กได

ถาความปรากฏตอศาลวาผยนคารองตามมาตรา ๔๔/๑ เปนคนยากจนไมสามารถ

จดหาทนายความไดเอง ใหศาลมอ านาจต งทนายความใหแกผน น โดยทนายความทไดรบแตงต งม

สทธไดรบเงนรางวลและคาใชจายตามระเบยบทคณะกรรมการบรหารศาลยตธรรมกาหนด

มาตรา ๔๕ คดเรองใดถงแมวาไดฟองในทางอาญาแลว กไมตดสทธผ เสยหายทจะ

ฟองในทางแพงอก

มาตรา ๔๖ ในการพพากษาคดสวนแพง ศาลจ าตองถอขอเทจจรงตามทปรากฏใน

คาพพากษาคดสวนอาญา

มาตรา ๔๗ ค าพพากษาคดสวนแพงตองเปนไปตามบทบญญตแหงกฎหมายอนวา

ดวยความรบผดของบคคลในทางแพง โดยไมตองคานงถงวาจาเลยตองคาพพากษาวาไดกระทา

ความผดหรอไม

ราคาทรพยสนทส งใหจ าเลยใชแกผ เสยหาย ใหศาลกาหนดตามราคาอนแทจรง

สวนจานวนเงนคาสนไหมทดแทนอยางอนทผเสยหายจะไดรบน น ใหศาลกาหนดใหตามความ

เสยหายแตตองไมเกนค าขอ

มาตรา ๔๘ เมอศาลพพากษาใหคนทรพยสน แตย งไมปรากฏตวเจาของ เมอใด

ปรากฏตวเจาของแลว ใหเจาหนาทซงรกษาของคนของน นใหแกเจาของไป

ในกรณทปรากฏตวเจาของ ใหศาลพพากษาส งใหเจาหนาทซ งรกษาของคนของ

น นใหแกเจาของไป

เมอมการโตแยงกน ใหบคคลทอางวาเปนเจาของอนแทจรงในทรพยสนน นฟอง

เรยกรองย งศาลทมอ านาจชาระ

มาตรา ๔๙ แมจะไมมฟองคดสวนแพงกตาม เมอพพากษาคดสวนอาญา ศาลจะส ง

ใหคนทรพยสนของกลางแกเจาของกได

มาตรา ๕๐ ในกรณทศาลส งใหคนหรอใชราคาทรพยสน หรอคาสนไหมทดแทน

แกผ เสยหายตามมาตรา ๔๓ มาตรา ๔๔ หรอมาตรา ๔๔/๑ ใหถอวาผ เสยหายน นเปนเจาหน ตามคา

พพากษา

มาตรา ๕๑ ถาไมมผ ใดฟองทางอาญา สทธของผเสยหายทจะฟองทางแพง

เนองจากความผดน นยอมระงบไปตามกาหนดเวลาดงทบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญาเรอง

อายความฟองคดอาญา แมถงวาผ เยาวหรอผ วกลจรตในมาตรา ๑๙๓/๒๐ แหงประมวลกฎหมายแพง

และพาณชยจะเปนผ ฟองหรอไดฟองตางหากจากคดอาญากตาม

ถาคดอาญาใดไดฟองตอศาลและไดตวผ กระทาความผดมาย งศาลดวยแลว แตคด

ยงไมเดดขาดอายความซ งผ เสยหายมสทธจะฟองคดแพงยอมสะดดหยดลงตามมาตรา ๙๕ แหง

ประมวลกฎหมายอาญา

ถาโจทกไดฟองคดอาญาและศาลพพากษาลงโทษจาเลยจนคดเดดขาดแลวกอนท

ไดฟองคดแพงสทธของผ เสยหายทจะฟองคดแพงยอมมตามกาหนดอายความในมาตรา ๑๙๓/๓๒

แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ถาโจทกฟองคดอาญาและศาลพพากษายกฟองปลอยจาเลยจนคดเดดขาดแลว

กอนทไดยนฟองคดแพง สทธของผ เสยหายจะฟองคดแพงยอมมอายความตามประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย

ลกษณะ ๔

หมายเรยกและหมายอาญา

หมวด ๑

หมายเรยก

มาตรา ๕๒ การทจะใหบคคลใดมาทพนกงานสอบสวนหรอมาทพนกงานฝาย

ปกครองหรอต ารวจช นผใหญหรอมาศาล เนองในการสอบสวน การไตสวนมลฟองการพจารณาคด

หรอการอยางอนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน จกตองมหมายเรยกของพนกงานสอบสวน

หรอพนกงานฝายปกครองหรอตารวจช นผ ใหญหรอของศาล แลวแตกรณ

แตในกรณทพนกงานสอบสวนหรอพนกงานฝายปกครองหรอตารวจช นผ ใหญไป

ทาการสอบสวนดวยตนเอง ยอมมอ านาจทจะเรยกผตองหาหรอพยานมาไดโดยไมตองออก

หมายเรยก

มาตรา ๕๓ หมายเรยกตองทาเปนหนงสอและมขอความด งตอไปน

(๑) สถานททออกหมาย

(๒) วนเดอนปทออกหมาย

(๓) ชอและตาบลทอยของบคคลทออกหมายเรยกใหมา

(๔) เหตทตองเรยกผ น นมา

(๕) สถานท วนเดอนปและเวลาทจะใหผ น นไปถง

(๖) ลายมอชอและประทบตราของศาล หรอลายมอชอและตาแหนงเจาพนกงานผ

ออกหมาย

มาตรา ๕๔ ในการกาหนดว นและเวลาทจะใหมาตามหมายเรยกน น ใหพงระลกถง

ระยะทางใกลไกล เพอใหผ ถกเรยกมโอกาสมาถงตามว นเวลากาหนดในหมาย

มาตรา ๕๕ การสงหมายเรยกแกผ ตองหา จะสงใหแกบคคลผอนซงมใชสามภรยา

ญาตหรอผปกครองของผ รบหมายรบแทนน นไมได

มาตรา ๕๕/๑ ในคดพนกงานอยการเปนโจทก ถาศาลมคาส งใหออกหมายเรยก

พยานโจทกโดยมไดกาหนดวธการสงไว ใหพนกงานอยการมหนาทดาเนนการใหหวหนาพนกงาน

สอบสวนแหงทองทเปนผ จ ดสงหมายเรยกแกพยานและตดตามพยานโจทกมาศาลตามกาหนดนด

แลวแจงผลการสงหมายเรยกไปยงศาลและพนกงานอยการโดยเรว หากปรากฏวาพยานโจทกม

เหตข ดของไมอาจมาศาลไดหรอเกรงวาจะเปนการยากทจะนาพยานน นมาสบตามทศาลนดไว กให

พนกงานอยการขอใหศาลสบพยานน นไว ลวงหนาตามมาตรา ๑๗๓/๒ วรรคสอง

เจาพนกงานผสงหมายเรยกมสทธไดรบคาใชจายตามระเบยบทกระทรวงยตธรรม

กาหนดโดยไดรบความเหนชอบจากระทรวงการคลง

มาตรา ๕๖ เมอบคคลทรบหมายเรยกอยตางทองทกบทองทซ งออกหมาย เปน

หมายศาลกใหสงไปศาล เปนหมายพนกงานฝายปกครองหรอตารวจใหสงย งพนกงานฝายปกครอง

หรอตารวจทมอ านาจออกหมายเรยกซ งผ ถกเรยกอยในทองท เมอศาลหรอพนกงานฝายปกครอง

หรอตารวจไดรบหมายเชนน นแลว กใหสลกหลงหมายแลวจดการสงแกผ รบตอไป

หมวด ๒

หมายอาญา

สวนท ๑

หลกทวไป

มาตรา ๕๗ ภายใตบงคบแหงบทบญญตในมาตรา ๗๘ มาตรา ๗๙ มาตรา ๘๐

มาตรา ๙๒ และมาตรา ๙๔ แหงประมวลกฎหมายน จะจบ ขง จ าคก หรอคนในทรโหฐานหาตวคน

หรอสงของตองมคาสงหรอหมายของศาลสาหรบการน น

บคคลซ งตองขงหรอจาคกตามหมายศาล จะปลอยไปไดกเมอมหมายปลอยของ

ศาล

มาตรา ๕๘ ศาลมอ านาจออกค าส งหรอหมายอาญาไดภายในเขตอานาจตาม

หลกเกณฑและวธการทกาหนดในขอบงคบของประธานศาลฎกา

มาตรา ๕๙ ศาลจะออกคาส งหรอหมายจบ หมายคน หรอหมายขง ตามทศาล

เหนสมควรหรอโดยมผ รองขอกได

ในกรณทผ รองขอเปนพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจ ตองเปนพนกงานฝาย

ปกครองต งแตระด บสามหรอต ารวจซงมยศต งแตช นรอยตารวจตรหรอเทยบเทาข นไป

ในกรณจ าเปนเรงดวนซงมเหตอ นควรโดยผ รองขอไมอาจไปพบศาลได ผ รองขอ

อาจรองขอตอศาลทางโทรศพท โทรสาร สออเลกทรอนกส หรอสอเทคโนโลยสารสนเทศประเภท

อนทเหมาะสมเพอขอใหศาลออกหมายจบหรอหมายคนกได ในกรณเชนวาน เมอศาลสอบถามจน

ปรากฏวามเหตทจะออกหมายจบหรอหมายคนไดตามมาตรา ๕๙/๑ และมคาส งใหออกหมายน น

แลว ใหจดสงสาเนาหมายเชนวาน ไปยงผ รองขอโดยทางโทรสาร สออเลกทรอนกส หรอสอ

เทคโนโลยสารสนเทศประเภทอน ท งน ตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในขอบงคบของ

ประธานศาลฎกา

เมอไดมการออกหมายตามวรรคสามแลว ใหศาลดาเนนการใหผ ทเกยวของกบการ

ขอหมายมาพบศาลเพอสาบานตวโดยไมชกชา โดยจดบนทกถอยค าของบคคลดงกลาวและลง

ลายมอชอของศาลผ ออกหมายไว หรอจะใชเครองบนทกเสยงกไดโดยจดใหมการถอดเสยงเปน

หนงสอและลงลายมอชอของศาลผออกหมาย บนทกทมการลงลายมอชอรบรองดงกลาวแลว ให

เกบไวในสารบบของศาล หากความปรากฏตอศาลในภายหลงวาไดมการออกหมายไปโดยฝาฝนตอ

บทบญญตแหงกฎหมาย ศาลอาจมค าส งใหเพกถอนหรอแกไขเปลยนแปลงหมายเชนวาน นได ท งน

ศาลจะมค าส งใหผรองขอจดการแกไขเพอเยยวยาความเสยหายทเกดข นแกบคคลทเกยวของตามท

เหนสมควรกได

มาตรา ๕๙/๑ กอนออกหมาย จะตองปรากฏพยานหลกฐานตามสมควรททาใหศาล

เชอไดวามเหตทจะออกหมายตามมาตรา ๖๖ มาตรา ๖๙ หรอมาตรา ๗๑

คาส งศาลใหออกหมายหรอยกค ารอง จะตองระบเหตผลของคาส งน นดวย

หลกเกณฑในการยนคารองขอ การพจารณา รวมท งการออกคาส งใหเปนไปตาม

หลกเกณฑและวธการทกาหนดในขอบงคบของประธานศาลฎกา

มาตรา ๖๐ หมายจบ หมายคน หมายขง หมายจาคก หรอหมายปลอย ตองทาเปน

หนงสอและมขอความดงตอไปน

(๑) สถานททออกหมาย

(๒) วนเดอนปทออกหมาย

(๓) เหตทตองออกหมาย

(๔) (ก) ในกรณออกหมายจบ ตองระบชอหรอรปพรรณของบคคลทจะถกจบ

(ข) ในกรณออกหมายขง หมายจาคก หรอหมายปลอย ตองระบชอบคคลทจะถก

ขง จาคก หรอปลอย

(ค) ในกรณออกหมายคน ใหระบสถานททจะคน และชอหรอรปพรรณบคคล

หรอล กษณะสงของทตองการคน กาหนดว นเวลาทจะทาการคน และชอกบตาแหนงของเจา

พนกงานผจะท าการคนน น

(๕) (ก) ในกรณออกหมายจบ หมายขง หรอหมายคนใหระบความผด หรอวธการ

เพอความปลอดภย

(ข) ในกรณออกหมายจ าคก ใหระบความผดและกาหนดโทษตามคาพพากษา

(ค) ในกรณออกหมายข งหรอหมายจาคก ใหระบสถานททจะใหขงหรอจาคก

(ง) ในกรณออกหมายปลอย ใหระบเหตทใหปลอย

(๖) ลายมอชอและประทบตราของศาล

มาตรา ๖๑ ภายใตบงคบแหงมาตรา ๙๗ พนกงานฝายปกครองหรอตารวจมอานาจ

หนาทจดการใหเปนไปตามหมายอาญา ซงไดมอบหรอสงมาใหจดการภายในอานาจของเขา

หมายอาญาใดซ งศาลไดออก จะมอบหรอสงไปยงพนกงานฝายปกครองหรอ

ตารวจซงอยภายในเขตอานาจของศาลด งระบในหมาย หรอแกหวหนาพนกงานฝายปกครองหรอ

ตารวจประจาจงหวด อ าเภอ กงอ าเภอ หรอตาบล ซงจะใหจดการใหเปนไปตามหมายน นกได

ในกรณหลงเจาพนกงานผ ไดรบหมายตองรบผดชอบในการจดการตามหมายน น

จะจดการเองหรอส งใหเจ าพนกงานรองลงไปจดการใหกได หรอจะมอบหรอสงสาเนาหมายอ น

รบรองวาถกตองใหแกพนกงานฝายปกครองหรอตารวจคนอนซ งมหนาทจ ดการตามหมายซ งตน

ไดรบน นกได ถาหมายน นไดมอบหรอสงใหแกเจ าพนกงานต งแตสองนายข นไป เจาพนกงานจะ

จดการตามหมายน นแยกกนหรอรวมกนกได

มาตรา ๖๒ ภายใตบงคบแหงบทบญญตท งหลายในประมวลกฎหมายน ซงวาดวย

การจบและคน เจาพนกงานผ จ ดการตามหมายน นตองแจงขอความในหมายใหแกผ เกยวของทราบ

และถามค าขอรอง ใหสงหมายน นใหเขาตรวจด

การแจงขอความในหมาย การสงหมายใหตรวจดและว นเดอนปทจดการเชนน นให

บนทกไวในหมายน น

มาตรา ๖๓ เมอเจาพนกงานไดจดการตามหมายอาญาแลว ใหบนทกรายละเอยดใน

การจดการน น ถาจดการตามหมายไมได ใหบนทกพฤตการณไว แลวใหสงบนทกน นไปยงศาลซ ง

ออกหมายโดยเรว

มาตรา ๖๔ ถาบคคลทมชอในหมายอาญาถกจบ หรอบคคลหรอสงของทมหมาย

ใหค นไดคนพบแลว ถาสามารถจะทาไดกใหสงบคคลหรอสงของน นโดยดวนไปย งศาลซ งออก

หมายหรอเจาพนกงานตามทกาหนดไวในหมาย แลวแตกรณ เว นแตจะมค าส งเปนอยางอน

มาตรา ๖๕ ถาบคคลทถกจ บตามหมายหลบหนหรอมผชวยใหหนไปไดเจ า

พนกงานผจ บมอ านาจตดตามจบกมผน นโดยไมตองมหมายอก

สวนท ๒

หมายจบ

มาตรา ๖๖ เหตทจะออกหมายจบไดมดงตอไปน

(๑) เมอมหลกฐานตามสมควรวาบคคลใดนาจะไดกระทาความผดอาญาซ งมอตรา

โทษจาคกอยางสงเกนสามป หรอ

(๒) เมอมหลกฐานตามสมควรวาบคคลใดนาจะไดกระทาความผดอาญาและมเหต

อ นควรเชอวาจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหล กฐาน หรอกอเหตอ นตรายประการอน

ถาบคคลน นไมมทอยเปนหลกแหลง หรอไมมาตามหมายเรยกหรอตามนดโดยไม

มขอแกต วอ นควร ใหสนนษฐานวาบคคลน นจะหลบหน

มาตรา ๖๗ จะออกหมายจบบคคลทย งไมรจ กชอกไดแตตองบอกรปพรรณของผ

น นใหละเอยดเทาทจะทาได

มาตรา ๖๘ หมายจบคงใชไดอยจนกวาจะจบได เวนแตความผดอาญาตามหมาย

น นขาดอายความหรอศาลซงออกหมายน นไดถอนหมายคน

สวนท ๓

หมายคน

มาตรา ๖๙ เหตทจะออกหมายคนไดมด งตอไปน

(๑) เพอพบและยดสงของซงจะเปนพยานหล กฐานประกอบการสอบสวน ไตสวน

มลฟองหรอพจารณา

(๒) เพอพบและยดสงของซ งมไวเปนความผด หรอไดมาโดยผดกฎหมาย หรอม

เหตอ นควรสงสยวาไดใชหรอต งใจจะใชในการกระทาความผด

(๓) เพอพบและชวยบคคลซ งไดถกหนวงเหนยวหรอกกขงโดยมชอบดวย

กฎหมาย

(๔) เพอพบบคคลซ งมหมายใหจ บ

(๕) เพอพบและยดสงของตามคาพพากษาหรอตามคาส งศาล ในกรณทจะพบหรอ

จะยดโดยวธอนไมไดแลว

มาตรา ๗๐ หมายคนซ งออกเพอพบและจบบคคลน นหามมใหออก เว นแตจะม

หมายจบบคคลน นดวย และเจาพนกงานซงจะจดการตามหมายคนน นตองมท งหมายคนและ

หมายจบ

สวนท ๔

หมายขง หมายจาคก หมายปลอย

มาตรา ๗๑ เมอไดต วผ ตองหาหรอจาเลยมาแลว ในระยะใดระหวางสอบสวน ไต

สวนมลฟองหรอพจารณา ศาลจะออกหมายขงผ ตองหาหรอจาเลยไวตามมาตรา ๘๗ หรอมาตรา

๘๘ กได และใหนาบทบญญตในมาตรา ๖๖ มาใชบงคบโดยอนโลม

หมายข งคงใชไดอยจนกวาศาลจะไดเพกถอน โดยออกหมายปลอยหรอออกหมาย

จาคกแทน

ถาความปรากฏแกศาลวาผ ตองหาหรอจ าเลยน นมอายไมถงสบแปดปหรอเปน

หญงมครรภหรอเพงคลอดบตรมาไมถงสามเดอน หรอเจบปวยซงถาตองขงจะถงอ นตรายแกชวต

ศาลจะไมออกหมายขงหรอจะออกหมายปลอยผ ตองหาหรอจาเลยซ งถกขงอยน นกได แตท งน ไม

หามศาลทจะมคาสงใหผ น นอยในความดแลของเจาพนกงานหรอบคคลทยนยอมรบผ น นไว หรอ

กาหนดวธการอยางหนงอยางใดเพอปองกนการหลบหนหรอความเสยหายทอาจเกดข น ถาศาลม

ค าส งเชนวาน ในระหวางสอบสวน ใหใชไดไมเกนหกเดอนนบแตว นมคาส ง แตถามคาส งใน

ระหวางไตสวนมลฟองหรอระหวางพจารณา ใหใชไดจนกวาจะเสรจการพจารณา หากภายหลงท

ศาลมค าส ง ผตองหาหรอจาเลยน นไมปฏบตตามวธการทกาหนดหรอพฤตการณไดเปลยนแปลงไป

ใหศาลมอ านาจเปลยนแปลงคาส งหรอพจารณาออกหมายขงไดตามทเหนสมควร

มาตรา ๗๒ หมายปลอยผ ตองหาหรอจ าเลยซ งตองข งอยตามหมายศาล ใหออกใน

กรณตอไปน

(๑) เมอศาลส งปลอยช วคราว

(๒) เมอพนกงานอยการหรอพนกงานสอบสวนขอใหศาลปลอย โดยเหนวาไม

จาเปนตองขงไวระหวางสอบสวน

(๓) เมอพนกงานอยการรองตอศาลวาไดยตการสอบสวนแลว โดยคาสงไมฟอง

ผ ตองหา

(๔) เมอพนกงานอยการไมฟองผ ตองหาในเวลาทศาลกาหนด

(๕) เมอศาลไตสวนมลฟองแลวเหนวาคดไมมมลและส งใหยกฟอง เวนแตเมอ

โจทกรองขอและศาลเหนสมควรใหข งจาเลยไวระหวางอทธรณฎกา

(๖) เมอโจทกถอนฟองหรอมการยอมความในคดความผดตอสวนตว หรอเมอศาล

พจารณาแลวพพากษาหรอมคาส งใหยกฟอง เว นแตศาลเหนสมควรใหข งจาเลยไว ระหวางอทธรณ

ฎกา

(๗) เมอศาลพพากษาใหลงโทษจาเลยอยางอนซงไมใชโทษประหารชวต จาคก

หรอใหอยภายในเขตทอนมกาหนด ถาโทษอยางอนน นเปนโทษปรบเมอจาเลยไดเสยคาปรบแลว

หรอศาลใหปลอยชวคราวโดยมกาหนดว นเพอใหจาเลยหาเงนคาปรบมาชาระตอศาล

มาตรา ๗๓ คดใดอยระหวางอทธรณฎกา ถาจาเลยตองควบคมหรอขงมาแลว

เทากบหรอเกนกวากาหนดจ าคกหรอกาหนดจาคกแทนตามคาพพากษา ใหศาลออกหมายปลอย

จาเลย เวนแตจะเหนสมควรเปนอยางอนในกรณทโจทก อทธรณฎกาในทานองขอใหเพมโทษ

มาตรา ๗๔ ภายใตบงคบแหงมาตรา ๗๓ และ ๑๘๕ วรรคสอง เมอผ ใดตองคา

พพากษาใหจาคกหรอประหารชวตหรอจะตองจาคกแทนคาปรบ ใหศาลออกหมายจาคกผน นไว

มาตรา ๗๕ เมอผ ตองคาพพากษาใหจ าคกถกจ าครบกาหนดแลว หรอไดรบ

พระราชทานอภยโทษใหปลอย หรอมคาวนจฉยใหปลอยตวไปโดยมเงอนไข หรอมกฎหมายยกเวน

โทษหรอโทษจาคกน นหมดไปโดยเหตอน ใหศาลออกหมายปลอยผ น นไป

มาตรา ๗๖ หมายขง หมายจาคก หรอหมายปลอย ตองจดการตามน นโดยพลน

ล กษณะ ๕

จบ ขง จ าคก คน ปลอยช วคราว

หมวด ๑

จบ ขง จ าคก

มาตรา ๗๗ หมายจบใหใชไดท วราชอาณาจกร

การจดการตามหมายจบน นจะจดการตามเอกสารหรอหลกฐานอยางหนงอยางใด

ดงตอไปนกได

(๑) สาเนาหมายอนรบรองวาถกตองแลว

(๒) โทรเลขแจงวาไดออกหมายแลว

(๓) สาเนาหมายทส งทางโทรสาร ส ออ เลกทรอนกส หรอสอเทคโนโลย

สารสนเทศประเภทอน ท งน ตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในขอบงคบของประธานศาลฎกา

การจดการตาม (๒) และ (๓) ใหสงหมายหรอสาเนาอนรบรองแลวไปยงเจา

พนกงานผจ ดการตามหมายโดยพล น

มาตรา ๗๘ พนกงานฝายปกครองหรอตารวจจะจบผใดโดยไมมหมายจ บหรอ

คาส งของศาลน นไมได เวนแต

(๑) เมอบคคลน นไดกระทาความผดซงหนาดงไดบญญตไวในมาตรา ๘๐

(๒) เมอพบบคคลโดยมพฤตการณอนควรสงสยวาผ น นนาจะกอเหตรายใหเกด

ภยนตรายแกบคคลหรอทรพยสนของผ อนโดยมเครองมอ อาวธ หรอว ตถอยางอนอนสามารถอาจ

ใชในการกระทาความผด

(๓) เมอมเหตทจะออกหมายจ บบคคลน นตามมาตรา ๖๖ (๒) แตมความจาเปน

เรงดวนทไมอาจขอใหศาลออกหมายจบบคคลน นได

(๔) เปนการจบผ ต องหาหรอจาเลยทหนหรอจะหลบหนในระหวางถกปลอย

ช วคราวตามมาตรา ๑๑๗

มาตรา ๗๙ ราษฎรจะจ บผอนไมไดเว นแตจะเขาอยในเกณฑแหงมาตรา ๘๒ หรอ

เมอผ น นกระทาความผดซงหนา และความผดน นไดระบไวในบญชทายประมวลกฎหมายน ดวย

มาตรา ๘๐ ทเรยกวาความผดซงหนาน น ไดแกความผดซ งเหนกาลงกระทา หรอ

พบในอาการใดซงแทบจะไมมความสงสยเลยวาเขาไดกระทาผดมาแลวสด ๆ

อยางไรกด ความผดอาญาด งระบไวในบญชทายประมวลกฎหมายน ใหถอวา

ความผดนนเปนความผดซงหนาในกรณด งน

(๑) เมอบคคลหนงถกไลจ บด งผ กระทาโดยมเสยงรองเอะอะ

(๒) เมอพบบคคลหน งแทบจะทนททนใดหลงจากการกระทาผดในถนแถว

ใกลเคยงกบทเกดเหตน นและมสงของทไดมาจากการกระทาผด หรอมเครองมอ อาวธหรอวตถ

อยางอนอ นสนนษฐานไดวาไดใชในการกระทาผด หรอมรองรอยพรธเหนประจกษทเสอผาหรอ

เนอต วของผน น

มาตรา ๘๑ ไมวาจะมหมายจบหรอไมกตาม หามมใหจ บในทรโหฐาน เวนแตจะ

ไดทาตามบทบญญตในประมวลกฎหมายนอ นวาดวยการคนในทรโหฐาน

มาตรา ๘๑/๑ ไมวาจะมหมายจบหรอไมกตาม หามมใหจ บในพระบรมมหาราชว ง

พระราชว ง ว งของพระรชทายาทหรอของพระบรมวงศต งแตสมเดจเจาฟาข นไป พระราชนเวศน

พระตาหนก หรอในทซ งพระมหากษตรย พระราชน พระรชทายาท พระบรมวงศต งแตสมเดจเจาฟา

ข นไป หรอผ สาเรจราชการแทนพระองค ประทบหรอพานก เวนแต

(๑) นายกรฐมนตร หรอรฐมนตรซงนายกรฐมนตรมอบหมาย อนญาตใหจ บ และ

ไดแจงเลขาธการพระราชวง หรอสมหราชองครกษรบทราบแลว

(๒) เจาพนกงานผถวายหรอใหความปลอดภยแดพระมหากษตรย พระราชน พระ

รชทายาท พระบรมวงศต งแตสมเดจเจาฟาข นไป หรอผสาเรจราชการแทนพระองค เปนผจบตาม

กฎหมายวาดวยราชองครกษ หรอตามกฎหมาย กฎ หรอระเบยบเกยวกบการใหความปลอดภย

มาตรา ๘๒ เจาพนกงานผจ ดการตามหมายจ บ จะขอความชวยเหลอจากบคคล

ใกลเคยงเพอจดการตามหมายน นกได แตจะบงคบใหผใดชวยโดยอาจเกดอนตรายแกเขาน นไมได

มาตรา ๘๓ ในการจ บน น เจาพนกงานหรอราษฎรซ งทาการจบตองแจงแกผ ทจะ

ถกจ บน นวาเขาตองถกจบ แลวส งใหผ ถกจบไปยงททาการของพนกงานสอบสวนแหงทองททถก

จบพรอมดวยผ จบ เว นแตสามารถนาไปททาการของพนกงานสอบสวนผรบผดชอบไดในขณะน น

ใหนาไปทท าการของพนกงานสอบสวนผรบผดชอบดงกลาว แตถ าจาเปนกใหจ บตวไป

ในกรณทเจาพนกงานเปนผ จบ ตองแจงขอกลาวหาใหผถกจบทราบ หากม

หมายจบใหแสดงตอผถกจบ พรอมท งแจงดวยวา ผ ถกจบมสทธทจะไมใหการหรอใหการกไดและ

ถอยคาของผ ถกจบน นอาจใชเปนพยานหล กฐานในการพจารณาคดไดและผ ถกจบมสทธทจะพบ

และปรกษาทนายความ หรอผ ซงจะเปนทนายความ ถ าผถกจบประสงคจะแจงใหญาตหรอผซ งตน

ไว วางใจทราบถงการจบกมทสามารถดาเนนการไดโดยสะดวกและไมเปนการขดขวางการจบหรอ

การควบคมผ ถกจ บหรอทาใหเกดความไมปลอดภยแกบคคลหนงบคคลใด กใหเจ าพนกงานอนญาต

ใหผ ถกจบด าเนนการไดตามสมควรแกกรณ ในการนใหเจาพนกงานผ จบน นบนทกการจบด งกลาว

ไว ดวย

ถาบคคลซ งจะถกจบขดขวางหรอจะขดขวางการจบ หรอหลบหนหรอพยายามจะ

หลบหน ผ ทาการจบมอานาจใชวธหรอการปองกนท งหลายเทาทเหมาะสมแกพฤตการณแหงเรอง

ในการจ บน น

มาตรา ๘๔ เจาพนกงานหรอราษฎรผ ท าการจบตองเอาตวผถกจบไปยงททาการ

ของพนกงานสอบสวนตามมาตรา ๘๓ โดยทนท และเมอถงทน นแลว ใหสงตวผ ถกจบแกพนกงาน

ฝายปกครองหรอตารวจของททาการของพนกงานสอบสวนดงกลาว เพอดาเนนการดงตอไปน

(๑) ในกรณทเจาพนกงานเปนผ จ บใหเจาพนกงานผจ บน นแจงขอกลาวหา และ

รายละเอยดเกยวกบเหตแหงการจบใหผ ถกจบทราบ ถามหมายจบใหแจงใหผ ถกจบทราบและอาน

ใหฟงและมอบสาเนาบนทกการจบแกผ ถกจบน น

(๒) ในกรณทราษฎรเปนผจ บ ใหพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจซ งรบมอบตว

บนทกชอ อาชพ ทอยของผ จ บ อกท งขอความและพฤตการณแหงการจบน นไว และใหผจ บลง

ลายมอชอกากบไวเปนสาคญเพอดาเนนการแจงขอกลาวหาและรายละเอยดแหงการจ บใหผ ถกจบ

ทราบและแจงใหผ ถกจบทราบดวยวาผ ถกจบมสทธทจะไมใหการหรอใหการกได และถอยคาของผ

ถกจ บอาจใชเปนพยานหลกฐานในการพจารณาคดได

เมอไดด าเนนการตามวรรคหนงแลวใหพนกงานฝายปกครองหรอตารวจ ซงมผ นา

ผ ถกจบมาสงแจงใหผ ถกจบทราบถงสทธตามทกาหนดไวในมาตรา ๗/๑ รวมท งจดใหผ ถกจบ

สามารถตดตอกบญาตหรอผ ซงผ ถกจบไววางใจเพอแจงใหทราบถงการจบกมและสถานททถก

ควบคมไดในโอกาสแรกเมอผถกจ บมาถงททาการของพนกงานสอบสวนตามวรรคหน ง หรอถา

กรณผถกจบรองขอใหพนกงานฝายปกครองหรอตารวจเปนผ แจง กใหจ ดการตามคารองขอน น

โดยเรว และใหพนกงานฝายปกครองหรอตารวจบนทกไว ในการนมใหเรยกคาใชจายใดๆ จากผถก

จบ

ในกรณทจาเปน เจาพนกงานหรอราษฎรซ งทาการจบจะจดการพยาบาลผ ถกจบ

เสยกอนนาตวไปสงตามมาตราน กได

ถอยคาใด ๆทผถกจบใหไวตอเจาพนกงานผ จ บ หรอพนกงานฝายปกครองหรอ

ตารวจในช นจบกมหรอรบมอบตวผ ถกจบ ถาถอยคาน นเปนคารบสารภาพของผ ถกจบวาตนได

กระทาความผดหามมใหรบฟงเปนพยานหลกฐาน แตถาเปนถอยคาอน จะรบฟงเปนพยานหลกฐาน

ในการพสจนความผดของผถกจ บไดตอเมอไดมการแจงสทธตามวรรคหนง หรอตามมาตรา ๘๓

วรรคสอง แกผ ถกจบแลวแตกรณ

มาตรา ๘๔/๑ พนกงานฝายปกครองหรอตารวจซงมผนาผ ถกจบมาสงน น จะปลอย

ผ ถกจบช วคราวหรอควบคมผ ถกจ บไวกได แตถาเปนการจ บโดยมหมายของศาลใหรบด าเนนการ

ตามมาตรา ๖๔ และในกรณทตองสงผ ถกจบไปย งศาล แตไมอาจสงไปไดในขณะน นเนองจากเปน

เวลาทศาลปดหรอใกลจะปดทาการ ใหพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจทรบตวผ ถกจบไวมอ านาจ

ปลอยผ ถกจ บชวคราวหรอควบคมผ ถกจบไวไดจนกวาจะถงเวลาศาลเปดทาการ

มาตรา ๘๕ เจาพนกงานผจ บหรอรบตวผ ถกจบไว มอานาจคนตวผตองหา และยด

สงของตาง ๆทอาจใชเปนพยานหลกฐานได

การคนน นจ กตองทาโดยสภาพ ถาคนผ หญงตองใหหญงอนเปนผ คน

สงของใดทยดไวเจาพนกงานมอานาจยดไวจนกวาคดถงทสด เมอเสรจคดแลวก

ใหคนแกผตองหาหรอแกผ อน ซงมสทธเรยกรองขอคนสงของน น เว นแตศาลจะส งเปนอยางอน

มาตรา ๘๕/๑ ในระหวางสอบสวน ส งของทเจาพนกงานไดยดไวซ งมใช

ทรพยสนทกฎหมายบญญตไววาผ ใดทาหรอมไว เปนความผด ถาย งไมไดนาสบหรอแสดงเปน

พยานหล กฐานในการพจารณาคด เจาของหรอผซงมสทธเรยกรองขอคนสงของทเจาพนกงานยดไว

อาจยนคารองตอพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการ แลวแตกรณ เพอขอรบสงของน นไปดแล

รกษาหรอใชประโยชนโดยไมมประกน หรอมประกน หรอมประกนและหลกประกนกได

การส งคนส งของตามวรรคหน งจะตอ งไมกระทบถงการใชส งของน นเปน

พยานหล กฐานเพอพสจนขอเทจจรงในภายหลง ท งน ใหพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการม

ค าสงโดยมชกชา โดยอาจเรยกประกนจากผ ยนคารองหรอกาหนดเงอนไขอยางหน งอยางใดให

บคคลน นปฏบต และหากไมปฏบตตามเงอนไขหรอบคคลดงกลาวไมยอมคนสงของน นเมอมคาส ง

ใหคน ใหพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอ ยการ แลวแตกรณ มอานาจยดสงของน นกลบคนและ

บงค บตามสญญาประกนเชนวาน นได วธการยนค ารอง เงอนไขและการอนญาตใหเปนไปตามท

กาหนดในกฎกระทรวง

ในกรณทพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการมคาส งไมอนญาต ผ ยนคารองม

สทธยนคารองอทธรณคาส งตอศาลช นตนทมอ านาจพจารณาพพากษาคดอาญาดงกลาวไดภายใน

สามสบว นนบแตว นทไดรบแจงการไมอนญาตและใหศาลพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวน

นบแตว นทไดรบอทธรณ ในกรณทศาลมคาส งอนญาต ศาลอาจเรยกประกนหรอกาหนดเงอนไข

อยางหนงอยางใดไดตามทเหนสมควร คาส งของศาลใหเปนทสด

มาตรา ๘๖ หามมใหใชวธควบคมผ ถกจบเกนกวาทจ าเปนเพอปองกนมใหเขาหน

เทาน น

มาตรา ๘๗ หามมใหควบคมผ ถกจบไวเกนกวาจาเปนตามพฤตการณแหงคด

ในกรณความผดลหโทษ จะควบคมผถกจบไวไดเทาเวลาทจะถามคาใหการ และท

จะรต ววาเปนใครและทอยของเขาอยทไหนเทาน น

ในกรณทผ ถกจบไมไดรบการปลอยชวคราว และมเหตจาเปนเพอทาการสอบสวน

หรอการฟองคด ใหนาตวผ ถกจบไปศาลภายในสสบแปดช วโมงนบแตเวลาทผ ถกจบถกนาตวไปถง

ททาการของพนกงานสอบสวนตามมาตรา ๘๓ เว นแตมเหตสดวสยหรอมเหตจาเปนอยางอนอนม

อาจกาวลวงเสยได โดยใหพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการยนคารองตอศาลขอหมายขง

ผ ตองหาน นไว ใหศาลสอบถามผ ตองหาวาจะมขอคดคานประการใดหรอไม และศาลอาจเรยก

พนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการมาช แจงเหตจ าเปน หรออาจเรยกพยานหลกฐานมาเพอ

ประกอบการพจารณากได

ในกรณความผดอาญาทไดกระทาลงมอ ตราโทษจาคกอยางสงไมเกนหกเดอน

หรอปรบไมเกนหารอยบาท หรอท งจาท งปรบ ศาลมอ านาจส งขงไดคร งเดยว มกาหนดไมเกนเจด

วน

ในกรณความผดอาญาทมอตราโทษจาคกอยางสงเกนกวาหกเดอนแตไมถงสบป

หรอปรบเกนกวาหารอยบาท หรอท งจาท งปรบ ศาลมอ านาจส งข งหลายคร งตดๆ กนได แตคร ง

หนงตองไมเกนสบสองวน และรวมกนท งหมดตองไมเกนสสบแปดวน

ในกรณความผดอาญาทมอตราโทษจาคกอยางสงต งแตสบปข นไป จะมโทษปรบ

ดวยหรอไมกตาม ศาลมอ านาจส งขงหลายคร งตดๆ กนได แตคร งหนงตองไมเกนสบสองว น และ

รวมกนท งหมดตองไมเกนแปดสบสว น

ในกรณตามวรรคหกเมอศาลส งข งครบสสบแปดว นแลว หากพนกงานอยการหรอ

พนกงานสอบสวนยนคารองตอศาลเพอขอขงตอไปอกโดยอางเหตจาเปน ศาลจะส งขงตอไปไดก

ตอเมอพนกงานอ ยการหรอพนกงานสอบสวนไดแสดงถงเหตจาเปน และนาพยานหลกฐานมาให

ศาลไตสวนจนเปนทพอใจแกศาล

ในการไตสวนตามวรรคสามและวรรคเจด ผ ตองหามสทธแตงทนายความเพอ

แถลงขอคดคานและซกถามพยาน ถาผต องหาไมมทนายความเนองจากย งไมไดมการปฏบตตาม

มาตรา ๑๓๔/๑ และผต องหารองขอ ใหศาลต งทนายความให โดยทนายความน นมสทธไดรบเงน

รางวลและคาใชจายตามทกาหนดไวในมาตรา ๑๓๔/๑ วรรคสาม โดยอนโลม

ถาพนกงานสอบสวนตองไปทาการสอบสวนในทองทอนนอกเขตของศาลซ งได

ส งข งผ ตองหาไว พนกงานสอบสวนจะยนคารองขอใหโอนการขงไปย งศาลในทองททจะตองไปทา

การสอบสวนน นกได เมอศาลทส งขงไวเหนเปนการสมควรกใหส งโอนไป

มาตรา ๘๗/๑ เมอพนกงานอยการหรอพนกงานสอบสวนรองขอและผ ตองหา

มไดคดคาน หากศาลเหนสมควร ศาลอาจอนญาตใหนาผ ตองหาหรอพยานหลกฐานไปยงสถานท

ทาการของทางราชการ หรอสถานทแหงอนทศาลเหนสมควรซงสามารถสอบถามผ ตองหาหรอทา

การไตสวน โดยจดใหมการถายทอดภาพและเสยงในลกษณะการประชมทางจอภาพได การ

ดาเนนการดงกลาว ใหเปนไปตามขอบงคบของประธานศาลฎกาโดยความเหนชอบจากทประชม

ใหญของศาลฎกาและประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได ท งน ใหระบวธการสอบถาม

และไตสวน รวมท งสกขพยานในการน นดวย

การไตสวนตามวรรคหนงใหถอเสมอนวาเปนการไตสวนในหองพจารณาของศาล

มาตรา ๘๘ คดทราษฎรเปนโจทก เมอศาลประทบฟองและไดตวจาเลยมาศาลแลว

หรอคดทพนกงานอยการเปนโจทก เมอไดยนฟองตอศาลแลว ศาลจะส งขงจาเลยไวหรอปลอย

ช วคราวกได

มาตรา ๘๙ หมายขงหรอหมายจาคกตองจดการใหเปนไปตามน นในเขตของศาล

ซงออกหมายเวนแตบญญตไว เปนอยางอนในประมวลกฎหมายน หรอกฎหมายอน

มาตรา ๘๙/๑ ในกรณทมเหตจาเปนระหวางสอบสวนหรอพจารณา เมอพนกงาน

สอบสวน พนกงานอยการ ผ บ ญชาการเรอนจ า หรอเจาพนกงานผมหนาทจดการตามหมายขงรอง

ขอ หรอเมอศาลเหนสมควร ศาลจะมค าส งใหขงผตองหาหรอจาเลยไว ในสถานทอนตามทบคคล

ดงกลาวรองขอหรอตามทศาลเหนสมควรนอกจากเรอนจากได โดยใหอยในความควบคมของผ รอง

ขอ หรอเจาพนกงานตามทศาลกาหนด ในการน ศาลจะกาหนดระยะเวลาตามทศาลเหนสมควรกได

ในการพจารณาเพอมคาส งตามวรรคหน ง ศาลจะดาเนนการไตสวนหรอให

ผ เสยหายหรอเจาพนกงานทเกยวของตามหมายขงคดคานกอนมค าส งกได

สถานทอนตามวรรคหนงตองมใชสถานตารวจ หรอสถานทควบคมผ ตองหาของ

พนกงานสอบสวนโดยมลกษณะตามทกาหนดในกฎกระทรวงซ งตองกาหนดวธการควบคมและ

มาตรการเพอปองกนการหลบหนหรอความเสยหายทอาจเกดข นดวย

เมอศาลมค าส งตามวรรคหนงแลว หากภายหลงผต องหาหรอจาเลยไมปฏบตตาม

วธการหรอมาตรการตามวรรคสามหรอพฤตการณไดเปลยนแปลงไป ใหศาลมอ านาจเปลยนแปลง

คาส งหรอใหดาเนนการตามหมายขงได

มาตรา ๘๙/๒ ในกรณทมเหตจาเปน เมอพนกงานอยการ ผ บญชาการเรอนจา หรอ

เจาพนกงานผมหนาทจดการตามหมายจาคกรองขอ หรอเมอศาลเหนสมควร ศาลจะมค าส งใหจาคก

ผ ซงตองจ าคกตามคาพพากษาถงทสดทไดรบโทษจาคกมาแลวไมนอยกวาหนงในสามของกาหนด

โทษตามทระบไวในหมายศาลทออกตามคาพพากษาน น หรอไมนอยกวาสบป ในกรณตองโทษ

จาคกเกนสามสบปข นไปหรอจาคกตลอดชวต โดยวธการอยางหนงอยางใด ดงตอไปน กได

(๑) ใหจาคกไว ในส ถานทอนตามทบคคลดงกลาวรอ งขอหรอตามทศาล

เหนสมควรนอกจากเรอนจาหรอสถานททกาหนดไวในหมายจาคก ท งน ล กษณะของสถานท

ดงกลาวใหเปนไปตามทกาหนดในกฎกระทรวงซ งตองกาหนดวธการควบคมและมาตรการเพอ

ปองกนการหลบหนหรอความเสยหายทอาจเกดข นดวย

(๒) ใหจาคกไว ในเรอนจ าหรอสถานททกาหนดไวในหมายจาคกหรอสถานทอน

ตาม (๑) เฉพาะว นทกาหนดตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

(๓) ใหจาคกโดยวธการอนทสามารถจ ากดการเดนทางและอาณาเขตของผ น นได

ตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

ในการพจารณาของศ าลตามวรรคหน ง ใหศาลคานงถงฐานความผด ความ

ประพฤต สว สดภาพของผซ งตองจาคก ตลอดจนสว สดภาพและความปลอดภยของผเสยหายและ

สงคมดวย ท งน ใหศาลดาเนนการไตสวนหรอสอบถามผเสยหาย เจาพนกงานทเกยวของตามหมาย

จาคก พนกงานฝายปกครอง หรอตารวจในทองทน น หรอผ ซงศาลเหนวามสวนเกยวของ

คาส งของศาลตามวรรคหนง ใหศาลกาหนดใหเจ าพนกงานผ มหนาทจดการตาม

หมายน นเปนผ มหนาทและรบผดชอบในการดาเนนการตามคาส ง และใหนาความในมาตรา ๘๙/๑

วรรคส มาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา ๙๐ เมอมการอางวาบคคลใดตองถกคมขงในคดอาญาหรอในกรณอนใด

โดยมชอบดวยกฎหมาย บคคลเหลาน มสทธยนคารองตอศาลทองททมอ านาจพจารณาคดอาญา

ขอใหปลอย คอ

(๑) ผ ถกคมข งเอง

(๒) พนกงานอยการ

(๓) พนกงานสอบสวน

(๔) ผ บญชาการเรอนจาหรอพศด

(๕) สาม ภรยา หรอญาตของผ น น หรอบคคลอนใดเพอประโยชนของผ ถกคมขง

เมอไดรบคารองด งน น ใหศาลดาเนนการไตสวนฝายเดยวโดยดวน ถาศาลเหนวา

คารองน นมมล ศาลมอ านาจสงผ คมขงใหนาตวผ ถกคมขงมาศาลโดยพลน และถาผ คมขงแสดงให

เปนทพอใจแกศาลไมไดวาการคมขงเปนการชอบดวยกฎหมาย ใหศาลส งปลอยต วผ ถกคมขงไป

ทนท

หมวด ๒

คน

มาตรา ๙๑ ใหนาบทบญญตในมาตรา ๘๑/๑ มาบงค บในเรองคนโดยอนโลม

มาตรา ๙๒ หามมใหคนในทรโหฐานโดยไมมหมายคนหรอค าสงของศาล เว นแต

พนกงานฝายปกครองหรอตารวจเปนผ คน และในกรณดงตอไปน

(๑) เมอมเสยงรองใหชวยมาจากขางในทรโหฐาน หรอมเสยงหรอพฤตการณอน

ใดอนแสดงไดวามเหตรายเกดข นในทรโหฐานน น

(๒) เมอปรากฏความผดซงหนากาล งกระทาลงในทรโหฐาน

(๓) เมอบคคลทไดกระทาความผดซ งหนา ขณะทถกไลจ บหนเขาไปหรอมเหตอน

แนนแฟนควรสงสยวาไดเขาไปซกซอนตวอยในทรโหฐานน น

(๔) เมอมพยานหลกฐานตามสมควรวาสงของทมไวเปนความผดหรอไดมาโดย

การกระทาความผดหรอไดใชหรอมไว เพอจะใชในการกระทาความผด หรออาจเปนพยานหลกฐาน

พสจนการกระทาความผดไดซอนหรออยในน น ประกอบท งตองมเหตอนควรเชอวาเนองจากการ

เนนชากวาจะเอาหมายคนมาไดสงของน นจะถกโยกยายหรอทาลายเสยกอน

(๕) เมอทรโหฐานน นผ จะตองถกจบเปนเจาบาน และการจบน นมหมายจบหรอจบ

ตามมาตรา ๗๘

การใชอ านาจตาม (๔) ใหพนกงานฝายปกครองหรอตารวจผ คนสงมอบสาเนา

บนทกการตรวจคนและบญชทรพยทไดจากการตรวจคน รวมท งจดทาบนทกแสดงเหตผลททาให

สามารถเขาคนไดเปนหนงสอใหไวแกผ ครอบครองสถานททถกตรวจคน แตถาไมมผครอบครอง

อย ณ ทน น ใหสงมอบหนงสอดงกลาวแกบคคลเชนวาน นในทนททกระทาได และรบรายงาน

เหตผลและผลการตรวจคนเปนหนงสอตอผบงคบบญชาเหนอข นไป

มาตรา ๙๓ หามมใหทาการคนบคคลใดในทสาธารณสถาน เวนแตพนกงานฝาย

ปกครองหรอตารวจเปนผ คนในเมอมเหตอนควรสงสยวาบคคลน นมสงของในความครอบครอง

เพอจะใชในการกระทาความผด หรอซ งไดมาโดยการกระทาความผดหรอซงมไวเปนความผด

มาตรา ๙๔ ใหพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจททาการคนในทรโหฐาน ส ง

เจาของหรอคนอยในน นหรอผ รกษาสถานทซงจะคน ใหยอมใหเข าไปโดยมหวงหาม อกท งให

ความสะดวกตามสมควรทกประการในอนทจะจดการตามหมาย ท งนใหพนกงานผน นแสดงหมาย

หรอถาคนไดโดยไมตองมหมายกใหแสดงนามและตาแหนง

ถาบคคลด งกลาวในวรรคตนมยอมใหเขาไป เจาพนกงานมอ านาจใชกาล งเพอเขา

ไป ในกรณจาเปนจะเปดหรอทาลายประตบาน ประตเรอน หนาตาง ร วหรอสงกดขวางอยางอน

ทานองเดยวกนน นกได

มาตรา ๙๕ ในกรณคนหาสงของทหาย ถาพอทาได จะใหเจาของหรอผ ครอบครอง

สงของน นหรอผ แทนของเขาไปกบเจาพนกงานในการคนน นดวยกได

มาตรา ๙๖ การคนในทรโหฐานตองกระทาระหวางพระอาทตยข นและตก ม

ขอยกเวนด งน

(๑) เมอลงมอคนแตในเวลากลางว น ถายงไมเสรจจะคนตอไปในเวลากลางคนกได

(๒) ในกรณฉกเฉนอยางยง หรอซ งมกฎหมายอนบญญตใหคนไดเปนพเศษ จะทา

การคนในเวลากลางคนกได

(๓) การคนเพอจบผ ดรายหรอผ รายสาคญจะทาในเวลากลางคนกได แตตองไดรบ

อนญาตพเศษจากศาลตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในขอบงคบของประธานศาลฎกา

มาตรา ๙๗ ในกรณ ทคนโดยมหมาย เจาพนกงานผ มชอในหมายคนหรอผ

รกษาการแทนซงตองเปนพนกงานฝายปกครองต งแตระดบสามหรอตารวจซงมยศต งแตช นรอย

ตารวจตรข นไปเทาน นมอานาจเปนหวหนาไปจดการใหเปนไปตามหมายน น

มาตรา ๙๘ การคนในทรโหฐานน นจะคนไดแตเฉพาะเพอหาตวคนหรอสงของท

ตองการคนเทาน น แตมขอยกเวนด งน

(๑) ในกรณทคนหาสงของโดยไมจ ากดสง เจาพนกงานผ คนมอานาจยดสงของ

ใดๆ ซงนาจะใชเปนพยานหลกฐานเพอเปนประโยชนหรอย นผตองหาหรอจาเลย

(๒) เจาพนกงานซงทาการคนมอ านาจจ บบคคลหรอสงของอนในทคนน นได เมอ

มหมายอกตางหาก หรอในกรณความผดซงหนา

มาตรา ๙๙ ในการคนน น เจาพนกงานตองพยายามมใหมการเสยหายและกระจด

กระจายเทาทจะทาได

มาตรา ๑๐๐ ถามเหตอนควรสงสยวาบคคลซ งอยในทซ งคนหรอจะถกคนจะ

ขดขวางถงกบทาใหการคนไรผล เจาพนกงานผคนมอานาจเอาต วผ น นควบคมไวหรอใหอยในความ

ดแลของเจาพนกงานในขณะททาการคนเทาทจ าเปน เพอมใหข ดขวางถงก บทาใหการคนน นไรผล

ถามเหตอนควรสงสยวาบคคลน นไดเอาสงของทตองการพบซกซอนในรางกายเจา

พนกงานผค นมอ านาจคนตวผ น นไดด งบญญตไว ตามมาตรา ๘๕

มาตรา ๑๐๑ สงของซงยดไดในการคน ใหหอหรอบรรจหบหอตตราไวหรอใหทา

เครองหมายไวเปนสาคญ

มาตรา ๑๐๒ การคนในทรโหฐานน น กอนลงมอคนใหเจาพนกงานผคนแสดง

ความบรสทธ เสยกอน และเทาทสามารถจะทาไดใหคนตอหนาผ ครอบครองสถานทหรอบคคลใน

ครอบครวของผน น หรอถาหาบคคลเชนกลาวน นไมได กใหคนตอหนาบคคลอนอยางนอยสองคน

ซงเจาพนกงานไดขอรองมาเปนพยาน

การคนทอยหรอสานกงานของผ ตองหาหรอจาเลยซ งถกควบคมหรอขงอยใหทา

ตอหนาผ น น ถาผ น นไมสามารถหรอไมตดใจมากากบจะต งผ แทน หรอใหพยานมากากบกได ถา

ผ แทนหรอพยานไมม ใหคนตอหนาบคคลในครอบครวหรอตอหนาพยานด งกลาวในวรรคกอน

สงของใดทยดไดต องใหผครอบครองสถานท บคคลในครอบครว ผ ตองหา จาเลย

ผ แทนหรอพยานดเพอใหรบรองวาถกตอง ถาบคคลเชนกลาวน นรบรองหรอไมยอมรบรองกให

บนทกไว

มาตรา ๑๐๓ ใหเจาพนกงานผคนบนทกรายละเอยดแหงการคน และสงของทคน

ไดน นตองมบญชรายละเอยดไว

บนทกการคนและบญช สงของน นใหอานใหผ ครอบครองสถานท บคคลใน

ครอบครว ผ ต องหา จ าเลย ผ แทนหรอพยานฟง แลวแตกรณ แลวใหผ น นลงลายมอชอรบรองไว

มาตรา ๑๐๔ เจาพนกงานทคนโดยมหมาย ตองรบสงบนทกและบญชด งกลาวใน

มาตรากอนพรอมดวยสงของทยดมา ถ าพอจะสงได ไปย งผออกหมายหรอเจาพนกงานอนตามท

กาหนดไวในหมาย

ในกรณทคนโดยไมมหมายโดยเจาพนกงานอนซงไมใชพนกงานสอบสวน ใหสง

บนทก บญชและสงของไปยงพนกงานสอบสวนหรอเจาหนาทใดซงตองการสงเหลาน น

มาตรา ๑๐๕ จดหมาย ไปรษณยบตร โทรเลข สงพมพหรอเอกสารอนซ งสงทาง

ไปรษณยและโทรเลข จากหรอถงผตองหาหรอจาเลย และยงมไดสง ถาเจาหนาทต องการเพอ

ประโยชนแหงการสอบสวน ไตสวนมลฟอง พจารณาหรอการกระทาอยางอนตามประมวล

กฎหมายน ใหขอค าสงจากศาลถงเจาหนาทไปรษณยโทรเลขใหสงเอกสารน นมา

ถาอธบดกรมตารวจหรอขาหลวงประจ าจงหว ดเหนวาเอกสารน นตองการใชเพอ

การด งกลาวแลว ระหวางทขอคาส งตอศาลมอ านาจขอใหเจาหนาทฝายไปรษณยโทรเลขเกบ

เอกสารน นไว กอน

บทบญญตแหงมาตราน ไมใชถงเอกสารโตตอบระหวางผ ตองหาหรอจาเลยกบ

ทนายความของผน น

หมวด ๓

ปลอยช วคราว

มาตรา ๑๐๖ คารองขอใหปลอยผตองหาหรอจาเลยชวคราวโดยไมตองมประกน

หรอมประกน หรอมประกนและหลกประกน ไมวาผ น นตองควบคมหรอขงตามหมายศาล ยอมยน

ไดโดยผตองหา จ าเลย หรอผ มประโยชนเกยวของดงน

(๑) เมอผ ตองหาถกควบคมอยและย งมไดถกฟองตอศาล ใหยนตอพนกงาน

สอบสวนหรอพนกงานอยการ แลวแตกรณ

(๒) เมอผ ตองหาตองขงตามหมายศาลและยงมไดถกฟองตอศาล ใหยนตอศาลน น

(๓) เมอผ ตองหาถกฟองแลว ใหยนตอศาลช นตนทชาระคดน น

(๔) เมอศาลอานคาพพากษาศาลช นตนหรอศาลอทธรณแลว แมย งไมมการยน

อทธรณหรอฎกา หรอมการยนอทธรณหรอฎกาแลว แตย งไมไดสงสานวนไปยงศาลอทธรณหรอ

ศาลฎกา ใหยนตอศาลช นตนทชาระคดน น

ในกรณทศาลช นตนเหนสมควรใหปลอยช วคราว ใหศาลช นตนส งอนญาต

มฉะน นใหรบสงคารองพรอมสานวนไปใหศาลอทธรณหรอศาลฎกาเพอส ง แลวแตกรณ

(๕) เมอศาลสงสานวนไปยงศาลอทธรณหรอศาลฎกาแลว จะยนตอศาลช นตนท

ชาระคดน น หรอจะยนตอศาลอทธรณหรอศาลฎกา แลวแตกรณกได

ในกรณทยนตอศาลช นตน ใหศาลช นตนรบสงคารองไปยงศาลอทธรณหรอศาล

ฎกาเพอส ง แลวแตกรณ

มาตรา ๑๐๗ เมอไดรบคารองใหปลอยชวคราว ใหเจาพนกงานหรอศาลรบสงอยาง

รวดเรวและผต องหาหรอจ าเลยทกคนพงไดรบอนญาตใหปลอยช วคราว โดยอาศยหลกเกณฑตามท

บญญตไวในมาตรา ๑๐๘ มาตรา ๑๐๘/๑ มาตรา ๑๐๙ มาตรา ๑๑๐ มาตรา ๑๑๑ มาตรา ๑๑๒ มาตรา

๑๑๓ และมาตรา ๑๑๓/๑

คาส งใหปลอยช วคราวตามวรรคหนง ใหผ เกยวของดาเนนการตามค าส งด งกลาว

โดยทนท

มาตรา ๑๐๘ ในการวนจฉยคารองขอใหปลอยช วคราว ตองพจารณาขอเหลาน

ประกอบ

(๑) ความหนกเบาแหงขอหา

(๒) พยานหลกฐานทปรากฏแลวมเพยงใด

(๓) พฤตการณตางๆ แหงคดเปนอยางไร

(๔) เชอถอผ รองขอประกนหรอหลกประกนไดเพยงใด

(๕) ตองหาหรอจาเลยนาจะหลบหนหรอไม

(๖) ภยอ นตรายหรอความเสยหายทจะเกดจากการปลอยช วคราวมเพยงใดหรอไม

(๗) ในกรณทผ ตองหาหรอจาเลยตองขงตามหมายศาล ถ ามค าค ดคานของ

พนกงานสอบสวน พนกงานอยการ โจทก หรอผ เสยหาย แลวแตกรณ ศาลพงรบประกอบการ

วนจฉยได

เพอประโยชนในการดาเนนการตามวรรคหน ง เจาพนกงานซ งมอานาจส งให

ปลอยช วคราวหรอศาลอาจรบฟงขอเทจจรง รายงานหรอความเหนของเจาพนกงานซ งกฎหมาย

กาหนดใหมอานาจหนาททเกยวกบการน นเพอประกอบการพจารณาส งคารองดวยกได

ในการอนญาตใหปลอยช วคราว เจาพนกงานซ งมอานาจส งใหปลอยช วคราว หรอ

ศาลจะกาหนดเงอนไขเกยวกบทอยของผทถกปลอยชวคราว หรอกาหนดเงอนไขอนใดใหผถก

ปลอยช วคราวปฏบตเพอปองกนการหลบหนหรอเพอปองกนภยอนตราย หรอความเสยหายทอาจ

เกดข นจากการปลอยช วคราวกได

มาตรา ๑๐๘/๑ การส งไมใหปลอยช วคราว จะกระทาไดตอเมอมเหตอ นควรเชอ

เหตใดเหตหนงด งตอไปน

(๑) ผ ตองหาหรอจาเลยจะหลบหน

(๒) ผ ตองหาหรอจาเลยจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน

(๓) ผ ตองหาหรอจาเลยจะไปกอเหตอ นตรายประการอน

(๔) ผ รองขอประกนหรอหลกประกนไมนาเชอถอ

(๕) การปลอยชวคราวจะเปนอปสรรคหรอกอใหเกดความเสยหายตอการ

สอบสวนของเจาพนกงานหรอการดาเนนคดในศาล

คาส งไมใหปลอยช วคราวตองแสดงเหตผล และตองแจงเหตดงกลาวใหผ ตองหา

หรอจาเลยและผยนคารองขอใหปลอยช วคราวทราบเปนหนงสอโดยเรว

มาตรา ๑๐๘/๒ ในกรณทพยานสาคญในคดอาจไดรบภยอ นตรายอนเนองมาแต

การปลอยช วคราวผ ตองหาหรอจ าเลย พยานน นอาจคดคานการปลอยช วคราวน นได โดยยนคารอง

ตอพนกงานสอบสวนพนกงานอยการ หรอศาล แลวแตกรณ

ถามค าค ดคานการปลอยช วคราวตามวรรคหนง ใหพนกงานสอบสวน พนกงาน

อยการหรอศาล แลวแตกรณ พจารณาคาคดคานดงกลาวทนท โดยใหมอ านาจเรยกผ ทเกยวของท ง

สองฝายมาสอบถามเพอประกอบการพจารณาและมคาสงตามทเหนสมควร

มาตรา ๑๐๙ ในกรณทผ ตองหาหรอจาเลยตองหาหรอถกฟองในความผดมอ ตรา

โทษจาคกอยางสงเกนสบป ถามค ารองขอใหปลอยช วคราว ในระหวางสอบสวนหรอระหวางการ

พจารณาของศาลช นตน ศาลจะตองถามพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอโจทกวาจะคดคาน

ประการใดหรอไม ถาไมอาจถามไดโดยมเหตอนควรศาลจะงดการถามเสยกไดแตตองบนทกเหต

น นไว

มาตรา ๑๑๐ ในคดมอ ตราโทษจาคกอยางสงเกนหาปข นไป ผ ทถกปลอยช วคราว

ตองมประกนและจะมหลกประกนดวยหรอไมกได

ในคดอยางอนจะปลอยช วคราวโดยไมมประกนเลย หรอมประกน หรอมประกน

และหลกประกนดวยกได

การเรยกประกนหรอหลกประกนตามวรรคหนงหรอวรรคสอง จะเรยกจนเกนควร

แกกรณมได ท งน ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทกาหนดในกฎกระทรวงหรอ

ขอบงคบของประธานศาลฎกา แลวแตกรณ

มาตรา ๑๑๑ เมอจะปลอยช วคราวโดยไมมประกนเลย กอนทจะปลอยไป ให

ผ ตองหาหรอจาเลยสาบานหรอปฏญาณตนวาจะมาตามนดหรอหมายเรยก

มาตรา ๑๑๒ เมอจะปลอยช วคราวโดยมประกน หรอมประกนและหล กประกน

กอนปลอยไปใหผประกนหรอผเปนหล กประกนลงลายมอชอในสญญาประกนน น

ในสญญาประกนนอกจากขอความอยางอนอนพงม ตองมขอความด งน ดวย

(๑) ผ ถกปลอยช วคราวหรอผประกน แลวแตกรณ จะปฏบตตามนดหรอหมายเรยก

ของเจาพนกงานหรอศาล ซงใหปลอยช วคราว

(๒) เมอผดสญญาจะใชเงนจานวนทระบไว

ในสญญาประกนจะกาหนดภาระหนาทหรอเงอนไขใหผถกปลอยช วคราว หรอ

ผ ประกนตองปฏบตเกนความจ าเปนแกกรณมได

มาตรา ๑๑๓ เมอพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอ ยการส งปลอยช วคราวไมวาจะ

มประกนหรอมประกนและหลกประกนหรอไม การปลอยช วคราวน นใหใชไดระหวางการ

สอบสวนหรอจนกวาผ ตองหาถกศาลส งขงระหวางสอบสวนหรอจนถงศาลประทบฟอง แตมให

เกนสามเดอนนบแตว นแรกทมการปลอยช วคราว ไมวาเปนการปลอยช วคราวโดยพนกงาน

สอบสวนหรอพนกงานอยการ ในกรณทมเหตจาเปนทาใหไมอาจทาการสอบสวนไดเสรจภายใน

กาหนดสามเดอนจะยดเวลาการปลอยช วคราวใหเกนสามเดอนกได แตมใหเกนหกเดอน

เมอการปลอยช วคราวส นสดลงตามวรรคหน งแลว ถายงมความจาเปนทจะตอง

ควบคมผ ตองหาไวตอไปใหสงผ ต องหามาศาล และใหนาบทบญญตมาตรา ๘๗ วรรคส ถงวรรคเกา

มาใชบงคบ

มาตรา ๑๑๓/๑ ในกรณทมการปลอยช วคราวผต องหาในช นสอบสวนโดยมการ

วางเงนสดหรอหลกทรพยอนเปนประกนไมวาตอพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการ และย ง

ไมไดรบคน หากผ ตองหาหรอจาเลยประสงคจะขอปลอยช วคราวตอไป ผ ตองหาหรอจาเลยหรอผ ม

ประโยชนเกยวของอ าจยนคารองตอพนกงานอยการหรอศาล แลวแตกรณ โดยขอใหถอเอา

ทรพยสนดงกลาวเปนหลกประกนตอไปกได เมอพนกงานอยการหรอศาลเหนสมควรแลวอาจม

ค าส งอนญาตใหปลอยช วคราว โดยถอวาเงนสดหรอหลกทรพยดงกลาวน นเปนหลกประกนในช น

พนกงานอยการหรอศาล แลวแตกรณกได ใหพนกงานอยการหรอศาลน นแจงพนกงานสอบสวน

หรอพนกงานอยการ แลวแตกรณ ใหสงหลกประกนเชนวาน นตอพนกงานอยการหรอศาลภายใน

ระยะเวลาทพนกงานอยการหรอศาลเหนสมควร

ในกรณปลอยช วคราว โดยมบคคลเปนประกนหรอหลกประกนตอพนกงาน

สอบสวนหรอพนกงานอยการ หากบคคลเชนวาน นรองขอ พนกงานอยการหรอศาลอาจถอเอา

บคคลน นเปนประกนหรอหลกประกนในการปลอยชวคราวตอไปกได กรณเชนวาน พนกงาน

อยการหรอศาลจะแจงใหพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการ แลวแตกรณ สงเอกสารเกยวกบ

การประกนภายในระยะเวลาทเหนสมควร

มาตรา ๑๑๔ เมอจะปลอยช วคราวโดยใหมประกนและหลกประกนดวย กอน

ปลอยตวไป ใหผรองขอประกนจดหาหลกประกนมาด งตองการ

หลกประกนม ๓ ชนด คอ

(๑) มเงนสดมาวาง

(๒) มหลกทรพยอนมาวาง

(๓) มบคคลมาเปนหลกประกน โดยแสดงหลกทรพย

มาตรา ๑๑๕ โดยความปรากฏตอมา หรอเนองจากกลฉอฉลหรอผดหลง ปรากฏวา

สญญาประกนต าไปหรอหลกประกนไมเพยงพอ หรอเงอนไขทกาหนดไวไมเหมาะสม ใหเจา

พนกงานหรอศาลมอ านาจส งเปลยนสญญาประกนใหจ านวนเงนสงข น หรอเรยกหลกประกนเพม

หรอใหดกวาเดม หรอเปลยนแปลงเงอนไขทกาหนดไวใหมความเหมาะสมยงข น

ภายหล งทมค าสงปลอยชวคราวแลว หากพฤตการณแหงคดเปลยนแปลงไป ใหเจา

พนกงานหรอศาลมอ านาจส งลดหลกประกนไดตามทเหนสมควร

ในกรณทศาลปลอ ยช วคราวและคดข นไปสศาลสง ศาลสงมอ านาจแกไข

เปลยนแปลงจานวนเงนตามสญญาประกนหรอเงอนไขทศาลลางกาหนดไวไดตามทเหนสมควร

มาตรา ๑๑๖ การขอถอนสญญาประกนหรอขอถอนหลกประกน ยอมทาไดเมอ

ผ ทาสญญามอบตวผตองหาหรอจาเลยคนตอเจาพนกงานหรอศาล

มาตรา ๑๑๗ เมอผ ตองหาหรอจาเลยหนหรอจะหลบหน ใหพนกงานฝายปกครอง

หรอตารวจทพบการกระทาดงกลาวมอ านาจจบผ ตองหาหรอจาเลยน นได แตในกรณทบคคลซงทา

สญญาประกนหรอเปนหลกประกนเปนผ พบเหนการกระทาดงกลาว อาจขอใหพนกงานฝาย

ปกครองหรอตารวจทใกลทสดจ บผตองหาหรอจาเลยได ถาไมสามารถขอความชวยเหลอจากเจา

พนกงานไดทนทวงท กใหมอ านาจจบผตองหาหรอจาเลยไดเอง แลวสงไปยงพนกงานฝายปกครอง

หรอตารวจทใกลทสด และใหเจ าพนกงานน นรบจดสงผตองหาหรอจ าเลยไปยงเจาพนกงานหรอ

ศาล โดยคดคาพาหนะจากบคคลซงทาสญญาประกนหรอเปนหลกประกนน น

มาตรา ๑๑๘ เมอคดถงทสดหรอความรบผดตามสญญาประกนหมดไปตามมาตรา

๑๑๖ หรอโดยเหตอน ใหคนหลกประกนแกผ ทควรรบไป

มาตรา ๑๑๙ ในกรณผดสญญาประกนตอศาล ศาลมอ านาจส งบ งค บตามสญญา

ประกนหรอตามทศาลเหนสมควรโดยมตองฟอง เมอศาลส งประการใดแลว ฝายผ ถกบงคบตาม

สญญาประกนหรอพนกงานอยการมอ านาจอทธรณได ค าวนจฉยของศาลอทธรณใหเปนทสด

เพอประโยชนในการบงคบคด ใหศาลช นตนทพจารณาช ขาดต ดสนคดน นม

อ านาจออกหมายบงคบคดเอาแกทรพยสนของบคคลซ งตองรบผดตามสญญาประกนไดเสมอนวา

เปนลกหน ตามคาพพากษาและใหถอวาหวหนาสานกงานประจาศาลยตธรรมเปนเจาหน ตามคา

พพากษาในสวนทเกยวกบหน ตามสญญาประกนดงกลาว

มาตรา ๑๑๙ ทว ในกรณทศาลสงไมอนญาตใหปลอยช วคราว ผ รองขอมสทธยนค า

รองอทธรณคาส งน นได ด งตอไปน

(๑) ค าส งของศาลช นตน ใหอทธรณไปยงศาลอทธรณ

(๒) คาส งของศาลอทธรณ ใหอทธรณไปยงศาลฎกา

ใหศาลช นตนทรบคารองอทธรณคาส งรบสงคารองดงกลาวพรอมดวยสานวน

ความ หรอสาเนาสานวนความเทาทจาเปนไปยงศาลอทธรณหรอศาลฎกา แลวแตกรณ เพอพจารณา

และมคาส งโดยเรว

ค าส งของศาลอทธรณทไมอนญาตใหปลอยช วคราวยนตามศาลช นตนใหเปนทสด

แตท งน ไมตดสทธทจะยนค ารองใหปลอยช วคราวใหม

ภาค ๒

สอบสวน

ล กษณะ ๑

หลกท วไป

มาตรา ๑๒ ๐ หามมใหพนกงานอยการยนฟองคดใดตอศาล โดยมไดมการ

สอบสวนในความผดน นกอน

มาตรา ๑๒๑ พนกงานสอบสวนมอานาจสอบสวนคดอาญาท งปวง

แตถ าเปนคดความผดตอสวนตว หามมใหทาการสอบสวนเวนแตจะมคารองทกข

ตามระเบยบ

มาตรา ๑๒๒ พนกงานสอบสวนจะไมทาการสอบสวนในกรณตอไปน กได

(๑) เมอผ เสยหายขอความชวยเหลอ แตไมยอมรองทกขตามระเบยบ

(๒) เมอผ เสยหายฟองคดเสยเองโดยมไดรองทกขกอน

(๓) เมอมหนงสอกลาวโทษเปนบตรสนเทห หรอบคคลทกลาวโทษดวยปากไม

ยอมบอกวาเขาคอใคร หรอไมยอมลงลายมอชอในค ากลาวโทษหรอบนทกคากลาวโทษ

มาตรา ๑๒๓ ผ เสยหายอาจรองทกขตอพนกงานสอบสวนได

คารองทกขน นตองปรากฏชอและทอยของผ รองทกข ล กษณะแหงความผด

พฤตการณตางๆ ทความผดน นไดกระทาลง ความเสยหายทไดรบและชอหรอรปพรรณของผ กระทา

ผดเทาทจะบอกได

คารองทกขน จะทาเปนหนงสอหรอรองดวยปากกได ถาเปนหนงสอตองมว นเดอน

ป และลายมอชอของผ รองทกข ถารองดวยปาก ใหพนกงานสอบสวนบนทกไว ลงว นเดอนปและ

ลงลายมอชอผบ นทกกบผรองทกขในบนทกน น

มาตรา ๑๒๔ ผ เสยหายจะรองทกขตอพนกงานฝายปกครองหรอตารวจ ซ งม

ต าแหนงหนาทรองหรอเหนอพนกงานสอบสวน และเปนผ ซงมหนาทรกษาความสงบเรยบรอยตาม

กฎหมายกได

เมอมหนงสอรองทกขยนตอเจาพนกงานเชนกลาวแลว ใหรบจดการสงไปยง

พนกงานสอบสวน และจะจดหมายเหตอะไรไปบางเพอประโยชนของพนกงานสอบสวนกได

เมอมคารองทกขดวยปาก ใหรบจ ดการใหผ เสยหายไปพบกบพนกงานสอบสวน

เพอจดบนทกคารองทกขน นด งบญญตในมาตรากอน ในกรณเรงรอนเจาพนกงานน นจะจดบนทก

เสยเองกได แตแลวใหรบสงไปย งพนกงานสอบสวน และจะจดหมายเหตอะไรไปบางเพอ

ประโยชนของพนกงานสอบสวนกได

(ยกเลก)

มาตรา ๑๒๔/๑ ใหนาบทบญญตในมาตรา ๑๓๓ ทว วรรคหน ง วรรคสอง และ

วรรคสามมาใชบงคบโดยอนโลมแกการจดบนทกคารองทกขในคดทผเสยหายเปนเดกอายไมเกน

สบแปดป เวนแตมเหตจาเปน ไมอาจหาหรอรอนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะหบคคลทเดกรอง

ขอและพนกงานอยการไดและเดกไมประสงคจะใหมหรอรอบคคลดงกลาวตอไป ท งน ใหผ รบคา

รองทกข ตามมาตรา ๑๒๓ หรอมาตรา ๑๒๔ แลวแตกรณ บนทกเหตดงกลาวไวในบนทกคารอง

ทกขด วย

มาตรา ๑๒๕ เมอพนกงานสอบสวน หรอพนกงานฝายปกครองหรอตารวจได

กระทาการสบสวนหรอสอบสวนไปท งหมดหรอแตสวนหนงสวนใดตามค าขอรองใหชวยเหลอให

ตกเปนหนาทของพนกงานน นจ ดการใหมค ารองทกขตามระเบยบ ตามบทบญญตแหงมาตรา ๑๒๓

และ ๑๒๔

มาตรา ๑๒๖ ผ รองทกขจะแกค ารองทกขระยะใด หรอจะถอนคารองทกขเสย

เมอใดกได

ในคดซ งมใชความผดตอสวนตว การถอนค ารองทกขเชนน นยอมไมตดอ านาจ

พนกงานสอบสวนทจะสอบสวน หรอพนกงานอยการทจะฟองคดน น

มาตรา ๑๒๗ ใหนาบทบญญตในมาตรา ๑๒๓ ถง ๑๒๖ มาบงคบโดยอนโลมใน

เรองคากลาวโทษ

เจาพนกงานผ มหนาทรบคากลาวโทษจะไมบนทกคากลาวโทษในกรณตอไปน ก

ได

(๑) เมอผ กลาวโทษไมยอมแจงวาเขาคอใคร

(๒) เมอคากลาวโทษเปนบตรสนเทห

ค ากลาวโทษซงบนทกแลวแตผ กลาวโทษไมยอมลงลายมอชอ เจาพนกงานผ รบคา

กลาวโทษจะไมจดการแกค ากลาวโทษน นกได

มาตรา ๑๒๘ พนกงานสอบสวนมอานาจใหเจาพนกงานอนทาการแทน ด งตอไปน

(๑) การใดในการสอบสวนอยนอกเขตอานาจของตน มอ านาจสงประเดนไปให

พนกงานสอบสวน ซงมอ านาจทาการน นจดการได

(๒) การใดเปนสงเลกนอยในการสอบสวน ซงอยในเขตอานาจของตน ไมวาทา

เองหรอจดการตามประเดน มอ านาจสงใหผ อยใตบงคบบญชาทาแทนได แตท งน เมอประมวล

กฎหมายนหรอกฎหมายอนมไดเจาะจงใหทาดวยตนเอง

มาตรา ๑๒๙ ใหทาการสอบสวนรวมท งการช นสตรพลกศพ ในกรณทความตาย

เปนผลแหงการกระทาผดอาญา ด งทบญญตไวในประมวลกฎหมายน อนวาดวยการชนสตรพลกศพ

ถาการชนสตรพลกศพยงไมเสรจ หามมใหฟองผ ตองหาย งศาล

ล กษณะ ๒

การสอบสวน

หมวด ๑

การสอบสวนสามญ

มาตรา ๑๓๐ ใหเรมการสอบสวนโดยมชกชา จะทาการในทใดเวลาใด แลวแตจะ

เหนสมควร โดยผตองหาไมจาตองอยดวย

มาตรา ๑๓๑ ใหพนกงานสอบสวนรวบรวมหลกฐานทกชนด เทาทสามารถจะทา

ได เพอประสงคจะทราบขอเทจจรงและพฤตการณตางๆ อ นเกยวกบความผดทถกกลาวหา เพอจะ

รตวผกระทาผดและพสจนใหเหนความผดหรอความบรสทธ ของผ ตองหา

มาตรา ๑๓๑/๑ ในกรณทจาเปนตองใชพยานหลกฐานทางวทยาศาสตร เพอพสจน

ขอเทจจรงตามมาตรา ๑๓๑ ใหพนกงานสอบสวนมอานาจใหทาการตรวจพสจนบคคล วตถ หรอ

เอกสารใด ๆ โดยวธการทางวทยาศาสตรได

ในกรณความผดอาญาทมอ ตราโทษจาคกอยางสงเกนสามป หากการตรวจพสจน

ตามวรรคหนง จาเปนตองตรวจเกบตวอยางเลอด เนอเยอ ผวหนง เสนผมหรอขน น าลาย ปสสาวะ

อจจาระ สารค ดหล ง สารพนธกรรมหรอสวนประกอบของรางกายจากผตองหา ผ เสยหายหรอ

บคคลทเกยวของ ใหพนกงานสอบสวนผ รบผดชอบมอานาจใหแพทยหรอผ เชยวชาญดาเนนการ

ตรวจดงกลาวได แตตองกระทาเพยงเทาทจาเปนและสมควรโดยใชวธการทกอใหเกดความเจบปวด

นอยทสดเทาทจะกระทาได ท งจะตองไมเปนอนตรายตอรางกายหรออนามยของบคคลน น และ

ผ ตองหา ผเสยหาย หรอบคคลทเกยวของตองใหความยนยอม หากผ ตองหาหรอผ เสยหายไมยนยอม

โดยไมมเหตอ นสมควรหรอผตองหาหรอผ เสยหายกระทาการปองปดขดขวางมใหบคคลทเกยวของ

ใหความยนยอมโดยไมมเหตอ นสมควร ใหสนนษฐานไวเบองตนวาขอเทจจรงเปนไปตามผลการ

ตรวจพสจนทหากไดตรวจพสจนแลวจะเปนผลเสยตอผ ตองหาหรอผ เสยหายน นแลวแตกรณ

คาใชจายในการตรวจพสจนตามมาตราน ใหส งจายจากงบประมาณตามระเบยบท

สานกงานตารวจแหงชาต กระทรวงมหาดไทย กระทรวงยตธรรม หรอสานกงานอยการสงสด

แลวแตกรณกาหนดโดยไดรบความเหนชอบจากกระทรวงการคล ง

มาตรา ๑๓๒ เพอประโยชนแหงการรวบรวมหลกฐาน ใหพนกงานสอบสวนม

อ านาจด งตอไปน

(๑) ตรวจตวผ เสยหายเมอผน นยนยอม หรอตรวจตวผ ตองหา หรอตรวจสงของ

หรอททางอนสามารถอาจใชเปนพยานหลกฐานได ใหรวมท งทาภาพถาย แผนท หรอภาพวาด

จาลอง หรอพมพลายน วมอ ลายมอหรอลายเทา กบใหบนทกรายละเอยดท งหลายซงนาจะกระทาให

คดแจมกระจางข น

ในการตรวจต วผ เสยหายหรอผ ตองหาตามวรรคหนง หากผเสยหายหรอผ ต องหา

เปนหญง ใหจ ดใหเจาพนกงานซ งเปนหญงหรอหญงอนเปนผตรวจ ท งน ในกรณทมเหตอนสมควร

ผ เสยหายหรอผตองหาจะขอนาบคคลใดมาอยรวมในการตรวจน นดวยกได

(๒) คนเพอพบสงของ ซ งมไวเปนความผด หรอไดมาโดยการกระทาผด หรอได

ใชหรอสงสยวาไดใชในการกระทาผด หรอซ งอาจใชเปนพยานหลกฐานได แตตองปฏบตตาม

บทบญญตแหงประมวลกฎหมายน วาดวยคน

(๓) หมายเรยกบคคลซ งครอบครองสงของ ซ งอาจใชเปนพยานหลกฐานไดแต

บคคลทถกหมายเรยกไมจาตองมาเอง เมอจดสงสงของมาตามหมายแลว ใหถอเสมอนไดปฏบตตาม

หมาย

(๔) ยดไว ซงสงของทคนพบหรอสงมาด งกลาวไวในอนมาตรา (๒) และ (๓)

มาตรา ๑๓๓ พนกงานสอบสวนมอานาจออกหมายเรยกผเสยหายหรอบคคลใดซง

มเหตอ นควรเชอวาถอยคาของเขาอาจเปนประโยชนแกคดใหมาตามเวลาและสถานทในหมายแลว

ใหถามปากค าบคคลน นไว

การถามปากคาน นพนกงานสอบสวนจะใหผ ใหถอยคาสาบานหรอปฏญาณตว

เสยกอนกได และตองปฏบตตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวยพยานบคคล

หามมใหพนกงานสอบสวนตกเตอน พดใหทอใจหรอใชกลอบายอนเพอปองกนม

ใหบคคลใดใหถอยค า ซงอยากจะใหดวยความเตมใจ

ในคดความผดเกยวกบเพศ การถามปากคาผเสยหายซ งเปนหญง ใหพนกงาน

สอบสวนซงเปนหญงเปนผสอบสวน เวนแตผ เสยหายน นยนยอมหรอมเหตจาเปนอยางอน และให

บนทกความยนยอมหรอเหตจาเปนน นไว ท งน ผ เสยหายจะขอใหบคคลใดอยรวมในการถามปากค า

น นดวยกได

ในกรณทมความจาเปนตองจดใหผ เสยหายหรอพยานยนย นต วผกระทาความผด

ในช นจบกมหรอช ตวผ ตองหาในคดอาญา ใหพนกงานฝายปกครองหรอตารวจ หรอพนกงาน

สอบสวนจดใหมการยนย นตวผกระทาความผดหรอช ต วผ ตองหาในสถานททเหมาะสม และ

สามารถจะปองกนมใหผกระทาความผดหรอผตองหาเหนต วผ เสยหายหรอพยาน โดยใหคานงถง

ความปลอดภยของผ เสยหายหรอพยานเทาทเหมาะสมแกพฤตการณแหงกรณ เวนแตผ เสยหายหรอ

พยานน นยนยอม และใหบนทกความยนยอมน นไว

มาตรา ๑๓๓ ทว ในคดความผดเกยวกบเพศ ความผดเกยวกบชวตและรางกายอน

มใชความผดทเกดจากการชลมนตอส ความผดเกยวกบเสรภาพ ความผดฐานกรรโชก ชงทรพยและ

ปลนทรพยตามประมวลกฎหมายอาญา ความผดตามกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการ

คาประเวณ ความผดตามกฎหมายวาดวยมาตรการในการปองกนและปราบปรามการคาหญงและ

เดก ความผดตามกฎหมายวาดวยสถานบรการ หรอคดความผดอนทมอ ตราโทษจาคก ซงผ เสยหาย

หรอพยานทเปนเดกอายไมเกนสบแปดปรองขอ การถามปากค าผเสยหายหรอพยานทเปนเดกอาย

ไมเกนสบแปดป ใหพนกงานสอบสวนแยกกระทาเปนสวนสดในสถานททเหมาะสมสาหรบเดก

และใหมนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห บคคลทเดกรองขอ และพนกงานอยการรวมอยดวย

ในการถามปากคาเดกน น และในกรณทนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะหเหนวาการถามปากคา

เดกคนใดหรอคาถามใด อาจจะมผลกระทบกระเทอนตอจตใจเดกอยางรนแรง ใหพนกงาน

สอบสวนถามผานนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะหเปนการเฉพาะตามประเดนคาถามของ

พนกงานสอบสวน โดยมใหเดกไดยนคาถามของพนกงานสอบสวนและหามมใหถามเดกซ าซอน

หลายคร งโดยไมมเหตอนสมควร

ใหเปนหนาทของพนกงานสอบสวนทจะตองแจงใหนกจตวทยาหรอนกสงคม

สงเคราะห บคคลทเดกรองขอ และพนกงานอยการทราบ รวมท งแจงใหผ เสยหายหรอพยานทเปน

เดกทราบถงสทธตามวรรคหนงดวย

นกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห หรอพนกงานอยการทเข ารวมในการถาม

ปากคาอาจถกผเสยหายหรอพยานซ งเปนเดกต งรงเกยจได หากมกรณดงกลาวใหเปลยนตวผน น

ภายใตบงคบแหงมาตรา ๑๓๙ การถามปากค าเดกตามวรรคหนง ใหพนกงาน

สอบสวนจดใหมการบนทกภาพและเสยงการถามปากคาดงกลาวซ งสามารถนาออกถายทอดได

อยางตอเนองไวเปนพยาน

ในกรณจ าเปนเรงดวนอยางยงซงมเหตอ นควรไมอาจรอนกจตวทยาหรอนกสงคม

สงเคราะห บคคลทเดกรองขอ และพนกงานอยการเขารวมในการถามปากค าพรอมกนได ให

พนกงานสอบสวนถามปากค าเดกโดยมบคคลใดบคคลหนงตามวรรคหนงอยรวมดวยกได แตตอง

บนทกเหตทไมอาจรอบคคลอนไวในสานวนการสอบสวน และมใหถอวาการถามปากค าผ เสยหาย

หรอพยานซ งเปนเดกในกรณดงกลาวทไดกระทาไปแลวไมชอบดวยกฎหมาย

มาตรา ๑๓๓ ตร ในกรณทพนกงานสอบสวนมความจ าเปนตองจดใหผเสยหาย

หรอพยานทเปนเดกอายไมเกนสบแปดปช ตวบคคลใด ใหพนกงานสอบสวนจดใหมการช ตวบคคล

ในสถานททเหมาะสมสาหรบเดกและสามารถปองกนมใหบคคลซ งจะถกช ตวน นเหนตวเดก โดย

ใหมนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห บคคลทเดกรองขอ และพนกงานอยการรวมอยดวยในการ

ช ตวบคคลน น เว นแตมเหตจาเปนไมอาจหาหรอรอบคคลใดบคคลหนงไดและเดกไมประสงคจะให

มหรอรอบคคลด งกลาวตอไป ท งน ใหพนกงานสอบสวนบนทกเหตดงกลาวไว ในสานวนการ

สอบสวนดวย

ในกรณการช ต วผ ตองหาทเปนเดกอายไมเกนสบแปดป ใหพนกงานสอบสวนจด

ใหมการช ตวในสถานททเหมาะสมสาหรบเดกและสามารถปองกนมใหผ ตองหาทเปนเดกน นเหน

ตวบคคลทจะทาการช ต ว

มาตรา ๑๓๔ เมอผ ตองหาถกเรยก หรอสงตวมา หรอเขาหาพนกงานสอบสวนเอง

หรอปรากฏวาผใดซงมาอยตอหนาพนกงานสอบสวนเปนผตองหา ใหถามชอต ว ชอรอง ชอสกล

สญชาต บดามารดา อาย อาชพ ทอย ทเกด และแจงใหทราบถงขอเทจจรงเกยวกบการกระทาท

กลาวหาวาผ ตองหาไดกระทาผด แลวจงแจงขอหาใหทราบ

การแจงขอหาตามวรรคหน ง จะตองมหลกฐานตามสมควรวาผ น นนาจะไดกระทา

ผดตามขอหาน น

ผ ตองหามสทธไดรบการสอบสวนดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม

พนกงานสอบสวนตองใหโอกาสผตองหาทจะแกขอหาและทจะแสดงขอเทจจรง

อ นเปนประโยชนแกตนได

เมอไดมการแจงขอกลาวหาแลว ถาผตองหาไมใชผ ถกจบและย งไมไดมการออก

หมายจบ แตพนกงานสอบสวนเหนวามเหตทจะออกหมายขงผ น นไดตามมาตรา ๗๑ พนกงาน

สอบสวนมอ านาจส งใหผ ตองหาไปศาลเพอขอออกหมายข งโดยทนท แตถาขณะน นเปนเวลาทศาล

ปดหรอใกลจะปดทาการ ใหพนกงานสอบสวนส งใหผตองหาไปศาลในโอกาสแรกทศาลเปดทา

การ กรณเชนวาน ใหนามาตรา ๘๗ มาใชบงคบแกการพจารณาออกหมายขงโดยอนโลม หาก

ผ ตองหาไมปฏบตตามคาส งของพนกงานสอบสวนดงกลาว ใหพนกงานสอบสวนมอานาจจบ

ผ ตองหาน นได โดยถอวาเปนกรณจาเปนเรงดวนทจะจบผ ตองหาไดโดยไมมหมายจบ และมอ านาจ

ปลอยชวคราวหรอควบคมตวผ ตองหาน นไว

มาตรา ๑๓๔/๑ ในคดทมอ ตราโทษประหารชวต หรอในคดทผ ตองหามอายไมเกน

สบแปดปในว นทพนกงานสอบสวนแจงขอหา กอนเรมถามค าใหการใหพนกงานสอบสวนถาม

ผ ตองหาวามทนายความหรอไม ถาไมมใหรฐจดหาทนายความให

ในคดทมอตราโทษจาคก กอนเรมถามคาใหการใหพนกงานสอบสวนถาม

ผ ตองหาวามทนายความหรอไม ถาไมมและผ ตองหาตองการทนายความ ใหรฐจดหาทนายความให

การจดหาทนายความตามวรรคหนงหรอวรรคสอง ใหพนกงานสอบสวนปฏบต

ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทกาหนดในกฎกระทรวง และใหทนายความทรฐจดหาใหไดรบ

เงนรางว ลและคาใชจายตามระเบยบทกระทรวงยตธรรมกาหนดโดยไดรบความเหนชอบจาก

กระทรวงการคลง

เมอไดจ ดหาทนายความใหแกผ ต องหาตามวรรคหนง วรรคสอง หรอวรรคสาม

แลว ในกรณจ าเปนเรงดวน หากทนายความไมอาจมาพบผต องหาได โดยไมแจงเหตขดของให

พนกงานสอบสวนทราบหรอแจงแตไมมาพบผต องหาภายในเวลาอนสมควร ใหพนกงานสอบสวน

ทาการสอบสวนผ ต องหาไปไดโดยไมตองรอทนายความ แตพนกงานสอบสวนตองบนทกเหตน น

ไว ในสานวนการสอบสวนดวย

มาตรา ๑๓๔/๒ ใหนาบทบญญตในมาตรา ๑๓๓ ทว มาใชบงคบโดยอนโลมแก

การสอบสวนผตองหาทเปนเดกอายไมเกนสบแปดป

มาตรา ๑๓๔/๓ ผ ตองหามสทธใหทนายความหรอผ ซ งตนไว วางใจเขาฟงการ

สอบปากคาตนได

มาตรา ๑๓๔/๔ ในการถามคาใหการผ ตองหา ใหพนกงานสอบสวนแจงให

ผ ตองหาทราบกอนวา

(๑) ผ ตองหามสทธทจะใหการหรอไมกได ถาผต องหาใหการ ถอยคาทผ ตองหาให

การน นอาจใชเปนพยานหลกฐานในการพจารณาคดได

(๒) ผ ตองหามสทธใหทนายความหรอผ ซงตนไววางใจเขาฟงการสอบปากคาตน

ได

เมอผ ตองหาเตมใจใหการอยางใดกใหจดคาใหการไว ถาผต องหาไมเตมใจใหการ

เลยกใหบนทกไว

ถอยคาใด ๆทผตองหาใหไวตอพนกงานสอบสวนกอนมการแจงสทธตามวรรค

หนง หรอกอนทจะดาเนนการตามมาตรา ๑๓๔/๑ มาตรา ๑๓๔/๒ และมาตรา ๑๓๔/๓ จะรบฟงเปน

พยานหล กฐานในการพสจนความผดของผน นไมได

มาตรา ๑๓๕ ในการถามคาใหการผตองหา หามมใหพนกงานสอบสวนทาหรอจด

ใหทาการใดๆ ซงเปนการใหค าม นสญญา ขเขญ หลอกลวง ทรมาน ใชก าลงบงคบ หรอกระทาโดย

มชอบประการใดๆ เพอจงใจใหเขาใหการอยางใดๆ ในเรองทตองหาน น

มาตรา ๑๓๖ (ยกเลก)

มาตรา ๑๓๗ พนกงานสอบสวนขณะทาการอยในบานเรอนหรอในสถานทอน ๆม

อ านาจส งมใหผ ใดออกไปจากทน น ๆช วเวลาเทาทจาเปน

มาตรา ๑๓๘ พนกงานสอบสวนมอานาจสอบสวนเองหรอสงประเดนไป

สอบสวนเพอทราบความเปนมาแหงชวตและความประพฤตอนเปนอาจณของผตองหา แตตองแจง

ใหผ ตองหาทราบขอความทกขอทไดมา

มาตรา ๑๓๙ ใหพนกงานสอบสวนบนทกการสอบสวนตามหลกท วไปในประมวล

กฎหมายน อนวาดวยการสอบสวนและใหเอาบ นทก เอกสารอนซ งไดมา อกท งบนทกเอกสาร

ท งหลายซ งเจาพนกงานอนผ สอบสวนคดเดยวกนน นสงมารวมเขาสานวนไว

เอกสารทยนเปนพยานใหรวมเขาสานวน ถาเปนส งของอยางอนใหทาบญช

รายละเอยดรวมเขาสานวนไว

เพอประโยชนในการตดตามพยานใหไปตามกาหนดนดของศาล ใหพนกงาน

สอบสวนบนทกรายชอของพยานบคคลท งหมดพรอมทอยหรอสถานทตดตอ หมายเลขโทรศพท

หรอชองทางอนทใชในการตดตอพยานเหลาน นเกบไว ณ ททาการของพนกงานสอบสวน

มาตรา ๑๔๐ เมอพนกงานสอบสวนผ รบผดชอบในการสอบสวน เหนวาการ

สอบสวนเสรจแลว ใหจดการอยางหนงอยางใดด งตอไปน

(๑) ถ าไมปรากฏวาผ ใดเปนผกระทาความผดและความผดน นมอ ตราโทษจาคก

อยางสงไมเกนสามป ใหพนกงานสอบสวนงดการสอบสวน และบนทกเหตทงดน นไว แลวใหสง

บนทกพรอมกบสานวนไปย งพนกงานอยการ

ถาอ ตราโทษอยางสงเกนกวาสามป ใหพนกงานสอบสวนสงสานวนไปยง

พนกงานอยการพรอมท งความเหนทควรใหงดการสอบสวน

ถาพนกงานอยการส งใหงด หรอใหทาการสอบสวนตอไป ใหพนกงานสอบสวน

ปฏบตตามน น

(๒) ถารต วผ กระทาผด ใหใชบทบญญตในสมาตราตอไปน

มาตรา ๑๔๑ ถารต วผ กระทาความผด แตเรยกหรอจบตวย งไมได เมอไดความตาม

ทางสอบสวนอยางใด ใหทาความเหนวาควรส งฟองหรอส งไมฟองสงไปพรอมกบสานวนยง

พนกงานอยการ

ถาพนกงานอยการเหนชอบดวยวาควรส งไมฟอง ใหยตการสอบสวนโดยส งไม

ฟอง และใหแจงคาส งน ใหพนกงานสอบสวนทราบ

ถาพนกงานอยการเหนวาควรสอบสวนตอไป กใหส งพนกงานสอบสวนปฏบต

เชนน น

ถาพนกงานอยการเหนวาควรสงฟอง กใหจดการอยางหนงอยางใดเพอใหไดตว

ผ ตองหามา ถาผตองหาอยตางประเทศ ใหพนกงานอยการจดการเพอขอใหสงตวขามแดนมา

มาตรา ๑๔๒ ถารต วผ กระทาความผดและผน นถกควบคม หรอขงอย หรอปลอย

ช วคราวหรอเชอวาคงไดต วมาเมอออกหมายเรยก ใหพนกงานสอบสวนทาความเหนตามทอง

สานวนการสอบสวน วาควรสงฟองหรอสงไมฟองสงไปยงพนกงานอยการพรอมดวยสานวน

ในกรณทเสนอความเหนควรส งไมฟอง ใหสงแตสานวนพรอมดวยความเหนไป

ยงพนกงานอยการ สวนตวผ ตองหาใหพนกงานสอบสวนมอานาจปลอยหรอปลอยช วคราวถา

ผ ตองหาถกขงอย ใหขอเองหรอขอใหพนกงานอยการขอตอศาลใหปลอย

ในกรณทเสนอความเหนควรส งฟอง ใหพนกงานสอบสวนสงสานวนพรอมกบ

ผ ตองหาไปย งพนกงานอยการ เว นแตผ ตองหาน นถกขงอยแลว

แตถ าเปนความผด ซ งพนกงานสอบสวนเปรยบเทยบได และผกระทาความผดได

ปฏบตตามเปรยบเทยบน นแลว ใหบนทกการเปรยบเทยบน นไว แลวสงไปใหพนกงานอยการพรอม

ดวยสานวน

มาตรา ๑๔๓ เมอไดรบความเหนและสานวนจากพนกงานสอบสวนดงกลาวใน

มาตรากอน ใหพนกงานอยการปฏบตด งตอไปน

(๑) ในกรณทมความเหนควรส งไมฟอง ใหออกคาส งไมฟอง แตถาไมเหนชอบ

ดวย กใหส งฟองและแจงใหพนกงานสอบสวนสงผตองหามาเพอฟองตอไป

(๒) ในกรณมความเหนควรส งฟอง ใหออกค าส งฟองและฟองผ ตองหาตอศาลถา

ไมเหนชอบดวย กใหสงไมฟอง

ในกรณหนงกรณใดขางตน พนกงานอยการมอ านาจ

(ก) ส งตามทเหนควร ใหพนกงานสอบสวนดาเนนการสอบสวนเพมเตมหรอสง

พยานคนใดมาใหซกถามเพอส งตอไป

(ข) วนจฉยวาควรปลอยผ ตองหา ปลอยช วคราว ควบคมไว หรอขอใหศาลขง

แลวแตกรณ และจดการหรอสงการใหเปนไปตามน น

ในคดฆาตกรรม ซงผ ตายถกเจาพนกงานซงอางวาปฏบตราชการตามหนาทฆาตาย

หรอตายในระหวางอยในความควบคมของเจาพนกงานซงอางวาปฏบตราชการตามหนาท อธบด

กรมอยการหรอผรกษาการแทนเทาน นมอานาจออกคาส งฟองหรอไมฟอง

มาตรา ๑๔๔ ในกรณทพนกงานอยการมคาสงฟอง ถาความผดนนเปนความผดซ ง

อาจเปรยบเทยบได ถาเหนสมควรพนกงานอยการมอ านาจด งตอไปน

(๑) ส งใหพนกงานสอบสวนพยายามเปรยบเทยบคดน น แทนการทจะสงผ ตองหา

ไปย งพนกงานอยการ

(๒) เมอผ ตองหาถกสงมาย งพนกงานอยการแลว ส งใหสงผ ตองหาพรอมดวย

สานวนกลบไปยงพนกงานสอบสวนใหพยายามเปรยบเทยบคดน น หรอถาเหนสมควรจะสงให

พนกงานสอบสวนอนทมอานาจจดการเปรยบเทยบใหกได

มาตรา ๑๔๕ ในกรณทมคาส งไมฟอง และคาส งน นไมใชของอธบดกรมอยการ ถา

ในนครหลวงกรงเทพธนบร ใหรบสงสานวนการสอบสวนพรอมกบคาส งไปเสนออธบดกรม

ตารวจ รองอธบดกรมต ารวจ หรอผ ชวยอธบดกรมต ารวจ ถาในจงหวดอน ใหรบสงสานวนการ

สอบสวนพรอมกบคาส งไปเสนอผ วาราชการจงหว ด แตท งน มไดตดอ านาจพนกงานอยการทจะ

จดการอยางใดแกผต องหาดงบญญ ตไวในมาตรา ๑๔๓

ในกรณทอธบดกรมตารวจ รองอธบดกรมตารวจหรอผ ชวยอธบดกรมตารวจใน

นครหลวงกรงเทพธนบร หรอผ วาราชการจ งหวดในจงหว ดอนแย งคาส งของพนกงานอยการ ใหสง

สานวนพรอมกบความเหนทแยงก นไปยงอธบดกรมอยการเพอช ขาด แตถาคดจะขาดอายความหรอ

มเหตอยางอนอนจาเปนจะตองรบฟอง กใหฟองคดน นตามความเหนของอธบดกรมตารวจ รอง

อธบดกรมตารวจ ผ ชวยอธบดกรมต ารวจ หรอผวาราชการจ งหวดไปกอน

บทบญญตในมาตราน ใหนามาบงคบในการทพนกงานอยการจะอทธรณ ฎกา

หรอถอนฟอง ถอนอทธรณและถอนฎกาโดยอนโลม

มาตรา ๑๔๖ ใหแจงคาส งเดดขาดไมฟองคดใหผ ตองหาและผ รองทกขทราบถา

ผ ตองหาถกควบคมหรอขงอย ใหจดการปลอยตวไปหรอขอใหศาลปลอยแลวแตกรณ

เมอพนกงานอยการมคาส งเดดขาดไมฟองแลว ผ เสยหาย ผตองหา หรอผ มสวนได

เสยมสทธรองขอตอพนกงานอ ยการเพอขอทราบสรปพยานหลกฐานพรอมความเหนของพนกงาน

สอบสวนและพนกงานอยการในการส งคด ท งน ภายในกาหนดอายความฟองรอง

มาตรา ๑๔๗ เมอมคาสงเดดขาดไมฟองคดแลว หามมใหมการสอบสวนเกยวกบ

บคคลน นในเรองเดยวกนน นอก เวนแตจะไดพยานหล กฐานใหมอนสาค ญแกคด ซงนาจะทาใหศาล

ลงโทษผ ตองหาน นได

*(สภาไมอนมต)

หมวด ๒

การชนสตรพลกศพ

มาตรา ๑๔๘ เมอปรากฏแนชด หรอมเหตอนควรสงสยวาบคคลใดตายโดยผด

ธรรมชาต หรอตายในระหวางอยในความควบคมของเจาพนกงาน ใหมการชนสตรพลกศพ เวนแต

ตายโดยการประหารชวตตามกฎหมาย

การตายโดยผดธรรมชาตน น คอ

(๑) ฆาต วตาย

(๒) ถกผ อนทาใหตาย

(๓) ถกสตวทารายตาย

(๔) ตายโดยอบตเหต

(๕) ตายโดยย งมปรากฏเหต

มาตรา ๑๔๙ ความตายผดธรรมชาตเกดมข น ณ ทใด ใหเปนหนาทของสามภรยา

ญาต มตรสหายหรอผ ปกครองของผ ตายทรเรองการตายเชนน นจดการด งตอไปน

(๑) เกบศพไว ณ ทซงพบน นเองเพยงเทาทจะทาได

(๒) ไปแจงความแกพนกงานฝายปกครองหรอตารวจโดยเรวทสด

หนาทด งกลาวในวรรคตนน นมตลอดถงผ อน ซ งไดพบศพในทซงไมมสามภรยา

ญาต มตรสหาย หรอผ ปกครองของผตายอยในทน นดวย

ผ ใดละเลยไมกระทาหนาทดงบญญตไวในมาตราน ตองระวางโทษปรบไมเกน

หนงพนบาท

มาตรา ๑๕๐ ในกรณทจะตองมการชนสตรพลกศพ ใหพนกงานสอบสวนแหง

ทองททศพน นอยกบแพทยทางนตเวชศาสตรซ งไดรบวฒบตรหรอไดรบหนงสออนมตจาก

แพทยสภา ทาการช นสตรพลกศพโดยเรว ถาแพทยทางนตเวชศาสตรดงกลาวไมมหรอไมอาจ

ปฏบตหนาทได ใหแพทยประจาโรงพยาบาลของรฐปฏบตหนาท ถาแพทยประจาโรงพยาบาลของ

รฐไมมหรอไมอาจปฏบตหนาทไดใหแพทยประจาสานกงานสาธารณสขจงหว ดปฏบตหนาท ถา

แพทยประจ าสานกงานสาธารณสขจงหว ดไมมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหแพทยประจ า

โรงพยาบาลของเอกชนหรอแพทยผ ประกอบวชาชพเวชกรรมทข นทะเบยนเปนแพทยอาสาสมคร

ตามระเบยบของกระทรวงสาธารณสขปฏบตหนาท และในการปฏบตหนาทดงกลาว ใหแพทย

ประจาโรงพยาบาลของเอกชนหรอแพทยผ ประกอบวชาชพเวชกรรมผ น น เปนเจาพนกงานตาม

ประมวลกฎหมายอาญา ท งน ใหพนกงานสอบสวนและแพทยด งกลาวทาบนทกรายละเอยดแหง

การชนสตรพลกศพทนท และใหแพทยด งกลาวทารายงานแนบทายบนทกรายละเอยดแหงการ

ชนสตรพลกศพดวยภายในเจดว นนบแตว นทไดรบแจงเรอง ถ ามความจาเปนใหขยายระยะเวลา

ออกไปไดไมเกนสองคร ง คร งละไมเกนสามสบวน แตตองบนทกเหตผลและความจาเปนในการ

ขยายระยะเวลาทกคร งไวในสานวนชนสตรพลกศพ รายงานดงกลาวใหถอเปนสวนหน งของ

สานวนชนสตรพลกศพ และในกรณทความตายมไดเปนผลแหงการกระทาผดอาญา ใหพนกงาน

สอบสวนสงสานวนชนสตรพลกศพไปยงพนกงานอยการเมอเสรจสนการชนสตรพลกศพโดยเรว

และใหพนกงานอยการดาเนนการตอไปตามมาตรา ๑๕๖

ใหเปนหนาทของพนกงานสอบสวนแจงแกผมหนาทไปทาการชนสตรพลกศพ

ทราบ และกอนการชนสตรพลกศพ ใหพนกงานสอบสวนแจงใหสาม ภรยา ผ บพการ ผ สบสนดาน

ผ แทนโดยชอบธรรม ผ อนบาล หรอญาตของผ ตายอยางนอยหนงคนทราบเทาทจะทาได

ในกรณทมความตายเกดข นโดยการกระทาของเจาพนกงานซ งอางวาปฏบต

ราชการตามหนาทหรอตายในระหวางอยในความควบคมของเจาพนกงานซ งอางวาปฏบตราชการ

ตามหนาท ใหพนกงานอยการและพนกงานฝายปกครองต าแหนงต งแตระดบปล ดอาเภอหรอ

เทยบเทาข นไปแหงทองททศพน นอยเปนผชนสตรพลกศพรวมกบพนกงานสอบสวนและแพทย

ตามวรรคหนง และใหนาบทบญญตในวรรคสองมาใชบงคบ

เมอไดมการชนสตรพลกศพตามวรรคสามแลว ใหพนกงานสอบสวนแจงให

พนกงานอยการเขารวมกบพนกงานสอบสวนทาสานวนชนสตรพลกศพใหเสรจภายในสามสบวน

นบแตว นทไดรบแจงถามความจ าเปนใหขยายระยะเวลาออกไปไดไมเกนสองคร ง คร งละไมเกน

สามสบว นแตตองบนทกเหตผลและความจาเปนในการขยายระยะเวลาทกคร งไวในสานวนชนสตร

พลกศพ

เมอไดรบสานวนชนสตรพลกศพแลว ใหพนกงานอยการทาคารองขอตอศาล

ช นตนแหงทองททศพน นอย เพอใหศาลทาการไตสวนและทาคาส งแสดงวาผตายคอใคร ตายทไหน

เมอใด และถงเหตและพฤตการณทตาย ถ าตายโดยคนทารายใหกลาววาใครเปนผ กระทารายเทาทจะ

ทราบได ภายในสามสบว นนบแตวนทไดรบสานวน ถามความจาเปน ใหขยายระยะเวลาออกไปได

ไมเกนสองคร ง คร งละไมเกนสามสบวน แตตองบนทกเหตผลและความจาเปนในการขยาย

ระยะเวลาทกคร งไวในสานวนชนสตรพลกศพ

ในการปฏบตหนาทตามวรรคหนง วรรคสาม วรรคส และวรรคหา ใหพนกงาน

สอบสวนปฏบตตามคาสงของพนกงานอยการ

ในการไตสวนตามวรรคหา ใหศาลปดประกาศแจงก าหนดว นทจะทาการไตสวน

ไว ทศาล และใหพนกงานอ ยการยนคารองตอศาลขอใหศาลสงสาเนาคารองและแจงกาหนดว นนด

ไตสวนใหสาม ภรยา ผ บพการ ผ สบสนดาน ผแทนโดยชอบธรรม ผ อนบาล หรอญาตของผ ตาย

ตามลาดบอยางนอยหนงคนเทาทจะทาไดทราบกอนว นนดไตสวนไมนอยกวาสบหาว นและให

พนกงานอยการนาพยานหลกฐานท งปวงทแสดงถงการตายมาสบ

เมอศาลไดปดประกาศแจงกาหนดว นทจะทาการไตสวนแลว และกอนการไตสวน

เสรจส น สาม ภรยา ผ บพการ ผ สบสนดาน ผ แทนโดยชอบธรรม ผ อนบาล หรอญาตของผ ตายม

สทธยนคารองตอศาลขอเขามาซกถามพยานทพนกงานอยการนาสบและนาสบพยานหลกฐานอน

ไดดวย เพอการน สาม ภรยา ผ บพการ ผ สบสนดาน ผแทนโดยชอบธรรม ผอนบาล หรอญาตของ

ผ ตายมสทธแตงต งทนายความดาเนนการแทนได หากไมมทนายความทไดรบการแตงต งจากบคคล

ดงกลาวเขามาในคดใหศาลต งทนายความข นเพอทาหนาททนายความฝายญาตผตาย

เมอศาลเหนสมควรเพอประโยชนแหงความยตธรรม ศาลจะเรยกพยานทนาสบ

มาแลวมาสบเพมเตมหรอเรยกพยานหลกฐานอนมาสบกได และศาลอาจขอใหผ ทรงคณวฒหรอ

ผ เชยวชาญมาใหความเหนเพอประกอบการไตสวนและทาคาส ง แตท งน ไมต ดสทธของผนาสบ

พยานหล กฐานตามวรรคแปดทจะขอใหเรยกผ ทรงคณวฒหรอผ เชยวชาญอนมาใหความเหนโตแย ง

หรอเพมเตมความเหนของผทรงคณวฒหรอผ เชยวชาญดงกลาว

คาสงของศาลตามมาตราน ใหถงทสด แตไมกระทบกระเทอนถงสทธฟองรอง และ

การพจารณาพพากษาคดของศาล หากพนกงานอยการหรอบคคลอนไดฟองหรอจะฟองคดเกยวกบ

การตายน น

เมอศาลไดมค าส งแลว ใหสงสานวนการไตสวนของศาลไปยงพนกงานอยการ เพอ

สงแกพนกงานสอบสวนดาเนนการตอไป

แพทยตามวรรคหนง เจาพนกงานผไดทาการชนสตรพลกศพ และผทรงคณวฒ

หรอผ เชยวชาญทศาลขอใหมาใหความเหนตามมาตราน มสทธไดรบคาตอบแทน หรอคาปวยการ

คาพาหนะเดนทางและคาเชาทพก ตามระเบยบทกระทรวงยตธรรมกาหนดโดยความเหนชอบของ

กระทรวงการคล งสวนทนายความทศาลต งตามมาตราน มสทธไดรบเงนรางวลและคาใชจาย

เชนเดยวกบทนายความทศาลต งตามมาตรา ๑๗๓

มาตรา ๑๕๐ ทว ผ ใดกระทาการใด ๆแกศพหรอสภาพแวดลอมในบรเวณทพบศพ

กอนการชนสตรพลกศพเสรจส น ในประการทนาจะทาใหการชนสตรพลกศพหรอผลทางคด

เปลยนแปลงไป เวนแตจาเปนตองกระทาเพอปองกนอนตรายแกอนามยของประชาชนหรอเพอ

ประโยชนสาธารณะอยางอน ตองระวางโทษจาคกต งแตหกเดอนถงสองป หรอปรบต งแตหนงหมน

บาทถงสหมนบาท หรอท งจาท งปรบ

ถาการกระทาความผดตามวรรคหนงเปนการกระทาโดยทจรตหรอเพออ าพรางคด

ผ กระทาตองระวางโทษเปนสองเทาของโทษทกาหนดไวสาหรบความผดน น

มาตรา ๑๕๑ ในเมอมการจาเปนเพอพบเหตของการตาย เจาพนกงานผทาการ

ชนสตรพลกศพมอานาจสงใหผาศพแลวแยกธาตสวนใด หรอจะใหสงท งศพหรอบางสวนไปยง

แพทยหรอพนกงานแยกธาตของรฐบาลกได

มาตรา ๑๕๒ ใหแพทยหรอพนกงานแยกธาตของรฐบาลปฏบตด งน

(๑) ทารายงานถงสภาพของศพ หรอสวนของศพตามทพบเหนหรอตามทปรากฏ

จากการตรวจพรอมท งความเหนในเรองน น

(๒) แสดงเหตทตายเทาทจะทาได

(๓) ลงวนเดอนปและลายมอชอในรายงาน แลวจดการสงไปยงเจาพนกงานผ ท า

การช นสตรพลกศพ

มาตรา ๑๕๓ ถาศพฝงไวแลว ใหผ ช นสตรพลกศพจดใหขดศพข นเพอตรวจด เว น

แตจะเหนวาไมจาเปนหรอจะเปนอนตรายแกอนามยของประชาชน

มาตรา ๑๕๔ ใหผ ชนสตรพลกศพทาความเหนเปนหนงสอแสดงเหตและ

พฤตการณทตาย ผ ตายคอใคร ตายทไหน เมอใด ถาตายโดยคนทาราย ใหกลาววาใครหรอสงสยวา

ใครเปนผกระทาผดเทาทจะทราบได

มาตรา ๑๕๕ ใหนาบทบญญตในประมวลกฎหมายนอ นวาดวยการสอบสวนมาใช

แกการชนสตรพลกศพโดยอนโลม

ใหนาบทบญญตในมาตรา ๑๗๒ ตร มาใชบงคบโดยอนโลมแกการไตสวนของ

ศาลตามมาตรา ๑๕๐ ในคดทพยานเปนเดกอายไมเกนสบแปดป

มาตรา ๑๕๕/๑ การสอบสวนในกรณทมความตายเกดข นโดยการกระทาของเจา

พนกงานซงอางวาปฏบตราชการตามหนาท หรอตายในระหวางอยในความควบคมของเจาพนกงาน

ซงอางวาปฏบตราชการตามหนาท หรอในกรณทผ ตายถกกลาวหาวาตอสขดขวางเจาพนกงานซ ง

อางวาปฏบตราชการตามหนาท ใหพนกงานสอบสวนแจงใหพนกงานอยการเขารวมกบพนกงาน

สอบสวนในการทาสานวนสอบสวน

การทาสานวนสอบสวนตามวรรคหนง ใหพนกงานสอบสวนเปนผรบผดชอบโดย

พนกงานอยการอาจใหค าแนะนา ตรวจสอบพยานหลกฐาน ถามปากคา หรอส งใหถามปากคาบคคล

ทเกยวของไดต งแตเรมการทาสานวนสอบสวนนบแตโอกาสแรกเทาทจะพงกระทาได ท งน ตาม

หลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

ในกรณจ าเปนเรงดวนและมเหตอนควรไมอาจรอพนกงานอยการเขารวมในการ

ทาสานวนสอบสวนใหพนกงานสอบสวนทาสานวนตอไปได แตตองบนทกเหตทไมอาจรอ

พนกงานอยการไว ในสานวนและถอวาเปนการทาสานวนสอบสวนทชอบดวยกฎหมาย

มาตรา ๑๕๖ ใหสงสานวนชนสตรพลกศพในกรณทความตายมไดเปนผลแหงการ

กระทาผดอาญาไปยงขาหลวงประจาจงหวด

ภาค ๓

วธพจารณาในศาลช นตน

ล กษณะ ๑

ฟองคดอาญาและไตสวนมลฟอง

มาตรา ๑๕๗ การฟองคดอาญาใหยนฟองตอศาลใดศาลหน งทมอ านาจตาม

บทบญญตแหงประมวลกฎหมายน หรอกฎหมายอน

มาตรา ๑๕๘ ฟองตองทาเปนหนงสอ และม

(๑) ชอศาลและว นเดอนป

(๒) คดระหวางผใดโจทกผ ใดจาเลย และฐานความผด

(๓) ตาแหนงพนกงานอยการผ เ ปนโจทก ถาราษฎรเปนโจทกใหใส ชอตว

นามสกล อาย ทอย ชาตและบงคบ

(๔) ชอตว นามสกล ทอย ชาตและบงคบของจาเลย

(๕) การกระทาท งหลายทอางวาจาเลยไดกระทาผด ข อเทจจรงและรายละเอยดท

เกยวกบเวลาและสถานทซงเกดการกระทาน น ๆอกท งบคคลหรอสงของทเกยวของดวยพอสมควร

เทาทจะใหจ าเลยเขาใจขอหาไดด

ในคดหมนประมาท ถอยคาพด หนงสอ ภาพขดเขยนหรอสงอนอนเกยวกบขอ

หมนประมาท ใหกลาวไวโดยบรบรณหรอตดมาทายฟอง

(๖) อ างมาตราในกฎหมายซงบญญตวาการกระทาเชนน นเปนความผด

(๗) ลายมอชอโจทก ผ เรยง ผ เขยนหรอพมพฟอง

มาตรา ๑๕๙ ถาจาเลยเคยตองค าพพากษาใหลงโทษเพราะไดกระทาความผด

มาแลว เมอโจทกตองการใหเพมโทษจาเลยฐานไมเขดหลาบ ใหกลาวมาในฟอง

ถามไดขอเพมโทษมาในฟอง กอนมคาพพากษาศาลช นตน โจทกจะยนคารองขอ

เพมเตมฟอง เมอศาลเหนสมควรจะอนญาตกได

มาตรา ๑๖๐ ความผดหลายกระทงจะรวมในฟองเดยวกนกได แตใหแยกกระทง

เรยงเปนล าดบกนไป

ความผดแตละกระทงจะถอวาเปนขอหาแยกจากขอหาอนกได ถ าศาลเหนสมควร

จะส งใหแยกสานวนพจารณาความผดกระทงใดหรอหลายกระทงตางหาก และจะส งเชนน กอน

พจารณาหรอในระหวางพจารณากได

มาตรา ๑๖๑ ถาฟองไมถกตองตามกฎหมาย ใหศาลส งโจทกแกฟองใหถกตองหรอ

ยกฟองหรอไมประทบฟอง

โจทกมอ านาจอทธรณคาส งเชนน นของศาล

มาตรา ๑๖๒ ถาฟองถกตองตามกฎหมายแลว ใหศาลจดการส งตอไปน

(๑) ในคดราษฎรเปนโจทก ใหไตสวนมลฟอง แตถาคดน นพนกงานอยการไดฟอง

จาเลยโดยขอหาอยางเดยวกนดวยแลว ใหจดการตามอนมาตรา (๒)

(๒) ในคดพนกงานอยการเปนโจทก ไมจาเปนตองไตสวนมลฟอง แตถา

เหนสมควรจะสงใหไตสวนมลฟองกอนกได

ในกรณทมการไตสวนมลฟองด งกลาวแลว ถ าจาเลยใหการรบสารภาพใหศาล

ประทบฟองไว พจารณา

มาตรา ๑๖๓ เมอมเหตอนควร โจทกมอ านาจยนค ารองตอศาลขอแกหรอเพมเตม

ฟองกอนมคาพพากษาศาลช นตน ถาศาลเหนสมควรจะอนญาตหรอจะสงใหไตสวนมลฟอง

เสยกอนกได เมออนญาตแลวใหสงสาเนาแกฟองหรอฟองเพมเตมแกจ าเลยเพอแก และศาลจะส ง

แยกสานวนพจารณาฟองเพมเตมน นกได

เมอมเหตอนควร จาเลยอาจยนคารองขอแกหรอเพมเตมคาใหการของเขากอนศาล

พพากษา ถ าศาลเหนสมควรอนญาต กใหสงสาเนาแกโจทก

มาตรา ๑๖๔ คารองขอแกหรอเพมเตมฟองน น ถาจะทาใหจ าเลยเสยเปรยบในการ

ตอสคด หามมใหศาลอนญาต แตการแกฐานความผดหรอรายละเอยดซ งตองแถลงในฟองกด การ

เพ มเตมฐานความผดหรอรายละเอยดซ งมไดกลาวไวกด ไมวาจะทาเชนน ในระยะใดระหวาง

พจารณาในศาลช นตนมใหถอวาทาใหจาเลยเสยเปรยบ เวนแตจาเลยไดหลงตอสในขอทผดหรอท

มไดกลาวไวน น

มาตรา ๑๖๕ ในคดซงพนกงานอยการเปนโจทก ในว นไตสวนมลฟอง ใหจาเลยมา

หรอคมต วมาศาล ใหศาลสงสาเนาฟองแกจ าเลยรายตวไป เมอศาลเชอวาเปนจาเลยจรงแลว ใหอาน

และอธบายฟองใหฟง และถามวาไดกระทาผดจรงหรอไม จะใหการตอสอยางไรบาง ค าใหการของ

จาเลยใหจดไว ถาจาเลยไมยอมใหการกใหศาลจดรายงานไว และดาเนนการตอไป

จาเลยไมมอ านาจนาพยานมาสบในช นไตสวนมลฟอง แตท งน ไมเปนการตดสทธ

ในการทจาเลยจะมทนายมาชวยเหลอ

ในคดราษฎรเปนโจทก ศาลมอ านาจไตสวนมลฟองลบหลงจาเลย ใหศาลสงสาเนา

ฟองแกจาเลยรายต วไป กบแจงวนนดไตสวนใหจ าเลยทราบ จ าเลยจะมาฟงการไตสวนมลฟอง โดย

ต งทนายใหซกคานพยานโจทกดวยหรอไมกได หรอจาเลยจะไมมา แตต งทนายมาซกคานพยาน

โจทกกได หามมใหศาลถามคาใหการจาเลย และกอนทศาลประทบฟองมใหถอวาจาเลยอยในฐานะ

เชนน น

มาตรา ๑๖๖ ถาโจทกไมมาตามกาหนดนด ใหศาลยกฟองเสย แตถาศาลเหนวาม

เหตสมควรจงมาไมได จะส งเลอนคดไปกได

คดทศาลไดยกฟองด งกลาวแลว ถ าโจทกมารองภายในสบหาว น นบแตว นศาลยก

ฟองน น โดยแสดงใหศาลเหนไดวามเหตสมควรจงมาไมได กใหศาลยกคดน นข นไตสวนมลฟอง

ใหม

ในคดทศาลยกฟองด งกลาวแลว จะฟองจาเลยในเรองเดยวกนน นอกไมได แตถา

ศาลยกฟองเชนน ในคดซ งราษฎรเทาน นเปนโจทก ไมต ดอ านาจพนกงานอยการฟองคดน นอก เว น

แตจะเปนคดความผดตอสวนตว

มาตรา ๑๖๗ ถาปรากฏวาคดมมล ใหศาลประทบฟองไวพจารณาตอไปเฉพาะ

กระทงทมมล ถาคดไมมมล ใหพพากษายกฟอง

มาตรา ๑๖๘ เมอศาลประทบฟองแลว ใหสงสาเนาฟองใหแกจาเลยรายตวไป เวน

แตจ าเลยจะไดรบสาเนาฟองไว กอนแลว

มาตรา ๑๖๙ เมอศาลประทบฟองแลว แตย งไมไดต วจ าเลยมา ใหศาลออก

หมายเรยกหรอหมายจบมาแลวแตควรอยางใดเพอพจารณาตอไป

มาตรา ๑๗๐ ค าส งของศาลทใหคดมมลยอมเดดขาด แตคาส งทวาคดไมมมลน น

โจทกมอ านาจอทธรณฎกาไดตามบทบญญตวาดวยลกษณะอทธรณฎกา

ถาโจทกรองขอศาลจะขงจาเลยไวหรอปลอยช วคราวระหวางอทธรณฎกากได

มาตรา ๑๗๑ ใหนาบทบญญตวาดวยการสอบสวนและการพจารณาเว นแตมาตรา

๑๗๕ มาบงคบแกการไตสวนมลฟองโดยอนโลม

ใหนาบทบญญตในมาตรา ๑๓๓ ทว และมาตรา ๑๗๒ ตร มาใชบงคบโดยอนโลม

แกการไตสวนมลฟองในคดทพยานเปนเดกอายไมเกนสบแปดป ท งในคดทราษฎรเปนโจทกและ

ในคดทพนกงานอยการเปนโจทก

ล กษณะ ๒

การพจารณา

มาตรา ๑๗๒ การพจารณาและสบพยานในศาล ใหทาโดยเปดเผยตอหนาจ าเลย

เวนแตบญญตไว เปนอยางอน

เมอโจทกหรอทนายโจทกและจาเลยมาอยตอหนาศาลแลว และศาลเชอวาเปน

จาเลยจรง ใหอานและอธบายฟองใหจ าเลยฟง และถามวาไดกระทาผดจรงหรอไม จะใหการตอส

อยางไรบาง ค าใหการของจาเลยใหจดไว ถ าจาเลยไมยอมใหการ กใหศาลจดรายงานไวและ

ดาเนนการพจารณาตอไป

ในการสบพยาน เมอไดพเคราะหถงเพศ อาย ฐานะ สขภาพอนามย ภาวะแหงจต

ของพยานหรอความเกรงกลวทพยานมตอจาเลยแลว จะดาเนนการโดยไมใหพยานเผชญหนา

โดยตรงกบจาเลยกไดซ งอาจกระทาโดยการใชโทรทศนวงจรปด สออเลกทรอนกส หรอวธอน

ตามทกาหนดในขอบงคบของประธานศาลฎกา และจะใหสอบถามผานนกจตวทยา นกสงคม

สงเคราะห หรอบคคลอนทพยานไว วางใจดวยกได

ในการสบพยาน ใหมการบนทกคาเบกความพยานโดยใชวธการบนทกลงในว สด

ซงสามารถถายทอดออกเปนภาพและเสยงซ งสามารถตรวจสอบถงความถกตองของการบนทกได

และใหศาลอทธรณ ศาลฎกาใชการบนทกดงกลาวประกอบการพจารณาคดดวย ทงน ตาม

หลกเกณฑ วธการและเงอนไขทกาหนดในขอบงคบของประธานศาลฎกา

ขอบงคบของประธานศาลฎกาตามวรรคสามและวรรคส เมอไดรบความเหนชอบ

จากทประชมใหญของศาลฎกาและประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

มาตรา ๑๗๒ ทว ภายหลงทศาลไดด าเนนการตามมาตรา ๑๗๒ วรรค ๒ แลว เมอ

ศาลเหนเปนการสมควร เพอใหการดาเนนการพจารณาเปนไปโดยไมชกชา ศาลมอ านาจพจารณา

และสบพยานลบหลงจาเลยไดในกรณด งตอไปน

(๑) ในคดมอ ตราโทษจาคกอยางสงไมเกนสบป จะมโทษปรบดวยหรอไมกตาม

หรอในคดมโทษปรบสถานเดยว เมอจาเลยมทนายและจาเลยไดรบอนญาตจากศาลทจะไมมาฟง

การพจารณาและการสบพยาน

(๒) ในคดทมจาเลยหลายคน ถาศาลพอใจตามคาแถลงของโจทกวา การพจารณา

และการสบพยานตามทโจทกขอใหกระทาไมเกยวแกจาเลยคนใด ศาลจะพจารณาและสบพยานลบ

หลงจาเลยคนน นกได

(๓) ในคดทมจาเลยหลายคน ถาศาลเหนสมควรจะพจารณาและสบพยานจาเลยคน

หนง ๆล บหลงจาเลยคนอนกได

ในคดทศาลพจารณาและสบพยานตาม (๒) หรอ (๓) ล บหลงจ าเลยคนใด ไมวา

กรณจะเปนประการใด หามมใหศาลรบฟงการพจารณา และการสบพยาน ทกระทาล บหลงน นเปน

ผลเสยหายแกจาเลยคนน น

มาตรา ๑๗๒ ตร เว นแตในกรณทจาเลยอางตนเองเปนพยาน ในการสบพยานท

เปนเดกอายไมเกนสบแปดป ใหศาลจดใหพยานอยในสถานททเหมาะสมสาหรบเดก และศาลอาจ

ปฏบตอยางใดอยางหนงดงตอไปน

(๑) ศาลเปนผถามพยานเอง โดยแจงใหพยานน นทราบประเดนและขอเทจจรงซ ง

ตองการสบแลวใหพยานเบกความในขอน น ๆหรอศาลจะถามผานนกจตวทยาหรอนกสงคม

สงเคราะหกได

(๒) ใหคความถาม ถามคาน หรอถามตงผานนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห

ในการเบกความของพยานดงกลาวตามวรรคหนง ใหมการถายทอดภาพและเสยง

ไปยงหองพจารณาดวย และเปนหนาทของศาลทจะตองแจงใหนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห

ทราบ

กอนการสบพยานตามวรรคหนง ถาศาลเหนสมควรหรอถาพยานทเปนเดกอายไม

เกนสบแปดปหรอคความฝายใดฝายหนงรองขอโดยมเหตผลอนสมควรซงเมอพจารณาแลวเหนวา

จะเปนผลรายแกเดกถาไมอนญาตตามทรองขอ ใหศาลจดใหมการถายทอดภาพและเสยงคาใหการ

ของผเสยหายหรอพยานทเปนเดกอายไมเกนสบแปดปทไดบนทกไวในช นสอบสวนตามมาตรา

๑๓๓ ทว หรอช นไตสวนมลฟองตามมาตรา ๑๗๑ วรรคสอง ตอหนาคความและในกรณเชนน ให

ถอสอภาพและเสยงคาใหการของพยานดงกลาวเปนสวนหนงของคาเบกความของพยานน นในช น

พจารณาของศาล โดยใหคความถามพยานเพมเตม ถามคานหรอถามตงพยานได ท งน เทาทจาเปน

และภายในขอบเขตทศาลเหนสมควร

ในกรณทไมไดต วพยานมาเบกความตามวรรคหนงเพราะมเหตจาเปนอยางยงให

ศาลรบฟงสอภาพและเสยงคาใหการของพยานน นในช นสอบสวนตามมาตรา ๑๓๓ ทว หรอช นไต

สวนมลฟองตามมาตรา ๑๗๑ วรรคสอง เสมอนหนงเปนค าเบกความของพยานน นในช นพจารณา

ของศาล และใหศาลรบฟงประกอบพยานอนในการพจารณาพพากษาคดได

มาตรา ๑๗๒ จตวา ใหนาบทบญญตในมาตรา ๑๗๒ ตร มาใชบงคบโดยอนโลม

แกการสบพยานนอกศาลในคดทพยานเปนเดกอายไมเกนสบแปดป

มาตรา ๑๗๓ ในคดทมอ ตราโทษประหารชวต หรอในคดทจาเลยมอายไมเกนสบ

แปดปในวนทถกฟองตอศาล กอนเรมพจารณาใหศาลถามจาเลยวามทนายความหรอไม ถาไมมกให

ศาลต งทนายความให

ในคดทมอตราโทษจ าคก กอนเรมพจารณาใหศาลถามจาเลยวามทนายความ

หรอไม ถาไมมและจาเลยตองการทนายความ กใหศาลต งทนายความให

ใหศาลจายเงนรางวลและคาใชจายแกทนายความทศาลต งตามมาตราน โดย

คานงถงสภาพแหงคดและสภาวะทางเศรษฐกจ ท งน ตามระเบยบทคณะกรรมการบรหารศาล

ยตธรรมกาหนดโดยความเหนชอบจากกระทรวงการคลง

มาตรา ๑๗๓/๑ เพอใหการพจารณาเปนไปดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปน

ธรรมในคดทจ าเลยไมใหการหรอใหการปฏเสธ เมอคความฝายใดฝายหนงรองขอหรอศาล

เหนสมควรศาลอาจกาหนดใหมว นตรวจพยานหลกฐานกอนกาหนดวนนดสบพยานกได โดยแจง

ใหคความทราบลวงหนาไมนอยกวาสบสว น

กอนว นตรวจพยานหลกฐานตามวรรคหนงไมนอยกวาเจดว น ใหคความยนบญช

ระบพยานตอศาลพรอมสาเนาในจานวนทเพยงพอ เพอใหคความฝายอนรบไปจากเจาพนกงานศาล

และถาคความฝายใดมความจานงจะยนบญชระบพยานเพ มเตม ใหยนตอศาลกอนการตรวจ

พยานหล กฐานเสรจส น

การยนบญชระบพยานเพมเตมเมอลวงพนระยะเวลาตามวรรคสองจะกระทาได

ตอเมอ ได รบอนญาตจากศ าล เมอผ รอ งขอ แ ส ดงเหตอนส มควรวาไมสามารถทราบถ ง

พยานหลกฐานน นหรอเปนกรณจาเปนเพอประโยชนแหงความยตธรรม หรอเพอใหโอกาสแก

จาเลยในการตอสคดอยางเตมท

ถาพยานเอกสารหรอพยานว ตถใดอยในความครอบครองของบคคลภายนอก ให

คความทประสงคจะอางองขอใหศาลมคาส งเรยกพยานเอกสารหรอพยานว ตถดงกลาวมาจากผ

ครอบครองโดยยนคาขอตอศาลพรอมกบการยนบญชระบพยาน เพอใหไดพยานเอกสารหรอพยาน

วตถน นมากอนว นตรวจพยานหลกฐานหรอวนทศาลกาหนด

มาตรา ๑๗๓/๒ ในวนตรวจพยานหลกฐาน ใหคความสงพยานเอกสารและพยาน

วตถทย งอยในความครอบครองของตนตอศาลเพอใหคความอกฝายหนงตรวจสอบ เวนแตศาลจะม

ค าส งเปนอ ยางอนอ น เนอ งจากส ภาพและความจาเปนแ หงพยานหลกฐ านน น เอง หรอ

พยานหลกฐานน นเปนบนทกคาใหการของพยาน หล งจากน นใหคความแตละฝายแถลงแนว

ทางการเสนอพยานหลกฐานตอศาล และใหศาลสอบถามคความถงความเกยวของกบประเดนและ

ความจาเปนทตองสบพยานหลกฐานทอางองตลอดจนการยอมรบพยานหลกฐานของอกฝายหนง

เสรจแลวใหศาลกาหนดว นสบพยาน และแจงใหคความทราบลวงหนาไมนอยกวาเจดว น ในกรณท

โจทกไมมาศาลในวนตรวจพยานหลกฐานใหนาบทบญญตมาตรา ๑๖๖ มาใชบงคบโดยอนโลม

ในกรณจาเปนเพอประโยชนแหงความยตธรรม เมอศาลเหนสมควรหรอคความ

ฝายหน งฝายใดรองขอ ศาลจะมคาส งใหสบพยานหลกฐานทเกยวกบประเดนสาค ญในคดไว

ลวงหนากอนถงก าหนดว นนดสบพยานกได

มาตรา ๑๗๔ กอนนาพยานเขาสบ โจทกมอ านาจเปดคดเพอใหศาลทราบคดโจทก

คอแถลงถงล กษณะของฟอง อกท งพยานหลกฐานทจะนาสบเพอพสจนความผดของจาเลยเสรจแลว

ใหโจทกนาพยานเขาสบ

เมอสบพยานโจทกแลว จาเลยมอ านาจเปดคดเพอใหศาลทราบคดจาเลย โดยแถลง

ขอเทจจรงหรอขอกฎหมายซงต งใจอางอง ท งแสดงพยานหลกฐานทจะนาสบ เสรจแลวใหจาเลยนา

พยานเขาสบ

เมอสบพยานจาเลยเสรจแลว โจทกและจาเลยมอานาจแถลงปดคดของตนดวยปาก

หรอหนงสอหรอท งสองอยาง

ในระหวางพจารณา ถาศาลเหนวาไมจาเปนตองสบพยานหรอทาการอะไรอกจะ

ส งงดพยานหรอการน นเสยกได

มาตรา ๑๗๕ เมอโจทกสบพยานเสรจแลว ถาเหนสมควรศาลมอานาจเรยกสานวน

การสอบสวนจากพนกงานอ ยการมาเพอประกอบการวนจฉยได

มาตรา ๑๗๖ ในช นพจารณา ถาจาเลยใหการรบสารภาพตามฟอง ศาลจะพพากษา

โดยไมสบพยานหลกฐานตอไปกได เวนแตคดทมขอหาในความผดซ งจาเลยรบสารภาพน น

กฎหมายกาหนดอตราโทษอยางต าไวใหจ าคกต งแตหาปข นไปหรอโทษสถานทหนกกวาน น ศาล

ตองฟงพยานโจทกจนกวาจะพอใจวาจาเลยไดกระทาผดจรง

ในคดทมจาเลยหลายคน และจาเลยบางคนรบสารภาพ เมอศาลเหนสมควรจะส ง

จาหนายคด สาหรบจาเลยทปฏเสธเพอใหโจทกฟองจาเลยทปฏเสธน น เปนคดใหมภายในเวลาท

ศาลกาหนดกได

มาตรา ๑๗๗ ศาลมอ านาจสงใหพจารณาเปนการลบ เมอเหนสมควรโดยพลการ

หรอโดยคารองขอของคความฝายใด แตตองเพอประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอน

ดของประชาชน หรอเพอปองกนความล บอนเกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถง

ประชาชน

มาตรา ๑๗๘ เมอมการพจารณาเปนการล บ บคคลเหลาน เทาน นมสทธอยในหอง

พจารณาได คอ

(๑) โจทกและทนาย

(๒) จาเลยและทนาย

(๓) ผ ควบคมตวจาเลย

(๔) พยานและผช านาญการพเศษ

(๕) ลาม

(๖) บคคลผมประโยชนเกยวของและไดรบอนญาตจากศาล

(๗) พนกงานศาลและเจาหนาทรกษาความปลอดภยแกศาลแลวแตจะเหนสมควร

มาตรา ๑๗๙ ภายใตบงค บแหงประมวลกฎหมายน หรอกฎหมายอน ศาลจะ

ดาเนนการพจารณาตลอดไปจนเสรจโดยไมเลอนกได

ถาพยานไมมา หรอมเหตอนอนควรตองเลอนการพจารณา กใหศาลเลอนคดไป

ตามทเหนสมควร

มาตรา ๑๘๐ ใหนาบทบญญตเรองรกษาความเรยบรอยในศาลในประมวล

กฎหมายวธพจารณาความแพงมาบงคบแกการพจารณาคดอาญาโดยอนโลม แตหามมใหสงให

จาเลยออกจากหองพจารณา เว นแตจาเลยขดขวางการพจารณา

มาตรา ๑๘๑ ใหนาบทบญญตในมาตรา ๑๓๙ และ ๑๖๖ มาบงคบแกการพจารณา

โดยอนโลม

ล กษณะ ๓

คาพพากษาและคาส ง

มาตรา ๑๘๒ คดทอยในระหวางไตสวนมลฟองหรอพจารณา ถามค ารองระหวาง

พจารณาข นมา ใหศาลสงตามทเหนควร เมอการพจารณาเสรจแลว ใหพพากษาหรอสงตามรปความ

ใหอานคาพพากษาหรอคาส งในศาลโดยเปดเผยในว นเสรจการพจารณา หรอ

ภายในเวลาสามวนนบแตเสรจคด ถามเหตอนสมควร จะเลอนไปอานวนอนกได แตตองจดรายงาน

เหตน นไว

เมอศาลอานใหคความฟงแลว ใหคความลงลายมอชอไว ถาเปนความผดของโจทก

ทไมมา จะอานโดยโจทกไมอยกได ในกรณทจ าเลยไมอย โดยไมมเหตสงสยวาจาเลยหลบหนหรอ

จงใจไมมาฟง กใหศาลรอการอานไว จนกวาจาเลยจะมาศาล แตถ ามเหตสงสยวาจาเลยหลบหนหรอ

จงใจไมมาฟง ใหศาลออกหมายจบจ าเลย เมอไดออกหมายจบแลวไมไดตวจาเลยมาภายในหน ง

เดอน นบแตว นออกหมายจบ กใหศาลอานคาพพากษาหรอคาส งลบหลงจาเลยได และใหถอวา

โจทกหรอจาเลยแลวแตกรณไดฟงคาพพากษาหรอคาส งน นแลว

ในกรณทค าพพากษาหรอคาสงตองเลอนอานไปโดยขาดจาเลยบางคน ถาจาเลยท

อยจะถกปลอย ใหศาลมอ านาจปลอยช วคราวระหวางรออานคาพพากษาหรอคาส งน น

มาตรา ๑๘๓ คาพพากษา หรอคาส งหรอความเหนแย งตองทาเปนหนงสอลงลายมอ

ชอผพพากษาซ งน งพจารณา ผ พพากษาใดทน งพจารณา ถาไมเหนพองดวย มอ านาจทาความเหน

แยง ค าแย งน ใหรวมเขาสานวนไว

มาตรา ๑๘๔ ในการประชมปรกษาเพอมคาพพากษาหรอคาส ง ใหอธบดผ

พพากษาขาหลวงยตธรรม หวหนาผ พพากษาในศาลน นหรอเจาของสานวนเปนประธาน ถามผ

พพากษาทน งพจารณาทละคน ใหออกความเหนทกประเดนทจะวนจฉย ใหประธานออกความเหน

สดทาย การวนจฉยใหถอตามเสยงขางมาก ถาในปญหาใดมความเหนแยงกนเปนสองฝายหรอเกน

กวาสองฝายข นไป จะหาเสยงขางมากมได ใหผ พพากษาซงมความเหนเปนผลรายแกจาเลยมากยอม

เหนดวยผพพากษาซงมความเหนเปนผลรายแกจาเลยนอยกวา

มาตรา ๑๘๕ ถาศาลเหนวาจาเลยมไดกระทาผดกด การกระทาของจาเลยไมเปน

ความผดกด คดขาดอายความแลวกด มเหตตามกฎหมายทจ าเลยไมควรตองรบโทษกด ใหศาลยก

ฟองโจทกปลอยจ าเลยไป แตศาลจะส งขงจาเลยไวหรอปลอยช วคราวระหวางคดย งไมถงทสดกได

เมอศาลเหนวาจาเลยไดกระทาผด และไมมการยกเวนโทษตามกฎหมาย ใหศาล

ลงโทษแกจาเลยตามความผด แตเมอเหนสมควรศาลจะปลอยจ าเลยช วคราวระหวางคดยงไมถง

ทสดกได

มาตรา ๑๘๖ คาพพากษาหรอคาส งตองมขอสาคญเหลาน เปนอยางนอย

(๑) ชอศาลและว นเดอนป

(๒) คดระหวางใครโจทกใครจาเลย

(๓) เรอง

(๔) ขอหาและคาใหการ

(๕) ขอเทจจรงซงพจารณาไดความ

(๖) เหตผลในการตดสนท งในปญหาขอเทจจรงและขอกฎหมาย

(๗) บทมาตราทยกข นปรบ

(๘) คาช ขาดใหยกฟองหรอลงโทษ

(๙) ค าวนจฉยของศาลในเรองของกลางหรอในเรองฟองทางแพง

ค าพพากษาในคดทเกยวกบความผดลหโทษ ไมจาตองมอนมาตรา (๔) (๕) และ

(๖)

มาตรา ๑๘๗ ค าส งระหวางพจารณาอยางนอยตองม

(๑) ว นเดอนป

(๒) เหตผลตามกฎหมายในการส ง

(๓) ค าส ง

มาตรา ๑๘๘ ค าพพากษาหรอคาสงมผลต งแตวนทไดอานในศาลโดยเปดเผยเปน

ตนไป

มาตรา ๑๘๙ เมอจาเลยซ งตองคาพพากษาใหลงโทษเปนคนยากจนขอสาเนาคา

พพากษาซงรบรองวาถกตอง ใหศาลคดสาเนาใหหนงฉบบโดยไมคดคาธรรมเนยม

มาตรา ๑๙๐ หามมใหแกไขคาพพากษาหรอคาส งซงอานแลว นอกจากแกถอยค าท

เขยนหรอพมพผดพลาด

มาตรา ๑๙๑ เมอเกดสงสยในการบงคบตามค าพพากษาหรอคาส ง ถาบคคลใดทม

ประโยชนเกยวของรองตอศาลซงพพากษาหรอสง ใหศาลน นอธบายใหแจมแจง

มาตรา ๑๙๒ หามมใหพพากษา หรอส ง เกนค าขอ หรอทมไดกลาวในฟอง

ถาศาลเหนวาขอเทจจรงตามทปรากฏในการพจารณาแตกตางกบขอเทจจรงด งท

กลาวในฟอง ใหศาลยกฟองคดน น เว นแตขอแตกตางน นมใชในขอสาระสาคญและท งจาเลยมได

หลงตอส ศาลจะลงโทษจาเลยตามขอเทจจรงทไดความน นกได

ในกรณทขอแตกตางน นเปนเพยงรายละเอยด เชน เกยวกบเวลาหรอสถานท

กระทาความผดหรอตางกนระหวางการกระทาผดฐานลกทรพย กรรโชก รดเอาทรพย ฉอโกง โกง

เจาหน ยกยอก รบของโจร และทาใหเสยทรพย หรอตางกนระหวางการกระทาผดโดยเจตนากบ

ประมาท มใหถอวาตางกนในขอสาระสาคญ ท งมใหถอวาขอทพจารณาไดความน นเปนเรองเกนคา

ขอหรอเปนเรองทโจทกไมประสงคใหลงโทษ เวนแตจะปรากฏแกศาลวาการทฟองผดไปเปนเหต

ใหจ าเลยหลงตอส แตท งน ศาลจะลงโทษจาเลยเกนอตราโทษทกฎหมายกาหนดไวสาหรบความผด

ทโจทกฟองไมได

ถาศาลเหนวาขอเทจจรงบางขอด งกลาวในฟอง และตามทปรากฏในทางพจารณา

ไมใชเปนเรองทโจทกประสงคใหลงโทษ หามมใหศาลลงโทษจาเลยในขอเทจจรงน น ๆ

ถาศาลเหนวาขอเทจจรงตามฟองน นโจทกสบสม แตโจทกอางฐานความผดหรอ

บทมาตราผด ศาลมอ านาจลงโทษจาเลยตามฐานความผดทถกตองได

ถาความผดตามทฟองน นรวมการกระทาหลายอยาง แตละอยางอาจเปนความผด

ไดอยในต วเอง ศาลจะลงโทษจาเลยในการกระทาผดอยางหนงอยางใดตามทพจารณาไดความกได

ภาค ๔

อทธรณ และฎกา

ล กษณะ ๑

อทธรณ

หมวด ๑

หลกท วไป

มาตรา ๑๙๓ คดอทธรณคาพพากษาหรอคาสงศาลช นตนในขอเทจจรงและขอ

กฎหมายใหอทธรณไปยงศาลอทธรณ เว นแตจะถกหามอทธรณโดยประมวลกฎหมายน หรอ

กฎหมายอน

อทธรณทกฉบบตองระบขอเทจจรงโดยยอหรอขอกฎหมายทยกข นอางองเปน

ลาดบ

มาตรา ๑๙๓ ทว หามมใหอทธรณคาพพากษาศาลช นตนในปญหาขอเทจจรงใน

คดซ งอ ตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจ าคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกหมน

บาท หรอท งจ าท งปรบ เว นแตกรณตอไปนใหจ าเลยอทธรณในปญหาขอเทจจรงได

(๑) จาเลยตองคาพพากษาใหลงโทษจาคกหรอใหลงโทษกกขงแทนโทษจาคก

(๒) จาเลยตองคาพพากษาใหลงโทษจาคก แตศาลรอการลงโทษไว

(๓) ศาลพพากษาวาจาเลยมความผด แตรอการกาหนดโทษไว หรอ

(๔) จาเลยตองคาพพากษาใหลงโทษปรบเกนหนงพนบาท

มาตรา ๑๙๓ ตร ในคดซงตองหามอทธรณตามมาตรา ๑๙๓ ทว ถาผพพากษาคนใด

ซงพจารณาหรอลงชอในคาพพากษาหรอทาความเหนแยงในศาลช นตนพเคราะหเหนวาขอความท

ตดสนน นเปนปญหาสาคญอนควรสศาลอทธรณและอนญาตใหอทธรณหรออธบดกรมอยการหรอ

พนกงานอยการซงอธบดกรมอ ยการไดมอบหมายลงลายมอชอรบรองในอทธรณวา มเหตอ นควรท

ศาลอทธรณจะไดวนจฉยกใหรบอทธรณน นไวพจารณาตอไป

มาตรา ๑๙๔ ถามอทธรณแตในปญหาขอกฎหมาย ในการวนจฉยปญหาขอ

กฎหมายน น ๆศาลอทธรณจะตองฟงขอเทจจรงตามทศาลช นตนวนจฉยมาแลวจากพยานหลกฐาน

ในสานวน

มาตรา ๑๙๕ ขอกฎหมายท งปวงอนคความอทธรณรองอางองใหแสดงไวโดย

ชดเจนในฟองอทธรณ แตตองเปนขอทไดยกข นมาวาก นมาแลวแตในศาลช นตน

ขอกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอย หรอทเกยวกบการไมปฏบตตาม

บทบญญตแหงประมวลกฎหมายน อนวาดวยอทธรณ เหลาน ผ อทธรณหรอศาลยกขนอางได แมวา

จะไมไดยกข นในศาลช นตนกตาม

มาตรา ๑๙๖ คาส งระหวางพจารณาทไมทาใหคดเสรจสานวน หามมใหอทธรณ

คาส งน นจนกวาจะมคาพพากษาหรอคาส งในประเดนสาคญและมอทธรณคาพพากษาหรอคาส งน น

ดวย

มาตรา ๑๙๗ เหตทมอทธรณคาพพากษาหรอคาส งฉบบหนงแลวหาเปนผลตด

สทธผ อนซงมสทธอทธรณ จะอทธรณดวยไม

มาตรา ๑๙๘ การยนอทธรณ ใหยนตอศาลช นตนในกาหนดหนงเดอนนบแตวน

อาน หรอถอวาไดอานคาพพากษาหรอคาส งใหคความฝายทอทธรณฟง

ใหเปนหนาทศาลช นตนตรวจอทธรณวาควรจะรบสงข นไปย งศาลอทธรณหรอไม

ตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน ถาเหนวาไมควรรบใหจดเหตผลไวในคาส งของศาลน นโดย

ชดเจน

มาตรา ๑๙๘ ทว เมอศาลช นตนปฏเสธไมยอมรบอทธรณ ผอทธรณอาจอทธรณ

เปนคารองอทธรณค าส งของศาลน นตอศาลอทธรณได ค ารองเชนน ใหยนทศาลช นตนภายใน

กาหนดสบหาวนนบแตว นฟงคาส ง แลวใหศาลน นรบสงคารองเชนวาน นไปยงศาลอทธรณพรอม

ดวยอทธรณ และคาพพากษาหรอคาส งของศาลช นตน

เมอศาลอทธรณเหนสมควรตรวจสานวนเพอส งคารองเรองน น กใหสงศาลช นตน

สงมาให

ใหศาลอทธรณพจารณาคารองน นแลวมค าสงยนตามคาปฏเสธของศาลช นตนหรอ

มคาส งใหรบอทธรณ คาส งน ใหเปนทสดแลวสงไปใหศาลช นตนอาน

มาตรา ๑๙๙ ผอทธรณตองขงหรอตองจาคกอยในเรอนจ า อาจยนอทธรณตอพศด

ภายในกาหนดอายอทธรณ เมอไดรบอทธรณน นแลว ใหพศดออกใบรบใหแกผ ยนอทธรณ แลวให

รบสงอทธรณน นไปยงศาลช นตน

อทธรณฉบบใดทยนตอพศดสงไปถงศาลเมอพนกาหนดอายอทธรณแลวถาปรากฏ

วาการสงชกชาน นมใชเปนความผดของผ ยนอทธรณ ใหถอวาเปนอทธรณทไดยนภายในกาหนด

อายอทธรณ

มาตรา ๒๐๐ ใหศาลสงสาเนาอทธรณใหแกอกฝายหนงแกภายในกาหนดสบหาว น

นบแตว นทไดรบสาเนาอทธรณ

มาตรา ๒๐๑ เมอศาลสงสาเนาอทธรณแกอกฝายหน งไมไดเพราะหาตวไมพบ

หรอหลบหน หรอจงใจไมรบสาเนาอทธรณ หรอไดรบแกอทธรณแลว หรอพนกาหนดแกอทธรณ

แลว ใหศาลรบสงสานวนไปยงศาลอทธรณเพอทาการพจารณาพพากษาตอไป

มาตรา ๒๐๒ ผ อทธรณมอานาจยนคารองขอถอนอทธรณตอศาลช นตนกอนสง

สานวนไปศาลอทธรณ ในกรณเชนน ศาลช นตนส งอนญาตได เมอสงสานวนไปแลวใหยนตอศาล

อทธรณหรอตอศาลช นตนเพอสงไปยงศาลอทธรณเพอส ง ท งน ต องกอนอานค าพพากษาศาล

อทธรณ

เมอถอนไปแลว ถาคความอกฝายหนงมไดอทธรณ คาพพากษาหรอค าส งของศาล

ช นตนยอมเดดขาดเฉพาะผ ถอน ถาอกฝายหนงอทธรณ จะเดดขาดตอเมอคดถงทสดโดยไมมการแก

ค าพพากษาหรอค าส งศาลช นตน

หมวด ๒

การพจารณา คาพพากษาและคาส งช นศาลอทธรณ

มาตรา ๒๐๓ ใหศาลอทธรณพจารณาโดยเปดเผยเฉพาะแตในกรณทนดหรอ

อนญาตใหคความมาพรอมกน หรอมการสบพยาน

มาตรา ๒๐๔ เมอจะพจารณาในศาลโดยเปดเผย ใหศาลอทธรณออกหมายนด

กาหนดว นพจารณาไปยงคความใหทราบลวงหนาอยางนอยไมตากวาหาว น

การฟงคาแถลงการณน นหามมใหกาหนดชากวาสบหาว นนบแตว นรบสานวนถาม

เหตพเศษจะชากวาน นกไดแตอยาใหเกนสองเดอน เหตทตองชาใหศาลรายงานไว

มาตรา ๒๐๕ คารองขอแถลงการณดวยปากใหตดมากบฟองอทธรณหรอแก

อทธรณ

คาแถลงการณเปนหนงสอใหยนกอนว นศาลอทธรณพพากษา

คาแถลงการณดวยปากหรอหนงสอกตาม มใหถอวาเปนสวนหนงของอทธรณให

นบวาเปนแตคาอธบายขออทธรณหรอแกอทธรณเทาน น

คาแถลงการณเปนหนงสอจะยนตอศาลช นตนหรอตอศาลอทธรณกได

มาตรา ๒๐๖ ระเบยบแถลงการณดวยปากมด งน

(๑) ถาคความฝายใดขอแถลงการณ ใหฝายน นแถลงกอน แลวใหอกฝายหนงแถลง

แก เสรจแลวฝายแถลงกอนแถลงแกไดอก

(๒) ถาคความท งสองฝายขอแถลงการณ ใหผ อทธรณแถลงกอน แลวใหอกฝาย

หนงแถลงแก เสรจแลวใหผอทธรณแถลงแกไดอก

(๓) ถาคความท งสองฝายขอแถลงการณและเปนผอทธรณท งค ใหโจทกแถลง

กอน แลวใหจ าเลยแถลง เสรจแลวโจทกแถลงแกไดอก

มาตรา ๒๐๗ เมอมอทธรณคาพพากษา ศาลอทธรณมอ านาจสงใหศาลช นตนออก

หมายเรยกหรอจบจาเลย ซงศาลน นปลอยตวไปแลว มาขงหรอปลอยช วคราวระหวางอทธรณกได

หรอถาจาเลยถกข งอยระหวางอทธรณจะส งใหศาลช นตนปลอยจาเลยหรอปลอยช วคราวกได

มาตรา ๒๐๘ ในการพจารณาคดอทธรณตามหมวดน

(๑) ถ าศาลอทธรณเหนวาควรสบพยานเพมเตม ใหมอานาจเรยกพยานมาสบเอง

หรอส งศาลช นตนสบให เมอศาลช นตนสบพยานแลว ใหสงสานวนมายงศาลอทธรณเพอวนจฉย

ตอไป

(๒) ถาศาลอทธรณเหนเปนการจาเปน เนองจากศาลช นตนมไดปฏบตใหถกตอง

ตามกระบวนพจารณา กใหพพากษาส งใหศาลช นตนทาการพจารณาและพพากษาหรอส งใหมตาม

รปคด

มาตรา ๒๐๘ ทว ถาอธบดผ พพากษาศาลอทธรณเหนสมควร จะใหมการวนจฉย

ปญหาใด ในคดเรองใด โดยทประชมใหญกได

ทประชมใหญใหประกอบดวยผ พพากษาทกคนซงอยปฏบตหนาท แตตองไมนอย

กวาก งจานวนผพพากษาแหงศาลน น และใหอธบดผพพากษาศาลอทธรณเปนประธาน

การวนจฉยในทประชมใหญใหถอเสยงขางมาก ถาในปญหาใดมความเหนแยงกน

เปนสองฝาย หรอเกนสองฝายข นไป จะหาเสยงขางมากมได ใหผ พพากษาซ งมความเหนเปนผลราย

แกจ าเลยมากยอมเหนดวยผพพากษาซงมความเหนเปนผลรายแกจ าเลยนอยกวา

ในคดซ งทประชมใหญไดวนจฉยปญหาแลว ค าพพากษาหรอค าส งตองเปนไป

ตามคาวนจฉยของทประชมใหญ และตองระบไว ดวยวาปญหาขอใดไดวนจฉยโดยทประชมใหญ ผ

พพากษาทเข าประชม แมมใชเปนผ น งพจารณา กใหมอ านาจพพากษา ทาคาส ง หรอทาความเหน

แยงในคดน นได

มาตรา ๒๐๙ ใหศาลอทธรณพพากษาโดยมช กชา และจะอานคาพพากษาทศาล

อทธรณ หรอสงไปใหศาลช นตนอานกได

มาตรา ๒๑๐ เมอศาลอทธรณเหนวาฟองอทธรณมไดยนในกาหนด ใหพพากษายก

ฟองอทธรณน นเสย

มาตรา ๒๑๑ เมอมอทธรณคดคานค าพพากษาในประเดนสาคญและคดคานคาส ง

ระหวางพจารณาดวย ศาลอทธรณจะพพากษาโดยคาพพากษาอนเดยวกนกได

มาตรา ๒๑๒ คดทจาเลยอทธรณคาพพากษาทใหลงโทษ หามมใหศาลอทธรณ

พพากษาเพมเตมโทษจาเลย เว นแตโจทกจะไดอทธรณในทานองน น

มาตรา ๒๑๓ ในคดซงจาเลยผหนงอทธรณคดคานคาพพากษา ซงใหลงโทษจาเลย

หลายคนในความผดฐานเดยวกนหรอตอเนองกน ถาศาลอทธรณกลบหรอแกค าพพากษาศาลช นตน

ไมลงโทษหรอลดโทษใหจาเลย แมเปนเหตอยในสวนลกษณะคด ศาลอทธรณมอานาจพพากษา

ตลอดไปถงจาเลยอนทมไดอทธรณ ใหมตองถกรบโทษ หรอไดลดโทษดจจาเลยผ อทธรณ

มาตรา ๒๑๔ นอกจากมขอความซ งตองมในค าพพากษาศาลช นตน ค าพพากษา

ศาลอทธรณตองปรากฏขอความด งตอไปน ดวย

(๑) นามหรอตาแหนงของผอทธรณ

(๒) ขอความวา ยน ยก แกหรอกลบคาพพากษาศาลช นตน

มาตรา ๒๑๕

นอกจากทบญญตมาแลว ใหนาบทบญญตวาดวยการพจารณาและวาดวยคา

พพากษาและค าส งศาลช นตนมาบงค บในช นศาลอทธรณดวยโดยอนโลม

ล กษณะ ๒

ฎกา

หมวด ๑

หลกท วไป

มาตรา ๒๑๖ ภายใตบงค บแหงมาตรา ๒๑๗ ถง ๒๒๑ คความมอ านาจฎกาคดคาน

คาพพากษา หรอคาส งศาลอทธรณภายในหนงเดอน นบแตว นอาน หรอถอวาไดอานคาพพากษา

หรอคาส งน นใหคความฝายทฎกาฟง

ฎกาน น ใหยนตอศาลช นตน และใหนาบทบญญตแหงมาตรา ๒๐๐ และ ๒๐๑ มา

บงค บโดยอนโลม

มาตรา ๒๑๗ ในคดซงมขอจากดวา ใหคความฎกาไดแตเฉพาะปญหาขอกฎหมาย

ขอจ ากดน ใหบงคบแกคความและบรรดาผ ทเกยวของในคดดวย

มาตรา ๒๑๘ ในคดทศาลอทธรณพพากษายนตามศาลลางหรอเพยงแตแกไข

เลกนอย และใหลงโทษจาคกจาเลยไมเกนหาป หรอปรบหรอท งจาท งปรบแตโทษจาคกไมเกนหาป

หามมใหคความฎกาในปญหาขอเทจจรง

ในคดทศาลอทธรณพพากษายนตามศาลลางหรอเพยงแตแกไขเลกนอยและให

ลงโทษจาคกจาเลยเกนหาป ไมวาจะมโทษอยางอนดวยหรอไม หามมใหโจทกฎกาในปญหาขอเทจจรง

มาตรา ๒๑๙ ในคดทศาลช นตนพพากษาใหลงโทษจาคกจาเลยไมเกนสองปหรอ

ปรบไมเกนสหมนบาท หรอท งจาท งปรบ ถ าศาลอทธรณยงคงลงโทษจาเลยไมเกนกาหนดทวามาน

หามมใหคความฎกาในปญหาขอเทจจรง แตขอหามน มใหใชแกจาเลยในกรณทศาลอทธรณ

พพากษาแกไขมากและเพมเตมโทษจาเลย

มาตรา ๒๑๙ ทว หามมใหคความฎกาคดคานคาพพากษาหรอคาส งในขอเทจจรง

ในปญหาเรองวธการเพอความปลอดภยแตอยางเดยว แมคดน นจะไมตองหามฎกากตาม

ในการนบกาหนดโทษจาคกตามความในมาตรา ๒๑๘ และ ๒๑๙ น น หามมให

คานวณกาหนดเวลาทศาลมค าพพากษาหรอคาส งเกยวกบวธการเพอความปลอดภ ยรวมเขาดวย

มาตรา ๒๑๙ ตร ในคดทศาลช นตนลงโทษกกขงแทนโทษจาคก หรอเปลยนโทษ

กกขงเปนโทษจาคก หรอคดทเกยวกบการกกขงแทนคาปรบ หรอกกขงเกยวกบการรบทรพยสน ถ า

ศาลอทธรณมไดพพากษากลบค าพพากษาศาลช นตน หามมใหคความฎกาในปญหาขอเทจจรง

มาตรา ๒๒๐ หามมใหคความฎกาในคดทศาลช นตนและศาลอทธรณพพากษายก

ฟองโจทก

มาตรา ๒๒๑ ในคดซ งหามฎกาไวโดยมาตรา ๒๑๘, ๒๑๙ และ ๒๒๐ แหง

ประมวลกฎหมายน ถาผ พพากษาคนใดซงพจารณา หรอลงชอในคาพพากษาหรอทาความเหนแยง

ในศาลช นตนหรอศาลอทธรณพเคราะหเหนวาขอความทตดสนน นเปนปญหาสาคญอนควรสศาล

สงสดและอนญาตใหฎกา หรออธบดกรมอยการลงลายมอชอรบรองในฎกาวามเหตอ นควรทศาล

สงสดจะไดวนจฉย กใหรบฎกาน นไว พจารณาตอไป

มาตรา ๒๒๒ ถาคดมปญหาแตเฉพาะขอกฎหมาย ในการวนจฉยปญหาขอ

กฎหมายน น ศาลฎกาจะตองฟงขอเทจจรงตามทศาลอทธรณไดวนจฉยมาแลวจากพยานหล กฐานใน

สานวน

มาตรา ๒๒๓ ใหเปนหนาทศาลชนตนตรวจฎกาวาควรจะรบสงข นไปย งศาลฎกา

หรอไมตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน ถาเหนวาไมควรรบ ใหจดเหตผลไวในค าส งของ

ศาลน นโดยชดเจน

มาตรา ๒๒๔ เมอศาลช นตนไมยอมรบฎกา ผ ฎกาอาจฎกาเปนคารองอทธรณค าสง

ของศาลน นตอศาลฎกาได ค ารองเชนนใหยนทศาลช นตนภายในกาหนดสบหาวนนบแตว นฟง

คาส ง แลวใหศาลน นรบสงคารองเชนวาน นไปยงศาลฎกาพรอมดวยฎกาและคาพพากษาหรอคาส ง

ของศาลช นตนและศาลอทธรณ

เมอศาลฎกาเหนสมควรตรวจสานวนเพอส งคารองเรองน น กใหส งศาลช นตนสง

มาให

หมวด ๒

การพจารณา คาพพากษาและคาส งช นฎกา

มาตรา ๒๒๕ ใหนาบทบญญตวาดวยการพจารณา และวาดวยค าพพากษาและ

คาส งช นอทธรณมาบงคบในช นฎกาโดยอนโลม เวนแตหามมใหทาความเหนแยง

ภาค ๕

พยานหล กฐาน

หมวด ๑

หลกท วไป

มาตรา ๒๒๖ พยานว ตถ พยานเอกสาร หรอพยานบคคลซ งนาจะพสจนไดวา

จาเลยมผดหรอบรสทธ ใหอางเปนพยานหลกฐานได แตตองเปนพยานชนดทมไดเกดข นจากการจง

ใจ มคาม นสญญา ขเขญ หลอกลวงหรอโดยมชอบประการอน และใหสบตามบทบญญตแหง

ประมวลกฎหมายน หรอกฎหมายอนอ นวาดวยการสบพยาน

มาตรา ๒๒ ๖/๑ ในกรณ ทความปรากฏแ กศาลวา พยานหลกฐานใดเปน

พยานหล กฐานทเกดข นโดยชอบแตไดมาเนองจากการกระทาโดยมชอบ หรอเปนพยานหล กฐานท

ไดมาโดยอาศ ยขอมลทเกดข นหรอไดมาโดยมชอบ หามมใหศาลรบฟงพยานหล กฐานน น เว นแต

การรบฟงพยานหลกฐานน นจะเปนประโยชนตอการอานวยความยตธรรมมากกวาผลเสยอนเกด

จากผลกระทบตอมาตรฐานของระบบงานยตธรรมทางอาญาหรอสทธเสรภาพพ นฐานของ

ประชาชน

ในการใชดลพนจรบฟงพยานหลกฐานตามวรรคหน ง ใหศาลพจารณาถง

พฤตการณท งปวงแหงคด โดยตองคานงถงปจจ ยตาง ๆด งตอไปน ดวย

(๑) คณคาในเชงพสจน ความสาคญ และความนาเชอถอของพยานหลกฐานน น

(๒) พฤตการณและความรายแรงของความผดในคด

(๓) ล กษณะและความเสยหายทเกดจากการกระทาโดยมชอบ

(๔) ผทกระทาการโดยมชอบอนเปนเหตใหไดพยานหลกฐานมาน นไดรบการ

ลงโทษหรอไมเพยงใด

มาตรา ๒๒๖/๒ หามมใหศาลรบฟงพยานหลกฐานทเกยวกบการกระทาความผด

คร งอน ๆ หรอความประพฤตในทางเสอมเสยของจาเลย เพอพสจนวาจาเลยเปนผกระทาความผด

ในคดทถกฟอง เว นแตพยานหลกฐานอยางหนงอยางใดดงตอไปน

(๑) พยานหล กฐานทเกยวเนองโดยตรงกบองคประกอบความผดของคดทฟอง

(๒) พยานหลกฐานทแสดงถงล กษณะ วธ หรอรปแบบเฉพาะในการกระทา

ความผดของจาเลย

(๓) พยานหลกฐานทหกลางขอกลาวอางของจาเลยถงการกระทา หรอความ

ประพฤตในสวนดของจาเลย

ความในวรรคหนงไมหามการนาสบพยานหล กฐานดงกลาว เพอใหศาลใช

ประกอบดลพนจในการกาหนดโทษหรอเพมโทษ

มาตรา ๒๒๖/๓ ขอความซ งเปนการบอกเลาทพยานบคคลใดนามาเบกความตอ

ศาลหรอทบนทกไวในเอกสารหรอวตถอนใดซ งอางเปนพยานหลกฐานตอศาล หากนาเสนอเพอ

พสจนความจรงแหงขอความน น ใหถอเปนพยานบอกเลา

หามมใหศาลรบฟงพยานบอกเลา เว นแต

(๑) ตามสภาพ ลกษณะ แหลงทมา และขอเทจจรงแวดลอมของพยานบอกเลาน น

นาเชอวาจะพสจนความจรงได หรอ

(๒) มเหตจาเปน เนองจากไมสามารถนาบคคลซงเปนผทไดเหน ไดยน หรอทราบ

ขอความเกยวในเรองทจะใหการเปนพยานน นดวยตนเองโดยตรงมาเปนพยานได และมเหตผล

สมควรเพอประโยชนแหงความยตธรรมทจะรบฟงพยานบอกเลาน น

ในกรณทศาลเหนวาไมควรรบไว ซงพยานบอกเลาใด และคความฝายทเกยวของ

รองคดคานกอนทศาลจะด าเนนคดตอไป ใหศาลจดรายงานระบนาม หรอชนดและล กษณะของ

พยานบอกเลา เหตผลทไมยอมรบ และขอคดคานของคความฝายทเกยวของไว สวนเหตผลทคความ

ฝายค ดคานยกข นอางน น ใหศาลใชดลพนจจดลงไวในรายงานหรอกาหนดใหคความฝายน นยนคา

แถลงตอศาลเพอรวมไวในสานวน

มาตรา ๒ ๒ ๖/๔ ในคดความผด เกยวกบ เพศ หามมใหจา เลยนาส บดวย

พยานหลกฐานหรอถามคานดวยค าถามอนเกยวกบพฤตกรรมทางเพศของผ เสยหายกบบคคลอน

นอกจากจ าเลย เวนแตจะไดรบอนญาตจากศาลตามคาขอ

ศาลจะอนญาตตามคาขอในวรรคหนง เฉพาะในกรณทศาลเหนวาจะกอใหเกด

ความยตธรรมในการพจารณาพพากษาคด

มาตรา ๒๒๖/๕ ในช นพจารณาหากมเหตจ าเปนหรอเหตอ นสมควร ศาลอาจรบ

ฟงบนทกคาเบกความในช นไตสวนมลฟองหรอบนทกคาเบกความของพยานทเบกความไวในคด

อนประกอบพยานหลกฐานอนในคดได

มาตรา ๒๒๗ ใหศาลใชดลพนจวนจฉยช งน าหนกพยานหลกฐานท งปวง อยา

พพากษาลงโทษจนกวาจะแนใจวามการกระทาผดจรงและจาเลยเปนผกระทาความผดน น

เมอมความสงสยตามสมควรวาจาเลยไดกระทาผดหรอไม ใหยกประโยชนแหง

ความสงสยน นใหจาเลย

มาตรา ๒๒๗/๑ ในการวนจฉยช งน าหนกพยานบอกเลา พยานซดทอด พยานท

จาเลยไมมโอกาสถามคาน หรอพยานหลกฐานทมขอบกพรองประการอนอนอาจกระทบถงความ

นาเชอถอของพยานหลกฐานน น ศาลจะตองกระทาดวยความระมดระว ง และไมควรเชอ

พยานหล กฐานน นโดยลาพงเพอลงโทษจาเลย เวนแตจะมเหตผลอนหนกแนน มพฤตการณพเศษ

แหงคด หรอมพยานหลกฐานประกอบอนมาสนบสนน

พยานหลกฐานประกอบตามวรรคหน ง หมายถง พยานหล กฐานอนทรบฟงได

และมแหลงทมาเปนอสระตางหากจากพยานหลกฐานทตองการพยานหลกฐานประกอบน น ทง

จะตองมคณคาเชงพสจนทสามารถสนบสนนใหพยานหลกฐานอนทไปประกอบมความนาเชอถอ

มากข นดวย

มาตรา ๒๒๘ ระหวางพจารณาโดยพลการหรอคความฝายใดรองขอ ศาลมอ านาจ

สบพยานเพมเตม จะสบเองหรอสงประเดนกได

มาตรา ๒๒๙ ศาลเปนผ สบพยาน จะสบในศาลหรอนอกศาลกได แลวแตเหนควร

ตามลกษณะของพยาน

มาตรา ๒๒๙/๑ ภายใตบงคบมาตรา ๑๗๓/๑ ในการไตสวนมลฟองหรอการ

พจารณา โจทกตองยนบญชระบพยานหลกฐาน โดยแสดงถงประเภทและล กษณะของว ตถ สถานท

พอสงเขป หรอเอกสารเทาทจะระบได รวมท งรายชอ ทอยของบคคลหรอผ เชยวชาญ ซ งโจทก

ประสงคจะนาสบ หรอขอใหศาลไปตรวจหรอแตงต งตอศาลไมนอยกวาสบหาวนกอนว นไตสวน

มลฟองหรอวนสบพยาน พรอมท งสาเนาบ ญชระบพยานหลกฐานดงกลาวในจานวนทเพยงพอ

เพอใหจ าเลยรบไป สวนจาเลยใหยนบญชระบพยานหลกฐานพรอมสาเนากอนวนสบพยานจาเลย

ในการไตสวนกรณรองขอคนของกลางทศาลส งรบหรอกรณรองขอใหศาลรบ

ทรพย ใหบคคลทเกยวของยนบญชระบพยานหลกฐานตอศาลไมนอยกวาเจดวนกอนว นไตสวน

พรอมท งสาเนาบญชระบพยานหลกฐานดงกลาวในจานวนทเพยงพอ เพอใหบคคลทเกยวของอน

ถาม รบไป

เมอระยะเวลาทกาหนดใหยนบญชระบพยานหลกฐานตามวรรคหนงหรอวรรค

สอง แลวแตกรณ ไดสนสดลง ถาคความหรอบคคลทเกยวของซงไดยนบญชระบพยานหลกฐานไว

แลวมเหตอ นสมควรแสดงไดวาตนไมสามารถทราบไดวาตองนาพยานหล กฐานบางอยางมาสบ

หรอไมทราบวาพยานหลกฐานบางอยางไดมอย หรอมเหตสมควรอนใด หรอถาคความหรอบคคลท

เกยวของฝายใดซ งมไดยนบญชระบพยานหลกฐานเชนวาน นแสดงใหเปนทพอใจแกศาลไดวา ม

เหตอ นสมควรทไมสามารถยนบญชระบพยานหลกฐานตามกาหนดเวลาดงกลาวได คความหรอ

บคคลเชนวาน น อาจรองขออนญาตอางพยานหลกฐานดงกลาวตอศาล พรอมกบบญชระบ

พยานหล กฐานและสา เนาบญชระบพยานหลกฐานน นไมวาเวลาใด ๆกอนเสรจสนการสบพยาน

ของฝายน นสาหรบกรณทคความหรอบคคลเชนวาน นไดยนบญชระบพยานหลกฐานไวแลว หรอ

กอนเสรจส นการพจารณ าสาหรบกรณทคความหรอ บคคลเชนวาน นไมไดยนบญชระบ

พยานหล กฐานและถาศาลเหนวาจาเปนจะตองสบพยานหลกฐานดงกลาว เพอใหการวนจฉยช ขาด

ขอส าค ญแ หงประเดนเปนไปโดยเทยงธรรม ใหศ าลมอ านาจอ นญาตใหส บแล ะรบฟ ง

พยานหล กฐานเชนวาน นได

หามมใหศาลอนญาตใหสบและรบฟงพยานหลกฐานใดซ งคความหรอบคคลท

เกยวของซ งอางพยานหลกฐานน นมไดแสดงความจานงจะอางองพยานหลกฐานน นตามวรรคหนง

วรรคสอง หรอวรรคสาม หรอตามมาตรา ๑๗๓/๑ วรรคสองหรอวรรคสาม แตถาศาลเหนวาจาเปน

ทจะตองคมครองพยาน หรอจะตองสบพยานหลกฐานดงกลาวเพอใหการวนจฉยช ขาดขอสาคญ

แหงประเดนเปนไปโดยเทยงธรรม หรอเพอใหโอกาสแกจาเลยในการตอสคดอยางเตมท ใหศาลม

อ านาจอนญาตใหสบและรบฟงพยานหล กฐานเชนวาน นได

มาตรา ๒๓๐ เมอคความทเกยวของรองขอหรอเมอศาลเหนเปนการสมควร ศาล

อาจเดนเผชญสบพยานหลกฐาน หรอเมอมเหตจาเปนไมสามารถนาพยานหลกฐานมาสบทศาลน น

และการสบพยานหลกฐานโดยวธอนไมสามารถกระทาได ศาลมอ านาจสงประเดนใหศาลอนสบ

พยานหล กฐานแทน ใหศาลทรบประเดนมอ านาจและหนาทดงศาลเดม รวมท งมอ านาจสงประเดน

ตอไปยงศาลอนได

ภายใตบงคบมาตรา ๑๗๒ และมาตรา ๑๗๒ ทว ใหสงสานวนหรอสาเนาฟอง

สาเนาคาใหการและเอกสารหรอของกลางเทาทจาเปนใหแกศาลทรบประเดนเพอสบพยานหล กฐาน

หากจาเลยตองขงอยในระหวางพจารณาใหผ คมขงสงตวจาเลยไปยงศาลทรบประเดน แตถาจาเลย

ในกรณตามมาตรา ๑๗๒ ทว ไมตดใจไปฟงการพจารณาจะยนคาถามพยานหรอคาแถลงขอให

ตรวจพยานหลกฐานกได ใหศาลสบพยานหล กฐานไปตามน น

เมอสบพยานหลกฐานตามทไดรบมอบหมายเสรจสนแลว ใหสงถอยคาสานวน

พรอมท งเอกสารหรอของกลางคนศาลเดม

มาตรา ๒๓๐/๑ ในกรณทมเหตจาเปนอนไมอาจนาพยานมาเบกความในศาลได

เมอคความรองขอหรอศาลเหนสมควร ศาลอาจอนญาตใหพยานดงกลาวเบกความทศาลอนหรอ

สถานททาการของทางราชการหรอสถานทแหงอนนอกศาลน น โดยจดใหมการถายทอดภาพและ

เสยงในลกษณะการประชมทางจอภาพได ท งน ภายใตการควบคมของศาลทมเขตอานาจเหนอ

ทองทน นตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในขอบงคบของประธานศาลฎกา โดยไดรบความ

เหนชอบจากทประชมใหญของศาลฎกาและประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบได

การเบกความตามวรรคหนงใหถอเสมอนวาพยานเบกความในหองพจารณาของ

ศาล

มาตรา ๒๓๐/๒ ในกรณทไมอาจสบพยานตามมาตรา ๒๓๐/๑ ได เมอคความรอง

ขอหรอศาลเหนสมควร ศาลอาจอนญาตใหเสนอบนทกถอยคายนยนขอเทจจรงหรอความเหนของ

ผ ใหถอยคาซ งมถนทอยในตางประเทศตอศาลแทนการนาพยานบคคลมาเบกความตอหนาศาลได

แตท งน ไมตดสทธผ ใหถอยคาทจะมาศาลเพอใหการเพมเตม บนทกถอยคาตามวรรคหน ง ใหม

รายการด งตอไปน

(๑) ชอศาลและเลขคด

(๒) วน เดอน ป และสถานทททาบนทกถอยคา

(๓) ชอและสกลของคความ

(๔) ชอ สกล อาย ทอย และอาชพของผ ใหถอยค า และความเกยวพนกบคความ

(๕) รายละเอยดแหงขอเทจจรง หรอความเหนของผ ใหถอยคา

(๖) ลายมอชอของผ ใหถ อยคา และคความฝายผเสนอบนทกถอยคา

สาหรบลายมอชอของผ ใหถอยคาใหนามาตรา ๔๗ วรรคสาม แหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความแพง มาใชบงคบโดยอนโลม

หามมใหแกไขเพมเตมบนทกถอยคาทไดยนไวแลวตอศาล เว นแตเปนการแกไข

ขอผดพลาดหรอผดหลงเลกนอย

มาตรา ๒๓๑ เมอคความหรอผ ใดจะตองใหการหรอสงพยานหล กฐานอยางหนง

อยางใดด งตอไปน

(๑) เอกสารหรอขอความทยงเปนความลบในราชการอย

(๒) เอกสารหรอขอความลบ ซงไดมาหรอทราบเนองในอาชพหรอหนาทของเขา

(๓) วธการ แบบแผนหรองานอยางอนซ งกฎหมายค มครองไมยอมใหเปดเผย

คความหรอบคคลน นมอ านาจไมยอมใหการหรอสงพยานหล กฐาน เวนแตไดรบอนญาตจาก

เจาหนาทหรอบคคลทเกยวของกบความล บน น

ถาคความหรอบคคลใดไมยอมใหการ หรอไมสงพยานหลกฐานด งกลาวแลว ศาล

มอานาจหมายเรยกเจาหนาทหรอบคคลผ เกยวของกบความลบน นมาแถลงตอศาล เพอวนจฉยวา

การไมยอมน นมเหตผลค าจนหรอไม ถาเหน วาไรเหตผล ใหศาลบงคบใหๆ การหรอส ง

พยานหล กฐานน น

หมวด ๒

พยานบคคล

มาตรา ๒๓๒ หามมใหโจทกอางจาเลยเปนพยาน

มาตรา ๒๓๓ จาเลยอาจอางตนเองเปนพยานได ในกรณทจาเลยอางตนเองเปน

พยานศาลจะใหเข าสบกอนพยานอนฝายจาเลยกได ถาค าเบกความของจาเลยน นปรกปราหรอ

เสยหายแกจาเลยอน จาเลยอนน นซกคานได

ในกรณทจาเลยเบกความเปนพยาน คาเบกความของจ าเลยยอมใชย นจาเลยน นได

และศาลอาจรบฟงคาเบกความน นประกอบพยานหลกฐานอนของโจทกได

มาตรา ๒๓๔ พยานไมตองตอบคาถามซ งโดยตรงหรอออม อาจจะทาใหเขาถก

ฟองคดอาญา เมอมคาถามเชนน น ใหศาลเตอนพยาน

มาตรา ๒๓๕ ในระหวางพจารณา เมอเหนสมควร ศาลมอ านาจถามโจทกจ าเลย

หรอพยานคนใดได

หามมใหถามจาเลยเพอประโยชนแตเฉพาะจะเพมเตมคดโจทกซงบกพรอง เว นแต

จาเลยจะอางตนเองเปนพยาน

มาตรา ๒๓๖ ในระหวางพจารณาศาลมอานาจส งใหผทจะเปนพยานซ งมใชจาเลย

ออกไปอยนอกหองพจารณาจนกวาจะเขามาเบกความ อน งเมอพยานเบกความแลวจะใหรออยใน

หองพจารณากอนกได

มาตรา ๒๓๗ บนทกคาเบกความพยานช นไตสวนมลฟองหรอพจารณาน น ใหศาล

อานใหพยานฟงตอหนาจาเลย เวนแตในกรณดงบญญตไว ในมาตรา ๑๖๕ วรรคสาม

ในกรณทคความตกลงกน ศาลอาจอนญาตใหถอเอาบนทกคาเบกความพยานใน

ช นไตสวนมลฟองเปนคาเบกความพยานในช นพจารณา โดยพยานไมตองเบกความใหมหรอให

พยานเบกความตอบคาถามคานของจาเลยไปทนทได เวนแตในขอหาความผดทกฎหมายกาหนด

อตราโทษอยางต าจาคกต งแตหาปข นไปหรอโทษสถานทหนกกวาน น

มาตรา ๒๓๗ ทว กอนฟองคดตอศาล เมอมเหตอนควรเชอไดวาพยานบคคลจะ

เดนทางออกไปนอกราชอาณาจกร ไมมทอยเปนหลกแหลง หรอเปนบคคลมถนทอยหางไกลจาก

ศาลทพจารณาคด หรอมเหตอนควรเชอวาจะมการยงเหยงกบพยานน นไมวาโดยทางตรงหรอ

ทางออม หรอมเหตจาเปนอนอนเปนการยากแกการนาพยานน นมาสบในภายหนา พนกงานอยการ

โดยตนเองหรอโดยไดรบค ารองขอจากผ เสยหายหรอจากพนกงานสอบสวน จะยนคารองโดยระบ

การกระทาท งหลายทอางวาผ ตองหาไดกระทาผดตอศาลเพอใหศาลมคาส งใหสบพยานน นไวทนท

กได ถารต วผ กระทาความผด และผ น นถกควบคมอยในอานาจพนกงานสอบสวนหรอพนกงาน

อยการ ใหพนกงานอยการนาตวผ น นมาศาล หากถกควบคมอยในอานาจของศาล ใหศาลเบกตวผ

น นมาพจารณาตอไป

เมอศาลไดรบคารองเชนวาน น ใหศาลสบพยานน นทนท ในการน ผ ตองหาจะซก

คานหรอต งทนายความซกคานพยานน นดวยกได

ในกรณตามวรรคสอง ถาเปนกรณทผ ตองหาน นถกกลาวหาวากระทาความผด

อาญา ซงหากมการฟองคดจะเปนคดซงศาลจะตองต งทนายความให หรอจาเลยมสทธขอใหศาลต ง

ทนายความใหตามมาตรา ๑๗๓ กอนเรมสบพยานดงกลาว ใหศาลถามผตองหาวามทนายความ

หรอไม ในกรณทศาลตองต งทนายความให ถ าศาลเหนวาต งทนายความใหทนกใหต งทนายความ

ใหและดาเนนการสบพยานน นทนท แตถ าศาลเหนวาไมสามารถต งทนายความไดท นหรอผต องหา

ไมอาจต งทนายความไดทน กใหศาลซกถามพยานน นใหแทน

คาเบกความของพยานดงกลาวใหศาลอานใหพยานฟง หากมต วผ ตองหาอยในศาล

ดวยแลว กใหศาลอานคาเบกความดงกลาวตอหนาผ ตองหา

ถาตอมาผตองหาน นถกฟองเปนจาเลยในการกระทาความผดอาญาน น กใหรบฟง

คาพยานดงกลาวในการพจารณาคดน นได

ในกรณทผตองหาเหนวา หากตนถกฟองเปนจาเลยแลว บคคลซ งจาเปนจะตอง

นามาสบเปนพยานของตนจะเดนทางออกไปนอกราชอาณาจกร ไมมทอยเปนหลกแหลง หรอเปน

บคคลมถนทอยหางไกลจากศาลทพจารณาคด หรอมเหตอนควรเชอวาจะมการยงเหยงกบพยานน น

ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม หรอมเหตจาเปนอนอนเปนการยากแกการนาพยานน นมาสบในภาย

หนา ผ ตองหาน นจะยนคารองตอศาลโดยแสดงเหตผลความจาเปน เพอใหศาลมค าส งอนญาตให

สบพยานบคคลน นไวทนทกได

เมอศาลเหนสมควร ใหศาลมคาส งอนญาตใหสบพยานน นและแจงใหพนกงาน

สอบสวนและพนกงานอยการทเกยวของทราบ ในการสบพยานดงกลาว พนกงานอ ยการมสทธทจะ

ซกคานพยานน นได และใหนาความในวรรคสาม วรรคส และวรรคหา มาใชบงคบโดยอนโลม

ใหนาบทบญญตในมาตรา ๑๗๒ ตร มาใชบงคบโดยอนโลมแกการสบพยานทเปน

เดกอายไมเกนสบแปดป

มาตรา ๒๓๗ ตร ใหนาความในมาตรา ๒๓๗ ทว มาใชบงคบโดยอนโลมแกกรณ

การสบพยานผ เชยวชาญ และพยานหลกฐานอน และแกกรณทไดมการฟองคดไวแลวแตมเหต

จาเปนทตองสบพยานหลกฐานไวกอนถงกาหนดเวลาสบพยานตามปกตตามมาตรา ๑๗๓/๒ วรรค

สองดวย

ในกรณทพยานหลกฐานทางวทยาศาสตรจะสามารถพสจนใหเหนถงขอเทจจรง

อ นสาค ญในคดได หรอมเหตอ นควรเชอวา หากมการเน นชากวาจะนาพยานหลกฐานทาง

วทยาศาสตรอ นสาคญมาสบในภายหนาพยานหลกฐานน นจะสญเสยไปหรอเปนการยากแกการ

ตรวจพสจน ผ ตองหาหรอพนกงานอยการโดยตนเองหรอเมอไดรบค ารองจากพนกงานสอบสวน

หรอผ เสยหาย จะยนคารองขอ ใหศาลส งใหทาการตรวจพสจนทางวทยาศาสตรตามความในมาตรา

๒๔๔/๑ ไว กอนฟองกได ท งน ใหนาบทบญญตในมาตรา ๒๓๗ ทว มาใชบงคบโดยอนโลม

หมวด ๓

พยานเอกสาร

มาตรา ๒๓๘ ตนฉบบเอกสารเทาน นทอางเปนพยานได ถาหาตนฉบบไมได

สาเนาทรบรองวาถกตองหรอพยานบคคลทรข อความกอางเปนพยานได

ถาอางหนงสอราชการเปนพยาน แมตนฉบบยงมอยจะสงสาเนาทเจาหนาทรบรอง

วาถกตองกได เว นแตในหมายเรยกจะบงไวเปนอยางอน

มาตรา ๒๓๙ เอกสารใดซงคความอาง แตมไดอยในความยดถอของเขา ถาคความ

น นแจงถงลกษณะและทอยของเอกสารตอศาล ใหศาลหมายเรยกบคคลผ ยดถอนาเอกสารน นมาสง

ศาล

มาตรา ๒๔๐ ในกรณทศาลมไดกาหนดใหมว นตรวจพยานหลกฐานตามมาตรา

๑๗๓/๑ เมอคความประสงคจะอางเอกสารทอยในความครอบครองของตนเปนพยานหล กฐาน ให

ยนพยานเอกสารน นตอศาลกอนว นไตสวนมลฟองหรอว นสบพยานไมนอยกวาสบหาว น เพอให

คความอกฝายหนงมโอกาสตรวจและขอคดสาเนาเอกสารดงกลาวไดกอนทจะนาสบพยานเอกสาร

น น เว นแตเอกสารทคความประสงคจะอางองน นเปนบนทกค าใหการของพยาน หรอเปนเอกสารท

ปรากฏชอหรอทอยของพยาน หรอศาลเหนสมควรส งเปนอยางอนอนเนองจากสภาพและความ

จาเปนแหงเอกสารน น

ในกรณทไมอยในบงคบตองสงเอกสารตามวรรคหน ง เมอมเอกสารใชเปน

พยานหลกฐานในช นศาล ใหอานหรอสงใหคความตรวจด ถาคความฝายใดตองการสาเนา ศาลม

อ านาจส งใหฝายทอ างเอกสารน นสงสาเนาใหอกฝายหนงตามทเหนสมควร

ถาคความฝายใดไมสงเอกสารตามวรรคหน งหรอสาเนาเอกสารตามวรรคสอง

หรอไมสงพยานเอกสารหรอพยานว ตถตามมาตรา ๑๗๓/๒ วรรคหนง ใหศาลมอ านาจไมรบฟง

พยานหล กฐานน น เว นแตศาลเหนวาเปนกรณเพอประโยชนแหงความยตธรรม หรอการไมปฏบต

ด งกลาวมไดเปนไปโดยจงใจและไมเสยโอกาสในการดาเนนคดของคความอกฝายหนง

หมวด ๔

พยานว ตถ

มาตรา ๒๔๑ สงใดใชเปนพยานว ตถต องนามาศาล

ในกรณทนามาไมได ใหศาลไปตรวจจดรายงานยงททพยานวตถน นอยตามเวลา

และวธซงศาลเหนสมควรตามลกษณะแหงพยานว ตถ

มาตรา ๒๔๒ ในระหวางสอบสวน ไตสวนมลฟองหรอพจารณา สงของซ งเปน

พยานว ตถตองใหคความหรอพยานตรวจด

ถามการแกหอหรอทาลายตรา การหอหรอตตราใหมใหทาตอหนาคความหรอ

พยานทเกยวของน น

หมวด ๕

ผ เชยวชาญ

มาตรา ๒๔๓ ผ ใดโดยอาชพหรอมใชกตาม มความเชยวชาญในการใด ๆ เชน

ในทางวทยาศาสตร ศลปะ ฝมอ พาณชยการ การแพทย หรอกฎหมายตางประเทศ และซงความเหน

ของผน นอาจมประโยชนในการวนจฉยคด ในการสอบสวน ไตสวนมลฟองหรอพจารณา อาจเปน

พยานในเรองตาง ๆ เปนตนวา ตรวจรางกายหรอจตของผ เสยหาย ผตองหา หรอจาเลย ตรวจลายมอ

ทาการทดลองหรอกจการอยางอน ๆ

ผ เชยวชาญอาจทาความเหนเปนหนงสอกไดแตตองสงสาเนาหนงสอดงกลาวให

ศาลและคความอกฝายหนงทราบ และตองมาเบกความประกอบหนงสอน น เวนแตมเหตจาเปน

หรอคความไมตดใจซกถามผ เชยวชาญน น ศาลจะใหรบฟงความเหนเปนหนงสอดงกลาวโดย

ผ เชยวชาญไมตองมาเบกความประกอบกได

ในกรณทผ เชยวชาญตองมาเบกความประกอบ ใหสงสาเนาหนงสอดงกลาวตอศาล

ในจานวนทเพยงพอลวงหนาไมนอยกวาเจดว นกอนว นเบกความเพอใหคความอกฝายหนงมารบไป

ในการเบกความประกอบ ผ เชยวชาญจะอานขอความทเขยนมากได

มาตรา ๒๔๔ ถาศาลหรอพนกงานฝายปกครองหรอตารวจช นผ ใหญเหนจาเปน

เนองในการไตสวนมลฟอง พจารณา หรอสอบสวน ทจะตองตรวจศพ แมวาจะไดบรรจหรอฝงแลว

กตาม ใหมอานาจส งใหเอาศพน นใหผเชยวชาญตรวจได แตการกระทาตามคาส งดงกลาวจะตอง

คานงถงหลกทางศาสนาและไมกอใหเกดอนตรายรายแรงอยางอน

มาตรา ๒๔๔/๑ ในกรณความผดอาญาทมอตราโทษจาคก หากมความจ าเปนตอง

ใชพยานหลกฐานทางวทยาศาสตรเพอพสจนขอเทจจรงใดทเปนประเดนสาคญแหงคด ใหศาลม

อ านาจส งใหทาการตรวจพสจนบคคล ว ตถ หรอเอกสารใด โดยวธการทางวทยาศาสตรได

ในกรณทการตรวจพสจนตามวรรคหน ง จาเปนตองตรวจเกบตวอยางเลอด

เน อเยอ ผวหนง เสนผมหรอขน น าลาย ปสสาวะ อจจาระ สารคดหล ง สารพนธกรรมหรอ

สวนประกอบของรางกายจากคความหรอบคคลใด ใหศาลมอ านาจส งใหแพทยหรอผเชยวชาญ

ดาเนนการตรวจดงกลาวได แตตองกระทาเพยงเทาทจาเปนและสมควรโดยใชวธการทกอใหเกด

ความเจบปวดนอยทสดเทาทจะกระทาไดท งจะตองไมเปนอนตรายตอรางกายหรออนามยของ

บคคลน น และคความหรอบคคลทเกยวของตองใหความยนยอม หากคความฝายใดไมยนยอมหรอ

กระทาการปองปดขดขวางมใหบคคลทเกยวของใหความยนยอมโดยไมมเหตอ นสมควร ให

สนนษฐานไว เบองตนวาขอเทจจรงเปนไปตามทคความฝายตรงขามกลาวอาง

ในกรณทพยานหลกฐานทางวทยาศาสตรสามารถพสจนใหเหนถงขอเทจจรงท

อาจทาใหศาลวนจฉยช ขาดคดไดโดยไมตองสบพยานหลกฐานอนอก หรอมเหตอนควรเชอวาหากม

การเนนชากวาจะนาพยานหลกฐานทางวทยาศาสตรอ นสาคญมาสบในภายหนาพยานหลกฐานน น

จะสญเสยไปหรอยากแกการตรวจพสจน เมอคความฝายใดฝายหนงรองขอหรอเมอศาลเหนสมควร

ศาลอาจส งใหทาการตรวจพสจนทางวทยาศาสตรตามความในวรรคหนงและวรรคสองไดทนทโดย

ไมจาตองรอใหถงกาหนดว นสบพยานตามปกต ท งน ใหนาบทบญญตในมาตรา ๒๓๗ ทว มาใช

บงค บโดยอนโลม

คาใชจายในการตรวจพสจนตามมาตราน ใหสงจายจากงบประมาณตามระเบยบท

คณะกรรมการบรหารศาลยตธรรมกาหนดโดยความเหนชอบจากกระทรวงการคลง

ภาค ๖

การบงค บตามคาพพากษาและคาธรรมเนยม

หมวด ๑

การบงคบตามคาพพากษา

มาตรา ๒๔๕ ภายใตบงคบแหงมาตรา ๒๔๖, ๒๔๗ และ ๒๔๘ เมอคดถงทสด

แลว ใหบงคบคดโดยไมชกชา

ศาลช นตนมหนาทตองสงสานวนคดทพพากษาใหลงโทษประหารชวต หรอจาคก

ตลอดชวต ไปยงศาลอทธรณในเมอไมมการอทธรณคาพพากษาน น และคาพพากษาเชนวาน จะย ง

ไมถงทสด เวนแตศาลอทธรณจะไดพพากษายน

มาตรา ๒๔๖ เมอจาเลย สาม ภรยา ญาตของจาเลย พนกงานอยการ ผ บญชาการ

เรอนจา หรอเจาพนกงานผมหนาทจดการตามหมายจาคกรองขอ หรอเมอศาลเหนสมควร ศาลม

อ านาจส งใหทเลาการบงคบใหจ าคกไว กอนจนกวาเหตอ นควรทเลาจะหมดไป ในกรณตอไปน

(๑) เมอจาเลยวกลจรต

(๒) เมอเกรงวาจ าเลยจะถงอ นตรายแกชวตถาตองจาคก

(๓) ถาจาเลยมครรภ

(๔) ถาจาเลยคลอดบตรแลวย งไมถงสามป และจาเลยตองเล ยงดบตรน น

ในระหวางทเลาการบงค บอยน นศาลจะมคาส งใหบคคลดงกลาวอยในความ

ควบคมในสถานทอนควรนอกจากเรอนจาหรอสถานททกาหนดไวในหมายจ าคกกได และใหศาล

กาหนดใหเจาพนกงานผ มหนาทจดการตามหมายน นเปนผมหนาทและรบผดชอบในการดาเนนการ

ตามคาส ง

ล กษณะของสถานทอนควรตามวรรคสองใหเปนไปตามทกาหนดในกฎกระทรวง

ซ งตองกาหนดวธการควบคมและบาบดรกษาทเหมาะสมกบสภาพของจ าเลย และมาตรการเพอ

ปองกนการหลบหนหรอความเสยหายทอาจเกดข นดวย

เมอศาลมคาส งตามวรรคหน งแลว หากภายหลงจาเลยไมปฏบตตามวธการหรอ

มาตรการตามวรรคสามหรอพฤตการณไดเปลยนแปลงไป ใหศาลมอ านาจเปลยนแปลงคาส งหรอ

ใหด าเนนการตามหมายจาคกได

ใหหกจานวนว นทจาเลยอยในความควบคมตามมาตราน ออกจากระยะเวลาจาคก

ตามคาพพากษา

มาตรา ๒๔๗ คดทจาเลยตองประหารชวต หามมใหบงคบตามคาพพากษา จนกวา

จะไดปฏบตตามบทบญญตในประมวลกฎหมายน วาดวยอภยโทษแลว

หญงใดจะตองประหารชวต ถามครรภอย ใหรอไว จนพนกาหนดสามปนบแต

คลอดบตรแลว ใหลดโทษประหารชวตลงเหลอจาคกตลอดชวต เวนแตเมอบตรถงแกความตายกอน

พนกาหนดเวลาดงกลาว ในระหวางสามปนบแตคลอดบตร ใหหญงน นเล ยงดบตรตามความ

เหมาะสมในสถานททสมควรแกการเล ยงดบตรภายในเรอนจา

การประหารชวตใหประหาร ณ ตาบลและเวลาท เจาหน าทในการน นจะ

เหนสมควร

มาตรา ๒๔๘ ถาบคคลซ งตองค าพพากษาใหประหารชวตเกดวกลจรตกอนถก

ประหารชวต ใหรอการประหารชวตไว กอนจนกวาผ น นจะหาย ขณะทเลาการประหารชวตอยน น

ศาลมอ านาจยกมาตรา ๔๖ วรรค (๒) แหงกฎหมายลกษณะอาญามาบงคบ

ถาผวกลจรตน นหายภายหลงปหน งนบแตว นคาพพากษาถงทสดใหลดโทษ

ประหารชวตลงเหลอจ าคกตลอดชวต

มาตรา ๒๔๙ คาพพากษาหรอคาส งใหคนหรอใชราคาทรพยสน คาสนไหม

ทดแทนหรอคาธรรมเนยมน น ใหบงคบตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

มาตรา ๒๕๐ ถาคาพพากษามไดระบไวเปนอยางอน บคคลท งปวงซ งตองคา

พพากษาใหลงโทษโดยไดกระทาความผดฐานเดยวกน ตองรบผดแทนกนและตางกนในการคน

หรอใชราคาทรพยสนหรอใชคาสนไหมทดแทน

มาตรา ๒๕๑ ถ าตองยดทรพยสนคราวเดยวกนสาหรบใชคาธรรมเนยมศาล

คาปรบราคาทรพยสน หรอคาสนไหมทดแทน แตทรพยสนของจาเลยไมพอใชครบทกอยางใหนา

จานวนเงนสทธของทรพยสนน นใชตามล าดบดงตอไปน

(๑) คาธรรมเนยม

(๒) ราคาทรพยสนหรอคาสนไหมทดแทน

(๓) คาปรบ

หมวด ๒

คาธรรมเนยม

มาตรา ๒๕๒ ในคดอาญาท งหลายหามมใหศาลยตธรรมเรยกคาธรรมเนยม

นอกจากทบ ญญตไวในหมวดน

มาตรา ๒๕๓ ในคดพนกงานอยการเปนโจทกซ งมคารองใหคนหรอใชราคา

ทรพยสนตดมากบฟองอาญาตามมาตรา ๔๓ หรอมคาขอของผ เสยหายขอใหบงคบจาเลยชดใชคา

สนไหมทดแทนมใหเรยกคาธรรมเนยม เว นแตในกรณทศาลเหนวาผ เสยหายเรยกเอาคาสนไหม

ทดแทนสงเกนสมควร หรอด าเนนคดโดยไมสจรต ใหศาลมอ านาจส งใหผเ สยหายชาระ

คาธรรมเนยมท งหมดหรอแตเฉพาะบางสวนภายในระยะเวลาทศาลกาหนดกได และถาผ เสยหาย

เพกเฉยไมปฏบตตามคาส งศาล ใหถอวาเปนการท งฟองในคดสวนแพงน น

ในกรณทมคาพพากษาหรอคาส งใหคนหรอใชราคาทรพยสน หรอคาสนไหม

ทดแทนตามวรรคหนง ถาศาลย งตองจดการอะไรอกเพอการบงคบ ผ ทจะไดรบคนทรพยสนหรอ

ราคาหรอคาสนไหมทดแทน จกตองเสยคาธรรมเนยมดงคดแพงสาหรบการตอไปน น

มาตรา ๒๕๔ ภายใตบงค บแหงมาตรา ๒๕๓ วรรคหน ง ในคดทผ เสยหาย

เรยกรองใหคนหรอใชราคาทรพยสน หรอใชคาสนไหมทดแทนซงตดมากบฟองคดอาญา หรอท

ฟองเปนคดแพงโดยลาพง ใหเรยกคาธรรมเนยมดงคดแพง

คดในสวนแพงตามวรรคหน ง ถาผเสยหายซงเปนโจทกประสงคจะขอยกเวน

คาธรรมเนยมศาลในศาลช นตน ช นอทธรณ หรอช นฎกา ใหยนค าขอตอศาลช นตนทไดยนฟองไว

พรอมกบคาฟองคาฟองอทธรณหรอค าฟองฎกา แลวแตกรณ หากศาลช นตนเหนวาคดอาญาทฟองม

มลและการเรยกเอาคาสนไหมทดแทนน น ไมเกนสมควรและเปนไปดวยความสจรต ใหศาลมค าส ง

อนญาตตามคาขอแตถาศาลมคาส งยกเวนคาธรรมเนยมศาลใหแกโจทกแตเฉพาะบางสวนหรอม

ค าส งยกคาขอ กใหศาลกาหนดเวลาใหโจทกชาระคาธรรมเนยมดงกลาว คาส งของศาลช นตนทให

ยกเวนคาธรรมเนยมศาลหรอยกคาขอใหมผลสาหรบการดาเนนคดต งแตช นศาลซ งคดน นอยใน

ระหวางพจารณาไปจนกวาคดจะถงทสด เวนแตในกรณทพฤตการณแหงคดเปลยนแปลงไป ศาลท

พจารณาคดจะแกไขเปลยนแปลงคาส งน นไดตามทเหนสมควร

หามมใหอทธรณหรอฎกาคาส งของศาลตามวรรคสอง

มาตรา ๒๕๕ ในคดด งบญญตในมาตรา ๒๕๓ วรรค ๒ และมาตรา ๒๕๔ ถามค า

ขอ ศาลมอ านาจส งใหฝายทแพคดใชคาธรรมเนยมแทนอกฝายหนงได

มาตรา ๒๕๖ ใหศาลจายคาพาหนะ คาปวยการ และคาเชาทพกทจาเปนและ

สมควรแกพยานซงมาศาลตามหมายเรยก ตามระเบยบทคณะกรรมการบรหารศาลยตธรรมกาหนด

โดยความเหนชอบจากกระทรวงการคลง

พยานทไดรบคาพาหนะ คาปวยการ หรอคาเชาทพกในลกษณะเดยวกนตาม

กฎหมายอนแลวไมมสทธไดรบตามมาตราน อก

มาตรา ๒๕๗ (ยกเลก)

มาตรา ๒๕๘ ใหนาบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงวาดวย

คาฤชาธรรมเนยมมาใชบงคบโดยอนโลม

ภาค ๗

อภยโทษ เปลยนโทษหนกเปนโทษเบา และลดโทษ

มาตรา ๒๕๙ ผตองคาพพากษาใหรบโทษอยางใด ๆหรอผ ทมประโยชนเกยวของ

เมอคดถงทสดแลว ถาจะทลเกลา ฯ ถวายเรองราวตอพระมหากษตรยขอรบพระราชทานอภยโทษ

จะยนตอรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมกได

มาตรา ๒๖๐ ผ ถวายเรองราวซงตองจาคกอยในเรอนจา จะยนเรองราวตอพศดหรอ

ผ บญชาการเรอนจากได เมอไดรบเรองราวน นแลว ใหพศดหรอผ บญชาการเรอนจาออกใบรบใหแก

ผ ยนเรองราว แลวใหรบสงเรองราวน นไปยงรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม

มาตรา ๒ ๖๑ รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมมหนาทถวายเรองราวตอ

พระมหากษตรยพรอมท งถวายความเหนวาควรพระราชทานอภยโทษหรอไม

ในกรณทไมมผใดถวายเรองราว ถารฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมเหนเปนการ

สมควร จะถวายคาแนะนาตอพระมหากษตรยขอใหพระราชทานอภ ยโทษแกผ ตองคาพพากษาน นก

ได

มาตรา ๒๖๑ ทว ในกรณทคณะรฐมนตรเหนเปนการสมควรจะถวายคาแนะนาตอ

พระมหากษตรยขอใหพระราชทานอภยโทษแกผ ตองโทษกได

การพระราชทานอภยโทษตามวรรคหนง ใหตราเปนพระราชกฤษฎกา

มาตรา ๒๖๒ ภายใตบงคบแหงมาตรา ๒๔๗ และ ๒๔๘ เมอคดถงทสด ผ ใดตอง

คาพพากษาใหประหารชวต ใหเจาหนาทนาตวผ น นไปประหารชวตเมอพนกาหนดหกสบวนนบแต

วนฟงคาพพากษา เว นแตในกรณทมการถวายเรองราวหรอคาแนะนาขอใหพระราชทานอภยโทษ

ตามมาตรา ๒๖๑ กใหท เลาการประหารชวตไวจนกวาจะพนกาหนดหกสบว นนบแตวนท

รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมถวายเรองราวหรอคาแนะนาข นไปน น แตถาทรงยกเรองราวน น

เสย กใหจ ดการประหารชวตกอนกาหนดนได

เรองราวหรอคาแนะนาขอพระราชทานอภยโทษแกผ ตองค าพพากษาใหประหาร

ชวต ใหถวายไดแตคร งเดยวเทาน น

มาตรา ๒๖๓ เหตทมเรองราวขอพระราชทานอภยโทษในโทษอยางอนนอกจาก

โทษประหารชวต ไมเปนผลใหทเลาการลงโทษน น

มาตรา ๒๖๔ เรองราวขอพระราชทานอภ ยโทษอยางอนซ งมใชโทษประหารชวต

ถาถกยกหนหนงแลว จะยนใหมอกไมไดจนกวาจะพนสองปนบแตว นถกยกคร งกอน

มาตรา ๒๖๕ ในกรณทมการอภยโทษเดดขาดโดยไมมเงอนไข หามมใหบงคบ

โทษน น ถาบงคบโทษไปบางแลวใหหยดทนท ถาเปนโทษปรบทชาระแลว ใหคนคาปรบใหไป

ท งหมด

ถาการอภยโทษเปนแตเพยงเปลยนโทษหนกเปนเบาหรอลดโทษ โทษทเหลออยก

ใหบงค บไปได

แตการไดรบพระราชทานอภ ยโทษ ไมเปนเหตใหผรบพนความรบผดในการตอง

คนหรอใชราคาทรพยสนหรอคาทดแทนตามคาพพากษา

มาตรา ๒๖๖ เมอผ ไดรบพระราชทานอภยโทษเนองจากการกระทาความผดอยาง

หนงถกฟองวากระทาความผดอกอยางหนง อภยโทษน นยอมไมตดอ านาจศาลทจะเพมโทษหรอไม

รอการลงอาญาตามกฎหมายลกษณะอาญาวาดวยกระทาผดหลายคร งไมเขดหลาบ หรอวาดวยรอ

การลงอาญา

มาตรา ๒๖๗

บทบญญตในหมวดน ใหนามาบงค บโดยอนโลมแกเรองราวขอพระราชทาน

เปลยนโทษหนกเปนเบาหรอลดโทษ

บญชแนบทายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ความผดในกฎหมายลกษณะอาญา ทมาตรา ๗๙ อางถง

ซงราษฎรมอานาจจบไดโดยไมตองมหมาย

ประทษรายตอพระบรมราชตระกล มาตรา ๙๗ และ ๙๙

ขบถภายในพระราชอาณาจ กร มาตรา ๑๐๑ ถง ๑๐๔

ขบถภายนอกพระราชอาณาจ กร มาตรา ๑๐๕ ถง ๑๑๑

ความผดตอทางพระราชไมตรกบตางประเทศ มาตรา ๑๑๒

ทาอ นตรายแกธง หรอเครองหมายของตางประเทศ มาตรา ๑๑๕

ความผดตอเจาพนกงาน มาตรา ๑๑๙ ถง ๑๒๒

และ ๑๒๗

หลบหนจากทคมขง มาตรา ๑๖๓ ถง ๑๖๖

ความผดตอศาสนา มาตรา ๑๗๒ และ ๑๗๓

กอการจลาจล มาตรา ๑๘๓ และ ๑๘๔

กระทาใหเกดภย นตรายแกสาธารณชน

กระทาใหสาธารณชนปราศจากความสะดวก

ในการไปมาและการสงขาวและของถงก น

และกระทาใหส าธารณ ช นปราศ จากค วามส ขส บาย มาตรา ๑๘ ๕ ถ ง ๑๙ ๔,

๑๙๖, ๑๙๗ และ ๑๙๙

มาตรา ๒๐๒ ถง ๒๐๕ และ ๒๑๐

ขมขนกระทาช าเรา มาตรา ๒๔๓ ถง ๒๔๖

ประทษรายแกชวต มาตรา ๒๔๙ ถง ๒๕๑

ประทษรายแกรางกาย มาตรา ๒๕๔ ถง ๒๕๗

มาตรา ๒๖๘, ๒๗๐ และ ๒๗๖

ลกทรพย มาตรา ๒๘๘ ถง ๒๙๖

วงราว ชงทรพย ปลนทรพย และโจรสล ด มาตรา ๒๙๗ ถง ๓๐๒

กรรโชก มาตรา ๓๐๓

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พทธศกราช ๒๔๘๓

พระราช บญ ญตแกไขเพ มเตมประมวลก ฎหมายวธ พ จารณ าความอาญ า

พทธศกราช ๒๔๘๓ น มหลกการ

๑. แกไขเพมเตมตาแหนงเจาพนกงานทเปนพนกงานฝายปกครองหรอตารวจช น

ผ ใหญบางตาแหนง และเทยบยศต ารวจบางอยางเพอใหตรงกบตาแหนงราชการของตารวจทเปนอย

และเพอใหเปนการเหมาะสมยงข น

๒. ใหอธบดกรมตารวจประกาศแตงต งขาราชการตารวจทมยศไมต ากวาช นนาย

สบตารวจในราชกจจานเบกษา เปนพนกงานสอบสวนไดด วย ท งน เพอใหการสอบสวนไดดาเนน

ไปดวยดและรวดเรว

พระราชกาหนดแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พทธศกราช ๒๔๘๗

พระราชบญญตไมอนมตพระราชกาหนดแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

พทธศกราช ๒๔๘๗ พทธศกราช ๒๔๘๗

มาตรา ๓ ไมอนมตพระราชกาหนดแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา พทธศกราช ๒๔๘๗

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๔๘๗

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๔๙๐

มาตรา ๒ พระราชบญญตน ใหใชบงคบเมอพนกาหนดสามสบวน นบแตวน

ประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๔) พ.ศ. ๒๔๙๓

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๕) พ.ศ. ๒๔๙๖

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๖) พ.ศ. ๒๔๙๙

มาตรา ๒ พระราชบญญตน ใหใชบงคบเมอพนกาหนดหกสบวน นบแตว น

ประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เพอใหคดลลวงไปโดยเหมาะสม

และรวดเรวยงข น กบเพอแกข อขดของของศาล เจาพนกงาน และคความในการดาเนนกระบวน

พจารณาทสาคญบางประการ และแกบญชแนบทายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาให

เหมาะสมยงข น

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๐๑

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองจากพระราชบญญตระเบยบ

บรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๔) พ.ศ. ๒๔๙๙ ไดแกไขเปลยนแปลงการจดระเบยบบรหาร

ราชการสวนภมภาคใหม โดยใหมแตจ งหวดและอาเภอ สวนภาคยบเลกไป ตาแหนงผวาราชการ

ภาค รองผ วาราชการภาค ผชวยผวาราชการภาค และมหาดไทยภาค ซ งเปนตาแหนงประจ าภาคจง

ยบเลกตามไปดวย ประกอบกบสมควรจะใหเจาพนกงานฝายปกครองบางตาแหนงซงมหนาท

เกยวของกบการสอบสวนคดอาญาในสวนภมภาค เปนพนกงานฝายปกครองหรอตารวจช น

ผ ใหญ จงจาเปนตองแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเฉพาะทเกยวกบคาวา

“พนกงานฝายปกครองหรอตารวจช นผ ใหญ” เสยใหม

ประกาศของคณะปฏว ต ฉบบท ๓๓๓ ลงว นท ๑๓ ธนวาคม พทธศกราช ๒๕๑๕

โดยทคณะปฏวตพจารณาเหนวา ในปจจบนน ภาระของอธบดกรมตารวจ รอง

อธบดกรมตารวจ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามปรมาณเพมข นเปนอนมาก ตลอด

ท งวธการช นสตรพลกศพกไมสะดวกและเหมาะสม สมควรแกไขกรณดงกลาว หวหนาคณะปฏวต

จงมค าส งด งตอไปน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๘) พ.ศ. ๒๕๑๗

มาตรา ๒ พระราชบญญตน ใหใชบงคบเ มอพนกาหนดสามสบว นนบแตว น

ประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เพอใหประชาชนในเขตอานาจศาล

แขวงและศาลจงหว ดมสทธในการอทธรณโดยเทาเทยมกน และเพอใหการพจารณาพพากษาคดใน

ศาลอทธรณและศาลฎกาลลวงไปโดยเหมาะสมและรวดเรวยงข น จงจาเปนตองตราพระราชบญญต

น ข น

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๙) พ.ศ. ๒๕๑๗

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองดวยการพระราชทานอภย

โทษซ งบญญตไวในภาค ๗ วาดวยอภยโทษเปลยนโทษหนกเปนเบา และลดโทษ แหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ย งมไดกาหนดวธการขอพระราชทานอภยโทษใหแกผต องโทษ

ท วไป สมควรกาหนดใหคณะรฐมนตรถวายคาแนะนาตอองคพระบาทสมเดจพระเจาอยหวขอ

พระราชทานอภยโทษแกผ ตองโทษท วไปดงกลาวได และโดยทการพระราชทานอภยโทษแกผ

ตองโทษทวไปไดเคยกระทาในรปพระราชกฤษฎกาเสมอมา แตเนองจากรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจ กรไทย พทธศกราช ๒๕๑๗ มาตรา ๑๙๒ ไดบญญตวา “พระมหากษตรยทรงไวซงพระ

ราชอานาจในการตราพระราชกฤษฎกาตามทกาหนดไวในรฐธรรมนญหรอกฎหมายอน” สมควร

กาหนดใหการพระราชทานอภยโทษไดกระทาในรปพระราชกฤษฎกาดงทไดเคยปฏบตมา จง

จาเปนตองแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๑๐) พ.ศ. ๒๕๒๒

มาตรา ๒ พระราชบญญต น ใหใชบงคบเมอพนกาหนดหกสบว นนบแตว น

ประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทบทบญญตแหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาทใชบงค บอยในปจจบนมไดใหอ านาจศาลช นตนอยางชดแจงใน

การทจะส งคารองขอใหปลอยผ ตองหาหรอจาเลยช วคราว ในกรณทศาลช นตนไดอานคาพพากษา

แลว ท งในการทศาลจะส งค ารองขอใหปลอยช วคราวในกรณความผดทมอ ตราโทษจาคกอยางสง

เกนสบป ศาลจะตองถามพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอโจทกวาจะคดคานประการใด

หรอไมทกกรณไป ทาใหศาลไมสามารถมคาส งไดโดยรวดเรว สมควรใหอ านาจศาลช นตนส งคา

รองขอใหปลอยผ ตองหาหรอจาเลยชวคราวในกรณทศาลช นตนไดอานคาพพากษาแลว และให

อ านาจศาลทจะงดการถามพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอโจทกในกรณทไมอาจถามได

โดยมเหตอ นควร เพอใหศาลสามารถมคาส งคารองขอใหปลอยช วคราวไดโดยรวดเรวและเพอให

ผ ตองหาหรอจาเลยทถกข งไดรบการค มครองสทธและเสรภาพมากยงข น สวนการทศาลจะมค า

พพากษาน น สมควรกาหนดไววาถาข อเทจจรงตามทปรากฏในทางพจารณาแตกตางกบขอเทจจรง

ดงทกลาวในฟองเพยงรายละเอยดทเกยวกบเวลา หรอสถานทกระทาความผดหรอตางกนระหวาง

การกระทาความผดฐานลกทรพย กรรโชก ฉอโกง ย กยอก รบของโจร หรอตางกนระหวางการ

กระทาผดฐานโดยเจตนาและประมาทมใหถอวาตางกนในขอสาระสาคญอ นจะเปนเหตใหศาลยก

ฟองคดน น ท งน เพอใหเกดความเปนธรรมแกผทเกยวของ จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน ข น

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๑๑) พ.ศ. ๒๕๒๓

มาตรา ๒ พระราชบญญตน ใหใชบงคบเ มอพนกาหนดสามสบว นนบแตว น

ประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทพระธรรมนญศาลยตธรรม

ซ งแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตแกไขเพมเตมพระธรรมนญศาลยตธรรม (ฉบบท ๗) พ.ศ.

๒๕๒๒ไดแกไขเพมเตมอานาจในการพจารณาพพากษาคดอาญาของศาลแขวงโดยเพมจานวน

คาปรบใหสงข นจากหกพนบาทเปนหกหมนบาท เหนสมควรแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญา ใหสอดคลองกบพระราชบญญตแกไขเพมเตมพระธรรมนญศาลยตธรรม

(ฉบบท ๗)พ.ศ. ๒๕๒๒ เพอใหคดอาญาของศาลจ งหวดและศาลแขวงทหามอทธรณคาพพากษา

ในปญหาขอเทจจรงมอตราโทษเทาเทยมกนอนจะเปนผลทาใหประชาชนทอยในเขตอานาจศาล

แขวงและในเขตอานาจศาลจงหว ดมสทธในการอทธรณโดยเทาเทยมกน และไดรบผลปฏบตทาง

คดเชนเดยวกน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน ข น

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๑๒) พ.ศ. ๒๕๒๓

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองจากประกาศของคณะปฏวต

ฉบบท ๓๓๓ ขอ ๒ ไดยกเลกความในมาตรา ๑๕๐ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท

๖) พ.ศ. ๒๔๙๙ โดยใหเหตผลวาวธการชนสตรพลกศพไมสะดวกและเหมาะสม แตเมอประกาศ

ของคณะปฏว ตฉบบน ประกาศใชแลว ปรากฏวาเจาพนกงานทมอ านาจตามกฎหมายบางแหงไดใช

ต าแหนงหนาทในทางมชอบ เชน เมอยงราษฎรตายหรอทารายราษฎรถงแกความตายแลวมกจะทา

เปนวสามญฆาตกรรม และสรปสานวนสงใหอธบดกรมอ ยการวนจฉยโดยไมตองใหศาลทาการไต

สวนกอน กอใหเกดความไมเปนธรรมข นแกผ ตาย ซงญาตผตายไมสามารถนาพยานเขาสบเปนการ

ใหอ านาจพนกงานสอบสวนมากเกนไป จงสมควรยกเลกประกาศของคณะปฏว ต ฉบบท ๓๓๓ ขอ

๒ และใหบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๑๕๐ ทถกยกเลกมผลใช

บงค บตอไป

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๑๓) พ.ศ. ๒๕๒๕

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทบทบญญตแหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาทใชบงคบอยในปจจบน

(๑) อนญาตใหมการปลอยช วคราวโดยไมตองมประกนไดเฉพาะคดทมอตราโทษ

จาคกอยางสงไมถงหนงป และ

(๒) มไดกาหนดอยางชดแจงวา ในกรณทศาลช นตนอานคาพพากษาแลว หากม

การยนคารองขอใหปลอยช วคราวตอศาลช นตนกอนสงสานวนไปยงศาลอทธรณหรอศาลฎกาและ

ศาลช นตนเหนไมสมควรอนญาต ศาลช นตนจะตอง “รบ” สงค ารองพรอมสานวนไปใหศาล

อทธรณหรอศาลฎกาเพอส ง แลวแตกรณ เหมอนกบทไดกาหนดอยางช ดแจงในกรณทมการยนคา

รองขอใหปลอยช วคราวตอศาลช นตนเมอสงสานวนไปยงศาลอทธรณหรอศาลฎกาแลว ทาใหสทธ

เสรภาพของผ ตองหาและจาเลยในการไดรบอนญาตใหปลอยช วคราวไมไดรบความคมครอง

เทาทควร และบทบญญตของกฎหมายในเรองอยางเดยวกนไมสอดคลองเปนอยางเดยวกน

สมควรแกไขเพมเตมใหมการอนญาตใหปลอยช วคราวในคดทไมรายแรงโดยไม

ตองมประกนไดมากข น และใหบทบญญตของกฎหมายดงกลาวมความสอดคลองเปนอยาง

เดยวกน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๑๔) พ.ศ. ๒๕๒๕

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เพอใหการสอบสวนและคดลลวง

ไปโดยรวดเรวและเหมาะสมยงข น ก บเพอใหสอดคลองกบหลกการสบสวนและสอบสวนจนได

ความแนชดกอนจบกมผตองหา จงจาเปนตองแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญา

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๑๕) พ.ศ. ๒๕๒๗

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทบทบญญตแหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาทใชบงคบอยในปจจบน

(๑) มไดใหสทธแกผ ถกจบหรอผ ตองหาทจะพบและปรกษาทนายสองตอสอง

สทธทจะไดรบการเยยมและสทธทจะไดรบการรกษาพยาบาลโดยเรว ทาใหผ ถกจบหรอผต องหา

มไดรบความคมครองตามสมควร

(๒) มไดใหสทธแกผ ตองหาหรอจาเลยทจะอทธรณคาส งศาลทไมอนญาตให

ปลอยชวคราว

(๓) มไดใหศาลมอานาจพจารณาและสบพยานล บหลงจาเลยในคดทมอตราโทษ

จาคกอยางสงเกนสามปแตไมเกนสบป หรอปรบเกนหาพนบาท หรอท งจาท งปรบ ทาใหศาลไม

สามารถเรงรดการพจารณาพพากษาคดด งกลาวใหแลวเสรจไปโดยรวดเรวได

(๔) มไดใหศาลต งทนายความใหแกจาเลยในคดทมอ ตราโทษจาคกอยางสงเกนหา

ปแตไมถงสบป ทาใหจาเลยทยากจนในคดดงกลาวไมมทนายในการตอสคด

(๕) มไดใหอ านาจศาลสบพยานบคคลซงจะเดนทางออกไปนอกราชอาณาจกรอน

ยากแกการนาพยานมาสบในภายหนาไวทนทกอนฟองคดตอศาล ทาใหเกดความไมเปนธรรมใน

การพจารณาพพากษาคด

สมควรแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เพอใหผ เสยหาย ผ

ถกจ บ ผ ตองหา และจาเลยไดรบความคมครอง และใหการพจารณาพพากษาคดอาญาดาเนนไปดวย

ความรวดเรวสามารถอานวยความสะดวกความยตธรรม ตลอดจนใหจาเลยทยากจนไดรบความ

ชวยเหลอทางกฎหมายในการดาเนนคดมากขน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๑๖) พ.ศ. ๒๕๒๙

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองจากไดมการแกไขเพมเตม

กฎหมายวาดวยการเปรยบเทยบคดอาญา เพอใหพนกงานสอบสวนมอานาจเปรยบเทยบไดมากข น

โดยเปรยบเทยบในคดทมโทษปรบสถานเดยวอยางสงไมเกนหน งหมนบาทได สมควรแกไข

เพมเตมบทบญญตวาดวยคดอาญาเลกกนในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเพอให

สอดคลองกน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๑๗) พ.ศ. ๒๕๓๒

มาตรา ๒ พระราชบญญตน ใหใชบงคบเ มอพนกาหนดสามสบว นนบแตว น

ประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทเปนการสมควรแกไข

เพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เพอใหผต องหาทไดรบการปลอยช วคราวโดย

พนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการไดรบความเปนธรรมในการด าเนนคดเพอใหศาลต งทนาย

ใหจ าเลยในทก ๆคดทมอตราโทษประหารชวตถาจาเลยยงไมมทนาย และใหศาลต งทนายใหจ าเลย

ในคดทมอตราโทษจาคกอยางสงต งแตสามปข นไปแตไมถงสบป ถาจาเลยไมมทนายและตอสคด

โดยแถลงตอศาลกอนเรมพจารณาวาจ าเลยยากจนและตองการทนาย เพอกาจดปญหาขอกฎหมาย

เกยวกบการพพากษาเกนคาขอ และเพอใหการพจารณาพพากษาคดในศาลช นตน ศาลอทธรณและ

ศาลฎกาลลวงไปโดยเหมาะสมรวดเรวยงข น จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๑๘) พ.ศ. ๒๕๓๕

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทมการกาหนดชอตาแหนงใน

กรมตารวจข นใหมตามพระราชกฤษฎกาแบงสวนราชการกรมตารวจ กระทรวงมหาดไทย (ฉบบท

๑๕) พ.ศ. ๒๕๓๒ ด งน น เพอมใหเกดปญหาในการบรหารงานของกรมต ารวจ กระทรวงมหาดไทย

สมควรแกไขเพมเตมมาตรา ๒ (๑๗) แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเฉพาะทเกยวกบ

นยามค าวา “พนกงานฝายปกครองหรอตารวจช นผใหญ” เสยใหม จงจาเปนตองตราพระราชบญญต

น

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๑๙) พ.ศ. ๒๕๓๙

มาตรา ๘ บรรดาบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ซงแกไข

เพมเตมโดยพระราชบญญ ตน ไมใชบงคบแกการดาเนนการของพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ

หรอศาล ในคดทพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอศาล แลวแตกรณ ไดด าเนนการไปกอน

วนทพระราชบญญตน ใชบงคบ

มาตร า ๙ ใหน าย ก รฐ ม น ต ร รฐ มน ตรวาก ารก ระท รวงม ห าดไ ทย แ ล ะ

รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมรกษาการตามพระราชบญญตน

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญาทใชบงคบอยในปจจบนย งมบทบญญตบางประการทเปนอปสรรคตอการ

สอบสวนดาเนนคด อ นเปนผลใหการสอบสวนดาเนนคดเปนไปโดยลาชา และทาใหผเสยหาย

ผ ตองหา หรอจาเลยไดรบการปฏบตไมเทาเทยมกนและไมสามารถตอสคดไดอยางเตมท สมควร

แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยกาหนดใหพนกงานสอบสวน พนกงาน

อยการ หรอศาลจดหาลามใหแกผเสยหาย ผ ตองหา จาเลย หรอพยานทไมสามารถพดหรอเขาใจ

ภาษาไทยและไมมลาม ลดระยะเวลาทใหพนกงานฝายปกครองหรอตารวจควบคมตวผถกจ บใน

กรณทมเหตจาเปนลงเหลอไมเกนสามว น และกาหนดใหพนกงานสอบสวนมอานาจรองขอตอศาล

ใหส งข งผ ตองหาไว ณ สถานททพนกงานสอบสวนกาหนดตามระยะเวลาทศาลเหนสมควร รวมท ง

กาหนดใหศาลตองถามจาเลยกอนเรมการพจารณาวามทนายความหรอไม หากไมมและจาเลย

ตองการกใหศาลต งทนายความใหสาหรบคดทมอ ตราโทษจาคกหรอคดทจาเลยมอายไมเกนสบแปด

ปในว นทถกฟอง ท งน เพอใหการสอบสวนดาเนนคดลลวงไปโดยรวดเรว และเพอใหผ เสยหาย

ผ ตองหา และจาเลยไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายโดยเทาเทยมกน และจาเลยไดมโอกาสตอส

คดอยางเตมท จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๐) พ.ศ. ๒๕๔๒

มาตรา ๒ พระราชบญญตน ใหใชบงคบเมอพนกาหนดหนงปนบแตว นถดจากวน

ประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองจากในปจจบนการถาม

ปากคาเดกอายไมเกนสบแปดปในฐานะเปนผเสยหายหรอพยานในช นสอบสวน และการสบพยาน

บคคลซ งเปนเดกในช นศาลน น ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญากาหนดวธปฏบตไว

เชนเดยวกบกรณของผ ใหญ โดยในช นสอบสวน พนกงานสอบสวนยงมความชานาญในดาน

จตวทยาเดกไมเพยงพอ รวมท งมไดค านงถงสภาพรางกายและจตใจของเดกทออนแอเทาทควรและ

การใชภาษากบเดกย งไมเหมาะสม อ นเปนเหตใหการถามปากคาเดกสงผลกระทบตอสภาพจตใจ

ของเดกและสงผลใหการสอบสวนคลาดเคลอน สวนการสบพยานในช นศาลน น นอกจากเดก

จะตองเผชญหนากบจาเลยในหองพจารณาและตอบคาถามซ ากบในช นสอบสวนเสมอนหนงตอง

ตกเปนเหยอซ าอกคร งหนงแลว ค าถามทใชถามเดกย งอาจเปนค าถามทตอกย าจตใจของเดกซงบอบ

ช าใหเลวรายยงข น และย งสงผลใหขอเทจจรงทไดจากการสบพยานคลาดเคลอนอกเชนกน

นอกจากน นในการจดบนทกคารองทกข การชนสตรพลกศพ การไตสวนมลฟอง และการพจารณา

คดทเกยวกบเดกกอาจจะเกดผลในลกษณะทานองเดยวกนได ฉะน น สมควรแกไขประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาในเรองดงกลาวใหมกระบวนการถามปากคาและสบพยานสาหรบ

เดกเปนพเศษ เพอใหเหมาะสมยงข นและสอดคลองกบมาตรฐานตามขอ ๑๒ แหงอนสญญาวาดวย

สทธเดก ค.ศ. ๑๙๘๙ และบทบญญตในมาตรา ๔ และมาตรา ๕๓ วรรคหนง ของรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจ กรไทย และโดยทเปนการสมควรปรบปรงเหตและวธการเกยวกบการสบพยานไว กอน

การฟองคดตอศาล และสมควรใหนาวธสบพยานสาหรบเดกอายไมเกนสบแปดปในช นศาลไปใช

กบการสบพยานไวกอนการฟองคดตอศาลดวย จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๑) พ.ศ. ๒๕๔๒

มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงค บเมอพนกาหนดหนงรอยแปดสบวนนบแต

ว นประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

มาตรา ๖ บรรดาบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ซงแกไข

เพมเตมโดยพระราชบญญตน ไมใชบงคบแกการชนสตรพลกศพและการไตสวนสาหรบการตายท

ไดมการแจงตอเจาพนกงานไวแลวกอนว นทพระราชบญญตน ใชบงคบและใหใชกฎหมายทใช

บงค บอยในวนทไดแจงตอเจาพนกงานไปบงคบแกการชนสตรพลกศพและการไตสวนจนกวาศาล

จะมคาส งถงทสด

มาตรา ๗ ภายในหาปนบแตว นทพระราชบญญตน ใชบงคบ ในกรณทตองชนสตร

พลกศพตามมาตรา ๑๔๘ (๓) และ(๔) แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ถาแพทยตาม

มาตรา ๑๕๐ วรรคหนง แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ซ งแกไขเพ มเตมโดย

พระราชบญญตน มเหตจาเปนไมสามารถไปตรวจชนสตรพลกศพในทเกดเหตได แพทยดงกลาว

อาจมอบหมายใหเจาหนาทของโรงพยาบาล หรอเจาหนาทในสงกดสานกงานสาธารณสขจงหวดท

ผานการอบรมทางนตเวชศาสตรไปรวมตรวจชนสตรพลกศพในทเกดเหตในเบองตน แลวรบ

รายงานใหแพทยทราบโดยเรว เพอดาเนนการตามมาตรา ๑๕๐ วรรคหนง แหงประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญา ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตน ตอไป

ความใน วรรคห น ง มใหใชบงคบแ กการปฏ บตหนาทของแพ ทยประจา

โรงพยาบาลของเอกชนหรอแพทยผ ประกอบวชาชพเวชกรรมทข นทะเบยนเปนแพทยอาสาสมคร

ใหเจาหนาททไดรบมอบหมายตามวรรคหนงไดรบคาตอบแทน หรอคาปวยการ

คาพาหนะเดนทาง และคาเชาทพก ตามระเบยบทกระทรวงยตธรรมกาหนดโดยความเหนชอบของ

กระทรวงการคลง

มาตรา ๘ ใหนายกรฐมนตร รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม รฐมนตรวาการ

กระทรวงมหาดไทย รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข และ

รฐมนตรวาการทบวงมหาวทยาลย รกษาการตามพระราชบญญตน

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองจากในทางปฏบ ต การ

ชนสตรพลกศพมกกระทาโดยพนกงานสอบสวนรวมกบเจาหนาทกระทรวงสาธารณสขประจา

ทองทหรอแพทยประจาตาบลแทนแพทย ซ งอาจทาใหระบบการตรวจสอบพยานหลกฐานทาง

นตเวชไมมประสทธภาพเพยงพอ และอาจกอใหเกดความผดพลาดในการวนจฉยถงสาเหตและ

พฤตการณททาใหเกดการตายน น อกท งการชนสตรพลกศพในกรณทความตายเกดข นโดยการ

กระทาของเจาพนกงานซงอางวาปฏบตราชการตามหนาทหรอตายในระหวางอยในความควบคม

ของเจาพนกงานซงอางวาปฏบตราชการตามหนาท ยงขาดการตรวจสอบและถวงดลกนของผ รวม

ทาการช นสตรพลกศพอยางแทจรง นอกจากน วธการในการชนสตรพลกศพและการไตสวนการ

ตายของบคคลยงเปนไปอยางลาชาและมไดค มครองสทธของผทเกยวของเปนญาตของผ ตายอยาง

เพยงพอ ฉะน น สมควรแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาในเรองดงกลาว โดยกาหนด

ตวบคคลผรวมทาการช นสตรพลกศพเสยใหม กลาวคอ ใหพนกงานสอบสวนทาการช นสตรพลก

ศพรวมกบแพทยทางนตเวชศาสตร แพทยประจาโรงพยาบาล และแพทยประจ าสานกงาน

สาธารณสขจงหว ด ตามลาดบ และใหพนกงานอยการและพนกงานฝายปกครองเขารวมทาการ

ชนสตรพลกศพดวยในกรณทความตายเกดข นโดยการกระทาของเจาพนกงานซงอางวาปฏบต

ราชการตามหนาทหรอตายในระหวางอยในความควบคมของเจาพนกงานซ งอางวาปฏบตราชการ

ตามหนาท รวมท งปรบปรงวธการในการชนสตรพลกศพและการไตสวนการตายโดยศาล เพอให

เปนไปดวยความรวดเรว รอบคอบ มประสทธภาพ และค มครองสทธของผ ทเกยวของเปนญาตของ

ผ ตายมากยงข นและโดยทเปนการสมควรกาหนดลกษณะความผดข นใหมททาใหการชนสตรพลก

ศพหรอผลทางคดเปลยนแปลงไป อกท งสมควรแกไขอตราโทษตามบทบญญตทเกยวของเพอใหม

อ ตราโทษสอดคลองกน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๒) พ.ศ. ๒๕๔๗

มาตรา ๒ พระราชบญญตน ใหใชบงค บต งแตว นถดจากว นประกาศในราชกจจา

นเบกษาเปนตนไป เวนแตบทบญญตมาตรา ๑๓๔/๑ วรรคสอง แหงประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา ซ งแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตน ใหใชบงคบเมอพนกาหนดหนงรอยแปดสบว น

นบแตว นถ ดจากว นประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

มาตรา ๔๖ ในระหวางทย งไมมระเบยบคณะกรรมการบรหารศาลยตธรรมท

กาหนดเกยวกบการใหศาลจายเงนรางวลและคาใชจายแกทนายความทศาลต งตามมาตรา ๑๗๓ แหง

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ซ งแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตน ใหนาระเบยบซ ง

กาหนดเกยวกบเรองน ทใชบ งค บอยในวนทพระราชบญญตน ประกาศในราชกจจานเบกษามาใช

บงค บ ท งน ตองดาเนนการออกระเบยบคณะกรรมการบรหารศาลยตธรรมดงกลาวใหแลวเสรจ

ภายในเกาสบว นนบแตว นทพระราชบญญตน มผลใชบงคบ

มาตรา ๔๗ ใหประธานศาลฎกาและรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม รกษาการ

ตามพระราชบญญตน

หมายเหต :- เหตผ ลในการประกาศใชพระราช บญญตฉบบน คอ โดยทรฐธรรมนญแห ง

ราชอาณาจ กรไทยไดบญญตรบรองและค มครองสทธของผถกจบ ผตองหา และจาเลยในคดอาญา

ไว หลายประการ อาทเชน การจบกมหรอคมขงบคคลและการคนในทรโหฐานจะกระทามได เว น

แตมค าส งหรอหมายของศาล หรอมเหตจาเปนอนๆ ตามทกฎหมายบญญต และผตองหาและจาเลย

ยอมมสทธไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคดดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม รวมท ง

มสทธไดรบความชวยเหลอจากรฐดวยการจดหาทนายความให สมควรทจะไดแกไขเพมเตม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาใหสอดคลองกบบทบญญตของรฐธรรมนญดงกลาว จง

จาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๓) พ.ศ. ๒๕๔๘

มาตรา ๕ บรรดาเรองราวการขอรบพระราชทานอภยโทษใดๆ ทไดสงไปย ง

รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยกอนว นทพระราชบญญตน ใชบงคบและรฐมนตรวาการ

กระทรวงมหาดไทยย งมไดถวายเรองราวตอพระมหากษตรย ใหโอนมายงรฐมนตรวาการกระทรวง

ยตธรรม

การถวายเรองราว การถวายความเหน หรอการถวายคาแนะนาขอใหพระราชทาน

อภยโทษทรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยไดกระทาไปกอนว นทพระราชบญญตนใชบงคบให

ถอวาเปนการถวายเรองราว การถวายความเหน หรอการถวายคาแนะนาขอใหพระราชทานอภยโทษ

โดยรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาซงแกไขเพมเตม

โดยพระราชบญญตน

มาตรา ๖ ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยและรฐมนตรวาการกระทรวง

ยตธรรมรกษาการตามพระราชบญญตน

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทพระราชบญญตปรบปรง

กระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕ กาหนดใหโอนกรมราชทณฑ ซ งมภารกจและอานาจหนาทใน

การดาเนนการเกยวกบการขอพระราชทานอภยโทษแกผตองข งในคดอาญาไปสงกดกระทรวง

ยตธรรม ดงน น บทบญญตวาดวยการขอพระราชทานอภยโทษตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญาซ งกาหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยเปนผมหนาทในเรองดงกลาว จงไม

สอดคลองกบการปรบปรงโครงสรางของสวนราชการ สมควรแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญาโดยใหรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมมหนาทในการขอพระราชทานอภย

โทษ จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๔) พ.ศ.๒๕๔๘

มาตรา ๙ บทบญญตมาตรา ๒๕๓ และมาตรา ๒๕๔ แหงประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญาซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตน ไมมผลกระทบตอการชาระคาธรรมเนยม

ทไดชาระไปแลวกอนว นทพระราชบญญตน ใชบงคบ

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบ บน คอ เนองจากการดาเนนคดแพงท

เกยวเนองกบคดอาญาในคดทพนกงานอยการเปนโจทก ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

บญญตใหพนกงานอยการมเพยงอ านาจในการเรยกทรพยสนหรอราคาแทนผ เสยหายในความผด

เกยวกบทรพยบางประเภทเทาน นผ เสยหายซงไดรบความเสยหายจากการกระทาความผดของจาเลย

ตองไปดาเนนคดสวนแพงเพอเรยกคาสนไหมทดแทนอนดวยตนเอง และตองเสยคาธรรมเนยมใน

การเรยกคาสนไหมทดแทนอ นเปนภาระยงข นใหแกผ เสยหาย ดงน น สมควรแกไขเพมเตมประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาใหผ เสยหายมสทธยนคารองขอใหจาเลยชดใชคาสนไหมทดแทน

ในคดอาญาทกประเภททพนกงานอยการเปนโจทกตอเนองไปไดเพอใหการพจารณาคดสวนแพง

เปนไปโดยรวดเรว รวมท งยกเวนคาธรรมเนยมสาหรบการดาเนนคดดงกลาวเพอลดภาระใหแก

ผ เสยหาย จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๕) พ.ศ. ๒๕๕๐

มาตรา ๗ บทบญญตมาตรา ๒๔๗ วรรคสอง แหงประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญาซ งแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตน ไมใชบงคบแกการขอรบพระราชทานอภยโทษ

และการขอรบพระราชทานเปลยนโทษหนกเปนเบาหรอลดโทษ ทไดมการถวายเรองราวหรอ

คาแนะนาตอพระมหากษตรยแลวกอนวนทพระราชบญญตน ใชบงคบ

มาตรา ๘ ใหรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมรกษาการตามพระราชบญญตน

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทในปจจบนเรอนจามสภาพท

แออดไมไดสดสวนกบจานวนของผซงตองขงหรอตองจาคก และไมเหมาะสมกบสภาพของผ ซ ง

ตองขงหรอตองจาคกบางลกษณะโดยเฉพาะสภาพชวตหญงมครรภซงตองไดรบการดแลเปนพเศษ

ประกอบกบเทคโนโลยในการควบคมตวบคคลดงกลาวมความกาวหนาเปนอนมาก ดงน น เพอใหผ

ซ งตองขงหรอตองจาคกไดรบการปฏบตทเหมาะสม สมควรปรบปรงวธการขงและจาคก โดย

กาหนดวธการหรอสถานทในการข งหรอจาคกนอกเรอนจาใหเหมาะสมกบสภาพของผ ซ งตองขง

หรอตองจาคกในแตละล กษณะตลอดจนปรบปรงการทเลาการบงคบโทษจาคกหญงมครรภและ

เปลยนโทษประหารชวตหญงมครรภเปนจาคกตลอดชวตเพอใหบตรไดรบการเล ยงดจากมารดา

และสบสายสมพนธทางครอบครว อ นจะเปนแนวทางใหบตรเตบโตเปนผ ใหญทดในสงคมตอไป

จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๖) พ.ศ. ๒๕๕๐

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองดวยประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญาไดกาหนดวธปฏบตในการถามปากคา การสบพยาน และการช ต วผ ตองหาของ

ผ เสยหายหรอพยานทเปนเดกอายไมเกนสบแปดป รวมถงการสอบสวนผตองหาทเปนเดกอายไม

เกนสบแปดป ตองมนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห บคคลทเดกรองขอ และพนกงานอยการ

อยรวมดวย โดยมงหมายมใหเดกไดรบผลกระทบท งทางรางกายและสภาวะทางจตใจจาก

กระบวนการยตธรรม แตเนองจากการทมไดจ ากดประเภทคดซงมความจาเปนตองใชวธการพเศษ

อยางแทจรงไว จงทาใหการดาเนนคดบางประเภทเปนไปดวยความลาชาโดยไมจาเปน ประกอบกบ

การถามปากค ามความซ าซอนในแตละข นตอน ทาใหผ เสยหายหรอพยานทเปนเดกไดรบผลกระทบ

จากกระบวนการยตธรรมเกนสมควร ดงน น เพอ ใหการใชบงคบกฎหมายเปนไปอยางม

ประสทธภาพ จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๗) พ.ศ. ๒๕๕๐

มาตรา ๒ พระราชบญญตน ใหใชบงคบเมอพนกาหนดหนงรอยแปดสบวนนบแต

ว นประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองจากปจจบนประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญาใหอ านาจเจาพนกงานยดสงของตาง ๆทอาจใชเปนพยานหลกฐานไดจนกวา

คดถงทสด บางกรณอาจตองยดสงของดงกลาวไวเปนเวลานาน ทาใหสงของน นชารดบกพรอง

เสอมประโยชน หรอเสอมราคากอความเสยหายแกผ เสยหาย ผ ตองหา จาเลย หรอผ อน ซ งมสทธ

เรยกรองขอคนสงของน น สมควรกาหนดใหเจาพนกงานมอ านาจใชดลพนจผอนผนใหบคคล

ดงกลาวรบสงของดงกลาวไปดแลรกษาหรอใชประโยชนระหวางการด าเนนคดอาญาเพอเปนการ

บรรเทาความเสยหายและเพอค มครองสทธของประชาชนผ สจรตตลอดจนลดภาระหนาทของเจา

พนกงานในการดแลรกษาสงของน น ประกอบกบการทาสานวนชนสตรพลกศพในกรณทมความ

ตายเกดข นโดยการกระทาของเจาพนกงานซ งอางวาปฏบตราชการตามหนาท หรอตายในระหวาง

อยในความควบคมของเจาพนกงานซ งอางวาปฏบตราชการตามหนาท และการสอบสวนในคด

ดงกลาวรวมท งคดทผ ตายถกกลาวหาวาตอสขดขวางเจาพนกงานซงอางวาปฏบตราชการตามหนาท

เปนคดทมผลกระทบถงสทธและเสรภาพของประชาชนอยางสาคญ สมควรใหพนกงานอยการเขา

รวมกบพนกงานสอบสวนในการทาสานวนชนสตรพลกศพและการสอบสวนคดดงกลาวดวย เพอ

ค มครองสทธและเสรภาพของประชาชนมากยงข น จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๘) พ.ศ. ๒๕๕๑

มาตรา ๒๔ พระราชบญญตน ไมมผลกระทบถงกระบวนพจารณาใด ๆทไดกระทา

ไปแลวกอนว นทพระราชบญญตน ใชบงคบ สวนกระบวนพจารณาใดทย งมไดกระทาจนลวงพน

เวลาทตองกระทาตามกฎหมายทใชบงค บอยกอนพระราชบญญตน แตย งอยในกาหนดเวลาทอาจ

กระทาไดตามบทบญญตทแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตน ใหด าเนนกระบวนพจารณาน นได

ภายในกาหนดเวลาตามบทบญญตด งกลาว

ม าต ร า ๒ ๕ ใ ห ป ร ะ ธ าน ศ า ล ฎ ก า น าย ก ร ฐ ม น ต ร ร ฐ ม น ต ร วา ก าร

กระทรวงมหาดไทยและรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม รกษาการตามพระราชบญญตน

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทเปนการสมควรแกไข

เพมเตมบทบญญตเกยวกบพยานหลกฐานแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ใหทนสมย

และสอดคลองกบสภาวการณทางเศรษฐกจ สงคม และการพฒนาดานเทคโนโลยของประเทศใน

ปจจบน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๙) พ.ศ. ๒๕๕๑

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทเปนการสมควรแกไข

เพมเตมหลกเกณฑการสอบสวน ความผดซ งมโทษตามกฎหมายไทยทไดกระทาลงนอก

ราชอาณาจ กรตามมาตรา ๒๐ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ใหอ ยการสงสดหรอผ

รกษาการแทนมอ านาจมอบหมายหนาทการเปนพนกงานสอบสวนใหแกพนกงานอ ยการหรอ

พนกงานสอบสวน หรอจะมอบหมายใหพนกงานอยการทาการสอบสวนรวมกบพนกงานสอบสวน

กได และเพอใหการสอบสวนความผดดงกลาวเปนไปโดยรวดเรวและมประสทธภาพยงข น จง

จาเปนตองตราพระราชบญญตน