- 1 -

ประเทศกัมพูชา 1. ขอมูลพ้ืนฐาน

1. ขอมูลพ้ืนฐานท่ัวไป พระราชอาณาจักรกัมพูชา Kingdom of Cambodia ภาษาเขมรอานวา : เปรียะ เรียเจียนาจักร กัมปุเจีย เมืองหลวง : ราชธานีพนมเปญ คําขวัญ : ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย ช่ือเพลงชาติ : นครราช

1.1 สภาพทางภูมิประเทศ กัมพูชามีพ้ืนท่ีขนาด กวาง 500 กิโลเมตร ยาว 450 กิโลเมตร รวม181,035 ตารางกิโลเมตร หรือมีขนาดประมาณ 1 ใน 3 ของประเทศไทย เสนเขตแดนโดยรอบประเทศยาวรวม 2,615 กิโลเมตร โดยมีเสนเขตแดนติดตอกับประเทศไทยยาว 798 กิโลเมตร - ทิศใตติดกับอาวไทย ทิศตะวันตกติดกับจังหวัดสระแกว จันทบุรี และตราด - ทิศเหนือติดกับจังหวัดอุบลราชธานี ศรีสะเกษ สุรินทร บุรีรัมย และประเทศลาว (แขวงอัตตะปอ และจําปาศักดิ์) - ทิศตะวันออกติดกับประเทศเวียดนาม ( จังหวัด กอนทูม เปลกู ซาลายดั๊กลั๊ก สองแบ เตยนิน ลองอาน ดงทาบ อันซาง และเกียงซาง)

- 2 -

กัมพูชามีพรมแดนทางบกติดตอกับประเทศไทย จากสันปนน้ําทิวเขาพนมดงรักถึงหลักเขต แดนท่ี 1 (จังหวัดอุบลราชธาน)ี ตอเนื่องลงมาทางใตจรดสันปนน้ําทิวเขาบรรทัด ถึงหลักเขตแดนท่ี 73 (จังหวัดตราด) รวมประมาณ 805 ก.ม. มีชายแดนติดกับประเทศลาว 540 กม. และประเทศเวียดนาม 1,270 กม. มีชายฝงทะเลยาว 443 กม. ลักษณะภูมิประเทศคลายชามหรืออาง คือ

ตรงกลางเปนแองทะเลสาบและลุมแมน้ําโขง อันกวางขวาง มีภูเขาลอมรอบอยู 3 ดาน ไดแก 1. ดานตะวันออกมีแนวเทือกเขาอันนัมท่ี เปนพรมแดนกับประเทศเวียดนาม 2. ดานเหนือและตะวันตกเฉียงเหนือมีแนว เทือกเขาพนมดงรักเปนพรมแดนกับประเทศไทย 3. ดานใต และตะวันตกเฉียงใตมีแนวเทือกเขาบรรทัดท่ีเปนแนวพรมแดนกับประเทศไทย เฉพาะดานตะวันออกเฉียงใตเทานั้นท่ีเปนท่ีราบลุมแมน้ําโขง

แมน้ํา/ทะเลสาบสําคัญ แมน้ําโขง ไหลจากลาวเขาสูภาคเหนือของกัมพูชาแลวไหลผานเขาเขตเวียดนาม มีความยาวในเขตกัมพูชารวม 500 กิโลเมตร แมน้ําโตนเลสาบ เชื่อมระหวางแมน้ําโขงกับทะเลสาบ ความยาว 130 กิโลเมตร แมน้ําบาสัก (Bassac) เชื่อมตอกับแมน้ําโตนเลสาบท่ีหนาพระบรมมหาราชวัง กรุงพนมเปญ ความยาว 80 กิโลเมตร ทะเลสาบโตนเลสาบ อยูหางจากกรุงพนมเปญประมาณ 100 กิโลเมตร ฤดูน้ําหลากน้ําทวมถึง 7,500 ตารางกิโลเมตร ลึก 10 เมตร ครอบคลุมพ้ืนท่ี 5 จังหวัด ไดแก กําปงธม กําปงชะนัง โพธิสัต พระตะบอง และเสียมเรียบ มีปลาชุกชุมกวา 300 ชนิด

- 3 -

ภูเขา ยอดเขาสูงท่ีสุดของกัมพูชาคือ พนมออรัล สูงจากระดับน้ําทะเลปานกลาง 1,813 เมตร

ปาไม มีพ้ืนท่ีรอยละ 60 ของพ้ืนท่ีประเทศ บริเวณท่ีปาไมหนาแนนคือ เทือกเขาบรรทัดทางตอนใตและตะวันตกเฉียงใตของประเทศ แตปจจุบันปาไมลดลงอยางมากหลังจากท่ีรัฐบาลเปดสัมปทานปาใหกับบริษัทเอกชน แมวาตอมาจะมีการปดปา แตยังคงก็มีการตัดโคนโดยอาศัยชองวางจากปาสัมปทานเพ่ือทําการเกษตรเชนออย ปาลมน้ํามัน มันสําปะหลัง ยางพาราและไมสนหอม สัตวน้ํา มีชุกชุมดานชายฝงทะเลทางตอนใต และท่ีโตนเลสาบ ซ่ึงเปนแหลงจับปลาน้ําจืดขนาดใหญครอบคลุมพ้ืนท่ีถึง 10,000 ตารางกิโลเมตรในฤดูน้ําหลากและลดเหลือ 3,000 ตารางกิโลเมตรในฤดูแลง ปลาท่ีจับจากแมน้ําโขงแตละปประมาณ 1 ลานตัน นอกจากนี้ยังมีปลาท่ีเลี้ยงประมาณ 200,000 ตัน ปลามีสวนสําคัญตอวิถีความเปนอยูของประชาชน นอกจากจะใชบริโภคโดยตรงแลว ยังสามารถสงออก สรางรายไดใหแกประเทศดวย น้ํามันและกาซธรรมชาติ รัฐบาลกัมพูชาไดใหสัมปทานสํารวจน้ํามันและกาซธรรมชาติบนชายฝงและนอกชายฝง ผลการสํารวจพบวามีปริมาณมากพอสามารถทําเชิงพาณิชยได มีการประมาณวามีกาซสํารองในเขตแดนของกัมพูชาประมาณ 5 พันลานลูกบาศกเมตร และในพ้ืนท่ีทับซอนกับประเทศไทย ประมาณ 8 พันลานลูกบาศกเมตรซ่ึงจะสามารถขุดนํามาใชในเชิงพาณิชยไดนอกจากนี้การสํารวจในเขตโตนเลสาบคาดวาจะพบแหลงกาซจํานวนหนึ่ง อัญมณ ี แหลงอัญมณีท่ีมีคุณภาพดีคือท่ีกรุงไพลิน จังหวัดไพลิน ซ่ึงเปนแรพลอย สายเดียวกับจังหวัดตราดและจันทบุรี พลอยมีมากบริเวณเทือกเขาเพชรหรือเขาสามพันลาน และเทือกเขาบรรทัด นอกจากนี้ยังมีเหมืองทองในจังหวัดรัตนคีรี สินแร มีเปนจํานวนมาก อาทิ เหล็ก ฟอสเฟต, บอกไซด, ซิลิคอน,ถานหิน และแมงกานีส เปนตน

- 4 -

1.2 สภาพภูมิอากาศ เปนอากาศมรสุมเขตรอน แบบรอนชื้นแถบมรสุมมี 2 ฤดูคือ ฤดูฝนเริ่มจากเดือนพฤษภาคม-ตุลาคม ฤดูแลง เริ่มจากเดือนพฤศจิกายน-เมษายน เดือนเมษายนมีอุณหภูมิสูงสุด เดือนมกราคมมีอุณหภูมิต่ําสุด เดือนตุลาคมมีฝนตกชุกท่ีสุด 1.3 เมืองหลวง/เมืองสําคัญ/เมืองทา เมืองหลวง คือ ราชธานีพนมเปญ มีประชากรประมาณ 2 ลานคน มีเนื้อท่ี 1,963.2 ตารางกิโลเมตร เปนศูนยกลางอุตสาหกรรม พาณิชยกรรมและเปนศูนยกระจายสินคาไปท่ัวประเทศ มีโครงการเขตเศรษฐกิจพิเศษพนมเปญ ตั้งอยูหางจากทาอากาศยานนานาชาติพนมเปญ 8 กิโลเมตร นอกจากนี้ยังเปนศูนยกลางของการเมือง วัฒนธรรม และศูนยราชการของประเทศ มีมหาวิทยาลัยของรัฐแหงเดียว ถือวาเปนสถาบันการศึกษาท่ีเกาแกและใหญท่ีสุดของประเทศ กอตั้งเม่ือป ค.ศ. 1960 เมืองสําคัญ จังหวัดเสียมราฐ (เสียมเรียบ) เปนท่ีตั้งของนครวัด นครธม สิ่งมหัศจรรย ของโลก เมืองท่ีนักทองเท่ียวจากท่ัวโลกไปเยือน ทําใหมีธุรกิจการบริการท่ีสําคัญ คือ ท่ีพัก โรงแรม รานอาหารเพ่ือใหบริการแกนักทองเท่ียว จังหวัดพระตะบอง แหลงผลิตขาว สม และพืชไร ไดแก มันสําปะ-หลัง ขาวโพดเลี้ยงสัตว ถ่ัวเหลือง และงา จังหวัดเกาะกง แหลงผลิตปาลมน้ํามัน ออย โรงงานน้ําตาลทราย สินคาสัตวน้ํา การทองเท่ียวทางทะเล จังหวัดกัมปงจาม เปนแหลงผลิตยางพารา เงาะ มังคุด ทุเรียน มะมวงหิมพานต และพืชไร ไดแก ขาวโพดเลี้ยงสัตว มันสําปะหลัง ถ่ัวเหลือง ถ่ัวเขียว และงา เมืองทา ไดแก จังหวัดพระสีหนุ (เดิมชื่อจังหวัดกัมปงโสม หรือกรุงพระสีหนุวิลล) เปนศูนยกลางดานคมนาคมขนสงในพ้ืนท่ีทางตอนใตของประเทศ เปนท่ีตั้งของ

- 5 -

ทาเรือน้ําลึก สําหรับเรือเดินสมุทรขนาดใหญใชในการนําเขาและสงออกสินคา มีชายหาดท่ีสวยงามเหมาะแกการทองเท่ียว เปนแหลงท่ีสํารวจพบวามีน้ํามันและกาซธรรมชาติ และมีนิคมอุตสาหกรรมหลายแหง จึงทําใหรัฐบาลใหความสําคัญกับการพัฒนาระบบสาธารณูปโภคพ้ืนฐานตางๆอยางตอเนื่อง รวมถึงการยกระดับสนามบินในจังหวัดใหเปนสนามบินนานาชาติแหงท่ี 3 ของประเทศเพ่ือรองรับปริมาณการคา การลงทุนและการทองเท่ียว 1.4 การแบงเขตการปกครอง แบงเขตการปกครองเปน 20 จังหวัด ( เรียกวา เขต ) โดยแตละจังหวัดจะมีอําเภอท่ีตั้งของตัวจังหวัดเรียกวากรุง โดยมีผูวาราชการจังหวัด กับรองผูวาฯ อีก 7 – 9 คน ซ่ึงไดรับการแตงตั้งตามวาระของรัฐบาล ( 5 ป ) เปนผูปกครอง ท้ังนี้ จังหวัดจะแบงเขตการปกครองออกเปนอําเภอ และตําบล ขณะท่ีกรุงจะแบงเขตการปกครองออกเปน เขต และแขวง 1.5 ระบบการปกครอง กัมพูชาเปนอดีตประเทศอาณานิคมของฝรั่งเศสในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใตเพียงประเทศเดียวท่ีมีการปกครองดวยระบอบราชาธิปไตยภายใตรัฐธรรมนูญ (จากซายไปขวา) สมเด็จอัครมหาเสนาบดี บุญญจักรี เฮง สัมริน ประธานรัฐสภา, สมเด็จอัครมหาเสนาบดี ธรรมโพธิสาร เจีย ซิม ประธานวุฒิสภา และสมเด็จอัครมหาเสนาบดี เดโช ฮุน เซน นายกรัฐมนตรี

1.6 ประชากร /สังคม /วัฒนธรรม ประชากร จํานวน 14.7 ลานคน อัตราเติบโต ปละ 1.54 % อาศัยอยูในเมือง 19.5 % ความหนาแนน 75 คนตอ ตร.กม. ประมาณการของ แตละกลุมไดแก

- เด็ก (0-14 ป) รอยละ 33

- 6 -

- วัยทํางาน (15-64 ป) รอยละ 54

- วัยชรา ( 65 ปข้ึนไป) รอยละ 13

ประชากร แยกเปนเชื้อชาติ กัมพูชา 96% มุสลิม 2.2% เวียดนาม 0.4% จีน 0.2 % และชนกลุมนอย 17 เผา ศาสนา คือ พุทธ ลัทธิเถรวาทเปนศาสนาประจําชาติ ปจจุบันเปนท่ีนับถือของประชาชนประมาณรอยละ 90 ของประเทศ ประกอบดวย 2 นิกาย คือ ฝายมหานิกาย มีสมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี ( เทพ วงศ ) สมเด็จพระสังฆราช วัดอุณาโลม เปนประมุข และฝายนิกายธรรมยุติ มีสมเด็จพระสุคนธาธิบดี ( บัว คลี่ ) สมเด็จพระสังฆราช วัดบัวตูม เปนประมุข ประชาชนประมาณรอยละ 10 นับถือศาสนาอิสลาม คริสต และอ่ืนๆ 1.7 ภาษา ภาษาราชการ คือ ภาษาเขมร ภาษาท่ีใชท่ัวไป คือ เขมร อังกฤษ ฝรั่งเศส 1.8 สกุลเงิน คือ เรียล (อัตราแลกเปลี่ยนประมาณ 4,000 เรียล = 1 ดอลลารสหรัฐฯ หรือประมาณ 130 เรียล เทากับ 1 บาท) 1.9 เวลา เทากับประเทศไทยคือ เวลา กอน GMT(+7 ชั่วโมง) 1.10 วันหยุดนักขัตฤกษ วันหยุดราชการท่ีสําคัญสวนใหญ จะตรงกับวันสําคัญทางพุทธศาสนาไดแก วันมาฆบูชา, วันปใหมขะแมร ( Khmer New Year) (ตรงกับวันสงกรานตของไทย) หยุดราชการตั้งแตวันท่ี 14 – 16 เมษายน, วันวิสาขบูชา, วันสารท(ตรงกับวันสารทไทยและงานบุญเดือน 10 ) เรียกวา งานวันปรอจุมบิณ ( Prochum Ben Day ตรงกับวันแรม 15 คํ่า เดือน 10 หยุดราชการตั้งแตวันแรม 14 คํ่า เดือน 10 ถึงข้ึน 1 คํ่า เดือน 11 , งานแขงเรือ บุญขาวเมาและไหวพระจันทร ถือวาเปนงานใหญระดับชาติ มีเรือจากจังหวัดตางๆมาแขง หนาพระบรมมหาราชวัง

- 7 -

หยุดราชการตั้งแตวันข้ึน 14 คํ่า เดือน 12 ถึงวันแรม 1 คํ่า เดือน 12 นอกจากนี้จะเปนวันหยุดนักขัตฤกษในโอกาสตางๆ เชน วันรําลึกถึงชัยชนะตอเขมรแดง วันท่ี 17 เมษายน วันหยุดราชการประจําป วันท่ี 1 มกราคม วันปใหมสากล วันท่ี 7 มกราคม วันชัยชนะตอเขมรแดง วันท่ี 21 กุมภาพันธ วันมาฆบูชา วันท่ี 8 มีนาคม วันสตรีสากล วันท่ี 13-15 เมษายน เทศกาลวันข้ึนปใหม วันท่ี 19 พฤษภาคม วันวิสาขบูชา วันท่ี 23 พฤษภาคม วันพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ วันท่ี 18 มิถุนายน วันเฉลิมพระชนมพรรษาสมเด็จฯแม วันท่ี 24 กันยายน วันรัฐธรรมนูญ วันท่ี 28-30 กันยายน เทศกาลวันสารท วันท่ี 29 ตุลาคม วันข้ึนครองราชยฯกษัตริย นโรดม สีหมุนี วันท่ี 9 พฤศจิกายน วันเอกราชจากฝรั่งเศส วันท่ี 11-12 พฤศจิกายน เทศกาลแขงเรือ ลอยประทีป ไหวพระจันทรฯ วันท่ี 10 ธันวาคม วันสิทธิมนุษยสากล 1.11 เสนทางคมนาคม ทางอากาศ สืบเนื่องจากนโยบายการเปดนานฟาเสรีของรัฐบาลกัมพูชาสงผลใหมีสายการบินมุงสูประเทศเพ่ิมข้ึน ขณะนี้มีสายการบินนานาชาติบินตรงสูสนามบินนานาชาติพนมเปญและสนามบินนานาชาติเสียมเรียบ สวนสนามบินนานาชาติกางเก็ง (จ.พระสีหน)ุ ปรับปรุงเพ่ือใหบริการสําหรับสายการบินระหวางประเทศ สนามบิน กรังเลียง จ.กัมปงชะนัง กําหนดใชเปนสนามบินสําหรับขนสงสินคา สวนสนามบินเกาะกงอยูระหวางการปรับปรุง

- 8 -

หมายเหตุ: สนามบินนานาชาติพนมเปญ เสียมเรียบ และพระสีหนุ อยูภายใตการบริหารและจัดการของ Cambodia Airport Services Ltd. (CAMS) บริษัทในเครือของบริษัทรวมทุนระหวางฝรั่งเศสและมาเลเซีย หรือ SCA ซ่ึงไดรับสัมปทาน โครงการรูปแบบ BOT ทางบก

ถนนในกัมพูชา มีความยาวรวมประมาณ 39,704 กิโลเมตร แยกเปนทางหลวง 5,263 กิโลเมตร ถนนสายจังหวัด 6,441 กิโลเมตร และถนนสายชนบท 28,000 กิโลเมตร ธนาคารพัฒนาเอเชีย (Asian Development Bank : ADB) ไดทําการศึกษา แผนแมบทการพัฒนาดานตาง ๆ ในอนุภูมิภาคลุมแมน้ําโขง (Greater Maekong Subregion GMS) ซ่ึงประกอบดวยสมาชิก 6 ประเทศ คือ ไทย ลาว กัมพูชา เวียดนาม พมา และประเทศจีนตอนใต (มณฑลยูนาน ) ในสวนของการพัฒนาดานคมนาคมทางบก เก่ียวกับทางหลวง ADB ไดกําหนดรวม 10 สายทาง โดยมีเสนทางท่ีเก่ียวของกับประเทศไทย - กัมพูชา มีดังนี้

- 9 -

(1.) Central sub- Corridor หรือ เสนทาง R1 กรุงเทพฯ-กรุงพนมเปญ-นครโฮจิมินต-วังเตา - ในสวนของไทยคือ จากกรุงเทพฯไปตามทางหลวงหมายเลข 33 มุงสู ฉะเชิงเทรา - กบินทรบุร ี- อรัญประเทศ ระยะทางประมาณ 310 กิโลเมตร ในสวนของกัมพูชา คือ จากจุดผานแดนถาวรคลองลึก-ปอยเปต (เปดเม่ือ 25 กุมภาพันธ 2541) เขาสูเขตแดน กัมพูชาเชื่อมตอกับเสนทางหมายเลข 5 ของกัมพูชา ผานจังหวัดบันเตียเมียเจย พระตะบอง โพธิสัต กัมปงชะนัง เขาสูกรุงพนมเปญ ระยะทางประมาณ 420 กิโลเมตร (เสนทางระเบียงดานใตนี้สามารถเชื่อมตอกับเสนทางหมายเลข 6 จากบันเตียเมียนเจย-เสียมเรียบ-จังหวัดกัมปงธม-กรุงพนมเปญ รวมระยะทาง 525 กิโลเมตร)

จากกรุงพนมเปญเชื่อมตอดวยเสนทางหมายเลข 1 ผานจังหวัดกันดาล ไปขามแมน้ําโขงท่ีเนื๊ยกเลือง จังหวัดไปรเวง สูจังหวัดสวายเรียง จรดชายแดนกัมพูชา-เวียดนามท่ีดานบาเวต (Bavet) ระยะทางประมาณ 120 กิโลเมตร ในสวนของ

เวียดนาม คือ จากจุดผานแดนถาวร บาเวต-หมกบาย (Moc Bay)จังหวัดเตนินห ประเทศเวียดนาม ตามเสนทางหมายเลข 22 ปลาย ทางนครโฮจิมินห ระหวางทางมีเสนทางแยกไปทางหมายเลข 51 เพ่ือไปเมืองหวุงเตา (Vung Tau) ริมทะเลจีนใตซ่ึงเปนท้ังเมืองทาและเมืองตากอากาศ วังเตา ระยะทางประมาณ 140 กิโลเมตร (2.) The Southern Coastal sub- Corridor หรือ เสนทาง R10 เสนทางเลียบชายฝงทะเล ไทย-กัมพูชา-เวียดนาม (ตราด-เกาะกง-กัมปงโสม-กัมปอต-Ha Tien, Ca Mau and Nam Can ท่ีเวียดนาม) เปนเสนทางเชื่อมตอภายใตยุทธศาสตรความรวมมือทาง เศรษฐกิจ อิระวดี-เจาพระยา-แมโขง ( ACMECS): “เสนทางแนวชายทะเล ” (Coastal Route) เสนทางเริ่มจากจังหวัดตราด (ไทย) -

- 10 -

เกาะกง (กัมพูชา) - อ.สะแรอัมเบิล -พระสีหนุ - คาเมา (เวียดนาม) ไทยใหความชวยเหลือกัมพูชาพัฒนาเสนทางหมายเลข 48 จากจุดผานแดนถาวรบานหาดเล็ก อําเภอคลองใหญ จังหวัดตราด-บานจามเยี่ยม อําเภอมณฑลสีมา จังหวัดเกาะกง (เปดเม่ือ 21 กันยายน 2540) ไปอําเภอสะแรอัมเบิล จังหวัดเกาะกง โดยไทยใหเงินชวยเหลือแบบใหเปลาในการกอสรางสะพานขนาดใหญ 4 แหง 288 ลานบาท และเงินกูเง่ือนไขผอนปรนเพ่ือลาดยางถนน 568 ลานบาท รวม เปนเงิน 856 ลานบาท เพ่ือเชื่อมตอกับเสนทางหมายเลข 4 ข้ึนเหนือผานจังหวัดกัมปงสะปอ ไปกรุงพนมเปญ และลงใตสูจังหวัดพระสีหนุ ตอไปจังหวัดกัมปอตและตาแกว ตามเสนทางหมายเลข 3 สะพานขามแมน้ําท้ัง 4 แหง เปนสะพานคอนกรีตเสริมเหล็กรวมความยาว 1,560 เมตร กวาง 13 เมตร มีชองสําหรับจักรยานยนตกวาง 1.5 เมตรและชองสําหรับเดิน

- 11 -

เทากวาง 1 เมตร สามารถรับน้ําหนักได 42 ตัน สราง เสร็จเม่ือ 20 เมษายน 2551 ไดแก

(1) สะพานสะแรอัมเบิล ขามคลองสะแรอัมเบิล (Srae Ambel) ความยาว

420 เมตร อยูท่ีบานบานเตี๊ยด ต.บึงเปรียว อ.สะแรอัมเบิล จ.เกาะกง (2) สะพานอันโดงตึ๊ก ขามคลองอันโดงตึ๊ก (Prek Andongtek) ความยาว 270 เมตร อยูท่ีบานอันโดงตึ๊ก ต.อันโดงตึ๊ก อ.สะแรอัมเบิล จ.เกาะกง

(3) สะพานตรอเปยงรูง ขามคลองตะเปยงรูง(Trapinroung) ความยาว 480 เมตร อยูท่ีบานตรอเปยงรูง ต.ตรอเปยงรูง กรุงเกาะกง จ.เกาะกง (4) สะพานตาไต ขามคลองภูมิโดง (Phumdong) ความยาว 390 เมตร

อยูท่ีบานตาไต ต.ตาไตกรอม กรุงเกาะกง จังหวัดเกาะกง เสนทางนี้มีความสําคัญตอการคาชายแดน และการทองเท่ียวเชิงนิเวศน (Eco-tourism) ตามแนวชายฝงทะเลอาวไทยสูทะเลจีนใต ขามไปเวียดนาม ตามเสนทางถนนไปยังเมืองเกียง ยาง (Kien Giang) หรือไปเกาะฟูกวก ไทยหวังการทองเท่ียวใหเปนโครงการ “สามประเทศ-หนึ่งจุดหมาย (Three Countries, One Destination) โดยใหแตละ

ประเทศ (ไทย-กัมพูชา-เวียดนาม) สามารถเปนท้ังตนทางและปลายทางในการรับนักทองเท่ียว โดยใชเสนทางระเบียงเศรษฐกิจดานใตเชื่อมโยง (3.) The Northern sub- corridor เริ่มจากกรุงเทพฯ-เสียมเรียบ และ สตรึงเตร็ง-รัตนคีรี ในกัมพูชา ไป Pley Ko and Quy Nhon ท่ีเวียดนาม นอกจากนี้ SEC

- 12 -

ยังกําหนดสราง Inter-corridor จากทิศใตของลาว ไป จังหวัดพระสีหนุ ท่ีกัมพูชา ดังแผนท่ีซ่ึงแสดงนี้ ความชวยเหลือของไทยในการกอสรางถนนเสนอ่ืนๆ

ถนนหมายเลข 67 จากจุดผานแดนจวม-สะงํา ไปถึงตัวอําเภอ

อันลองเวงระยะทาง 18 กิโลเมตรและจากอําเภออันลองเวงไปถึงจังหวัดเสียมเรียบ

ระยะทาง 131 กิโลเมตร เสนทางเริ่มตนจาก บานแซรไปร ไปสิ้นสุดท่ีเขตชายแดนชองสะงํา

ระยะทางประมาณ 167 กิโลเมตร โดยเปนระยะทางในประเทศไทย 16 กิโลเมตร และในกัมพูชา 151

กิโลเมตร เปนการใหความชวยเหลือ แบบใหเปลา 126 ลานบาท รถไฟ ในอดีตการขนสงทางรถไฟถือวาเปนท่ีนิยมในกัมพูชา การเดินรถจากกรุงพนมเปญถึงพระตะบองมีเท่ียวเดินรถทุกวัน แตหลังจากเกิดสงครามระบบการขนสงดังกลาวไดถูกทําลายลงอยางสิ้นเชิง การ

เดินรถจากพนมเปญถึงพระตะบองมีเพียง 1 เท่ียว/อาทิตย โดยใชเวลาเดินทาง 12

- 13 -

ชั่วโมง (ความเร็ว 15-20 กม./ชม.) กัมพูชาไดพยายามฟนฟูระบบการขนสงทางรถไฟอีกครั้ง ดวยโครงการซอมแซมและสรางรางรถไฟในเสนทางท่ีมีอยูเดิมท้ังในเสนทางสายเหนือและสายใต รวมระยะทาง 650 กิโลเมตรและปรับปรุง สถานีรถไฟกรุงพนมเปญ มูลคาลงทุนรวม 73 ลานดอลลารสหรัฐฯ จากการสนับสนุนของธนาคารการพัฒนาแหงเอเชีย (ADB) 84 ลานดอลลารสหรัฐฯ องคกรผูสงออกน้ํามัน (OPEC) 13 ลานดอลลารสหรัฐฯ รัฐบาลกัมพูชา 15.2 ลานดอลลารสหรัฐฯ และรัฐบาลมาเลเซีย 2.8 ลานดอลลารสหรัฐฯ ท้ังนี้ หากโครงการดังกลาวเสร็จสมบูรณ กัมพูชาจะเปนสวนท่ีเชื่อมระบบโครงขายเสนทางรถไฟจากสิงคโปรถึงจังหวัดยูนาน คุณหมิง ประเทศจีน ดวยระยะทาง 5,382 กิโลเมตร ในเสนทางท่ีเรียกวา "Singapore-Kunming Railway Link (SKRL)" ทางน้ํา ในกัมพูชา มีทาเรือน้ําลึกแหงเดียว คือ ทาเรือพระสีหนุ ซ่ึงไดมีการปรับปรุงโดยการวางคอนเทนเนอรรอบทาเรือน้ําลึก ความยาว 240 เมตร และขยายพ้ืนท่ีจอดเรือความยาว 160 เมตร สําหรับรองรับเรือท่ีกินน้ําลึก 9 เมตร ปจจุบันทาเรือแหงนี้มีทาเทียบเรือ 12 แหง มีเครื่องมืออํานวยความสะดวกท่ีทันสมัย มีทางเขา 2 สายคือสายใต (South Channel) มีทาเทียบเรือยาว 5.5 กม.น้ําลึก 8.4 เมตร กวาง 80-100 เมตร สวนทางเขาสายเหนือ (North Channel) มีทาเทียบเรือยาว 1 กม.น้ําลึก 10 เมตร กวาง 150-200 เมตร การขนสงทางน้ําภายในประเทศ การขนสงทางน้ําภายในประเทศ สวนใหญใชแมน้ําแมโขง แมน้ําโตนเลสาบ และแมน้ําบาสัก ซ่ึงมีความยาวรวม 1,750 กิโลเมตร ในฤดูฝน และอาจลดเหลือ 580 กิโลเมตร ในฤดูแลง ทาเรือในกัมพูชา มี 7 แหง ดังตอไปนี้ - ทาเรือในกรุงพนมเปญมี 2 แหง โดยเปนทาเทียบเรือบรรทุกสินคาลอง ทางแมน้ําโขง ไปออกมหาสมุทรทางประเทศเวียดนาม และทาเทียบเรือขนสงสินคาและบุคคล ในประเทศ

- 14 -

- ทาเรือกัมปงจาม ลองตามแมน้ําโขงหางจากพนมเปญ 105 กิโลเมตร - ทาเรือกระแจะลองตามแมน้ําโขงหางจากทาเรือกัมปงจาม 115 กิโลเมตร - ทาเรือสตึงเตร็งลองตามแมน้ําโขง หางจากทาเรือกระแจะ 150 กิโลเมตร - ทาเรือเนี๊ยกเลือง เปนทาเรือแพขนานยนตขนรถและคนขามแมน้ําโขง หางจากทาเรือพนมเปญ 60 กิโลเมตร - ทาเรือกัมปงชะนัง ตั้งอยูบนแมน้ําโตนเลสาบหางจากพนมเปญ 90 กิโลเมตร - ทาเรือจองคเนี๊ยะ (เสียมเรียบ) ตั้งอยูบนแมน้ําโตนเลสาบหางจาก ทาเรือกัมปงชะนัง 190 กิโลเมตร การขนสงสินคาทางน้ําภายในประเทศกัมพูชามีขอจํากัด เนื่องจากระดับน้ําในฤดูฝนและฤดูแลง มีความแตกตางกันประมาณ 10 เมตร ไฟฟา ปจจุบันรัฐบาลกัมพูชายังไมสามารถตอบสนองความตองการใชไฟฟาของประชาชนท่ีเพ่ิมข้ึนประมาณรอยละ 15-20 ตอป ดังนั้น จึงถือวาไฟฟาเปนปจจัยท่ีฉุดความเจริญเติบโตของประเทศทางหนึ่ง อัตราคาไฟฟาของกัมพูชาเม่ือเทียบกับประเทศเพ่ือนบานพบวาสูงกวาไทยถึง 3 เทา สูงกวาลาว 5 เทา และสูงกวาเวียดนาม 2 เทา คาไฟฟาเริ่มตั้งแต 16 เซนตจนถึง 30 เซนต/กิโลวัตต และจะสูงกวานี้หากเปนนอกเมืองคือ 90เซนต/กิโลวัตต ปจจัยท่ีทําใหอัตราคาไฟฟามีราคาสูงไดแกการขาดสายสงและการพ่ึงพาการนําเขาน้ํามันเชื้อเพลิงเพ่ือผลิตไฟฟา รอยละ 90 ของกระแสไฟท่ีใชมาจากเครื่องกําเนิดไฟฟาท่ีใชน้ํามัน ขณะท่ีประเทศไทยใชน้ํามันเชื้อเพลิงเพ่ือปนไฟรอยละ 2 ท่ีเหลือใชกาซธรรมชาติและถานหินลิกไนต เวียดนามใชน้ํามันเชื้อเพลิงเพ่ือปนไฟรอยละ

- 15 -

12 ท่ีเหลือใชกาซธรรมชาติและพลังงานน้ํา และลาวใชน้ํามันเชื้อเพลิงเพ่ือปนไฟรอยละ 3 ท่ีเหลือใชพลังงานน้ํา Electricite Du Cambodge (EDC) เปนหนวยงานของรัฐบาลท่ีจําหนายไฟฟาไปสูผูใชรอยละ 90 ของผูใชรวมท้ังประเทศ โดยใหบริการครอบคลุมไปทุกกรุงและจังหวัด ขณะท่ีประชาชนในชนบทไมสามารถเขาถึงการใชไฟฟานี้ได โดยเฉลี่ยคนกัมพูชาจึงบริโภคไฟฟาเพียงปละ 55 กิโลวัตต เม่ือเทียบกับไทยท่ีใช 1,752 กิโลวัตต เวียดนาม 933 กิโลวัตต และลาว 172 กิโลวัตต ขอบเขตการจําหนายไฟฟา แบงเปน 2 ภาค ไดแก ภาคใต (กรุงพนมเปญ จ.กันดาล จ.กัมปงสปอ จ.ตาแกว จ.กัมปอต และกรุงพระสีหนุวิลล) และภาคตะวันตก (จ.บันเตียเมียนจัย จ.พระตะบอง และจ.เสียมเรียบ) หนวยงานรับผิดชอบ มีดังตอไปนี้

- Electricite Du Cambodge (EDC) เปนหนวยงานของรัฐบาล - ภาคเอกชน คือ Independent Power Producers (IPP) ของแตละจังหวัดท่ีไดรับสัมปทาน

- ผูไดรับสัมปทานในแตละพ้ืนท่ี

- Rural Electricity Enterprises (REE) ผูไดรับสัมปทานในพ้ืนท่ีชนบท ทรัพยากรธรรมชาติ รัฐบาลกัมพูชาไดจัดตั้งองคการน้ํามันแหงชาติ (Cambodian National Petroleum Authority) เพ่ือทําหนาท่ีดูแลเก่ียวกับการสํารวจและขุดเจาะหาแหลงน้ํามันและกาซธรรมชาติ อยางไรก็ตามการเปดเผยตัวเลขขอมูลน้ํามัน และกาซใตดินท่ีผานมา มีตัวเลขท่ีแตกตางกัน ผูเชี่ยวชาญดานน้ํามันของรัฐบาลแจงวา กัมพูชาจะไดน้ํามันประมาณ 200 ลานบารเรล สวนธนาคารโลกแจงวากัมพูชาจะไดน้ํามันประมาณ 2,000 ลานบารเรล แตจนถึงบัดนี้ ยังไมมีการประกาศตัวเลขท่ีแทจริงวามี จํานวนเทาใด

- 16 -

กอนป 2534 ประเทศกัมพูชาประสบกับภาวะสงครามภายในประเทศอยางยาวนานกวา 20 ป สงผลใหเศรษฐกิจของประเทศตกต่ําลงอยางมาก และทําใหประเทศกัมพูชาถูกจัดเปนประเทศท่ีมีระดับการพัฒนานอยท่ีสุดประเทศหนึ่งในภูมิภาคอาเซียน อยางไรก็ตามภายหลังจากท่ีมีการเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองจากระบอบสังคมนิยมเปนระบอบประชาธิปไตยและหลังจากสงครามภายในประเทศเริ่มสงบลง ประเทศเริ่มไดรับการฟนฟูบูรณะ มีการเปดประเทศทําการคาขายกับตางประเทศมากยิ่งข้ึน ทําใหมีความตองการบริโภคอุปโภคสินคาและบริการเพ่ิมสูงข้ึน โดยรัฐบาลกัมพูชาไดมีการกําหนดนโยบายท่ีมุงพัฒนาศักยภาพทางการเกษตร และการทองเท่ียวของประเทศ ตลอดจนสงเสริมใหมีการลงทุนจากตางประเทศดวยการออกกมาตรการตางๆ มาอยางตอเนื่อง เชนการปรับปรุงกฎหมายดานเศรษฐกิจ การเพ่ิมสิทธิประโยชนแกนักลงทุนตางชาติ การปฏิรูประบบการจัดเก็บภาษีเงินได และการเรงรัดพัฒนาโครงสรางพ้ืนฐานทางเศรษฐกิจ เชน ถนน ไฟฟา น้ําประปา สนามบิน และระบบสาธารณูปโภคตางๆ เปนตน ความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศกัมพูชาในปจจุบันเปนผลพวงของความสําเร็จจากการเปลี่ยนผานจากระบบเศรษฐกิจรวมศูนยไปสูระบบเศรษฐกิจแบบตลาด ประกอบกับการปฏิรูปนโยบายดานการคาและการลงทุนตลอดจนเสถียรภาพทางการเมืองสงผลใหเศรษฐกิจกัมพูชามีอัตราการเจริญเติบโตสูงถึงรอยละ 7.0 โดยเฉลี่ยตั้งแตป 2537 ถึงป 2555 ทําใหรายไดเฉลี่ยตอบุคคลเพ่ิมข้ึนจากประมาณ 650 ดอลลารสหรัฐในป 2550 เปนเกือบ 1,000 ดอลลารสหรัฐ ในป 2555 สิ่งเหลานี้สะทอนใหเห็นถึงการเปลี่ยนแปลงของโครงสรางทาง

2. ขอมูลดานเศรษฐกิจ การคา และการลงทุน

- 17 -

เศรษฐกิจจากเศรษฐกิจฐานเกษตรกรรมไปสูเศรษฐกิจแบบผสมผสานมากข้ึนระหวางการเกษตร การอุตสาหกรรม และการบริการ สมเด็จอัครมหาเสนาบดีเดโช ฮุน เซน นายกรัฐมนตรีกัมพูชา กลาวในการประชุมสัมมนาวิสัยทัศนประเทศกัมพูชา ป 2555 ภายใตหัวขอ “เรื่องเรงดวนของประเทศกัมพูชาเพ่ือยกระดับการเติบโตสําหรับทุกคน การบูรณการในภูมิภาคและการนําพาอาเซียน” จัดข้ึนโดยสถาบันฝกอบรมและวิจัยเพ่ือการพัฒนากัมพูชา (CDRI) และธนาคาร ANZ Royal ในวันท่ี 16 กุมภาพันธ 2555 ณ โรงแรมราเฟลเลอรอยัล วา รัฐบาลกัมพูชาไดกําหนดให ป 2556 เปนปเปาหมายสําหรับบรรลุซ่ึงผลิตภัณฑมวลรวมของประเทศ หรือ GDP ใหไดมากกวา 1,000 ดอลลารสหรัฐฯ/คน โดยมียุทธศาสตรรองรับ เชน การรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจและการเมือง การบรรลุซ่ึงอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจอยางนอย ๆ ปละ รอยละ 7 การพัฒนาเศรษฐกิจในหลาย ๆ ดาน เพ่ือพัฒนาสังคม เศรษฐกิจอยางยั่งยืน ลดความยากจนใหไดรอยละ 1 ตอป เพ่ือใหหลุดพนจากสถานการณพ่ึงพาอาศัยโครงการชวยเหลือจากตางชาติ”

สัดสวน GDP ตามกิจกรรมทางเศรษฐกิจในป 2555

Taxes on Products

5.4%

Services 35.9%Agriculture

Fisheries & Forestry36.8%

Industry21.9%

- 18 -

เพ่ือใหบรรลุเปาหมายดังกลาว รัฐบาลมุงเนนนโยบายเรงดวน คือ 1. ตองพัฒนาดานเกษตรกรรมเพ่ิมเติม รวมท้ังสงเสริมการผลิตและการสงออกพืชผลทางการเกษตร 2. การชวยเหลือผลิตภัณฑอุตสาหกรรม 3. การพัฒนาสินคาเพ่ือการสงออก 4. การดึงดูดนักลงทุนโดยมุงเนนผลิตภัณฑท่ีมีคุณภาพสูง 5. การพัฒนาทรัพยากรมนุษย เพ่ือแกปญหาความไมเทาเทียมกัน และความตองการตลาดแรงงานฝมือและแรงงาน อยางไรก็ตาม แมวาเศรษฐกิจกัมพูชาจะอยูในสถานการณท่ีดีก็ตาม แตสมเด็จฮุน เซน ไดแสดงความเปนหวงตอสถานการณทางการเงินและเศรษฐกิจโลกท่ีกําลังตกอยูในสถานการณผันผวน เชน วิกฤตหนี้สินของประเทศในยุโรป และความไมมีเสถียรภาพทางเศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกา ซ่ึงประเทศเหลานี้เปนประเทศคูคาท่ีสําคัญของกัมพูชา ในป 2555 รัฐบาลกัมพูชาเปดเผยตัวเลขอัตราเติบโตของเศรษฐกิจของประเทศ (GDP Growth) รอยละ 7.3 (ขณะท่ี World Bank ประเมินท่ีรอยละ 6.7) โดยมีปจจัยหนุนจากการลงทุนของตางชาติท่ีใชกัมพูชาเปนฐานการผลิตเพ่ือสงออก การเปดประเทศรับการลงทุนและการทยอยเปดเสรีภายใตกรอบประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน หรือ ASEAN Economic Community (AEC) ท่ีจะเปดเสรีอยางเต็มรูปแบบในป 2558 การทองเท่ียวซ่ึงมีนักทองเท่ียวเพ่ิมถึงรอยละ 24 และการกอสรางท่ีฟนตัว เปนสําคัญ กัมพูชามีการเติบโตของภาคการเกษตรรอยละ 4.3 (พืชไร ขยายตัว รอยละ 4.9 สินคาประมง ขยายตัวรอยละ 6.7) ภาคอุตสาหกรรม เติบโตรอยละ 9.2 (การเมนทขยายตัวรอยละ 6.9) ภาคอุตสาหกรรมบริการ เติบโตรอยละ 8.1 ทําใหรายไดประชาชาติตอหัวของประชาชนเพ่ิมจาก 960 ดอลลารฯในปกอน เปน 1,000 ดอลลารฯ ในป 2555 และคาดวาในป 2556 จะเพ่ิมเปน 1,080 ดอลลารฯ

- 19 -

ความพยายามในการปฏิรูปกฎหมายการลงทุนใหโปรงใส ทําใหนักลงทุนมีความเชื่อม่ัน โดยผลจากการจัดอันดับดัชนีวัดภาพลักษณคอรัปชั่นขององคกรเพ่ือความโปรงใสนานาชาติ (Transparency International) ประจําป 2555 พบวา กัมพูชามีอันดับความโปรงใสอยูในอันดับท่ี 157 (จากอันดับท่ี 164 ในป 2554) ภายใตการจัดอันดับท้ังหมด 176 ประเทศ นอกจากนี้ กัมพูชาลดการพ่ึงพาเฉพาะยุโรปและอเมริกาท่ีมีปญหาวิกฤติเศรษฐกิจ โดยหันมาผลิตสินคาท่ีหลากหลายนอกจากการเมนทเปนอุตสาหกรรมอ่ืนๆ เชน อะไหลและอุปกรณ รวมถึงการหันหาตลาดใหมๆ ทดแทนตลาดเดิมเชนกัน เนื่องจากเศรษฐกิจกัมพูชา ข้ึนอยูกับ 3 เสาหลัก ไดแก การสงออกเสื้อผาสําเร็จรูป สิ่งทอและรองเทา การเกษตร และ การบริการ จึงขอสรุปภาวะของแตละสวนดังนี้ 1. เส้ือผาสําเร็จรูป ส่ิงทอและรองเทา ในป 2554 กัมพูชาสงออก เสื้อผาสําเร็จรูป สิ่งทอและรองเทา รวมมูลคา 4.3 พันลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 40 จากปกอนท่ีสงออกมูลคา 3.07 พันลานดอลลารสหรัฐฯ โดยสงออกไปสหรัฐอเมริกา มูลคา 1.99 พันลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 11.4 และการสงออกไปสหภาพยุโรปมูลคา 1.3 พันลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 42 เนื่องจากมีการผอนผันกฎแหลงกําเนิดสินคาของสหภาพยุโรปตั้งแตวันท่ี 1 มกราคม 2554 เปนปจจัยชวยใหการสงออก เพ่ิมข้ึนในปนี้ นอกจากนี้การสงออกไปญี่ปุนและแคนาดา ก็เพ่ิมเชนกัน กลาวคือมีมูลคา 980 ลานดอลลารสหรัฐฯเพ่ิมรอยละ 38 จาก 645 ลานดอลลารสหรัฐฯ ของปกอน โดยการสงออกไปญี่ปุนเพ่ิมถึงรอยละ 100

- 20 -

ขาว "เนียงมะลิ" ขาวจากกัมพูชาที่ไดรับรางวัลขาวหอมที่ดีที่สุดในโลกประจําป 2012 ในงานประชุม Rice International 2012 ณ เมืองบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย

2. การเกษตร ประชากรกัมพูชารอยละ 80 มีอาชีพเกษตรกรรม ซ่ึงสรางรายไดใหประเทศ GDP รอยละ 33 ในป 2554 กัมพูชาสงออกสินคาเกษตร มูลคา 422 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมเกินรอยละ 100 จากปกอนท่ีสงออกได 197 ลานดอลลารสหรัฐฯ แยกเปนการสงออกขาว จํานวน 170,770 ตัน(เพ่ิมรอยละ 22 เม่ือเทียบกับปกอนท่ีสงออกได 140,300 ตัน) มูลคา 104 ลานดอลลารสหรัฐฯ (เพ่ิมรอยละ 197 จากปกอนท่ีสงออกได 35 ลานดอลลารสหรัฐฯ) รองลงมาคือการสงออกยางพาราจํานวน 105,000 ตัน มูลคา 68 ลานดอลลารสหรัฐฯ 2.1 ขาว ขาว ถือวาเปนพืชท่ีสรางรายไดใหประเทศรอยละ 15 ของ GDP รัฐบาลกัมพูชา โดยสมเด็จฯ ฮุนเซน นายกรัฐมนตรี จึงไดประกาศตั้งเปาสงออกขาวสารใหได 1 ลานตันในป 2015 เพ่ือยกระดับชีวิตความเปนอยูและรายไดของประชาชนกัมพูชามากกวารอยละ 85 ซ่ึงมีอาชีพท่ีเก่ียวของกับวงจรขาวตั้งแตการปลูก การสีแปรรูปขาว และการสงออกขาว

กระทรวงการเกษตร ปาไม และประมงกัมพูชา รายงานผลผลิตขาวป 2555 กัมพูชามีพ้ืนท่ีเพาะปลูกขาว 2.96 ลานเฮกตาร เพ่ิมจากป 2554 ซ่ึงมีพ้ืนท่ีปลูก 2.76 เฮกตาร พ้ืนท่ีปลูกเพ่ิมรอยละ 7 ขณะท่ีผลผลิตท่ีไดรับ 9.31 ลานตัน เพ่ิมจากป 2554 ซ่ึงไดรับ 8.77 ลานตัน ผลผลิตเพ่ิมรอยละ 6 ผลผลิตท่ีไดรับเฉลี่ย 3.13 ตันตอเฮกตาร เนื่องจากสภาพดินฟาอากาศเอ้ืออํานวย การสงออกขาวตลอดป 2555 สงออกจํานวน 205,717 ตัน มูลคา 130 ลานดอลลาร เพ่ิมรอยละ 1.9 จากป 2554 ท่ีสงออก

- 21 -

201,899 ตันมูลคา 104 ลานดอลลาร โดยทําการสงออกไป 58 ประเทศท่ัวโลกโดยเฉพาะประเทศในกลุมสหภาพยุโรป เชนฝรั่งเศส 47,217 ตัน โปแลนด 34,967 ตัน มาเลเซีย 25,553 ตัน และแอฟริกา 23 ตัน การสงออกขาวของกัมพูชายังนอยเนื่องจากขาดแคลนเงินทุนท่ีจะใชหมุนเวียนซ้ือขาวเปลือก ขาดเทคโลโลยีท่ีทันสมัย โดยคาดวากัมพูชาตองใชเงินทุนประมาณ 350 ลานดอลลารฯ เพ่ือสนับสนุนใหการสงออกขาวเปนไปตามเปาหมายท่ีรัฐบาลตั้งไว คือปริมาณ 250,000 ตันในป 2556 หรือเพ่ิมรอยละ 25

โอกาสของไทย โรงสีขาวเปนธุรกิจหนึ่งท่ีมีโอกาสมากในกัมพูชา เนื่องจากโรงสีขาวในกัมพูชายังขาดคุณภาพท้ังดานเทคโนโลยีและการพัฒนาดานองคความรูใหเกษตรกร อีกท้ังเกษตรกรก็ไมสามารถเขาหาแหลงเงินทุนเพ่ือสรางโรงสีขาวขนาดใหญได ซ่ึงรัฐบาลเองก็ไมมีงบประมาณเพียงพอท่ีจะสรางระบบชลประทานใหเกษตรกรได จึงมีนโยบายสนับสนุนใหเอกชนเขามาลงทุนทําโรงสีขนาดใหญเพราะจะชวยพัฒนาศักยภาพโรงสีในประเทศพรอมกับองคความรูท้ังทางดานเทคโนโลยีและการบริหารจัดการ โดยนักลงทุนจะไดรับสิทธิประโยชนตางๆ ภายใตการสงเสริมการลงทุนของกัมพูชา พ้ืนท่ีเพาะปลูกและผลผลิตขาว

ที่มา : สถาบันเศรษฐกิจกัมพูชา และกระทรวงเกษตร ปาไม และประมง

Year Production Surplus Paddy

Yield (ton/ha)

2007/08 6,727,127 2,577,562 2.62 2008/09 7,175,473 3,164,114 2.75 2009/10 7,585,870 3,507,185 2.84 2010/11 8,249,452 3,932,425 2.87 2011/12 8,416,942 4,028,995 3.11

- 22 -

Strength (S) (1) กัมพูชายังมีศักยภาพในการเพ่ิมผลผลิตขาวไดอีกมาก (ปจจุบันใชพ้ืนท่ีเพาะปลูกเพียง เทาน้ัน) (2) มีนโยบายสงเสริมการผลิตและการตลาดขาวท่ีชัดเจน (3) ไดรับการยกเวนภาษีนําเขา /สงออก (4) มีการลงทุนในระบบชลประทานมากข้ึน (5) รัฐบาลใหการสนับสุนนดานเมล็ดพันธุหลัก

10 ชนิด (6) มีกองทุนสงเสริมการเกษตรและการพัฒนา (7) มีทางเลือกในการขนสงเพ่ือสงออกขาวทางแมนํ้าโขงซึ่งมีตนทุนโลจิสติกสท่ีต่ํากวา

Weakness (W) (1) ขาดเทคโนโลยีในการเพาะปลูกและหลังเพาะปลูก (2) การวิจัยและพัฒนาไมเพียงพอ (3) ตนทุนการผลิตสูง เชน อัตราดอกเบ้ีย พลังงาน เมล็ดพันธุ ปุยและยากําจัดวัชพืช เปนตน (4) ชาวนาไมสามารถเขาถึงเมล็ดพันธุท่ีมีคุณภาพ (5) ขาดเงินทุนในการตั้งโรงสีและสต็อกท่ีมีศักยภาพ (6) ตนทุนการสีแปรและคาขนสงท่ีสูง (7) ขาวไมไดมาตรฐาน /ไมสามารถรักษามาตรฐานคุณภาพขาวได

Opportunities (O) (1) ไดรับสิทธิภาษีนําเขาขาว 0% ในตลาดสหภาพยุโรป (2) ตลาดโลกมีความตองการขาวกัมพูชามากข้ึน (3) ตางชาติเริ่มเขามาลงทุนในการเพาะปลูกขาวและตั้งโรงสีมากข้ึน (4) คูคาใหความสําคัญกับการพัฒนาเรื่องขาวของกัมพูชา

Threats (T) (1) การเพาะปลูกอาศัยปจจัยสภาพดินฟาอากาศเปนหลัก (2) นโยบายปกปองทางการคา /การเมืองท่ีเปลี่ยแปลงของประเทศผูนําเขาสงผลกระทบท้ังดานปริมาณการนําเขาและราคาขาว (3) การใชสารเคมีและการทําลายปาไมสงผลกระทบตอระบบนิเวศน (4) การแขงขันท่ีสูงระหวางประเทศผูสงออกขาวดวยกัน (5) การยกเลิกสิทธิภาษีนําเขาขาว 0% ของสหภาพยุโรปในอนาคตหากกัมพูชาพนจากสถานะ LDC

- 23 -

2.2 ขาวโพด กัมพูชามีการปลูกขาวโพด 2 รุนคือขาวโพดฤดูฝนและฤดูแลง โดยมีผลผลิตออกตลอดปในแหลงเพาะปลูกท่ีแตกตางกัน ซ่ึงขาวโพดฤดูฝนจะมีผลผลิตออกในชวงเดือนมิถุนายน - สิงหาคม สวนขาวโพดฤดูแลงจะออกในชวงเดือนพฤศจิกายน - มกราคม และในบางพ้ืนท่ีจะมีผลผลิตออกในชวงเดือนมีนาคม - เมษายน ดานการตลาดอาศัยการสงออกไปไทยและเวียดนามเปนหลัก เปนการสงออกไปไทยปละประมาณ 200,000 ตันตอป (ประมาณรอยละ 30 ของผลผลิต) โดยพอคาไทยและเวียดนามจะเขามารับซ้ือผลผลิตถึงไรของเกษตรกรในชวงท่ีขาวโพดออกสูตลาดมาก ท้ังนี้ การขายขาวโพดใหเวียดนามงายเพราะเปนการซ้ือคละเกรด ไมเลือกคุณภาพมากเหมือนไทยและจายเงินสด นอกจากนี้ พบวาปจจุบันเวียดนามเริ่มเขามาลงทุนสรางไซโลในกัมพูชาเพ่ือรับซ้ือขาวโพดในหลายจังหวัด ในป 2555 กัมพูชามีพ้ืนท่ีเพาะปลูกขาวโพดเลี้ยงสัตวรวมท้ังสิ้น 160,672 เฮกตาร ในขณะท่ีในปกอนมีพ้ืนท่ีเพาะปลูก 148,443 เฮกตาร หรือเพ่ิมรอยละ 8.2 เนื่องจากเกษตรกรหันมาปลูกขาวโพดแทนการปลูกมันสําปะหลังซ่ึงมีราคาตกต่ํา พ้ืนท่ีเพาะปลูกไดแกจังหวัดพระตะบอง ไพลิน อุดรเมียนจัย บันเตียเมียนจัย กันดาลและกัมปงจาม เปนตน ผลผลิตขาวโพดเลี้ยงสัตวอยูท่ี 756,085 ตัน เพ่ิมข้ึนรอยละ 13.1 จาก 668,427 ตันในปกอน 2.2 ยางพารา ในป 2555 ผลผลิตยางพาราอยูท่ี 64,524 ตัน คิดเปนรายได 174.76 ลานดอลลารสหรัฐฯ เนื่องจากราคาดีและเปนท่ีตองการของตลาดโลก กัมพูชามีพ้ืนท่ีปลูกยางพารารวม 280,355 เฮกตาร เพ่ิมจากปกอน 98,955 เฮกตาร

- 24 -

3. การบริการ ในป 2555 ภาคธุรกิจบริการเติบโตรอยละ 4.2 จากการเติบโตของ 3 อุตสาหกรรมหลัก คือ โรงแรมและรานอาหาร การคา การคมนาคมและโทรคมนาคม รวมถึงการเติบโตของภาคธุรกิจการเงิน ในป 2554 สถาบันพัฒนาเศรษฐกิจกัมพูชาคาดการณวา ภาคธุรกิจบริการจะเติบโตท่ีรอยละ 6.9 และรอยละ 6.5 ตามลําดับ จากการเพ่ิมข้ึนของนักทองเท่ียว การเติบโตของภาคธุรกิจการเงินและอสังหาริมทรัพย แนวโนมการเติบโตของภาคธุรกิจบริการ

ท่ีมา:สํานักสถิติแหงชาติ และสถาบันพัฒนาเศรษฐกิจกัมพูชา 3.1 การทองเท่ียว ในป 2555 มีนักทองเท่ียวชาวตางชาติในกัมพูชา จํานวน 3,584,307 คน อุตสาหกรรมการทองเท่ียวของกัมพูชา มีอัตราการขยายตัวเพ่ิมข้ึนอยางรวดเร็ว

รายการ 2550 2551 2552 2553e 2554e 2555e คมนาคมและโทรคมนาคม

7.2% 7.1% 3.9% 8.0% 9.1% 7.9%

การคา 9.5% 9.4% 4.2% 7.1% 6.1% 7.1% โรงแรมและรานอาหาร

10.3% 9.8% 1.8% 11.2% 11.6% 11.2%

การเงิน 22.2% 19.3% 8.0% 12.7% 18.1% 12.7% การบริหารจัดการ

0.1% 4.5% 1.0% 11.5% 3.6% 2.9%

อสังหาริมทรัพยและธุรกิจ

10.8% 5.0% -2.5% -9.9% 1.3% 1.6%

ธุรกิจอ่ืนๆ 12.1% 12.0% 2.9% 3.9% 5.6% 4.9%

- 25 -

โดยมีอัตราการขยายตัวในรอบ 14 ปโดยเฉลี่ยประมาณ รอยละ 20.77 ตอป และในป 2555 ขยายตัวรอยละ 24.4 จากป 2554 ซ่ึงมีจํานวน 2,888,862 คน ท้ังนี้จํานวนนักทองเท่ียวชาวตางชาติเขาสูหลักลานคนครั้งแรกในป 2547 จากนั้นก็อยูในระดับเกินกวา 1 ลานคนมาโดยตลอด ประมาณการวาภาคอุตสาหกรรมการทองเท่ียวสรางรายไดประมาณ 2.2 พันลานเหรียญสหรัฐฯ หรือประมาณเกือบ 80,000 ลานบาท ซ่ึงรายไดจากการทองเท่ียวและภาคบริการ คิดเปนรอยละ 40 ของผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) ขณะท่ีภาคเกษตรกรรมคิดเปนรอยละ 37 และภาคอุตสาหกรรมคิดเปนรอยละ 23 ภาคอุตสาหกรรมการทองเท่ียว เปน 1 ใน 6 ภาคธุรกิจ ท่ีเปนตัวขับเคลื่อนเศรษฐกิจของกัมพูชา และสามารถจางงานในประเทศมากกวา 400,000 ตําแหนง มากกวาแรงงานในอุตสาหกรรมการเมนทซ่ึงมีจํานวน 350,000 คน ในป 2555 กลุมนักทองเท่ียวชาวตางชาติในกัมพูชา 10 อันดับแรก ไดแก เวียดนาม จํานวน 763,136 คน คิดเปนรอยละ 21 เกาหลีใต จํานวน 411,491 คน คิดเปนรอยละ 11.5 จีน จํานวน 333,894 คน คิดเปนรอยละ 9.3 ลาว จํานวน 254,022 คน คิดเปนรอยละ 7.1 ไทย จํานวน 201,422 คน คิดเปนรอยละ 5.6 ญี่ปุน จํานวน 179,327 คน คิดเปนรอยละ 5.0 สหรัฐอเมริกา จํานวน 173,076 คน คิดเปนรอยละ 4.8 ฝรั่งเศส จํานวน 121,175 คน คิดเปนรอยละ 3.4 ออสเตรเลีย จํานวน 117,729 คน คิดเปนรอยละ 3.3 และมาเลเซีย จํานวน 116,764 คน คิดเปนรอยละ 3.3 เปาหมายหลักของการเดินทางของนักทองเท่ียวตางชาติในประเทศกัมพูชา คือ จังหวัดเสียมเรียบ ซ่ึงเปนท่ีตั้งของสิ่งมหัศจรรยของโลก "ประสาทนครวัด (Angkor Wat)-นครธม (Angkor Thom)" โดยประมาณรอยละ 70 ของนักทองเท่ียว

- 26 -

ตางชาติมีจุดมุงหมายท่ีจะเขาไปเยี่ยมชม สิ่งมหัศจรรยของโลกแหงนี้ และท่ีเหลือเดินทางไปยังกรุงพนมเปญและจังหวัดอ่ืน ขอมูลฤดูกาลทองเท่ียวในประเทศกัมพูชา เดิมชวงท่ีมีนักทองเท่ียวคึกคักมาก (High Season) คือชวงเดือนมกราคม-มีนาคม และชวงเดือนตุลาคม-ธันวาคม และชวงท่ีมีนักทองเท่ียวเบาบาง (Low Season) คือชวงเดือนพฤษภาคม-กันยายน โดยสถิติเม่ือป 2555 พบวานักทองเท่ียวมากทุกเดือนต่ําสุดเดือน พฤษภาคม จํานวน 233,220 คน ซ่ึงในป 2554 ถือวาอยูในชวงคึกคัก โดยการเดินทางครึ่งหนึ่งมาทางเครื่องบินและอีกครึ่งมาทางถนนและทางน้ํา ขณะท่ีคนกัมพูชาทองเท่ียวตางประเทศปละประมาณ 800,000 คน เม่ือพิจารณาถึงพฤติกรรมการทองเท่ียวของนักทองเท่ียวตางชาติ ในประเทศกัมพูชา พบวา ในป 2555 มีอัตราจํานวนวันท่ีพํานักโดยเฉลี่ย (Average Length of Stay) เทากับ 6.30 วัน และมีอัตราการเขาพักโรงแรม (Hotel Occupancy) เทากับ รอยละ 68.49 โดยนักทองเท่ียว 1 คน ใชจายสําหรับการทองเท่ียวในประเทศกัมพูชาโดยเฉลี่ย เทากับ 1,622 เหรียญสหรัฐฯ รัฐบาลกัมพูชาใหความสําคัญกับภาคอุตสาหกรรมการทองเท่ียวเปนอยางยิ่ง เนื่องจากเล็งเห็นศักยภาพของแหลงทองเท่ียวภายในประเทศ โดยไดจัดทําแผนการพัฒนาการทองเท่ียวตั้งแตป 2544 ตอมารัฐบาลไดกําหนดแผนปฏิบัติการดานการทองเท่ียว (Tourism Action Plan) โดยตั้งเปาหมายวาในป 2556 จํานวนนักทองเท่ียวตางชาติจะเพ่ิมข้ึนเปน 4 ลานคน โดยการสนับสนุนใหนักลงทุนภาคเอกชนเขาไปลงทุนในการพัฒนาโครงสรางพ้ืนฐานดานการทองเท่ียว อันไดแก การขนสง โรงแรม รานอาหาร การสื่อสารโทรคมนาคม พลังงาน และน้ําประปา รวมถึงการเจรจาระหวางรัฐบาลตอรัฐบาลกับรัฐบาลจีนและรัฐบาลญี่ปุน เพ่ือชักจูงใหเขาไปลงทุนในภาคการทองเท่ียว นอกจากนี้ยังไดทําบันทึกความตกลง (MOU) กับสายการบินตาง ๆ ใหมีการเพ่ิมเท่ียวบิน และเปดเท่ียวบินตรง (Direct Flights)

- 27 -

ไปยังประเทศกัมพูชา ภายใตนโยบายเปดนานฟาเสรี (Open Sky Policy) แตสิ่งท่ีอยูในแผนการพัฒนาอยางเรงดวน ประกอบดวย การปรับปรุงคุณภาพของการบริการ การฝกอบรมบุคลากรท่ีทํางานในภาคการทองเท่ียว การพัฒนาโรงแรมใหไดมาตรฐาน และการประชาสัมพันธการทองเท่ียวของประเทศรวมถึงการสรางและพัฒนาจุดขายดานการทองเท่ียวเพ่ิมข้ึน ปจจุบัน มีสายการบินนานาชาติมากกวา 20 สายบินมาลงท่ีพนมเปญและเสียมเรียบตรงมากัมพูชาวันละ 58 (ทุกประเทศในอาเซียนยกเวนบรูไนและอินโดนีเซีย) โดยรอยละ 75 เปนนักทองเท่ียวจากภูมิภาคเอเซียแปซิฟคเชนจีน ญี่ปุน เกาหลีใตและอินเดีย และรอยละ 16 เปนนักทองเท่ียวจากยุโรป กัมพูชามีชายทะเลเปนแนวยาว 450 กม. ใน 4 จังหวัดคือเกาะกง พระสีหนุ กัมปอต และเกบ (4 K = Koh Kong, Kamponsom(Preah Sihanouk), Kampot and Kep) ซ่ึงไดรับการยอมรับวาเปนชายหาดท่ีสวยระดับโลก (The coastline was officially recognized as one of the World's Most Beautiful Bays in May, 2011.) 3.2 โรงแรมและรานอาหาร

ในป 2555 ภาคธุรกิจโรงแรมและรานอาหารเติบโตจากการกลับคืนมาของนักทองเท่ียว และจากสถิติของกระทรวงการทองเท่ียวแสดงตัวเลขของการเขาพักของนักทองเท่ียวเพ่ิมรอยละ 60

ขณะท่ีจํานวนหองพักโรงแรมและเกสตเฮาสเพ่ิมรอยละ 6 และการใหสินเชื่อเก่ียวกับโรงแรมและรานอาหารมีมูลคาเพ่ิมเชนกัน

- 28 -

4. สถานการณดานการคา การนําเขา เนื่องจากกัมพูชาไมสามารถผลิตสินคาเพ่ือรองรับความตองการไดท้ังปริมาณและคุณภาพ จึงตองนําเขาจากตางประเทศเพ่ิมตามกําลังซ้ือของประชาชนท่ีเพ่ิมข้ึน ในป 2555 กัมพูชามีมูลคาการนําเขาประมาณ 8.1 พันลานดอลลารฯ เพ่ิมรอยละ 19.11 จากป 2554 โดยเปนการนําเขาวัตถุดิบเชน ผาผืนเพ่ือตัดเย็บกอนสงออก น้ํามันเชื้อเพลิง วัสดุกอสราง รถยนต เครื่องจักรกล ยารักษาโรค

อาหาร เครื่องดื่มและเครื่องสําอาง การสงออก มีมูลคาประมาณ 5.4 พันลานดอลลารฯ เพ่ิมจากปกอนรอยละ

10.20 โดยสหรัฐอเมริกายังคงเปนตลาดท่ีสําคัญ รองลงไปคือสหภาพยุโรป ความวิตกกังวลเก่ียวกับการเกิดวิกฤตหนี้สินในโยรุป และการชะลอตัวทางเศษฐกิจของสหรัฐฯ ซ่ึงสงผลกระทบตอการสงออกของกัมพูชาในป 2555 อยางไรก็ตามกัมพูชาไดวางยุทธศาสตรท่ีจะผลิตสินคาเพ่ือทดแทนการนําเขา การแสวงหาตลาดใหมเพ่ิมเติม ไดแกประเทศในภูมิภาคเอเชีย เชน ญี่ปุน, เกาหลีใต, จีน และประเทศในกลุมอาเซียน และสงออกสินคาใหหลากหลายรายการ

- 29 -

ท่ีมา: World Economic Outlook, IMF นโยบายดานเศรษฐกิจการคา รัฐบาลพยายามลดอุปสรรคทางการคาท้ังอุปสรรคดานภาษี ศุลกากรและอุปสรรคท่ีมิใชภาษีศุลกากรลง เพ่ือใหสอดคลองกับการปฏิรูประบบการคาตามท่ีผูกพันไวกับ WTO สมเด็จฯฮุน เซน นายกรัฐมนตรี ไดแถลงนโยบายและประกาศใชยุทธศาสตรสี่เหลี่ยม (จัตุโกณ) เพ่ือการเจริญเติบโต การจางงาน ความเสมอภาคและประสิทธิภาพในกัมพูชา (“Rectangular Strategy” for Growth, Employment, Equity and Efficiency in Cambodia) สรุปสาระสําคัญได ดังนี้ หลักการภายใตยุทธศาสตรส่ีเหล่ียม เปนวาระแหงชาติ โดยมีวัตถุประสงค เพ่ือเรงรัดการแกไขปญหาดานเศรษฐกิจและสังคมท่ีกําลังเผชิญอยูและการพัฒนาศักยภาพของกัมพูชา ไดแก 1. การสงเสริมการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ 2. สงเสริมการสรางงาน

เครื่องชี้วัดทางเศรษฐกิจ ป 2011 ป 2012 ป 2013(e)

GDP (US$bn) 12 14.54 15.55

GDP per capita (US$) 845 1,000 1,080

Real GDP growth (%) 7.1 7.3 7.0

Inflation (%) 5.5 3.6 4.0

Export (%) 34.4 11.4 13

Import (%) 22.8 17.1 11

Trade Balance (MUS$) -1,490 -2412 -2,152

- 30 -

3. การปฏิบัติตามแผนปฏิบัติการของรัฐบาลเพ่ือประกันความเทาเทียมกันและความเปนธรรมในสังคม 4. การเพ่ิมประสิทธิภาพและความสามารถของรัฐบาลในการดําเนินโครงการปฏิรูปในทุก สาขาเพ่ือลดความยากจนและบรรลุเปาหมายของการพัฒนาท่ียั่งยืน โครงสรางของยุทธศาสตรส่ีเหล่ียม ประกอบดวย - ยึดหลักธรรมาภิบาล (Good Governance) โดยมุงเนนการปฏิรูป 4 ประการ ไดแก 1. การตอตานการฉอราษฎรบังหลวง 2. การปฏิรูปกฎหมายและการศาล 3. การบริหารสาธารณะ 4. การปฏิรูปกองทัพ โดยเฉพาะการลดจํานวนกําลังพลและหันไปเพ่ิมประสิทธิภาพของบุคลากรและอาวุธยุทโธปกรณ - สรางเสริมสภาพแวดลอมท่ีเอ้ืออํานวยตอการพัฒนาประเทศ 1. ความสงบเรียบรอย เสถียรภาพทางการเมือง และระเบียบทางสังคม 2. การสรางหุนสวนดานการพัฒนาซ่ึงรวมถึง ภาคเอกชน ประเทศผูบริจาค และประชาชน 3. การพัฒนาดานเศรษฐกิจและการคลัง 4. การบูรณาการกัมพูชาเขาสูภูมิภาคและโลก - ความสําคัญตอการพัฒนาประเทศ 4 สาขาหลัก 1. ดานการเกษตร 2. การพัฒนาโครงสรางพ้ืนฐาน 3. การพัฒนาภาคเอกชนและสนับสนุนการสรางงาน 4. การพัฒนาทรัพยากรมนุษย โดยเฉพาะดานการศึกษาและสาธารณสุข

- 31 -

ประเทศคูคาท่ีสําคัญ สหรัฐอเมริกาเปนประเทศท่ีกัมพูชาสงออกมากท่ีสุด โดยมีมูลคาการสงออกมากกวา 2 พันลานดอลลารสหรัฐฯ สวนเวียดนามเปนประเทศท่ีกัมพูชานําเขามากท่ีสุด สามารถแซงจีน ซ่ึงเคยเปนประเทศท่ีกัมพูชานําเขามากท่ีสุด ขณะท่ีไทยเปนคูคาสําคัญอันดับ 3 ดวยมูลคาการคารวม 2.5 พันลานดอลลารสหรัฐฯ สินคาสงออกท่ีสําคัญ สินคาเกษตรกรรม ไดแก ยางพารา ขาว ผลิตภัณฑปลา ขาวโพด ถ่ัวเหลือง ใบยาสูบและ ผลิตภัณฑไม สินคาอุตสาหกรรม ไดแก เสื้อผา เครื่องนุงหม รองเทา และ สิ่งทอ

ตลาดสงออกท่ีสําคัญ ไดแกสหรัฐอเมริกา กลุมสหภาพยุโรป ญี่ปุน ฮองกง แคนาดา และ สิงคโปร สินคานําเขาท่ีสําคัญ ผลิตภัณฑน้ํามันเชื้อเพลิงสําเร็จรูป อาหารและเครื่องดื่ม ผาผืน รถจักรยานยนตและสวนประกอบ รถยนต อุปกรณและสวนประกอบ ปูนซีเมนต เหล็ก เหล็กกลา และผลิตภัณฑ เครื่องสําอาง สบู และผลิตภัณฑรักษาผิว น้ําตาลทราย และ ผลิตภัณฑยาง แหลงสินคานําเขาท่ีสําคัญ เวียดนาม จีน ไทย ฮองกง ไตหวัน เกาหลีใต สิงคโปร อังกฤษ มาเลเซีย และ อินโดนีเซีย

- 32 -

ความสัมพันธดานการคาและการลงทุนกับตางประเทศ จีน ถือเปนนักลงทุนรายใหญในกัมพูชา ซ่ึงมีการลงทุนผลิตเสื้อผาสําเร็จรูปเพ่ือสงออก และการสรางสิ่งสาธารณูปโภคขนาดใหญ โครงการสรางเข่ือนไฟฟาพลังน้ําในกัมพูชา มีจํานวน 10 แหง ท้ังนี้ 6 แหง เปนการลงทุนโดยนักธุรกิจจีน ในลักษณะ ดําเนินการกอสรางแลวถายโอน (BOT)สวนใหญจะ มีระยะเวลาในการสัมปทาน

27 ป โดย 2 ป สําหรับใชการดําเนินการกอสราง และอีก 25 ป สําหรับการประกอบการ โดยเริ่มดําเนินการกอสรางในป 2553 และจะแลวเสร็จในป 2562 ซ่ึงจะทําใหกัมพูชาสามารถผลิตกระแสไฟฟาได 2,045 เมกกะวัตต เพ่ือใหบริการประชาชนไดอยางท่ัวถึง พ้ืนท่ีการลงทุนหลักคือพ้ืนท่ีสามเหลี่ยมจังหวัดโพธิสัต เกาะกง และกําปงสะปอไดแก (1) สรางเข่ือน Kamchay Hydroelectricity กําลังการผลิต 193.2 เมกะวัตต ในอุทยานแหงชาติพนมโบกโก ในจังหวัดกําปอต โดยบริษัท Sinohydro Corporation มูลคาเงินลงทุน 280 ลานดอลลารสหรัฐฯ (2) โรงไฟฟาพลังน้ําสตึงอาไตมีกําลังการผลิต 246 เมกะวัตต (3) โรงไฟฟาพลังน้ําสตึงรึเซ็ยจรม-กรอม มีกําลังผลิต 235 เมกะวัตต ของบริษัท Michelle Corporation มูลคาเงินลงทุน 500 ลานดอลลารสหรัฐฯ

- 33 -

(4) โรงไฟฟาพลังน้ําแชงอาแรง มีกําลังการผลิต 260 เมกะวัตต (5) โครงการกอสรางโรงไฟฟาพลังน้ําสตึงตาไตตั้งอยูในตําบลโอ โซม อําเภอเวีย

ลเวงมูลคาเงินลงทุน 500 ลานดอลลารสหรัฐฯ มีกําลังการผลิต 120 เมกะวัตต ซ่ึงตั้งอยูในเขตพ้ืนท่ีสามเหลี่ยมจังหวัดโพธิสัต เกาะกง และกําปงสะปอ ซ่ึงตามโครงการโรงไฟฟาแหงนี้จะสามารถผลิตกระแสไฟฟาไดในป 2555 ซ่ึงจะมีกําลังการผลิตกระแสไฟฟาโดยเฉลี่ย 465

ลานกิโลวัตตตอป โครงการโรงไฟฟาพลังน้ําเหลานี้เม่ือทําการผลิตแลวจะตองสงกระแสไฟฟามายังจังหวัดโพธิสัตกอน ตอจากนั้นจะทยอยสงกระแสไฟฟาไปยังจังหวัดอ่ืน ๆ ตอไป โครงการพัฒนาสายสงกระแสไฟฟาแรงสูง 230โวลตเชื่อมจากกรุงพนมเปญไปยังจังหวัดพระตะบอง รวมท้ังการกอสรางสถานียอยในตัวเมืองกําปงชะนัง โพธิสัต

และพระตะบอง เงินลงทุน 313.36 ลานดอลลารสหรัฐฯ คาดวาจะเปดใหดําเนินการในป 2555 โครงการนี้นับวามีความสําคัญสําหรับเชื่อมเครือขายและสงกระแสไฟฟาไปยังภาคใตและภาคตะวันตกของประเทศ เปนการนี้รวมลงทุนโดย

บริษัท China National Heavy Machinery Corporation บริษัทซีเฮซเคแคมโบเดียพาวเวอรดีเวลอบเมนต จากจีน และบริษัทแคมโบเดียพาวเวอรกรีด ของกัมพูชาตามรูปแบบ BOT เวียดนาม กัมพูชามีความสัมพันธท่ีลึกซ้ึงกับเวียดนาม โดยเฉพาะการท่ีเวียดนามใหความชวยเหลือกัมพูชาเพ่ือปลดแอกการปกครองระบอบคอมมิวนิสต ซ่ึงปกครองกัมพูชาระหวางป 2518-2522 โดยทหารเวียดนามไดพลีชีพหลายหม่ืนคน ดังจะเห็นไดจากอนุสาวรียเพ่ือรําลึกถึงวีรกรรมของทหารเวียดนามในเกือบทุกจังหวัดของประเทศกัมพูชา ตอมาเวียดนามไดเขาปกครองกัมพูชาเปนระยะเวลา 13 ป กอนท่ีกัมพูชาจะเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบคอมมิวนิสต จากรัฐกัมพูชา

- 34 -

เปน ราชอาณาจักรกัมพูชา ซ่ึงมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยท่ีมีพระมหากษัตริยเปนประมุข ดวยประวัติการตอสูท่ียาวนาน ทําใหกัมพูชาและเวียดนามมีความรวมมือกันภายใตสนธิสัญญามิตรประเทศท่ีมีความสัมพันธแบบพิเศษตอกัน กลาวคือรัฐบาลกัมพูชาจะสงเสริมและอํานวยความสะดวกแกเวียดนามในทุกๆดานเปนกรณีพิเศษ (ไมวาแมวาจะมีการอพยพของคนเวียดนามเขามาอาศัย แยงอาชีพ และแยงท่ีดินทํากินของประชาชนกัมพูชา) ประกอบกับกรณีขอพิพาทพรมแดนกับไทยในเรื่องดินแดนรอบๆ ปราสาทพระวิหาร ไดกลายเปนปจจัยเรงรัดใหกัมพูชาทดแทน ความ สัมพันธทุกทาง ดวยการไปเพ่ิมพูนสายสัมพันธอันเขมแข็งท่ีมีอยูกับเวียดนามใหแนบแนนยิ่งข้ึน รวมถึงมีแผนการพัฒนาพ้ืนท่ีบริเวณชายแดนท้ังสองประเทศใหเปนพ้ืนท่ีเศรษฐกิจพิเศษ ดานการคา กัมพูชาอาศัยการนําเขาเปนหลัก โดยเฉพาะจากเวียดนามและไทย ขณะนี้สินคาเวียดนามมีสวนแบงตลาดในกัมพูชาเปนอันดับสองรองจากไทย มีธุรกิจเวียดนามลงทุนในกัมพูชาท้ังในภาคการคา การเงิน และการผลิต จํานวน 400 ราย สินคาหลักท่ีกัมพูชานําเขาจากเวียดนามไดแก บะหม่ีก่ึงสําเร็จรูป พลาสติก ยาสูบ ลูกกวาด เมล็ดขาวโพด สินคาใชในครัวเรือน และพืชผัก ขณะท่ีกัมพูชาสง ออกวัตถุดิบสําหรับสิ่งทอและเสื้อผาสําเร็จรูป ชิ้นสวนยานยนต ไม และยางพารา ปจจุบันสินคาเวียดนามไดรับความนิยมมากข้ึนเนื่องจากราคาถูกกวาสินคาไทยและจีนและคุณภาพเปนท่ียอมรับได ซ่ึงเวียดนามใชยุทธศาสตรการโฆษณาสินคาของตน โดยเนนคําวา “คุณภาพสูง”

- 35 -

การลงทุน ในชวง 5 ปท่ีผานมา เวียดนามไดลงทุนในกัมพูชาแบบกาวกระโดด มูลคาเงินลงทุนท่ีแทจริง รวมแลวประมาณ 1,500 ลานดอลลารสหรัฐ ยิ่งไปกวานั้น ขณะท่ีมีสถานการณวิกฤติเศรษฐกิจ เวียดนามก็ยังคงโหมลงทุนในกัมพูชาเพ่ิมข้ึนในทุกดาน โดยเฉพาะการลงทุนท่ีเรียกวา ลนเกินความตองการ หรือ ไมมีนักลงทุนรายใดใหความสนใจแลว เชน การใหบริการโทรศัพทเคลื่อนท่ี ธนาคาร การปโตรเลียม สายการบิน บริษัทผลิตปุย บริษัทน้ําตาล บริษัทอสังหาริมทรัพยและการกอสราง เปนตน การลงทุนของเวียดนามท่ีนาสนใจ ไดแก (1.) ธุรกิจส่ือสารโทรคมนาคม ระบบโทรศัพทในกัมพูชา มีผูใหบริการท้ังโทรศัพทบาน (Fixed Line Telephone Service) และโทรศัพท เคลื่อนท่ี/มือถือ (Mobile Phone)

- 36 -

โทรศัพทบานไมไดรับความนิยมเทากับโทรศัพท เคลื่อนท่ี/มือถือ หรืออาจกลาวไดวา การใชโทรศัพทเคลื่อนท่ี/มือถือ มีจํานวนถึงรอย ละ 95 ทําใหกัมพูชาเปนประเทศแรกในโลกท่ีมีการใชโทรศัพทเคลื่อนท่ี/มือถือ กอนและมากกวาโทรศัพทบาน คาดวาถึงสิ้นป 2552 จะมีจํานวนผูใชโทรศัพท 4.4 ลานเลขหมาย หรือคิดเปนรอยละ 28 ของจํานวนประชากร 14 ลานคน กัมพูชามีผูใชโทรศัพทบานนอยท่ีสุดในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต รองจากพมา ขณะท่ีคาบริการสูงท่ีสุดลําดับท่ี 132 จาก 150 ประเทศท่ัวโลก ผูใหบริการ ธุรกิจส่ือสารโทรคมนาคม ไดแก โทรศัพทมือถือ (Mobile Phone)

Brand Name Prefix Operating Company Technology

Mobitel 012,017,089,092 CamGSM(Royal Group)

3G

Smart 010,093,098, 086, 015,016,081

Latelz

3G

Beeline 090,068 Sotelco (Vimpelcom Group)

3G

QB 013,083,084 Cambodia Advance Communication

3G

Metfone 097 VIETTEL(Cambodia) 3G

ExCell 018 GT-TELL (Cambodia) Investment

3G

- 37 -

โทรศัพทบาน (Fixed Phone) - บริษัท Telecom Cambodia (กระทรวง MPTC – Land Line( - บริษัท CAMINTEL – ) WLL & Land Line(

บริษัท Viettel เปนบริษัทของ Vietnamese military จากเวียดนาม เริ่มเขาสูตลาดกัมพูชาเม่ือเดือนกุมภาพันธ 2552 ใชกลยุทธแจกซิมการดฟรี ขายเครื่องโทรศัพทพรอมซิมการดในราคาถูก รวมถึงการแจกซิมใหขาราชการและ

ประชาชนท่ัวไปใชในจํานวนเงินท่ีกําหนด ทําใหมียอดผูใชซิมการดท่ีแจกประมาณ 2.5 ลานเลขหมาย กาวข้ึนสูอันดับท่ี 2 ของสวนแบงการตลาด โดยจํานวน 2 ใน 3 ของเลขหมายดังกลาวใชเปนประจําและตั้งเปาหมายท่ีจะ

พิชิตคูแขงเดิมท่ีอยูในตลาดนี้มานานกวา 16 ป โดยจะกระจายสถานีเครือขายไปสูรอยละ 90-95 ของพ้ืนท่ี ดวยเครือขายไฟเบอรออพติกท่ีใชเงินลงทุน 80 ลานดอลลาร จากขนาดของประเทศและจํานวนประชากร 14 ลานคน ผูใหบริการท่ีเหมาะสมควรเปน 3-4 รายเทานั้น จากจํานวนผูใหบริการมากดังท่ีเปนอยู จึงทําใหการแขงขันสูง (2.) ธุรกิจพลังงาน โรงงานผลิตไฟฟาจากพลังน้ํา - ขนาด 400 เมกกะวัตต ตามโครงการพัฒนาเข่ือนผลิตไฟฟาพลังน้ําเซซานลาง 2 ความสูงเข่ือน 75 เมตร ใน อ.เซซาน จ.สตึงแตรง เงินลงทุน 816 ลานดอลลาร โดยบริษัท Electricite du Vietnam ซ่ึงตามแผนจะมีคนงานเวียดนามประมาณ 3,000 คน เข ามาทําการกอสราง ผลิตไฟฟาขายใหประชาชนในจังหวัดสตรึงแตรง กระแจะ และ รัตนคีรี ท่ี

- 38 -

เหลือสงไปเวียดนาม ซ่ึงโครงการนี้ตองใชพ้ืนท่ี 30,000 เฮกตาร เพ่ือเก็บน้ํา ทําใหประชาชนในพ้ืนท่ี 5,000 ครอบครัวไดรับผลกระทบ (3.) ธุรกิจการเกษตร (3.1) ยางพารา กัมพูชามีพ้ืนท่ีปลูกยางพาราในจังหวัดกัมปงจามและในจังหวัดใกลเคียง 65,880 เฮกตาร ผลผลิตปละ 500,000 ตัน มีโรงงานแปรรูป 4 แหง กระทรวงเกษตร ปาไมและประมงกัมพูชาไดลงนามในบันทึกขอตกลงกับกระทรวงเกษตรและการพัฒนาชนบทแหงสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม วาดวยความรวมมือในการลงทุนปลูกยางพาราในประเทศกัมพูชาบนเนื้อท่ี 1 แสนเฮกตาร (ประมาณ 625,000 ไร) ใหแลวเสร็จในป 2558 โดยรัฐบาลเวียดนามไดมอบหมายให 11 บริษัท ดําเนินการปลูก ผลปรากฎวาในป 2552 เพาะปลูก 10,659 เฮกตาร ในเขตจังหวัดมณฑลคีรี รัตนคีรี กําปงธม กรอแจะ และพระวิหาร คาดวาในป 2553 จะเพาะปลูก 2 หม่ืนเฮกตาร และในป 2554 จะเพาะปลูก 3 หม่ืนเฮกตาร และจะเพาะปลูกเพ่ิมเติมจนกวาจะครบตามจํานวนท่ีระบุในโครงการ ซ่ึงคาดวาภายในป 2555 จะปลูกเสร็จเรียบรอย กอนกําหนด 3 ป ขณะท่ี CIB ไดอนุมัติการกอสรางโรงงานแปรรูปยางพาราของเวียดนาม จํานวน 10 โครงการ รวมมูลคาเงินลงทุนในโครงการยางพาราประมาณ 600 ลานดอลลารสหรัฐฯ (3.2) ขาว องคการ Cambodia Green Trade ซ่ึงเปนรัฐวิสาหกิจภายใตกระทรวงพาณิชย ไดลงนามรวมทุนกับฝายเวียดนาม 2 บริษัท เพ่ือรวมคาขาวในกัมพูชา ในนามบริษัท Cambodia -Vietnam Foods Company (Cavifoods) ทุนจดทะเบียน 8 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดย Cambodia Green Trade ถือหุนรอยละ 30 สวนฝายเวียดนาม คือบริษัท Vina food II ถือหุน รอยละ 37 และบริษัท Investment Development Company of Cambodia (IDCC) ถือหุน รอยละ 33 โดย Cavifoods วางแผนใชเงิน 200 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ือซ้ือขาวเปลือกจํานวน 200,000 ตันจากชาวนาตั้งแตเดือนพฤศจิกายน 2552

- 39 -

เพ่ือสงออกไปยังตลาดยุโรป ซ่ึงใหสิทธิประโยชนดานภาษีแกขาวท่ีสงออกจากกัมพูชา ซ่ึงการลงทุนเรื่องขาวนี้เปนไปตามนโยบายของรัฐบาลเวียดนามท่ีตองการแซงหนาไทยข้ึนไปเปนผูสงออกขาวเปนอันดับ 1 ของโลกใหไดภายในป 2563 ท้ังนี้ บริษัทวีนาฟูดของเวียดนามจะดําเนินการกอสรางโกดังเก็บสต็อกขาวเปลือกและลงทุนสําหรับรับซ้ือขาวในประเทศกัมพูชา จํานวน 80 ลานดอลลารสหรัฐ และมีโครงการนําเขาขาวจากกัมพูชาประมาณ 30 - 40 ตัน ในป 2553 เพ่ือชวยกระตุนเศรษฐกิจและชวยขจัดปญหาความยากจนในกัมพูชา (4.) ธุรกิจสายการบิน "กัมโบเดีย อังกอร แอร" Cambodia Angkor Air เปนสายการบินแหงชาติกัมพูชา ซ่ึงผูลงทุนหลักคือสายการบินเวียดนามแอรไลนส ไดรับสิทธิรวมเปนเจาของสายการบินแหงชาติของกัมพูชาเปนเวลา 30 ป ถือหุน 49% และ บริษัทรวมทุนในกัมพูชา ถือหุน 51%ของยอดเงินลงทุน 100 ลานดอลลารฯ ซ่ึงเปรียบเสมือนสัญญาใจท่ีเวียดนามใหกับกัมพูชา หลังจากท่ีกัมพูชาวางเวนการมีสายการบินแหงชาตินานถึง 8 ป เม่ือท่ีสายการบินแหงชาติ "รอยัล แอร กัมโบดจ" ลมละลายเพราะขาดทุนถึง 30 ลานดอลลารสหรัฐ ฯ และ เพ่ือเปนการปูทางแกเวียดนามในการเขาสูเสนทางการบินในอนุภูมิภาคลุมแมน้ําโขงตอนใตอันประกอบดวย กัมพูชา สปป.ลาว และเวียดนาม เสนทางบินในประเทศคือระหวางกรุงพนมเปญกับจังหวัดเสียมเรียบวันละ 5 เท่ียวบิน โดยเครื่องบิน ATR -72 สวนเสนทางบินระหวางประเทศโดย Airbus A-320 ระหวางกรุงพนมเปญและกรุงโฮจิมินหวันละ 2 เท่ียวบิน และระหวางจังหวัดเสียมเรียบและกรุงโฮจิมินหวันละ 3 เท่ียวบิน CAA

- 40 -

(5.) การใหบริการทางการแพทย เนื่องจากขาดแคลนเรื่องการรักษา พยาบาลท่ีดีพอในประเทศทําใหคนกัมพูชาสวนหนึ่งเม่ือมีการเจ็บปวยตองเดินทางไปรักษาพยาบาลในตางประเทศ โดยเฉพาะประเทศเพ่ือนบานท่ีมีชายแดนติดกันเชนไทยและเวียดนามจะไดรับ

ความนิยมท่ีสุด คนท่ีมีรายไดนอยถึงปานกลางจะเดินทางไปเวียดนาม สวนคนท่ีฐานะดีจะเดินทางไปไทย สิงคโปร ฝรั่งเศส ฮองกงและมาเลเซีย (6.) การทองเท่ียว ในป 2552 มีนักทองเท่ียวเดินทางมากัมพูชา 2,190,598 คน เพ่ิมรอยละ 0.3 จากยอด 2,184,968 คน ของป 2551 แยกเปนนักทองเท่ียวจากอาเซียน รอยละ 29 ยุโรปรอยละ 26 เอเชียและโอเซียเนียรอยละ 28 อเมริการอยละ 10 และอ่ืนๆ รอยละ 6 กลยุทธทางการตลาดของการทองเท่ียวไดแกการหาทางเพ่ิมจํานวนนัก ทองเท่ียว

รวมกันระหวางเวียดนาม ลาว และกัมพูชา ภายใตแคมเปญ 1 วีซา 3 ประเทศ การพัฒนาแหลงทองเท่ียว เกาะ Phu Quoc (เดิมเปนของกัมพูชา ปจจุบันเปนของเวียดนาม) ฝายกัมพูชา ไดสราง Tourist Port ท่ีจังหวัดกัมปอต มูลคาลงทุน 4 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ือ

เดินทางโดยเรือเฟอรรี่บรรทุกผูโดยสารเท่ียวละ 220 คน ใชเวลาเดินทาง 90 นาที

- 41 -

(7.) การธนาคาร ในป 2552 มีการเปดธนาคารของเวียดนามในกัมพูชา จํานวน 2 ธนาคาร คือ (1) sacom bank จาก Hochiminh City (2) The Bank for Investment and Development of Vietnam or BIDV จาก Hanoi (8.) การพัฒนาระบบการขนสง มีการสรางสนทางขนสงในกัมพูชาเพ่ือเชื่อมตอไปเวียดนามทางถนนและรถไฟ สรุปไดดังนี้ (8.1) สะพานเปรกตาเมียะ ขามแมน้ําโขง ยาว 1,066.5 เมตร กวาง 13.50 เมตร สรางโดยใชเงินกูจากจีน 42,208,733 ดอลลาร และเงินสมทบของรัฐบาล 2,221,512 ดอลลาร สรางโดยบริษัทเซ่ียงไฮ คอนสตรัคชั่น กรุป เจเนอรัล คอมพานี ตรวจสอบโดยบริษัทกวางสู วานัน คอนสตรัคชั่น ซูเปอรวิชั่น จํากัด (8.2) การขนสงทางน้ํา หลังจากท่ีมีการเปดทาเรือแหงใหมในเวียดนามคือ Cai Mep deep water จังหวัด Ba Ria Vung Tau ทําใหมีคอนเทนเนอรสงออกจากทาเรือพนมเปญ ในป 2552 เพ่ิมจากป 2551 รอยละ 26 ขณะท่ีการสงออกทางทาเรือกัมปงโสม ลดลดรอยละ 16 (8.3) การขนสงทางรถไฟ รัฐบาลมีโครงการท่ีจะเพ่ิมเสนทางรถไฟในทุกภาคสวนของประเทศ เชนเสนทางจากศรีโสภณ-เสียมเรียบ ระยะทาง 105 กิโลเมตร, เสียมเรียบ-สกุล ระยะทาง 239 กิโลเมตร สนวน-สตรึงเตรง ระยะทาง 273 กิโลเมตร และจากพนมเปญ ไปสวายเรียง ระยะทาง 240 กม. ไปเขาชายแดน

- 42 -

เวียดนามท่ีเมืองลอกนิง (Loc Ninh) จ.ฮาไต (Ha Tay) ปลายทางนครโฮจิมินห ท้ังนี้ ธนาคารพัฒนาเอเชีย (เอดีบี) ไดเพ่ิมเงินกู เปน 84 ลานดอลลาร เพ่ือชวยกัมพูชาฟนฟูทางรถไฟท่ีเกาแกทรุดโทรม ใหสามารถเดินรถไฟขนสงสินคาระหวางระหวางกุรงพนมเปญกับจ.กัมปอต (Kampot) ท่ีอยูใกลกับชายแดนเวียดนามไดในป 2554 และ ระบบทางรถไฟระยะทาง 600 กิโลเมตรใหบริการไดในป 2556 ญ่ีปุน ถือวาเปนตลาดใหมท่ีสําคัญของกัมพูชา นายกฯ ฮุน เซน ไดกลาวไววาอยากใหญี่ปุนเขามาลงทุนในกัมพูชามาก เทียวไลเทียวข่ือออนวอน 10 กวาป กลับมาแกไขระเบียบ กฎหมาย รวมถึงเซนตขอตกลงใหความคุมครองนักลงทุนญี่ปุนจนเปนท่ีเชื่อใจ มาถึงวันนี้กัมพูชายิ้มออกเพราะญี่ปุนไวใจ สงทัพนักลงทุนเขามาบุกกัมพูชา ย้ําความมีเสถียรภาพทางการเมือง และกฎหมายสงเสริมการลงทุน ท่ีใหบริษัทตางชาติสามารถลงทุนได 100% ในทุกภาคสวน เปนสิ่งดึงดูดนักลงทุนตางชาติ “การลงทุนของญี่ปุนสะทอนใหเห็นถึงความไววางใจของนักลงทุนญี่ปุนตอความมีเสถียรภาพทางการเมือง ความปลอดภัย และสภาพแวดลอมท่ีเอ้ือตอการทําธุรกิจในกัมพูชา” โครงการของญี่ปุนท่ีทยอยเปดตัวอยางเปนทางการ มีดังนี้ โครงการแรก ของญี่ปุนคือนิคมอุตสาหกรรมพนมเปญ ท่ีมีนักลงทุนญี่ปุน 40 กวาบริษัทเขามาตั้งโรงงาน เริ่มจากโรงงานของบริษัท มินิแบร ซ่ึงนายกฮุน เซน ถึงกับกลาวเปรียบวาเหมือนลูกคนแรกท่ีทําคลอดและมีหนาท่ีตองดูแลใหเติบโตตลอดรอดฝง ไมนับรวมบริษัทญี่ปุนอีกหลายสิบบริษัทท่ีทยอยกอสรางโรงงานในนิคมอุตสาหกรรมพนมเปญ โครงการท่ี 2 คือนิคมอุตสาหกรรมสีหนุวิลล ท่ีมีท่ีตั้งติดกับทาเรือน้ําลึกสีหนุวิลลซ่ึงถือวามีทําเลดีท่ีสุดไดเปรียบนิคมอุตสาหกรรมอ่ืนๆ

- 43 -

นายโมโตยะ โอกาดะ ผูบริหารอาวุโสของบริษัทอิออน กลาวในพิธีวางศิลาฤกษการกอสรางในกรุงพนมเปญ

โครงการท่ี 3 คือ โครงการสรางศูนยการคาของบริษัทอิออน (Aeon) ซ่ึงไดเริ่มลงมือกอสรางวางศิลาฤกษเม่ือวันจันทรท่ี 10 ธันวาคม 2555 กําหนดเปดใหบริการในป 2557 ดวยมูลคาการลงทุน 200 ลานดอลลาร ครอบคลุมพ้ืนท่ีใหบริการ 100,000 ตารางเมตร ท่ีจะรวมพ้ืนท่ีจําหนายสินคาของศูนยการคาและเอาทเลตจากกัมพูชา ประเทศเพ่ือนบาน และญี่ปุน อยูในบริเวณเดียวกัน โครงการท่ี 4 คือบริษัทไทยยาซากิ ไดทําพิธีเปดโรงงานประกอบสายไฟรถยนต ตั้งอยูในเขตเศรษฐกิจพิเศษเนียงกก ใน จ.เกาะกง (หางจากกรุงพนมเปญ ประมาณ 271 กม.) โครงการท่ี 5 โครงการกอสรางโรงแรมโตโยโกอินน (Toyoko Inn) 22 ชั้น ขนาด 305 หอง มีกําหนดจะแลวเสร็จในเดือน พ.ย.2557 หรืออีก 2 ปขางหนา บนพ้ืนท่ีเกาะเพชร ขอมูลการลงทุนฯ ในชวงระหวางป 2537-2554 มีการลงทุนจากญี่ปุน 39 โครงการ มูลคาเงินลงทุนรวม 248 ลานดอลลาร ในชวง 9 เดือนแรกของป 2555 มีการลงทุนจากญี่ปุน 1 โครงการมูลคา 0.49 ลานดอลลาร เกาหลีใต ถือวามีบทบาทสําคัญท่ีสุดสําหรับการพัฒนาประเทศกัมพูชา ดวยความชวยเหลือแบบใหเปลา เงินกู และการลงทุนในทุกๆ ดาน ท่ีสําคัญคือดานการเงิน สาธารณูปโภค และการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมในหลากหลายสถานการณ และการเดินทางมาทองเท่ียวของประชาชนชาวเกาหลี

- 44 -

จากความสัมพันธท่ีดีระหวางนายกรัฐมนตรีสมเด็จฯ ฮุน เซน กับประธานาธิบดีคนท่ี 24 คือ Mr. Lee Myung Bak ซ่ึงเคยเปนท่ีปรึกษาดานเศรษฐกิจแกนายก

รัฐมนตรี Hun Sen สมัย UNTAC การเดินทางเยือนเกาหลีในป 2550 เกาหลีจึงไดตกลงใหกูเงิน 60 ลานดอลลารหสรัฐฯ โดย 30 ลานดอลลารสหรัฐฯ ใชในการซอมบํารุง

ปรับปรุงถนนสาย 31, 33 และ 117 ในจังหวัด กัมปอต และอีก 30 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ือใชในเรื่องชลประทานและระบบกําจัดน้ําเสียในจังหวัด เสียมเรียบ ขณะเดียวกันกัมพูชาไดขอกูเพ่ิม 380 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดย 100 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ือสรางสะพานขามแมน้ําบาสักในตาขะเมา และ 100 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ือสรางถนนวงแหวนรอบกรุงพนมเปญ ท่ีเหลือเพ่ือโครงการชลประทานท่ีจังหวัด กันดาล และการขุดลอกแมน้ําท่ีจังหวัด โพธิสัต กัมพูชาตองการพัฒนาระบบชลประทานเพราะเพียง 7% ของระบบชลประทาน 2,000 แหง ท่ีใชการได ขณะท่ีประธานาธิบดีเกาหลีขอใหบริษัทเกาหลีไดโครงการสรางนิคมอุตสาหกรรมใกลจังหวัดพระสีหนุ สภาหอการคากัมพูชาและสภาหอการคาและอุตสาหกรรมบูซานไดมีการลงนามความสัมพันธฉันทพ่ีนอง โดยมุงเนนสรางความรวมมือทางเศรษฐกิจ การคา การลงทุน เทคโนโลยีและงานแสดงสินคา ระหวางสองภูมิภาค ขณะท่ีเกาหลีไดสรางศูนยวัฒนธรรม และการคา กัมพูชา-เกาหลีใต ใกลกับรัฐสภาใหมชื่อ “ศูนยวัฒนธรรม ทองเท่ียว การคา และเผยแพรการคา” Phnom Penh Daegu-Gyeong Buk เพ่ือเปนสัญญลักษณในความสัมพันธอันใกลชิดของ ประเทศท้ังสอง สินคาท่ีเกาหลีสงออกมากัมพูชาไดแก Textiles , Car machinery, Textiles goods สวนสินคาท่ีเกาหลีนําเขาจากกัมพูชาไดแก Textiles goods, non-ferrous metals ,Agriculture goods

- 45 -

สิงคโปร ประกาศยกเวนภาษีนําเขาและเปดรับการนําเขาสินคาเกษตรจากทุกประเทศ (ยกเวนยาสูบและแอลกอฮอล) เนื่องจากขาดแคลนผลิตผลทางการเกษตร ทําใหตองนําเขานับลานตันในแตละป สหภาพยุโรป ถือวาเปนตลาดท่ีสําคัญของกัมพูชา เพราะยกเวนการเก็บภาษีนําเขาสินคาทุกชนิดท้ังเครื่องนุงหมและสินคาเกษตรจากกัมพูชา ตั้งแตป 2544 (Everything but Arms) กัมพูชาจึงมุงม่ันท่ีจะสงขาวไปตลาดนี้ใหไดเพราะไดเปรียบประเทศผูสงขาวอ่ืนเรื่องภาษีนําเขา สหรัฐอเมริกา ยังคงเปนตลาดท่ีสําคัญของกัมพูชา แมการสั่งซ้ือสินคาจะลดลงจากผลของวิกฤตทางเศรษฐกิจ สินคาเกษตรและสินคาอุตสาหกรรม รวมถึงสินคาเฟอรนิเจอรไมบางชนิด เครื่องนุงหม เชน เสื้อแจ็คเก็ต สามารถสงไปสหรัฐอเมริกาภายใตเง่ือนไขยกเวนภาษีนําเขาตั้งแตเดือนพฤษภาคม 2551 ไทย ภาวะการคาไทย-กัมพูชา มูลคาการคารวม ในป ๒๕๕5 การคาระหวางไทย-กัมพูชามีมูลคาการคารวม 4,031.71 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 40.52เม่ือเทียบกับป ๒๕๕4 ซ่ึงมีมูลคารวม 2,869.14ลานดอลลารสหรัฐฯ แยกเปนการ สงออกจากไทยไปกัมพูชา มูลคา 3,782.19ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 40.44และไทยนําเขาจากกัมพูชา มูลคา 249.52 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 41.80

- 46 -

ตารางแสดงการคาระหวางไทย-กัมพูชา

รายการ มูลคา : ลานดอลลารสหรัฐฯ อัตราการขยายตัว % 2552 2553 2554

(ม.ค.-ธ.ค) 2555

(ม.ค.-ธ.ค) 2552 2553 2554 2555

การคารวม 1,658.30 2,556.98 2,869.14 4,031.71 -22.16 54.19 12.21 40.52 การสงออก 1,580.59 2,342.09 2,693.17 3,782.19 -22.52 48.18 14.99 40.44 การนําเขา 77.72 214.90 175.97 249.52 -13.86 176.51 -18.11 41.80 ดุลการคา 1,502.87 2,127.19 2,517.20 3,532.67 40.52

ที่มา : ศูนยเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสารสํานักงานปลัดกระทรวงพาณิชย โดยความรวมมือจากกรมศุลกากร

การสงออก ในป 2555 ไทยสงสินคาออกไปกัมพูชา มูลคา 3,782.19 ลานดอลลารสหรัฐฯเพ่ิมรอยละ40.44โดยสินคาทุกรายการ(ยกเวนผาผน) มีการสงออกเพ่ิมข้ืนเนื่องจากความตองการใชบริโภคในกัมพูชาเพ๋ือรองรับการประชุม ASEAN Summit และนกทองเท่ียวท่ีเพ่ิมข้ืนไดแก - น้ํามันสําเร็จรูป มูลคา 661.9 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 47.53เม่ือเทียบกับป ๒๕๕4ซ่ึงมีมูลคา 448.7 ลานดอลลารสหรัฐฯเนื่องจากการขยายตัวของภาคการทองเท่ียว อุตสาหกรรมการผลิต การขนสง และกอสราง - น้ําตาลทราย มูลคา 324.5 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 23.68เม่ือเทียบกับป ๒๕๕4 ท่ีมีมูลคา 324.5ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยเปนการนําเขาเพ่ือใชในโรงงานอุตสาหกรรมของประเทศท่ีเพ่ิมข้ึน - เครื่องดื่ม มูลคา 200.3 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 37.45 เม่ือเทียบกับป ๒๕๕4 ซ่ึงมีมูลคา 145.7ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยเปนการนําเขาเครื่องดื่มท่ีหลากหลายประเภทเชนเครื่องดื่มชูกําลัง น้ําผลไม ไวนและเครื่องดื่มท่ีมีแอลกอฮอล - เครื่องสําอาง สบู และผลิตภัณฑรักษาผิว มูลคา 160.2 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 25.11 เม่ือเทียบกับป ๒๕๕4 ซ่ึงมีมูลคา 128.1 ลานดอลลารสหรัฐฯโดยเปนการเพ่ิมของผลิตภัณฑเก่ียวกับสปา

- 47 -

- อัญมณีและเครื่องประดับ มูลคา 111.0ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 462.65เม่ือเทียบกับปกอน ซ่ึงมีมูลคา 19.7 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพราะกัมพูชานําเขาจากไทยมาผลิตเพ่ือสงออกไปประเทศท่ีใหสิทธิประโยชน จากเดิมเคยนําเขาจากประเทศฮองกง เบลเยี่ยม ยุโรป และอเมริกา - ปูนซีเมนต มูลคา 138.4 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 31.10เม่ือเทียบกับป ๒๕๕4 ซ่ึงมีมูลคา 105.5 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพราะมีการกอสรางสิ่งสาธารณูปโภคเชน เข่ือนไฟฟาพลังน้ํา ถนน อางเก็บน้ํา สะพานและท่ีพักอาศัยอยางตอเนื่อง - เคมีภัณฑมูลคา 125.4 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 36.91 เม่ือเทียบกับชวงป ๒๕๕4 ซ่ึงมีมูลคา 91.6 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ือนํามาใชในโรงงานอุตสาหกรรมในประเทศ - เครื่องยนตสันดาปภายในแบบลูกสูบและอุปกรณ มูลคา 122.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 38.36 เม่ือเทียบกับป ๒๕๕4 ซ่ึงมีมูลคา 88.2 ลานดอลลารสหรัฐฯ - ผลิตภัณฑยาง มูลคา 108.9 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 17.75เม่ือเทียบกับป ๒๕๕4 ท่ีมีมูลคา 92.5 ลานดอลลารสหรัฐฯ ไดแก ยางรถยนต ยางรถจักรยานยนตและอะไหล - รถจักรยานยนตและสวนประกอบ มูลคา 87.3ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 66.15เม่ือเทียบกับป ๒๕๕4 ซ่ึงมีมูลคา 55.0 ลานดอลลารสหรัฐฯเพราะประชาชนมีรายไดเพ่ิมจึงซ้ือรถใหมแทนรถเกา - รถยนต อุปกรฌและสวนประกอบ มูลคา 87.3ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมรอยละ 31.33เม่ือเทียบกับป ๒๕๕4 ซ่ึงมีมูลคา 66.5ลานดอลลารสหรัฐฯ - เหล็ก เหล็กกลา และผลิตภัณฑ มูลคา 82.4 ลานดอลลารสหรัฐฯ ลดลงรอยละ 1.3เม่ือเทียบกับป ๒๕๕4 ซ่ึงมีมูลคา 81.4 ลานดอลลารสหรัฐฯ - ผาผืน มูลคา 68.2 ลานดอลลารสหรัฐฯ ลดลงรอยละ 5.84 เม่ือเทียบกับป ๒๕๕4 ซ่ึงมีมูลคา 72.4 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพราะโรงงานในกัมพูชาหันไปสั่งจากแหลงผลิตอ่ืน

- 48 -

การนําเขา ในป 2555 ไทยนําเขาจากกัมพูชา มูลคา 249.5 ลานดอลลารสหรัฐฯ เพ่ิมข้ึนรอยละ 41.80เม่ือเทียบกับป 2554 ซ่ึงมีมูลคา 176.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยสินคาสําคัญท่ีไทยนําเขาจากกัมพูชา ไดแก ผัก ผลไม และของปรุงแตงจากผัก ผลไม สินแรโลหะ เศษโลหะและ ผลิตภัณฑ เหล็ก เหล็กกลาและผลิตภัณฑพืชและผลิตภัณฑจากพืช (มันสําปะหลัง ขาวโพดเลี้ยงสัตว ถ่ัวเหลือง พริก และเม็ดมะมวงหิมพานต) เครื่องจักรกลและสวนประกอบเสื้อผาสําเร็จรูปลวดและสายเคเบิลเยื่อกระดาษและเศษกระดาษ วงจรพิมพ ไมซุง ไมแปรรูปและ ผลิตภัณฑ การคาชายแดนไทย-กัมพูชา ในป 2555 การคาชายแดนไทย-กัมพูชา มีมูลคาการคารวม 82,089.07 ลานบาท เพ่ิมรอยละ 28.31 จากป ๒๕๕4 ท่ีมีมูลคา63,977.38 ลานบาท แยกเปนไทยสงออก 74,921.52ลานบาท และไทยนําเขา 7,167.55 ลานบาท โดยการคาสวนใหญผานดานจังหวัดสระแกวและจังหวัดตราด สินคาสงออกจากไทยท่ีสําคัญไดแก เครื่องยนตสันดาปภายในแบบลูกสูบและสวนประกอบ น้ําตาลทราย เครื่องดื่มท่ีไมมีแอลกอฮอส เครื่องสําอางเครื่องหอมและสบู ยางยานพาหนะ รถจักรยานยนตและสวนประกอบ เครื่องดื่มท่ีมีแอลกอฮอส รถยนต อุปกรณและสวนประกอบ เครื่องจักรกลและสวนประกอบอ่ืนๆ ยานพาหนะอ่ืน แๆละสวนประกอบ อาหารสัตว ผาผืนและดาย ตารางแสดงมูลคาการคาชายแดนไทย-กัมพูชา

ประเภท 2553 2554 2555

%∆55/54 มค.-ธค. มค.-ธค.

มูลคารวม 55,416.33 63,977.38 82,089.07 28.31

สงออก 51,112.45 59,065.32 74,921.52 26.85

นําเขา 4,303.88 4,912.06 7,167.55 45.92

ดุลการคา 46,808.57 54,153.26 67,753.97 25.12 ที่มา : กองเทคโนโลยีสารสนเทศ กรมการคาตางประเทศ โดยความรวมมือจากกรมศุลกากร

- 49 -

กฎระเบียบการนําเขาสินคา กัมพูชาไมมีขอกีดกันทางการคาโดยใชใบอนุญาตหรือโควตานําเขา ยกเวนกับสินคาท่ีตองหามตามกฎหมาย หรือสินคาตามขอกําหนด ตองขอใบอนุญาตจากหนวยงานท่ีเก่ียวของ อาทิ ยารักษาโรค อัญมณี ทองคํา และกรด เปนตน ยกตัวอยางเชน กอนท่ีจะอนุญาตใหนําเขายารักษาโรคของกัมพูชา ผูนําเขาและผูผลิตยาในตางประเทศ จะตองจดทะเบียนตํารับยารักษาโรค ท่ีกระทรวงสาธารณสุขกัมพูชากอน และเม่ือตองการนําเขาตองขอใบอนุญาต ท่ีมีอายุใหนําเขาภายใน 6 เดือน จากกระทรวงสาธารณสุขทุกครั้ง สวนการนําเขากรด ตองขอใบอนุญาตนําเขาท่ีกระทรวงอุตสาหกรรม อยางไรก็ตาม กัมพูชายังไมมีกฎหมายกําหนดเก่ียวกับมาตรฐานสินคา แตมีกฎหมายเก่ียวกับสลากการระบุสวนผสมและอายุผลิตภัณฑตางๆ จากการท่ีประเทศกัมพูชาไมสามารถผลิตสินคาเพ่ือสนองความตองการของประชาชนไดเพียงพอ

- 50 -

การชําระเงินคาสินคา การชําระเงินคาสินคาระหวางผูสงออกไทย กับผูนําเขาของกัมพูชา มีดังนี้ (1) การชําระคาสินคาดวยเงินสด สกุลเงินท่ีนิยมนํามาใชมากท่ีสุดคือ ดอลลารสหรัฐฯ และเงินบาท หรือบางครั้งจะชําระดวยทองคํา (2) การชําระดวยระบบ L/C (Letter of Credit) เปนการชําระเงินคาสินคาท่ีมีมูลคาสูง โดยผูซ้ือในกัมพูชา จะติดตอกับธนาคารของตนเอง เพ่ือใหธนาคารของตน เปด L/C ใหกับผูสงออกไทยโดยผานธนาคารของไทย หลังจากนั้นธนาคารของไทย จะสง L/C ใหผูสงออกเพ่ือดําเนินการสงมอบสินคาใหกับผูซ้ือตอไป (3) การชําระเงินระบบ D/P (Documents Against Payment) และ D/A (Documents Against Acceptance) ผูสงออกของไทยจะทําการตรวจสอบฐานะและประวัติของผูซ้ือกัมพูชากอนจะเปนท่ีพอใจแลวจึงสงเอกสารและสินคาไปใหกับธนาคารของผูนําเขา โดยผูนําเขาจะตองชําระเงินคาสินคากอน จึงจะสามารถนําเอกสาร ไปออกสินคาได (4) การชําระเงินดวยระบบ T/T (Telegraphic Transfer) ผูสงออกของไทยจะสงสินคาไปใหกับผูนําเขากัมพูชาโดยใหเครดิตระยะหนึ่ง เม่ือครบกําหนดเครดิต ผูนําเขากัมพูชา จะโอนเงินโดยทางโทรเลขกลับมาใหผูสงออกของไทย (5) การชําระคาสินคาตามแนวชายแดนไทย-กัมพูชา นิยมชําระดวยเงินสดเปนสกุลเงินบาท สกุลเงินเหรียญสหรัฐฯ และบางครั้งอาจจายเปนทองคํา หากการซ้ือขายมีปริมาณมาก จะชําระดวยการโอนเงินทางโทรเลข Telegraphic Transfer (T/T) การชําระสินคาอีกวิธีหนึ่ง คือ ผูสงออกไทยจะสงสินคาไปใหผูนําเขาของกัมพูชากอน โดยใหเครดิตระยะหนึ่ง เม่ือครบกําหนดจาย จะมีนายหนาของกัมพูชา เขามาชําระเงินใหกับผูสงออกไทยแทน ผูนําเขากัมพูชา เรียกระบบนี้วา "โพยกวน" มาตรการดานภาษีศุลกากร (Tariff Barrier: TB) ประเทศไทยใหสิทธิพิเศษทางศุลกากรแกประเทศสมาชิกอาเซียน(ASEAN Integration System of Preferences:AISP) ในลักษณะ One Way Free Trade โดยมีอัตราภาษีศุลกากร 0 ในสินคาเกษตรจํานวน 10 ชนิด ไดแก ขาวโพดเลี้ยง

- 51 -

สัตว ขาวโพดหวาน ถ่ัวเหลือง ถ่ัวลิสง มะมวงหิมพานต มันฝรั่ง ยูคาลิปตัส ลูกเดือย และ ถ่ัวเขียยวผิวมัน จึงถือไดวา มาตราการภาษีศุลกากรมีสวนสนับสนุนการคากับประเทศเพ่ือนบาน มาตรการท่ีมิใชภาษี(Non Tariff Barrier:NTB) ถือวาเปนอุปสรรคในดานพิธีการสงออกและนําเขาเนื่องจากความไมพรอมในวิธีปฎิบติตามหลักการคาสากล เพราะกัมพูชาไมสามารถออกเอกสารพิธีการสงออกท่ีเก่ียวกับการออกหนังสือรับรองถ่ินกําเนิด ( Certificate of Origin :C/O) ไดครบถวนในทองท่ีแนวชายแดน จะออกโดยรัฐบาลกลางท่ีกรุงพนมเปญ เทานั้น การสงสินคาออกจากกัมพูชาเขาไปไทยจึงไมสะดวกและมีภาวะคาใชจายดานเอกสาร ทําใหมีการลักลอบนําเขาสินคา แทนการใชเอกสารตามท่ีทางราชการกําหนด ปญหาสําคัญดานการนําเขาคือ มาตรการดานสุขอนามัยพืช และ สัตว ท่ีฝายกัมพูชากําหนด ขณะท่ีไมมีความพรอมในการตรวจสอบ หรือการออกใบรับรองความปลอดภัย ทําใหเปนอุปสรรคตอการนําเขาสินคา กอปญหาความยุงยากและเพ่ิมตนทุนสินคา มาตรการนําเขา ประเทศกัมพูชาไมสามารถผลิตสินคาเพ่ือสนองตอบความตองการของประชาชนไดอยางเพียงพอ จึงตองอาศัยการนําเขาเปนหลัก โดยมีนโยบายการคาเสรี ไมมีขอกีดกันทางการคา หรือกําหนดโควตา ในการนําเขาสินคา แตกําหนดใหผูนําเขาสินคาเขา ตองชําระภาษีนําเขา ภาษีมูลคาเพ่ิม และภาษีพิเศษอ่ืนๆ ตามท่ีกระทรวงการคลังกําหนด สินคาท่ีหามนําเขา สินคาท่ีมีผลกระทบตอความม่ันคง ความปลอดภัย สุขอนามัย สิ่งแวดลอม และอุตสาหกรรมภายในประเทศ ไดแก อาวุธ วัตถุระเบิด รถยนตและเครื่องจักรท่ีใชในการทหาร ทอง เครื่องเงิน เงินตรา ยาและยาพิษ

- 52 -

มาตรการสงออก สามารถทําการสงออกไดเสรี ไมมีขอจํากัด ยกเวนสินคาท่ีกระทรวงพาณิชยกัมพูชากําหนดใหสงออกไดโดยตองมีเอกสารใบรับรองแหลงกําเนิดสินคา หรือเอกสารใบอนุญาตสงออก เอกสารใบรับรองแหลงกําเนิดสินคา กรมสิทธิประโยชน (GSP. Dept) กระทรวงพาณิชยกัมพูชา จะออกเอกสารใบรับรองแหลงกําเนิดสินคาใหกับผูสงออกสินคาท่ีประเทศผูนําเขาตองการ เพ่ือใหไดรับสิทธิประโยชนทางภาษีศุลกากรและอ่ืน ๆ ขณะนี้มีสินคาท่ีตองขอเอกสารใบรับรองแหลงกําเนิดสินคาเพ่ือสงออกไปบางประเทศ เชน ไมและผลิตภัณฑจากไม เสื้อผาสําเร็จรูปและถุงมือ รองเทา กุงแชแข็ง ขาว เบียร, บุหรี่ เอกสารใบอนุญาตสงออก กรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณิชยกัมพูชาจะออกเอกสารใบอนุญาตสงออกสินคาท่ีควบคุม คือ ไม และผลิตภัณฑจากไม ขาว โอกาสสินคาไทยในตลาดกัมพูชา (1) การสงมอบสินคาของไทยมีความสะดวกและรวดเร็ว เนื่องจากไทยและกัมพูชามีอาณาเขตชายแดน ติดตอกันเปนแนวยาว (2) การชําระคาสินคาของไทยกับกัมพูชาสามารถกระทําไดโดยวิธีงายๆ โดยชําระคาสินคาเปนเงินบาท เงินดอลลารสหรัฐฯ และทองคํา ทําใหการซ้ือขายสินคาของไทย มีความคลองตัวสูงกวาประเทศคูแขง

- 53 -

(3) สินคาไทยมีคุณภาพดี รูปแบบสวยงาม เปนท่ีพอใจของตลาดกัมพูชา เพราะชาวกัมพูชานิยมสินคาไทยตามการโฆษณาทางสื่อโทรทัศนไทย ทําใหสินคาไทย เปนท่ีรูจักแพรหลายมากกวาสินคาจากประเทศอ่ืนๆ (4) รัฐบาลไทยใหความชวยเหลือ ดานท่ีพักอาศัยแกผูอพยพชาวกัมพูชา สงผลใหชาวกัมพูชาคิดวาไทยเปนบานพ่ีเมืองนองและมีความเชื่อใจไทยในเรื่องไมคดโกงมากกวาประเทศคูแขง (5) การกระจายสินคาไทยเขาสูตลาดกัมพูชา ทางดานชายแดนมีปริมาณมาก ทําใหสินคาไทยครองตลาดตางจังหวัดของกัมพูชาไดมากกวาประเทศคูแขง รวมท้ังผูนําเขารายใหญๆ ของกัมพูชามักจะเปนหุนสวนกับพอคาไทย ซ่ึงจะเปนผูนําเขาสินคาไทย เขาไปกระจายตอใหกับพอคาขายสงและพอคาขายปลีกในตลาดกัมพูชา ทําใหสินคาไทยสามารถกระจายอยูท่ัวทุกตลาดในกัมพูชา (6) นักธุรกิจไทยเขาไปลงทุนในกัมพูชาเปนจํานวนมาก ทําใหการสั่งซ้ือสินคาวัตถุดิบจากไทยเพ่ือใชในอุตสาหกรรม มีมากกวาคูแขง นอกจากนี้ยังไดมีการจัดตั้งสํานักงานตัวแทน หรือเปดบริษัทสาขา จําหนายสินคาในกรุงพนมเปญ เพ่ือใหผูคาสงและผูคาปลีกของกัมพูชา เขามาเลือกซ้ือสินคาท่ีรานไดทุกวัน (7) ไทยสามารถอาศัยผูนําเขาของกัมพูชาเปนผูจําหนายสินคาไทย ตอไปยังประเทศเวียดนามและลาวได นอกจากนี้ควรใหการสนับสนุนนักลงทุนไทยมาลงทุนในกัมพูชา ในโครงการท่ีกัมพูชามีศักยภาพ ไดแก - การผลิตไฟฟาพลังงานน้ํา - การทําเหมืองแร - การปลูกพืชเกษตร เชน ตนยูคาลิปตัส ยางพารา พืชไร ไดแก ขาวโพดเลี้ยงสัตว ขาวโพดฝกออน ออย ถ่ัวเหลือง งา และมันสําปะหลัง เปนตน (8) ความตองการ (Demand) ภายในประเทศ ข้ึนอยูกับรายไดของภาคชนบท ท่ีเพ่ิมข้ึนรวมถึงการไหลเวียนของกระแสเงินทุนจากตางปะเทศ โดยเฉพาะการลงทุนขุดเจาะน้ํามัน และกาซธรรมชาติ ซ่ึงถูกคนพบนอกชายฝงเม่ือป 2548 กัมพูชาเปนประเทศท่ีมีศักยภาพท่ีไทยนาจะขยายการสงออกสินคาใหมากข้ึนโดย ภาครัฐไทย ใหการสนับสนุนภาคเอกชนไทย ดังนี้

- 54 -

- สนับสนุนผลักดันการสงออกสินคาไทยใหมากข้ึน - ประสานความสัมพันธท้ังภาครัฐและเอกชนทุกระดับ ใหแนนแฟน - สนับสนุนและเรงผลักดันใหเอกชนไทยไปลงทุนในตางประเทศ (Internationalization) - สงเสริมภาคเอกชนไทยใหเขารวมงานแสดงสินคาในตางประเทศ/ Thailand Trade Exhibition - สงเสริมกิจกรรม In store promotion รวมกับหางสรรพสินคา ซุปเปอรมารคเก็ต/ผูนําเขาในตางประเทศ - จัดคณะผูแทนการคา Business Matching ไปเจรจาการคาในตางประเทศ - จัดกิจกรรมฝกอบรมสัมมนา ระบบโลจิสติกส การขนสงสินคา ทางอากาศ สนามบินสุวรรณภูมิ- สนามบินนานาชาติกรุงพนมเปญ ใชเวลาเดินทาง 55 นาที 1.สายการบินไทย 2 เท่ียวบิน/วัน 2. สายการบินแอรเอเชีย 1 เท่ียวบิน/วัน 3. สายการบินบางกอกแอรเวย 4 เท่ียวบิน/วัน สนามบินสุวรรณภูมิ – สนามบินนานาชาติเสียมเรียบ ใชเวลาเดินทาง 55 นาที ไดแก สายการบินบางกอกแอรเวย 5 เท่ียวบิน/วัน

- 55 -

ทางบก ถนนในกัมพูชา รวมมีความยาวประมาณ 39,704 กิโลเมตร แยกเปนทางหลวง 5,263 กิโลเมตร และถนนสายจังหวัด 6,441 กิโลเมตร และถนนสายชนบท ประมาณ 28,000 กิโลเมตร โดยมีเสนทางท่ีเก่ียวของกับประเทศไทย - กัมพูชา ดังนี ้(1) กรุงเทพฯ-กรุงพนมเปญ (กรุงเทพ-อรัญประเทศ-บันเตียเมียนเจย-ตะบอง-โพธิสัต-กัมปงชะนัง-กรุงพนมเปญ) จากกรุงเทพฯไปตามทางหลวงหมายเลข 33 มุงสู ฉะเชิงเทรา - กบินทรบุร ี- อรัญประเทศ ระยะทางประมาณ 310 กิโลเมตร ในสวนของกัมพูชา คือ จากจุดผานแดนถาวรคลองลึก-ปอยเปต เขาสูเขตแดน กัมพูชา (เสนทางระเบียงดานใตนี้สามารถเชื่อมตอกับเสน ทางหมายเลข 5 ของกัมพูชา ผานจังหวัดบันเตียเมียเจย พระตะบอง โพธิสัต กัมปงชะนัง เขาสูกรุงพนมเปญ ระยะทางประมาณ 420 กิโลเมตร ใชเวลาการเดินทาง 8 ชั่วโมง (เสนทางระเบียงดานใตนี้สามารถเชื่อมตอกับเสนทางหมายเลข 6 จากบันเตียเมียนเจย – เสียมเรียบ-กัมปงธม-กรุงพนมเปญ รวมระยะทาง 430 กิโลเมตร ใชเวลาการเดินทาง 9 ชั่วโมง) (2) กรุงเทพฯ-กรุงพนมเปญ (กรุงเทพ-ตราด-เกาะกง-กัมปงสะปอ-กรุงพนมเปญ) มุงหนาสูจังหวัดตราด ขามแดนท่ีดานบานหาดเล็ก อําเภอคลองใหญ จังหวัดตราด-บานจามเยี่ยม อําเภอมณฑลสีมา จังหวัดเกาะกง (กัมพูชา) เดินทางตามเสนทางหมายเลข 48 ไปอําเภอสะแรอัมเบิล จังหวัดเกาะกง ไปเชื่อมตอกับเสนทางหมายเลข 4 ข้ึนเหนือผานจังหวัดกัมปงสะปอ ไปกรุงพนมเปญ ระยะทาง 283 กิโลเมตร ใชเวลาเดินทาง 7 ชั่วโมง (3) กรุงเทพฯ-จังหวัดพระสีหนุ (กัมปงโสม) มุงหนาสูจังหวัดตราด ขามแดนท่ีดานบานหาดเล็ก อําเภอคลองใหญ จังหวัดตราด-บานจามเยี่ยม อําเภอมณฑลสีมา

- 56 -

จังหวัดเกาะกง (กัมพูชา) เดินทางตามเสนทางหมายเลข 48 ไปอําเภอสะแรอัมเบิล จังหวัดเกาะกง ไปเชื่อมตอกับเสนทางหมายเลข 4 ลงใตสูจังหวัดพระสีหนุ ระยะทาง 260 กิโลเมตร ใชเวลาการเดินทาง 5 ชั่วโมง (4) กรุงเทพฯ-จังหวัดกัมปงจาม (กรุงเทพ-อรัญประเทศ-บันเตียเมียนเจย-เสียมเรียบ-กัมปงธม-กัมปงจาม) ระยะทาง 430 กิโลเมตร ใชเวลาการเดินทาง 8 ชั่วโมง การขนสงสินคาตองมีการเปลี่ยนหัวรถลาก หรือทําการขนถายสินคาเพ่ือเปลี่ยนเปนรถท่ีมีพวงซาย ณ ฝงกัมพูชา ทางน้ํา ในกัมพูชา มีทาเรือน้ําลึกแหงเดียว คือ ทาเรือสีหนุวิลล ซ่ึงไดมีการปรับปรุงโดยการวางคอนเทนเนอรรอบทาเรือน้ําลึก ความยาว 240 เมตร และขยายพ้ืนท่ีจอดเรือความยาว 160 เมตร สําหรับรองรับเรือท่ีกินน้ําลึก 9 เมตร ปจจุบันทาเรือแหงนี้มีทาเทียบเรือ 12 แหง มีเครื่องมืออํานวยความสะดวกท่ีทันสมัย มีทางเขา 2 สายคือสายใต (South Channel) มีทาเทียบเรือยาว 5.5 กม.น้ําลึก 8.4 เมตร กวาง 80-100 เมตร สวนทางเขาสายเหนือ (North Channel) มีทาเทียบเรือยาว 1 กม.น้ําลึก 10 เมตร กวาง 150-200 เมตร - กรุงเทพฯ – ทาเรือสีหนุวิลล ใชเวลาการเดินทาง 6 วัน - ทาเรือแหลมฉบัง – ทาเรือสีหนุวิลล ใชเวลาการเดินทาง 4 วัน - อําเภอคลองใหญ – ทาเรือสีหนุวิลล ใชเวลาการเดินทาง 5 วัน

- 57 -

- SWOT Analysis ศักยภาพของกัมพูชา

จุดแข็ง Strength 1) มีพรมแดนติดกับไทย เวียดนาม และลาว ทําใหมีท่ีตั้งทางภูมิศาสตรสามารถเชื่อมโยงกับนานาประเทศไดสะดวก 2) รัฐบาลมีเสถียรภาพ ทําใหนักลงทุนม่ันใจในเรื่องการกําหนดนโยบายท่ีชัดเจน 3)มีความสมบูรณดานทรัพยากรแรธาตุ ทรัพยากร ธรรมชาติ เปนฐานการผลิตสินคาเกษตร และ แรงงานมีราคาถูก 4) มีนโยบายใหการสงเสริมการลงทุนจากตางประเทศ โดยอํานวยความสะดวกและการใหสิทธิประโยชนตางๆ 5) มีแหลงดึงดูดดานการทองเท่ียวท่ีสําคัญของโลก ไดแก นครวัด และนครทม 6) มีระบบเศรษฐกิจแบบตลาดเสรี และเปดกวางเม่ือเทียบกับประเทศท่ีมีระดับการพัฒนาใกลเคียงกัน 7)ไดรับเงินชวยเหลือจากนานาประเทศ เพ่ือพัฒนาโครงสรางพ้ืนฐาน 8)เปนสมาชิกของอาเซียน (AFTA) และองคการการคาโลก (WTO) ไดมีการปฏิรูปกฎหมายและกฏระเบียบใหสอดคลอง มีความเปนสากลมากข้ึน

จุดออน Weakness 1) ไมมีการปฏิบัติตามกฏระเบียบ การ สงออก-นําเขา ใชการเจรจาและดุล พินิจหรือ connection ทําใหเกิดความแตกตางกันในตนทุนธุรกิจ 2) ระบบสาธารณูปโภคข้ันพ้ืนฐาน อยูระหวางการพัฒนา เสนทางขนสงไมเอ้ือตอการคา ทําใหเปน ตนทุนท่ีสูงของผูประกอบการ 3) ระบบการเงิน การธนาคารและกระบวน การยุติธรรมของศาลไมมีความนาเชื่อถือ ไมมีประสิทธิภาพ 4) ขาดแคลนแรงงานท่ีมีทักษะและ ความเชี่ยวชาญ 5) อุตสาหกรรมภายในประเทศมีจํานวน นอย ตองอาศัยการนําเขาสินคาเปนหลัก ทําใหการถายโอน เทคโนโลยีการผลิต(Technology Transfer) เปนไปอยางลาชา ขาดการศึกษาวิจัยดานการตลาด 6) ขาดระบบการจัดเก็บขอมูล สถิติ และการวิเคราะหศึกษาวิจัย ขอมูลตลาด สินคา 7) กฎระเบียบทางการคามีการปรับปรุง และเปลี่ยนแปลงบอย

- 58 -

8) มีการคอรรัปชั่นสูง 9) การลงทุนของอุตสาหกรรมภายในประ เทศ ตองแขงขันกับสินคานําเขาจากตาง ประเทศท่ีมีราคาต่ํากวา 10) ตนทุนการขนสงสูง เพราะมีการขนสินคาเฉพาะขาเขา การขนกลับมีนอย 11) การเขาถึงแหลงเงินทุนเปนไปไดยาก โดยเฉพาะธุรกิจขนาดกลาง และขนาดเล็ก และดอกเบี้ยสูง

โอกาส Opportunity 1)สิทธิประโยชนท่ีไดรับจากนานาประเทศ เชน MFN GSP 2) สิทธิประโยชนภายใตกรอบความรวมมือ WTO APEC ASEAN GMS ACMECS 3) การทองเท่ียวรวมกัน 4) แหลงทรัพยากรแรธาตุ และทรัพยากร ธรรมชาติ 5) ฐานการผลิตสินคาเกษตร 6) เปนแหลงผลิตพลังงานทดแทน 7) ประชาชนนิยมสินคาไทย 8) แรงงานจํานวนมาก

อุปสรรค Threat 1) ความขัดแยงทางการเมืองกับไทย ทําใหคนกัมพูชามีทัศนคติท่ีเปนลบตอนักธุรกิจไทย ทําใหคนไมมีความม่ันใจท่ีจะเขามาทําการคา หรือทําการลงทุนในกัมพูชา 2) ขาดบุคลากรท่ีมีความรูความเขาใจในการทําธุรกิจระหวางประเทศ 3) การปฏิรูปกฎหมายและกฎระเบียบเปนไปอยางลาชา 4) ขาดแคลนเงินรายไดเพ่ือการพัฒนาประ เทศ ตองอาศัยความชวยเหลือจากตางประ 5)การปฏิบัติตามขอตกลงระหวางประ เทศ ไมมีประสิทธิภาพ เชน การลดภาษี การนําเขาตามกรอบความตกลงของ อาเซียน (AFTA)เปนตน

- 59 -

เกร็ดความรูท่ีควรทราบ การนําสินคาเขาสูตลาดกัมพูชา เริ่มตนควรจดทะเบียนเครื่องหมายการคากอนทําการตลาด เนื่องจากอาจถูกลอกเลียน ปลอมเครื่องหมายการคา หากสินคาไดรับความนิยม และควรมีตัวแทนเพ่ือดูแลธุรกิจในกัมพูชา นักธุรกิจท่ีสนใจเขามาประกอบธุรกิจในกัมพูชาควรเขามาศึกษาตลาดดวยตนเอง เพ่ือใหทราบถึงรสนิยมของผูบริโภค โดยเฉพาะควรเขารวมงานแสดงสินคาท่ีกรมสงเสริมการสงออกจัดข้ึนทุกปเพ่ือเปนการทดลองตลาด การหาตัวแทนจําหนาย นอกจากนี้ควรเรียนภาษาเขมรเพ่ือการสื่อสารหรือเจรจาธุรกิจ ปจจุบันคนกัมพูชามีความตื่นตัวและเรียนรูภาษาตางประเทศคอนขางมากเชนภาษาอังกฤษ ฝรั่งเศส ไทย จีน แตจิ๋ว จีนกลาง ญี่ปุน หรือเกาหลี เพราะเปนการเพ่ิมโอกาสท่ีจะไดทํางานกับบริษัทตางชาติและองคกรตาง ๆ การสรางแบรนดสินคาไทยในกัมพูชาตองอาศัยการโฆษณาประชาสัมพันธ ผานสื่อเปนหลัก การบอกปากตอปากทําไดตอเม่ือสินคานั้นเปนท่ีรูจักดีในตลาด นอกจากนี้การขายสินคาโดยตรงและการจําหนายสินคาเงินผอนในกัมพูชา ไมประสบผลสําเร็จ เนื่องจากคนกัมพูชาไมมีเงินเดือนประจํา หรือเงินรายไดท่ีแนนอน นอกจากนี้การเสียเครดิตไมไดเปนสิ่งนาอับอายในสังคมแตอยางใด พฤติกรรมการบริโภค แยกตามกําลังการซ้ือเปน 3 กลุมคือ (1) กลุมผูมีกําลังการซ้ือสูง-ประมาณรอยละ 5 ของประชากร บุคคลในกลุมนี้ไดแก (1.1) นักธุรกิจท่ีเปนผูนําเขา/ตัวแทนจําหนายสินคา เชน บุหรี่ เบียร สุรา ไวน วัสดุกอสราง น้ํามันเชื้อเพลิง และยานยนต รวมถึงนักธุรกิจท่ีมีรายไดจากการซ้ือขายท่ีดินและการทําธุรกิจดานอสังหาริมทรัพย (1.2) นักธุรกิจเจาของบอนคาสิโน (1.3) นักการเมืองและขาราชการระดับผูบริหาร (โดยผูดํารงตําแหนงขาราชการระดับสูง ท้ังสวนภูมิภาคและสวนกลาง มาจากการแตงตั้งของพรรคการเมือง โดยมีวาระตามการตัดสินใจของผูบริหารพรรคการเมืองซ่ึงเปนผูบริหารประเทศในขณะนั้น) กลุมนี้มีรายไดมาจาก การใหเชาบานและท่ีดิน ซ่ึงไดรับจัดสรรขณะดํารงตําแหนงผูบริหารขณะใกลเปดประเทศ หรือประมาณป 2533 และรายรับท่ีไดจากการ

- 60 -

อํานวยความสะดวกในเรื่องกฎระเบียบของรัฐ รวมถึงเงินชวยเหลือจากตางประเทศในโครงการพัฒนาตาง ๆ(2) กลุมผูมีกําลังซ้ือปานกลาง-ประมาณรอยละ 10 ของประชากร บุคคลในกลุมนี้ไดแก (2.1) กลุมนักธุรกิจท่ีเปนผูนําเขาสินคาหรือคาสงสินคา รวมถึงผูท่ีลงทุนรวมกับนักธุรกิจตางชาติ (2.2) กลุมลูกจางท่ีทํางานกับองคการระหวางประเทศ สถานทูต และบริษัทตางชาติรวมถึงบุคคลสาธารณะเชน นักรอง และนักแสดงเปนตน (2.3) กลุมประชาชนซ่ึงประกอบอาชีพคาขาย (3) กลุมผูมีกําลังซ้ือต่ํา-ประมาณรอยละ 85 ของประชากร บุคคลในกลุมนี้ ไดแก (3.1) บุคคลท่ีไมอยูในกลุมท่ี 1 และ 2 (3.2) ผูประกอบอาชีพเกษตรกรรม (3.3) ลูกจางในโรงงาน (3.4) ผูท่ีไดรับเงินชวยเหลือจากญาติซ่ึงอาศัยอยูในตางประเทศ ไลฟสไตลของคนกัมพูชา แมวาประชาชนจะไดรับผลกระทบจากภาวะเงินเฟอโดยถวนหนาแตพฤติกรรมการบริโภคสินคาอุปโภคและบริโภค ยังไมเปลี่ยน คนกัมพูชาเปนนักบริโภค ประเภท สุขนิยม ดังจะ เห็นไดจากพฤติกรรมดังตอไปนี้ (1) การรับประทานอาหาร คนกัมพูชาจะรับประทานอาหารนอกบาน 2 ม้ือคือม้ือ

เชาและม้ือคํ่า ม้ือเชาตองเริ่มดวยกวยเตี๋ยว ขาวหนาไกหรือหมู ไมวาจะทอด หรือปง ตามดวยนมสด(กระปอง ตราหมี เทานั้นท่ียอดนิยม) กาแฟ

น้ําชา หรือน้ําสมค้ันสด ถือวาพรอมสําหรับการเริ่มตนทํางานเชาวันใหม

- 61 -

ราคากวยเตี๋ยว ในรานคาขนาดเล็กนั่งยองๆกิน หรือตามหนาตลาด หนาโรงเรียน ราคาปรับข้ึนเปนชามละ 5,000 เรียล (ประมาณ 50 บาท) รานขนาดกลางซ่ึงดูดีข้ึนมาหนอย ประมาณชาม ละ 7,000 เรียล (ประมาณ 70 บาท) สวนรานอาหารท่ีเปนหองแอรชามละ 9,000 เรียล (ประมาณ 90 บาท) ดูจะเปนเรื่องธรรมดาแมกระท่ังชามละ 6 ดอลลารสหรัฐฯ (ประมาณ 210 บาท)ในรานโคคา สุก้ี ก็มีคนไปอุดหนุนเชนกัน รานอาหารรวมถึงรานกาแฟ Brand Name จากตางชาติก็มีใหเห็นและไดรับความนิยมดังคาดเชน KFC , PIZZA COMPANY , SWENSEN, DAO COFFEE , COFFEE MAKER และ BLACK CANYON COFFEE เปนตน รานอาหารรวมถึงรานกาแฟ Brand Name กัมพูชาเองก็ไดรับความนิยมไมยิ่งหยอนเชน LUCKY ICE CREAM ,LUCKY CAFÉ , SENTIMENTAL , LUCKY BURGER , T& C COFFEE , PIZZA WORLD, MASTER SUKI,MASTER GRILLED เปนตน รานอาหารจีน รานอาหารญี่ปุน รานอาหารไทย มีใหเห็นทุกซอก ทุกถนน พอๆ กับคาสิโน ตูเกมส คนกัมพูชาจึงเสพสุขตามท่ีตองการ แมแตนิสัยการดื่มแอลกอฮอล ก็เปลี่ยนไป คนชนบทนอกจากดื่มเหลาขาว(กลั่นจากขาว) หรือน้ําตาลเมาจากตนตาล ท่ีรัฐอนุญาตใหผลิตเองโดยเสรีแลว ก็เพ่ิมการดื่มเบียรและไวน เพ่ือแสดงฐานะวาร่ํารวยข้ึน โดยพฤติกรรมการสั่งเบียรมาดื่มจะสั่งทีละลัง มา

- 62 -

วางพรอมกับอาหารม้ือกลางวันหรือม้ือคํ่า ไมนิยมสั่งทีละขวด ทีละกระปอง หรือทีละเหยือก(ไมทันใจ) แถมหากแนกวานั้นตองเปนเบียรดํา เพราะดีกรีจะแรงกวาเบียรธรรมดา นอกจากนี้ยังเคยเห็นคนกัมพูชาดื่มเบียรดําผสมนมสด(กระปอง ตราหมี เหมือนเดิม ไมเปลี่ยน) ดวย ซ่ึงคงเหมือนการดื่มเหลาผสมเครื่องดื่มชูกําลัง เครื่องดื่มชูกําลัง ยอดขายทะลุเปาท้ังยี่หอ กระทิงแดง เอ็ม 150 คาราบาว ตราหมีโคลา สติง ซามูไร และสารพัดยี่หอท่ีนําเขาจากไทย เกาหลี จีน และเวียดนาม วางขายและวางใหดื่มในงานแตงงาน งานมงคล งานเลี้ยง คูกับเครื่องดื่มประเภทซอฟดริ้ง คนดื่มจึงไมเวน ตั้งแตเด็ก รวมถึงคนมีครรภ ถือวาเปนเครื่องดื่มปกติสําหรับคนทุกคน เรื่องสุรา คนกัมพูชาก็ยอดแหงนักดื่ม ยิ่งเงินหางาย จากการซ้ือ-ขายท่ีดิน-เลนกาสิโน หรือรายไดจากทางอ่ืนใด เดิมทีสุรา ยี่หอ จอหนนี่วอคเกอร ท่ีนิยมและถือวาหรูในงานเลี้ยงคือ โกลด Gold (ดีกวา แบลค black label ท่ีไทยคนไหนเลี้ยงก็ถือวาหรูแลว) ตอมาก็ขยับนํา Blue lable ขวดละ 120 ดอลลารสหรัฐฯ มาวางในงานเลี้ยง เดี๋ยวนี้คอเหลานิยมดื่ม Ballenties ขวดละ 220 ดอลลารสหรัฐฯ ขยับอีกนิดก็ดื่ม Chivas 38 years ขวดละ 600 ดอลลารสหรัฐฯ ดังนั้น หากทานไปหาซ้ือเหลาราคาแพง Chivas 38 years ตามสนามบินประเทศไทย ฮองกง สิงคโปร มาเลย แลวพบวาไมมีวางบนชั้น ก็ใหรูวาเศรษฐีใหมกัมพูชาเหมาไปหมดแลว

- 63 -

(2) อํานาจการซ้ือเพ่ิมข้ึน โดยมีรายไดจากการขาย-ซ้ือท่ีดิน-ตึกแถว ซ่ึงสรางกําไรและรายไดท่ีมหาศาล (3) ความนิยมเดินทางไปพักผอน ทองเท่ียวยังตางประเทศและในประเทศเพ่ิมข้ึน (4) นิยมเลนกีฬาและออกกําลังกาย เพราะคํานึงถึงสุขภาพ ตามสวน สาธารณะจึงแนนไปดวยประชาชนท่ีไปออกกําลังกายท้ังเชาและเย็น มีเงินมากหนอยก็ซ้ืออุปกรณออกกําลังกายไปไวท่ีบาน หรือไมก็ไปเปนสมาชิกสถานออกกําลังกายในโรงแรมตางๆ และสถานออกกําลังกายครบวงจรแบบเลิศหรู ดูดี The Place Club Gym ท่ีสรางข้ึนเพ่ือสนองตอบความตองการของเศรษฐีเมืองขะแมร ลูทางทําการคา เนื่องจากกัมพูชาไมสามารถผลิตสินคา อุปโภคและบริโภคไดเพียงพอกับความตองการ จึงตองนําเขาจากท่ัวโลก โดยเฉพาะจากเวียดนาม และไทย การแขงขันของสินคาไทยในตลาดกัมพูชา นับวาไทยมีความไดเปรียบประเทศคูแขงอ่ืนๆ เนื่องจากมีพรมแดนติดตอกับกัมพูชาเปนระยะทางยาวถึง 798 กิโลเมตร จึงสามารถขนสงสินคาทางบกเขาไปยังเมืองตางๆ ของกัมพูชาไดสะดวกและมีตนทุนคาขนสงต่ํากวาประเทศคูแขงอ่ืนๆ คนกัมพูชา มีทัศนคติตอสินคาไทยวามีคุณภาพดี และราคาเหมาะสม ถาใหเลือกระหวางสินคาของไทยและเวียดนาม ในราคาท่ีเทากันหรือแตกตางกันไมมาก คนกัมพูชาจะเลือกสินคาไทยโดยไมตองยั้งคิด สวนสินคาจากจีน และเกาหลี ไดเขามามีสวนแบงตลาดเชนกัน นอกจากนี้การท่ีเงินบาทของไทยไดเขาไปหมุนเวียนในกัมพูชาเปนจํานวนมากสงผลใหเกิดความนิยมในการใชเงินบาทเปนสื่อในการ

- 64 -

แลกเปลี่ยนเงินตราทองถ่ินนอกจากเงินเหรียญสหรัฐ และทําใหพอคากัมพูชามีความโนมเอียงท่ีจะนําเงินบาทกลับมาซ้ือสินคาไทยอีกครั้ง คนกัมพูชามีรายไดจากการคาขาย การทําการเกษตร การเขามารับจางทํางานในโรงงาน โรงแรม รานอาหาร และรายไดท่ีสําคัญคือการขายท่ีดินใหกับชาวตางชาติ ทําใหคนกัมพูชามีฐานะรวยกันถวนหนา ชาวบานเม่ือขายท่ีดินไดอันดับแรกก็ซ้ือมอเตอรไซค รถยนต โทรศัพทมือถือ เครื่องใช ไฟฟา และแมแตการซ้ือเพชร ซ้ือทอง เพ่ือเก็บสะสมแทนเงินสด และใชเปนเครื่องประดับกาย

กรุงพนมเปญ ถูกตั้งฉายา วา เลคซัดซีตี้ เพราะมีแตรถ LEXUS เต็มเมือง (คันละ

กวาลานบาท) นอกจากนี้ การกอสรางอาคารท่ีพักอาศัยลักษณะบานเดี่ยวหรือ

แมแตคอนโดมีเนียม ก็ไดรับการตอบรับจากคนกัมพูชาเปนอยางดี ไมรวมอาคาร

พาณิชยนับพันหนวย และ ศูนยการคาหลายโครงการ

นอกจากรายไดจากภาษีนําเขาแลว รัฐบาลไดรับเงินชวยเหลือปละหลายรอยลาน

ดอลลารสหรัฐฯ เงินจํานวนนี้ไหลเขาสูระบบเศรษฐกิจ โดยการสรางสิ่ง

สาธารณูปโภคเชน ถนน สะพาน โรงเรียน เปนตน

- 65 -

โอกาส...ลูทางธุรกิจ การประกอบธุรกิจการสงออกและนําเขา-ไดแกการสงออกสินคา เครื่องอุปโภค บริโภคท่ีตลาดมีความตองการเชนน้ํามันเชื้อเพลิง รถยนต รถจักรยานยนตและสวนประกอบ เครื่องดื่ม อาหาร วัสดุกอสราง เครื่องสําอางและเครื่องใชไฟฟา ขณะเดียวกันก็นําเขา สินคาท่ีกัมพูชาผลิตไดเชน สิ่งทอและเสื้อผาสําเร็จรูป สินคาดานการเกษตรเชนขาว ยางพารา ขาวโพด ถ่ัวเหลือง รวมถึงสินคาสัตวน้ํา เปนตน ท่ีสําคัญ คนกัมพูชามีทัศนคติท่ีดีตอสินคาไทย ซ่ึงแสดงออกโดยการชื่นชอบและตามอยางไทย (ขณะท่ีวัยรุนไทย ชอบดาราเกาหลี ญี่ปุน) ในงานสังคมเชนงานแตงงาน งานหม้ัน งานวันเกิด หญิงสาว (ไมสาวก็ตาม) จะแตงตัวสวยงามดวยผาไหม ตัดเปนชุดราตรีหรูหรา ทําผมแตงหนาท่ีรานเสริมสวย ฉะนั้นรานไหนท่ีมาจากเมืองไทยหรือจบหลักสูตรจากประเทศไทย จะไดรับความนิยมเปนพิเศษ สังเกตไดวารานเสริมสวยสวนใหญจะติดรูปดาราไทยไวท่ีหนาราน นอกจากนี้ไดแก การสงออกสินคาของท่ีระลึกเพ่ือจําหนายแกนักทองเท่ียวท่ีไปชมนครวัดสิ่งมหัศจรรยของโลกปละกวาสองลานคน ตลาดกัมพูชายังคงมีความตองการวัสดุกอสรางเพ่ือใชในประเทศเปนจํานวนมาก เนื่องจากตองมีการปรับปรุงและซอมแซมสิ่งสาธารณูปโภคในประเทศท่ีไดรับความเสียหายจากการสูรบภายในประเทศอยางยาวนาน นอกจากนี้ยังตองใชเพ่ือกอสรางสิ่งอํานวยความสะดวก โดยเฉพาะระบบคมนาคมเพ่ือรองรับการลงทุนจากตางประเทศ จึงเปนโอกาสทางการคาของไทยท่ีจะสงเสริมการสงออกสินคาประเภทนี้เขาสูตลาดกัมพูชาใหมากข้ึน

- 66 -

แนวโนมความตองการสินคาของกัมพูชา ไดแก (1) อาหารและเครื่องดื่ม – กัมพูชามีจํานวนประชากรเพ่ิมรอยละ 1.17 ตอป ขณะท่ีพ้ืนท่ีและอุตสาหกรรมภายในประเทศของกัมพูชายังมีขอจํากัด ทําใหกัมพูชาตองอาศัยการนําเขาสินคาจากตางประเทศมาเพ่ือบริโภค และเพ่ือตอบสนองความตองการของนักทองเท่ียวจากท่ัวโลก ท่ีเดินทางมาเท่ียวในกัมพูชา ปละประมาณ 2 ลานคน (2) รถยนต – การนําเขาเพ่ิม โดยเฉพาะรถยนตใหมเพ่ือทดแทนรถยนตเกา (3) วัสดุกอสราง – มีแนวโนมการนําเขาสูงเพ่ือใชในการกอสรางอาคารพาณิชยและสาธารณูปโภคตางๆ (4) ผลิตภัณฑยาง – ซ่ึงมีแนวโนมความตองการเพ่ิมข้ึน โดยเฉพาะยางรถยนต และจักรยานยนต (5) ผาผืน – กัมพูชานําเขาเพ่ือใชเปนวัตถุดิบในอุตสาหกรรมผลิต Garment เพ่ือสงออกซ่ึงเปนอุตสาหกรรมท่ีสรางรายไดใหกัมพูชา (6) เช้ือเพลิง - นําเขาเพ่ือรองรับกับการขยายตัวของโรงงานอุตสาหกรรม เพ่ือใชกับยานพาหนะ และผลิตกระแสไฟฟา แนวโนมสินคาสงออกของกัมพูชา ไดแก กัมพูชามีแหลงทรัพยากรธรรมชาติจํานวนมากท่ียังไมไดนําออกมาใชประโยชนอยางเต็มท่ี ประมาณการวาการปศุสัตว ประมง และปาไม สรางรายไดใหแกประเทศเปนมูลคาประมาณครึ่งหนึ่งของ GDP และสรางงานรอยละ 80 ของกําลังแรงงานรวม

3. ตลาดและการลงทุนท่ีนาสนใจ

- 67 -

สินคาหลักท่ีไทยสงออก และ นําเขาจาก กัมพูชา (5 อันดับแรก) สินคาหลักท่ีสงออก ประเทศคูแขง สินคาหลักท่ีไทยนําเขา ประเทศคูแขง 1. น้ํามันสําเร็จรูป สิงคโปร

,เวียดนาม 1.พืชและผลิตภัณฑจากพืช

เวียดนาม

2. น้ําตาลทราย เวียดนาม 2.เหล็กเหล็กกลาและผลิตภัณฑ

จีน, เวียดนาม

3. ปูนซีเมนต เวียดนาม 3. เศษโลหะ เวียดนาม 4. เครื่องดื่ม สิงคโปร,

มาเลเซีย 4. ผลิตภัณฑสิ่งทออ่ืนๆ

เวียดนาม

5.รถจักรยานยนตและสวนประกอบ

เกาหลี,จีน 5.เนื้อสัตวสําหรับบริโภค

เวียดนาม

สินคาและบริการท่ีมีศักยภาพของไทยในกัมพูชา

สินคา/บริการ ประเทศคูแขง วัตถุดิบ Out Sourcing ท่ีสําคัญ

1. โรงพยาบาล เวียดนาม, สิงคโปร,มาเลเซีย 1. ทรัพยากรธรรมชาติเชน ไม น้ํามัน กาซ

2. สปา เวียดนาม, มาเลเซีย,จีน,เกาหลี

2. แร หินมีคา

3. อาหารไทย เวียดนาม,จีน,เกาหลี,ญี่ปุน 3. แรงงาน

4. เสริมสวย เวียดนาม,ฮองกง,เกาหล,ีฝรั่งเศส

4. พืชไร

5. ตัดเย็บเสื้อผา

เวียดนาม,จีน 5. ขาว

- 68 -

โอกาสการลงทุน

(1) การเขาไปลงทุนในธุรกิจท่ีเก่ียวของกับการทองเท่ียว เชน ท่ีพักโรงแรม เกสเฮาส

รานอาหาร นวด สปา จําหนายสินคาของท่ีระลึกแกนักทองเท่ียว ในเมืองท่ีกําลัง

เติบโตเชนเสียมเรียบ พนมเปญ และ กัมปงโสม

(2) การกอสรางสถานพยาบาล ซ่ึงยังขาดแคลนโดยในแตละปมีคนกัมพูชาเขามา

รักษาพยาบาลท่ีประเทศไทยนับหม่ืนคนคิดเปนคารักษาพยาบาลหลายรอยลานบาท

(3) การสรางโรงเรียน ศูนยฝกอบรม ซ่ึงคนกัมพูชามีความตื่นตัวดานการศึกษา

และดานวิชาชีพเปนอยางมาก เนื่องจากสิ่งเหลานี้ไดขาดหายไปชวงสงคราม

(4) การแปรรูปสินคาสัตวน้ํา ท้ังนี้เนื่องจากกัมพูชามีตนเลสาบเปนแหลง

ทรัพยากรประมงน้ําจืดท่ีสําคัญของประเทศซ่ึงครอบคลุมพ้ืนท่ี 6 จังหวัดสามารถ

- 69 -

จับปลาไดปละประมาณ 1 ลานตัน เนื่องจากยังขาดทักษะดานการแปรรูปสัตวน้ํา

เพ่ือสงออกทําใหปลาท่ีจับไดมีการแปรรูปเบื้องตน เชน การทําปลารา ปลาตากแหง

ปลาเค็มและน้ําปลาเทานั้น

(5) การกอสรางสิ่งสาธารณูปโภคพ้ืนฐานขนาดใหญ เชน ทางหลวง โครงขาย

โทรคมนาคม กิจการผลิตกระแสไฟฟา กิจการประปา การขนสงทางบก ทางน้ํา และ

ทางอากาศ เปนตนในรูปของ Built-Operate-Transfer (BOT) ซ่ึงเปนสัญญาท่ีตก

ลงวาเอกชนจะเปนผูลงทุนสรางและจัดเก็บรายไดท่ีเกิดข้ึนจากโครงการท่ีลงทุนเปน

ระยะเวลาท่ีกําหนดคือสูงสุดครั้งละไมเกิน 30 ป (สามารถขยายเวลาไดตามเง่ือนไข

และขอกําหนดในสัญญาสัมปทาน) หลังจากนั้นตองโอนโครงการใหเปนของรัฐ

(6) การผลิตในเขตนิคมอุตสาหกรรม เพ่ือใหไดรับสิทธิพิเศษ ตางๆ จากนานาชาติ เชน ไดรับสถานะประเทศท่ีไดรับความอนุเคราะหยิ่ง (Most Favored Nation Treatment-MFN) จากประเทศสหรัฐอเมริกา และไดรับสิทธิพิเศษดานภาษีศุลกากร หรือ Generalized System of Preferences (GSP) จากกลุมประเทศสหภาพยุโรป ญี่ปุน สแกนดิเนเวีย แคนนาดา และออสเตรเลีย สินคาสงออกของกัมพูชาซ่ึงไดรับการยกเวนและลดหยอนภาษีศุลกากรจากประเทศเหลานี้เปนการ

- 70 -

เพ่ิมความสามารถในการแขงขันในตลาดโลก รวมถึงการสามารถเขาถึงแหลงเงินทุนระดับนานาชาติเพ่ือการลงทุนของภาคเอกชนจากการเขาเปนสมาชิกขององคกรนานาชาติ ตัวอยางเชน IFC, MIGA และ ICSID (International Center for Settlement of Investment Disputes) นอกจากนี้ยังไดลงนามในสัญญากับ ADB เพ่ือใหความชวยเหลือดานการลงทุนกับภาคเอกชนอีกดวย (7) อุตสาหกรรมแปรรูปสินคาเกษตร เชนการผลิตเฟอรนิเจอรไม ซ่ึงกัมพูชาหามการสงออกไมแปรรูปแตไมหามสําหรับเฟอรนิเจอร การแปรรูปสินคาเกษตรเพ่ือทําอาหารสัตว การผลิตแอลกอฮอลจากมันสําปะหลัง การผลิตน้ําตาลจากออยและตนตาล (8) การลงทุนทําการเกษตร ซ่ึงรัฐบาลใหการสนับสนุนเพ่ือใหเกิดการจางงานในประเทศ เชน การปลูกตนไมเพ่ือนําไปผลิตกระดาษ หรือการปลูกพืชท่ีเหมาะสมกับพ้ืนท่ีเชนขาว ยางพารา มันสําปะหลัง ถ่ัวเหลือง ออย กาแฟ พริกไทย มะมวงหิมพานต ขาวและขาวโพดเลี้ยงสัตว

- 71 -

การทําประมง รัฐบาลกัมพูชาเปดใหตางชาติเขามาทําการประมงในกัมพูชาได โดยใหมีการปฎิบัติตามข้ันตอนการเสียภาษีของทางการ การทําเหมืองแร กัมพูชามีแรธาตุ อัญมณี และทองคํา อยูตามจังหวัดตางๆ เปนจํานวนมาก รัฐบาลกัมพูชาตองการดึงดูดการลงทุนจากตางชาติ เพ่ือนําเทคโนโลยี และเงินลงทุนเขาไปพัฒนาการทําเหมืองแรในกัมพูชา

72

คณะกรรมการสงเสริม การลงทุนกัมพูชา (Cambodian InvestmentBoard : CIB) ไดอนุมัติโครงการสงเสริมการลงทุนในกัมพูชา ตั้งแตป พ.ศ. 2537 ถึงวันท่ี 31 ธันวาคม 2555 จํานวน 2,681 โครงการมูลคาเงินลงทุน 9,658.4 ลานดอลลารสหรัฐฯ

การลงทุนท่ีไดรับอนุมัติจาก CIB ป 2551–ธันวาคม 2555 รายการ หนวย 2551

2552 2553 2554 2555

2554/2555 อัตราการเพ่ิม(ลด) %

มูลคาเงินลงทุน

ลานดอลลารสหรัฐฯ

259.9 149 172.8 507.3 334.1 - 173.2 ลาน USD (-34.15)

จํานวนโครงการ

โครงการ 101 100 102 148 157 +9 โครงการ 6.08

ที่มา : Cambodia Investment Board

ในป 2555 CIB อนุมัติโครงการลงทุนรวม 157 โครงการ เงินลงทุน 334.1 ลานดอลลารสหรัฐฯเม่ือเทียบกับป 2554 พบวา อนุมัติเพ่ิม9 โครงการหรือเพ่ิมรอยละ 6.08 ขณะท่ีเงินลงทุนลดลง 173.2 ลานดอลลารสหรัฐฯหรือลดลงรอยละ 34.15 โครงการท่ี CIB อนุมัติ ไดแก - อุตสาหกรรม Garment82 โครงการ เงินลงทุน 165.3 ลานดอลลารสหรัฐฯเม่ือเทียบกับปท่ีแลวซ่ึงมีการอนุมัติ 78 โครงการ จํานวนเงินลงทุน 130.2 ลานดอลลารสหรัฐฯ พบวาจํานวนโครงการเพ่ิมรอยละ 5.12 และเงินทุนเพ่ิมรอยละ 26.95โดยเปนการลงทุนจากจีนเกาหลีใต ไตหวัน ฮองกง อังกฤษสิงคโปร กัมพูชา ญี่ปุน ไทยอินเดียและออสเตรเลีย - โรงงานผลิตรองเทา 13 โครงการ เงินลงทุน 18.5ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนจีนกัมพูชา ไตหวัน เกาหลีใต อังกฤษและไทย

4. การลงทุน

73

- ธุรกิจโรงสี 9 โครงการ เงินลงทุน 38.3 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุน อังกฤษ จีนกัมพูชา ไทยและ ลักแซมเบิรก โดยเปนการรวมทุนระหวางไทย-กัมพูชา 1โครงการ และไทย-จีน 1 โครงการ - อุตสาหกรรมเกษตร 5 โครงการ เงินลงทุน 5.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนกัมพูชา เกาหลีใต ไทยและสิงคโปร - โรงงานอุตสาหกรรมยางพารา 4 โครงการ เงินลงทุน 9.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนเวียดนาม กัมพูชา ไทยและสิงคโปร - อุตสาหกรรมพลาสติก 4 โครงการ เงินลงทุน 5.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนจีน เกาหลีและสิงคโปร - โรงงานสิ่งทอ 4 โครงการเงินลงทุน 4.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนจีน เวียดนามและฮองกง - จุดใหบริการนักทองเท่ียว 3 โครงการ เงินลงทุน 4.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนกัมพูชาและสหรัฐอเมริกา - โรงงานผลิตถุงเทา 2 โครงการ เงินลงทุน 7.0ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนจีนกัมพูชา ฮองกง - โรงงานแปรรูปอาหาร 2 โครงการ เงินลงทุน 2.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนเวียดนาม กัมพูชาและแคนาดา - โรงงานผลิตกระเปา 2 โครงการ เงินลงทุน 2.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนเกาหลีใตและฮองกง - โรงงานผลิตถุงมือ 2 โครงการ เงินลงทุน 2.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนเกาหลีใตและไตหวัน - ธุรกิจโรงแรม 2 โครงการ เงินลงทุน 2.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนกัมพูชา - อุปกรณอิเล็คทรอนิกส 2 โครงการเงินลงทุน 2.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนฮองกงและเกาหลีใต - โรงงานแปรรูปไม 2 โครงการเงินลงทุน 2.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนจีน ไตหวันและกัมพูชา - หางสรรพสินคา 1 โครงการ เงินลงทุน 39.5 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนญี่ปุน

74

- โรงงานอาหารสัตว 1 โครงการเงินลงทุน 2.5 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนกัมพูชา - โทรคมนาคม 1 โครงการเงินลงทุน 2.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนกัมพูชา - อุปกรณทางการแพทย 1 โครงการเงินลงทุน 1.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนกัมพูชา - ธุรกิจพลังงาน 1 โครงการเงินลงทุน 1.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนเกาหลีใต - โรงงานผลิตปุย 1 โครงการเงินลงทุน 1.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนกัมพูชา - อุตสาหกรรมการกอสราง 1 โครงการเงินลงทุน 1.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนกัมพูชา - อุตสาหกรรมเหมืองแร 1 โครงการเงินลงทุน 1.0 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนกัมพูชา - อ่ืนๆ 11 โครงการเงินลงทุน 17.5 ลานดอลลารสหรัฐฯ โดยนักลงทุนเกาหลี จีน ฮองกง ไตหวันและไทย การลงทุนแยกตามประเภท (จํานวนโครงการ)

ประเภท 2553 2554 2555

Garment 40 78 82 Shoes 8 8 13 Rice mill - 3 9 Rubber 9 20 4 Tourism Center 2 - 3 Textile - 6 4 Agro-Industry 13 1 5 อ่ืนๆ 30 32 43 รวม 102 148 157

75

วิเคราะหสถานะการลงทุน (1) มูลคาเงินลงทุนในป 2555 มีมูลคาการลงทุน 334.1ลานดอลลารสหรัฐฯลดลงจากป 2554 ซ่ึงมีมูลคารวม507.3ลานดอลลารสหรัฐฯ รอยละ 34.15โดยเปนการลงทุนจากตางประเทศ 304.79 ลานดอลลารสหรัฐฯ ขณะท่ีเปนการลงทุนของคนกัมพูชา39.26 ลานดอลลารสหรัฐฯ สวนใหญเปนการลงทุนในภาคอุตสาหกรรม Garment และดานการเกษตร (2) การลงทุนจากนักลงทุนตางชาติ นักลงทุนจีนเปนผูไดรับอนุมัติโครงการมากท่ีสุดจํานวน 41 โครงการ คิดเปนสัดสวนรอยละ 26.1 ของจํานวนโครงการรวม รองลงมาคือเกาหลีใตจํานวน29 โครงการหรือคิดเปนสัดสวนรอยละ 18.5 ของจํานวนโครงการรวมไตหวันจํานวน 23 โครงการหรือคิดเปนสัดสวนรอยละ 14.6 ของจํานวนโครงการรวมฮองกง15 โครงการสิงคโปร 9 โครงการ ไทย 8 โครงการ ญี่ปุน 5 โครงการ อังกฤษ 5 โครงการ เวียดนาม 5 โครงการ แคนาดา ซามัว และฝรั่งเศสประเทศละ 2 โครงการ สวนท่ีเหลือไดแก เซเชเลส อินเดีย ลักเซมเบิรก เนเธอรแลนด ออสเตรเลีย สหรัฐฯ และมาเลเซียประเทศละ 1 โครงการ ดานจํานวนเงินลงทุนมากท่ีสุดคือจีน 104.07 ลาน

102

148157

0102030405060708090

100110120130140150160

2553 2554 2555

Garment

Shoes

Rice mill

Rubber

Tourism Center

Textile

Agro-Industry

ĂěŔ×Ő

İćĞ

76

ดอลลารสหรัฐฯคิดเปนสัดสวนรอยละ 31.15 ของมูลคาเงินลงทุนรวม รองลงไปไดแกเกาหลีใตและไตหวันในสาขาตางๆ เชนอุตสาหกรรม Garmentโรงงานผลิตกระเปา โรงงานผลิตถุงมือ ธุรกิจพลังงาน อุตสาหกรรมการเกษตร โรงงานพลาสติกจุดใหบริการนักทองเท่ียว เปนตน การลงทุนแยกตามประเทศ (จํานวนโครงการ)

(3) การลงทุนจากนักลงทุนไทยในป 2555 มีนักลงทุนไทยไดรับการสงเสริมการลงทุนรวม 8 โครงการ ไดแก (3.1)บริษัท Crystal Rice (Kampuchea) จํากัด เปนการลงทุนเพ่ือจัดตั้งโรงสีขาวขนาดใหญพรอมทาเรือและระบบขนสงแบบครบวงจรท่ีจังหวัดกัมปอต โดยเปนการลงทุนของบริษัท Asia Golden Rice ผูสงออกขาวรายใหญของไทยรวมกับนักลงทุนกัมพูชา (3.2)บริษัทRice Mill Complex จํากัด

0

10

20

30

40

50

2553 2554 2555

China

S. Korea

Taiwan

Hong KongSingapore

Thailand

Japan

ประเทศ 2553 2554 2555 China 18 23 41

S. Korea 11 28 29 Taiwan 21 22 23 Hong Kong 9 19 15

Singapore 1 9

Thailand - - 8

Japan 3 5

UK 3 2 5

Vietnam 8 17 5

Malaysia 5 7 1

USA 5 4 1

อ่ืนๆ 41 43 15

77

เปนการรวมทุนระหวางไทยและจีน (3.3) โรงงานทํารองเทาของบริษัทAerosoft Summit Footwear จํากัดเปนการรวมทุนระหวางไทยและกัมพูชา (สัดสวน 49:51)เงินทุนจดทะเบียน 1 ลานดอลลารสหรัฐฯ (3.4) โรงงานตัดเย็บเสื้อผาบริษัทTrax Apparel (Cambodia) จํากัด (3.5) โรงงานตัดเย็บเสื้อผาบริษัท Scandinavian Textile (Cambodia) (3.6) โรงงานอุปกรณไฟฟาของบริษัทSC Wado Component (Cambodia) จํากัด (3.7) อุตสาหกรรมการปลูกและผลิตยางพาราบริษัทData Rubber (Cambodia) จํากัด (3.8) โรงงานแปรรูปมันสําปะหลังบริษัท Power Unity (Cambodia) Investment Co.,Ltd. เปนการรวมทุนระหวางไทยและกัมพูชา

สรุป นักลงทุนไทยลงทุนในกัมพูชาเปนลําดับท่ี 9 โดยมีการลงทุนโดยนักลงทุนตางชาติ (ตั้งแตป 2537 ถึง 31 ธันวาคม 2555) ดังนี้

ตารางเปรียบเทียบการลงทุน ป 2554 และ 2555 (แยกตามหมวด)

ลําดับที่

ป 2554 ป 2555 อุตสาหกรรม ลานดอลลารฯ อุตสาหกรรม ลานดอลลารฯ

1 ยางพารา 295.0 เส้ือผาสําเร็จรูป 165.3 2 เส้ือผาสําเร็จรูป 130.2 หางสรรพสินคา 39.5 3 การทองเที่ยว 14.5 โรงสี 38.3

ลําดับที่ ประเทศ เงินทุนจดทะเบียน (USD) 1 Malaysia 1,962,325,265 2 China 905,141,067 3 Taiwan 650,710,366 4 United States 470,196,231 5 Korea 406,682,083 6 Vietnam 400,621,369 7 Hong Kong 317,539,455 8 Singapore 306,327,728 9 Thailand 306,231,912

78

4 เหมืองแร 12.0 รองเทา 18.5 5 วัสดุกอสราง 10.0 ยางพารา 9.0 รวม 5 หมวด 461.7 รวม 5 หมวด 270.6 รวมทั้งหมด 507.3 รวมทั้งหมด 334.1

ตารางเปรียบเทียบการลงทุน ป 2554 และ 2555 (แยกตามรายประเทศ) ลําดับที่

ป 2554 ป 2555 ประเทศ ลานดอลลารฯ ประเทศ ลานดอลลารฯ

1 เวียดนาม 281.45 จีน 104.1 2 กัมพูชา 46.50 เกาหลีใต 44.71 3 จีน 46.48 ญี่ปุน 42.94 4 ไตหวัน 40.89 กัมพูชา 39.26 5 เกาหลีใต 38.41 ไตหวัน 29.38 รวม 5 ประเทศ 453.73 รวม 5 ประเทศ 260.69 รวมทั้งสิ้น 507.31 รวมทั้งสิ้น 334.1

ส่ิงอํานวยความสะดวกข้ันพ้ืนฐาน จุดออนของกัมพูชา คือ สิ่งสาธารณูปโภคข้ันพ้ืนฐานท่ียังไมสมบูรณในขณะนี้ แตในหลายปท่ีผานมารัฐบาลไดพยายามสรางสิ่งสาธารณูปโภคเพ่ิมข้ึน เชน ไดเริ่มสรางโรงงานผลิตไฟฟาพลังน้ํา ระยะไมถึง 10 ปนี้ พลังงานจะถูกผลิตจากโพธิสัต เกาะกง หรือจากภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศ นั่นหมายถึงพลังงานไฟฟาจะไมใชอุปสรรคสําหรับกัมพูชาอีกตอไป อยางไรก็ตาม กัมพูชามีจุดแข็งเหนือกวาประเทศอ่ืนคือ การเขาถึงตลาดซ่ึงประเทศเพ่ือนบานไมมี ลาวและพมามีสถานะเชนเดียวกับกัมพูชาคือเปนประเทศ ดอยพัฒนาเหมือนกัน แตลาวเปนประเทศซ่ึงไมมีทางออกสูทะเล และพมาสามารถผลิตไดแตมีปญหาดานตลาด กัมพูชาจึงเปนประเทศท่ีมีสถานะดีท่ีสุดในกลุมประเทศดอยพัฒนาในอาเซียน เพราะสามารถลงทุนในกัมพูชาเพ่ือผลิตและสงออกไป ตลาดสหภาพยุโรป บนพ้ืนฐานท่ีไมมีภาษีและโควตา สงไปแคนาดา ออสเตรเลีย ญี่ปุน อินเดีย จีน เกาหลีใต และอีกหลายประเทศท่ีร่ํารวย ซ่ึงเกือบท้ังหมดปลอดจากภาษีและโควตา และท่ีสําคัญกัมพูชามีระบบการคาท่ีเปดเสรีมาก

79

กัมพูชามีท่ีตั้งทางภูมิศาสตรท่ีสามารถเชื่อมโยงการขนสงกับตางประ เทศไดสะดวกประกอบกับมีทรัพยากรธรรมชาติท่ีสมบูรณ และมีความสําคัญทางเศรษฐกิจโดยเฉพาะปาไม น้ํามันและกาซธรรมชาติ แรธาตุและสัตวน้ํา เปนตน นอกจากนี้อัตราคาจางแรงงานในกัมพูชายังอยูในระดับต่ํา หากมีการนําทรัพยากรดังกลาวมาใชอยางมีประสิทธิภาพจะทําใหสินคาท่ีผลิตไดมีตนทุนต่ํากวาคูแขง นโยบายสงเสริมการลงทุน และกฎระเบียบการลงทุน กัมพูชาเขารวมเปนสมาชิกขององคการระหวางประเทศหลายแหงเชนสมาชิกของ FAO, IMF, Interpol,UNCTAD,UNESCO ,UNIDO,WHO,etc.,

80

กัมพูชาไดรับความชวยเหลือดานตางๆ จากนานาประเทศ เชน สถานะการปฏิบัติเยี่ยงชาติท่ีไดรับความอนุเคราะหยิ่งจากสหรัฐอเมริกา และไดรับสิทธิพิเศษดานภาษีศุลกากรหรือ GSP (Generalized System of Preferences) จากกลุมประเทศสหภาพยุโรป ญี่ปุน สแกนดิเนเวีย แคนาดา และออสเตรเลีย สําหรับสินคาท่ีสงออกจากกัมพูชา โดยจะไดรับการลดหยอนอัตราภาษีหรือไดรับการอํานวยความสะดวก โดยการยกเวนหรือลดระเบียบกฎเกณฑ เรื่องพิธีการการนําเขา เชน การรับรองแหลงกําเนิดสินคา (rules of origin)

กัมพูชามีความรวมมือทางการคากับตางประเทศในหลายมิติ ท้ังในกรอบ WTO, APEC, ASEAN ซ่ึงจะเปนเรื่องการจัดระบบและระเบียบทางการคา และความรวมมือทางดานเศรษฐกิจ สังคมและสาธารณสุขในลักษณะเปนสากล เชนความรวมมือภายใตกรอบ GMS ( Great Mekong Sub-region) และ ความรวมมือภายใตกรอบ ACMECS (Ayeyawady – Chao Phraya-Mekong Economic Cooperation Strategy) รัฐบาลกัมพูชาใหความสําคัญกับการลงทุนในประเทศ ดังจะเห็นไดจากนโยบายสงเสริมการลงทุนจากตางประเทศ ซ่ึงใหการอํานวยความสะดวกและการใหสิทธิประโยชนตางๆ แกโครงการท่ีไดรับการสงเสริม ตลอดจนการอนุญาตใหนักลงทุนโอนเงินไปตางประเทศไดอยางเสรี ใหการรับประกันท่ีจะไมเลือกปฏิบัติ ไมยึดทรัพยสินของเอกชนเปนของรัฐ หรือกําหนดราคาสินคาและบริการสําหรับโครงการท่ีไดรับการสงเสริมการลงทุนฯ รัฐบาลกัมพูชาไดลงนามในความตกลงทวิภาคีเพ่ือสงเสริมและคุมครองการลงทุนกับรัฐบาลประเทศตางๆ ไดแก ไทย มาเลเซีย ฝรั่งเศส สวิสเซอรแลนด เกาหลี ใต เยอรมนี สิงคโปร จีน เนเธอรแลนด ฟลิปปนส และคิวบา เพ่ือสรางความม่ันใจแกนักลงทุนตางชาติวา รัฐบาลกัมพูชาและรัฐบาลของประเทศคูสัญญาจะสนับสนุนและปกปองการลงทุนซ่ึงกันและกันกัมพูชามีแหลงเงินกูจากตางประเทศ เชน ธนาคารพัฒนาเอเชีย (ADB) และธนาคารโลก(WORLDBANK) ท่ีใหการสนับสนุนโครงการเก่ียวกับสาธารณูปโภคของรัฐบาล และ International Financial Corporation

81

สนับสนุนโครงการของเอกชน รัฐบาลกัมพูชาไดเริ่มกระบวนการอํานวยความสะดวกทางการคาการลงทุนเพ่ือลดตนทุนการประกอบการ ใหสามารถแขงขันได

สิทธิพิเศษ ท่ีไดรับจากประเทศคูคา สินคา

1. สถานะการปฏิบัติเยี่ยงชาติ ท่ีไดรับ

ความอนุเคราะหยิ่ง (Most-Favoured

Nation Treatment – MFN) จาก

สหรัฐอเมริกา และกลุมประเทศสหภาพ

ยุโรป

2. สิทธิพิเศษดานภาษีศุลกากรหรือ

GSP จากกลุมประเทศสหภาพยุโรป

ญี่ปุน สแกนดิเนเวีย แคนาดา และ

ออสเตรเลีย

1. ท่ัวไปใหไดรับสิทธิประโยชนในการ

เขาสูตลาดเสมือนสมาชิก GATT

2. ท่ัวไปใหไดรับอัตราภาษีพิเศษโดยไม

กําหนดปริมาณโควตานําเขา

“Everything But Arm- EBA”

- AFTA

- WTO

ท่ัวไป

ท่ัวไป

การเขาเปนสมาชิก WTO หมายถึงกัมพูชาจะตอง ยอมรับและหลีกทางใหขอตกลง

ของ WTO มีสิทธิและอํานาจเหนือกฎหมายเดิมของประเทศ ในกรณีท่ีมีขอขัดแยงหรือ

ความไมสอดคลองทางกฎหมายเกิดข้ึน เชน กรณีผูลงทุนเห็นวากฎหมายของกัมพูชา

ไมสอดคลองกับขอตกลงใน WTO ก็สามารถยื่นฟองขอความเปนธรรมจาก WTO โดย

ขอตกลงของ WTO กลาวเชนไร ใหถือวาคือท่ีสุดของคําตัดสินนั้นๆ

ในกรณีท่ีกัมพูชาไมมีกฎหมายครอบคลุมในบางประเด็น ใหใชบทบัญญัติในขอตกลง

ของ WTOเปนบทอางอิงและแนวทางในการปฎิบัติ เปนตน ผูลงทุนจะไดรับประโยชน

เพราะมีการปรับปรุงกรอบโครงสรางทางกฎหมายท่ีกวางข้ึน จากเริ่มแรกของ

กระบวนการเขาเปนสมาชิก

82

ของ WTO ถึงปจจุบัน กัมพูชาไดออกกฎหมายใหม กวา 50 ฉบับ เพ่ือใหเปนไปตามมาตรฐานของ WTO นอกจากนี้ยังมีกฎหมายอีกหลายฉบับท่ีจะตองปรับปรุงและเปลี่ยนแปลง ซ่ึงอาจทําใหกระบวนการทางธุรกิจและการดําเนินธุรกิจในปจจุบันเปลี่ยนแปลงหรือไดรับผลกระทบไปดวย เชน (1) รูปแบบทางการคา – จะมีการเปลี่ยนแปลงหลังการบังคับใชกฎหมายธุรกิจการคา กฎหมายตราสารหนี้และการชําระเงิน กฎหมายหลักทรัพย กฎหมายความปลอดภัยดานธุรกรรมการเงิน เปนตน (2) ข้ันตอนศุลกากร – ตองปรับปรุงและแกไขใหสอดคลองกับขอบังคับของ WTO (3) กฎหมายเฉพาะ – เชน การจัดตั้งคณะกรรมการอิสระกํากับดูแลดานน้ํา การโทรคมนาคม การบิน การทองเท่ียว และการประมง เปนตน (4) การปกปองทรัพยสินทางปญญา – ประกอบดวย กฎหมายสิทธิบัตร กฎหมายเครื่องหมายการคา และกฎหมายลิขสิทธิ์ เปนตน (5) การปรับปรุงกฎหมายท่ีเก่ียวของอ่ืนๆ เชน กฎหมายออกแบบและวงจรไฟฟา กฎหมายปกปองพืช กฎหมายแหลงกําเนิดทางภูมิศาสตร และกฎหมายเปดเผยขอมูลทางราชการ เปนตน ประเทศท่ีไดรับการปฎิบัติทางการคาอยางดีย่ิง (Most Favored Nation) กัมพูชาไดรับสถานภาพประเทศท่ีไดรับการปฎิบัติทางการคาอยางดียิ่งจากสหรัฐอเมริกาและยุโรป ทําใหสามารถสงออกสินคาไปตลาดเหลานี้ในอัตราภาษีรอยละ 5 (จากเดิมรอยละ 90) GSP กัมพูชาไดรับสิทธิพิเศษ GSP จากสหรัฐอเมริกาและสหภาพยุโรป ทําใหสินคาท่ีผลิตหรือมีแหลงกําเนิดในกัมพูชา (ใชวัตถุดิบในประเทศอยางนอยรอยละ 35) สามารถสงออกไปตลาดเหลานี้ในอัตราภาษีศูนย

83

สมาชิกอาเซียน (ASEAN) สินคาท่ีกัมพูชาสงออกไปตลาดอาเซียนจะไดรับสิทธิประโยชนทางภาษีระหวางประเทศสมาชิกในอัตราท่ีต่ําได นอกจากนี้หากใชวัตถุดิบในการผลิตจากแหลงกําเนิดในประเทศสมาชิกอาเซียนอยางนอย รอยละ 35 จะสามารถสงออก ไปสหรัฐอเมริกาและยุโรปในอัตราภาษี ศูนย ตามสิทธิพิเศษท่ีกัมพูชาไดรับ (GSP) การลดอัตราภาษีภายใตขอตกลงภาษีอาเซียน (ASEAN CEPT) ภายใตแผนการลดภาษีของ CEPT กัมพูชาจะตองทยอยลดภาษีนําเขาสินคาจากประเทศสมาชิกอาเซียนและใหเปนศูนยหรือรอยละ 5 ภายในป 2553 ข้ึนอยูกับประเภทของสินคาท่ีนําเขา และภายในป 2558 กัมพูชาตองลดอัตราภาษีนําเขาสินคาและบริการภายใต CEPT ใหเหลือรอยละ 0 การคาท่ีไมเปนธรรม กัมพูชาประกาศใชกฎหมายกํากับและควบคุมการคาท่ีไมเปนธรรมตั้งแตป 2545 ไดแกการทําใหผูบริโภคสับสนในสินคาของคูแขง การรองเรียนคูแขงท่ีไมเปนจริง การเผยแพรเอกสารประชาสัมพันธเพ่ือใหลูกคาเขาใจผิดในคูแขง เปนตน การเปดเสรีดานธุรกิจบริการ และดานภาษี การเปดเสรีดังกลาวจะสงผลกระทบตอธุรกิจตางๆ ในกัมพูชา บริษัทจะตองปรับตัวดานภาษี ในขณะเดียวกันธุรกิจบริการเชนดานการบัญชี การทองเท่ียว และการโทรคมนาคม จะมีการแขงขันท่ีรุนแรงข้ึน Matrix of GSP Beneficiaries and Major Markets

Beneficiaries in Asia Japan The US The EU

Bangladesh X(LDC) X(LDC) X(LDC)

Cambodia X(LDC) X(LDC) X(LDC)

China X X

Indonesia X X X

84

Lao PDR X(LDC) X(LDC)

Malaysia X X

Myanmar X(LDC) X(LDC)

Thailand X X X

Philippine X X X

Vietman X X

Number of Articles Subject to Preferences under GSP schemes

Japan The US The EU

For all developing countries

3,490 3,400 6,300

Addintional only for LDCs including Cabodia

2,200 1,400 All other articles but arms and ammunition(EBA)and for other exceptions

Source: METI of Japan , USTR and EU การยายถิ่นฐานและขอโอนสัญชาติ การเดินทางเขากัมพูชา บุคคลท่ีประสงคจะเดินทางเขากัมพูชาสามารถขอวีซา (Visa) ไดท่ีสถานทูตหรือสถานกงสุลกัมพูชาในประเทศนั้น ๆ และท่ีดานตรวจคนเขาเมือง ณ จุดผานแดนระหวางประเทศ วีซาปกติสําหรับนักลงทุน อนุญาตใหพํานักอยูได เปนเวลา 1 เดือน และสามารถตออายุไดสูงสุด 1 ป คณะกรรมการสงเสริมการลงทุน ไดจัดตั้งสํานักงานเพ่ือใหความชวยเหลือนักลงทุนตางชาติดานการขอตออายุวีซาโดยเฉพาะ หากเอกสารครบถวน ผูยื่นขอจะไดรับการตออายุวีซาภายใน 2 สัปดาห

85

การยกเวนวีซา ผูท่ีไดรับการยกเวนวีซาเขาประเทศกัมพูชา ไดแก ประชาชนของประเทศไทยไดรับอนุญาตใหพํานักอยูไดสูงสุดคราวละ 14 วัน สวนประชาชนของประเทศลาว มาเลเซีย สิงคโปร เวียดนาม และฟลิปปนส ซ่ึงจะไดรับอนุญาตใหพํานักอยูไดสูงสุดคราวละ 21 วัน หรือ 30 วัน การโอนสัญชาติเปนพลเมืองกัมพูชา การไดรับสัญชาติกัมพูชาจะตองผานการแตงงานกับคนกัมพูชาหรือผานข้ันตอนการขอโอนสัญชาติอยางเปนทางการ ยังไมมีกฎเกณฑการรับโอนสัญชาติท่ีชัดเจน แตจะพิจารณาเปนรายๆไป

คาธรรมเนียมในการขอวีซา

ประเภท คาธรรมเนียม (ดอลลารฯ)

นักทองเท่ียว -ขอวีซาผานสถานทูตกัมพูชาในประเทศตาง ๆ (Tourist Visa) -ขอวีซาท่ีดานพรมแดนกอนเขาประเทศกัมพูชา (Visa on Arrival)

20

นักธุรกิจ -ขอวีซาผานสถานทูตกัมพูชาในประเทศตาง ๆ (Business Visa) -เม่ือเดินทางเขาประเทศกัมพูชาแลวสามารถนํา Business Visa ไปขยายระยะเวลาพํานักได • ระยะเวลา 1 เดือน (Single Entry) • ระยะเวลา 3 เดือน (Single Entry) • ระยะเวลา 6 เดือน (Multiple Entry) • ระยะเวลา 1 ป (Multiple Entry)

25 45 75 150 270

• ผูท่ีพํานักอยูในกัมพูชาเกินระยะเวลาจะถูกปรับเงินวันละ 5 ดอลลารฯ

86

การจัดตั้งธุรกิจ การประกอบธุรกิจทุกประเภทในกัมพูชา อยูภายใตกฎหมายธุรกิจ(Law on Commercial Enterprise หรือ LCE) โดยกรอบการจัดตั้งบริษัท และการดําเนินธุรกิจตางๆ มีเนื้อหาสําคัญประกอบดวย ตัวแทน : หางหุนสวนหรือบริษัทใดๆ จะตองมีบริษัทตัวแทนนิติบุคคลท่ีมีฐานะทางกฎหมายในกัมพูชา สถานท่ีประกอบการ : จะตองมีสถานท่ีประกอบการเปนหลักแหลง และมีท่ีอยูท่ีสามารถอางอิงได จํานวนหุน : จะตองออกหุนบริษัทไมต่ํากวา 1,000 หุน ในราคาพารท่ีไมนอยกวา 4,000 เรียล ใบรับรองหุน : ผูถือหุนทุกรายจะไดรับใบรับรองหุน การเก็บขอมูล : บริษัทจะตองจัดเก็บขอมูลท่ีบริษัท ดังนี้ (1) บทบัญญัติและกฎหมายท่ีเก่ียวของ (2) บันทึกการประชุมและความเห็นของคณะกรรมการบริหาร (3) สําเนาคําสั่งตางๆ (4) ทะเบียนหลักทรัพย (5) ขอตกลง/มติของผูถือหุนและรายงานของคณะกรรม การบริหาร (6) เอกสารบัญชีตางๆ การประชุมคณะกรรมการบริหาร : ตองจัดประชุมอยางนอยปละ 3 ครั้ง การแจงสถานภาพบริษัทประจําป : บริษัทจะตองกรอกแบบฟอรมแจงสถานภาพบริษัทสงใหกับกระทรวงพาณิชยเพ่ือเก็บรักษา หากบริษัทใดไมสงแบบฟอรมดังกลาวเปนเวลาตอเนื่อง 3 ป จะถือวาบริษัทนั้นๆ ไมมีฐานะท่ีถูกตองตามกฎหมาย และจะถูกเพิกถอนหนังสือรับรองการจดทะเบียนบริษัท เอกสารการเงินประจําป : บริษัทจะตองสงงบการเงินซ่ึงผานการรับรองโดยคณะกรรมการบริษัทและผูตรวจสอบบัญชี และเอกสารการเงินใหกับผูถือหุนอยางนอย 21 วันทําการกอนการประชุมผูถือหุนประจําป

87

การเปดเผยผลประโยชน : บริษัทจะตองเปดเผยขอมูลผลประโยชนของบริษัท และความเก่ียวเนื่องกับผลประโยชนนั้นๆ ของคณะกรรมการ/ผูบริหารบริษัท ลําดับข้ันตอนการประชุมผูถือหุนและการประชุมคณะกรรมการบริหาร การแตงตั้งเลขานุการของบริษัท : เพ่ือการประสานงานกับ LCE การใชชื่อบริษัทเปนภาษากัมพูชา : ทุกบริษัทจะตองมีปายชื่อเปนภาษากัมพูชา และตัวอักษรปายชื่อจะตองใหญกวาและอยูดานบนภาษาตางประ เทศอ่ืนๆ ขอบังคับนี้ใชกับเอกสารทุกชนิดของบริษัท การแตงตั้งผูตรวจสอบบัญชี บทบัญญัติเก่ียวกับการตรวจสอบบัญชี/สภาพคลองของบริษัท บทลงโทษตางๆ รูปแบบการประกอบธุรกิจ มี 7 ประเภท คือ (1) Joint Stock Company (2) บริษัทจํากัด (Limited Liability Company) (3) Sole Proprietorship Limited Company (4) Commercial Partnerships (5) สํานักงานตัวแทน (Representative Offices) (6) สํานักงานสาขา (Branch Office of a Foreign Company) (7) Subsidiary บุคคลธรรมดาหรือนิติบุคคลท่ีประสงคจะประกอบธุรกิจ ตองยื่นจดทะเบียนเปนผูประกอบการตอกระทรวงพาณิชยหรือสํานักงานทะเบียนฯ ในทองท่ีท่ีสถานประกอบการตั้งอยู กอนเริ่มประกอบการ ไมนอยกวา 15 วัน

88

รูปแบบการประกอบธุรกิจ

รูปแบบ คําจํากัดความ จุดเดน จุดดอย

บริษัทจํากัด Limited Liability Company

-ผูถือหุนจํากัดความรับผิดชอบเฉพาะมูลคา หุนท่ีตนชําระไมครบ -นิติบุคคลถือหุนรายเดียว เปนเจาของคนเดียว -บริษัทเอกชน จํากัด ผูถือหุนตั้งแต 2 – 30 คน -บริษัทมหาชน จํากัด ผูถือหุนตั้งแต 31 คนข้ึนไป

- ไดรับการยอมรับ - ทุนจดทะเบียนข้ันต่ํา 4 ลานเรียล -สามารถเสนอโครงการ เพ่ือขอรับการสงเสริมการลงทุน - มีความยืดหยุนในการปรับโครงสราง

- เขาระบบภาษีในกัมพูชา - ตองวางระบบการบริหารและรายงาน - การเปลี่ยนแปลงผูบริหารหรือผูถือหุน ตองอยูภายใตขอกํา หนดของขอบังคับ

สํานักงานสาขา Branch Office of a Foreign Company

-เปนสาขาของตางประเทศ ซ่ึงมีท่ีตั้งอยูนอกประเทศ

-ใชกฎเกณฑภายใตการกํากับ ดานกฎระเบียบและบัญชี

-ไมสามารถขอรับการสงเสริมการลงทุน - ยากตอการควบ คุมของบริษัทแม - เสียภาษีบริษัท และตองเขาสูระบบภาษีของกัมพูชา

89

สํานักงานตัวแทน Representative Offices

- บริษัทแตงตั้งตัวแทนทองถ่ินรับผิดชอบการบริหารจัดการแทนบริษัทแม

- กอตั้งงาย - ไมมีภาระภาษีในกัมพูชา

-ไมสามารถขอรับการสงเสริมการลงทุน -ขาดสถานะท่ีแน นอนทางกฎหมาย -ไมสามารถขายสินคา หรือบริการ

ธุรกิจรวมคาBusiness Cooperation Contract (BCC)

ความสัมพันธกับหนวยงานภาครัฐผานสัญญาจาง

- ไมตองมีสถานะทางกฎหมาย - ไมมีการเรียกเก็บภาษีบริษัท - ลดภาระการบริหารจัดการ

- ไมไดรับการสงเสริมการลงทุน - ขอบเขตการดํา เนินกิจกรรมมีจํากัด - ไมสามารถดําเนินกิจกรรมทางธุรกิจไดชัดเจน

การจดทะเบียน บริษัทจํากัด(Limited Liability Company) บริษัทจํากัดในกัมพูชาอาจมีเจาของเปนชาวกัมพูชารอยเปอรเซนตหรือเปนบริษัทท่ีมีชาวตางชาติ เปนเจาของรอยเปอรเซนต หรือเปนการรวมทุนระหวางสองฝายก็ได บริษัทจํากัด จะตองจดทะเบียนและไดรับใบอนุญาต จัดตั้งบริษัทจากกระทรวงพาณิชย โดยตองปฎิบัติตามขอกําหนดและเง่ือนไขตางๆท่ีบัญญัติไวในกฎหมายธุรกิจหรือ CLE ของกัมพูชา เชน การจัดเก็บขอมูลตางๆ การออกใบหุนและราคาหุน การประชุมผูถือหุน การประชุมคณะกรรมการบริหาร เปนตน

90

บริษัทจํากัด มี 3 ประเภท คือ

(1) บริษัทจํากัดท่ีมีผูถือหุนรายเดียว :ตองมีกรรมการบริหารอยางนอย 1 คน

(2) บริษัทจํากัดท่ีมีผูถือหุนหลายคน : ตองมีผูถือหุนระหวาง 2-30 คน มีกรรมการบริหารอยางนอย 1 คน และอาจมีขอจํากัดดานการโอนหุน

(3) บริษัทจํากัดมหาชน : มีสาธารณชนเปนผูถือหุน และตองมีกรรม การบริหารอยางนอย 3 คน หลักเกณฑการย่ืนจดทะเบียน มีดังนี้

(1.) ตองไดรับการยินยอมเขาครอบครองสถานประกอบการจากศาลากรุง (City Hall) หรือจังหวัดในทองถ่ินท่ีตั้งกิจการ (2.) ตองมีเงินทุนจดทะเบียนชําระเต็มไมต่ํากวา 4 ลานเรียล โดยมีมูลคาหุนกําหนดไวไมต่ํากวา 4,000 เรียลตอหุน หลักฐานแสดงคุณสมบัติขางตน ผอนผันใหใชเอกสารท่ีกระทําในนามของกิจการ และแสดงสําเนาบัญชีเงินฝากของผูถือหุนประกอบการยื่นจดทะเบียน (3.) ตองมีผูถือหุนไมนอยกวา 2 ราย

(4.) ตองยื่นวัตถุประสงคและขอบังคับเปนภาษาเขมร โดยอาจใชแบบมาตรฐานของกระทรวงพาณิชยก็ได ผูถือหุนหรือผูบริหารตองแสดงตน และลงนามในเอกสารบางรายการตอหนาพนักงานเจาหนาท่ี แตสามารถมอบอํานาจใหผูอ่ืนกระทําการแทนแลวแสดงตนในภายหลังก็ได การประกอบกิจการบางประเภทอาจตองไดรับใบอนุญาตจากหนวยงานอ่ืนท่ีเก่ียวของกอน

แบบฟอรมและเอกสารท่ีใชประกอบในคําขอจัดตั้งบริษัท

(1) การจดทะเบียนจัดตั้งบริษัทท่ีมีวัตถุประสงคดําเนินธุรกิจทุกสาขารวมท้ังการนําเขาและการสงออก (2) ทุนจดทะเบียนข้ันต่ํา 4,000,000 เรียล โดยมีชาวกัมพูชาถือหุน 100 % หรือ ชาวตางชาติถือหุน 100 % หรือเปนการรวมทุนระหวางชาวกัมพูชาและชาวตางชาติ

(3) หนังสือรับรองทุนจดทะเบียนจากธนาคารพาณิชยในกัมพูชา (บัญชีเงินฝาก)

91

(4) ประธานบริษัทอาจเปนชาวกัมพูชา หรือ ชาวตางชาติ

(5) แบบฟอรมขอจัดตั้งบริษัท จํานวน 3 ฉบับ

(6) กฎขอบังคับของบริษัท จํานวน 6 ฉบับ

(7) สําเนาบัตรประจําตัวประชาชนของผูถือหุนชาวกัมพูชา และ/หรือ สําเนาหนังสือเดินทางของผูถือหุนชาวตางชาต ิทุกคน ๆ ละ 3 ฉบับ

(8) รูปถายขนาด 4 x 6 ซ.ม. ของผูถือหุนทุกคน ๆ ละ 3 ใบ

สํานักงานสาขา (Branch Office of a Foreign Company) เปนรูปแบบท่ีไดรับความนิยมในกลุมธุรกิจธนาคาร อยางไรก็ตามรัฐบาลกัมพูชาคอนขางจํากัดการจัดตั้ง สํานักงานสาขาของบริษัทตางชาติ สวนใหญจะอนุญาตใหเฉพาะกับบริษัทท่ีมีสัญญาจางหรือธุรกิจท่ีเก่ียวของกับภาครัฐเทานั้น การจดทะเบียนสาขาของบริษัทตางประเทศ

(1) หนังสือมอบสิทธิของบริษัทแมซ่ึงมีการรับรองจากทนายความ จํานวน 3 ฉบับซ่ึงระบุชื่อผูแทนท่ีจะมาประจําในสาขาตางประเทศ พรอมท้ังหนังสือมติการประชุมของผูถือหุนท่ีอนุมัติใหจัดตั้งสาขาในตางประเทศ

(2) สําเนากฎขอบังคับของบริษัทแมซ่ึงรับรองความถูกตองจากหนวยงานของรัฐบาล จํานวน 3 ฉบับ

(3) รูปถายขนาด 4 X 6 ซม. จํานวน 3 ใบ

(4) การจดทะเบียนสํานักงานตัวแทน (Representative Office) ของรัฐบาล จํานวน 3 ฉบับ (5) สําเนาวีซาเขาประเทศกัมพูชาของผูแทนบริษัท จํานวน 3 ฉบับ (สํานักงานตัวแทน สามารถดําเนินการดาน Marketing Research หรือลงลายมือชื่อในขอตกลงตาง ๆ)

92

สํานักงานตัวแทน (Representative Offices) จัดตั้งข้ึนโดยมีวัตถุประสงค เพ่ือเปนตัวแทนจัดหาวัตถุดิบ ตัวแทนทางการตลาดและสงเสริมการขายของบริษัทแมในตางประเทศ สํานักงานตัวแทนจะไมทําการผลิต ดําเนินธุรกิจหรือใหบริการโดยตรง แตจะทําหนาท่ีประชาสัมพันธ สินคา สงเสริมภาพลักษณของบริษัท และเจรจาธุรกิจใหกับบริษัทแม เปนตน ดังนั้นสํานักงานตัวแทนจึงไมเสียภาษีบริษัทหรือภาษีทางธุรกิจใดๆ สัญญาความรวมมือทางธุรกิจ (Commercial Partnerships) เปนสัญญาการทําธุรกิจรวมระหวางบริษัทเอกชนกับภาครัฐ ซ่ึงไมจําเปน ตองมีการจัดตั้งเปนรูปแบบของบริษัทตามกฎหมาย แตสัญญาความรวมมือนี้ ตองเสียภาษีบางชนิดท่ีกฎหมายกําหนด กรณีการ Joint Venture รวมกับภาครัฐบาลตองจายเงินสวนแบงใหกับรัฐบาลตามสัญญาท่ีไดระบุไว และตามระยะเวลาท่ีกําหนด บริษัทหางหุนสวนจํากัด (Sole Proprietorship Limited Company) ประกอบดวยบริษัทหางหุนสวนท่ัวไปและบริษัทหางหุนสวนจํากัด โดยหางสวนหุนท่ัวไปเปนการบริหารงานและรับผิดชอบรวมกันระหวางบุคคลท่ีเปนหุนสวน ในขณะท่ีบริษัทหางหุนสวนจํากัด หุนสวนท้ังหมดจะมอบหมายใหบุคคลใดบุคคลหนึ่ง เปนผูบริหารงานแทน ความรับผิดชอบของแตละหุนสวนข้ึนอยูกับจํานวนหุนท่ีถือครอง ขอจํากัดในการถือหุนของชาวตางชาติ นักลงทุนตางชาติสามารถถือหุนในธุรกิจไดรอยเปอรเซนต ยกเวนกรรมสิทธิ์ในการถือครองท่ีดิน การจดทะเบียนพาณิชยและการแจงสถานภาพบริษัทประจําป ธุรกิจทุกประเภท ตองจดทะเบียนพาณิชยกับกระทรวงพาณิชย โดยการจดทะเบียน ตองมีขอมูลเบื้องตนประกอบดวย ชื่อบริษัท สถานท่ีตั้ง ทุนจดทะเบียน

93

รายชื่อผูถือหุน รายชื่อคณะกรรการบริหาร ผูมีสิทธิ์ลงนาม เครื่องหมายการคา ลิขสิทธิ์ สิทธิบัตร เปนตน ซ่ึงการเปลี่ยนแปลงใดๆ เก่ียวกับขอมูลเหลานี้ จะตองแจงและไดรับการเห็นชอบจากกระทรวงพาณิชย ทุกบริษัท สํานักงานสาขา สํานักงานตัวแทน จะตองแจงรายงานสถาน ภาพบริษัทใหกับกระทรวงพาณิชยทราบเปนประจําทุกป

ธรรมเนียมจดทะเบียนตอกระทรวงพาณิชย ประเภท คาธรรมเนียม ภาษีปาตอง ผูประกอบการในฐานะบุคคลธรรมดา เขามาทํางานในฐานะพนักงานหรือลูกจางบริษัท (กฎหมายอนุญาตใหสถานประกอบการจางงาน 10 อัตรา เปนคนตางดาวได 1 อัตรา) เม่ือได งานแลวตองทําใบอนุญาตทํางาน (work permit) โดยตองรับตรวจสุขภาพ ขอโควตาทํางานเปนรายป

15 ดอลลารฯ (ขอใบอนุญาตทํางาน)30 USD (ขอโควตาทํางาน) 100 USD (ขออนุญาตรายป)

-

เจาของกิจการรานคาหรือรานอาหารขนาดเล็ก ผูประกอบการจะตองยื่นจดทะเบียนกิจการกับสํานักพาณิชยจังหวัด/กรุง ท่ีรานคาตั้งอยู และตองขอเลขทะเบียนผูเสียภาษีพรอมเสียภาษีประกอบการรายป (ปาตอง: Patent) กับกรมสรรพากร และเสียภาษีเงินไดในลักษณะประเมินเหมาเปนรายป กิจการขนาดใหญเม่ือจดทะเบียนกับกระทรวงพาณิชยแลว ตองขอใหหนวยงานท่ีเก่ียวเนื่องกับกิจการ พิจารณาเห็นชอบกอนขอใบอนุญาตประกอบการกับหนวยงานท่ีรับผิดชอบโดยตรง

100 ดอลลารฯ ข้ึนอยูกับกิจการ สูงสุดไมเกิน 1,140,000 เรียล

นิติบุคคล (หางหุนสวนจํากัด/บริษัท จํากัด/ธุรกิจตางชาต)ิ -ไมมีขอกําหนดในการถือครองทรัพยสินและการประกอบกิจการของคนตางชาติ โดยสามารถเขามา

1,000 ดอลลารฯและ

1,140,000 เรียล

94

ดําเนินกิจการท้ังในลักษณะสาขาสํานักงานตัวแทน รวมท้ังบุคคลตั้งแต 1 คน ก็สามารถจดทะเบียนจัดตั้งเปนนิติบุคคลได -องคการธุรกิจประเภทบริษัทท่ีประกอบกิจกรรมท่ัวไป ตองมีเงินลงทุนจดทะเบียนข้ันต่ํา 1,000 ดอลลารสหรัฐฯ หากเปนการประกอบธุรกิจตามกฎหมายเฉพาะอาจถูกบังคับเรื่องทุนจดทะเบียนข้ันต่ําดวย -การจดทะเบียนจัดตั้งบริษัทท่ีมีวัตถุประสงคดําเนินธุรกิจสาขา รวมท้ังการนําเขาและสงออกตองมีทุนจดทะเบียนข้ันต่ํา 5,000 ดอลลารสหรัฐฯ

170 ดอลลารฯ (รายป)

หมายเหตุ: คาใชจายในการจดทะเบียนจัดตั้งนิติบุคคล 1,000 ดอลลารฯ รวมคาภาษีปาตองรายป (1,140,000 เรียล) และคาธรรมเนียมจดทะเบียน (170 ดอลลารฯ) ท่ีมา: The Council for the Development of Cambodia (CDC) คาธรรมเนียมตางๆท่ีเกี่ยวกับการลงทุนหรือประกอบธุรกิจ นอกจากภาษีแลว รัฐบาลกัมพูชายังไดกําหนดคาธรรมเนียมท่ีเก่ียวกับการลงทุนหรือประกอบธุรกิจดังตอไปนี้

คาธรรมเนียม อัตรา

จดทะเบียนนิติบุคคล 300-600 เรียล (จายใหกระทรวงพาณิชย)

ขอรับการสงเสริมลงทุนจาก CDC 500-1,000 เรียล

แจงการควบรวมกิจการ 100,000 เรียล

แจงลมละลาย 100,000 เรียล

คาอากรแสตมปกรณีทําสัญญากับหนวยงานรัฐ 100,000 เรียล

คาอากรแสตมปแจงจัดตั้งบริษัท 100,000 เรียล

95

กฎหมายทรัพยสินทางปญญา การเขาเปนสมาชิก WTO ของกัมพูชา เปนการบังคับไปโดยปริยายวากัมพูชาจะตองปรับปรุงแกไขกฎหมายทรัพยสินทางปญญาใหสอดคลองและเปนมาตรฐานเดียวกับท่ีกําหนดไวในขอตกลงของ WTO ซ่ึงปจจุบันกฎหมายทรัพยสินทางปญญาของกัมพูชา อยูระหวางการแกไขและปรับปรุง เครื่องหมายการคา กฎหมายเครื่องหมายการคา ประกาศใชในเดือนกุมภาพันธ 2545 ครอบคลุมในการปกปองเครื่องหมายการคาและเครื่องหมายบริการ ซ่ึงมีบทบัญญัติสําคัญ ประกอบดวย (1) ข้ันตอนการลงทะเบียนและสิทธิตามกฎหมายเครื่องหมายการคา -เครื่องหมายการคาท่ีจะไดรับการปกปอง ตองจดทะเบียนกับกรมทรัพยสินทางปญญา กระทรวงพาณิชยกัมพูชา หลังการตรวจสอบกระทรวงฯ จะออกใบรับรองเครื่องหมายการคาและลงประกาศในราชกิจจานุเบกษาตอไป หากพบวาไมมีการโตแยงภายในเวลา 90 วัน หลังการประกาศ กระทรวงฯ จะออกใบรับรองเครื่อง หมายการคา ซ่ึงมีอายุ 1 ป เจาของเครื่องหมายใดท่ีไมไดมีแหลงพํานักอยูในกัมพูชา ตองมอบหมายตัวแทนในกัมพูชาเปนผูดําเนินการแทน

96

(2) การยกเลิกและเพิกถอน -เครื่องหมายการคาใดท่ีไมไดนําไปใชงานเปนระยะเวลา 5 ป ติดตอกัน จะถูกยกเลิกและเพิกถอน ยกเวนเจาของเครื่องหมายการคานั้นๆ ยื่นเอกสารชี้แจงเหตุผลเปนลายลักษณอักษร (3) การอนุญาตใหใชเครื่องหมายการคา – การอนุญาตใหบุคคลอ่ืนใชเครื่องหมายการคาดังกลาว ตองทําผานสัญญาใหใช ท่ีกําหนดโดยกระทรวงพาณิชย (4) การละเมิดสิทธิและแนวทางแกไข – การละเมิดไดแก การนําเครื่องหมายการคาไปใชโดยไมไดรับอนุญาต การลอกเลียนแบบเครื่องหมายการคา และการใชเครื่องหมายการคาโดยไมไดลงทะเบียน เปนตน (5) มาตรการปกปองตามเขตชายแดน -เจาของเครื่องหมายการคามีสิทธิในการเรียกตรวจสอบหรืออายัดการนําเขาหรือสงออกสินคาตามดานชายแดนหากมีความสงสัยหรือเห็นวาสินคาเหลานั้นอาจละเมิดเครื่องหมายการคาของตน เครื่องหมายการคาท่ีจดทะเบียนกับกระทรวงพาณิชยกัมพูชา จะไดรับความคุมครองเปนเวลา 10 ป นับจากวันจดทะเบียน โดยในปท่ี 5 เจาของเครื่องหมายการคาจะตองแจงใหกระทรวงทราบถึงการคงใช เครื่องหมายการคาดังกลาว เพ่ือเหตุผลในการใหความคุมครองตอไป บทลงโทษผูท่ีละเมิดทรัพยสินทางปญญา เปนไปตามขอตกลงท่ีกัมพูชาทําไวกับสหประชาชาติและสหรัฐอเมริกาเก่ียวกับการปกปองทรัพยสินทางปญญา คาธรรมเนียมการจดทะเบียนเครื่องหมายการคา

รายการ คาธรรมเนียม

คาใชจายในการจดทะเบียนเครื่องหมายการคา 1 ตรา 125

คาแปลเอกสารจากภาษาเขมร-อังกฤษ/อังกฤษ-เขมร 5 USD: หนา

97

สิทธิบัตร คือ ใบประกาศปกปองการประดิษฐคิดคนใหมๆ ท่ีเปนไปเพ่ือประโยชนในการแกไขปญหาใดปญหาหนึ่งท่ีมีนัยสําคัญทางเทคโนโลยี การประดิษฐคิดคนท่ีมีสิทธิไดรับความคุมครองไดแก การประดิษฐคิดคนท่ีใหม มีลําดับข้ันตอนการประดิษฐคิดคนท่ีชัดเจน สามารถนําไปใชประโยชนทางอุตสาหกรรมไดจริง การประดิษฐคิดคนท่ีไมสามารถขอสิทธิบัตรคุมครอง ไดแก ทฤษฎีและสูตรทางวิทยาศาสตรและคณิตศาสตร แผนงาน กฎหรือรูปแบบทางธุรกิจ การแสดง หรือการละเลนเพ่ือความบันเทิงตางๆ รูปแบบการรักษามนุษยหรือสัตว เคมีภัณฑบางชนิด สัตวและพืช ใบรับรองแบบจําลองอรรถประโยชน ใบรับรองดังกลาวใชในการคุมครองแบบจําลองอรรถประโยชนท่ีใหมและถูกประดิษฐคิดคนเพ่ือเหตุผลทางอุตสาหกรรมเปนหลัก โดยใบรับรองมีอายุ 7 ป และไมสามารถตออายุไดอีก การออกแบบอุตสาหกรรม การออกแบบอุตสาหกรรมท่ีจะไดรับความคุมครองตองเปนการออกแบบท่ีใหม และตองไมมีการเปดเผยใหสาธารณะชนทราบภายในเวลา 1 ป กอนการยื่นขอจดทะเบียน โดยกฎหมายเครื่องหมายการคาจะไมคุมครองการออกแบบท่ีเห็นวาอาจเปนภัยตอสังคม

98

ลิขสิทธิ์และสิทธิ์อ่ืนๆท่ีเกี่ยวของ กฎหมายลิขสิทธิ์และสิทธิ์อ่ืนๆท่ีเก่ียวของ ประกาศใชในวันท่ี 3 มีนาคม 2003 เพ่ือปกปองลิขสิทธิ์และผลงานของนักประพันธ นักแสดง ผูกํากับ ผูผลิต และองคกรท่ีเก่ียวของตางๆ ไดแก (1) ผลงานของนักประพันธท่ีเปนชาวกัมพูชาหรือมีถ่ินพํานักอยูในกัมพูชา (2) ผลงานสิ่งตีพิมพท่ีปรากฎครั้งแรกในกัมพูชา (3) สื่อวีดีทัศนท่ีผูผลิตมีสํานักงานใหญหรือมีแหลงพํานักในกัมพูชา (4) งานออกแบบสถาปตยท่ีมีโครงสรางการออกแบบมาจากสถาปตยกรรมของกัมพูชา (5) ชิ้นงานอ่ืนๆ ท่ีกัมพูชาตองใหความคุมครองภายใตพันธกรณีกับนานาชาติ ขอพิพาทและบทลงโทษ ขอพิพาททางแพง เจาของลิขสิทธิ์ท่ีไดรับการละเมิดสามารถยื่นเรื่องตอศาลเพ่ือสั่งหามหรือหยุดการละเมิดนั้นๆ โดยศาลจะมีคําสั่งใหผูละเมิดชดใชคาเสียหายใหกับเจาของลิขสิทธิ์ ขอพิพาททางอาญา การละเมิดลิขสิทธิ์และสิทธิ์อ่ืนๆ มีความผิดทางอาญาท้ังจําและปรับ โดยผูละเมิดอาจถูกจําคุก 2-3 ป และ/หรือถูกปรับเปนเงิน ตั้งแต 1-10 ลานเรียล การปฎิบัติตามขอตกลงระหวางประเทศ บทบัญญัติอ่ืนใดของขอตกลงระหวางประเทศท่ีเก่ียวของกับลิขสิทธิ์และสิทธอ่ืนๆ ท่ีกัมพูชาเปนสมาชิกใหอยูใตการบังคับใชตามกฎหมายนี้ ขอขัดแยงอ่ืนใดท่ีเกิดข้ึนจากความแตกตางในบทบัญญัติของกฎหมายนี้ ใหถือเอาขอบัญญัติในขอตกลงระหวางประเทศเหลานั้นเปนท่ีสุด

99

ภาษี ภาษีธุรกิจ (Sales Tax หรือ Turnover Tax) ตั้งแตรอยละ 0.5-10 เก็บในอัตรารอยละ 4 สําหรับธุรกิจการคาและบริการ ยกเวนสําหรับรายไดจากการบริการ คาหองพัก สถานบันเทิงเริงรมย รานจําหนายอาหาร และเครื่องดื่ม เปนตน จัดเก็บในอัตรารอยละ 10 สําหรับ Corperates Tax หรือ Advance Payment of Profit Tax คิดในอัตรารอยละ 1 ของยอดขายรายไดรวมของธุรกิจ วิธีการชําระภาษี รับเฉพาะเงินเรียล การทําบัญชีหากทําเปนเงินเรียลก็นําไปชําระตามยอดไดทันที แตหากลงบัญชีเปนเงินดอลลารสหรัฐฯ ตอง Converse คาของเงินดอลลารเปนเงินเรียล ตามอัตราแลกเปลี่ยนของทางราชการ (กําหนดโดยธนาคารชาติ) การชําระอาจเปนเงินสดหรือเช็ค กรณีเซ็ค ซ้ือไดเฉพาะจากธนาคารทองถ่ิน โดยธนาคารแหงนั้นจะเขียนเช็คเพ่ือใหผูวาการธนาคารชาติลงนามแลวจึงมอบเช็ค ดังกลาวใหผูซ้ือ คาธรรมเนียมฉบับละ 5 ดอลลารสหรัฐฯ รายละเอียดของอัตราภาษีมีดังตอไปนี้

ลําดับ กิจการดานการคาและอุตสาหกรรม

กิจการบริการ ยกเวนอาหารและโรงแรม

จํานวนเงิน (ภาษีรายป)

1 ถึง 7,500,000 ถึง 3,000,000 15,000

2 ตั้งแต 7,500,001-12,500,000

ตั้งแต 3,000,001-5,000,000

21,000

3 ตั้งแต 12,500,100-25,000,000

ตั้งแต 5,000,001-10,000,000

27,000

4 ตั้งแต 25,000,001-30,000,000

ตั้งแต 10,000,001-12,000,000

40,000

5 ตั้งแต 30,500,001- ตั้งแต 12,000,001- 60,000

100

หนวย : เรียล ท่ีมา: The Council for the Development of Cambodia (CDC)

ภาษีการประกอบธุรกิจเฉพาะ (Patent Tax) เปนภาษีท่ีทุกบริษัทตองจายเปนรายป โดยตองชําระ ภายใน 15 วัน หลังการจดทะเบียนบริษัท และ ภายใน 3 เดือน หลังสิ้นสุดปภาษี หากไมยื่นภายในระยะเวลาท่ีกําหนด จะมีโทษตามกฎหมาย เจาพนักงานจะออกใบทะเบียนภาษีธุรกิจเฉพาะใหตามจํานวนสถานประกอบการท่ีมีอยูจริง ตามท่ีไดแจงไว เชน ผูประกอบกิจการมีสถานประกอบการหลายแหง หรือมีสํานักงานสาขา จะไดใบทะเบียนภาษีธุรกิจเฉพาะเปนรายสถานประกอบการหรือสาขาตามท่ีแจงไว ผูประกอบกิจการจะตองนําใบทะเบียนดังกลาวไปแสดงไว ณ ท่ีเปดเผยซ่ึงเห็นไดงายในสถานประกอบการเปนรายสถาน

37,000,000 15,000,000

6 ตั้งแต 37,000,001-50,000,000

ตั้งแต 15,000,001-20,000,000

90,000

7 ตั้งแต 50,000,001-62,000,000

ตั้งแต 20,000,001-24,800,000

140,000

8 ตั้งแต 62,000,001-75,000,000

ตั้งแต 24,800,001-30,000,000

180,000

9 ตั้งแต 75,000,001-1,000,000,000

ตั้งแต 30,000,001-40,000,000

240,000

10 ตั้งแต 100,000,001-1,000,000,000

ตั้งแต 40,000,001-400,000,000,000

สูงสุดตองจายเพ่ิม 1 สวนพัน สูงสุดตองจายเพ่ิม 2.5 สวนพัน

101

Patent Tax เปนภาษีท่ีคิดจากยอดรายไดรวมท้ังป วิธีคิด นําเอารายไดท้ัง 12 เดือน มารวมกันแลวใชสูตรตามท่ีกรมสรรพกรกําหนดวา จะตองเสียภาษีประเภทนี้อีกจํานวนเทาไร (ไมสามารถนํายอดภาษี Corporate Tax ท่ีเสียแตละเดือนมาหักได) กรณี Joint Venture รวมกับภาครัฐบาลตองจายเงินสวนแบงใหกับรัฐบาลตามสัญญาท่ีไดระบุไวและตามระยะเวลาท่ีกําหนด เฉพาะบริษัทท่ีมีรายไดตอปจากการคาขายเกินกวา 500 ลานดอลลารสหรัฐฯ และเกิน 250 ลานดอลลารสหรัฐฯ สําหรับบริษัทท่ีมีกิจการทางดานบริการจะตองมีการรับรองบัญชีจากทางบริษัทบัญชี หรือบริษัทตรวจสอบ ซ่ึงไดรับอนุญาตจากกระทรวงเศรษฐกิจและการคลัง

ภาษีเงินไดหรือภาษีกําไร (Tax on Profit) - เรียกเก็บจากผลประกอบการหรือกําไร โดยกฎหมายภาษีของกัมพูชาจําแนกบุคคลท่ีตองเสียภาษีเปน 3 กลุม ไดแก (1) กลุมผูเสียภาษีตามผลประกอบการท่ีปรากฏในบัญชีงบดุลแตละปภาษี (Real Regime) ซ่ึงกําหนดใหนิติบุคคลทุกรายและบุคคลธรรมดาท่ีมียอดขายสินคามากกวา 500 ลานเรียลตอป หรือมียอดขายบริการมากกวา 250 ลานเรียลตอป หรือคาขายกับภาครัฐมากกวา 125 ลานเรียลตอป (2) กลุม Simplified Regime (3) กลุมท่ีเสียภาษีในลักษณะประเมินจากเกณฑเงินไดในแตละปปฏิทิน (Estimated Regime)บริษัทท่ีอยูในขอบเขตตองเสียภาษีเงินไดตามจริงประจําปในระบบตามจริง มีดังนี้ บริษัทสวนบุคคล หรือบริษัทเงินทุนท่ีเปนของสวนบุคคล บริษัทผูนําเขา-สงออก บริษัทภายใตกฎหมายวาดวยการสงเสริมการลงทุนในกัมพูชา บริษัทท่ีติดคางอากรผลิตผลจากการประกอบการในอัตราผลกําไร รอยละ 10 สําหรับกลุมท่ี 2 และ 3 นี้ เปนกลุมท่ีเสียภาษีในลักษณะประเมินจากเกณฑเงินไดในแตละปปฏิทิน โดยท่ัวไปการคา และการลงทุนโดยเฉพาะของคนตางชาติจะเขาลักษณะเปนผูเสียภาษีประเภท Real Regime เฉพาะผูท่ีติดคางภาษีจากการ

102

ประกอบการประจําปดังท่ีไดกําหนดขางตน ตองเสียภาษีตามระบบเหมางานตามท่ีมีแจงในประกาศของกระทรวงเศรษฐกิจและการคลังเลข 019 รปภ. สหก. ลงวันท่ี 28 กุมภาพันธ 2537 ผูติดคางชําระภาษีเงินไดตามระบบความเปนจริง มีพันธกรณีท่ีจะตองถือบัญชีทวิภาคีและตองจัดทําเปนภาษาเขมร แตผูท่ีติดคางภาษีสามารถท่ีจะถือบัญชีภาษาฝรั่งเศส หรือภาษาอังกฤษประกอบดวยก็ได บัญชีตามระเบียบทวิภาคีจะตองมีรายการอยางนอย ดังนี้ (1) งบดุล (2) ผลการดําเนินงาน (3) บัญชีรายได-รายจายประจําวัน (4) บัญชีงบประมาณ (5) บัญชีเครื่องใช (6) บัญชีการผอนชําระ ภูมิลําเนาและแหลงรายได บุคคลท่ีมีภูมิลําเนาในกัมพูชา (residence person) กําหนดใหจัดเก็บจากรายไดท่ีเกิดข้ึนท้ังในและนอกประเทศ สวนท่ีไมมีภูมิลําเนาในกัมพูชา (non-residence person) จัดเก็บเฉพาะรายไดท่ีเกิดข้ึนในประเทศ การจัดเก็บภาษีจากผลกําไรท่ีไดจากการประกอบการการคา/การลงทุน การขายทรัพยสิน ดอกเบี้ย คาเชา และรวมถึงคาอนุญาตใหใชสิทธิ บุคคลท่ีมีภูมิลําเนาในกัมพูชาท่ีมีกําไรเกิดข้ึนนอก ประเทศ สามารถนําภาษีท่ีจายออกนอกประเทศมาหักลดได บุคคลท่ีมีภูมิลําเนาในกัมพูชา หมายความรวมถึงบริษัทท่ีไดดําเนินการ หรือจัดการ หรือมีสถานท่ีประกอบธุรกิจเปนหลักแหลงในกัมพูชา และหากสําหรับบุคคลท่ีไมมีภูมิลําเนาในกัมพูชา จะถือวามีภูมิลําเนาในกัมพูชาตอเม่ือมีท่ีอยูอาศัย หรือมีสถานท่ีประกอบการเปนหลักแหลงในกัมพูชา หรือ ณ ปจจุบันอยูในกัมพูชามากกวา 182 วัน ในรอบ 12 เดือนของปภาษีปจจุบัน

103

อัตราภาษีมาตรฐานอยูท่ีรอยละ 20 ยกเวนกําไรจากธุรกิจการผลิตน้ํามัน กาซธรรมชาติ หรือธุรกิจท่ีใชทรัพยากรธรรมชาติอ่ืน ๆ เรียกเก็บรอยละ 30 ธุรกิจท่ีไดรับการสงเสริมการลงทุนจาก CDC หรือ PMIS บางประเภทอาจไดรับการลด หยอนหรือยกเวนภาษี ซ่ึงภาษีเงินไดหรือภาษีกําไร คํานวณจากเงินไดสุทธิหลังหักคาใชจาย ในอัตราคงท่ี และอัตรากาวหนา (Progressive Rate) ตามประเภทของกิจการ

ท่ีมา: The Council for the Development of Cambodia (CDC) ท้ังนี ้กัมพูชาไดเปดรับการเขามาตั้งสาขาหรือดําเนินกิจการของนิติบุคคลตางชาติและมีการบริหารโดยบุคคลตางดาว โดยถือเปน Permanent Establishment (PE)

กิจการ (จัดเก็บตามประเภทและกรณีท่ีเปนนิติบุคคล Corporation)

อัตราภาษี (รอยละ)

บุคคลท่ีมีภูมิลําเนาในกัมพูชา 0-20

กิจการท่ีไดรับสิทธิการยกเวนภาษี (Tax Holiday) จาก CDC

0

ประกันภัย (เก็บจากยอดเบี้ยประกัน) 5

กิจการท่ีไดรับการสงเสริมจาก CDC 9

กิจการท่ัวไป 20

น้ํามัน กาซธรรมชาติ และทรัพยากรธรรมชาติ 30

กําไร (เรียล : ป) กรณีไมใชนิติบุคคล(non-corporation)จัดเก็บอัตรากาวหนา

อัตราภาษี (รอยละ)

0-6,000,000 0

6,000,001-15,000,000 5

15,000,001-102,000,000 10

102,000,001-150,000,000 15

มากกวา 150,000,000 20

104

ภาษีกําไร มีฐานจากกําไรของกิจกรรมทางธุรกิจทุกชนิดท่ีบริษัทนั้น ๆ ไดรับ เชน กําไรจากการขาย ทรัพยสินของบริษัท รายไดจากการลงทุน รายไดจากดอกเบี้ย การใหเชาทรัพยสิน หรือคาภาคหลวง เปนตน กฎหมายธุรกิจการเงินป 2550 ไดขยาย ฐานภาษีกําไรครอบคลุมรายไดท่ีมาจากการใชประโยชนของอสังหาริมทรัพยของบริษัทดวย ซ่ึงไมใชรายไดจากการดําเนินธุรกิจโดยตรง การหักภาษีเงินไดหรือกําไร รวมท้ังภาษีอ่ืนลวงหนา ตองนําสงภายในวันท่ี 15 ของเดือน ในอัตรารอยละ 1 ของผลตอบแทน ยกเวนภาษีมูลคาเพ่ิมท่ีจายในอัตราตางไป ภาษีหักลวงหนาสามารถนํามาหักลบภาษีเงินไดหรือกําไรประจําปและภาษีข้ันต่ํา หลังสิ้นสุดปงบประมาณจะมีการคํานวณจากยอดรวมท้ังหมด หากภาษีท่ีหักลวงหนาไมเพียงพอ ผูเสียภาษีตองจายเพ่ิม หากเกินยอดท่ีตองจายจริง ผูเสียภาษีสามารถขอคืนภาษีไดหรือยกยอดท่ีเหลือไปใชในปตอไป หากบุคคลท่ีไดรับการเวนวรรคภาษีเงินไดหรือกําไร (Tax on Profit holiday) บุคคลนั้นก็จะไดรับการยกเวนจากเง่ือนไขการหักภาษีลวงหนา อยางไรก็ตาม ตองยื่นรายงานประจําเดือนดวย สวนบุคคลท่ีไมอยูในเง่ือนไขภาษีข้ันต่ํา ยังตองยื่นการหักภาษีเงินไดหรือกําไรประจําเดือน อยางไรก็ตาม หากยังไมไดใชประโยชนจากภาษี หักลวงหนาจากปกอนหนานี้ สามารถใหหักลบจากจํานวนท่ีถึงกําหนดปจจุบัน และไมตองชําระในรูปของตัวเงินภาษีเงินไดหรือกําไร จะตองยื่นภายใน 3 เดือนหลังสิ้นป มาตรฐานของปภาษี คือ ตามปฏิทินถึงแมปสิ้นสุดบัญชีอาจแตกตาง ภาษีเงินไดหรือกําไร จายลวงหนารอยละ 1 ในแตละเดือน กําหนดใหยื่นในวันท่ี 15 ของเดือนถัดไป ซ่ึงข้ันตอนการจดทะเบียนภาษีเงินไดหรือภาษีกําไร (Tax on Profit) มีรายละเอียด ดังนี้ ผูประกอบการท่ีมีหนาท่ียื่นขอจดทะเบียนเปนผูเสียภาษีตอ The Large and Medium Taxpayer Bureau (LMTB) กรมสรรพากร (Tax Department) โดยตองยื่นเพ่ือขอรับเลขประจําตัวผูเสียภาษีภายใน 15 วันหลังจากจดทะเบียนกับกระทรวงพาณิชย

105

เม่ือไดรับเลขประจําตัวผูเสียภาษี ใหผูประกอบการชําระคาธรรมเนียมภาษีธุรกิจเฉพาะ (Patent Tax) จํานวน 1,140,000 เรียล (ประมาณ 285 ดอลลารสหรัฐฯ) หรือแบงจายจํานวน 570,000 เรียล ในครึ่งปแรกและครึ่งปหลังตามลําดับ และคาอากรแสตมป (stamp duty) จํานวน 100,000 เรียล โดยจายเขาบัญชีกรมสรรพากรท่ีธนาคารแหงชาติกัมพูชา (National Bank of Cambodia: NBC) ผูประกอบการ สามารถขอรับใบแสดงการประกอบธุรกิจเฉพาะ และใบแสดงการเปนผูเสียภาษีมูลคาเพ่ิม (VAT) ซ่ึงจะมีผลใหผูประกอบกิจการเปนผูประกอบกิจการตามกฎหมายตั้งแตเริ่มประกอบกิจการ (วันท่ีผูประกอบกิจการเริ่มประกอบกิจการจริง) โดยยื่นคําขอจดทะเบียนภาษีธุรกิจเฉพาะ พรอมกับแสดงใบเสร็จรับเงินคาธรรมเนียมภาษีธุรกิจเฉพาะ และคาอากรแสตมป ซ่ึงออกโดย NBC สําหรับบุคคลท่ีมีภูมิลําเนาในกัมพูชา กําไรท่ีตองเสียภาษีข้ึนอยูกับสวนตางระหวางจํานวนรายไดท้ังหมดท่ีเกิดไมวาในหรือนอกประเทศ หักคาใชจายท่ีเกิดจากการดําเนินธุรกิจ บวกกับรายไดอ่ืน ๆ เชน ดอกเบี้ย คาลิขสิทธิ์ และคาเชา กฎระเบียบภาษีของกัมพูชาไดกําหนดเง่ือนไขของการหักลด โดยอนุญาตใหเฉพาะคาใชจายท่ีไมมีผลตอการเพ่ิมหรือลดของทรัพยสินบริษัทเทานั้น ซ่ึงโดยท่ัวไปคาใชจายท้ังหมดจะถูกพิจารณาใหใชหักลดได นอกจากจะมีการระบุเปนการเฉพาะเปนอยางอ่ืน เชน เปนรายการท่ีไมสามารถนํามาหักลดได เง่ือนไขเฉพาะการหักลด กําหนดใชกับคาใชจายดังตอไปนี้ 1) การจายเงินใหกับพนักงาน กรรมการของบริษัทสามารถหักลดไดในขอบเขตการจายเงินท่ีสมเหตุสมผล 2) โรงงาน และสิ่งกอสราง ท่ีเก่ียวกับดอกเบี้ยและภาษีตาง ๆ ท่ีเกิดในระยะเริ่มแรกของการกอสราง/การจายเพ่ือใหไดมา คาใชจายท่ีเปนตนทุนและคาเสื่อมราคาท่ีเก่ียวของกับทรัพยสินนั้น 3) ดอกเบี้ยไมเขาขายขอ 2 สามารถนํามาใชหักลดไดในดอกเบี้ยรับและรอยละ 50 ของภาษีท่ีเหลืออยู สวนท่ีไมสามารถนํามาหักลดไดตองนํามาคํานวณ ณ สิ้นป

106

4) คาใชจายในทรัพยสินท่ีจับตองได นํามาคิดคาเสื่อมตามอัตราท่ีกําหนด ซ่ึงวิธีคิดคาเสื่อมมีดังนี้

5) คาใชจายในทรัพยสินท่ีจับตองไมได สามารถคิดคาเสื่อมไดตลอดอายุของสินทรัพย (หรือท่ีรอยละ 10) 6) คาใชจายประกอบดวยตนทุนการสํารวจและการพัฒนา สามารถตัดบัญชีโดยอางประโยชนท่ีเกิดจากแหลงทรัพยากรท่ีเก่ียวของ 7) เงินบริจาคเพ่ือการกุศล สามารถนํามาหักลดไดไมเกินรอยละ 5 ของภาษีเงินไดหรือภาษีกําไร 8) คาใชจายเพ่ือความบันเทิง พักผอนหยอนใจ หรือความสนุกสนาน คาใชจายสวนบุคคลท่ีไมอยูในเง่ือนไขของภาษีเงินเดือนไมสามารถนํามาหัก 9) ภาษีเงินไดหรือกําไร รวมถึงท่ีจายในนามของคนอ่ืนไมสามารถนํามาหัก 10) คาจายอ่ืน ๆ ข้ึนอยูกับเง่ือนไขท่ีกําหนด คาเส่ือมราคาพิเศษ โครงการท่ีไดรับการสงเสริมการลงทุนจะไดรับสิทธิในการหักคาเสื่อมราคาพิเศษในอัตรารอยละ 40 ในปแรกของการซ้ือหลังจากปแรกท่ีสินทรัพยถูกใช อยางไรก็ตาม คาเสื่อมราคาพิเศษจะใชไดเฉพาะกับสินทรัพยท่ีถูกใชในโรงงานและกระบวนการผลิต และกรณีท่ีผูตองชําระภาษีเลือกท่ีจะไมใชการเวนวรรคภาษีเทานั้น

รายการ อัตรา (รอยละ)

วิธี

อาคารและสิ่งกอสราง 5 เสนตรง

คอมพิวเตอร ระบบขอมูล อิเลคทรอนิกส ซอฟแวร และ อุปกรณเก่ียวกับขอมูล

50 ยอดลดลง

ยานยนต รถบรรทุก เฟอรนิเจอร และอุปกรณสํานักงาน

25 ยอดลดลง

ทรัพยสินอ่ืน ๆ 20 ยอดลดลง

107

ผลขาดทุน สามารถยกยอดไปหักเปนคาลดหยอนกําไรไดในปแรกท่ีบริษัทมีกําไร หากผลกําไรไมเพียงพอสําหรับการลดหยอน สามารถนําผลขาดทุนไปหักลดหยอนในปถัดไป แตรวมแลวตองไมเกิน 5 ป แตไมสามารถยอนหลังได การใชสิทธิยกยอดการขาดทุน ผูท่ีตองชําระภาษีตองไมมีการเปลี่ยนกิจการหรือเจาของ ภาษีข้ันต่ํา (Minimum Tax) เปนภาษีท่ีจัดเก็บจากทุกกิจการในอัตรารอยละ 1 ของรายรับ ซ่ึงรวมถึงผูท่ีไดรับการสงเสริมการลงทุนตามกฎหมายจากการสงเสริมการลงทุนท่ีตองจายภาษีกําไร รอยละ 9 เปรียบเสมือนการจายภาษีกําไรลวงหนาทุกเดือนในอัตรารอยละ 1 ของรายรับ (สําหรับผูท่ีไดรับการยกเวนภาษีกําไรตามกฎหมายการสงเสริมการลงทุนก็ยังคงมีหนาท่ียื่นแบบฟอรมเสียภาษีหรือแจงตอสรรพากรทุกเดือน) โดยสิ้นปบัญชีเม่ือปดงบดุลแลวคํานวณภาระภาษี หากภาษีกําไรท่ีตองการชําระสูงกวาภาษีข้ัน ต่ําท่ีไดชําระไวแลวใหชําระสวนท่ียังขาดอยู หากภาษีกําไรท่ีตองชําระนอยกวาภาษีข้ันต่ําท่ีไดชําระไปแลวใหถือวาเปนภาษีข้ันต่ําท่ีตองชําระ ภาษีมูลคาเพ่ิม (Value Added-Tax : VAT) -เปนการจัดเก็บสินคาและบริการเกือบทุกประเภท โดยกําหนดใหกิจกรรมดังตอไปนี้ตองจดทะเบียนภาษีมูลคาเพ่ิม (VAT) กอนการดําเนินธุรกิจ กิจการใน Real Regime เก่ียวกับสินคาและบริการท่ีมี VAT กิจการท่ีมียอดขายสินคาเกิน 125 ลานเรียลภายใน 3 เดือน หรือ 500 ลานเรียลภายใน 1 ป กิจการดานบริการท่ีมีรายไดเกิน 60 ลานเรียลภายใน 3 เดือน หรือ 250 ลานเรียลภายใน 1 ป กิจการท่ีคาขายกับหนวยงานรัฐบาลซ่ึงมียอดขายตอเดือนมากกวา 30 ลานเรียล

108

เปนระยะเวลา 3 เดือนติดตอกัน กิจการท่ีสมัครใจใชระบบ VAT สินคาและบริการท่ีไดรับการยกเวน VAT มีดังตอไปนี้ บริการไปรษณียสาธารณะ บริการดานสุขภาพ และโรงพยาบาล และหมวดสินคาท่ีเก่ียวเนื่อง การขนสงสาธารณะท่ีดําเนินการโดยภาครัฐ การประกัน บริการดานการเงิน การนําเขาสวนบุคคล กิจกรรมเพ่ือประโยชนสาธารณะท่ีไมแสวงหาผลกําไร ไฟฟา

ท้ังนี้ ผูขายหรือผูผลิตสินคาเทานั้นท่ีสามารถเรียกคืนภาษีมูลคาเพ่ิมได โดยกรมสรรพากรจะนํายอดรวมของภาษีมูลคาเพ่ิมท่ีขอคืนไปหักออกจากยอดรวมของภาษีมูลคาเพ่ิมท่ีบริษัทจะตองจายจริงจากรอยละ 10 ของมูลคาสินคาหรือบริการท่ีไดจําหนายไป หากยอดขอคืนหรือนอยกวายอดท่ีตองจายจริงผูเสียภาษีจะตองจายเพ่ิม และหากยอดขอคืนสูงกวายอดภาษีมูลคาเพ่ิมท่ีจะตองจายจริงผูเสียภาษีจะตองไดรับการคืนเงินสวนเกินนั้น ๆ

อัตราภาษีมูลคาเพ่ิมจะคํานวณจากยอดขายหรือการใหบริการท่ีเกิดข้ึนภายในประเทศในอัตรารอยละ 10 สําหรับกิจการท่ัวไป ยกเวนการจัดเก็บ VAT หรืออัตรารอยละ 0 สําหรับสินคาหรือบริการท่ีสงออก รวมท้ังบริการท่ีเก่ียวของกับการขนสงผูโดยสารและสินคาระหวางประเทศ ซ่ึงตามกฎหมายภาษีกําหนดให กิจการท่ีมีการซ้ือสินคาหรือบริการเพ่ือนํามาผลิตสินคาหรือบริการอีกตอหนึ่ง สามารถนําภาษีซ้ือมาหักออกจากภาษีขาย ดังนั้น VAT ท่ีตองชําระคือสวนตางระหวางภาษีขายและภาษีซ้ือ

109

ภาษีเงินไดบุคคลธรรมดา (Personal Income Tax) ตองชําระตามอัตราเพ่ิมของเงินไดประจําป ดังนี้

เงินไดสําหรับคิดภาษีประจําป (เรียล) อัตราภาษี

ต่ํากวา 750,000 750,000-1,000,000 1,000,001-10,000,000 10,000,001-20,000,000 เกิน 20,000,000

0% 5% 10% 15% 20%

ภาษีเงินไดสําหรับลูกจาง (Salary Tax) เปนภาษีท่ีเรียกเก็บจากยอดรวมรายไดท้ังหมดของลูกจางท่ีไดรับจากนายจาง เชน เงินเดือน โบนัส คาลวงเวลา เปนตน ยกเวนผลประโยชนตอบแทนดานอ่ืน ๆ ท่ีไดรับการยกเวนภาษีเงินเดือน เชน เงินท่ีไดรับจากการคืนภาษีของนายจาง เงินชดเชยการเลิกจาง เงินสมทบการจัดหาชุดพนักงานหรืออุปกรณในการทํางาน และคาเบี้ยเลี้ยงในการเดินทางและการทํางานนอกสถานท่ีของลูกจาง ซ่ึงตองไมสูงกวาอัตราท่ีภาครัฐจายผูมีภูมิลําเนาอยูในประเทศกัมพูชา (Residence person) ท่ีมีรายไดจากเงินเดือนหรือคาจางท่ีไดรับจากภายในหรือภายนอกกัมพูชา และจากผูมิไดมีถ่ินพํานักอยูในกัมพูชา (non-residence person – หมายรวมถึงผูท่ีพํานักอยูในกัมพูชาเปนการชั่วคราวหรืออาศัยอยูในกัมพูชาเกิน 182 วัน) แตมีรายไดจากเงินเดือนหรือคาจางท่ีไดจากผูวาจางท่ีอยูภายในกัมพูชา ท้ังนี้ ภาษีจะถูกหักจากเงินเดือนเปนรายเดือนโดยนายจางเปนผูวาจาง แลวนําสงรัฐบาลภายในวันท่ี 15 ของเดือนถัดไป ในอัตราภาษีกาวหนาคือ รอยละ 15-20 มีรายละเอียดดังนี้

อัตราเงินเดือน อัตราภาษี (รอยละ)

เรียล ดอลลารสหรัฐฯ

110

อัตราภาษีเงินเดือนนี้ แสดงใหเห็นวา ผูท่ีมีรายได 4,000 ดอลลารสหรัฐฯ ตอเดือน จะตองเสียภาษีเงินไดในทุกอัตราเริ่มจากรอยละ 0 สําหรับ 125 ดอลลารสหรัฐฯ รอยละ 5, 10, 15 และ 20 ตามลําดับสําหรับแตละยอดของเงินเดือนท่ีเพ่ิมข้ึน สําหรับลูกจางท่ีไมใชผูพํานักในกัมพูชาแตไดรับเงินเดือนในกัมพูชา จะตองเสียภาษีเงินเดือนรอยละ 20 ลูกจางท่ีมีภาระตองดูแลบุตรธิดาท่ียังไมบรรลุนิติภาวะ (25 ป) จะไดรับการลดหยอนภาษีเงินเดือน (บังคับใชกับบิดาหรือมารดาท่ีมีรายได 1 คนตอ 1 ครอบครัวเทานั้น) ท้ังนี้ ผลประโยชนอ่ืนท่ีนายจางใหและสามารถประเมินเปนเงินได (fringe benefits) กําหนดใหเรียกเก็บภาษีอัตรารอยละ 20 ของมูลคาผลประโยชนคาตอบแทนนั้น ๆ ของลูกจาง ซ่ึงแตละเดือนนายจางจะตองยื่นขอเสียภาษีเงินเดือนและภาษีผลประโยชนตอบแทนของลูกจางกับกรมสรรพากรภายในเวลา 15 วันของเดือนถัดไป ภาษีหัก ณ ท่ีจาย (Withholding Tax) ผูจายเงินไดท่ีมีภูมิลําเนาในกัมพูชามีหนาท่ีตองหักภาษี ณ ท่ีจายทุกครั้งท่ีมีการจายเงินสดหรือสิ่งของท่ีมีมูลคาใหแกผูมีเงินไดท่ีมีภูมิลําเนาในกัมพูชาโดยตอง จัดสงใหรัฐบาลภายในวันท่ี 15 ของเดือนถัดไป ซ่ึงผูมีเงินไดท่ีเปนชาวกัมพูชาจะถูกหักภาษี ดังนี้

500,000 หรือนอยกวา 125 หรือนอยกวา 0

ระหวาง 500,001-1,250,000

ระหวาง 125-312.5 5

ระหวาง 1,250,000-8,500,000

ระหวาง 312.5-2,125 10

ระหวาง 8,500,000-12,500,000

ระหวาง 2,125-3,125 15

มากกวา 12,500,000 มากกวา 3,125 20

111

รายไดจากการใหบริการ (บริหาร จัดการ การใหคําปรึกษา เปนตน) เสียภาษีหัก ณ ท่ีจายรอยละ 15 รายไดจากดอกเบี้ย รายไดจากการใหเชาอสังหาริมทรัพย และรายไดจากดอกเบี้ยของกิจการท่ีเก่ียวของกับแรธรรมชาติ เสียภาษีหัก ณ ท่ีจายรอยละ 15 รายไดจากการใหเชาทรัพยสิน เสียภาษีหัก ณ ท่ีจายรอยละ 10 รายไดดอกเบี้ยธนาคารของบัญชีออมทรัพยและบัญชีฝากประจํา เสียภาษีหัก ณ ท่ีจายรอยละ 4 และ 6 ตามลําดับ สําหรับผูท่ีมีเงินไดเปนชาวตางชาติ จะถูกหักภาษีจากรายไดคาบริการ คาเชาอสังหาริมทรัพยและดอกเบี้ยท่ีไดรับจากธนาคารในประเทศ ไมวาจะเปนการจายภายในประเทศหรือนอกประเทศในภาษีอัตราเดียว คือ รอยละ 15 ภาษียอดขาย (Turnover Tax) จัดเก็บจากกิจกรรมท่ีไมไดจดทะเบียนในระบบ Real Regime และ VAT โดยจัดเก็บในอัตรารอยละ 2 จากยอดรายไดของกิจการในแตละเดือน โดยใหนําสงภายในวันท่ี 10 ของเดือนถัดไป ยกเวนเกษตรกรและผูคารายยอย ภาษีนําเขาและสงออก (Import and Export Duties) ภาษีนําเขา เปนภาษีท่ีเก็บจากสินคาตาง ๆ ท่ีนําเขา โดยจัดเก็บตามราคา CIF ในสกุลเงินเรียล สําหรับผลิตภัณฑปโตรเลียมจะจัดเก็บตามราคาท่ีรัฐบาลกําหนด คือ รอยละ 15 สําหรับน้ํามันดีเซล และรอยละ35 สําหรับน้ํามันเบนซิน อยางไรก็ตาม มีการยกเวนภาษีการจัดเก็บสําหรับสินคาดังตอไปนี้

สินคา อัตราภาษี (รอยละ)

วัตถุดิบและสินคาจําเปน 0

สินคาข้ันกลาง 7

เครื่องจักรและอุปกรณ 15

สินคาฟุมเฟอย 35

112

สินคาท่ีไดรับการยกเวนการจัดเก็บภาษีนําเขา มีดังนี้

สินคาท่ีผลิตตามโครงการสงเสริมการลงทุนท่ีไดรับอนุมัติจาก CDC ทรัพยสินท่ีขนยายตามปกติของบุคคลท่ัวไป สินคาท่ีไดรับการยกเวนตามขอตกลงระหวางประเทศ

สินคาเพ่ือการบริจาค การใหความชวยเหลือหรือทําบุญ สินคาประเภทยาฆาแมลง ยากําจัดศัตรูพืชและเครื่องจักรท่ีใชในการเกษตร (ยกเวนรถแทรกเตอร)

รัฐบาลประกาศกําหนดอัตราภาษีนําเขาประจําป โดยฉบับลาสุด ไดแก ประกาศอัตราภาษีศุลกากร ฉบับท่ี 465 SHV ลงวันท่ี 12 มิถุนายน 2550 ซ่ึงมีผลบังคับใชตั้งแตวันท่ี 1 กรกฎาคม 2550 เปนตนมา ท้ังนี้ กัมพูชาเปนสมาชิกของ ASEAN

และตองปฏิบัติตามพันธสัญญาของขอตกลงดานภาษี (CEPT) ระหวางประเทศสมาชิก ท่ีกําหนดใหมีการลดภาษีนําเขาสินคาอุตสาหกรรมท่ีมีแหลงกําเนิดในประเทศสมาชิกอาเซียน โดยกัมพูชาจะตองลดภาษีดังกลาวใหเหลือรอยละ 0-5 ภายในป 2553

และ รอยละ 0 ในป 2558 ภาษีสงออก ปจจุบันไมมีการจัดเก็บสําหรับสินคาสงออกท่ัวไป ยกเวนสินคาบางประเภท ดังนี้

ภาษีเฉพาะสําหรับสินคาและบริการบางประเภท (Special Tax on Certain Merchandise and Service)

สินคา อัตราภาษี (รอยละ)

ไมแปรรูป (อัตราภาษีแตกตางกันข้ึนอยูกับชนิดของไม) 5 และ 10

ผลิตภัณฑยางพารา 2, 5 และ 10

ปศุสัตว 10

อัญมณี 10

113

เปนภาษีเรียกเก็บเพ่ิมเติมกับสินคานําเขาบางชนิด รวมท้ังสินคาหรือบริการท่ีผลิตภายในประเทศ อัตราภาษีพิเศษสําหรับสินคาหรือบริการนี้ กําหนดไวในรายการภาษีศุลกากรประจําป (Annual Customs Tariff Schedules) ของกรมศุลกากร ภาษีพิเศษเปนอัตราท่ีคํานวณจากมูลคานําเขาของสินคานั้น ๆ หรือตามสัดสวนของคาบริการท่ีเรียกเก็บกับลูกคาตามใบเสร็จรับเงิน ภาษีพิเศษสินคานําเขา จะถูกจัดเก็บโดยศุลกากร ขณะท่ีภาษีพิเศษสินคาและบริการท่ีผลิตในประเทศ บริษัทจะตองยื่นแบบฟอรมขอชําระภาษีกับกรมสรรพากร กอนวันท่ี 10 ขอเดือนถัดไป

สําหรับสินคาท่ีผลิตภายในประเทศ ภาษีเฉพาะจะคํานวณจากราคา ณ หนาโรงงาน สําหรับสินคานําเขาคํานวณจากราคา CIF สวนบริการโรงแรมและโทรคมนาคมข้ึนอยู

ประเภทสินคา อัตราภาษี (รอยละ)

เชื้อเพลิงดีเซล 4.35

น้ํามันเครื่อง น้ํามันเบรก วัตถุดิบสําหรับผลิตน้ํามันเครื่อง 10

รถจักรยานยนตขนาดเกิน 125 cc. (รวมรถจักรยานยนต 3 ลอ) และอุปกรณสวนประกอบ

10

คาตั๋วโดยสารเครื่องบินท้ังในและระหวางประเทศ 10

เครื่องดื่มไมมีแอลกอฮอลหรือบรรจุกาซ 10

บุหรี่และยาสูบ 10

บันเทิง รวมถึงสปา 10

คาบริการโทรคมนาคม 3

ยางรถ ยางใน และท่ีครอบยางใน 15

ซิกการ 25

เบียร 30

ไวน 33.3

114

กับอัตราใน Invoice คาตั๋วโดยสารเครื่องบิน ภาษีข้ึนอยูกับมูลคาการเดินทางภายในและนอกกัมพูชา ภาษีและคาธรรมเนียมประเภทอ่ืน ๆ ภาษีจดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ (Registration Tax) จัดเก็บจากผูซ้ือหรือผูไดรับโอนกรรมสิทธิ์ในสังหาริมทรัพยและอสังหาริมทรัพย และตองการจดทะเบียนเปนเจาของกรรมสิทธิ์ โดยจะเรียกเก็บในอัตรารอยละ 4 ของมูลคาสังหาริมทรัพยหรืออสังหาริมทรัพยนั้น ภาษีคาเชาท่ีดินหรืออสังหาริมทรัพย (Tax on House and Land Rent) ธุรกิจใหเชาอสังหาริมทรัพยจะตองชําระภาษีเงินไดในอัตรารอยละ 10 ของคาเชาท่ีไดรับ แตไมใชกับกรณีท่ีมีการหักภาษี ณ ท่ีจายแลว ภาษีอากรแสตมป (Fiscal Stamp Tax) เปนการจายคาเอกสารราชการหรือกิจกรรมบางอยาง เชน การโฆษณา หรือการรับรองเอกสาร เปนตน ภาษีท่ีดินท่ีไมไดใชประโยชน (Tax on Unused Land) ท่ีดินในเขตเมืองหรือเขตเฉพาะ หากมิไดมีการใชประโยชนตองจายภาษีนี้ โดยคณะกรรมการประเมินท่ีดินท่ีไมไดใชประโยชนจะเปนผูรับผิดชอบจัดเก็บภาษีดังกลาว โดยจะประกาศผลประเมินภาษีท่ีตองชําระในวันท่ี 30 เดือนมิถุนายนของทุกป และใหเจาของท่ีดินชําระภาษีภายใน 30 กันยายนของทุกป ภาษีท่ีดินไมไดใชประโยชนเรียกเก็บในอัตรารอยละ 2 ของราคาประเมินท่ีดิน โดยยกเวนภาษีเฉพาะพ้ืนท่ี 1,200 ตารางเมตรแรก (300 ตารางวา) ซ่ึงคณะกรรมการประเมินท่ีดินรวมกับองคกรปกครองทองถ่ินจะเปนผูทําการประเมินราคา ปจจุบันการกําหนดพ้ืนท่ีท่ีไมใชประโยชนเพ่ือการเสียภาษีมีความแตกตางในแตละจังหวัด ภาษีรถยนต จัดเก็บจากยานพาหนะท่ีตองจดทะเบียนทุกป ภาษีกําไรของเงินปนผล เรียกเก็บในอัตราดังนี้ - รอยละ 20 ของเงินปนผล สําหรับธุรกิจท่ีไดรับการยกเวนภาษีกําไร - รอยละ 12.09 สําหรับธุรกิจท่ีไดรับการลดหยอนภาษีกําไรรอยละ 9 - รอยละ 0 สําหรับธุรกิจท่ีไดรับการลดหยอนภาษีกําไรรอยละ 20 และรอยละ 30

115

ภาษีจดทะเบียน การขาย แลกเปลี่ยน หรือใหเปลา สินคาสังหาริมทรัพยและยานยนตบางชนิด เชน เรือ รถบรรทุก หรือรถจักรยานยนต เปนตน ผูท่ีเปนเจาของสินคาจะตองชําระภาษีจดทะเบียนทรัพยสินนั้น ๆ ในอัตรารอยละ 4 ของมูลคาทรัพยสิน ซ่ึงตองชําระภายใน 3 เดือนของการดําเนินการดังกลาว ใบรับรองการเปนเจาของจะออกใหก็ตอเม่ือไดมีการชําระภาษีจดทะเบียนแลวเทานั้น (ประมาณ 25 ดอลลารสหรัฐฯ) ภาษีจดทะเบียนนี้บังคับใชกับการยื่นขอเอกสารการจัดตั้งบริษัท การโอนยายกิจการ ขายกิจการ ยกเลิกกิจการ และการทําสัญญาจัดหาสินคาและบริการใหกับภาครัฐดวย การชําระภาษีลาชา หรือการเลี่ยงชําระภาษี จะตองชําระคาปรับและดอกเบี้ยในอัตราท่ีเกิดข้ึนกับกรณีคางชําระ

หมายเหตุ: ท้ังนี้ คาปรับจะไมเกิน 12.5 ลานเรียล หรือจําคุกไมเกิน 5 ป หรือท้ังจําท้ังปรับ

การจัดทําบัญชีภาษี ผูประกอบการตองเตรียมเอกสารการเงินและเอกสารเสียภาษีประจําป ตามแบบฟอรมท่ีกําหนดโดยกรมสรรพากร สงใหกรมสรรพากรกอนวันท่ี 31 มีนาคมของทุกป ในรูปของสกุลเงินเรียลกัมพูชา

กรณ ี คาปรับ (รอยละ)

ดอกเบี้ย (รอยละ : เดือน)

กรณีท่ัวไป 10 ของภาษีท่ีคางจาย

2

กรณีคางชําระมากกวารอยละ 10 ของกรณีท่ีตองชําระ หรือไมมาชําระภายใน 15 วันนับจากวันท่ีไดรับหนังสือเตือน

40 ของมูลคาภาษีท่ีจะตองชําระ

2

116

รูปแบบและขอกําหนดทางบัญชีของกัมพูชาใชรูปแบบเดียวกับของฝรั่งเศส บริษัทท่ีตองเสียภาษีเกินเพดานภาษีท่ีกําหนดจะตองยื่นเอกสารทางบัญชีใหกับผูตรวจสอบบัญชีท่ีข้ึนทะเบียนในบัญชีผูตรวจสอบบัญชีอิสระของรัฐ เพ่ือตรวจสอบความถูกตองกอนยื่นตอกรมสรรพากร โดยกรมสรรพากรกําหนดใหบริษัทท่ีเขาขาย 2 ขอดังตอไปนี้ จะตองไดรับการตรวจสอบจากผูตรวจสอบบัญชีอิสระ มีรายไดในปบัญชีนั้นตั้งแต 3 พันลานเรียลข้ึนไป มีมูลคาของทรัพยสินซ่ึงคํานวณจากมูลคาเฉลี่ยในปบัญชีนั้น ตั้งแต 2 พันลานเรียลข้ึนไป มีจํานวนลูกจางเฉลี่ยในปบัญชีนั้น ตั้งแต 100 คน ข้ึนไป หมายเหต ุเปนบริษัทท่ีไดรับการสนับสนุนสิทธิพิเศษทางดานภาษี จาก CDC บทลงโทษสําหรับผูชําระภาษีลาชาหรือผูท่ีหลีกเล่ียงการชําระภาษี ผูท่ีชําระภาษีลาชาตองชําระเพ่ิมรอยละ 10 ของยอดภาษีท่ีตองชําระ พรอมดอกเบี้ยรอยละ 2 ตอเดือนของยอดคางชําระ ผูท่ีละเลยการจายภาษีหลังกรมสรรพากรมีหนังสือแจงเตือนแลวอยางนอย 15 วัน ตองชําระภาษีเพ่ิมรอยละ 25 พรอมดอกเบี้ยรอยละ 2 ตอเดือน ผูท่ีไมยอมชําระภาษีจะมีความผิดตามกฎหมาย และตองจายคาปรับเปนเงินระหวาง 2,500 – 5,000 ดอลลารสหรัฐฯหรือถูกจําคุกเปนเวลา 1-5 ป และผูหลีกเลี่ยงการชําระภาษี ตองจายคาปรับเปนเงินระหวาง 1,200 – 2,500 ดอลลารสหรัฐฯหรือถูกจําคุกเปนเวลา 1 เดือน ถีง 1 ป

117

สรุปเรื่องภาษี

ประเภทภาษ ี ฐานภาษีและการจัดเก็บ

ขอยกเวนและลดหยอน

อัตรา

ภาษีเงินได

=รายเดือนและคาจาง

ผูมีรายไดจากเงินเดือนหรือคาจางท่ีไดรับในกัมพูชา

ลดหยอน ในกรณีท่ีผูมีราย ไดมีบุตรอายุต่ํากวา 25 ป

ยกเวน ผูท่ีมีรายไดจากคาเชาต่ํากวา 500,000 เรียลตอเดือน

คิดอัตรากาวหนาตั้งแต 5%-20%

=รายไดจากการ

ใหเชา

รายไดจากการใหเชาอาคารหรือท่ีดิน

การลงทุนท่ีไดรับอนุมัติสิทธิประโยชนจาก CDC

ไดรับลดหยอนโดยเสียภาษีในอัตรา 9%

10% ของรายไดจากการใหเชา

20% รายเดือน และสิ้นปทําการคํานวณภาษีรวมในอัตรากาวหนาตั้งแต 10%-30%

=กําไรจากธุรกิจ

(Profit Tax)

ภาษีคํานวนจากผลกําไรท่ีไดรับใน 1 ป

รอยละ 20 (รอยละ 30 สําหรับธุรกิจท่ีเก่ียวของกับทรัพยากร ธรรมชาต:ิ รอยละ 9 หรือ 0 สําหรับนักลงทุนท่ีไดรับการสงเสริมการลงทุน)

= ภาษีข้ันต่ํา

(Minimum Tax)

รอยละ 1 ของรายไดใน 1 ป

118

= ภาษีหัก ณ ท่ีจาย (Withholding Tax)

รอยละ 4 ,6 ,10, 14 หรือ 15 ข้ึนอยูกับวัตถุ ประสงคของการจาย

= ภาษีมูลคาเพ่ิม รอยละ 10

=ภาษีประกอบธุรกิจเฉพาะ (Patent Tax)

ภาษีรายปท่ีเรียกเก็บจากธุรกิจทุกประเภท โดยใชยอดขายจากปกอนหนาหรือประมาณการรายไดเปนฐานในการคํานวณ

เกษตรกรไดรับการยกเวน

การผลิตและหัตถ กรรม 0.5%

การประมง, กอสราง,ขนสง

บริการขนาดเล็กรานอาหารและธุรกิจขาย สินคา 0.8%

สินคาอ่ืนๆ 10%

ภาษีนําเขาสินคา = อากรสินคา

ขาเขา

อากรท่ีเก็บจากสินคาท่ีนําเขาตางๆ ตามมูลคาสินคา

(1) สินคาสําหรับการลงทุนท่ีไดรับอนุมัติจาก CDC

(2) ยาฆาแมลง วัชพืช และเครื่องจักรกล

การเกษตร (ยกเวนรถแทรคเตอร)

สินคาจําเปนและวัตถุดิบ 7%

สินคาแปรรูปเครื่องจักร 15%

เครื่องอุปโภคอุปกรณ กอสราง 33%

= Consumption Tax

อากรท่ีเก็บจากสินคาบาประเภท ตามราคา F.O.B

การนําเขาท่ีไดรับการยกเวนอากรนําเขา

สินคาฟุมเฟอย 60% รถยนต 30-50% นํ้ามัน 50%

ภาษีสงออกสินคา

119

=ภาษีสงออกไม

=ภาษีสงออกยาง

=ภาษีสินคาอ่ืนๆ

ภาษีสงออกไมและไมแปรรูปตองไดรับใบ อนุญาตสงออกจากรัฐบาล

ภาษีสงออกยาง

- ปศุสัตว

- อัญมณ ี

ไมม ี

ไมม ี

ไมม ี

ไมม ี

0%, 5%, 10%

10%

0%,10%

0%, 10%,50%

ภาษีอ่ืนๆ

= ภาษีการโอน

=ภาษีโรงฆาสัตว

ภาษีการโอน อสังหาริมทรัพยและยานพาหนะ

ภาษีเก็บจากโรงฆาสัตวตามมูลคาสินคา

ยกเวนการโอนรถจักรยาน ยนตท่ีผูขายเสียภาษีกําไรและยอดขาย

ไมม ี

ตามประเภทและราคาท่ีทําการซื้อขายสําหรับท่ีดิน 5,000-30,000 เรียล ตอตารางเมตร

3%

120

แรงงาน การจางงานในกัมพูชาอยูภายใตการกํากับดูแลของกฎหมายแรงงาน ป พ.ศ2540 คับใชโดยกระทรวงแรงงานและการฝกอบรม (Ministry of Labor and Vocational Training : MoLVT) กฎหมายฉบับนี้ปรับปรุงมาจากฉบับป พ.ศ 2535 โดยเนนสรางความเขมแข็งดานอํานาจตอรองใหกับสหภาพแรงงาน ท้ังนี้เพ่ือใหเปนไปตามมาตรฐานสากลและมาตรฐานของประเทศท่ีสมควรไดรับสิทธิพิเศษ MFN นายจางตองจดทะเบียนการจางแรงงานกับ MoLVT ภายใน 15 วัน นับแตประกอบกิจการและตองรายงานทุกครั้งท่ีมีการเปลี่ยนแปลง ท้ังนี้ชาวตางชาติท่ีเขามาทํางานในกัมพูชาตองไดรับใบอนุญาตใหทํางาน (Work permit) สวนชาวกัมพูชาตองมีสมุดคูมือการจางงาน ซ่ึงจดทะเบียนกับ MoLVT นักลงทุนตางชาติไมถูกจํากัดสิทธิ์ในการจางงานในกัมพูชา ในทางตรงกันขามแมกฎหมายไดกําหนดขอจํากัดในการจางแรงงานท่ีเปนตางชาติ แตกฎหมายแรงงานของกัมพูชาคอนขางอนุโลมในทางปฎิบัติ เนื่องจากมีความตองการแรงงานท่ีมีทักษะและประสบการณจากตางประเทศเปนจํานวนมาก แรงงานตางชาติ กฎหมายการลงทุนอนุญาตใหจางแรงงานตางชาติพรอมครอบครัวได แตแรงงานเหลานี้ตองมาจากสาขาธุรกิจและทักษะท่ีไมมีในกัมพูชาหรือเปนท่ีตองการในกัมพูชาเทานั้น แรงงานตางชาติท่ีจะไดรับอนุญาตใหวาจางไดตองมีคุณสมบัติดังนี้ มีหนังสือประจําตัวแรงงานและไดรับใบอนุญาตทํางานจากกระทรวงแรงงานฯ เดินทางเขามาในกัมพูชาอยางถูกตองตามกฎหมาย มีสิทธิ์ในการพํานักอยูในกัมพูชา

5. ขอมูลสําคัญท่ีควรทราบ

121

มีหนังสือเดินทางท่ีมีอายุครอบคลุมการจางงาน มีชื่อเสียงและพฤติกรรมท่ีดี สุขภาพรางกายเหมาะสมกับงาน ไมเปนโรคติดตอ

คาอากรสําหรับสมุดการจางงานและบัตรการจางงานของชาวตางชาติท่ีเขามาทํางาน

ในประเทศกัมพูชา ซ่ึงมีกําหนดระยะเวลา อัตรา 100 ดอลลารสหรัฐตอป สวนผูซ่ึงอยู

อาศัยเปนการถาวร อัตรา 50 ดอลลารสหรัฐตอป โดยกําหนดใหชําระกอน วันท่ี 31

มีนาคม ของแตละป (ตามประกาศเลขท่ี 302/97 ลงวันท่ี 18 กันยายน 2540

ของกระทรวงกิจการสังคม แรงงานและทหารผานศึก) การทําสมุดการจางงานและบัตรการจางงานของชาวตางชาติท่ีทํางานในกัมพูชาท่ีมีกําหนดระยะเวลา ตองมีเอกสารดังนี้ แบบฟอรมขอทําสมุดการจางงานและบัตรการจางงาน ซ่ึงติดแสตมป 1,000 เรียล สําเนาหนังสือเดินทาง ใบอนุญาตใหอยูอาศัยอยางถูกตอง ซ่ึงออกโดยกระทรวง มหาดไทย หนังสือรับรองสุขภาพ จากกรมแพทยแรงงาน คาอากร 100 ดอลลารสหรัฐฯ รูปถาย ขนาด 4 x 6 ซม. จํานวน 4 ใบ สําหรับชาวตางชาติท่ีมีอายุตั้งแต 18 ปข้ึนไปและอยูอาศัยเปนการถาวร ตองมีเอกสารดังนี้ แบบฟอรมขอทําสมุดการจางงานและบัตรการจางงานซ่ึงติดอากรแสตมป 1,000 เรียล ใบอนุญาตใหอยูอาศัยเปนการถาวรในกัมพูชา ซ่ึงออกใหโดยกระทรวงมหาดไทย

122

คาอากร 50 ดอลลารสหรัฐฯ รูปถาย ขนาด 4 x 6 ซม. จํานวน 4 ใบ ชาวตางชาติท่ีเขามาทํางานตองชําระคาอากรสมุดการจางงานและบัตรการจางงาน ภายในเดือนมีนาคมของแตละป ผูท่ีไมชําระคาอากรตามระยะเวลาท่ีกําหนด จะถูกปรับเทาตัวตามจํานวนปท่ีไมไดชําระ (ตามประกาศ เลขท่ี 520 ลงวันท่ี 31 ธันวาคม 2540 ของกระทรวงกิจการสังคม แรงงานและทหารผานศึก) หามเจาของโรงงาน หรือ ผูประกอบการ จางแรงงานชาวตางชาติท่ีไมมีสมุดการจางงานและบัตรการจางงาน และหามจางแรงงานชาวตางชาติเกินกวารอยละ10 ของจํานวนแรงงานชาวกัมพูชาในแตละสถานประกอบการ โดยจํานวนสูงสุด 10% นี้สามารถจางแรงงานตางชาติไดในสัดสวนดังนี้ เจาหนาท่ีทํางานในสํานักงานไมเกิน 3% ผูเชี่ยวชาญไมเกิน 6% คนงานท่ีไมมีความชํานาญไมเกิน 1% ในกรณีท่ีตองจางเจาหนาท่ี หรือผูเชี่ยวชาญชาวตางชาติเกินกวาจํานวนท่ีกําหนดโดยไมสามารถหลีกเลี่ยงได เจาของโรงงานหรือผูประกอบการตองทําหนังสือขออนุญาตเปนลายลักษณอักษรตอกระทรวงกิจการสังคม แรงงาน และทหารผานศึก

สัญญาจางแรงงานชาวตางชาติทุกคน ตองจัดทําข้ึนเปนลายลักษณอักษร พรอมระบุ

เง่ือนไขของอาชีพและเหตุผลอ่ืนๆ ท่ีจําเปนใหชัดเจน (ตามประกาศเลขท่ี 185 ลง

วันท่ี 30 พฤษภาคม 2540 ของกระทรวงกิจการสังคม แรงงาน และทหารผานศึก)

ผูวาจางตองเตรียมเอกสารเก่ียวกับลูกจางเพ่ือขอวีซาทํางานใหกับลูกจาง กฎหมาย

กัมพูชาไมจํากัดจํานวนลูกจางชาวตางชาติ ท่ีบริษัทสามารถวาจางได โดยเฉพาะใน

ระดับบริหาร อยางไรก็ตามกฎหมายกําหนดเพดานการจางแรงงานชาวตางชาติไวท่ีไม

เกินรอยละ 10 ของจํานวนแรงงานท้ังหมด

123

พันธกิจในการรายงาน

ตามกฎหมายแรงงานฯบริษัทจะตองทําหนังสือแจงกระทรวงฯ ทุกครั้งท่ีมีการจางหรือ

ไลพนักงานออก รวมท้ังในกรณีหยุดดําเนินการธุรกิจ ซ่ึงทุกบริษัทจะตองมีหนังสือการ

เปลี่ยนแปลงการจางงาน หนังสือรายงานพนักงาน และหนังสือการจัดตั้งบริษัท ซ่ึง

รูปแบบรายละเอียดอยูในกฎหมายแรงงานฯ โดยผูตรวจสอบการจางงานท่ีไดรับการ

แตงตั้งจากกระทรวงจะเปนคนลงนามการตรวจสอบในหนังสือดังกลาวทุกครั้ง บริษัท

ใดท่ีมีการจางงานมากกวา 8 คนข้ึนไปจะตองมีขอกําหนดและระเบียบปฎิบัติภายใน

ใหกับแรงงานเหลานั้นไดรับทราบและถือปฎิบัติ ซ่ึงขอกําหนดนี้จะตองไดรับความ

เห็นชอบจากผูตรวจสอบการจางงานของกระทรวง

สัญญาการจางงาน

การจางแรงงานท่ีเปนชาวกัมพูชาอาจทําเปนสัญญาวาจางท่ีเปนลายลักษณอักษรหรือ

สัญญาปากเปลาก็ได แตการจางแรงงานท่ีเปนชาวตางชาติจะตองมีสัญญาการจางงาน

ท่ีชัดเจน สัญญาการจางงานท่ีมีกําหนดเวลาเกิน 2 ป ใหถือวาเปนสัญญาจางถาวร

ระยะเวลาในการทดลองงานไมควรเกิน 1 เดือนสําหรับแรงงานท่ีไมมีทักษะ ไมเกิน 2

เดือน สําหรับแรงงานท่ีมีความเชี่ยวชาญเฉพาะ และไมเกิน 3 เดือนสําหรับแรงงาน

ท่ัวไป การจางงานท่ีไมจํากัดระยะเวลาจะตองจัดทําเปนขอตกลงท่ีเปนลายลักษณอักษระหวางลูกจางและนายจาง ซ่ึงนายจางมีสิทธิ์บอกเลิกสัญญาจางตามท่ีกฎหมายกําหนดไว ซ่ึงลูกจางท่ีถูกบอกเลิกการจางโดยไมมีการแจงลวงหนาเปนลายลักษณอักษร มีสิทธิ์ในการเรียกรองคาชดเชยและคาเสียหายตางๆ ตามท่ีกฎหมายกําหนด ยกเวนกรณีท่ีลูกจางถูกไลออกเนื่องจากกระทําความผิดตามท่ีกําหนดไวในขอกําหนดและระเบียบภายในของบริษัท

124

แรงงานและสหภาพแรงงาน กฎหมายแรงงานป 2540 ใหสิทธิพิเศษแกแรงงานในการกอตั้งและรวมตัวกันเปนสหภาพแรงงาน ซ่ึงผูวาจางไมมีสิทธิ์ปฎิเสธการจางแรงงานท่ีเปนสมาชิกสหภาพได ลูกจางและผูวาจางสามารถเลือกบุคคลท่ีเปนกลางข้ึนมาเปนตัวประสานหรือตัวเชื่อมในองคกรได กฎหมายกําหนดใหแรงงานมีสิทธิ์ในการสไตรค โดยจะตองเปนผลมาจากการลงประชามติของสมาชิกในสหภาพแรงงานนั้นๆ ซ่ึงกอนการสไตรคใดๆ สหภาพแรงงานจะตองแจงใหนายจางและกระทรวงแรงงานทราบลวงหนากอนอยางนอย 7 วัน การสไตรคตองเปนไปดวยความสงบ โดยตองไมขัดขวางการทํางานของพนักงานคนอ่ืนๆ ท่ีไมไดเขารวมการสไตรค กัมพูชาไมมีการกําหนดอัตราคาจาง ข้ันต่ํา ยกเวนในกลุมอุตสาหกรรมสิ่งทอ ท่ีมีการ กําหนดคาจางข้ันต่ําไวท่ี 56 ดอลลารสหรัฐฯตอ เดือน สําหรับในระยะฝกงาน และ 61 ดอลลาร สหรัฐฯตอเดือนเม่ือผานระยะฝกงาน คาจาง การกําหนดคาจางข้ันต่ําในอุตสาหกรรมอ่ืนๆ ใหเปนไปในแนวทางท่ีสนับสนุนการครองชีพประจําวันและตองเปนไปเพ่ือเหตุผลทางมนุษยธรรม โดยท่ัวไปอัตราจางในกัมพูชา กําหนดในสกุลเงินดอลลารสหรัฐฯมีดังนี้

ประเภทของแรงงาน

คาจางตอเดือน(US$)

แรงงานหนัก เชน กรรมกรแบกหาม คนงานกอสราง 50-60

ลูกจางท่ัวไปเชนคนขับรถ พนักงานขายของ พนักงานสงของ

100-150

125

เจาหนาท่ีประจําสํานักงาน 150-300

เจาหนาท่ีบริหารระดับตน 800-1,000 หรือมากกวา

ขอกําหนดเกี่ยวกับสวัสดิการแรงงาน กฎหมายแรงงานไดกําหนดเง่ือนไขและผลประโยชนในการจางงานตางๆ เชน การจายคาทดแทน ชั่วโมงในการทํางาน การลางาน การลาคลอด วันหยุด กฎระเบียบการจางแรงงานเด็กและสตรี เปนตน ชั่วโมงในการทํางานสูงสุดตองไมเกิน 8 ชั่วโมงตอวัน หรือ 48 ชั่วโมงตอสัปดาห โดยใหมีการจายคาลวงเวลาการทํางาน ปกติอยูระหวาง 1.50 ถึง 2.0 เทาของอัตราคาจางปกติ กฏหมายกําหนดใหลูกจางมีสิทธิ์ลาหยุดประจําป ไดปละ 18 วัน เพ่ิมข้ึนปละ 1 วัน หลังการจางงานครบทุกๆ 3 ป การลาคลอด อนุญาตใหลูกจางท่ีทํางานตั้งแต 1 ปข้ึนไป สามารถลาคลอดได 90 วัน โดยใหไดรับคาจางครึ่งหนึ่งของเงินเดือน การลาในกรณีอ่ืนๆ สามารถลาไดไมเกิน 7 วันตอป ซ่ึงจํานวนนี้สามารถนําไปหักออกจากจํานวนวันลาประจําปได บริษัทท่ีมีการจางลูกจางท่ีเปนสตรีตั้งแต 100 คน จะตองจัดหาสถานท่ีรับเลี้ยงและดูแลเด็ก หากไมมีสถานท่ีรับเลี้ยงดังกลาวนายจางจะตองจายคารับเลี้ยงเด็กใหกับลูกจางแทน ความปลอดภัยในท่ีทํางาน นายจางตองปฎิบัติตามกฎขอบังคับของกระทรวงแรงงานฯ เก่ียวกับความปลอดภัยในท่ีทํางาน การเจ็บปวยหรืออุบัติเหตุใดท่ีเกิดข้ึนจากการทํางาน นายจางจะตองเปนผูรับผิดชอบคาใชจายในการรักษา ยกเวนอุบัติเหตุนั้นๆ เกิดจากความประมาทของ

126

ลูกจางเอง นายจางตองรายงานอุบัติเหตุท่ีเกิดในท่ีทํางานใหกระทรวงแรงงานฯ ทราบเพ่ือรวมกันหาทางแกไขปรับปรุง หากอุบัติเหตุเปนผลใหลูกจางตองหยุดทํางานเปนเวลาไมเกิน 4 วัน ใหมีสิทธิในการรับคาจางตามปกติ และหากหยุดงานเกิน 4 วันแตไมเกิน 20 วัน ใหลูกจางนั้นๆ มีสิทธิ์รับคาชดเชยรายวันเพ่ิมเติม (คํานวณจากคาจางเฉลี่ยประจําวัน) หากอุบัติเหตุทําใหลูกจางไดรับอันตรายสาหัสและตองหยุดงานจํานวน 20 วันข้ึนไป ใหทายาทหรือผูรับผลประโยชนของลูกจางไดรับเงินชดเชยตามท่ีกฎหมยกําหนด กฎหมายกัมพูชาใหอํานาจศาลพิจารณาวานายจางควรจะจายเทาไรหรือลูกจางสมควรจะไดรับเงินชดเชยเทาใด โดยพิจารณาจากสาเหตุของอุบัติเหตุเปนหลัก การแกปญาขอพิพาทท่ีเกิดจากการจางงาน ปญหาขอพิพาทระหวางนายจางและลูกจางในเบื้องตน ควรไดรับการไกลเกลี่ยโดยผูตรวจการจางงานระดับทองถ่ินหรือจังหวัด หากผลการไกลเกลี่ยลมเหลว ใหนําสูกระบวนการพิจารณาของศาล หากเปนการพิพาทระหวางนายจางกับสหภาพแรงงานหรือลูกจางท้ังหมด และหากไมมีกระบวนการไกลเกลี่ยระบุไวในสัญญาการจางงาน ใหนายจางรายงานใหผูตรวจการจางงานระดับทองถ่ินหรือจังหวัดทราบภายใน 48 ชั่วโมง เพ่ือท่ีกระทรวงแรงงานฯ จะแตงตั้งผูแทนทําการไกลเกลี่ยขอพิพาทภายใน 15 วัน หากไมสามารถไกลเกลี่ยได กระทรวงฯ จะเสนออนุญาโตตุลาการพิจารณาในข้ันตอนตอไปภายในเวลา 15 วัน หลังทราบผลการไกลเกลี่ย ซ่ึงกระบวนการทางอนุญาโตตุลาการจะเริ่มตนภายในเวลา 8 วันหลังการเสนอคดีขอพิพาท การพิจารณาของอนุญาโตตุลาการไมมีคาใชจายใดๆท้ังสิ้น ปจจุบันกัมพูชายังไมมีศาลแรงงาน ดังนั้นกระบวนการไกลเกลี่ยขอพิพาทการจางงานทุกระดับจึงเกิดข้ึนท่ีศาลแขวงหรือศาลจังหวัด

127

กฎหมายท่ีดิน ป 2544 เปนกฎหมายท่ีปรับปรุงเนื้อหาใหเหมาะสมกับการลงทุนมากข้ึน โดยมีรายละเอียดดานสิทธิในการถือครองท่ีดิน การใชประโยชนท่ีดิน การเชา/สัมปทานท่ีดินของรัฐ และการเชาซ้ือ เปนตน กฎหมายฉบับนี้บังคับใชรวมกับกฎหมายท่ีดินป 2535โดยมีคณะกรรมการท่ีดินระดับทองถ่ินและคณะกรรมการท่ีดินระดับประเทศ เปนผูรับผิดชอบภายใตกฎหมายนี้ อยางไรก็ตาม กฎระเบียบ ขอบังคับ ตลอดจนรายละเอียดการแกไขปรับปรุงเพ่ิมเติมอยูระหวางการ ดําเนินการของกระทรวงการพัฒนาท่ีดิน การผังเมือง และการกอสราง ซ่ึงนักลงทุนจะตองติดตามความคืบหนาอยูตลอดเวลาเพ่ือสิทธิประโยชนตางๆท่ีควรได โครงสรางการลงทุนในท่ีดิน ผูท่ีมีสิทธิในการถือครองท่ีดินในกัมพูชา ไดแก ผูท่ีมีสัญชาติกัมพูชาและนิติบุคคลท่ีมีสิทธิเสมือนเปนชาวกัมพูชา ซ่ึงไดแกนิติบุคคลท่ีมีชาวกัมพูชาถือหุนและมีสิทธิในการออกเสียงรอยละ 51 ข้ึนไป นักลงทุนตางชาติสวนใหญนิยมเชาท่ีดินเพ่ือการลงทุนในระยะยาว (15 ปข้ึนไป) การโดยขอสัมปทานจากภาครัฐ หรือการเปนผูครองสิทธิรายยอย (รอยละ 49) ในบริษัทท่ีมีชาวกัมพูชาเปนเจาของ ชาวตางชาติไมมีสิทธิถือครองท่ีดินตามกฎหมายของกัมพูชา แตสามารถทําสัญญาเชาท่ีดินเพ่ือการลงทุนระยะยาว ซ่ึงอนุญาตใหมีการซ้ือขายหรือเชาตอสัญญาเชานั้นๆ หรือใชคํ้าประกันการกูยืมเพ่ือการลงทุน สัญญาเชาระยะยาว ตองมีอายุของสัญญาอยางนอย 15 ป ผูเชาสามารถสรางสิ่งกอสรางในท่ีดินนั้นๆได แตเง่ือนไขสิทธิในสิ่งกอสรางดังกลาวยังไมมีการกําหนดในกฎหมาย รัฐไมมีสิทธิยึดคืนท่ีดินท่ีเชาเพ่ือการลงทุนดังกลาว ยกเวนในกรณีท่ีตองใชท่ีดินผืนนั้นเพ่ือประโยชนสาธารณะ แตตองมีการจายคาเวนคืนท่ีเหมาะสมและยุติธรรม

128

การถือครองท่ีดิน กัมพูชาประกาศใชกฎหมายการถือครองท่ีดิน ดังนั้น นักลงทุนตางชาติตองศึกษาและทําความเขาใจใหถ่ีถวนเก่ียวกับการถือครองหรือความเปนเจาของท่ีดินกอนการเชาทําธุรกิจ ท่ีดินบางท่ีอาจเปดโอกาสใหมีการถือครองไดรอยเปอรเซนต ในขณะท่ีบางผืนอาจใหครอบครองเพ่ือทํากินหรือใชประโยชนชั่วคราว ซ่ึงรัฐอาจยึดคืนเม่ือใดก็ได ดังนั้นการทําความเขาใจในเรื่องสิทธิการถือครองท่ีดินแปลงนั้นๆ จึงเปนสิ่งท่ีควรทํา เพ่ือรักษาผลประโยชนในการลงทุน การปฎิรูปกฎหมายกรรมสิทธิท่ีดิน กอนป 2518 ภายใตการปกครองของเขมรแดง ท่ีดินอยูภายใตการถือครองของรัฐท้ังหมด จากป 2522 เปนตนมา หลังการลมสลายของเขมรแดง ท่ีดินเปนของรัฐแตอนุญาตใหมีการถือครองเพ่ือประกอบอาชีพเกษตรกรรมและกอสรางท่ีพักอาศัยได โดยรัฐบาลออกบัตรกรรมสิทธิถือครองท่ีดินใหผูอยูอาศัยในท่ีดินนั้นๆ ป 2532 เริ่มอนุญาตใหมีการรองกรรมสิทธิ์ถือครองท่ีดินสวนบุคคล ป 2544 มีการปรับปรุงโครงสรางกฎหมายสําหรับการลงทุกท่ีเก่ียวของกับท่ีดินและมีการอธิบายเก่ียวกับการถือครองท่ีดิน การเปนเจาของกรรมสิทธิ์ท่ีดิน รัฐบาลกัมพูชารับรองสิทธิของแตละบุคคลในการใชท่ีดินโดยการออก Certificate of Land Use and Procession เพ่ือแสดงความเปนเจาของท่ีดินและทรัพยสินท่ีอยูบน ท่ีดินดังกลาวแตมีเจาของท่ีดินนอยรายท่ีไดรับใบรับรองดังกลาว ดังนั้น นักลงทุนควรตรวจสอบเอกสารสิทธิกับกระทรวงพัฒนาท่ีดิน ผังเมือง และกอสราง กอนตกลงเชาท่ีดินแปลงนั้นๆ สิทธิประโยชนของนักลงทุนตางชาติ แยกไดดังนี้ สัญญาเชาท่ีดินระยะยาวไมมีขอจํากัดเรื่องระยะเวลาในการเชา สัญญาเชาท่ีดินระยะสั้นท่ีมีกําหนดเวลาการเชา สามารถตออายุได

129

นักลงทุนสามารถนําท่ีดินท่ีมีโฉนดตามกฎหมายเปนหลักประกันในการจดจํานอง รวมท้ังโอนสิทธิในอสังหาริมทรัพย และทรัพยสินสวนบุคคลท่ีปลูกสรางบนท่ีดินแปลงดังกลาวไดดวย แตตองไมเกินกําหนดเวลาในสัญญาเชาท่ีดิน การใหเชาท่ีดินสาธารณประโยชนของรัฐ ตองเปนท่ีดินท่ีอยูในรายการทรัพยสินใหเชาของรัฐ ซ่ึงไดรับความเห็นชอบจากหนวยงานบริหารจัดการทรัพยสินของรัฐ และไดรับอนุมัติจากรัฐบาลกอนการใหเชาทุกครั้ง โดยมีเง่ือนไขในการเชา ดังนี้ ผูเชาตองไมเปลี่ยนแปลงหรือทําลายทรัพยสินท่ีใหเชานั้น ผูเชาตองไมแกไขหรือปรับปรุงรายการใดท่ีเปนอุปสรรคตอการใชประโยชนของสาธารณะชน การใหสัมปทานเพ่ือโครงการพัฒนาโครงสรางพ้ืนฐานตางๆ ไดแกโครงการพัฒนาโครงสรางพ้ืนฐานท่ีมีสิทธิไดรับสัมปทานตามกฎหมายนี้ ไดแก โครงการ พัฒนา จําหนายและกระจายพลังงานไฟฟา คมนาคมขนสง เชน ถนน สะพาน สนามบิน ทาเรือ รางรถไฟ และคลอง น้ําประปาและการกําจัดน้ําเสีย โครงขายโทรคมนาคมและเทคโนโลยีสารสนเทศ สิ่งอํานวยความสะดวกและแหลงทองเท่ียว โครงขายขนสงกาซธรรมชาติและน้ํามัน การระบายและกําจัดขยะมูลฝอย ระบบบําบัดน้ําเสีย โครงสรางพ้ืนฐานทางสาธารณสุข การศึกษา และการกีฬา โครงการกอสรางเขตเศรษฐกิจพิเศษและการเคหะ การชลประทานและโครงสรางพ้ืนฐานทางเกษตรกรรม โครงการตางๆ ท่ีกฎหมายฉบับอ่ืนๆ กําหนดใหไดรับสัมปทานจากรัฐ

130

รูปแบบของสัญญาสัมปทานจะใชรูปแบบใดรูปแบบหนึ่ง ดังนี้ BOT (Build, Operate and Transfer) BLT (Build, Lease and Transfer) BTO (Build, Transfer and Operate) BOO (Build, Own and Operate) BOOT (Build, Own, Operate and Transfer) BCT (Build, Co-operate and Transfer) EOT (Expand, Operate and Transfer) MOT (Modernize, Operate and Transfer) MOO (Modernize, Own and Operate) รูปแบบผสมอ่ืนๆ การสงเสริมการลงทุน เพ่ือจูงใจใหนักลงทุนตางชาติเขามาลงทุน เปนการสรางงาน สรางรายไดแกประชาชนและขยายอัตราเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศ รัฐบาลกัมพูชาไดออกกฎหมายสงเสริมการลงทุน พ.ศ 2537 (แกไขเพ่ิมเติม พ.ศ 2546) ใหความม่ันใจแกนักลงทุนวาจะไดรับการคุมครองทรัพยสินในทุกๆ ดานเทาเทียมกับบุคคลในชาติ และไมใชนโยบายกําหนดราคาสินคาหรือบริการกับโครงการลงทุนท่ีไดรับการสงเสริม พรอมใหสิทธิประโยชนอ่ืนๆ อาทิ การยกเวนภาษีเงินไดจากกําไร (Tax holiday) โครงการลงทุนท่ีมีคุณสมบัติไดรับการสงเสริม และไดจดทะเบียนจาก Council for the Development of Cambodia (CDC) จะไดรับการเวนวรรคภาษีเงินไดหรือกําไร เริ่มจากปแรกท่ีมีกําไร หรือ 3 ปหลังจากท่ีโครงการมีรายรับ แลวแตเวลาใดจะถึงกอน โดยมีระยะเวลาการใหสิทธิเวนวรรค 3-6 ป แตละป โครงการลงทุนท่ีไดรับการสงเสริมจะไดรับใบรับรองการยินยอม (CoC) จาก CDC เพ่ือยืนยันวาโครงการนั้นไดปฏิบัติตามกฎหมายภาษีท่ีเก่ียวของ

131

การยกเวนอากรนําเขาเครื่องมือ เครื่องจักร อุปกรณและวัสดุกอสรางสําหรับโครงการท่ีผลิตเพ่ือทดแทนการนําเขา และการยกเวนอากรนําเขาวัตถุดิบ สินคาก่ึงสําเร็จรูป และสวนประกอบสําหรับการผลิตเพ่ือสงออกและการผลิตสินคาท่ีตอเนื่องกัน (Supporting Industry) การรับสิทธิลดอัตราภาษีเงินไดจากรอยละ 20 เหลือรอยละ 9 ภายหลังจากการยกเวนภาษีเงินได สามารถจางและนําคนตางดาวเขามาอยูและทํางานในหนาท่ีผูจัดการ ชางเทคนิค ชางฝมือผูชํานาญการ รวมท้ังบุตรและคูสมรสของบุคคลดังกลาว สามารถเขาทําประโยชนในท่ีดินท่ีไดรับสัมปทานจากภาครัฐ หรือท่ีเชาจากเอกชน รวมท้ังสามารถนําท่ีดินดังกลาวไปเปนหลักประกันการกูเงินในระยะเวลาท่ีไดรับสัมปทานหรือเชา ยกเวนท่ีดินท่ีไดรับสัมปทานแตยังไมไดรับการพัฒนา สามารถซ้ือและสงออกเงินตราตางประเทศเพ่ือชําระคาสินคา เงินตน ดอกเบี้ย คาใชสิทธิ คาจัดการ รวมท้ังสงออกกําไรหรือเงินทุนกลับประเทศไดท้ังระหวางและภายหลังเลิกโครงการ ท้ังนี้เครื่องจักรและอุปกรณท่ีนําเขาโดยปลอดอากรไมถึง 5 ป เม่ือเลิกโครงการตองชําระอากรท่ีพึงมี ผูมีสิทธิขอรับการสงเสริมการลงทุน บุคคลธรรมดาหรือนิติบุคคล ท่ีประสงคจะลงทุนและตองการรับสิทธิประโยชนและสิ่งจูงใจดังกลาวขางตน สามารถยื่นคําขอพรอมเอกสารและชี้แจงตอบขอซักถามตอ CDC ดวยตนเองหรือมอบอํานาจใหบุคคลอ่ืนกระทําการแทนได โดยองคกรท่ีสามารถขอรับการสงเสริมฯ ไดแก กิจการท่ีใชเงินลงทุนของคนกัมพูชา 100% กิจการท่ีใชเงินลงทุนของคนตางชาติ 100% กิจการรวมทุน (Joint Ventures, JV) Build-Operate-Transfer (BOT) Business Cooperation Contract (BCC) กิจการลงทุนอ่ืนท่ีไดรับอนุญาตตามกฎหมาย

132

ลักษณะการรวมทุน Joint Ventures (JV) หมายถึงกิจการรวมทุนท่ีกอตั้งข้ึน (ใหม) จากการรวมลงทุนของนักลงทุนโดยไมจํากัดสัญชาติรวมท้ังการรวมทุนกับภาครัฐ ยกเวน JV ท่ีมีเจตนาจะถือครองกรรมสิทธิ์เปนเจาของท่ีดินในกัมพูชา ตองมีบุคคลสัญชาติกัมพูชาถือหุนรอยละ 51 ข้ึนไป การรวมลงทุนใน JV สามารถนําท่ีดินเครื่องจักรกลและอุปกรณ สินทรัพยอ่ืนๆ มาประเมินเปนทุนของโครงการได Business Cooperation Contract (BCC) หมายถึงการท่ีนักลงทุนในกัมพูชาไดสัญญาดําเนินกิจการกับหนวยงานของรัฐมีวัตถุประสงคจะแบงปนผลกําไรระหวางกัน โดยไมกอตั้งนิติบุคคลใหมข้ึน ท้ังนี้การซ้ือขายหรือแลกเปลี่ยนระหวางรัฐกับเอกชนไมถือเปนการทํา BCC Built-Operate-Transfer (BOT) หมายถึงกิจการท่ีไดรับสัมปทานจากรัฐในการลงทุน สราง บริหารจัดการและเก็บผลประโยชนจากการดําเนินการเก่ียวกับ Infrastructure โดยจะไดรับสิทธิบริหารจัดการ Infrastructure ของโครงการระยะเวลาสูงสุดครั้งละไมเกิน 30ป (สามารถขยายเวลาไดตามเง่ือนไขและขอกําหนดในสัญญาสัมปทาน) และสงมอบ Infrastructure พรอมสวนควบสวนประกอบท้ังหมดในสภาพดีใหกับรัฐหรือหนวยงานท่ีใหสัญญา โดยไมคิดมูลคาในวันสิ้นสุดสัญญา เอกสารประกอบการย่ืนขอรับการสงเสริมการลงทุน

(1) คําขอพรอมเอกสารเก่ียวกับผูขอรวมท้ังหนังสือมอบอํานาจ (2) รายละเอียดเก่ียวกับโครงการท่ีจะขอรับการสงเสริม

(3) เอกสารเก่ียวกับการบริหารจัดการองคกรท่ีจะจัดตั้งรวมท้ัง ขอบังคับ

(4) รายละเอียดการศึกษาความเปนไปไดทางดานวิชาการและเศรษฐกิจรวมท้ังรางกระบวนการผลิตของโครงการ ประกอบดวย - ความสามารถทางเทคนิค - ความสามารถทางการตลาด

133

- ทรัพยากรมนุษย และการจัดการ - ฐานะการเงิน

การขอรับการสงเสริมการลงทุน จากคณะกรรมการเพ่ือการพัฒนากัมพูชา หรือ CDC ซ่ึงผูรับการสงเสริมจะตองจัดเตรียมเอกสารเก่ียวกับองคกร รายละเอียดโครงการ และศึกษาความเปนไปไดของโครงการท้ังทางดานวิชาการและทางดานเศรษฐกิจ ระกอบดวยแผนการผลิต เทคนิคการผลิต สัดสวนการนําเขา สงออก และการจัดจําหนายในตลาดภายในประเทศ บุคลากร และการจัดการ แผนการเงิน ประมาณการรายได และคาใชจาย และผลกระทบทางสิ่งแวดลอม โดยมีรายละเอียดคาธรรมเนียมดังนี้

คาธรรมเนียมในการขอรับการสงเสริมการลงทุนจาก CDC หนวย : ดอลลารสหรัฐฯ

ท่ีมา: The Council for the Development of Cambodia (CDC)

โครงการ คาธรรมเนียม

โครงการลงทุนไมเกิน 1,000,000 USD -คาธรรมเนียมคําขอ -คาธรรมเนียมการสงเสริม (ภายหลังคําขอเม่ือไดรับความเห็นชอบแลว)

100 500

โครงการลงทุนมากกวา 1,000,000 USD -คาธรรมเนียมคําขอ -คาธรรมเนียมการสงเสริม(ภายหลังคําขอเม่ือไดรับความเห็นชอบแลว)

200 1,000

134

หัวขอประกอบการศึกษาความเปนไปได (1) ชองทางการตลาดสินคาของโครงการ (2) ขนาดตลาด การกําหนดราคาและการแขงขัน (3) กรรมวิธีการผลิต และสัดสวนการใชวัตถุดิบนําเขาและในประเทศ (4) สัดสวนการนําเขาและสงออก (5) สัดสวนการจางงานคนกัมพูชาและตางดาว (6) แผนการเงิน (7) ประมาณการรายไดสกุลเงินตราทองถ่ินและเงินตราตางประเทศ (8) ผลกระทบสิ่งแวดลอม (9) การพัฒนาบุคลากร CDC อาจขอขอมูลเพ่ิมเติมไดตลอดระยะเวลาภายใน 15 วันทําการนับแตยื่นคําขอ ในกรณีนี้ผูขอตองสงมอบภายใน 15 วันทําการนับแตไดรับการรองขอ เงินประกัน ในกรณีท่ีโครงการไดรับการสงเสริมฯ ผูขอตองฝากเงินเพ่ือประกันการดําเนินโครงการในบัญชีของ CDC ณ ธนาคารชาติกัมพูชาในอัตราดังนี้ 2 %ในโครงการท่ีมีเงินทุนไมเกิน 1,000,000 ดอลลารฯ 1.9 %ในโครงการท่ีมีเงินทุน 1,000,001 - 10,000,000 ดอลลารฯ 1.8 %ในโครงการท่ีมีเงินทุน 20,000,001- 30,000,000 ดอลลารฯ 1.6 %ในโครงการท่ีมีเงินทุน 30,000,001- 40,000,000 ดอลลารฯ 1.5 % ในโครงการท่ีมีเงินทุนเกิน 40,000,000 ดอลลารฯ เงินประกันดังกลาวจะคืนใหเม่ือมีการลงทุนไปแลวไมนอยกวา 30% ของโครงการ การเพิกถอนการสงเสริม CDC สงวนสิทธิท่ีจะเพิกถอนการใหการสงเสริมเฉพาะสวนหรือท้ังหมด หากผูลงทุนไมสามารถปฏิบัติตามกรณีหนึ่งกรณีใดหรือมากกวา ดังนี้

135

(1) โครงการไมไดดําเนินการตามตารางเวลาท่ีระบุในคําขอ โดยเฉพาะไมมีการดําเนินการใดๆ ในระยะเวลา 6 เดือนนับแตไดรับการสงเสริม ในกรณีนี้เงินประกัน จะถูกยึดเปนของรัฐโดยอัตโนมัติ (2) ไมสามารถระดมทุนไดถึงรอยละ 25 ภายใน 30 วัน นับแตไดรับความเห็นชอบ (3) ไมสามารถระดมทุนชําระแลว ไดครบภายใน 3 ป หลังจากจัดตั้ง (4) การเปลี่ยนแปลงชื่อ ท่ีอยู ผูรวมทุน หรือเปลี่ยนแปลงโครงสรางของกิจการ (acquired or merged) รวมท้ังเปลี่ยนแปลงกิจกรรม (investment activities) โดยไมไดรับความเห็นชอบจาก CDC กอน หรือหนวยงานราชการท่ีเก่ียวของขอใหเพิกถอนกรณีฝาฝนกฎระเบียบท่ีมีอยูอยางรายแรง สิทธิประโยชน สิทธิประโยชนในการลงทุนเปนสิทธิพิเศษท่ีรัฐบาลมอบใหกับโครงการลงทุนตางๆ ท่ีผานความเห็นชอบจากคณะกรรมการพัฒนาแหงชาติกัมพูชา (CDC) หรือคณะกรรมการการลงทุนระดับจังหวัดหรือเขต (PMIS) ข้ึนอยูกับรูปแบบโครงการลงทุนนั้นๆ โครงการลงทุนในกัมพูชาสามารถเลือกสิทธิประโยชนในการลงทุนได 2 แบบ คือ การยกเวนภาษีเงินได หรือการลดหยอนภาษีทรัพยสินท่ีใชในการผลิต (คาเสื่อม) นอกจากนี้ยังครอบคลุมการยกเวนภาษีนําเขาเครื่องจักร วัสดุกอสราง และวัตถุดิบท่ีใชในการผลิตเพ่ือสงออก การยกเวนภาษีเงินได โครงการใดท่ีเลือกรับสิทธิประโยชนดานนี้ จะไดรับการยกเวนภาษีเงินไดในชวงแรกของการลงทุน (เริ่มจากวันท่ีไดรับอนุมัติจนถึงปแรกท่ีมีกําไรจากการลงทุน หรือปท่ีสามของการมีรายได) และอาจตอไดถึงอีก 3 ปหลังสิ้นสุดสิทธิประโยชนของชวงแรก การลดหยอนภาษีทรัพยสิน

136

โครงการใดท่ีเลือกรับสิทธิประโยชนดานนี้ จะไดรับการลดหยอนภาษีทรัพยสินรอยละ 40 ของมูลคาสินทรัพยท่ีใชในการผลิต สิทธิประโยชนนี้มีผลใชบังคับทันทีในปแรกท่ีมีการซ้ือทรัพยสินดังกลาวหรือในปแรกท่ีมีการใชทรัพยสินนั้นๆ การยกเวนภาษีนําเขา โครงการลงทุนผลิตเพ่ือสงออก หรือโครงการผลิตท่ีเปนไปเพ่ือสนับสนุนธุรกิจสงออก จะไดรับยกเวนภาษีนําเขาเครื่องจักรท่ีใชในการผลิต วัสดุกอสรางและวัตถุดิบในการผลิต สวนโครงการลงทุนผลิตเพ่ือใชในประเทศ จะไดรับยกเวนภาษีนําเขาเฉพาะเครื่องจักรและวัสดุกอสรางเทานั้น โครงการท่ีไดรับอนุมัติทุกโครงการจะไดรับการยกเวนภาษีสงออก ยกเวน การสงออกสินคาบางประเภทตามท่ีกําหนดไวในกฎหมายของกัมพูชา ขอจํากัด การยกเวนภาษีขางตนไมรวมภาษีเงินไดสวนบุคคล ภาษีเงินเดือน ภาษีมูลคาเพ่ิม ภาษีสินคาและบริการ และภาษีอ่ืนๆท่ีกําหนดโดยกฎหมายของกัมพูชา อยางไรก็ตามผูลงทุนสามารถเรียกคืนภาษีมูลคาเพ่ิมได หากจดทะเบียนเปนผูประกอบการกับกรมสรรพากร หลักประกันการลงทุน โครงการลงทุนท่ีไดรับอนุมัติทุกโครงการจะไดรับหลักประกันในการลงทุน ดังนี้ การปฎิบัติท่ีเทาเทียมกันกับนิติบุคคลกัมพูชา (ยกเวนสิทธิประโยชนการถือครองท่ีดินและสิทธิประโยชนบางชนิด) ไมมีการยึดโครงการลงทุนมาเปนของรัฐ ไมมีการควบคุม การกําหนดราคาสินคาและบริการของผูลงทุน สามารถสงรายไดจากการลงทุนออกนอกประเทศได

137

โครงการลงทุนท่ีไมสามารถขอรับสิทธิประโยชนในดานการลงทุน ไดแก การทําการคา การใหบริการคมนาคม การทองเท่ียว คาสิโนและการพนัน ธุรกิจดานการเงินและการธนาคาร ธุรกิจสื่อสารมวลชน ธุรกิจท่ีใชความสามารถเฉพาะดาน ธุรกิจพัฒนาอสังหาริมทรัพย และธุรกิจผลิตบุหรี่ เปนตน ทุกปโครงการลงทุนท่ีไดรับการสงเสริมจะไดรับใบรับรองการยินยอม (Certificate of Compliance หรือ CoC) จาก CDC เพ่ือยืนยันวาโครงการนั้นไดปฏิบัติตามกฎหมายภาษีท่ีเก่ียวของ กิจกรรมท่ีสามารถขอรับการสงเสริมและเกณฑการพิจารณา กฎหมายกําหนดกิจกรรมท่ีสามารถขอรับการสงเสริมเปนรายอุตสาหกรรม ตามขนาดวงเงินลงทุนข้ันต่ํา พรอมเกณฑการพิจารณาในกฎกระทรวงท่ีเก่ียวของ ซ่ึงพอสรุปได ดังนี้ (กิจกรรม ขนาด วงเงินข้ันต่ําของกิจการ) เกษตรกรรม : - การเพาะปลูกพ้ืนท่ีมากกวา 50,500 และ 1,000 เฮกตารข้ึนไป - ปศุสัตว จํานวน 100, 1,000 และ 10,000 ตัวข้ึนไป - ประมง เพาะพันธุและเลี้ยง 2 และ 10 เฮกตารข้ึนไป ธุรกิจการผลิตเพ่ือสงออกหรือสนับสนุนการผลิตเพ่ือสงออกท่ีมีทุนจดทะเบียนมากกวา 100,000 ดอลลารสหรัฐฯ ธุรกิจผลิตสินคาเครื่องหนัง เหล็ก อิเล็กทรอนิกสและเครื่องใชไฟฟา เครื่องใชสํานักงาน ของเด็กเลนและเครื่องกีฬา รถจักรยานยนตและสวนประกอบ และสินคาเซรามิค ท่ีมีทุนจดทะเบียนมากกวา 300,000 ดอลลารสหรัฐฯ ธุรกิจผลิตเครื่องนุงหม เสื้อผาและผาผืน กระดาษและวัสดุทําจากกระดาษ อาหารและเครื่องดื่ม เฟอรนิเจอรและสวนประกอบท่ีทําจากวัสดุสังเคราะห ผลิตภัณฑยางและผลิตภัณฑพลาสติก ยาแผนโบราณ และการผลิตน้ําดื่ม ท่ีมีทุนจดทะเบียนตั้งแต 500,000 ดอลลารสหรัฐฯ ข้ึนไป

138

ธุรกิจผลิตสินคาเคมีภัณฑ ซีเมนต ปุยและปโตรเคมี ยารักษาโรค การทองเท่ียวเชิงอนุรักษ และธุรกิจใหบริการรักษาคนปวยและโรงพยาบาล ท่ีมีทุนจดทะเบียนมากกวา 1,000,000 ดอลลารสหรัฐฯ ธุรกิจหางสรรพสินคาและศูนยการคา ท่ีมีทุนจดทะเบียนมากกวา 2,000,000 ดอลลารสหรัฐฯ ธุรกิจการฝกอบรมและการศึกษา ท่ีมีทุนจดทะเบียนมากกวา 4,000,000 ดอลลารสหรัฐฯ ขอจํากัดในการลงทุน การลงทุนบางประเภทถูกสงวนสิทธิ์ในการลงทุน เนื่องจากเหตุผลความม่ันคงของชาติ ความสงบเรียบรอยของสังคม และเพ่ือผลประโยชนทางเศรษฐกิจของประเทศ ซ่ึงขอหามนี้บังคับใชกับนักลงทุนตางชาติและนักลงทุนในประเทศอยางเทาเทียมกัน ไดแก การผลิตสิ่งเสพติดและสารเสพติด สารเคมีท่ีเปนอันตราย การผลิตพลังงานไฟฟาท่ีนําเขากากวัตถุดิบท่ีเปนพิษ และธุรกิจท่ีทําลายปาไม เปนตน การลงทุนบางประเภทตองเปนการรวมลงทุนกับหนวยงานภาครัฐ หรือตองไดรับการอนุมัติเปนกรณีพิเศษ เชน การผลิตบุหรี่ เครื่องดื่มแอลกอฮอล การผลิตภาพยนตร การผลิตอัญมณี ธุรกิจสื่อสารมวลชน ธุรกิจสิ่งพิมพ วิทยุโทรทัศน และการพัฒนาท่ีดิน เปนตน

ธุรกิจท่ีหามลงทุนและมีเง่ือนไขในการลงทุน

ประเภทกิจการ ขอจํากัด / เง่ือนไข

1. อุตสาหกรรมท่ีหามลงทุนท้ังชาวกัมพูชาและชาวตางชาติ

-การผลิตและกระบวนการผลิตท่ีเก่ียวของกับวัฒนธรรม

- ไดรับอนุญาตจากกระทรวงท่ีเก่ียวของ

- อุตสาหกรรมการผลิตไมเลื่อย ไมอัด ผลิตภัณฑจากไมในทองถ่ิน

- ไมอนุญาต

-การผลิตสารเคมีอันตรายตอสุขภาพชุมชน -ไดรับอนุญาตจากกระทรวง

139

และมีผลกระทบตอสิ่งแวดลอม สาธารณสุขและกระทรวงท่ีเก่ียวของ

-การผลิตสารเคมีอันตรายหรือการใชประโยชนจากสารเคมีท่ีมีอันตราย

-ไมอนุญาตตามความตกลง ในสนธิสัญญาระหวางประเทศ

- อุตสาหกรรมการผลิตท่ีรักษาโรคทางจิต -ไดรับอนุญาตจากกระทรวงสาธารณสุข

- การผลิตและกระบวนการผลิตสารเสพติด - ไมอนุญาต

- การผลิตอาวุธและอาวุธยุทธภัณฑ - ตามนโยบายปองกันประเทศ

- การผลิตปะทัดและดอกไมเพลิง - รายการท่ีตองควบคุม

-การผลิตท่ีเก่ียวของกับความม่ันคงและการปองกันประเทศ

- ตามนโยบายการปองกันประเทศ

2. อุตสาหกรรมท่ีเปดใหนักลงทุนตางชาติโดยมีเง่ือนไข

- การผลิตบุหรี่ / ยาสูบ - เพ่ือสงออกเทานั้น

- การผลิตแอลกอฮอล - ไดรับอนุญาตจากกระทรวงท่ีเก่ียวของ

- การผลิตภาพยนตร - ไดรับอนุญาตจากกระทรวงท่ีเก่ียวของ

- การผลิตอิฐท่ีทําจากดินเหนียว กระเบื้อง โรงสีขาว

- มีการรวมทุนกับชาวกัมพูชา

- การผลิตงานแกะสลักท่ีทําจากไมและหิน - มีการรวมทุนกับชาวกัมพูชา

- การทอผาไหม - มีการรวมทุนกับชาวกัมพูชา

3. อุตสาหกรรมท่ีเก่ียวของกับบริการ

- สิ่งพิมพและการเผยแพร -ไดรับอนุญาตจากกระทรวงวัฒนธรรมและศิลปกรรม และกระทรวงขาวสาร

- การผลิตเทป สิ่งพิมพอ่ืนๆ การพิมพและ กิจการท่ีเก่ียวของ กิจการดานวิทยุและโทรทัศน

- นักลงทุนตางชาติถือหุนไมเกินรอยละ 49

140

การลงทุนในภาคเกษตรกรรม ประมง ปาไมและเหมืองแรท่ีหามตางชาติลงทุน

ประเภทกิจการ ขอจํากัด / เง่ือนไข

ปฐพีศาสตร

- พืชพ้ืนเมือง เชน ยา สมุนไพร และพืชอ่ืนๆ

สงวนไวใหชาวกัมพูชา

- ทรัพยากรพันธุกรรมธัญพืช พืชท่ีมีผล พืชอุตสาหกรรมและอุตสาหกรรมแปรรูปท่ีเก่ียวของ

-ตองเปนหุนสวนกับสมาคมเกษตรทองถ่ินและสนับสนุนการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ

ปศุสัตว

-หามเลี้ยงสัตวพันธุพ้ืนเมือง เชน ไก โค กระบือ เปด

สงวนไวใหชาวกัมพูชา

- ภาคปศุสัตวท่ีเปดใหนักลงทุนตางชาติโดยมีขอจํากัด ไดแก การเลี้ยงไกกระทง ไกไข โคเนื้อ แกะ แพะ หมู เปด โคนม และมา

- ตองเปนหุนสวนกับชาวกัมพูชา

ปาไม

- ผลิตภัณฑจากปา สัตววิทยา ปาไมสําหรับอุตสาหกรรม

ตามนโยบายปาไมแหงชาติ

การประมง

การจับปลาน้ําจืด ปลาเหลือง ปลาดุกยักษ จระเข และปลายี่สก

สงวนไวใหชาวกัมพูชา

เหมืองแร

- แรกัมมันตภาพรังสี - ตามนโยบายความม่ันคงของประเทศ

- การทําเหมืองแรขนาดเล็ก - สงวนไวใหชาวกัมพูชา

ท่ีมา : ASEAN Investment Area

141

ข้ันตอนการจดทะเบียน นักลงทุนท่ีประสงคจะขอรับการสงเสริมการลงทุน จะตองจดทะเบียนเปนผูลงทุนพรอมเสนอรายละเอียดโครงการท่ีจะลงทุน กับ CDC หรือ PIMS หากตองการลงทุนมากกวา 1 โครงการ จะตองแยกเสนอโครงการ CDC หรือ PIMS จะมอบหนังสือรับรองการจดทะเบียนแบบมีเง่ือนไข (Conditional Registration Certificate) ใหกับผูขอลงทะเบียน ภายใน 3 วันทําการ หลังยื่นเอกสารขอจดทะเบียน ยกเวนกรณีดังนี้ โครงการท่ีเสนอมีขอมูลและเอกสารไมสมบูรณ โครงการท่ีเสนอ อยูในรายการท่ีหามลงทุน หรือเปนโครงการท่ีไดรับสิทธิพิเศษในการลงทุนอยูแลว ในกรณีท่ีขอเสนอหรือเอกสารประกอบไมสมบูรณ CDC ตองชี้แจงรายละเอียดข้ันตอนตางๆ ใหกับผูขออยางชัดเจน เพ่ือแกไขใหถูกตอง CDC หรือ PMIS จะออกใบรับรองการจดทะเบียนข้ันสุดทาย (Final Registration Certificate) ใหกับผูลงทุน ภายในเวลา 28 วันหลังการออกหนังสือรับรองการจดทะเบียนแบบมีเง่ือนไข ซ่ึงกอนการออกใบรับรองนี้ CDC หรือ PMIS จะตองดําเนินการในรายละเอียดตางๆ เพ่ือใหไดมาซ่ึงเอกสารใบรับรอง ใบอนุญาต และเอกสารจากหนวยงานของรัฐท่ีเก่ียวของตางๆ การเพิกถอนหรือยกเลิกใบรับรองการจดทะเบียนข้ันสุดทาย (Final Registration Certificate) ใบรับรองจะถูกเพิกถอนหรือยกเลิกหากพบวา ผูลงทุนไดมาซ่ึงใบรับรองอยางไมถูกตอง ผูลงทุนไมดําเนินการใดๆ ในเวลา 6 เดือน นับจากวันท่ีไดรับอนุมัติใหลงทุนยกเวนโครงการลงทุนนั้นๆ เปนโครงการท่ีไดรับสัมป- ทาน จากภาครัฐซ่ึงจะตองปฎิบัติตามเง่ือนไขและขอกําหนดอ่ืนๆ

142

CDC หรือ PMIS จะแจงใหผูลงทุนทราบเปนลายลักษณอักษรถึงการเพิกถอนหรือการยกเลิกใบรับรอง และ ผูลงทุนสามารถยื่นอุทธรณกับประธานคณะกรรมการ CDC ภายใน 20 วัน หลังจากไดรับหนังสือดังกลาว โครงการลงทุนท่ีไดรับอนุมัติกอนการแกไขกฎหมายการลงทุนในป 2546 โครงการลงทุนนี้ตองยื่นขอใบรับรองการลงทุน (Certificate of Recognition) จาก CDC ซ่ึงจะอนุญาตใหใชสิทธิประโยชนในการลงทุนเดิมจนถึงสิ้นป 2551 ท้ังนี้ผูลงทุนท่ีไดรับอนุมัติโครงการกอนการแกไขกฎหมายและภายใตกฎหมายสงเสริมการลงทุนฉบับแกไข จะไดรับสิทธิประโยชนในการลงทุนตอเม่ือไดรับใบรับรองสิทธิประโยชน (Certificate of Compliance) จาก CDC แลว ใบรับรองสิทธิประโยชน CDC จะออกใบรับรองสิทธิประโยชนในการลงทุนใหกับผูลงทุนภายในเวลา 90 วัน หลังสิ้นสุดปงบประมาณ หากไมมีการออกใบรับรองในชวงเวลาดังกลาวใหถือวาผูลงทุนไดรับการรับรองสิทธิประโยชนแลว CDC มีสิทธิเพิกถอน ใบรับรองสิทธิประโยชนหากพบวาผูลงทุนไมไดรายงานขอมูลครบถวนตามท่ีกําหนด โดยผูลงทุนจะสูญเสียสิทธิประโยชนท้ังหมดหากถูกเพิกถอนใบรับรองดังกลาว ขอกําหนดในการรายงานขอมูล ผูลงทุนจะตองรายงานขอมูลการเสียภาษีพรอมใบรับรองสิทธิประโยชนใหกับกรมสรรพากรเปนรายเดือนและรายป ผูลงทุนตองสงมอบเอกสารการนําเขาสินคาใหกับ CDC และกรมสรรพากร ภายใน 30 วัน หลังเสร็จสิ้นกระบวนการศุลกากร ผูลงทุนจะตองสงมอบรายงานงบการเงินประจําปใหกับกรรมสรรพากรกอนวันท่ี 31 มีนาคมของปงบประมาณถัดไปทุกป และผูลงทุนจะตองรายงานผลการผลิต การนําเขา และการสงออกใหกรมสรรพากรทราบทุกๆ ไตรมาส

143

การควบรวมและการซ้ือกิจการ กอนการควบรวมหรือซ้ือขายกิจการท่ีมีการถายโอนหุนมากกวารอยละ 20 ของปริมาณหุนท้ังหมด ผูลงทุนจะตองมีหนังสือแจงให CDC หรือ PMIS ทราบภายในเวลา 10 วันทําการ เพ่ือขอรับสิทธิประโยชนตอเนื่องในการลงทุน โดย CDC หรือ PMIS จะแจงผลการพิจารณา (อนุมัติหรือปฎิเสธ) ใหทราบเปนลายลักษณอักษร ภายใน 10 วันทําการหลังไดรับการแจง

144

1. ถาม - กฎเกณฑการถือหุนของนักธุรกิจตางชาติ ตางชาติสามารถถือหุนสัดสวนเทาไร และสามารถถือครองกรรมสิทธิ์ในท่ีดินไดหรือไม ? ตอบ - ตางชาติสามารถถือหุนไดรอยละ 100 ยกเวนการถือครองกรรมสิทธิ์ในท่ีดินท่ีตางชาติไมสามารถถือครองได ผูท่ีมีสิทธิในการถือครองท่ีดินในกัมพูชา ไดแก ผูท่ีมีสัญชาติกัมพูชาและนิติบุคคลท่ีมีสิทธิเสมือนเปนชาวกัมพูชา ซ่ึงไดแกนิติบุคคลท่ีมีชาวกัมพูชาถือหุนและมีสิทธิในการออกเสียงรอยละ 51 ข้ึนไป นักลงทุนตางชาติ สวนใหญนิยมเชาท่ีดินเพ่ือการลงทุนในระยะยาว (15 ปข้ึนไป) การโดยขอสัมปทานจากภาครัฐ หรือการเปนผูครองสิทธิรายยอย (รอยละ 49) ในบริษัทท่ีมีชาวกัมพูชาเปนเจาของ 2. ถาม - กฎระเบียบการนําเขาสินคาของกัมพูชา มีมาตรการและข้ันตอนอยางไรบาง ? ตอบ - กัมพูชามีนโยบายการคาเสรี ไมมีขอกีดกันทางการคา หรือกําหนดโควตาในการนําเขาสินคา แตกําหนดใหผูนําเขาสินคาเขาตองชําระภาษีนําเขา (รอยละ 0-35 ข้ึนอยูกับประเภทสินคา) ภาษีมูลคาเพ่ิม (รอยละ 10) และภาษีพิเศษอ่ืนๆ ตามท่ีกระทรวงการคลังกําหนด โดยหามนําเขาสินคาท่ีมีผลกระทบตอความม่ันคง ความปลอดภัย สุขอนามัย สิ่งแวดลอม และอุตสาหกรรมภายในประเทศ ไดแก อาวุธ วัตถุระเบิด รถยนตและ เครื่องจักรท่ีใชในการทหาร ทอง เครื่องเงิน เงินตรา ยาและยาพิษ 3. ถาม - สิ่งท่ีควรทําเม่ือเขาไปทําธุรกิจในกัมพูชา ? ตอบ - การนําสินคาเขาสูตลาดของประเทศกัมพูชาในระยะเริ่มตนควรจดทะเบียนเครื่องหมายการคากอนทําการตลาด เนื่องจากอาจถูกลอกเลียนปลอมเครื่องหมายการคาหากสินคาไดรับความนิยม และควรมีตัวแทนเพ่ือดูแลธุรกิจในกัมพูชา นักธุรกิจ

6. คําถามเก่ียวกับการคาและการลงทุน

145

ท่ีสนใจเขามาประกอบธุรกิจในกัมพูชาควรเขามาศึกษาตลาดดวยตนเอง เพ่ือใหทราบถึงรสนิยมของผูบริโภค โดยเฉพาะควรเขารวมงานแสดงสินคาท่ีกรมสงเสริมการสงออกจัดข้ึนทุกป นอกจากนี้นักธุรกิจไทยควรมีการเรียนภาษาเขมรเพ่ือใหสามารถสื่อสารเบื้องตนได เพราะปจจุบันคนกัมพูชามีความตื่นตัวและเรียนรูภาษาตางประเทศคอนขางมาก ไมวาภาษาอังกฤษ ไทย จีนแตจิ๋ว จีนกลาง ญี่ปุน หรือเกาหลี เนื่องจากตระหนักวา เปนการเพ่ิมโอกาสท่ีจะไดงานกับบริษัทตางชาติและองคกรตางๆ ท่ีมาเปดทําการในประเทศ ดังนั้น นักธุรกิจไทยควรใหความสําคัญกับภาษาดังกลาวนี้เชนกันเพ่ือใชสื่อสาร หรือเจรจาติดตอธุรกิจ 4. ถาม – กลุมธุรกิจท่ีมีโอกาสในตลาดกัมพูชา ? ตอบ - 1) อาหารและเครื่องดื่ม กัมพูชามีจํานวนประชากรเพ่ิมรอยละ 1.54 ตอป (2553) ขณะท่ีพ้ืนท่ีและอุตสาหกรรมภายในประเทศของกัมพูชายังมีขอจํากัด ทําใหกัมพูชาตองอาศัยการนําเขาสินคาจากตางประเทศมาเพ่ือ บริโภค และเพ่ือตอบสนองความตองการของนักทองเท่ียวจากท่ัวโลก ท่ีเดินทางมาเท่ียวในกัมพูชา ในป 2553ประมาณ 2.5 ลานคน 2) วัสดุกอสราง – มีแนวโนมการนําเขาสูงเพ่ือใชในการกอสรางอาคารพาณิชยและสาธารณูปโภคตางๆ 3) ผลิตภัณฑยาง – ซ่ึงมีแนวโนมความตองการเพ่ิมข้ึน โดยเฉพาะยางรถยนต และจักรยานยนต 4) ผาผืน – กัมพูชานําเขาเพ่ือใชเปนวัตถุดิบในอุตสาหกรรมผลิต Garment เพ่ือสงออกซ่ึงเปนอุตสาหกรรมท่ีสรางรายไดใหกัมพูชา 5) เช้ือเพลิง - นําเขาเพ่ือรองรับกับการขยายตัวของโรงงานอุตสาหกรรม เพ่ือใชกับยานพาหนะ และผลิตกระแสไฟฟา 6) เครื่องจักรกลการเกษตร ปุย และอุปกรณเครื่องมือการเกษตรตาง ๆเนื่องจากรัฐบาลกัมพูชาไดประกาศนโยบายสงเสริมการเกษตรอยางชัดเจน โดยเฉพาะการผลิตขาว ยางพารา ออย และอ่ืนๆ เพ่ือใหสามารถผลิต และสงออกไดเพ่ิมข้ึน จึงทําใหมีการลงทุนในภาคอุตสาหกรรมการเกษตรเพ่ิมข้ึน

146

5. ถาม – นโยบายการสงเสริมการลงทุนของกัมพูชา ? ตอบ - กัมพูชาจูงใจใหนักลงทุนตางชาติเขามาลงทุน โดยออกกฎหมายสงเสริมการลงทุน พ.ศ. 2517 (แกไขเพ่ิมเติม พ.ศ. 2546) ใหความม่ันใจแกนักลงทุนวาจะไดรับการคุมครองทรัพยสินในทุกๆ ดานเทาเทียมกับบุคคลในชาติ และไมใชนโยบายกําหนดราคาสินคาหรือบริการกับโครงการลงทุนท่ีไดรับการสงเสริม พรอมใหสิทธิประโยชนอ่ืนๆ อาทิ การยกเวนภาษีเงินไดจากกําไร (Tax holiday) การยกเวนอากรนําเขาเครื่องมือ เครื่องจักร อุปกรณและวัสดุกอสรางสําหรับโครงการท่ีผลิตเพ่ือทดแทนการนําเขา วัตถุดิบ สินคา ก่ึงสําเร็จรูป และสวนประกอบสําหรับการผลิตเพ่ือสงออกและการผลิตสินคาท่ีตอเนื่องกัน (Supporting Industry) การรับสิทธิลดอัตราภาษีเงินไดจากรอยละ 20 เหลือรอยละ 9 ภายหลังจากการยกเวนภาษีเงินไดสามารถจางและนําคนตางดาวเขามาอยูและทํางานในหนาท่ีผูจัดการ ชางเทคนิค ชางฝมือผูชํานาญการ รวมท้ังบุตรและคูสมรสของบุคคลดังกลาว สามารถเขาทําประโยชนในท่ีดินท่ีไดรับสัมปทานจากภาครัฐ หรือท่ีเชาจากเอกชน รวมท้ังสามารถนําท่ีดินดังกลาวไปเปนหลักประกันการกูเงินในระยะเวลาท่ีไดรับสัมปทานหรือเชา ยกเวนท่ีดินท่ีไดรับสัมปทานแตยังไมไดรับการพัฒนา สามารถซ้ือและสงออกเงินตราตางประเทศเพ่ือชําระคาสินคา เงินตน ดอกเบี้ย คาใชสิทธิ คาจัดการ รวมท้ังสงออกกําไรหรือเงินทุนกลับประเทศไดท้ังระหวางและภายหลังเลิกโครงการ ท้ังนี้เครื่องจักรและอุปกรณท่ีนําเขาโดยปลอดอากรไมถึง ๕ ป เม่ือเลิกโครงการตองชําระอากรท่ีพึงมี

รายช่ือ ท่ีติดตอหนวยราชการ/รัฐวิสาหกิจไทย/ หนวยงานภาครัฐและเอกชนทางการคาของกัมพูชา

หนวยงานไทยใน กัมพูชา

ท่ีอยู ติดตอ โทรศัพท / โทรสาร /e-mail

สถานเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงพนมเปญ

Royal Thai Embassy No.196 Preah Norodom Boulevard , Sangkat Tonle Bassac, Khan

Tel. (855) 23 726 306 - 10 Tel.(66)0-23546191-3 Fax. (66) 0-23546190

147

Chamcar Mon, Phnom Penh

(855) 23 726 303 Email: thaipnp@mfa.go.th , thaipnp@mail.camshin.net

สํานักงานสงเสริมการคาระหวางประเทศ ณ กรุงพนมเปญ

Office of Commercial Affairs,

Tel : (855) 23-726 304 Tel : (66)0-23546191-3 Ext 208 Fax : (855) 23-726 305 E-mail : thaicompnh@gmail.com

Office of Defence Attache,

Royal Thai Embassy

Satellite Tel,Fax : (PABX) 02-3546191-3 ext. 266

ธนาคารกรุงไทย สาขาพนมเปญ

149 Road 215, Teipo 1Market Tuankok District, Phnom Penh

Tel : (855) 23-366005 Fax : (855) 23-428737

สมาคมนักธุรกิจไทยในกัมพูชา (The Thai Business Council of Cambodia)

Royal Thai Embassy Tel : (855) 023-335 915 Fax : (855) 023- 335 915 Email : tbcc@camshin.net

148

หนวยงาน รัฐบาลกัมพูชา

ท่ีอยู ติดตอ โทรศัพท / โทรสาร /e-mail

The Council for the Development of Cambodia (CDC)

Government Palace Quay Sisowath, Wat Phanom Phanom Penh

Tel : (855) 23-981183 (855) 23-981156 ext 111 Fax : (885) 23-428953-4 or (885) 23-428426 E-mail CDC.CIB@online.kh

Office of The Council Of Ministers

No.41 Russiann Federation Blvd. ,Phnom Penh

Tel : (855) 12 804442 Fax : (855) 880624 E-Mail : ocm@cambodia.gov.kh Website : www.ocm.gov.kh

Ministryof Agriculture Forestry and Fisheries

No.200, Norodom Blvd. ,Phnom Penh

Tel :(855)23 211351 Fax: (855)23 217320 / 215982 E-Mail : icomaff@camnet.com.kh Website : www.maff.gov.kh

Ministry of Commerce

No. 20 A-B, Preah Norodom Blvd.Phanom Penh

Tel : (855) 23-427358 Fax : (855) 23-426396 E-Mail : kunkoet@moc.gov.kh Website:www.moc.gov.kh

149

Ministry of Culture and Fine Arts

No.227 , Norodom Blvd. ,Phnom Penh

Tel :(855)23 217645 Fax : (855)23 725749 E- Mail :mcfa@cambodia.gov.kh Website : www.mcfa.gov.kh

Ministry of Economy and Finance

No.6 , Daun Penh Street (Street 92) Phonm Penh

Tel : (855) 23-428960 / 428634 - 5 Fax : (855) 23-427798/ 430960 E-Mail : mefcg@hotmail.com Website : www.mef .gov.kh

Ministry of Education Youth and Sports

No. 80, Norodom Blvd. , Phnom Penh

Tel :(855)23 210705 / 210211 Fax : (855)23 215096 E-Mail: crsmeys@camnet.com.kh Website : www.moeys.gov.kh

Ministry of Environment

No.48 Sihanouk Blvd. , Phnom Penh

Tel :(855)23 427894 Fax : (855)23 427844 E-Mail : moe-cabinet@camnet.com.kh

150

รายช่ือ ท่ีติดตอหนวยงาน ของกัมพูชาในประเทศไทย

หนวยงานในประเทศไทย

ท่ีอยู ติดตอ โทรศัพท / โทรสาร /

e-mail

สถานเอกอัครราชทูตกัมพูชา ประจําประเทศไทย

518/4 ถนนประชาอุทิศซอยรามคําแหง 39 เขตวังทองหลาง กรุงเทพฯ 10310

โทร : (02) 957-5851-2 โทรสาร : (02) 957-5850 E-mail: recbkk@cscoms.com

**********************************