เอเชียพิจาร...รศ.ดร.ไชย นต ไชยพร คณะร...

ฉบบปฐมฤกษ

“ประชาธปไตยในบรบทอาเซยน”

ปท 1 ฉบบท 1 มกราคม-มถนายน 2557

ISSN: 2351-0641

เอเชยพจาร ศนยศกษาเอเชย คณะรฐศาสตร

มหาวทยาลยรามค�าแหง

3

เอเชยพจาร ศนยศกษาเอเชย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหงปท 1 ฉบบท 1 มกราคม-มถนายน 2557Asia Critique, Center for Asian Studies, Faculty of Political Science, Ramkhamhaeng UniversityVol. 1 No.1 January-June 2014ISSN: 2351-0641ปทพมพ: มถนายน 2557Year: June 2014@2014 by Center for Asian Studies, Faculty of Political Science, Ramkhamhaeng Universityพมพท บรษท ออฟเซท จ�ากด (กรงเทพ) ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต

3

เอเชยพจาร ... ฉบบปฐมฤกษ “ประชาธปไตยในบรบทอาเซยน”

วารสารเอเชยพจาร คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง เปนวารสาร

ทน�าเสนอบทความวชาการ และบทพจารหนงสอ (Book Review) จากคณาจารย

นกวชาการ นกวจยและนกศกษาเกยวกบสาขารฐศาสตร ความสมพนธระหวาง

ประเทศ รฐประศาสนศาสตร สหวทยาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

การเมองการปกครอง และเอเชยศกษาในกรอบอาณาบรเวณศกษา (Area Study)

วารสารเอเชยพจารใชการกลนกรองบทความกอนลงตพมพแบบผพจารณาไมทราบ

ชอผแตง และผแตงไมทราบชอผพจารณา (Double-blind Peer Review) โดยแตละ

บทความตองผานการพจารณาจากผทรงคณวฒ 2 ทาน วารสารเอเชยพจารจดพมพป

ละสองฉบบ (ม.ค.-ม.ย. และ ก.ค.-ธ.ค.)

วตถประสงค

1. เพอเผยแพรบทความวชาการในสาขารฐศาสตร ความสมพนธระหวางประเทศ

รฐประศาสนศาสตร การเมองการปกครอง บรหารรฐ นโยบายสาธารณะ โดยม

อาณาบรเวณศกษา (Area Study) อยในภมภาคเอเชย

2. เพอสงเสรมใหคณาจารย บคลากรของมหาวทยาลยและผทรงคณวฒผลตผลงาน

ทางวชาการเผยแพรตอสาธารณชนในรปบทความทางวชาการและบทพจารหนงสอ

3. เปนสอกลางในการเผยแพรผลงานทางวชาการของนกศกษาระดบบณฑตศกษา

และนกวจย

4. เปนเอกสารประกอบการเรยน การสอนในระดบอดมศกษา

ขอความและบทความในวารสารฉบบนเปนแนวคดของผเขยน การตพมพบทความ

ซ�าเปนความรบผดชอบของผเขยน ไมใชความคดเหนและความรบผดชอบของคณะ

ผจดท�า บรรณาธการ กองบรรณาธการและมหาวทยาลยรามค�าแหง

4


เจาของ ศนยศกษาเอเชย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง

บรรณาธการบรหาร ผชวยศาสตราจารย ดร.ทพรตน บบผะศร

บรรณาธการประจ�าฉบบ ดร.นพนธ โซะเฮง

กองบรรณาธการ รศ. ดร. โครน เฟองเกษม คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ผศ.ดร.

สามารถ ทองเฝอ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน, ผศ. ดร.บฆอร

ยหมะ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลา, ผศ. ดร.จกรกรช

สงขมณ คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ผศ. ดร.รงค บญสวยขวญ มหาวทยาลย

วลยลกษณ, ดร.พเชฐ แสงทอง คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

วทยาเขตปตตาน, ผศ.นรเศรษฐ เจยมจโรจน มหาวทยาลยกรงเทพ, ผศ.ดร.สชาต เศรษฐมาลน

สถาบนศาสนา วฒนธรรมและสนตภาพ มหาวทยาลยพายพ, ผศ. ดร. ทพรตน บบผะศร คณะ

รฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง, ผศ.ดร. บณฑต จนทรโรจนกจ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลย

รามค�าแหง, ดร.นพนธ โซะเฮง คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง, ดร.มฮมหมดอลยาส

หญาปรง คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง, อ.เสาวภา งามประมวญ คณะรฐศาสตร

มหาวทยาลยรามค�าแหง, อ.จรสเรอง ศรวฒนรกษ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง, อ.สาธน

สนทรพนธ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง

ผทรงคณวฒรบเชญพจารณาบทความ ศ.ดร. จรโชค วระสย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง,

รศ.ดร.ไชยนต ไชยพร คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ศ. ดร. ไชยวฒน ค�าช คณะรฐศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, รศ.ดร.ธนาสฤษฎ สตะเวทน คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง,

อ.ดร.สชาต ศรยารณย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง

ผจดการ นายอนวาร กอมะ

ผชวยผจดการ นางสาวตรชฎา ลมศลา

ประจ�าคณะผจดท�า นางจารวรรณ นอยพทกษ นางสาวสดารตน ทพาพงศ

พสจนอกษร นางสาวกฤตยา เพศยนาวน

ออกแบบและจดท�ารปเลม นายวรวฒน ถาวรวตร

พมพท บรษท ออฟเซท จ�ากด (กรงเทพ)

ฉบบอเลกทรอนกส www.asia.ru.ac.th

76


สารบญ

หนา

บทบรรณาธการ 8

ดร.นพนธ โซะเฮง

บทความพเศษ

1 ประชาธปไตยในบรบทอาเซยน 13

กษต ภรมย

บทความวชาการ

2 คณาธปไตยหรอประชาธปไตยในอาเซยน: 23

มมมองของ Alexis de Tocqueville

ศ.ดร.สมบต จนทรวงศ

3 ระบอบการปกครองลกผสมไทย: บทเรยน หรอ ลางราย 64

ตอการพฒนาประชาธปไตยในอาเซยน

เพมศกด จะเรยมพนธ

4 ประชาสงคมกบรฐและประชาธปไตยไทย 89

ดร.นธตา สรพงศทกษณ

5 การเมองโลกาภวตนกบยทธศาสตรการพฒนา 108

ดร.บวร ประพฤตด

บทพจารหนงสอ

6 Hard Choices: Security, Democracy, and Regionalism 129

เสาวภา งามประมวญ

7 Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity, and Poverty 135

ดร.มฮมหมดอลยาส หญาปรง

8 ค�าแนะน�าการสงตนฉบบเพอตพมพในวารสารของศนยศกษาเอเชย 147

9 แบบฟอรมสมครสมาชกวารสารเอเชยพจาร 150

76


Contents

Page

Editorial Remark 8

Dr. Nipon Sohheng

Foreword

1 Democracy in ASEAN Context 13

Kasit Piromya

Academic Articles

2 Oligarchy or Democracy in ASEAN: 23

Alexis de Tocqueville’s Perspective

Prof. Dr. Sombat Chantornvong

3 Thailand’s Hybrid Regime: ‘Lesson’ or ‘Bad Sign’ 64

to ASEAN’s Democratization

Phermsak Chariamphan

4 Civil Society, State, and Democracy in Thailand 89

Dr.Nitita Siripongtugsin

5 Globalization Politics and Development Strategies 108

Dr. Borvorn Praprutidee

Book Review

6 Hard Choices: Security, Democracy, and Regionalism 129

Soavapa Ngampramuan

7 Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity, and Poverty 135

Dr. Muhammad Ilyas Yahprung

8 Guideline for Paper Submission 147

9 Subscription Form 150

98


Editorial Remarksบทบรรณาธการ

เนองในโอกาสการจดตงศนยศกษาเอเชย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลย

รามค�าแหง เมอวนท 16 ตลาคม พ.ศ. 2556 ศนยศกษาเอเชยซงมพนธกจหลกอนหนง

ในการจดกจกรรมทางวชาการ และการใหบรการทางวชาการสสงคม หนงในการให

บรการทางวชาการสสงคมของศนยศกษาเอเชย คอ การเผยแพรผลงานวจย บทความ

วชาการ บทความวจยและบทพจารหนงสอของคณาจารย บคลากรของมหาวทยาลย

และนกวชาการผทรงคณวฒ โดยผานวารสารทางวชาการของศนยศกษาเอเชย คอ

“วารสารเอเชยพจาร” หรอ Journal of Asia Critique ซงถอเปนวารสารวชาการ

ฉบบปฐมฤกษของศนยศกษาเอเชยดวยเชนกน

วารสารเอเชยพจารฉบบปฐมฤกษฉบบน มธมหรอหวขอหลกทส�าคญวาดวย

“ประชาธปไตยในบรบทอาเซยน” ซงกองบรรณาธการไดกลนกรองเลอกสรรหวขอ

หลกของวารสารฉบบปฐมฤกษดงกลาว โดยเลงเหนวา ประชาธปไตยเปนทงกรอบ

ความคดและระบอบการปกครองทนบวนยงมความส�าคญมากยงขนตอความสมพนธ

ในมตตาง ๆระหวางกลมประเทศในภมภาคอาเซยนและภมภาคเอเชย และในภมภาค

อนของโลก และนอกเหนอจากนจะพบวาระบอบประชาธปไตยไดกลายเปนระบอบ

การปกครองกระแสหลก และเปนระบบคณคาสากลทไดรบการยอมรบกนอยางกวาง

ขวางจากประเทศในกลมอาเซยนและในภมภาคอนๆของโลก ดงนน กองบรรณาธการ

จงมมตใหเชอเชญนกวชาการและผทรงคณวฒทสนใจเผยแพรผลงานทางวชาการ ลงต

พมพในวารสารเอเชยพจาร ฉบบปฐมฤกษ วาดวย “ประชาธปไตยในบรบทอาเซยน”

ในวารสารเอเชยพจารฉบบน มบทความวชาการทนาสนใจทงสน 5 บทความ

และรวมถงบทพจารหนงสอทลมลก สรางสรรค และเกยวของทงทางตรงและทาง

ออมกบประชาธปไตยในบรบทอาเซยน อก 2 เรอง กลาวกนวา “ประชาธปไตย”

ไมสามารถเบงบานไดในแวดวงลอมวฒนธรรมแบบอ�านาจนยม (Authoritarian

Culture) เพราะประชาธปไตยมวฒนธรรมทแตกตางโดยสนเชงกบระบอบการปกครอง

98


แบบอ�านาจนยม (Authoritarianism) หรอ การปกครองแบบอ�านาจนยมเบดเสรจ

(Totalitarianism) กลาวคอ วฒนธรรมเรอง เสรภาพ ความเสมอภาค ภราดรภาพ ทมความ

สมดลทงในแงความคดและแนวทางปฏบตทลงรอยกน ดวยเหตนเองประชาธปไตยจง

เปนทงหลกการและระบอบการปกครองสากลทประเทศสวนใหญในโลกใหการยอมรบ

และน�าไปสการปฏบตเพอพฒนาประเทศของตนอยางยงยน แมกลาวกนวาระบอบการ

ปกครองแบบประชาธปไตย ไมใชรปแบบทดทสดแตกเลวนอยทสด

กษต ภรมย กรณาใหเกยรตเขยนบทความพเศษในหวขอ “ประชาธปไตยใน

บรบทอาเซยน” ซงใหภาพกวาง ๆ ของสถานภาพและสถานการณประชาธปไตยของ

ประเทศในกลมอาเซยน ซงทานไดสรปในภาพรวมวา ประชาธปไตยในอาเซยนยงอย

ในระยะ “เรมตน” และยงคงตองการ “การปรบปรง การแกไข” เพอการพฒนาเงอนไข

การเปนประชาธปไตยตอไป

ในขณะทบทความเรอง “คณาธปไตยหรอประชาธปไตยในอาเซยน: มมมอง

ของ Alexis de Tocqueville” ศาสตราจารย ดร. สมบต จนทรวงศ ไดตงขอถกเถยงท

วากลมประเทศอาเซยนมคณลกษณะตางๆ ทบงบอกถงความเปนคณาธปไตยมากกวา

ประชาธปไตย โดยทผเขยนไดคาดคะเนวา หากเดอตอกเกอวลล ไดมโอกาสมายงกลม

ประเทศอาเซยน คงจะกลาววา “หลกการทแพรหลายกวางขวางและมอทธพลอยาง

ทสดในรฐอาเซยนทงอดตและปจจบน คอ หลกการเรองความไมเสมอภาค” ซงเปน

เรองทตรงกนขามกบงานอนลอชอของทานเรอง “ประชาธปไตยในสหรฐอเมรกา” ทได

ชใหเหนขอเทจจรงเชงประจกษหลงจากตอกเกอวลล ไดมโอกาสศกษาระบบการเมอง

ในประเทศอเมรกา และสรปเอาวา “สภาวะและเงอนไขทเอออ�านวยตอการพฒนา

ประชาธปไตยในอเมรกาคอ ความเทาเทยมกนของสภาวะเงอนไขตาง ๆ” หรอความ

เทาเทยมกน (equality) อนเปนหลกการและเงอนไขประชาธปไตยทส�าคญประการ

หนงทจะประกนความเปนประชาธปไตย ในขณะเดยวกนผเขยนยงไดพยายามชใหเหน

วา ประชาธปไตยกลบมแนวโนมเขาสการเปนคณาธปไตย หรอแมแต “อภชนาธปไตย”

อนหมายถง การปกครองของกลมคนจ�านวนนอยทดทสด งานชนนจงนาสนใจเพราะ

พยายามประยกตความคดของเดอตอกเกอวลล ผเปนหนงในนกคดนกวชาการสมยใหม

ททรงอทธพลตอแวดวงนกคดทางการเมองรวมสมย ใหเขากบปรากฎการณการพฒนา

1110


ประชาธปไตยในอาเซยน โดยเฉพาะอยางยงในกรณของประเทศไทย

ในขณะทบทความเรอง “ระบอบการปกครองลกผสมไทย: บทเรยนหรอลางราย

ตอการพฒนาประชาธปไตยในอาเซยน” ของอาจารยเพมศกด จะเรยมพนธ ดเหมอนจะ

เปนการอธบายและตอยอดลกษณะของระบอบประชาธปไตยในอาเซยนทอธบายใว

กอนหนาโดย สมบต จนทรวงศไดเปนอยางด เพราะเพมศกด ไดพยายามชใหเหนระบอบ

การปกครองแบบลกผสมไทย ทพยายามกลมกลนเขากบระบอบเสรประชาธปไตยและ

ดเหมอนวา การปกครองแบบลกผสม (Hybrid Regime) ยงเปนอปสรรคตอการพฒนา

ระบอบเสรประชาธปไตย และอาจกลาย “บทเรยน” ทพรอมพฒนาไปส “ลางราย” ท

ประเทศประชาธปไตยเกดใหมตองเผชญ และตองหาทางแกไขปญหาใหถกจดและ

สอดคลองกบหลกประชาธปไตยตอไป

สวนงานของอาจารย ดร.นธตา สรพงศทกษณ เรอง “ประชาสงคมกบรฐและ

ประชาธปไตยไทย” นบเปนงานทส�าคญ และมความตอเนองสมพนธกบงานกอนหนา

เพราะในบทความนไดเจาะลกลงไปในแงของความสมพนธระหวางรฐกบสงคม โดย

เฉพาะอยางยง แนวคดประชาสงคม (Civil Society) ทใหความส�าคญกบบทบาทภาค

ประชาชนในการเปลยนแปลงสงคมโดยผานการปฏสมพนธกบรฐ ซงผเขยนมองวา

ความเขมแขงของภาคประชาสงคมเปนหนงในปจจยทส�าคญทสดในการเปลยนผาน

ไปสความเปนประชาธปไตยในยคปจจบน

ในขณะทบทความเรอง “การเมองโลกาภวฒนกบยทธศาสตรการพฒนา”

ของ ดร. บวร ประพฤตด ไดวเคราะหใหเหนบทบาทและอทธพลของการเมอง

ระบบทนนยมประชาธปไตย รวมถงอทธพลของเครอขายทนโลกาภวฒนทสงผลตอ

ผลผลตเชงนโยบายและผลกระทบเชงนโยบายของประเทศก�าลงพฒนา แมจะพบวาม

ผลกระทบในแงบวก คอการพฒนาความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและยกระดบสถานะ

ของประเทศจากประเทศดอยพฒนาเปนประเทศก�าลงพฒนา แตผลกระทบทางลบ

คอการพฒนาในกรอบระบบทนนยมและประชาธปไตยน�าไปสการพฒนาทไมสมดล

ไมยงยน เพราะเกดการผกขาดโดยกลมทน และชนชนน�าภายในประเทศก�าลงพฒนา

ทงหลาย นอกจากนยงกอใหเกดความลมเหลวของระบบธรรมาภบาลตามมาอกดวย

ดงนนผเขยนมองวายทธศาสตรและกลไกการพฒนาตามแบบตะวนตกทเนนความเจรญ

1110


เตบโตทางเศรษฐกจ เปนสาเหตอนหนงทส�าคญทกอใหเกดผลกระทบทางลบทไมพง

ประสงคในภายหลง โดยสรปผเขยนมองวา ยทธศาสตรการพฒนาประเทศกลายเปน

ประเดนปญหาดานจรยธรรมดวย เพราะการพฒนาประเทศไมเพยงแตเกยวของกบการ

พฒนาทางเศรษฐกจหรอทางวตถเทานน แตยงรวมถงการพฒนาทครอบคลมมตดาน

คณธรรม สงคม และวฒนธรรมเขาไปดวย

สวนสองบทความสดทายเปนบทความพจารหนงสอส�าคญ 2 เลม คอ หนง “Hard

Choices: Security, Democracy and Regionalism” โดยม Donald K. Emmerson เปน

บรรณาธการ ตพมพในสหรฐอเมรกา เมอ ป ค.ศ. 2008 อ.เสาวภา งามประมวญ เปนผ

พจารและทบทวนหนงสอเลมดงกลาว ซงในหนงสอดงกลาวมผเขยนรวม 10 ทาน ใน

หวขอทลอมรอบประเดนปญหาประชาธปไตย ความมนคงและภมภาคนยม ซงทงหมด

ลวนเปนประเดนทเกยวเนองกบหลกการประชาธปไตย โดยมกรณศกษาทเกยวของ

โดยตรงกบประเทศในการขบเคลอนการเมองแบบภมภาคนยม (Regionalism) เสาวภา

ไดแยกแยะประเดนตาง ๆ ใหเหนภาพรวมซงมบทน�า บทวเคราะห ประเดนและขอถก

เถยงทน�าไปสขอสรปเชนวา ความรวมมอของอาเซยนในเสาหลกดานการเมองและ

ความมนคงจ�าเปนตองมการด�าเนนการและพฒนาไปควบคกบเสาหลกทางเศรษฐกจ

และเสาหลกดานสงคมและวฒนธรรม

สวนบทความพจารหนงสอเรองทสองเปนของอาจารย ดร.มฮมหมดอลยาส

หญาปรงจากหนงสอเรอง “Why Nations Fail : The Origins of Power, Prosperity and

Poverty” ทเรยบเรยงโดย Daron Acemoglu และ James A. Robinson ตพมพเมอ ค.ศ.

2012 มฮมหมดอลยาส ไดวพากษและชใหเหนประเดนส�าคญ ๆ ในงานดงกลาว อาท

เชน การผกขาดอ�านาจของชนชนน�า ปญหาความยากจน และปญหาการขาดแคลน

บคลากรทมความรความสามารถในการจดการดานเศรษฐกจ จนเปนทมาของความ

ลมเหลวของรฐ โดยยกกรณศกษาของประเทศก�าลงพฒนาเชน อยปต เมกซโก เปนตน

เพอประกอบการอธบาย แมวาผพจารจะเหนพองกบผเขยนในแงมมตาง ๆ เชน การ

กดกนทางเศรษฐกจ การไมนบรวมทกสวน (Exclusive) ใหเขาสกระบวนการการ

พฒนาแทนทจะเปนแบบนบทกสวน (Inclusive) ยอมท�าใหเกดปญหาขนในภายหลง

หรอการทสถาบนทางเศรษฐกจทผกขาดโดยชนชนน�าไดรดเคน (Extract) ทรพยากร

1312


อนมคาตางๆ ในสงคม แตผพจารกชใหเหนวา แนวคดในหนงสอดงกลาวเปนหนงสอ

ประเภทเศรษฐศาสตร-การเมองกระแสหลกทสนบสนนแนวคดแบบเสรประชาธปไตย

ในขณะเดยวกนไมคอยไดพดถงแนวคดทางเลอกอนทมความหลากหลายในสงคมโลก

เทาทควรจะเปน

ดร.นพนธ โซะเฮง

บรรณาธการประจ�าฉบบ

1312


ประชาธปไตยในบรบทอาเซยนกษต ภรมย *

อาเซยนเกดขนมาทามกลางโลกแหงสงครามเยนระหวางโลกเสร กบโลก

คอมมวนสต โลกจงแบงออกเปน 2 ขว แตกมกลมประเทศไมกประเทศทไมประสงค

จะเขากบฝายหนงฝายใด กรวมกนตงกลมประเทศไมฝกใฝฝายใด

อนภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงประกอบดวย 10 ประเทศ กกระจดกระจาย

กนอย ทงใน 3 กลม โดยไทย มาเลเซย สงคโปร ฟลปปนส และบรไน เขากบโลกเสร

สวนลาว และเวยดนามกไปเขากบโลกคอมมวนสต สวนอนโดนเซย พมา และกมพชา

อยกบกลมไมฝกใฝฝายใด แตในแงการเมองภายในแลว ทงอนโดนเซย พมาและกมพชา

กตอกรปราบปรามการแพรขยายของลทธคอมมวนสต อนโดนเซยและพมาประสบ

ความส�าเรจ สวนกมพชานนตกอยในอาณตของเขมรแดง

โดยองครวมแลวจดไดวา ในยคสงครามเยนคอมมวนสตเวยดนามและลาวเปน

ศตรกบอก 8 ประเทศในอนภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต แตเมอโลกคอมมวนสต

สนสภาพอนสบเนองมาจากการลมสลายของสหภาพโซเวยต สงครามเยนจงสนสด

และโลกไดยางเขาสยคโลกาภวตน ทกประเทศตองปรบตวเขากบโลกนมความเปน

ชมชนเดยวกน ไมมสงครามอดมการณมาขวางกน และเปนโลกทความเปนเสรทงดาน

การเมอง และโดยเฉพาะทางดานเศรษฐกจซงการตลาดมความส�าคญมากยงขน และ

จงอยในความปรารถนาและสนอกสนใจของประชาคมโลก เพราะเหนวาความเปน

ประชาธปไตยและความเปดกวางของโลกเสรไดมชยชนะเหนอโลกคอมมวนสต ทงใน

แงอดมการณและชวตความเปนอย

ประเทศในอนภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตละทงความขดแยงพนตกบทาง

ดานอดมการณแลวหนมามงรวมมอกนในเรองปากทอง คณภาพชวต และขดความ

สามารถในการแขงขนทามกลางความทาทายตาง ๆ ของยคโลกาภวตน สมาชกประเทศ

สมาคมอาเซยนขยายจาก 6 ประเทศคายโลกเสรมารวมเปน 10 ประเทศ เมอคอมมวนสต

* อดตรฐมนตรกระทรวงการตางประเทศ ผเชยวชาญการเมองและความสมพนธระหวาง

ประเทศ

1514


เวยดนาม (2538) คอมมวนสตลาว (2540) เผดจการทหารพมา (2540) และประชาธปไตย

แบบรวบอ�านาจกมพชา (2542) ทยอยเขามาเปนสมาชก และเพอเสรมสรางความ

แขงแกรงและความเปนหนงเดยวกน ผน�าอาเซยนไดตกลงกนทจะเปลยนสมาคม

อาเซยนใหมาเปนประชาคมอาเซยน โดยมกฎบตรอาเซยนเปนธรรมนญใชบงคบก�ากบ

อาเซยนทง 10 ประเทศ เปลยนโฉมจากสมาคมทอยกนแบบหลวม ๆ เนนเรอง

เศรษฐกจการคาเปนหลก มาเปนองคการรวมมอภมภาคทเรยกวา “ประชาคม” ทจะ

กระชบความเปนหนงเดยวกนทงทางดานความมนคง ดานเศรษฐกจ และดานสงคม

วฒนธรรม โดยไมมเงอนไขวา อดมการณและระบบระบอบโครงสรางและเนอหา

ทางการเมองของแตละสมาชกประเทศจะตองเหมอนกนดงเชนกฎเกณฑบงคบของ

สหภาพยโรปทวาทกประเทศสมาชกตองเปนสงคมประชาธปไตยแบบพหพรรค ทม

เรองสทธมนษยชนเปนเรองส�าคญยง

ความเขาใจเกยวกบประชาธปไตย

เมอจะพดถงประชาธปไตยในบรบทอาเซยน กอนอนกคงตองท�าความเขาใจ

เกยวกบความหมายของประชาธปไตยเสยกอน ซงความเขาใจของบคคลโดยทวไป

ประชาธปไตยคอ:

1. การมตวแทนในสภาทมาจากการเลอกตงโดยมการแขงขนระหวางผสมครของ

พรรคการเมองตาง ๆ และในหลาย ๆ กรณ (ประเทศ) กมผสมครอสระทไม

ตองสงกดพรรคการเมองใดดวย

2. การทประชาชนมสทธเสรภาพในการแสดงออกและในการนบถอศาสนา หรอ

ความเชอนยม โดยปราศจากการถกบงคบ ขมข หรอคกคาม และประชาชน

สามารถรวมตวกนเพอจดตงองคกรหรอจดท�ากจกรรมหนงใดภายใตกฎหมาย

3. การทประชาชนมทงสทธและหนาทเพอการอยรวมกนอยางสนต สงบสข รวม

มอ และเคารพซงกนและกน โดยไมมการเอารดเอาเปรยบหรอถกลดรอน หรอ

ถกเลอกปฏบตใด ๆ

4. การทสอเปนองคกรอสระ มหนาทใหขาวสาร ขอมล ขอเทจจรง และสามารถ

ตรวจสอบคนหาเรองทอยในความสนใจของสงคมได

5. การทกระบวนการยตธรรมและเครอขายองคกรอสระตรวจสอบ มความเปนอสระ

ไมตกอยในอาณตของฝายการเมองการปกครอง ไมตกอยภายใตการคกคาม ขมข

1514


หรอแทรกแซงใด ๆ ทงสน

6. การทปวงชนเคารพกฎหมายและกฎหมายมการบงคบใชอยางเทยงธรรม ไมมความ

เอนเอยงใด ๆ และไมมการเลอกปฏบตทงสน

7. การทปวงชนมชวตอยโดยปราศจากความหวาดกลวจากอ�านาจรฐ และอ�านาจมด

สามารถด�ารงชวต ไดอยางปลอดภย และเขาถงซงการบรการของรฐอยางเทาเทยม

และทวถง

8. การทองคกรรฐและพนกงานเปนผใหบรการ มใชผควบคม หรอผกดข

9. การทประชาชนสามารถเขาถงซงขอมลขาวสารของภาครฐ เพอการรบร เพอการ

ตรวจสอบ หรอเพอรวมในขบวนการใหขอคดเหนและการตดสนใจในเรองท

กระทบตอวถชวตและอนาคต เปนตน

ความเปนประชาธปไตยในประชาคมอาเซยน

ในชวงประมาณ 20 ปทผานมา ไดมการเปลยนแปลงทางโครงสราง และ

เนอหาทางการเมองอยางใหญหลวงในหมประเทศสมาชกประชาคมอาเซยนอยาง

นอยก 4 ประเทศ คอ ไทย ฟลปปนส อนโดนเซย และพมา นนคอการหลดพน

จากการตกอยภายใตรฐเผดจการ โดยอนโดนเซย และพมาเปนรฐเผดจการทหารแบบ

เบดเสรจ สวนฟลปปนสนนกเปนรฐเผดจการพลเรอน สวนรฐไทยนนกลมลกคลก

คลานสลบไปมาระหวางการเปนรฐเผดจการบาง กงเผดจการบาง และบางคราวก

เปนรฐประชาธปไตยบาง

แต ณ วนน จดไดวาทง 4 ประเทศ ไดมงหนาทจะเปนสงคมประชาธปไตย

ดงเหนไดจากการมการแขงขนระหวางพรรคการเมองตาง ๆ มการเลอกตง มองคกร

อสระเพอการตรวจสอบ มการแบงแยกอ�านาจ คานอ�านาจและการถวงดลอ�านาจ สทธ

เสรภาพของประชาชนใน 4 ประเทศน จดไดวามความเปนสากลยงขนเปนล�าดบ

แมกระทง สงคโปร และมาเลเซย ทดเสมอนวามพรรคการเมองพรรคเดยว

ผกขาดอ�านาจ กเรมคลายการผกขาด เมอพรรคการเมองฝายคานมจ�านวนมากขน และ

ไดทนงในรฐสภามากขนเปนล�าดบ กมพชาเรมเหนการสนคลอนของเผดจการรฐสภา

ภายใตผน�าคนเดยว สทธเสรภาพเบงบานขน และฝายกมอ�านาจไดยนและตอบสนอง

เสยงของประชาชนมากขน

ใน 7 ประเทศประชาคมอาเซยนดงกลาว กจดไดวามการมงสความเปนสงคม

เสรประชาธปไตยมากขนเปนล�าดบ ประชาคมอาเซยนกยงเหลอประเทศสมาชกอก 3

1716


ประเทศทประชาธปไตยยงดหางไกลมาก ประเทศแรกกคอ บรไนซงยงเปนแบบสม

บรณาญาสทธราชอย ลาวและเวยดนามเปนรฐคอมมวนสตแบบเลนน คอพรรคเดยว

ครอบง�า น�าพา บงการสงคม (Sukma, 2009: 3.)

กเปนค�าถามวา 3 ประเทศทลาหลงทางการเมองแบบประชาธปไตยนจะคงอย

ในสภาพเดมไปไดอกนานเทาใดในยคโลกาภวตนทไดเหนการเปลยนแปลงทางการ

เมองจากระบอบเผดจการสความเปนประชาธปไตยมากยงขน ไมวาทยโรปตะวน

ออกและกลาง โลกอาหรบ ททวปแอฟรกา และทอเมรกาใต ซงกคงขนอยกบการ

เคารพและปฏบตตามพนธกรณระหวางประเทศ เชน กฎบตรอาเซยน ความตนตว

ของประชาชนพลเมองตอสทธเสรภาพ และการมวสยทศนของบรรดาผน�าทจะรบ

ความจ�าเปนในการคลายอ�านาจและเปลยนแปลงสงคมในเรองสทธเสรภาพ และแรง

กดดนจากประชาคมโลก

พนธกรณตอการเปนประชาธปไตย

อยางไรกตามในยคสมยนเรองสทธเสรภาพและการมสวนรวม เปนกระแส

ของโลกซงผน�าประเทศอาเซยนตาง ๆ จะเพกเฉยมได เพราะตองท�ามาคาขายกบ

โลกทนยมความเปนเสรมากยงขน ในขณะเดยวกนทกประเทศสมาชกอาเซยนตาง

เปนสมาชกของสหประชาชาต ทกฎบตรและอนสญญาตางขอความอยมากมายเกยว

กบสทธเสรภาพทประเทศสมาชกควรยดถอและปฏบต นอกจากนนกฎบตรอาเซยน

(Asean Charter) ดเหมอนจะผกมดสมาชกประเทศในเรองสทธมนษยชนและการเปน

สงคมประชาธปไตยดงจะเหนไดจากบทอารมภบทซงไดกลาวไววา

“ยดมนในหลกการแหงประชาธปไตย หลกนตธรรมและธรรมาภบาล

การเคารพและคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน”

และในหมวดท 1 ขอ 1 วาดวยความมงประสงค วรรคท 4 “เพอ

ท�าใหแนใจวาประชาชนและรฐสมาชกของอาเซยนอยรวมกบประชาคม

โลกไดโดยสนต ในสภาวะทเปนธรรม มประชาธปไตยและมความ

ปรองดองกน”

ในวรรคท 7 “เพอเสรมสรางประชาธปไตย เพมพนธรรมาภบาล

และหลกนตธรรม ตลอดจนสงเสรมและคมครองสทธมนษยชน และ

เสรภาพขนพนฐาน โดยค�านงถงสทธและหนาทของรฐสมาชกของ

อาเซยน”

1716


ในวรรคท 10 “เพอสงเสรมอาเซยนทมประชาชนเปนศนยกลาง ซง

ทกภาคสวนของสงคมไดรบการสงเสรมใหมสวนรวมและไดรบผล

ประโยชนจากกระบวนการรวมตวและการสรางประชาคมของอาเซยน”

ขอ 2 วาดวยหลกการ วรรคท 2 (ซ) “การยดมนตอหลกนตธรรม

ธรรมาภบาล หลกการประชาธปไตยและรฐบาลตามรฐธรรมนญ”

ในวรรคท 2 (ณ) “การเคารพเสรภาพพนฐาน การสงเสรมและคมครอง

สทธมนษยชน และการสงเสรมความยตธรรมทางสงคม”

ในวรรคท 2 (ญ) “การยดถอกฎบตรสหประชาชาตและกฎหมาย

ระหวางประเทศ รวมถงกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศทรฐ

สมาชกอาเซยนยอมรบ”

จากสาระเนอหาของกฎบตรอาเซยนวาดวย หลกการและเปาหมายของการ

เปนสงคมประชาธปไตย กสะทอนใหเหนวา ตงแตการยกรางกฎบตรจนถงการให

ความเหนชอบดวยการใหสตยาบน และการลงนามรวมกนนนประสบความส�าเรจ

อยางมากในการสงเสรมและใหความส�าคญกบความเปนประชาธปไตย โดยค�านงวา

กฎบตรอาเซยนสามารถคลอดออกมาไดโดยมารดารวม ทเปนทงเผดจการองคบคคล

(บรไน) เผดจการพรรคเดยว (ลาวและเวยดนาม) เผดจการกลมบคคล (รฐบาลทหาร

พมาในขณะนน) เผดจการทนนยมสามานย (ในกรณไทย) เผดจการคนเดยว/พรรค

เดยว (กมพชา) และเผดจการพรรคใหญครอบง�า (สงคโปรและมาเลเซย)

อยางไรกตามในกฎบตรอาเซยน มไดมการระบวาทกประเทศสมาชกตองมเปา

หมายและแผนงาน กระบวนการสความเปนประชาธปไตยเตมใบเมอใดและอยางใด

และไมมการก�าหนดระยะเวลาทจะตองเรมด�าเนนการใหแลวเสรจเมอใด

นอกจากนกฎบตรอาเซยนไมไดระบวา อาเซยนจะเขมแขง สงางาม เปนท

เคารพนบถอ ย�าเกรง มน�าหนกในเวทระหวางประเทศ เพราะอาเซยนทง 10 ประเทศ

ตางเปนสงคมประชาธปไตย และมความเปนประชาธปไตยในการรวมมอกนทง

ภายในและภายนอก ฉะนนการจะเปนสงคมประชาธปไตย อาเซยนโดยรวมจงขน

อยกบการเปลยนแปลงในแตละประเทศสมาชกอาเซยน ขนอยกบการเรยกรองสทธ

เสรภาพ และการมสวนรวมในการเปนเจาของประเทศ เจาของอ�านาจอธปไตยของ

ประชาชนพลเมองในแตละประเทศชาตนน ๆ หรออาจจะเกดจากวสยทศนของผน�า

ทจะสละอ�านาจใหแกประชาชน หรอตองใหประชาธปไตยเบงบานเพอความยงยน

1918


กาวหนาของประเทศตน และของอาเซยนโดยรวมดวย และการตระหนกวาการรวม

มอกนบนพนฐานของการเปนสงคมประชาธปไตยของอาเซยนนน คอพลงอ�านาจใน

การตอรองและความแขงแกรงทจะเผชญกบความทาทายของโลก และการเผชญกบ

การแพรขยายของอ�านาจและอทธพลของจนหรออนเดย บนความไมแนนอนและไม

แนใจเกยวกบทาทและบทบาทของสหรฐอเมรกา ซงไดเปนปอมปราการแหงความ

มนคงและเสถยรภาพของภมภาคเอเชยแปซฟกมานมนาน แตบดนบทบาทของเอเชย

ใตเจอจาง เบาบางลง เพราะไมรตววาจะท�าอยางไร และจะก�าหนดทศทางอยางไร

กเปนเรองจ�าเปนทอาเซยนตองพงตนเองใหมาก และการเปนสงคมประชาธปไตยกน

ทงหมด 10 ประเทศ จะเปนปจจยพลงทส�าคญยง

ไทยกบการสงเสรมสงคมประชาธปไตยอาเซยน

ชวงทไทยเปนประธานอาเซยนในชวงปแรก (ปลายป 2550 – สนป 2551)

ของการใชกฎบตรอาเซยนในรฐบาลอภสทธ ไทยไดรเรม ปทางสความเปน

สงคมประชาธปไตย โดยค�านงถงขอความตาง ๆ ในกฎบตรอาเซยน ทงในเรอง

ประชาธปไตย สทธเสรภาพ และการมสวนรวม โดยการด�าเนนการ เชน

1) สนบสนนการประชมพบปะของบรรดาองคกรภาคประชาสงคมอาเซยน

2) จดก�าหนดการใหองคกรภาคประชาชนอาเซยน รวมทงตวแทนรฐสภา

อาเซยนพบปะกบผน�าอาเซยน ชวงการประชมสดยอดอาเซยนทชะอ�า/

หวหน และ

3) เปนหวเรยวหวแรงส�าคญในการผลกดนการจดตงคณะกรรมาธการสทธ

มนษยชนอาเซยน เปนตน

ทงนประเทศไทยไดรบเลอกเขาเปนสมาชกคณะมนตรสทธมนษยชน

สหประชาชาต และเปนประธานอยชวงหนงดวย ซงเปนการสะทอนความมงมนของ

ไทยในเรองสทธมนษยชนและสงคมประชาธปไตย

นอกจากนน สบเนองมาจากแรงกดดนอาเซยนโดยประชาคมโลกรวมทง

สหประชาชาตโดยรวม ในกรณรฐบาลทหารพมา และจากการทพมามพนธกรณตอ

อาเซยนในการเปนสมาชกทด ไมเปนภาระ หรอตวถวงความกาวหนาและศกดศรของ

อาเซยน และการทรฐบาลทหารพมามพนธกรณตอประชาชนชาวพมาเองในการน�า

พมากลบคนสสงคมประชาธปไตยตามค�ามนสญญา 7 ประการ วาดวยแนวทางการ

เปลยนแปลงพมากลบสสงคมประชาธปไตย (7 Point Road Map) สมาชกประเทศ

1918


ของอาเซยนจงไดรวมกนในการมบทบาททงในทางแจงและในทางลบ ในการโนม

นาว บบคนรฐบาลทหารพมา ใหปฏบตตามค�ามนสญญาสสงคมประชาธปไตยดง

กลาวเพอพมาจะไดไมเปนภาระตออาเซยนอกตอไป และการด�าเนนการเปลยนแปลง

นกจะเกดผลดตอตวพมาและอาเซยนโดยรวม จนในทสดรฐบาลทหารพมาไดประกาศ

และจดการเลอกตงทวไปดวยรฐธรรมนญฉบบใหมในเดอนพฤศจกายน 2510 เรา

สามารถกลาวไดวาพมากลบเขาสความเปนสงคมประชาธปไตยแลว โดยอาเซยนได

มบทบาทส�าคญยง

แนวโนมประชาธปไตยในอาเซยน

ความเปนประชาธปไตยในฟลปปนสและอนโดนเซยดมความกาวหนาและ

มเสถยรภาพมากกวาประเทศอน ๆ ในกรณฟลปปนส ตวประธานาธบดและพรรค

ประชาธปไตยของเขา มงมนในการบรหารราชการดวยธรรมาภบาล ไมมขาวลอ ขอ

ครหาโจมตตอการใชอ�านาจโดยมชอบ หรอการทจรตคอรรปชน อกทงกระบวนการ

ยตธรรมมความยตธรรม ปราศจากการแทรกแซงจากฝายการเมอง

สวนอนโดนเซยนน หลกปญจศลของการอยรวมกนทามกลางความแตกตาง

และเหนตาง อ�านวยใหลทธสดโตงทางศาสนา (มสลมบางกลม) ไมสามารถขนมา

ครอบง�า หรอไดรบการนยมชมชอบจากสงคมอนโดนเซยได และอ�านวยใหพรรคฝาย

รฐบาลเสยงขางมากสามารถอยรวมและท�างานรวมกบฝายคานเสยงขางนอยดวยหลก

ฉนทามต (Consensus) ได การเผชญหนา หกลาง โคนลม จงไมเปนแบบฉบบของ

การเมองรฐสภาอนโดนเซย นอกจากนน ฝายทหารมไดคดวาจะกลบมามอ�านาจ โดย

ตระหนกในขอจ�ากดตาง ๆ อกทงฝายทหารยงสามารถผลตทหารทมฝมอเปนทยอมรบ

ทจะขามฟากลงสสนามการเมอง และจะท�าใหฝายทหารมความรสกทยงมคนของตน

อยในวงการเมอง ฉะนนอาจกลาวไดวาฝายทหารนนปลอดภยดจากการคกคามของ

ฝายการเมอง และประเทศชาตกยงมอดตนายทหารทจะดแลความมนคงของชาตได

สงคโปรกบมาเลเซยในระยะ 5-6 ปทผานมา เหนความกระตอรอรนของการ

มสวนรวม และความคกคกของพรรคเลกพรรคนอย ตระกลล แหงสงคโปร กคง

ไมมบคคลในตระกลสบทอดอ�านาจเปนรนทสาม การเปลยนแปลงจะตองเกดขน

โดยปรยายในอนาคต สวนมาเลเซยภายใตการน�าพาของนายกรฐมนตรนาจบ ราซค

กไดตดสนใจทอดทงนโยบายภมบตรทเปนนโยบายเลอกปฏบตใหแตมตอคนเชอสาย

มาเลย เหนอคนจน คนอนเดยและศรลงกาโดยมเสนทางไปสความเปนหนงมาเลเซย

2120


(One Malaysia) ของการรบรองความหลากหลาย และการอยรวมกนดวยความเปน

เลศของประชากร การแขงขนทางการเมองระหวางพรรคตาง ๆ กมความคกคกมาก

ขน และภาระส�าคญของการเปนชาตเดยวกนขนอยกบการหนหนาเขาหากนและรวม

มอกนของคนเชอสายมาเลยและจนภายใตหลกและอดมการณใหมวาดวยหนงเดยว

มาเลเซยน ซงคนเชอสายมาเลยและจน จะตองหาทางอยรวมกนใหไดภายใตหลกและ

อดมการณหนงเดยวมาเลเซยน

ทกมพชา การครอบง�าโดยผน�าคนเดยวมารวม 30 ป ทชอ ฮนเซน กเรมเหน

วนแหงพระอาทตยอสดงแลว ชาวกมพชาเปนไทมากขน พรรคฝายคานเรมเขมแขง

ขน ลกหลานของฮนเซนแพเลอกตง และถาชนะกมไดมความสามารถหรอบารมทจะ

เปนทยอมรบ สงคมกมพชารอวนจบและจากไปของระบอบฮนเซนเพอประชาธปไตย

จกไดเบงบานอยางแนนอน

กลบมาทไทย ระบอบทนนยมสามานยภายใตชอทกษณใกลถงเวลาอวสานไป

นน ประชาชนชาวไทยทกหมเหลา ทกภมภาคตองการสงคมประชาธปไตยทแทจรง

ทอ�านาจไมถกครอบง�าโดยคนหรอกลมครอบครว เครอญาตเดยว สงคมไทยตองการ

ธรรมาภบาลเปนตวก�ากบ อนาคตไทยสดใส ซงจะเปนแบบอยางส�าคญใหแกสงคม

อาเซยนโดยรวมของการมสวนรวม และมการใชอ�านาจอธปไตยโดยประชาชนอยาง

กวางขวางและลกซง

ชาวอาเซยนในประเทศประชาธปไตยอาเซยนกตองรวมกนออกมาชวยพนอง

อาเซยนในลาว เวยดนาม และบรไน ใหหลดพนจากสภาแบบพรรคเดยวครอบง�า

และคนคนเดยวเปนเจามหาชวต ชาวอาเซยนตองเปนเสรชนทงหมด จะใหมบางสวน

ตกอยในอาณตของความเปนเผดจการไมได เพราะตางอยในครอบครวเดยวกน และ

ครอบครวนนตามกฎบตรอาเซยนตองเปนครอบครวประชาธปไตย

ผน�าประเทศอาเซยนทเปนประชาธปไตยกตองมความกลาหาญชาญชยในการ

พดจาโนมนาวใหผน�าบรไน ลาว เวยดนาม เรมกระบวนการเปลยนแปลงไปสสงคม

ทเปด ทการเมองมการแขงขน และประชาชนมสทธทจะเลอก มากกวาถกสงการให

หนซายหนขวาแตอยางเดยว การนงเฉยเทากบเปนการปฏเสธกฎบตรอาเซยน โดย

เฉพาะวลทวา อาเซยน เปนสงคมทผคนเปนตวตง การจะใหผคนเปนตวตงได ผคน

ตองมสทธเสรภาพ ตองมโอกาสเลอก แสดงความคดเหน และมโอกาสในการมสวน

รวมก�าหนดชะตาชวตของตน ของสงคม และของอาเซยน ในขณะเดยวกน ภาค

2120


ประชาสงคมอาเซยนกคงตองมการจดตงองคกรตรวจสอบความเปนประชาธปไตย

ของประเทศอาเซยน และประชาคมอาเซยน (Democracy Watch) เพอชวยตดตาม

และชวยขบเคลอนการเปลยนแปลงสสงคมประชาธปไตยอาเซยนดวย

บทบาทของมตรประเทศและองคกรระหวางประเทศ

ประเทศตะวนตก รวมทงญปน เกาหลใต และไตหวน กควรมสวนรวมใน

การผลกดนความกาวหนาของสงคมประชาธปไตยในอาเซยนดวย โดยไมมงแตผล

ประโยชนทางเศรษฐกจแตอยางเดยว เพราะฝายตะวนตกเปนตนต�ารบและเปนผผลก

ดนการตอตาน ลมลางระบอบคอมมวนสต และเปนผขบเคลอนสงคมประชาธปไตย

และเปนแบบอยางสงคมประชาธปไตย กควรมบทบาทรวมมอชวยเหลออาเซยน และ

ประเทศสมาชกอาเซยนในการแลกเปลยนประสบการณประชาธปไตยในวธการจดตง

องคกร หรอสถาบนประชาธปไตยตาง ๆ และการเสรมสรางขดความสามารถเพอ

ความเปนประชาธปไตยทยงยน

ทงนอาเซยนมความสมพนธกบประเทศตะวนตก เปนประชาธปไตยเตมรป

แบบทเรยกวา ประเทศคเจรจา (Dialogue Partner) เชน สหรฐอเมรกา แคนาดา

ออสเตรเลย นวซแลนด และกลมสหภาพยโรปกอยในวสยทจะรวมมอกนเสรม

สรางสงคมประชาธปไตย และเรยกรองใหประเทศอาเซยนมการเปลยนแปลงท

ประชาธปไตยยงมดมนอยมการเปลยนแปลง

ในขณะเดยวกน ฝายตะวนตกและสหประชาชาตตองพจารณาทจะปรบ

ลดความสมพนธกบรฐบาลในกลมประเทศอาเซยน ทไดบดเบอนประชาธปไตย

ลาสดรฐมนตรตางประเทศของสหรฐอเมรกา นายจอหน เคอรร ไดออกมาพดวา

ประชาธปไตยไมใชแคเรองการเลอกตงเทานน แตตองมการปฏรปสถาบนตาง ๆ เพอ

ใหประชาธปไตยสามารถท�างานไดอยางเตมท กสะทอนการยอมรบและการตระหนก

แลววา เสยงขางมากทมาจากการเลอกตงสามารถน�าไปสการบอนท�าลายสงคม

ประชาธปไตยได ฉะนนกมความจ�าเปนทจะตองรวมมอกนสรางความเขมแขงใหกบ

ระบบโครงสราง กลไกองคกรประชาธปไตยตาง ๆ รวมทงการเสรมสรางศกยภาพ

บคลากร การใหความรความเขาใจเกยวกบระบบตรวจสอบ การแบงแยก และคาน

อ�านาจ และการเคารพกฎหมาย ถอยแถลงของรฐมนตรตางประเทศสหรฐอเมรกา

เปนการใหก�าลงใจผตอสเพอประชาธปไตย แตในขณะเดยวกนฝายสหรฐอเมรกาและ

ฝายตะวนตกอน ๆ กตองพจารณาทบทวนความสมพนธกบรฐบาลประเทศอาเซยนท

2322


ไดบดเบอนและท�ารายประชาธปไตยใหเหมาะสมดวย ฝายตะวนตกจะตองไมนงเฉย

ตอพฤตกรรมทเลวรายของรฐบาลทมาจากการเลอกตงโดยไมเลอกปฏบต เพราะการ

นงเฉยเทากบเปนการชวยบอนท�าลายประชาธปไตย

นอกจากบรรดาประเทศตะวนตกทจะมบทบาทชวยเหลอค�าจนประชาธปไตย

ในอาเซยนแลว องคการระหวางประเทศตาง ๆ เชน สหประชาชาต องคการเพอ

ความรวมมอและความมนคงยโรป (OSCE) องคการรวมมอเศรษฐกจและพฒนา

(OECD) องคการประชาคมประชาธปไตย (Community of Democracies) ตาง ๆ

เหลาน เปนตน กอยในฐานะทจะรวมมอกบอาเซยนเสรมสรางทกษะ และความ

แขงแกรงทางดานประชาธปไตยได

สรป

ประชาธปไตยในบรบทของอาเซยนจงจดไดวายงอยในขนประถม มธยม ทยง

จะตองแกไข ปรบปรงกนตอไป แตกเชอมนไดวา ชาวอาเซยนเหนความตางไดเหน

การตอส และไดเหนความส�าเรจซงเปนก�าลงใจตอกน และเปนเชอตอการมงมนของ

ชาวอาเซยนทจะไมตกอยทามกลางความเปนเผดจการอ�านาจนยมอกตอไปและพรอม

ทจะตอสปลดแอกจากอ�านาจเผดจการนยมเพอเปนเสรชน

ชาวอาเซยนกตองชวยกนเตรยมตวเองและชวยกนเปนปากเปนเสยง รวมมอ

ชวยกนหรอเกอกลกนในการใหไดมาซงการปฏบตตอพนธกรณภายใตกฎบตรอาเซยน

ในการเปนสงคมประชาธปไตย หากบรรดาผน�าอาเซยนไมกระท�าการใด ๆ กเปน

สทธของชาวอาเซยนในการทจะเรยกรอง ฟองรอง หรอถอดถอนได

แหลงอางอง

1. Sukma, Rizal.(2009). Democracy Building in Southeast Asia: The

Asean Society Community and Options for the European Union.

Stockholm :International IDEA.

2. Association of Southeast Asian Nations.(2008). The Asean Charter.

สบคน 11 เมษายน 2014, จาก http: //www.asean.org/archive/publica-

tions/ASEAN-Charter.pdf

2322


คณาธปไตยหรอประชาธปไตยในอาเซยน:

มมมองของ Alexis de Tocqueville 1

ศ.ดร. สมบต จนทรวงศ *

บทคดยอ

ระหวางการเดนทางไปเยอนสหรฐอเมรกาในชวงตนทศวรรษทค.ศ.1830

ตอกเกอวลลเหนวาความเทาเทยมกนของสภาวะเงอนไขตางๆน�าไปสความคดเกยวกบ

อธปไตยของประชาชนในสหรฐอเมรกาแตถาเขาไดเดนทางมายงภมภาคเอเชยตะวน

ออกเฉยงใตตอกเกอวลลคงจะกลาววาหลกการทแพรหลายกวางขวางและมอทธพล

อยางทสดในรฐอาเซยนคอ“หลกการเรองความไมเสมอภาค”กอนกลางศตวรรษท 19

ความไมเทาเทยมกนดานสงคมและการเมองท�าหนาทเปนเสมอนหลกการเบองตน

ของหมรฐเกษตรกรรมในเอเชยอาคเนยมาโดยตลอดและความไมเทาเทยมกนนโดยพน

ฐานแลวเปนสงทผคนไดมาโดยก�าเนดแตตอมาเมอจกรวรรดนยมตะวนตกและลทธ

ลาอาณานคมมาถงเอเชยอาคเนยมตใหมแหงความไมเสมอภาคกถกเพมเขามาสมทบ

กบความไมเทาเทยมกนทมอยเดมเสนทางไปสระบบทนนยมทเกดจากการตกเปน

ประเทศอาณานคมไดน�าไปสการกอตวของชนชนใหมๆอกดวยนนคอชนชนกลางทเปน

ผประกอบการและชนชนทเปนขาราชการทไดรบการศกษาสงหรอการศกษาแผนใหม

ดวยการสนสดของจกรวรรดนยมตะวนตกชนชนน�าทเปนชาวพนเมองซงเดมถาเปน

ขาราชการหรอเจาหนาทของฝายบรหารอาณานคมอยแลวกเขายดกลไกทางการเมอง

และทางการบรหารทถกทงไวโดยผปกครองอาณานคมและกลายเปนอภสทธชนแบบ

ใหมในประเทศของตนแตเมอปราศจากสภาวะของสงคมประชาธปไตย (ปราศจาก

ความเทาเทยมกนของสภาวะเงอนไขตางๆ) สถาบนทางการเมองและพธกรรมตางๆ

แหงประชาธปไตยรปแบบใหมจงเปนเพยงแคเครองมอเพอสรางความชอบธรรมให

แกชนชนผปกครองกลมใหมเทานนในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตอนเปนพนทท

1 สวนแรกของบทความน เปนการดดแปลงมาจากบทความ ชอ “Tocqueville’s Democracy in America: An Asian Perspective” ใน Ken Masugi (1991: 495-526) และตพมพในชอ Tocqueville’s Democracy in America and the Third Worldของ Ostrom, Feeny, และ Picht (1988: 62-99) * นกวชาการอสระ

2524


เงอนไขของความไมเทาเทยมกนไดปกคลมไปทวมวลชนผยากไรซงตกอยภายใตแอก

ของเศรษฐกจทนนยมในทสดแลวกตองพงพงอ�านาจของรฐเพออนาคตทดขนของตน

อยางโดยสนเชงเพราะฉะนนแมวาจะมสทธในการเลอกตงมวลประชาของเอเชยกยงคง

ไมมอสรภาพทแทจรงอยดกรณของประเทศฟลปปนสสงคโปรและไทยถอเปนกรณ

ตวอยางทเหนไดชดวาการใชกระบวนการประชาธปไตยแบบเปนทางการในสงคมท

เงอนไขแหงความไมเทาเทยมกนคอกฎทวไปมโอกาสทจะน�าสงคมนนไปสรฐ“เผดจการ

ทนนยมเบดเสรจ”หรอทเลวกวานนกคอรฐทถกครอบง�าโดยความคดของลทธเสยงขาง

มากนยมหรอทรราชโดยเสยงขางมาก

2524


Oligarchy or Democracy in ASEAN: An Alexis de Tocqueville’s Perspective

Abstract

During his visit to the U.S. in 1830’s, Tocqueville noted that it was the equality

of conditions which made it possible for the idea of popular sovereignty to actualize

in America. But if he had ever journeyed to Southeast Asia he would most likely

have said that the most pervasive and the most influential principle in these states

is that of inequality. Prior to the middle of the 19th century, the social and political

inequality which existed and served as a moving principle of Asian agrarian states

was basically that associated with birth. But with the coming of Western imperialism

and colonialism, new dimensions were added to this inequality. The inroad of capital-

ism by way of colonization had led to the formation of new social classes – the small

entrepreneurial middle class and the new educated bureaucratic elites. With the end of

colonialism, the indigenous elites took over the political and bureaucratic machinery

left behind by their colonial masters and became the new oligarchy of their own land.

Without a democratic social state – without equality of condition – the new political

institution and the democratic processes merely served to legitimize the power of the

new ruling class. In this part of the world where inequality of conditions prevails,

the poor masses, being helplessly thrown under the yoke of the capitalist economy

eventually come to depend entirely on the state authority for the improvement of

their lot. Despite the right to vote, they remain unfree. The cases of the Philippines,

Singapore and Thailand serve to illustrate that the introduction of formal democratic

processes into a society in which the inequality of conditions is the rule may turn that

society into a “capitalist totalitarian” state, or even worse, a state dominated by the

idea of “electoral majoritarianism” or the tyranny of the majority.

---------------

2726


ในป ค.ศ. 1989 อนเปนชวงเวลาทก�าแพงเบอรลนถกพงทลายลง Francis

Fukuyama ไดเขยนบทความเรอง “The End of History” ซงท�าใหเขากลายเปนนก

วชาการทมชอเสยงขนมาอยางรวดเรว สาระท Fukuyama เสนอในบทความเรองนน

อยทวา เราอาจถอไดวาประวตศาสตรไดมาถงจดจบแลว เนองจากการตอสระหวาง

โลกทนเสรนยมและโลกคอมมวนสตไดยตลงดวยชยชนะของโลกทนนยม และนบ

ตอนไปกจะไมมการตอสระหวางอดมการณทางการเมองทขดแยงกนมาอยางยาวนาน

อกแลว หนทางเดยวทเหลออยกคอ เสนทางสายประชาธปไตยแบบเสรนยม (Liberal

democracy) เทานน 2

แตส�าหรบผทศกษาปรชญาการเมองตะวนตกมาบาง ค�าพยากรณของ

Fukuyama ชวนใหคดถง Alexis de Tocqueville ชนชนสงชาวฝรงเศสทไปเยอน

สหรฐอเมรกาในชวงตนทศวรรษของป ค.ศ. 1830 และเขยนหนงสอ Democracy

in America ทท�าใหเขากลายเปนนกปรชญาประชาธปไตยนามกระเดองขนมาทนท

งานของตอกเกอวลลทวเคราะหธรรมชาตของประชาธปไตย โดยเฉพาะประชาธปไตย

ในอเมรกา ไดรบการยกยองวาเปนบทวเคราะหประชาธปไตย และสภาพเงอนไขท

เออตอพฒนาการของประชาธปไตย ในดนแดนอยางสหรฐอเมรกาทแหลมคมลกซง

อยางทสด

ทส�าคญกคอในงานชนเดยวกนน ตอกเกอรวลล มองวาประชาธปไตย

คอ แนวทางของโลกทไมอาจหลกเลยงได ราวกบเปนสงทก�าหนดมาโดยพระเจา

ตอกเกอรวลล ในบทน�าของหนงสออนเลองชอของเขา เรมตนดวยการกลาววา “ไมม

สงแปลกใหมอะไรในสหรฐฯทสะดดตาขาพเจาขณะทอยทนนอยางชดเจน ยงไปกวา

ความเทาเทยมกนของสภาวะเงอนไขตาง ๆ ” (Tocqueville, 1969: 9) เขาเพมเตมตอ

มาภายหลงวา “ยงขาพเจาศกษาสงคมอเมรกนมากขนเทาใด ขาพเจากยงเหนไดชดมาก

ขนวาความเทาเทยมกนของสภาวะเงอนไขตาง ๆ คอ มลฐานอนเปนทมาของขอเทจ

จรงทกอยาง” (Tocqueville, 1969: 9)

ความเทาเทยมกนของสภาวะเงอนไขตาง ๆ ตามความเขาใจของตอกเกอรวลล

ดเหมอนจะหมายถงสภาพของสงคมทแนวความคดหรอมโนทศนเรองความเสมอภาค

2 Fukuyama พฒนาบทความนเปนหนงสอ ชอ The End of History and the Last Manในป

ค.ศ. 1992 ซงเปนชวงเวลาหลงจากการลมสลายของสหภาพโซเวยต

2726


ไดถกท�าใหเปนจรงขนแลว นนคอสภาพของสงคมทซงผคนทงปวงมโอกาสเทาเทยม

กน เชน โอกาสในการไดรบการศกษา ในการปรบฐานะทางเศรษฐกจ หรอการม

หลกประกนเรองสทธทางการเมองอยางเสมอหนากน สหรฐอเมรกา คอสถานททนบ

วาเปนโชคดมากทหลกการเรอง อธปไตยของมหาชนประจวบเหมาะเขากบความเทา

เทยมกนของสภาวะเงอนไขตาง ๆดวยเหตนเองจงเปนเรองงายส�าหรบประชาธปไตย

ทจะหยงรากลกและพฒนาไปตามล�าดบ อยางทตอกเกอรวลลกลาววา

ชาวอเมรกาเชอสายองกฤษ ไดน�าความเทาเทยมกนของสภาวะ

เงอนไขตาง ๆ มาพรอมกบพวกเขา มาสโลกใหม ทนนไมมทงพวก

คนสามญและพวกคนชนชนสง ทงอคตเรองวชาชพ และอคตเรองชาต

ก�าเนดกไมเปนทรจก ดงนน ดวยสภาพทางสงคมทเปนประชาธปไตย

นเอง จงไมยากส�าหรบประชาธปไตยทจะสถาปนาอ�านาจของตนขน

(Tocqueville, 1969: 305)

แตถาตอกเกอรวลล ไดเดนทางมายงกลมประเทศอาเซยนในปจจบน เขาก

คงจะตองกลาววาหลกการทแพรหลายกวางขวางและมอทธพลอยางทสดในรฐอาเซยน

ทงอดตและปจจบน คอ หลกการเรองความไมเสมอภาค กอนชวงกลางศตวรรษ

ท 19 ความไมเทาเทยมกนในทางสงคมและในทางการเมอง ท�าหนาทเปนเสมอน

หลกการเบองตนของหมรฐเกษตรกรรมในเอเชยอาคเนยมาโดยตลอด และความ

ไมเทาเทยมกนนโดยพนฐานแลวเปนสงทผคนไดมาโดยก�าเนด เพราะผคนเกดมาส

ชนชนทางสงคมตาง ๆ ทมความแตกตางกน โดยทตางกมหนาทภารกจของตนเอง 3

สภาพเชนนไมแตกตางอะไรนกจากโลกของสงคมศกดนาตะวนตก ทซงล�าดบชนสง

ต�าในสงคมเปนเรองทผคนไดมาโดยก�าเนด ฐานะทางสงคมทแตกตางกนของผคนนน

มเครองหมายภายนอกทบงบอกไวอยางชดเจนและถาวร เชน เสอผา การแตงกาย วธ

การพดจาและมารยาทปฏบตตาง ๆ อยางไรกตามแมวาภายใตสงคมอภชนาธปไตย

(หรอ อมาตยาธปไตย) เชนน ประชาชนสวนใหญจะไรซงเสรภาพและโอกาสทจะ

เลอนฐานะทางสงคม แตความแขงกระดางของกรอบระเบยบทางสงคมเชนน ถาจะ

วาไปแลวกมขอดอยบางตรงทประชาชนผต�าตอย มความมนคงทางจตวทยาตรงทไม

ตองหวนไหวไปกบการเปลยนแปลงใด ๆ ในสงคมเลย (Cantor, 2013: 45)

3 ดตวอยางไดจาก Wales (1965) .

2928


ตอมาเมอจกรวรรดนยมตะวนตก และลทธลาอาณานคมมาถงเอเชยอาคเนย

มตใหมแหงความไมเสมอภาค กถกเพมเขามาสมทบกบความไมเทาเทยมกนทมอย

เดมในประการแรก จกรวรรดนยมตะวนตกท�าใหความเหนยวแนนมนคงภายในของ

ระบบเศรษฐกจแบบพงตนเองของหมบานบดเบอนไปอยางมนยยะส�าคญ เพราะมน

ท�าใหกจกรรมตาง ๆ ทางเศรษฐกจปรบเปลยนจากการเกษตรกรรมแบบพอเพยงไป

สการผลตขนาดใหญ เพอปอนวตถดบและอาหารใหแกตลาดโลกแทน (Watnick,

1952: 28) ในรฐของเอเชยทตกเปนอาณานคม เรมมความตองการใหม ๆ ส�าหรบ

สนคาเพอการบรโภค นคอจดเรมตนของการทพวกเขาตองพงพาตอพลงภายนอกทอย

เหนอการควบคมของพวกเขา เสนทางไปสระบบทนนยมทเกดจากการตกเปนประเทศ

อาณานคมไดน�าไปสการกอตวของชนชนใหม ๆอกดวย นนคอ ชนชนกลางทเปน

ผประกอบการ และชนชนน�าทเปนขาราชการทไดรบการการศกษาสงหรอการศกษา

แผนใหม ในโลกตะวนตกการขยายตวของฐานทางเศรษฐกจของชนชนผประกอบการ

ไดน�าไปสการแปรเปลยนระบอบกษตรยทใฝในการพาณชยและทรงอ�านาจเดดขาดให

เปนระบอบทเสรขน ตอกเกอรวลล ไดตงขอสงเกตไววา “การคาท�าใหผคนเปนอสระ

ตอกนและกน และท�าใหพวกเขาใหคณคาตอความส�าคญของตนเอง มนชกน�าพวก

เขาใหปรารถนาทจะจดการกจการของพวกเขาเอง และสอนพวกเขาวาจะท�าใหส�าเรจ

ไดอยางไร ดงนน มนจงโนมน�าพวกเขาไปสเสรภาพ” (Tocqueville, 1969: 637)

อยางไรกดการกอตวขนของชนชนกลางทเปนผประกอบการในเอเชย ไมไดสง

ผลอยางเดยวกน เหตผลสวนหนงเปนเพราะชนชนทางธรกจขนาดเลกมากทเกดใหม

น สวนใหญแลวเปนผอพยพจากตางถนของดนแดนน – มชาวจนและชาวอนเดย

เปนหลก (Bastin& Benda, 1968: 72-74) ทส�าคญรฐบาลทปกครองอาณานคมยง

ไดสรางชนชนน�าใหมทมการศกษาขน ซงตอมาภายหลงชนชนนไดพสจนตนเองวาม

บทบาททส�าคญยงตออนาคตอนใกลของเอเชย กลมคนขนาดเลกนเองทพรอมยอมรบ

ความคดหลกของประชาธปไตยตะวนตก คอ เสรภาพและความเสมอภาค ไดงาย

ทสด (Vella, 1955: 362) การเปดรบตอความคดประชาธปไตยตะวนตกของชนชน

น�าทไดรบการศกษาแบบตะวนตกนเองทจดประกายการปฏวตชาตนยมขนในเอเชย

ชนชนน�าทเปนชาวพนเมองเหลานเรยกรองการปกครองในระบอบประชาธปไตย พวก

เขาสนบสนนลทธชาตนยม และเปนผน�ามวลชนทไรการศกษา เขาตอสกบระบอบ

อาณานคม พรรคการเมองแบบพรรคมวลชนขนาดใหญพรรคเดยวซงกเปนของท

2928


สรางขนใหม มกจะเปนเครองมอทผน�าชาตนยมเหลานใชเปนหลกในการน�าไปสเปา

หมายของพวกเขา คอ เอกราช เปนธรรมดาอยเองทในการตอสเชนวานประเดนเรอง

ชาตนยมจะครอบง�าประเดนอน ๆ ทงหมด ขอแตกตางและความแบงแยกภายในใด ๆ

ทมอยภายในขบวนการตอสเอง จะถกท�าใหมความส�าคญนอยลง เมอพจารณาอยาง

เผน ๆ ดเหมอนวาการสนสดของระบอบอาณานคม และการไดมาซงเอกราชจะน�าพา

ประเทศเกดใหมเหลานไปสสนตสขและความเจรญสถาพรอยางแนนอน

แตในขณะท “การปฏวตในสหรฐฯ มสาเหตมาจากความปรารถนาในอสรภาพ

ทมวฒภาวะและผานการไตรตรองมาแลว มใชแคสญชาตญาณทจะไดเปนอสระอยาง

ลอย ๆ และไมชดเจน (Tocqueville, 1969: 72) “การปฏวตแหงชาต” อยางทมก

เรยกกนในเอเชย (ซงแนนอนอยเองวาจะตองมเรองของการใชความรนแรง และการขด

ขวางโครงสรางของอ�านาจทด�ารงอยเดม) มกจะเปนการปฏวตทโดยพนฐานแลวเปน

เรองของอภสทธชน กลาวคอ การปฏวตไมไดเกดมาจากมวลชน ชนชนน�าจ�านวนนอย

ตางหาก ทเปนผเรยกรองใหมการปฏวต สวนใหญแลวการมสวนรวมในขบวนการ

ชาตนยมของมวลชนเปนเพยงบทบาทของผตามทจงรกภกด และแทนทจะมการทาทาย

จารตเดม ๆ ทงปวง หรอกฎเกณฑทางศลธรรม หรอสทธใด ๆ ทมการสถาปนาไว

แตเดม ตลอดจนคานยมทางสงคมอน ๆ และทดแทนมนดวยสงใหม ๆ ทมรากฐาน

อยบนมาตรฐานของประชาธปไตย ขบวนการชาตนยมสวนใหญดเหมอนจะเนนหรอ

พงเปาไปทการเขายดครองกลไกการบรหารงานของระบบรฐเปนหลก และเปนเปา

หมายแรก ในหลาย ๆ กรณ ชนชนน�าทเปนชาวพนเมอง ซงเดมถาเปนขาราชการ

หรอเจาหนาทของฝายบรหารอาณานคมอยแลว กเพยงแตเขายดกลไกทางการเมอง

และทางการบรหาร ทถกทงไปโดยผปกครองอาณานคมเทานน (Marcos, 1971: 69)

ดวยเหตนการปฏวตชาตนยมในเอเชยจงมกเพมอ�านาจใหแกรฐ แตไมไดมผล

ทแทจรงแตอยางใดในการปรบเปลยนวธคดของสงคม ประเทศอาณานคมเดมเมอได

รบเอกราชแลว มกจะนยมใชอ�านาจอยางเดยวกบของระบบกษตรย แมแตฟลปปนส

ซงเปนเพยงประเทศเดยวเทานนทมรฐธรรมนญทถกออกแบบใหเหมอนกบของ

สหรฐอเมรกา กคอตวอยางทด เพราะในขณะทชาวอเมรกนเปนผทไดรบการปลกฝงใน

กจการทางการเมอง อนเปนผลมาจากการทพวกเขาไดลมรสของอสรภาพมาตงแตเกด

มวลชนในเอเชยไมมทงความปรารถนาหรอมทกษะทจ�าเปน ส�าหรบการมสวนรวมใน

ทางการเมองอยางทควรจะเปน ดวยเหตน ชนชนน�าใหมจ�านวนเพยงไมกคน ผซงม

3130


ความรบผดชอบทจะตองบรหารปกครองประเทศเอกราช จงชวยไมไดทจะรสกวาพวก

เขาควรจะไดรบอนญาตใหท�าอะไรไดอยางกวางขวางแบบทจ�าเปนส�าหรบการปกครอง

ในระบอบอ�านาจนยมแบบผใหญทปกครองเดก คงไมใชเรองงายนกทจะท�าใหผน�า

ชาตนยมทมภมหลงทางสงคม ภมหลงทางการศกษาสงกวา และมประสบการณ

ทางการบรหารและการเมองทโดดเดนกวาคนทเหลอในสงคมอยางมากมาย จะยอมรบ

มวลชนวาเทาเทยมกบตน (Deutsch and Folly, 1963: 119) อาจจะเปนความจรงทวา

พวกเขาหวงใยในความทกขยากของมวลชนอยางแทจรง แตกแนนอนวามนคงไมใช

ความหวงใยแบบเดยวกนกบทพวกเขามตอคนทเทาเทยมกน โดยสรปกคอ แมวาจะ

มบทบาทของผอทศตนใหกบการถอนรากถอนโคนการปกครองของตางชาตทเอารด

เอาเปรยบ แตชนชนน�าทไดรบการศกษาแบบตะวนตก มกจะกลายเปนอภสทธชน

แบบใหม (หรอคณาธปไตยใหม) ของประเทศของตนเสยเอง

ดงนน การสนสดของจกรวรรดนยมตะวนตก จงไมจ�าเปนวาจะตองหมายถง

จดเรมตนของอสรภาพหรอก�าเนดของประชาธปไตย แทจรงแลวมนอาจจะน�าไปส

ความไมเทาเทยมกนทมากกวาเดมกได สบเนองมาจากความปรารถนาของผน�าทได

รบการศกษาแบบตะวนตก ทจะเปลยนประเทศของตนใหกลายเปนอะไรบางอยาง

ทคลายกบประเทศทางตะวนตก ซงจ�าเปนตองมทกษะพเศษในการบรหารและการ

จดการ ผลลพธกคอ การกอเกดของระบบราชการสมยใหม ในความเหนของตอก

เกอรวลลนน ความเทาเทยมกนทางสงคมทมอยอยางกวางขวาง การศกษาทพอเพยง

ของพลเมองโดยทวไป ความเจรญทางการศกษาและทางอตสาหกรรม และการท

สหรฐอเมรกามทดนวางเปลาอยางมหาศาล ท�าใหชาวอเมรกนมแนวโนมทจะประกอบ

กจการสวนตวยงกวาทจะเขารบราชการ เพอท�าใหชวตของตนเองดขน เพราะฉะนน

ในสหรฐอเมรกา เมอพลเมองพอมการศกษาอยบางและมทนรอนอยบาง

เขากพยายามทจะท�าใหตนเองร�ารวยขน ไมโดยการประกอบการคาและ

อตสาหกรรม กโดยการซอทดนบกเบกในปาเขาและกลายเปนผบกเบก

ไป ทงหลายทงปวงทเขาเรยกรองจากรฐ กคออยาไปขวางทางของเขา

ในขณะทเขาท�างานเพอจะไดเหนวาเขาจะไดรบผลสขจากแรงงานของ

เขา (Tocqueville, 1969: 632-633)

ในทางตรงกนขาม งานราชการในรฐเกดใหมของเอเชย คอ หนทางหลก

ทตอบสนองตอความทะเยอทะยานของมนษย ในขณะทต�าแหนงของราชการใน

3130


สหรฐอเมรกาในยคของตอกเกอรวลลมไมมาก เงนเดอนต�าและไมมความมนคง

(Tocqueville, 1969: 632-633) ชนชนน�าผทไดรบการศกษาในเอเชยมองวา การ

รบราชการคออาชพหลก ส�าหรบประเทศไทยเมอไมนานมานเองการรบราชการกยง

เปนเสนทางแรก ๆ และเสนทางหลกส�าหรบเหลาพลเมองทมการศกษาและมความ

ใฝฝนสง (Siffin, 1966: 131) ระบบราชการ ซงโดยนยามแลวเปนพลงในการรวม

ศนยทมแนวโนมจะสงเสรมอภสทธตาง ๆ ทงในทางการเมองและผลประโยชนท

จบตองไดของตนเอง จงยงมอ�านาจมากขน ในฐานะของกลมคนทมอภสทธเหนอ

กวาผอน และมส�านกถงผลประโยชนของชนชนของตนทจะตองสงเสรม ขาราชการ

ในประเทศของเอเชยจงขยายของเขตอ�านาจอทธพลและผลประโยชนของตนเอง ไป

จนถงจดทไมมพลงภายนอกอนใดทสามารถควบคมพวกเขาไดอกตอไป เมอไมกสบป

มานเองการครอบง�าของราชการ อนไดแก เหลาทพทงหลาย ต�ารวจ และขาราชการ

พลเรอน เดนชดมากเสยจนประเทศไทยถกขนานนามโดยนกวชาการบางทานวาเปน

รฐขาราชการ (Riggs, 1966)

สวนตอกเกอรวลลตงขอสงเกตวาคนอเมรกน เพราะ “มความปรารถนาท

ใหม ๆ และทไมอาจมอะไรตานทานไดเกดขนทกวน” อนสบเนองมาจากความเทา

เทยมกนของสภาวะเงอนไขตาง ๆ จงไมประสงคจะรบต�าแหนงทางราชการและหลก

เลยงต�าแหนงทางการเมองดวยเชนกน

ในสหรฐอเมรกา คนทไมมกใหญใฝสงอะไรนกเทานนทของเกยว

กบความไมแนนอนตาง ๆ ทางการเมอง คนทมปญญาและความ

ทะเยอทะยานสง โดยทวไปแลวจะหลกเลยงอ�านาจเพอแสวงหาทรพย

ผลลพธทเกดขนบอย ๆ จงเปนวาผคนจะเขาไปบรหารกจการของรฐ

เฉพาะตอเมอพวกเขาไมแนใจในความสามารถของตนทจะจดการกจการ

สวนตวเทานน (Tocqueville, 1969: 205)

ในเอเชยสงทเกดขนคอสงตรงกนขาม ในรฐเกดใหมทงหลายในเอเชย การเมอง

กเชนเดยวกนกบงานราชการ ทเปนเรองผกขาดของบคคลผทะเยอทะยานเพยงไมกคน

เพราะเอกราชทางการเมองไดท�าใหชนชนน�าใหมเหลานกลายเปนองคประกอบใหม

ของชนชนผปกครอง ผซงความรบผดชอบหลกอยทการสรางชาต และท�าใหประเทศ

ทนสมย นอกจากนเอกราชทางการเมอง ยงมกจะหมายถงวาภารกจเฉพาะหนาของผน�า

เหลานทตองจดการใหลลวงไป คอ การทรฐบาลชาตนยมของพวกเขาจะตองชนะใจ

3332


กลมคนตาง ๆ ทมแนวโนมมาโดยตลอดวาจะแตกแยกออกจากกนทนททก�าจดศตร

รวมกนไดส�าเรจ สถานการณเชนวานแตกตางจากอเมรกาของตอกเกอรวลลทผคน

พดภาษาเดยวกน นบถอศาสนาเดยวกน มความเชอรวมกน และมชวตอยใตสภาวะ

เงอนไขทางวตถอยางเดยวกน และภายใตกฎหมายเดยวกน (Tocqueville, 1969: 397)

ดงจะเหนไดวาพลเมองของรฐในเอเชยหลาย ๆ รฐ เชน ในพมาและมาเลเซย ยงคง

ตองเผชญกบปญหาของพหนยมทางวฒนธรรมทกอใหเกดความแตกแยกอยจนแม

ปจจบน (Bastin, Benda, 1968: 102-106) นตรงกนขามอยางสนเชงกบขอสงเกตของ

ตอกเกอรวลล ทวาแมแตศาสนาในสหรฐอเมรกากยงมลกษณะของความเปน “มหาชน

รฐ” (Tocqueville, 1969: 397)

แตเราพบวาศาสนจกรและรฐในหลาย ๆ รฐในเอเชยเปนปฏปกษตอกนและ

กนหรอไมกประสานใกลชดกนจนเกนไป แตไมวาจะเปนกรณใด – คอไมวาจะได

มการสถาปนาศาสนาบางศาสนาขนเปนศาสนาประจ�ารฐ หรอมขอขดแยงทรนแรงอย

ระหวางรฐทางโลกกบศาสนจกร – อคต ความไมพอใจ และขอขดแยงตาง ๆ ลวน

แลวแตมโอกาสทจะขยายตวออกไปทงสน เมอตองเผชญกบขบวนการตอตานทไม

ยอมแพและความไมพอใจอน ๆ ทงทเปนจรงและทจนตนาการเอาเอง – ผน�าสวน

ใหญของรฐเกดใหมในเอเชยมกอางเปนเหตผลเพอใหมการรวมศนยอ�านาจทางการ

เมองและทางการบรหารเพมมากขน พวกเขาอางวาชาตเกดใหมในเอเชยจ�าเปนตอง

มรปแบบการปกครองทเขมแขงพอทจะบรหารกจการของรฐไดอยางมประสทธภาพ 4

แมแตในประเทศทคอนขางจะมความเปนอนหนงอนเดยวกนมากกวาทอน

อยางประเทศไทย ชนชนน�าใหมกยงตองขบเคยวกบปญหาตาง ๆ นานานปการท

ยากจะแกไขได อนฝงรากลกอยในลกษณะของรฐศกดนา และรฐอาณานคม ทแตก

ตางอยางเหนไดชดจากสหรฐอเมรกา ทตอกเกอรวลลสงเกตวา ในเรองความสมพนธ

ทางสงคม ความเสมอภาคเปนหลกการทเปนทยอมรบกน (Tocqueville, 1969: 9)

เพราะในเอเชยนนความคดเรองล�าดบชนต�าสงของชนชน (ทรวมถงการใหความเคารพ

ตอผอาวโส สถานะ ต�าแหนง การศกษา ทรพยสน การยอมจ�านน และการเชอฟง

ผมอ�านาจ) ยงคงมน�าหนกอยมาก จรง ๆแลวอาจกลาวไดวาโดยสวนใหญแลว ผคน

ในรฐทเปนอาณานคมเดมมกจะมองตนเองวาเปน “ขาราษฎร”ในรฐแบบจารตมากยง

4 โปรดด Blueprint for Burma ของนายพลอองซานทอางโดย Muang (1969: 300)

3332


กวาทจะเปน “พลเมอง”ของรฐประชาธปไตยใหม

เมอปราศจากฐานทางโครงสรางสงคมทเขมแขงพอ คอ ปราศจากความเทา

เทยมกนของสภาวะเงอนไขตาง ๆ สถาบนทางการเมองและพธกรรมตาง ๆ แหง

ประชาธปไตย ทถกหยบยนหรอก�าหนดมาใหจากเบองบน จงเปนไดเพยงแคเครอง

มอเพอสรางความชอบธรรมใหแกชนชนผปกครองเทานน (ชนชนผปกครองท

ประกอบดวย เจาทดนตามจารต ผปกครองทสบตระกลกนมา ผน�าทางศาสนา และ

ขาราชการทงทหารและพลเรอน) แมแตการเลอกตงอยางเสรและอยางเทยงธรรม ซง

ถอกนวาเปนกระบวนการทจ�าเปนส�าหรบการปกครองในระบอบประชาธปไตยนน

ในทางปฏบตกมกจะเปนแคการยกยายถายเททางกระบวนการทางการเมองทหนไม

พนการทจรตคอรรปชนในรปแบบตาง ๆ เทานน พรรคการเมองของรฐบาลสวน

ใหญซงมกจะมอ�านาจมากมาย กมกจะมฐานอยทตวบคคลมากกวาทจะเปนเรองของ

อดมการณ พรรคการเมองเชนวาน มหนาทหลกแคเปนเครองมอในการควบคมมวลชน

และเกอหนนตอการปกครองโดยตวบคคลใหด�ารงอยไดมากกวาอยางอน โดยทวไป

แลวทรพยสนและฐานะทางการเงน คอวธการเขาสอ�านาจทรบรองผลไดโดยผาน

กระบวนการเลอกตงอกทหนง ในขณะทตอกเกอรวลลสงเกตวา ในสหรฐอเมรกา

ทกหมบานเปนเสมอนมหาชนรฐทคนเคยกบการปกครองตนเอง (Tocqueville, 1969:

386) ชาวบานในเอเชยไมไดเปนอะไรไปมากกวาคนด หรออยางมากกแคผมสวนรวม

ในพธกรรมการเลอกตง อยางดทสดพวกเขากแคมองการเลอกตงวาเปนชวงเวลาทจะ

ไดรบผลประโยชนตอบแทนบางจากกระบวนการซอขายเสยงเทานน พดงาย ๆกคอ

ผเลอกตงไมไดมโอกาสใชสทธใชเสยงในทางการเมองทแทจรงแตอยางใด ดวยเหต

นการเลอกตงทวากนวา “เสรและเทยงธรรม” จงไมไดน�าไปสการเปลยนแปลงทาง

สงคมหรอการเปลยนแปลงทางการเมองทมสาระแตอยางใด หากเปนแคเครองมอท

สรางความชอบธรรมใหแกการปกครองโดยคณะผปกครองเดม ๆ หรอชนชนน�าใหม

ในอนทจะมแนวทางครอบง�าทางสงคมนนตอไป นอกจากนถาจะวาไปแลว ผสมคร

รบเลอกตงทมคณภาพกมอยคอนขางจ�ากด และคณลกษณะตลอดจนทศนคตของพวก

เขากดเหมอนวาจะมการพฒนาเปลยนแปลงไปในทางทดแตเพยงเลกนอย เพราะฉะนน

แมวาจะมสทธในการเลอกตง มวลประชาของเอเชยกยงคงไมมอสรภาพทแทจรงอยด

เมอสภาพทางสงคมทเปนประชาธปไตยไมมเสยแลว เงอนไขอน ๆ ทงหมด

ทเปนปจจยส�าคญในการจรรโลงความเปนอสระใหด�ารงอยตามทศนะของตอกเกอร

3534


วลล จงด�ารงอยไดเฉพาะในรปแบบเทานน สอมวลชนอยางหนงสอพมพ ซงตาม

ทศนะของตอกเกอรวลล ตองถอไดวาจ�าเปนตอการพฒนาและการด�ารงรกษาของ

การกระท�ารวมกนใด ๆ ของพลเมองในระบอบประชาธปไตย (Tocqueville, 1969:

517-520) กเปนเพยงเครองมอหรอตกอยภายใตการควบคมของชนชนหรอกลมพเศษ

กลมใดกลมหนงเทานนดวย ในท�านองเดยวกนการรวมกลมกนของพลเมอง ซง

ตอกเกอรวลลมองวาส�าคญมากส�าหรบการกอเกดของจตใจทเปนเสร (Tocqueville,

1969: 520-524) กมกจะอยภายใตการบงคบและควบคมของรฐ เชนในประเทศไทย

การจดตงสมาคมทกชนด แมแตสมาคมทางวชาการ จะจดท�าไดกเฉพาะตอเมอไดรบ

อนญาตจากทางการเทานน แมแตกระทงปจจบนสมาคมทงหลายกยงไมไดรบอนญาต

ใหมบทบาทในกจกรรมทางการเมอง 5

ไมเฉพาะแตความไมเทาเทยมกนของสภาวะเงอนไขตาง ๆ และปจจยอน ๆ

ทไมเกอหนนตอประชาธปไตย ดงทกลาวมาแลวเทานน เงอนไขอน ๆ ของชาต

ตาง ๆ ในเอเชย กยงไมสงผลดตอการเจรญของระบอบประชาธปไตยในแงอน ๆ ท

ส�าคญอกดวย ประเทศเกดใหมในเอเชยสวนใหญไมเหมอนกบการเมองสหรฐอเมรกา

ทมทตงเปนอสระเอกเทศในดานภมศาสตร และเพราะฉะนนจงไมมประเทศเพอน

บานหรอศตรภายนอกทตองกลวเกรง (Tocqueville, 1969: 278) สวนประเทศเกด

ใหมในเอเชยมกถกกดดนทงโดยการแตกแยกภายในและภยคกคามจากภายนอกให

ตองมกองทพทเขมแขง ชนชนน�าทางทหาร คอพวกแรก ๆทไดรบการศกษาอบรม

แบบตะวนตกในดานปฏบต และมกจะเปนพวกแรก ๆทไดน�ามวลชนในการตอส

ตามแนวทางชาตนยมเพอเอกราช จงมกจะอยในฐานะทดทสดทจะเขาสวมบทผน�า

ทางการเมองไปดวย (Novack and Lekachman, 1964: 244) สภาพเชนวานมผลเลว

รายอยางไรตอพฒนาการของระบอบประชาธปไตย อาจพจารณาเปรยบเทยบไดจาก

ขอสงเกตตอไปนของตอกเกอรวลล ทวาดวยสหรฐอเมรกา

คนอเมรกนไมมเพอนบานเพราะฉะนนจงไมมสงครามขนาดใหญ

วกฤตทางการเงน การถกรกรานหรอการถกพชตทจะตองหวาดกลว

พวกเขาไมจ�าเปนตองมการเกบภาษสง ๆ หรอมกองทพทมกองก�าลง

5 โปรดด Montri (1979) .

3534


มากมาย หรอมนายพลทหารผยงใหญ พวกเขาแทบไมมอะไรทตองกลว

จากอกสงหนงทเปนค�าสาปทยงใหญส�าหรบมหาชนรฐประชาธปไตย

ยงกวาสงอน ๆ ทงหมดรวมกน นนคอ เกยรตยศชอเสยงทางทหาร


ยงไปกวานนภายใตการปกครองของทหาร การปราบปรามกลมหรอผน�าฝาย

คาน รวมทงการใชยทธวธแบบไมแขงจงไมใชเรองผดปกต การใหความเคารพตอ

หลกนตธรรม และการแกไขขอขดแยงโดยสนตวธ ซงตามทศนะของตอกเกอรวลล

คอ รากแกวหนงของอปนสยหรอประเพณของคนอเมรกนทเกอหนนตอการธ�ารง

รกษาไวซงอสรภาพจงขาดหายไป ตามมาตรฐานของตอกเกอรวลลแลว สวนใหญ

ของรฐเอเชยหลงไดรบเอกราช นาจะถกจดใหเปนรฐคณาธปไตยมากกวาอยางอน

กระนนกด อภชนใหมหรอทนาจะถกตองกวากคอกลมคณาธปไตยใหมแหงเอเชย จะ

ตองไมถกดวนมองวาเปนชนดเดยวกนกบอภชนาธปไตย ทตอกเกอรวลลเขาใจ ใน

ทศนะของตอกเกอรวลลนนระบอบอภชนาธปไตยทแทจรง คอ ระบบทมรากฐาน

อยบนความไมเสมอภาค แตมนกไมไดเปนแคเพยงการปกครองโดยคนรวยและคน

ทมอ�านาจธรรมดา ๆ มนยงเปนระบบทปลกเราคณภาพจตวญญาณทสงสดใหตนขน

มาอกดวย เพราะอภชนหรอชนชนสง คอ บคคลทยดมนในความมงหมายทสงกวา

ตนเอง (Zetterbaum, 1967: 22) อภสทธของชนชนสงไมไดแยกออกจากความรบผด

ชอบทางสงคมของพวกเขา แมแตความสมพนธระหวางนายและคนรบใช ในสงคม

อภชนาธปไตยกมไดเปนเพยงแคความสมพนธระหวางนายจางและลกจางธรรมดา ๆ

ในสงคมอภชนาธปไตย ผเปนนายนกถงคนรบใชของเขาในฐานะผท

ตอยต�ากวาและเปนสวนหนงทอยในล�าดบทสองของตวเขาเอง และ

บอยครงทเขาจะสนใจในโชคชะตาของพวกเขา เนองดวยขอบเขตของ

ความเหนแกตวของเขาทขยายออกไป ในสวนของคนรบใชกจะมอง

ตนเองเกอบจะในลกษณะเดยวกนและบางครงพวกเขาจะระบตนเองวา

เปนหนงเดยวกบตวบคคลผเปนนายมากเสยจนกระทงวา ในทศนะของ

พวกเขานน พวกเขาเปนสวนขยายของนายอยางเดยวกนกบทศนะของ

ผเปนนาย (Tocqueville, 1969: 575)

ในระดบทใหญกวานน ความสมพนธระหวางคนรวยและคนจนกเปนความ

สมพนธทในทางจตวทยาแลวกปลอดจากการกดขหรอการตอสดวยเชนกน

3736


ในชาตตาง ๆ ทชนชนสงครอบง�าสงคมอยนน ทายทสดแลวประชาชน

กจะเคยชนกบความยากจนของพวกเขา ท�านองเดยวกนกบทคนรวยคน

เคยกบความมงคงของตน พวกหลงนนไมไดหมกมนอยกบความสะดวก

สบายทางกาย ซงพวกเขามไดโดยไมตองล�าบากอะไร สวนพวกแรกนน

ไมไดคดถงเรองนเลย เพราะพวกเขาสนหวงทจะไดมน และเพราะพวก

เขาไมรเพยงพอทจะตองการมน (Tocqueville, 1969: 531)

ในทางตรงกนขาม พวกคณาธปไตยใหมแหงเอเชย ไมมวนทจะปลอดจาก

ความตองการทงปวง หรอชอเสยงเกยรตยศ อกทงไมมวนทจะพอใจกบโชคชะตา

ของตนเองได เพราะไมไดแคแสวงหาอ�านาจเทานน พวกเขายงแสวงหาความมงคง

อกดวย พวกเขาจงจ�าเปนอยเองทไมอาจมองใหพนไปจากผลประโยชนแหงชนชน

ของตน (Wilson, 1964: 601; Riggs, 1966: 251)

ตอกเกอรวลล ตงขอสงเกตตอไปวาระบอบอภชนาธปไตยยงเกอหนนอยาง

ออม ๆ ตอการปองกนระบอบทรราชใด ๆ เหนอประชาชนอกดวยโดยผานการปกปอง

อภสทธหรอ “เสรภาพแหงอภชน” ของพวกเขาเอง

เฉพาะแตอภชนาธปไตยเทานนทอาจพทกษรกษาประชาชนจากการ

ถกกดขโดยระบอบทรราชของกษตรย และจากความทกขยากของการ

ปฏวต เพราะอภสทธตาง ๆซงดเหมอนวาไดถกสถาปนาขนมาเพอผล

ประโยชนของผทมอภสทธเพยงอยางเดยวนน ไดกอเกดหลกประกนท

ดทสดส�าหรบความสงบและความจ�าเรญของผทยงมไดมอภสทธใด ๆ

ดวย (Tocqueville, 1969: 73)

เปนทประจกษชดอกเชนกนวา พวกคณาธปไตยใหมแหงเอเชยไมสามารถเลน

บทบาทตรงนได เพราะผลประโยชนของพวกเขาไมไดประจวบเปนเนอเดยวกนกบ

ของมวลชน ในแงนบางทมวลชนแหงเอเชยจงอาจจะอยในสภาพทเลวรายกวาผทอย

ใตระบอบอภชนาธปไตยของยโรปโบราณกเปนได ตรงกนขามกบชาวอเมรกนโดย

ทวไปทเนองจากความเทาเทยมกนแหงสภาวะเงอนไขตาง ๆ จงไมคอยพอใจกบสภาพ

ปจจบนของตนและ“พยายามอยตลอดเวลาดวยวธการตาง ๆ นานปการทจะท�าใหมนด

ขน” มวลชนชาวเอเชยมกหวงพงรฐบาลใหเปนผชทาง และยอมรบโชคชะตาของ

ตนเอง วาเปนอะไรบางอยางทมอาจหลกเลยงได โดยฝากความหวงทางออกส�าหรบ

สถานะทดกวาในโลกหนา ตอกเกอรวลลมขอสงเกตในเรองนไววา “เมอความไม

3736


เสมอภาค คอ กฎทวไปของสงคม แมแตความไมเสมอภาคทยงใหญทสดกไมมใคร

ใหความสนใจ” (Tocqueville, 1969: 637)

ในสงคมเอเชยทสภาวะเงอนไขตาง ๆ โดยทวไปแลวไมเทาเทยมกน และ

เปนสงคมทล�าดบชนของการบงคบบญชา ดวาจะไดมการสถาปนาไวอยางมนคงแลว

ยอมเปนธรรมชาตอยเองทคนสวนใหญในสงคมจะไมรสกอะไรกบการทชนชนน�าทาง

ทหาร หรอชนชนน�าในระบบราชการจะม “เสรภาพ” หรอ “อภสทธ” ทมากกวา

ผอน จรง ๆ แลวแมหากวา“ประชาธปไตย”เอง จะถกยกเลกไปเสยเลย กคงไมกระไร

นก ในสงคมเชนวา สงทตอกเกอรวลลกลวส�าหรบสงคมอเมรกน คอ อนตรายจาก

ประชาธปไตยโดยปราศจากการเหนยวรง – ระบอบทรราชโดยเสยงขางมากทกระท�า

การผานทประชมทางการเมองทไมมการควบคมจงยงไมเกดขนเพราะ เพอทวาระบอบ

ทรราชโดยเสยงขางมากจะเกดขนไดประชาชนจะตองมสทธในการออกเสยงเลอกตงท

สามารถเลอกหรอก�าหนดนโยบายทตองการไดอยางสมบรณเสยกอน

ในขณะทในเอเชยประชาธปไตยทางการเมองอาจไมไดเกดขนจรง และไม

เปนทเสยดายอะไรมากนก ดวยเหตทมองวาประชาธปไตยในตะวนตกเปนผลผลต

ของอารยธรรมตะวนตกและประสบการณทางประวตศาสตรทมลกษณะเฉพาะตว

แตการท�าใหประเทศทนสมยและการเปลยนประเทศใหเปนสงคมอตสาหกรรมเปน

สงพงปรารถนาทผน�าของเอเชยไมอาจยอมใหถกลมเลกไปไดงาย ๆอนทจรงแลวมก

มการใหเหตผลวา การทประชาธปไตยไมอาจด�าเนนไปไดอยางมประสทธภาพใน

ประเทศเหลาน สวนใหญแลวสบเนองมาจากการทผน�าประเทศขาดความสามารถ

ทางการเมองและเศรษฐกจทจะสรางรากฐานทมนคงส�าหรบกระบวนการท�าใหทน

สมยและการอตสาหกรรมทจะเตบโต อยางไรกดกระบวนการท�าใหทนสมยและการ

กาวเขาสสงคมอตสาหกรรม ซงเชอกนวาจ�าเปนส�าหรบการด�ารงอยของชาต กลบน�า

ไปสระบอบการรวมศนยอ�านาจและความไมเทาเทยมกนของสภาวะเงอนไขตาง ๆ ท

เพมทวขน

ในเรองนตอกเกอรวลลไดตงขอสงเกตไววา เพอทจะกลายเปนสงคม

อตสาหกรรม ประเทศสหรฐอเมรกาจ�าเปนทจะตองมโครงสรางพนฐาน เชน ถนน

คลอง และทาเรอ ซงเฉพาะแตรฐบาลเทานนทจะสามารถจดหาใหได เมอตองมภาระ

เชนวาเพมขน อ�านาจของรฐกจะเพมขนดวยพรอม ๆ กบทสงทรฐจ�าตองมกขยาย

ตวออกไป สวนความเจรญเตบโตของอตสาหกรรม กจะน�ามาซงความสมพนธของ

3938


มนษยทสลบซบซอนกวาเดมทน�าไปสการควบคมและกฎเกณฑทเปนการทวไป ใน

ทศนะของตอกเกอรวลลแลวผลลพธสดทายกคอการรวมศนยอ�านาจทางการบรหาร

ทมากยงขนไปอก (Tocqueville, 1969: 684-687)

จะเหนไดวานเปนจรงอยางยงส�าหรบประเทศในเอเชย โดยเฉพาะเมอ

กระบวนการท�าใหทนสมย และการเขาสสงคมอตสาหกรรม ไดท�าใหปญหาทงหลาย

มความยงยากเพมมากขน ไมวาจะเปนเรองการเพมของประชากร การเขาสสงคมเมอง

การน�าเขาเทคโนโลยและการพฒนา การกอตวของอ�านาจของเทคโนโลย และการ

ขยายตวของระบบราชการซงลวนแลวแตท�าใหล�าพงแคการปกครองกแทบจะเปนไป

ไมได

นอกจากนตอกเกอรวลลยงตงขอสงเกตเพมเตมอกดวยวาการเกดขนของ

อตสาหกรรมขนาดใหญ ในดานหนงนนอาจจะกอใหเกด “อภชนทางอตสาหกรรม

ใหม” ซงหมายถงประชาชนทมความเปนอภชนยงกวา และอกดานหนงไดแก ชนชน

กรรมาชพทยากจนและตอยต�า อยางทเขากลาววา

เมอคนงานตองท�าอะไรอยางหนงอยตลอดและท�าอยเพยงอยางเดยว

ทายทสดเขากจะท�างานถนดเฉพาะอยาง แตในขณะเดยวกนเขากจะ

สญเสยความสามารถทจะประยกตจตใจของเขาโดยทวไปเขากบวธการ

ของเขา แตละวนทผานไปเขาจะคลองแคลวมากขนแตอตสาหะนอย

ลง และจะกลาวไดวาในกรณนตวมนษยถกท�าใหตอยต�าลงในขณะท

คนงานเกงขน

ในขณะทคนจางงานจ�ากดสตปญญาของเขาใหแคบลงเรอย ๆ อยกบ

การศกษาเรองทเปนรายละเอยดเพยงเรองเดยว ผทเปนนายกจะมวสย

ทศนทขยายขอบเขตออกไปไมเวนแตละวน และจตใจของเขาขยาย

ออกไปอยางรวดเรวพอ ๆ กบทของคนอนหดตวลง ในไมชาฝายหลง

กไมจ�าตองมอะไรอกแลวนอกจากพละก�าลงโดยไมตองมปญญา ใน

ขณะทเพอทจะท�าไดส�าเรจ ฝายแรกจ�าจะตองมความรและความเกอบ

จะเปนอจฉรยะ ฝายแรกเหมอนจะเปนผบรหารของจกรวรรดขนาด

ใหญมากยงขนทกท สวนฝายหลงกเหมอนกบสตวปามากยงขนเชนกน

(Tocqueville, 1969: 555-556)

ส�าหรบตอกเกอรวลลแลว สภาพของการทตองพงพาผอนและความยากจนท

3938


กระทบตอสวนของประชากรในระบบอตสาหกรรมในยคสมยของเรา คอ ขอเทจจรง

อนเปนขอยกเวนทสวนกระแสของสภาวะเงอนไขตาง ๆ รอบ ๆ ตวมน (Tocqueville,

1969: 543) เขาไมไดเปนกงวลมากนกกบโอกาสทการแสวงหาความสขทางวตถจะ

กลายเปนคณลกษณะเฉพาะของกลมใดกลมหนงโดยเฉพาะพลเมองในอเมรกา “หาก

จะเกดกรณทประชาชนบางพวกมงเสาะแสวงหาความมงคงจนมากเกนไป และโดย

รวมแลวลมหลงในความสขทางกายจนเกนเหต ขาพเจากจะไมเปนกงวลแมแตนอย ใน

ไมชาคณลกษณะเฉพาะเชนวานจะสญหายไปในภาพรวม” (Tocqueville, 1969: 543)

แตในเอเชย ทซงความไมเทาเทยมกนของสภาวะเงอนไขตาง ๆครอบง�าไป

ทว หนทางถกเปดใหแกความหลงใหลในความมงคงของอภชนทางอตสาหกรรมท

จะเขาครอบง�าสงคมทงสงคม แทจรงแลว อภชนทางอตสาหกรรมทก�าลงกอตวขน

ไมเพยงแตจะพบวามนเปนประโยชนตอพวกเขาทจะรวมมอกนเทานน หากยงพบ

อกดวยวาพวกเขาควรจะรวมมอกบผปกครอง เพอแสวงหาผลประโยชนจากมวลชน

แมแตชนชนกลางจ�านวนนอยนดซงอาจจะกอตวขนอนเปนผลมาจากกระบวนการ

ท�าใหทนสมย กยงอาจจะเขารวมดวยกบการสมครสมานระหวางกลมทนและกลม

ราชการ ตราบเทาทพวกเขาเองสามารถธ�ารงรกษาผลประโยชนของพวกเขาไวได เพอ

ทจะเขาใจจดยนของชนชนใหมทเปนชนชนทสงกวาในเอเชยเหลาน เรากเพยงแตตอง

หวนระลกถงขอสงเกตของตอกเกอรวลลทกลาววา “สงซงกระตนใจของมนษยอยาง

ชดแจงนนแนนอนวาไมใชการไดครอบครองอะไรบางอยางทมคาอยางเงยบ ๆ แตเปน

ความปรารถนาทยงไมไดรบความพอใจอยางสมบรณหรอความกลวอยางตอเนองวาจะ

สญเสยมนไปอกตางหาก” (Tocqueville, 1969: 530)

ในขณะเดยวกนมวลชนผยากไรซงตกอยภายใตแอกของเศรษฐกจทนนยม ใน

ทสดแลวกตองพงพงอ�านาจของรฐเพอโชคชะตาทดขนของตนอยางโดยสนเชงตรงน

อกเชนเดยวกนกบทบรบทของการท�าใหสงคมเดมเปนสงคมอตสาหกรรมของประเทศ

ในเอเชย ชใหเหนอยางนาสนใจยงถงความส�าคญของความเทาเทยมกนของสภาวะ

เงอนไขตาง ๆ และองคประกอบอน ๆ ทเกอหนนตอการเกดขนของสหรฐอเมรกา

ใหเปนชาตทตอมาไดพฒนาเปนมหาชนรฐทางการพาณชยทยงใหญ กระนนกตาม

เมอแรกพจารณาอาจจะดเหมอนวาล�าพงทรพยากรธรรมชาตอนมอยอยางแทบจะ

ไมจ�ากด และความมงคงโดยทวไปนนเองทท�าใหทกสงทกอยางเปนไปได ดงท

ตอกเกอรวลล กลาววา

4140


ดนแดนของสหภาพใหขอบเขตอนไมมขอจ�ากด แกกจกรรมของมนษย

มนท�าใหมอปทานอนไมมทสนสดแกอตสาหกรรมและแกแรงงาน

ดวยเหตนความรกในความมงคงจงเขาแทนทความทะเยอทะยาน และ

ความอดมสมบรณกดบไฟแหงการแบงแยกแบงกลมจนหมดสน (Toc-

queville, 1969: 306)

แทจรงแลวดเหมอนวาตรงนตอกเกอรวลลก�าลงยกยองความหลงใหลกบการ

แสวงหาก�าไรของชาวอเมรกนในการพฒนาทวปทยงไมเคยถกแตะตองมากอน

ในยโรปเรามกจะถอวาคนทจตใจไมสงบนง คนทมความปรารถนาใน

ความมงคงทเกนพอด และคนทรกความเปนอสระจนเกนเลยวาเปน

อนตรายตอสงคม แตสงเหลานแหละทท�าใหแนใจไดถงอนาคตอนยาว

ไกลและเตมเตมไปดวยสนตสขของมหาชนรฐอเมรกน หากปราศจาก

ความหลงใหลอนไมหยดนงเชนนนเสยแลว ประชากรอเมรกนกคงจะ

กระจกตวอยในสถานทเพยงไมกแหง และในไมชากคงจะตองประสบ

ชะตากรรมอยางเดยวกบทเราเคยพบมาแลว กบการมความจ�าเปนตาง

ๆทยากทจะไดรบการตอบสนอง โลกใหมจงเปนดนแดนแหงความ

สขตรงทความชวของมนษยเกอบจะมประโยชนตอสงคมเทา ๆ กบ

คณธรรมของเขา (Tocqueville, 1969: 284)

หวใจของเรองนกอยางทผรทานหนงไดชใหเหนอยทวา ความปรารถนาทจะ

มความสขสบายนนเลยงไมไดทจะมาพรอมกบความเทาเทยมกบของสภาวะเงอนไข

ตาง ๆ โดยเปนอสระอยางสนเชง จากปจจยดานภมศาสตร หรอภมอากาศ

(Zetterbaum, 1967: 128-129) กลาวอกนยหนง ตวความเทาเทยมกนของสภาวะ

เงอนไขตาง ๆ นแหละ ทกอเกดความรกในความมงคง และจตใจทนยมการพาณชย

ซงไมเพยงแตจะท�าใหประเทศนนยงใหญ และสงเสรมใหเกดความมเสถยรภาพทาง

สงคมดวยอกทหนง หรออยางทผรทานเดยวกนนกลาววา“ตอกเกอรวลลเชอวาจตใจ

ทนยมการพาณชยจะท�าใหเกดสภาพสงคมทคนเกอบทงหมดมทรพยสนอะไรบางอยาง

จงเปนการยตขอเปรยบเทยบระหวางคนทร�ารวยเพยงไมกคน และคนจนจ�านวนมากท

เขามองวาเปนตนตอหลกของความไรเสถยรภาพทางสงคม” (Zetterbaum, 1967: 131)

4140


อกดานหนงนนในเอเชย ทรพยากรทมอยอยางจ�ากด และความไมเทาเทยม

กบของสภาวะเงอนไขตาง ๆ นเอง ทดเหมอนจะน�าเอาดานลบของผลประโยชน

ของมนษยออกมาแทน 6 ปญหาเรองความหวโหย ความยากจน โรคภยไขเจบ ความ

รนแรง และความทกขยากเปนทประจกษชดเจนยง ในแงหนงนนสงคมเอเชยกลายเปน

สงคมทผคนไลลากนเอง ผลลพธของกระบวนการท�าใหสงคมทนสมยและเปนสงคม

อตสาหกรรม ดเหมอนวาจะกลายเปนสงทคกคามตวรฐบาลนนเสยเอง ไมเพยงแต

ความไมเสมอภาคทางเศรษฐกจจะท�าใหความแนบแนนกลมเกลยวทางสงคมออนแอ

ลงเทานน หากแตยงเปนบอเกดของความ อยตธรรมและเลยงไมไดทจะท�าลายสายใย

ทางการเมองทเชอมโยงโครงสรางของสงคมเขาดวยกนอกดวย ยงไปกวานนทกวนน

ยงเปนไปไดทจะจนตนาการวามวลชนจะเรมรสกวาความยากจนนน แทจรงแลวเปน

ผลผลตของสงคม ไมใชอะไรบางอยางทถกก�าหนดไวลวงหนา จงอาจจะเรยกรอง

ใหมการเปลยนแปลงทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจแบบถอนรากถอนโคนได

ตรงประเดนนอกเชนกนทค�ากลาวของตอกเกอรวลล วาดวยความสมพนธ

ระหวางรฐทร�ารวยและรฐทยากจนในสหรฐอเมรกา ควรคาแกการพจารณา

เปนเรองยากทจะคดถงความสมพนธทถาวรระหวางประชาชาตสอง

กลม พวกหนงนนยากจนและออนแอ อกพวกหนงร�ารวยและแขงแรง

แมเมอจะพสจนไดวาพละก�าลงและความมงคงของฝายหนงนนไมได

เปนสาเหตของความออนแอและความยากจนของอกฝายหนงแตอยาง

ใด (Tocqueville, 1969: 381)

อาจกลาวไดวาตลอดทงศตวรรษท 20 ชาตเกดใหมในเอเชยลวนตอบสนอง

ตอปญหาความไมเสมอภาคทางเศรษฐกจดวยการวางแผนพฒนาเศรษฐกจ แตหากวา

ความมงคงทางเศรษฐกจเปนเงอนไขทจ�าเปนส�าหรบเสถยรภาพทางการเมองเสย

แลว จะสามารถอางไดหรอไมวา สงทกลบกนกเปนจรงดวย หากท�าไดเชนนน น

หมายความวาการมงตอการพฒนาทางเศรษฐกจ ซงนยามวาเปนความเจรญเตบโต

6 เฟอรดนานด มารกอส กลาวถง ประเทศฟลปปนสของตนเองในเรองนไววา “ดเหมอน

จะมความกาวหนาของปจเจกบคคลแตไมมความกาวหนาใด ๆ ของชาต ทกคนมยทธศาสตร

เพอความอยรอดของตนเอง แตไมมยทธศาสตรใดส�าหรบการอยรอดของประเทศ โปรด

ด Marcos (1971) .

4342


ทางเศรษฐกจบวกกบการกระจายรายไดอยางเทาเทยมกนนน จ�าเปนอยเองทจะตอง

หมายถงการกดกนเอากระบวนการทางการเมองแบบประชาธปไตยออกไปดวยหรอ

(Gerling, 1981: 54-55) ส�าหรบชาตทอางวาตนก�าลงถกคกคามโดยทงภยจากภายใน

และภายนอกแลว ดเหมอนวาทางเลอกจะมอยอยางจ�ากดมาก วถทางเดยวทประเทศ

ชาตจะกาวหนาไปได อยทการจดตงกลไกทางการบรหารทมประสทธภาพเพอการ

พฒนาเศรษฐกจ ในการอางวารฐบาลมความรบผดชอบทางศลธรรมทจะตองท�าให

ความเปนอยของคนยากจนดขน ผน�าของรฐบาลมกจะประกาศวาพวกเขาก�าลงตอส

กบการกดขทางเศรษฐกจ พวกเขาเรยกรองใหประชาชนเสยสละอสรภาพทางการ

เมอง เพอทวารฐจะไดสามารถท�าลายการกระจกตวของอ�านาจทางเศรษฐกจ และสง

เสรมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจแกคนทงปวงได

จดทนาสนใจอยทวา ตรงประเดนเรองความสมพนธระหวางการพฒนา

เศรษฐกจ และอสรภาพนเองทค�าสอนของตอกเกอรวลล ดจะเขาเปาหมายมากทสด

ดงทไดกลาวมาแลวขางตนวา ขอสงเกตของตอกเกอรวลล วาดวยลกษณะทางสงคม

และประวตศาสตรนน ไดชใหเหนวาเหตใดตนไมประชาธปไตยจงพบกบดนอนอดม

สมบรณของสหรฐอเมรกา แตไมอาจอยรอดและเจรญเตบโตในเอเชยได แตในขณะ

เดยวกนเรากไมอาจมองขามขอวตกของตอกเกอรวลลเรองการมาถงของเผดจการชนด

ใหม – ระบอบเผดจการทน�าไปสกระบวนการลดไมใหเปนการเมอง และการกอตว

ของรฐทบรหารเพยงอยางเดยว กรณของประเทศฟลปปนส สงคโปร และไทย คอ

กรณศกษาทจะมการกลาวถงตอไป

ในกรณของประเทศฟลปปนส ขอนาสนใจอยทวา กอนทจะถกขบวนการ

ประชาธปไตยของประชาชนโคนลมตกจากอ�านาจในฐานะจอมเผดจการไปนน

ประธานาธบดเฟอรดนาน มารกอส เคยประกาศแกชาวฟลปปนสวาเขาปฏญาณ

กบตนเองแลววาจะขจดความไมเทาเทยมกนทางเศรษฐกจใหหมดไป โดยกลาววา

“ความมงคงของคนไมกคน กเฉกเชนกบอ�านาจของคนไมกคนทเปนการกระท�าความ

รนแรงตอคนยากจน” (Marcos, 1971: 119) ดงนนเขาจงเรยกรองใหม “การปฏวต

ประชาธปไตย – ซงไดแกการสรางสงคมใหมทซงทรพยสนจะถกควบคมจดการเพอ

เปาหมายอนเปนสวนรวม” (Marcos, 1971: 119) เขาใหเหตผลวาเปนหนาทของ

รฐบาลประชาธปไตยทจะตองรบใช ในฐานะเปนเครองมออนซอสตยของความหวง

ในการปฏวตของประชาชน นบแตนเปนตนไปคนจนจะเปนผก�าหนดอนาคตของ

4342


ฟลปปนส (Marcos, 1976: 56)

แตมารกอสไมใชมารกซสต เขายนยนวาการปฏวตประชาธปไตยของเขามง

ทจะขดขวางการปฏวตของคอมมวนสต ซงจะท�าลายลางอสรภาพของมนษย เขาไม

ไดพยายามทจะเอาใจเฉพาะชนชนใดชนชนหนง แตพยายามทจะท�าใหสงคมใหมของ

เขาเปนทกสงทกอยางส�าหรบทก ๆ คน ดวยเหตนเมออธบายวาการท�าใหทรพยสน

กลายเปนเรองประชาธปไตยนน หมายความแคเพยงการแบงปนความมงคงสวนตวกบ

สงคมเทานน ไมใชการยกเลกกรรมสทธสวนตวโดยสนเชง เขาจงใหสญญาแกคนรวย

วาจะใหความมนคง ส�าหรบชนชนกลางเขาเสนอใหความสงบเรยบรอยและสนตสข

สวนคนจนนนเขาใหค�ามนสญญาวาค�านยาม“ความเสมอภาค”ของเขา หมายถง การ

ใหแกพลเมองแตละคน “อาหารสามมอ หลงคาคมหว ระบบการขนสงสาธารณะท

มประสทธภาพ โรงเรยนส�าหรบลก ๆ และระบบสวสดการดานการรกษาพยาบาล

แกครอบครวของเขา” (Marcos, 1976: 116)

แตเพอทจะบรรลถงสงคมเชนวาน ทซงกจกรรมทางเศรษฐกจของทงภาค

เอกชนและภาครฐจะรวมมอกน เกอหนนตอผลประโยชนของปจเจกบคคล และ

ความอยดกนดของสวนรวมนน สทธอ�านาจของรฐบาลจะตองถกใชเมอใดกตามท

เปาหมายเหลานนยงไมบรรล (Marcos , 1976: 124) เปนทประจกษชดวาเฉพาะรฐ

เทานนทถกมองวาเปนกลาง และเพราะฉะนนจงปลอดจากอดมการณทางการเมอง

ใด ๆ (Magno, 1983: 10) เฉพาะอ�านาจทางการเมองเทานน ทอาจสถาปนาล�าดบ

กอนหลงและจดหากลไกของการท�าใหเกดความเทาเทยมกนได สงทจ�าเปนตองมใน

ล�าดบตอไป คอ การปรบเปลยนวฒนธรรมการเมองของชาวฟลปปนส จากทเคยเปน

พวกใฝประชานยม นยมตวบคคล และความเปนปจเจกบคคลนยม ไปสวฒนธรรม

ทางการเมองของการเปนพลเมองผซงตระหนกผลประโยชนของสวนรวมหรอของ

สงคมดวย (Marcos, 1976: 59) ทดเหมอนวาจะมเปนนยอยในความคดน มใชแควา

มารกอสพยายามทจะยกสถานะของรฐใหเปนอะไรบางอยางคลายบดามารดา – คอ

อยเหนอผลประโยชนของชนชนใดโดยเฉพาะ – แตดเหมอนวามนจะสะทอนใหเหน

ถงความเชอของมารกอสถงจดเชอมโยงทจ�าเปนระหวางสภาวะเงอนไขทางสงคมและ

นสยจตใจของพลเมองดวย ดเหมอนมารกอสพยายามจะบอกวาสภาวะเงอนไขตาง ๆ

ทางสงคมอาจสรางขนใหมได แนนอนวาเขาพยายามทจะเลยงไมตอบค�าถามเรองความ

ชอบธรรมของอ�านาจทเขาอางวามในการน�ามาซงความเปลยนแปลงตาง ๆ ทเขาฝนไว

4544


เปนเรองทเขาใจไดวาท�าไมทกวนนผคนสวนใหญจงไมใหความส�าคญอะไร

มากนกกบค�าพดของมารกอส ซงมกจะถกมองวาเปนแคโวหารทางการเมองเทานน

หรอเปนแคความพยายามทจะใหความชอบธรรมแกการปกครองโดยกฎอยการศก

ของเขา เปนเรองปกตทเราจะวนจฉยมารกอสโดยพจารณาจากสงทไดเกดขนจรง ๆ

ในฟลปปนส ไมใชทกสงทเขาน�าเสนอ ภาพของสงคมฟลปปนสในชวงนน

ทมปญหาวกฤตเศรษฐกจอยางรนแรง มการทจรตคอรรปชนระดบสงอยางแพรหลาย

มการลอบสงหารทางการเมอง มการประทวงและการเดนขบวนชมชนแบบรายวน

มความแตกแยกภายในสงคมและการตอสโดยใชกองก�าลงภายในประเทศ ลวนแลว

แตท�าใหเรามองขามค�าถามทนาสนใจวา หากมารกอส สามารถท�าใหค�ามนสญญา

เรองสงคมทดกวาเดมของเขาเปนจรงขนมาได โดยทไมตองอาศยแรงสนบสนนหลก

ของกองทพและขาราชการและเทคโนโลยทงหลาย นนจะท�าใหการปกครองของเขา

เปนทยอมรบไดหรอไม?เพราะถาจะวาไปแลวโครงการดานเศรษฐกจและสงคมตาง ๆ

ทถกสรางขนมา เพอลดความยากจนของมวลชน และเพอระดมแรงสนบสนนทางการ

เมองของมวลชนตอระบอบการปกครองทก�าลงแตกสลายของเขากไดสงผลใหเกดขอ

เรยกรองเชนวาขนจรง ๆดวย ถามารกอสสามารถจดการกบขอเรยกรองเหลานได

อะไรจะเกดขนตอไป? ส�าหรบผทสนใจศกษาความคดของตอกเกอรวลลแลว ค�าตอบ

ตอค�าถามประเภทนจะตองเปนสงทเราใหความส�าคญมากกวาวาระสดทายของระบบ

การปกครองนน ๆ เสยอก กลาวอกนยหนงเราจะตองใหน�าหนกกบค�าเตอนของ

ตอกเกอรวลลทวา ภยคกคามตอเสรภาพอาจจะมาจากการทตวพลเมองเองปฏเสธความ

รบผดชอบของการมอสรภาพไมนอยไปกวาการทพวกเขาถกปฏเสธไมใหมอสรภาพ


ส�าหรบประเทศในอาเซยนทเขาใกลกบอดมคตสงคมใหมของมารกอส และถก

มองวาเปนประเทศเกดใหมทประสบผลส�าเรจมากทสดในภมภาคน คงไมมใครเกน

สงคโปร นบตงแตแยกตวออกมาจากสหพนธรฐมาเลเซย ในป ค.ศ.1965 สงคโปรได

กลายเปนตวแบบของความส�าเรจในความกาวหนาทางเศรษฐกจและความมเสถยรภาพ

ทางการเมองอยางยากทจะปฏเสธ พลเมองประมาณ 2.5 ลานคนของสงคโปรมราย

ไดตอหวโดยเฉลยอยในอนดบตน ๆ ของภมภาค และมอตราการวางงานทเปนท

นาอจฉาของประเทศอน ๆ พรรคกจประชาคม (The People’s Action Party หรอ

PAP) ซงปกครองสงคโปรมาตงแตนบเปนประเทศขนมานน มนโยบายเรองการจด

4544


สวสดการทดแกประชาชนชาวสงคโปรมาตงแตตน โครงการสนบสนนเรองการเคหะ

เพอลดปญหาเรองการขาดแคลนทอยของคนยากจนและผมรายไดนอย คอ โครงการ

แรก ๆ ในหลาย ๆ โครงการดานสวสดการของรฐบาลสงคมประชาธปไตย เมอมอง

ยอนหลงไปจะเหนไดวาโครงการพฒนาเรองทอยอาศยนไมเพยงแตจะเปนวธทท�าให

เศรษฐกจเตบโตเทานน แตยงเปนการสรางฐานการสนบสนนทางการเมองใหแกการ

ปกครองของ ล กวน ยว รฐบรษของสงคโปรอกดวย โดยการสงเสรมใหภาคสวน

ทยากจนกวาสวนอน ๆ ในสงคมไดมทรพยสนไวในครอบครองผานกระบวนการ

ซออพารตเมนตของรฐ โดยวธผอนสงอยางสบาย ๆ นน ประสบผลส�าเรจในแง

ของการท�าใหพวกเขาเหลานนมผลประโยชนแฝงอยในการรกษาสถานภาพปจจบน

ไวดวย (George, 1974: 205) เพอเปนหลกประกนของความส�าเรจในนโยบายดาน

อตสาหกรรม และการขยายบรการดานสวสดการตาง ๆ ออกไปอก รฐบาลสงคโปร

โดยอาศยขารฐการและรฐวสาหกจทมประสทธภาพสงเยยมเปนเครองมอ ไดมบทบาท

สงมากในโครงการดานเศรษฐกจอน ๆ ไมวาจะเปนดานการคา การอตสาหกรรม และ

การคลง ปจจบนนไมวาจะพจารณาดวยมาตรฐานใด ตองถอวารฐบาลสงคโปร คอ

ผประกอบการทส�าคญทสดของเศรษฐกจของเกาะเลก ๆ น และสงคโปรไดกลาย

เปนหนงในรฐทนนยมทมงคง และประสบความส�าเรจสงสดของโลกประเทศหนง

อยางไรกด การพฒนาระบบเศรษฐกจและสวสดการ ไดกลายเปนเครองมอท

รฐอยางสงคโปรจงใจใชเพอกลอมเกลาพลเมองใหอยในระเบยบวนยและเชอฟงรฐบาล

อยางเตมก�าลง แนนอนวาเหตผลหนงทตองท�าเชนนนเปนเพราะรฐบาลสงคโปรเปน

สงคมทมความหลากหลายทางเชอชาตมากทสดสงคมหนง อกเหตผลหนงนาจะเปน

เหตผลทางเศรษฐกจ เพอทจะประกนวาเศรษฐกจของสงคโปรจะไมหยดนง รฐบาล

จ�าเปนอยเองทจะตองจดการชวตทางสงคมของพลเมองอยางแขงขน ซงรวมไปถง

การวางแผนครอบครวเพอสงคมในอนาคตดวย (Lee Kuan Yew, 2005: 52-53)

กระนนกด สงทเหนไดจากการผลกดนใหพลเมองทงหลายมวนยอยางเครงครด คอ

ความปรารถนาของรฐบาลทจะสราง “คนแบบใหม” ขนในหมพลเมอง ส�าหรบผซง

ชนชมในระบบของสงคโปร มกจะมองการกลอมเกลาใหเกดวฒนธรรมทางการเมอง

ใหมผานระบบการศกษาในโรงเรยนอยางเขมงวด และผานการควบคมของชมชนวา

คอสวนหนงของกระบวนการสรางชาต พวกเขามกจะชใหเหนวา กรยามารยาททพง

ปรารถนา การรจกเคารพกฎหมาย ความผสมผสานกลมกลนเปนหนงเดยวของชมชน

4746


จรยธรรมในการท�างานในหมผใชแรงงาน การทประชาชนสนบสนนกองก�าลงของชาต

และจตใจทรกชาตของชาวสงคโปร คอ คณธรรมเชงศลธรรมและหลกคดทางสงคมท

รฐบาลไดปลกฝงไดอยางส�าเรจอยางงดงามในชวงเวลาหลายปทผานมา แนนอนวาผ

ทไมเหนดวยยอมเหนวานไมใชอะไรอนเลยนอกจากการสรางวฒนธรรมทไมสงเสรม

ใหเกดความขดแยง การเผชญหนาทอาจน�าไปสความแตกแยก และการตอรองอยาง

เสร ในขณะเดยวกนสงทวฒนธรรมนสงเสรม กคอ ความมเสถยรภาพ การรองขอ

ระบบทไมมความเสยงใด ๆ (Chee, 1975: 43) ตวอยางเชน ระบบการศกษาทถก

ท�าใหเปน “เรองทางราชการ” อยางสมบรณ ไมเพยงแตวารฐบาลจะเนนความส�าคญ

ของการฝกอบรมดานเทคนคและดานการอาชพ เหนอการศกษาดานศลปศาสตรและ

มนษยศาสตรเทานน หากแตวาเพอทจะชน�าวธคดของเยาวชน ในบางครงรฐบาลยง

ไปไกลถงขนาดแตงตงบคคลในคณะรฐมนตรใหเปนคณาจารยในมหาวทยาลยดวยซ�า7

ในขณะเดยวกนรฐบาลสงคโปร กพยายามทกวถทางทจะใหเฉพาะเยาวชนสงคโปรท

มทศนคตและภมหลงทถกตองเทานนทไดเขาศกษาตอในระดบมหาวทยาลย รฐบาล

สงคโปรประสบผลส�าเรจอยางดยงในการปลกฝงในจตใจของนกศกษาของตน (ซง

เกดและใชชวตของตนในสงคโปรภายใตการปกครองของรฐบาลพรรคกจประชาคม

มาโดยตลอด) วาพวกเขากเชนเดยวกนกบผปกครองของพวกเขา ทยดมนในหลกการ

ทวาเหนอสงอนใด คอ ความอยรอดของสงคม (George, 1984: 132) หนงสอพมพ

อาจจะเจรญเตบโตในแงของจ�านวนพมพ แตกตกอยภายใตการควบคมของรฐบาล

อยางเครงครด โดยอางวาหนาทหลกของหนงสอพมพอยทการกระจายขาวสารและ

ขอมล และโดยอางความจ�าเปนทางเศรษฐกจทจะปองกนไมใหเกดการสญเปลาของ

ทรพยากร และการใหบรการททบซอนกน รฐบาลสงคโปรเคยบบใหหนงสอพมพ

ขนาดเลกหลายฉบบตองรวมตวกนอยใตบรรษทเดยวมาแลว บรษททเกยวของไดให

7 โปรดพจารณาหลกจรรยาบรรณ (Code of Conduct) ของ Vigilante Corps Members

ทอาจถอวาเปนแนวทางของพลเมองในอดมคตดงตอไปน “กรอบแนวคด: มนษยเราทก

คนมความจ�าเปนพนฐาน มนษยทกคนมภาระผกพนพนฐาน ความมนคงพนฐาน รฐ

เปนผจดหาความจ�าเปนพนฐาน สวสดการรฐสงคโปร คอ สงคมของเรา เราเลอกตง

รฐบาลของเราและรฐบาลรบผดชอบในการจดการสงคมของเรา อาศยความพยายามทท�า

โดยรฐบาลในนามของพวกเราทเราสามารถไดสงจ�าเปนพนฐานมา ด George (1974: 134)

4746


เหตผลทสะทอนถงวธคดของรฐบาลไดเปนอยางดวา “การแขงขนเพยงอยางเดยวไม

ไดท�าใหเกดหนงสอพมพทมคณภาพ คนทมคณภาพท�างานในบรษททมฐานะทางการ

เงนมนคงตางหากทท�าใหเกดหนงสอพมพคณภาพ” (Editorial, 1984: 40) สอวทย

และโทรทศนของสงคโปรกอยภายใตการควบคมอยางเครงครดเชนเดยวกน

อาจเปนเพราะความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และชวตความเปนอยของ

พลเมองทดขนอยางตอเนอง คอขอพสจนอยางดยงนเองวาสงทพรรคกจประชาคมน�า

เสนอนนถกตองแลว รฐบาลสงคโปรจงมลกษณะ “อ�านาจนยม” ในการใชอ�านาจ

ทางการเมองของตนจนเปนทรจกกนโดยทวไป 8 รฐบาลสงคโปรไมอดทนตอผทไม

เหนดวยกบตนในทางการเมอง ไมวาจะเปนพรรคฝายคานหรอตวบคคลภายใน มการ

ปราบปรามกลมฝายคานในประเทศอยางเปนระบบมาแลว การหยดงานประทวงเกด

ขนครงสดทายในสงคโปร เมอ ป ค.ศ.1977 เมอพจารณาขนาดทเลกมากของสงคโปร

เราสามารถเหนไดโดยงายวาท�าไมพรรคกจประชาคมจงประสบผลส�าเรจอยางงดงาม

ในการผกขาดอ�านาจ ในป ค.ศ.1967 พรรคกจประชาคมสามารถท�าใหสงคโปรกลาย

เปนประเทศทปกครองในระบอบพรรคเดยวอยางสมบรณ เมอพรรคชนะการเลอก

ตง ส.ส.ทกเขตในการเลอกตงทวไป และนบตงแต ค.ศ.1968 เปนตนมา พรรคกจ

ประชาคมกผกขาดอ�านาจทางการเมองผานการเลอกตงทกครงเสมอมา และในแตละ

ครงกไดจ�านวนคะแนนเสยงทไดรบเพมขนดวย ผน�าของพรรคอางวา การพฒนาทาง

เศรษฐกจและสงคมอยางรวดเรว ท�าใหจ�าเปนทจะตองเปลยนการเนนจากการเมองมาส

เศรษฐกจ ผน�าของพรรคกลาววาพวกเขาประสบความส�าเรจ ในการสงเสรมสวสดการ

ของประชาชนไดเฉพาะตอเมอพวกเขาเลกทจะสนใจจนเกนขอบเขตกบ “การเมอง”

และเปลยนสงคโปรใหเปนรฐสภาทมพรรคการเมองพรรคเดยว (Chee, 1971: 53)

อยางไรกตามความส�าเรจของรฐบาลในเรองของสวสดการสงคมทส�าคญ ๆ

อยางเชน เรองการเคหะ การขนสงมวลชน สาธารณสข การศกษา และการจดการ

ของชมชน ไดท�าใหประชาชนทพงพอใจเปนสวนใหญเชอมนอยแลววา ไมมทาง

เลอกอนใดส�าหรบการอยรอดทางเศรษฐกจของชาตไดเลย นอกจากทน�าเสนอโดย

8 เปนเรองปกตเปนอยางมากส�าหรบต�าราทางรฐศาสตรทวไปทจะจดวาสงคโปรเปนประเทศ

ทมการปกครองแบบ “Authoritarian Democracy” หรอ “Illiberal democracy” โปรดด

ตวอยางจาก Garner & Lawson (2009: 70-71) .

4948


พรรคกจประชาคม เมอเปนเชนน การเลอกตงแตละครงจงเปนเพยงแคการระดม

ประชาชนใหท�าหนาทธ�ารงรกษาระบบหรอเสรมอ�านาจของพรรคการเมองทปกครอง

อยเทานน อยางทผสงเกตการณผหนงไดตงขอสงเกตไววา “การเมอง” ไดสญหาย

ไปจากสงคโปรเสยแลว ไมมการเลอกตงหลงเหลออยอกตอไป มแตเฉพาะ “รฐท

บรหาร” เทานน (Chee, 1971: 48) ดเหมอนวาคณะผปกครองไดประสบความส�าเรจ

อยางดเลศในการสรางพลเมองทพงพอใจกบสงทไดรบทางกายอยางสมบรณเสยจน

กระทงวา พวกเขาเตมใจทจะไมใสใจตอสงทงหลายทงปวงทรฐบาลปฏเสธตอพวก

เขา และเตมใจอยางสดก�าลงทจะเชอฟงรฐบาล

การสญสลายของการเมอง และการกอเกดของ “การบรหารสงตาง ๆ” คอ

สงทตอกเกอรวลลไดพยากรณไววาจะสงผลใหมการเจรญเตบโตอยางมหาศาลของ

กจกรรมของรฐบาล (Tocqueville, 1969: 515) และนกคอสงทเกดขนจรงในสงคโปร

เมอรฐบาลเขารบผดชอบในการขยายตวของเศรษฐกจอยางเตมตว รฐบาลของพรรคกจ

ประชาคมไดขยายขนาดของระบบราชการและขยายขอบเขตการท�างานของราชการ

เขาไปรบผดชอบในหลาย ๆ เรองทเปนเรองใหม ขาราชการไดรบการแตงตงใหเขาไป

เปนประธานทงของกจการของรฐและของภาคเอกชนหลาย ๆ แหงดวย พรอม ๆ กบ

ทรฐบาลพยายามรกษาองคกรสงคมนยมในระดบรากหญาของตนไว รฐบาลกคดสรรผ

สมครรบต�าแหนงในรฐสภาจากชนชนเทคโนแครตทมการศกษาสงเพมขนเรอย ๆ เจา

หนาทระดบสงจากองคกรของรฐหลาย ๆ คนลาออกมาลงสมครรบเลอกตง ผลลพธก

คอ เสนกนแบงระหวางการเมองและการบรหารถกท�าใหพรามว การเมองซงเปนเรอง

ของการตดสนใจเกยวกบเปาหมายทขดแยงกนถกแทนทดวยการบรหารลวน ๆ นนคอ

การประเมนทางเทคนคถงวธการทถกตองส�าหรบเปาหมายทถกก�าหนดมาแลว การ

รวมศนยอ�านาจ คอลกษณะเดนอกประการหนงของการปกครองแบบนทเรมตนดวย

การทรฐบาลของพรรคกจประชาคมไดหลอมรวมสภาเทศบาลของเมองเขากบรฐบาล

กลางดวยขออางวา เพอความเปนเอกภาพของชาต และระดบการรวมศนยอ�านาจถง

จดท “คณตองมใบอนญาตส�าหรบทกสงทกอยางในสงคโปร คณไมอาจท�าธรกจ

อะไรไดเลยถาไมมใบอนญาต – กจการธนาคาร หนงสอพมพ ลงไปจนถงบรการ

แทกซและหาบเรแผงลอย และสวนใหญตองตออายทกปดวย (Editorial, 1984: 37)

คงจะไมใชการกลาวอางทไมสมเหตสมผล ทจะพดวาผน�าของอาเซยนสวน

ใหญปรารถนาทจะใหประเทศของตนเปนอยางสงคโปร และหากพจารณาอยางผว

4948


เผน สวนใหญอาจดเหมอนวาประเทศอยางฟลปปนสของมารกอส และสงคโปรภาย

ใตการน�าของพรรคกจประชาคมไมแตกตางกนมากนกในแงของเปาหมาย ขอแตก

ตางในการปฏบตประการเดยวอยทวา ในขณะทสงคโปรประสบกบความส�าเรจทาง

เศรษฐกจเปนอยางดและอยางตอเนอง แตฟลปปนสของมารกอสกลบลมเหลวอยาง

เหนไดชด ในแงนความลมเหลวของการพฒนาเศรษฐกจของมารกอสควรตองถอวา

เปนโชคอนประเสรฐ เพราะมนท�าใหเปนการงายขนส�าหรบคนฟลปปนสทจะปฏเสธ

ระบอบการปกครองแบบอตตาธปไตยของเขา อยางไรกดเมอพจารณาตอไปวาในแง

ของความโปรงใสปราศจากการทจรตคอรรปชน สงคโปรทกวนนเปนอนดบ 1 ของ

เอเชย และอนดบ 5 ของโลก ในขณะทประเทศอน ๆ ในอาเซยนลวนอยในอนดบ

ทไมควรภมใจไดเลย กจะเหนไดวาความแตกตางระหวางชาตอาเซยนอน ๆ (ทอาจ

เหลอแคระดบของความเปนการเมองแบบประชาธปไตยภายในประเทศใหพดถง) และ

สงคโปร กคอขอแตกตางของชนดของระบอบการเมองระหวาง “อภชนาธปไตย” ท

ประสบผลส�าเรจและ “ประชาธปไตย” ทยงตองพสจนตวเองอยนนเอง แตถาเปนเรอง

โดยธรรมชาตท “อภชนาธปไตย” มแนวโนมทจะเสอมถอยไปเปน “คณาธปไตย”

และ “ประชาธปไตย” กลายเปน “ทรราชโดยเสยงขางมาก” อยางดทสดปญหาของ

“ประชาธปไตย” ในประเทศอน ๆ ในอาเซยนทสวนใหญแลวมภมหลงทางการ

เมองการปกครองใกลเคยงกนนน จงเปนปญหาของการแขงขนกนระหวาง กลม

“คณาธปไตย” ทม “ประชาธปไตย” เปนขออางของทก ๆ กลมมากกวาอยางอน

ในป ค.ศ.2011 หนงสอ The Origins of Political Order ของ Fukuyama

ยอมรบอยางชดแจงวาเสนทางสการปกครองในระบอบเสรประชาธปไตย (ซงดเหมอน

วาเปนอะไรบางอยางทถกก�าหนดมาแลวใหเปนอยางนน ในบทความ “The End of

History” แทจรงแลวตองอาศยเงอนไขทางสงคมตาง ๆ ทสลบซบซอนเปนอยางมาก

ประกอบ (Fukuyama, 2011) ขอคนพบนไดรบการยนยนมากอนหนานแลว จาก

การวเคราะหอยางแหลมคมของ Fareed Zakaria ทชใหเหนวา ความพยายามทจะ

สถาปนาระบอบประชาธปไตยขนในสงคมทยงไมไดเรยนรถงการอยรวมกนภายใต

หลกของนตธรรม (The Rule of Law) นนลวนแลวแตประสบกบความลมเหลว

(Zakaria, 2003) เพราะฉะนนจงไมใชเรองแปลกประหลาดอะไร ทชาวองกฤษและ

ชาวอเมรกนจะเปนอสระจากการถกปกครองโดยอ�าเภอใจของผปกครอง และมสทธ

ทจะครอบครองและถายโอนกรรมสทธในทรพยสนของตนมาเปนเวลานานแลวกอน

5150


ทพวกเขาจะมสทธในการออกเสยงเลอกตงเสยอก นาสงเกตวาสงทมกจะถกมองขาม

ไปเมอผคนในอารยธรรมอนมายดถอเอาองกฤษ หรออเมรกาเปนตวแบบของการ

ปกครองในระบอบประชาธปไตยอยทวาเหนอสงอนใดระบอบประชาธปไตยมงหวง

ทจะปกปองความเปนอสระและศกดศรของมนษยจากการถกบงคบเปนประการแรก

เสรภาพเหนอสงอนใดจงหมายถงความเปนอสระของปจเจกบคคลจากสทธอ�านาจ

ใด ๆ ทเปนไปตามอ�าเภอใจของตวบคคล ในโลกตะวนตกววฒนาการของเสรภาพ

คอ ผลของการตอสระหวางสองขวอ�านาจ คอ ระหวางกษตรย (อ�านาจรฐ) กบพระ

สนตะปาปา (อ�านาจของศาสนา) แมวากษตรยจะเอาชนะพระสนตะปาปาได แต

อ�านาจของรฐสมยใหมของพระองคกถกท�าใหออนลงโดยหลกนตธรรมทด�ารงอยกอน

แลวในสงคม การขยายขอบเขตของนตธรรมไปสพลเมองอยางทวถงในทกแวดวงของ

สงคม จงเปนเงอนไขหลกเบองตนของสงคมประชาธปไตยสมยใหม เพราะนคอทมา

ของหลกการเรองความพรอมรบผดของผปกครอง (Accountability) ทแยกแยะระบอบ

ประชาธปไตยออกจากรปแบบการปกครองอน ๆ อกทหนงนนเอง ประเดนทนาสนใจ

อยทวาศาสนจกรใชจะไมมบทบาททเออตอกระบวนการท�าใหเปนประชาธปไตยเสย

เลยกหาไม (แมวาอาจจะโดยไมตงใจ) เพราะเมอศาสนจกรในสมยกลางออกกฎหาม

การแตงงานระหวางลกพลกนองดวยกนนน ศาสนจกรไดตดตอนไมใหระบบเครอ

ญาตแบบขยายเกดขนในสงคมยโรป (อยางทเกดขนในสงคมมสลมในปากสถานหรอ

อฟกานสถาน) นสงผลอยางส�าคญตอการกอเกดของโลกทศนประชาธปไตยแบบ

ปจเจกบคคลนยม (Kurtz, 2011: 30)

ความมงคงทางเศรษฐกจของสงคม กเปนอกหนงปจจยบวกส�าหรบเสนทาง

สการปกครองในระบอบเสรประชาธปไตย Zakariaน�าเสนอวาเพอทจะสถาปนา

ประชาธปไตยใหมนคง พลเมองของประเทศก�าลงพฒนา ควรตองม GDP ระหวาง

$ 3,000-6,000 โดยเฉลยจงจะมโอกาส ในทางปฏบตนหมายถง ความจ�าเปนทจะตอง

มชนชนกลางทมต�าแหนงแหงททมนคงในสงคมนน ๆ อยางไรกตามนหางไกลจากการ

กลาววา ล�าพงความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเพยงอยางเดยวจะน�าไปสประชาธปไตย

แตโอกาสทประชาธปไตยจะเกดขน ทง ๆ ทมความยากล�าบากทางเศรษฐกจตางหาก

ทเปนทยอมรบกนอยางกวางขวาง นอกจากนทส�าคญไมแพกนกคอ การออกแบบสราง

สถาบนทางการเมองทเหมาะสมกบประวตศาสตรและประสบการณทางการเมองของ

แตละสงคมซงตองมควบคกนไป การด�ารงอยของสถาบนอน ๆ ทเกอหนนตอการ

5150


ปกครองในระบอบประชาธปไตย เชน การด�ารงอยของภาคประชาคม และสอมวลชน

ทเขมแขง เปนตน กระนนกดกระบวนการทดเหมอนวาจะยงยากทสดอยทการท�าให

ระบอบประชาธปไตยทเกดใหมมเสถยรภาพมนคงและตอเนอง และประเทศไทย

นาจะเปนตวอยางทดทสดตวอยางหนงของประเทศในอาเซยน ทก�าลงประสบกบ

ปญหานอย นคอปญหาทเกดขนอยางตอเนองนบตงแตไดมการเปลยนแปลงการ

ปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาสระบอบ “ประชาธปไตย” ในระบบ

รฐสภา เมอกวา 80 ปมาแลว

เมอพจารณาโดยเปรยบเทยบกบประเทศอน ๆ แลว อาจกลาวไดวาแมจะเปน

ประเทศเดยวทในภมภาคนทไมเคยตกเปนประเทศอาณานคมของมหาอ�านาจตะวนตก

ขอไดเปรยบทางประวตศาสตรดงกลาวกอาจถกมองวาเปนจดออนอยางหนงทท�าให

พฒนาการทางการเมองของไทยมปญหาทพเศษกวาประเทศอน ๆ ในประการแรก

โดยเหตทชนชนน�าทางจารตประเพณของไทยสามารถน�าประเทศใหรอดพนจากเงอม

มอของนกลาอาณานคมตะวนตกมาได และกลายเปนผน�ากระบวนการเปลยนแปลง

ในประเทศใหทนสมยเสยเองผานการสรางระบบราชการสมยใหม จงท�าใหอทธพล

ทางวฒนธรรมและทางการเมองของชนชนน�าแบบจารตมความตอเนองและครอบง�า

สงคมยนยาวมาจนกระทงปจจบน แมแตกลมคณาธปไตยตาง ๆ ไมวาจะเปนกลม

ทหาร หรอพรรคการเมองทผลดกนขนมามอ�านาจปกครองประเทศ ไมวาจะโดยอาง

“ประชาธปไตย” หรอไมกตาม ลวนแลวแตไมอาจปฏเสธบทบาททส�าคญของสถาบน

ทางจารตไปไดเลย ทส�าคญการสบเนองของสถาบนตามจารตนเมอเกดขน ควบค

กบการทสถาบนพทธศาสนาซงเปนศาสนาหลกของคนในชาต กลายเปนสถาบนท

องแอบและสอดเสรมกบสถาบนพระมหากษตรยอยางแนบแนนมาโดยตลอด ไดสง

ผลทางความคดหรอมโนทศนทางการเมองของคนไทยอยางทนกรฐศาสตรคนส�าคญ

ทานหนงไดกลาวไววา “เรามโครงสรางประชาธปไตย แตประชาชนยงมความคด

ในระบอบสมบรณาญาสทธราชย” (เกษยร เตชะพระ , 2555 ; สมบต จนทรวงศ ,

กตต ประเสรฐสข , 2556: 11- 90)

แนนอนวาการสรปรวมความคดเชนวาน ท�าใหเปนการงายทจะวนจฉยวา

ประวตศาสตรของประชาธปไตยไทยโดยเนอแทแลวไมไดมอะไรมากไปกวาการ

ตอสกนระหวาง “คณาธปไตย” ในรปแบบใดแบบหนง กบกระบวนการท�าใหเปน

ประชาธปไตยทแทจรง แตจากมมมองของตอกเกอรวลล นนหมายความวาสงคมไทย

5352


ขาดทงความเทาเทยมกนในสภาวะเงอนไขตาง ๆ ทเปนฐานของสงคมประชาธปไตย

อกทงขาดแมแตความคดรวมกนในแงของเปาหมายในการปกครองอกดวย

ประเดนปญหาน ดเหมอนจะมความชดเจนและแหลมคมยง ภายในชวงเวลา

ทไมถงสองทศวรรษทผานมา เมอเหตการณทางการเมองของไทยมการเปลยนแปลง

อยางรวดเรว ฉบพลน รนแรง และหลายเรองเปนเหตการณทสรางประวตศาสตร

ทางการเมองรวมสมยอยางทไมเคยปรากฏมากอนเลย นบตงแตการกอเกดของนโยบาย

ประชานยมทท�าใหประชาชนตระหนกอยางแทจรง ถงอ�านาจในการออกเสยงของตน

กบนโยบายทใหเกดประโยชนโดยตรงกบผออกเสยงทมากกวาผลตอบแทนสน ๆ ใน

ชวงของการเลอกตงเทานน การทมพรรคการเมองใดพรรคการเมองหนงไดเสยงขาง

มาก อนเปนผลมาจากนโยบายของพรรค อาจจดตงเปนรฐบาลพรรคเดยวในสภาได

เปนครงแรกในประวตศาสตร หรอการมพรรคการเมองทไดรบการเลอกตงเขามาเปน

รฐบาลดวยคะแนนเสยงทวมทนอยางทไมเคยปรากฏมากอน แตในขณะเดยวกนกม

การใชความรนแรงของรฐทสงผลกระทบตอประชาชนผบรสทธ ทสงผลทงในแงของ

ความรนแรง และจ�านวนของประชาชนผไดรบผลกระทบมากมายเปนประวตการณ

มการประทวงชมนมของประชาชนอยางสนตตอการทจรตคอรรปชนของภาครฐทม

ขนาดใหญและอยางตอเนอง จนอาจกลาวไดวาเปนประวตการณของโลก ในขณะ

เดยวกนกมการใชก�าลงของผประทวงรฐบาล การใชความรนแรงระหวางประชาชน

กนเอง จนถงขนเปนการกอจลาจลและการปราบปรามของภาครฐทรนแรงไมแพกน

รวมไปถงการปฏวตรฐประหารของฝายทหารทแมวาจะประสบผลส�าเรจในแงของการ

ยดอ�านาจรฐเปนชวคราว แตกลมเหลวอยางสนเชงในแงของการแกไขปญหาระยะยาว

ซงน�าไปสการทาทายทงอ�านาจของกองทพและสถาบนพระมหากษตรยอยางเปดเผย

และตอเนอง ในขณะเดยวกนปญหาของประเทศและสงคมกทบถมทวความรนแรง

อยางทไมเคยพบเหนมากอนเชนกน ไมวาจะเปนปญหาการแบงแยกดนแดนในเขต 4

จงหวดภาคใต และการแตกขวของสงคมไทยออกเปนอยางนอยสองขว ระหวางผทถก

เรยกวาเปน “อ�ามาตย” กบฝาย “ไพร” จนถงขนมการเรยกรองใหแบงแยกดนแดน

กนอยเปน “สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลานนา” อกประเทศหนงอยางเปดเผย

ส�าหรบสงคมไทยปญหาในทางทฤษฎการเมองอย ทว า “คณาธปไตย”

(อ�ามาตย) จะอยรวมกบ “ไพร” (ประชาธปไตย) ไดหรอไม? ค�าตอบกคอ ตราบเทา

ทเราไมสามารถมประชาธปไตยทางตรงทพลเมองทกคนตองใชสทธวนจฉยประเดน

5352


ทางการเมองตาง ๆ ดวยตนเองทกครง ท�านองเดยวกนกบประชาธปไตยของกรก

โบราณแลว กตองยอมรบวา แทจรงแลวสงทเราตองการกคอ “อภชนาธปไตย” ผาน

การเลอกตงในประชาธปไตยเทานนเอง เพราะ “อภชนาธปไตย” ซงหมายถงการ

ปกครองกลมคนทดทสด ไมนาจะเปนสงทใครปฏเสธได แบบเดยวกบทเราตองการ

นกกฬาทเกงทสดโดยธรรมชาต ใหเปนนกกฬาทมชาตหรอตวบคคลในแวดวงศลปะ

และวรรณกรรมกเชนเดยวกน

อยางไรกตาม อภชนาธปไตยทอาจเปนทยอมรบของสงคมประชาธปไตย

สมยใหมไดมอยเพยงชนดเดยว นนคอ อภชนาธปไตยโดยธรรมชาต (Natural

Aristocracy) อภชนาธปไตยโดยธรรมชาต หมายถง ระบอบการปกครองทผม

คณสมบตโดดเดน เหมาะสมในสงคมทโอกาสเปดกวางแกทก ๆ คน สามารถได

รบเลอกขนมาเปนผปกครองได อภชนาธปไตยโดยธรรมชาตจงไมอาจเกดขนไดใน

สงคมแบบจารตทมล�าดบชนของสงคมชดเจนและเครงครด ซงมกจะท�าใหคนทไม

เหมาะสมไรปญญา คนบาเหอยศถาบรรดาศกดกลายเปนผมอ�านาจ ในขณะทผซงม

ความสามารถตามธรรมชาตตองกลายเปนคนชายขอบสงคมไป (Voegeli ,2008/09

: 7) ในสงคมเชนนจงมแต “อภชนาธปไตย’ ของปลอมหรอมแต “คณาธปไตย”

ไมใชอภชนาธปไตยอยางแทจรง ส�าหรบสงคมไทย กระบวนการแปรเปลยนจาก

คณาธปไตยไปสอภชนาธปไตยในประชาธปไตยทแทจรงจงเปนกระบวนการทยากยง

ถงสองขน ในขนแรก คอ เรองของมโนทศนซงกเปนอยางทประธานาธบด วดโรว

วลสน ของสหรฐอเมรกาไดกลาวไววา “ไมมการปฏวตใดอาจจะส�าเรจได หากความ

คดหลกของสงคมยงไมพรอมส�าหรบการนน” นหมายความตอไปวาคนทจะผลกดน

ใหมการเปลยนแปลงดงกลาวจะตองเปนคนทพเศษกวาคนอน ๆ หรอพดอกนยหนง

กวาเพอทจะเปลยนแปลงความคดของคนธรรมดา ๆ สวนใหญ เราตองการสตปญญา

ของคนทไมธรรมดาไปออกแบบหรอผลกดนสถาบนทางการเมองททงคดกรองและ

ท�าใหความเหนของมวลชนมนคง หรอไมสามารถผอนปรนขอเรยกรองทอาจเกนเลย

ไปของมวลชนได (Samuelson, 2003: 16)

ความยงยากในขนทสอง ในกรณของสงคมไทยอย ตรงทว าหวใจของ

ประชาธปไตยทกวนนไปอยทการเลอกตงเพยงอยางเดยว กลาวคอ ความชอบธรรม

ของอ�านาจทางการเมองทมาจากการเลอกตงถกเทดทนใหเหนอสงอนใดทงหมด ลทธ

เสยงขางมากนยมหรอการอางอาณต หรออ�านาจทไดมาจากประชาชนผานการเลอกตง

5554


กลายเปนสงสงสดทผด�ารงต�าแหนงทางการเมองสามารถใชสรางความชอบธรรมตอ

การกระท�าของตนไดทกอยาง ไมวาจะเปนการออก พ.ร.บ.นรโทษกรรมใหกบการ

ทจรตฉอฉลโดยวธการทไมเคารพกระบวนการทางนตบญญต หรอการค�านงถงสทธ

ของเสยงขางนอยในรฐสภา การออกกฎหมายทเนอหาขดกบรฐธรรมนญอยางโจงแจง

ฯลฯ รวมไปถงการออกมาปฏเสธไมยอมรบค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญทตดสนตรง

กนขามกบความเหนของพรรคการเมอง เปนตน ในขณะทดชนความส�าเรจดานอน ๆ

ของสงคมไทยในระบอบประชาธปไตยแทบไมปรากฏ ดงมรายงานของการส�ารวจ

107 ประเทศทวโลก ในป พ.ศ.2556 ขององคกรเพอความโปรงใสระหวางประเทศ

พบวา พรรคการเมองและหนวยงานต�ารวจของไทยมการคอรรปชนมากทสด (โพสต

ทเดย, 11 มนาคม 2557: วเคราะห 2) สวนผลส�ารวจในเรองธรรมาภบาลจากดชน

ชวดเรองความเจรญรงเรอง พบวา ความโปรงใสในการเลอกตงเปนเรองทมความนา

เชอถอนอยทสด (โพสตทเดย, 11 มนาคม 2557: หนา A24) ในขณะเดยวกนสอ

ตางชาตหลายส�านกกใหความส�าคญกบปญหาสทธมนษยชนในไทยทยงไมไดรบการ

แกไข โดยเฉพาะอยางยงการใชก�าลงเพอก�าจดบคคลใหสาบสญ และการใชอ�านาจ

ในทางมชอบของกระบวนการยตธรรม โดยเฉพาะการละเมดสทธมนษยชนในหลาย

จงหวดชายแดนภาคใต ทมผถกละเมดมากกวา 5,000 รายตงแตป ค.ศ.2004 ทงการ

อมฆา หายสาบสญอยางไรรองรอย และการท�ารายรางกายและจตใจ (โพสตทเดย,

12 มนาคม 2557: วเคราะห 3)

ใชแตเทานน ความลมเหลวของรฐบาลประชาธปไตยดานเศรษฐกจกเปนท

ประจกษชดเชนเดยวกน โดยเฉพาะนโยบายประชานยมททกพรรคการเมองรบมาใช

หาเสยงเหมอนกนหมดโดยเฉพาะอยางยงโครงการรบจ�าน�าขาวเปลอกในราคาทสง

กวาตลาดในป 2555 /2556 ทท�าใหเกษตรกรซงเปนกลมอาชพทนาจะยากจนทสด

ในประเทศมรายไดเพมขนเพยง 4.5% ในขณะทรฐใชจายเงนจ�าน�าขาวสงถง 3.51

แสนลานบาท และคาดวามผลกระทบขาดทนจากโครงการนถงปละประมาณ 2 แสน

ลานบาท (โพสตทเดย, 23 กมภาพนธ 2557: BII) แตทนาสนใจทสดกคอ การทม

เกษตรกรจ�านวนไมนอยทพรอมจะมองขามความไรประสทธภาพของรฐบาลในการ

บรหารโครงการดงกลาว และขอกลาวหาเรองทจรตคอรรปชนในโครงการทก�าลง

เปนคดความ และยงคงเรยกรองใหมโครงการประเภททรฐบาลรบซอขาวทกเมลด

จากเกษตรกรตอไปอก

5554


ผลกระทบอยางหนงของปญหาการทจรตคอรรปชนทเรอรงมานานในสงคม

ไทย ไดแก การทผลส�ารวจทศนคตของส�านกตาง ๆ ไดชใหเหนวาสงคมไทยพรอม

ทจะยอมรบการทจรตคอรรปชนของนกการเมองเพมขนเรอย ๆ ตราบเทาทตนได

รบผลประโยชนดวย (ตวเลขลาสด คอ 70 %) และลาสดทประชมอธการบดแหง

ประเทศไทย ออกมาระบถงผลโพลการส�ารวจเรองทศนคตตอการทจรตคอรรปชนท

ไดจากการส�ารวจนสตนกศกษาจาก 23 มหาวทยาลย พบวานสตนกศกษามากกวาครง

หรอ 55% คดวาการทจรตคอรรปชนในการสอบเปนเรองผดเพยงเลกนอยหรอไมราย

แรงอะไร (โพสตทเดย, 13 มนาคม 2557: วเคราะห 4) ประเดนปญหาทสงคมไทย

ตองขบคดตอไปอยทวา ถานกศกษาหรอชนชนน�าในอนาคตของชาตมทศนคตอยาง

นเสยแลว จะมคนทไมธรรมดาหรอคนพเศษทไหนจะมาปรบเปลยนสงคมทเปนไป

ไดอยางมากแคสงคมเสยงขางมากนยม ทนยมเสพยนโยบายประชานยมใหเปนสงคม

(อภชนาธปไตย) ประชาธปไตยขนมาได

ปญหาประเดนนมความสลบซบซอนเพมมากยงขนอก หากเราวเคราะหตาม

แบบของอรสโตเตล และตามแบบของตอกเกอรวลลวา การปกครอง คอ การก�าหนด

รปแบบของรฐบาลทจะสงเสรมปกปองวถชวตอยางใดอยางหนงเปนการเฉพาะ รป

แบบการปกครองทตอกเกอรวลลปรารถนา คอ รปแบบการปกครองทมงทจะประทบ

ตราความเปนอภชนาธปไตยตามธรรมชาตใหกบสงคมประชาธปไตยในทก ๆ แงมม

(Mansfield, 2001: 33) โดยนยเดยวกนกเปนทเขาใจไดวา “ประชาธปไตย” ของ

ไทยอยางทเปนมาในชวงกวาทศวรรษทผานมาจะโดยตงใจหรอไมกตามทกก�าลงบม

เพาะพลเมองในอนาคตทสอดคลองกบวถปฏบตของชนชนน�าทก�าลงปกครองอย

เชนเดยวกน ผลลพธกคอ ไทยกลายเปนประเทศทมปญหาการคอรรปชนมากทสด

ในขณะเดยวกนรฐบาลไทยมความพยายามแกไขปญหาการคอรรปชนนอยทสด แต

คนไทยมความอดทนตอปญหาการคอรรปชนไดมากทสดดวย (กรงเทพธรกจ , 12

มนาคม 2557: 02 อางรายงานของ Asian Intelligent) กลาวอกนยหนงวาพฒนาการ

ของระบอบประชาธปไตยในไทย ยงท�าใหคนไทยทกวนนขาดความพรอมทจะเปน

พลเมองของระบอบประชาธปไตยทยงยนมากขนทกท

แนนอนวาเสนทางไปสประชาธปไตยของประเทศก�าลงพฒนาทวโลกไมเคย

โรยดวยกลบกหลาบ และเสนทางทถกตองกไมจ�าเปนตองมเพยงเสนทางเดยว และถา

ใชตวแบบของโลกตะวนตกเปนตววด กคงตองกลาวไววาไมมประกาศใดในอาเซยน

5756


ทเปน “ประชาธปไตย” โดยไมตองมค�าคณศพทอน ๆ ขยายอกทหนง (Collier &

Levitsky, 1962: 85) แตกคงจะไมเปนการมองโลกในแงรายจนเกนไปทจะสรปวา

ในอนาคตอนใกลนประเทศไทยไมเพยงแตจะลาหลงประเทศอาเซยนอน ๆ ในดาน

ของพฒนาการทางเศรษฐกจและสงคมเทานน หากแตจะยงลาหลงประเทศอน ๆ ใน

ภมภาคในดานของพฒนาการทางการเมองสการเปนเสรนยมประชาธปไตยอกดวย

เพราะใชแตวามวลชนจะเรยกรองการอปถมภจากรฐดานเศรษฐกจทมากขนเทานน

หากแตวาประสบการณกระบวนการท�าใหเปนประชาธปไตยทพวกเขารบรยงตองถอวา

เปนประสบการณทท�าใหยากยงขนส�าหรบทงสงคมทจะเรยนรวา “เสรภาพ” หรอ

“ปจเจกบคคลนยม” ทแทจรงหมายถงอะไร ดงจะเหนไดจากทศนคตของสงคมไทย

ตอปญหาการคอรรปชน เพราะการทจรตคอรรปชน คอ การกระท�าผดตอสวนรวม

แมอาจจะไมสงผลกระทบตอพลเมองคนใดคนหนงโดยตรงหรอเปนการเฉพาะ ดวย

เหตนพลเมองทมความอดทนไดสงสดตอปญหานจงอาจไมไดสะทอนอะไรมากไป

กวาการทปจเจกบคคลผนนใสใจตอเฉพาะเปาหมายทเปนเรองทางวตถและเปนเรอง

ของผลประโยชนสวนตวและเฉพาะหนาของตวเองเทานน ตอกเกอรวลลมองวานคอ

มตหนงของคตปจเจกบคคลนยมทเปนผลมาจากความเทาเทยมกบของสภาวะเงอนไข

ตาง ๆ ในสงคมอเมรกน แตส�าหรบชาวอเมรกนนนมมตทสองของคตปจเจกนยม

ควบคมาดวย นนคอการทบคคลใหน�าหนกหรอความส�าคญตอเหตผลของปจเจกบคคล

หรอการแสดงออกของบคคลอยางแขงขน ซงไมจ�าเปนวาจะตองเปนสงทไมด (Lively,

1962: 85)

จะเหนไดไมยากวากระบวนการประชาธปไตยไดท�าใหแตเฉพาะมตแรกของ

คตปจเจกบคคลนยมเทานนทฝงรากลกในสงคมไทย จรงอยในเบองตนการมงเนน

เฉพาะตอเปาหมายสวนตวทเอาตวเองเปนศนยกลางน อาจจ�ากดอยเฉพาะชนชนน�า

และชนชนกลางทเพงกอตวขน เพราะพวกเขาคอกลมคนทไดรบผลประโยชนโดยตรง

จากโครงสรางทางการเมองแบบใหม แตทกวนนมวลชนผมสทธออกเสยงเลอกตงได

เรยนรแลวทจะเรยกรองจากรฐบาลใหจดหาสงตาง ๆ ทจะท�าใหชวตของพวกเขาด

ขน อยางไรกดคตปจเจกบคคลนยมของมวลชนซงมาพรอม ๆ กบความคาดหวงใน

คณภาพชวตทดขน โดยเฉพาะการไดลมรสความสะดวกสบายทางกายทถกซมซบได

เรวกวาการศกษา หรอประสบการณกบสถาบนทางการเมองหรอการปกครองตนเอง

ทท�าใหชนชนลางหลกหนความรบผดชอบในมมกวาง และปรารถนาใหกจการบาน

5756


เมองเปนเรองของรฐ แมวานนยอมหมายถงการขยายขอบเขตอ�านาจของรฐออกไป

กตาม นท�าใหไมยากจนเกนไปทบคคลหรอคณะบคคลกลมใดกลมหนงจะเขาควบคม

อ�านาจของรฐไดอยางเบดเสรจเดดขาดตราบเทาทพวกเขาสามารถสนองตอบตอความ

จ�าเปนทางเศรษฐกจของมวลชนได ในสงคมทปราศจากความเทาเทยมกนของสภาวะ

เงอนไขตาง ๆ กระบวนการประชาธปไตยกลบท�าใหมวลชนรสกตองพงพารฐอยาง

ทไมเคยปรากฏมากอน

จรงอยวาหากเราจะใหอสรเสรแกประชาชนโดยทวไป เรากตองพรอมทจะ

อยกบการทประชาชนอาจใชอสรเสรนนไปในทางทผด และบางครงเราคงตองยอม

จายในราคาทแพงลว ส�าหรบการปลดปลอยความปรารถนาและความใฝฝนของคน

ธรรมดา (Cantor, 2013: 44) แตในกรณของสงคมไทยในรอบกวาทศวรรษทผาน

มา ราคาทคนไทยตองจายสงมาก ตวอยางทดทสด ไดแก กรณการชมนมประทวง

ทางการเมอง ในป พ.ศ.2552 ทจบลงดวยการใชความรนแรงท�าใหการประชมสดยอด

ของผน�าอาเซยนทประเทศไทยเปนเจาภาพตองยกเลกไปกลางคน และในป พ.ศ.2553

มการชมนมทางการเมองทผน�าการชมนมบางคนกลาวในทชมนม ใหผมาประทวง

ทางการเมองน�าน�ามนเบนซนมาชมนมดวย เพอวาเมอถงเวลาอนเหมาะสมจะไดท�าให

กรงเทพมหานครกลายเปน “ทะเลเพลง” ไป ค�าพดทเปนทรจกกนด ไดแกค�าพดท

วา “เผาไปเลยครบพนองผมรบผดชอบเอง” เพราะในทายทสดกมการเผาศาลากลาง

จงหวดหลายแหง รวมทงหลายสถานทส�าคญในกรงเทพมหานครดวย แตทนาจะเปน

อนตรายมากยงกวาการใชความรนแรงดงกลาว กคอ การทสงคมโดยรวมเพกเฉยตอ

การกระท�าทผดกฎหมายดงกลาวราวกบวานนคอการใชเสรภาพในการแสดงออกท

เหมาะสมตามครรลองของสงคมประชาธปไตยแลว

ในทายทสดแลว สงคมไทยจงอาจพบวาตอใหสามารถขจดมรดกตกคาง

ทางความคดทไมพงปรารถนาของคณาธปไตยตามจารตประเพณไดหมดจรง กไม

ไดหมายความวาล�าดบชนตอไปของพฒนาการทางการเมองของไทย คอ ระบอบ

เสรนยมประชาธปไตยทแทจรงแตอยางใด ในทางตรงกนขามเราอาจยงคงตกอยใต

คณาธปไตยอยด เพราะขอแตกตางส�าคญประการเดยวระหวางคณาธปไตยแบบใหม

และคณาธปไตยแบบจารตอยทวา ภายใตระบอบใหมนผปกครองไดอ�านาจในการ

อปถมภมาโดยผานกระบวนการเลอกตง และเสถยรภาพทางการเมองของทางรฐบาล

จะยงคงมนคงอยตราบเทาทประชาชนมความเปนอยทดในระดบหนง จรงอยในสงคม

5958


“ประชาธปไตย” ทวไป ประชาชนมกมชวตอยทามกลางความกลวและความกงวล

แบบใหมทไมปรากฏในสงคมจารตทต�าแหนงแหงทของถกบคคลถกก�าหนดไวชดเจน

ตายตว แตในสงคมประชาธปไตยพวกเขาไมอาจแนใจไดในฐานะแหงชวตของตน

โอกาสและความหวงทจะขยบฐานะทางเศรษฐกจและสงคมใหสงขน ยอมเกดขน

พรอม ๆ กบโอกาสของการตกฐานะจากเดม พลเมองในระบอบประชาธปไตยทแท

จรงทมแนวโนมทจะอยากไดอะไรตอมอะไรมาเปนของตนอยางไมมขอบเขตจ�ากด

จงไมอาจโทษใครได หากเขานงอยกบทหรอถอยหลง นอกจากตนเอง ในแงนความ

ปรารถนาทจะเปนผโดดเดนในสงคม จงเปนปญหาททาทายสงคมประชาธปไตยมาก

เปนพเศษ (Voegeli, 2008/09: 7)

อยางไรกตามปญหาเรองความไมมนคงดานจตวทยาของจตใจของพลเมองใน

ระบอบประชาธปไตยน (Cantor, 2013: 45) ไมนาจะเปนปญหาส�าหรบพลเมองไทย

ทมความอดทนไดสงสดตอปญหาการคอรรปชนของภาครฐ ปญหาในการปฏบตของ

สงคมไทยจงอยทวา จะมนกการเมอง หรอ ชนชนน�าของไทย ทจะมแรงจงใจอะไร

บางไหมทจะ “จดการ” ไดอยางเหมาะสมกบมวลชนทมทศนคตดงกลาว ปญหาน

ตองการค�าตอบกเพราะในขณะทอภชนาธปไตยในระบอบประชาธปไตยอาจเหนและ

เปนทยอมรบไดงายในแวดวงกฬา หรอแวดวงบนเทง แตในสงคม “ประชาธปไตย”

อยางสงคมไทย

เมอเครองบงบอกของความเปนชนชนสงทางสงคมอนเดนชดสนสญไป

กเปนการยากทจะแยกแยะระหวางคนทสรางตนเองขนมาอยางแทจรง

จากคนหลอกลวง ดวยลกษณะทยอนแยงกนเองอสรภาพและการเปด

กวางของระบอบประชาธปไตยท�าใหอตลกษณทางสงคมของบคคลม

ความโปรงใสนอยลงไป โลกของประชาธปไตยเตมไปดวยตวปลอม

(Cantor, 2013: 45)

สรป

นโคโลมาคอาเวลล ตงขอสงเกตไวใน the prince อนเลองชอของเขาวา เจาผ

ปกครองทสบตระกลกนมานน แทจรงแลวไมจ�าเปนทจะตองมสตปญญาอนสงสง ก

สามารถทจะท�าหนาทและรกษาตนใหอยในอ�านาจได เพราะชาตก�าเนดและเกยรตคณ

ดงเดมของตระกลมสวนชวยไดมาก เหตผลอกสวนหนงทสตปญญา ความสามารถ

ความดงามของเจาผปกครองมความส�าคญไมมากนกกเพราะประชาชนในรฐแบบจารต

5958


มความตองการทจ�ากดเพยงไมกอยางเทานน ปรปกษทางการเมองทเจาผปกครองตอง

กงวลกมเฉพาะแตชนชนสงดวยกนเพยงไมกคนและการสมคบคดของพวกเขาเทานน

ดวยเหตนจงไมใชเรองผดปกตทเจาผปกครองบางคนจะกาวขนมาสอ�านาจดวยการ

ปลอมตวหรออวดอางเอาชาตก�าเนดทสงสงของผอนมาเปนของตน และในกรณเชน

นน คนทถกหลอกหรอคนทรวมหลอกดวยกบเขา จงเปนเพยงชนชนสงเพยงไมกคน

เชนกน กลาวอกนยหนง ในสงคมแบบจารตทชาตก�าเนดอนสงสงคอสทธในการเขา

สอ�านาจ การปลอมหรอการอวดอางชาตก�าเนดจงมความหมายหรอมนยทางการเมอง

ทเหนอกวาสตปญญาหรอความสามารถตามธรรมชาตเสยอก

แตในสงคม “ประชาธปไตย” ทสทธทางการเมองเปนสงทพลเมองทกคนได

มาโดยก�าเนด การอวดอางหรอการปลอมตวทมนยทางการเมองสงสดและพบเหนได

บอยทสด คอการอวดอางเรองสตปญญา ความสามารถ ความดงามของบคคลและ

การอทศตนเพอคณประโยชนของสวนรวม โดยเฉพาะอยางยงในชวงเวลาการหาเสยง

เลอกตง ในสงคมทพลเมองเรมเรยนรทจะเรยกรองทกสงทกอยางจากรฐบาลทมาจาก

การเลอกตง การอวดอางตาง ๆ นานาในรปของนโยบายประชานยมเพอตอบสนอง

ตอขอเรยกรองอนไมจ�ากด กดจะเพมมากขนดวยเปนเงาตามตว ค�าถามทส�าคญทวา

นกการเมองหรอนกเลอกตง “หลอก” หรอ “ไมหลอก” ใคร จงไมมความหมาย

อกตอไป ในสงคมเชนวาไมมใครและไมมอะไรทจะตรวจสอบแรงจงใจใด ๆ ของ

ผมอ�านาจทางการเมอง ไมมการตงขอสงสยใด ๆ กบตวระบบการเมองทผลตผน�า

ทางการเมองทมสตปญญาออนดอยอยางรายแรง หรอผน�าทมความ “หยอนยาน” ทาง

จรยธรรมของครอบครวอยางเหนไดชด หรอผทมสวนพวพนกบการทจรตฉอราษฎร

บงหลวงอยางนาเกลยด ดงนนเมอเปรยบเทยบภาวะเชนวากบคณภาพชวตของพลเมอง

และภาวะผน�าทโดดเดนรนแลวรนเลาของประเทศอยางสงคโปร (ทไมเคยอวดอาง

“ความเปนประชาธปไตย” อยางเหลอลน) กตองชวนใหสงสยวาขอเสนอของบางภาค

สวนทเสนอใหเพมดกรของความเปนประชาธปไตย เขาไปในระบบปจจบนจะกอให

เกดผลดอะไรบางจรงหรอ หรอขอเสนอทวาปญหาหลกของการเมองไทยจะคลคลาย

ดวยตวเองหากปลอยใหระบบท�างานตอไปเรอย ๆ ท�านองเดยวกนกบททฤษฎเรอง

“มอทมองไมเหน” ของ อดม สมธ ท�างานในระบบเศรษฐกจ แทนทนนยมเสรนน

เปนการมองโลกในแงทดจนเกนจรงหรอไม

ในสงคมทครอบครวของนกการเมองโดยเฉลยมสนทรพยสงกวาอก 99.99%

6160


ของครอบครวไทยและสงกวาอยางทไมอาจจะเทยบกนไดเลย 9 ท�าใหสงคมไทยใน

ทศนะของ อรสโตเตล (ซงนาจะเปนเชนเดยวกนกบของตอกเกอรวลล) เปนไดแค

คณาธปไตยแบบหนง และชใหเหนวาเสนทางการกาวไปสความเปนอภชนาธปไตย

ในระบอบประชาธปไตยทพงปรารถนายงคงอยอกยาวไกล และนาจะยาวไกลกวา

เกอบทกประเทศในอาเซยนดวยซ�า

9 มลนธสถาบนอนาคตไทยศกษา มรายงานวาครอบครวของอดต ส.ส. 500 คนทไดรบคด

เลอกเมอป 2554 แตละรายมทรพยสนเฉลย 81 ลานบาท มากกวามลคาทรพยสน 99.99%

ของครอบครวไทย ซงถานบรวมทรพยสนทงหมดของ 500 ครอบครว ส.ส. จะมมลคาสง

ถงสหมนลานบาท ซงมากเทา ๆ กบทรพยสนของคนไทยเกอบสองลานครอบครว (โปรด

ด โพสตทเดย หนาA3 วนท 8 เมษายน 2557)

6160


เอกสารอางอง

กรงเทพธรกจ.(12 มนาคม 2557).หนา 02.

โพสตทเดย.(11 มนาคม 2557).หนาวเคราะห 2.

โพสตทเดย. 11 มนาคม 2557.หนา A24.

โพสตทเดย.(12 มนาคม 2557).หนา วเคราะห 3.

โพสตทเดย.(23 กมภาพนธ 2557).หนา BII.

โพสตทเดย.(13 มนาคม 2557).หนา วเคราะห 4.

สมบต จนทรวงศ.(2556). ประชาธปไตยไทย: ปรชญาและความเปนจรงใน กตต

ประเสรฐสข (บ.ก.).นาร-นาวา-ประชารฐ: รวมบทความสมมนาประจ�าป 2555

คณะรฐศาสตร. กรงเทพฯ:มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

Bastin, J. &Benda, H. J. (1968).A History of Modern Southeast Asia: Colonialism,

Nationalism and Decolonization. Edgewood cliffs, N.J.: Prentice Hall.

Chee, C. H. (1975). Politics in An Administrative State: Where

Has the Politics Gone?. In Meow, S. H. (1975). Trends in

Singapore Proceedings and Background Papers. Singapore:

Singapore University Press.

Chenvidyakarn, M. (1979).Political Control and Economic Influence: A Study

of Trade Associations in Thailand. Chicago: University of Chicago,

Department of Political Science.

Collier, D. and Levitsky, S. (1997). Democracy with Adjectives: Conceptual

Innovation in Comparative Research, in World Politics, 49(3), 430-451.

Editorial. (September 1984). Asia Week.

Foltz, J. W. (1963). Building the Newest Nation: Short – Run Strategies and

Long Run Problems. In Karl W. Deutsch, K. W. & Folly, F. Nation

Building. London: Atherton Press.

Fukuyama, F. (2006). The End of History and the Last Man (Re-issue edi-

tion.). New York: Free Press.

Fukuyama, F. (2011). The Origins of Political Order: From Pre-human Times

to the French Revolution (First Edition.) . New York: Farrar, Straus

6362


and Giroux.

Gerling, J. L.S. (1981). The Bureaucratic Policy in Modernizing Societies:

Similarities, Differences and Prospects in the ASEAN Region. Singapore:

Imitate of Southeast Asian Studies.

Garner, R., Ferdinand, P., & Lawson, S. (2012) .Introduction to Politics (2

edition.). Oxford: Oxford University Press.

George, T. G.S. (1974). Lee Kuan Yew’s Singapore. Worcester and London:

The Trinity Press.

Kurtz, S. (2011). Getting to Democracy. Claremont Reviews of Books, XI (4)

Lekachman, D. E. & Novack, R. (1964) . Development and Society; the Dy-

namics of Economic Change (First edition.).New York: St. Martin’s Press.

Lively, J. (1962).The Social and Political Though of Alexis de Tocqueville.

Oxford: Clarendon Press.

Masugi, K. (1991). Interpreting Tocqueville’s Democracy in America. Savage,

Md: Rowman & Littlefield Pub Inc.

Mansfield, H.C. (2014). Politics without the Regime.In Claremont Review

of Books.

Vol.XIV, No.1.

Magno, A. R. (1983). Developmentalism and the “new Society”: The Repressive

Ideology of Underdevelopment. Third World Studies Center, University

of the Philippines.

Marcos, F. E. (1971). Today’s Revolution: Democracy (1ST edition.). Manila:

N.P. Cantor.

Marcos, F.E. (1976). Notes on the New Society of the Philippines. Manila:

Marcos Foundation, Inc.

Maung, U. M. (1969). Burma and General Ne Win (1st edition.) . New York:

Asia Publishing House.

Ostrom, V., Feeny, D., Picht., Picht, H. (1993). Rethinking Institutional Analysis

and Development: Issues, Alternatives, and Choices (Rev Sub edition.)

. San Francisco, Calif.: Lanham, Md: Ics Pr.

6362


Paul, A. (2013). Aristocracy in America.Claremont Reviews of Books,XIII (2) .

Riggs, F.W. (1966). Thailand: The Modernization of a Bureaucracy Policy.

Honolulu: East-West Center Press.

Samuelson, R. (2003). Making Democracy Safe for the World. Claremont

Reviews of Books, III (3) .

Siffin, W. J. (1966). The Thai bureaucracy: Institutional change and develop-

ment,. Honolulu: East-West Center Press.

Tocqueville, A. D. (1969). DEMOCRACY IN AMERICA, VOLUME I (Trade

Paperback Edition) . J.P. Mayer, Trans, GeorgeLawrence, Garden City,

N.Y. Doubleday, Anchor Book

Tocqueville, A. D. (1959). The European Revolution & Correspondence with

Gobineau. (J. Lukacs, Ed.) . New York: Anchor Books.

Vella, W.F. (1955). The Impact of Wes on Government in Thailand. Berke-

ley: University of California Press.

Voegeli, W. (2009).The Roots of Liberal Condescension. Claremont Reviews

of Books,IX (2) .

Wilson, D. A. (1964).Thailand. In Kahin, G. M. (Ed.) , Government and Politics

of Southeast Asia. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press.

Wales, Q. (1965). Ancient Siamese Government and Administration. New

York: Paragon Book Refrien Corh.

Watnick, M. (1952).The Appeal of Communism to the Underdeveloped Peo-

ples. Economic Development and Cultural Change, Vol.1. No.1.

Yew. L, K. (2005). Laissez –Faire Procreation.In Foreign Policy.

Zakaria, F. (2003).The Future of Freedom: Illiberal Democracy at Home and

Abroad. Norton.

Zetterbaum, M. (1967). Tocqueville and the Problem of Democracy (First Edi-

tion edition.).Stanford: Stanford University Press.

6564


ระบอบการปกครองลกผสมไทย: ‘บทเรยน’ หรอ ‘ลางราย’ ตอการพฒนาประชาธปไตยในอาเซยน

เพมศกด จะเรยมพนธ *

บทคดยอ

บทความนมจดมงหมายในการประยกตใชกรอบแนวคดระบอบการปกครอง

ลกผสมเพอศกษาถงลกษณะการเปลยนผานไปสระบอบการปกครองลกผสมของไทย

นบตงแตหลงการปฏรปการเมองในทศวรรษ 2540 เปนตนมารวมไปถงความพยายาม

ประเมนผลกระทบตอการพฒนาประชาธปไตยในอาเซยนผานแนวคดดงกลาวผลการ

ศกษาพบวาระบอบการเมองไทยหลงรฐธรรมนญ 2540 มโครงสรางทางการเมองท

สอดคลองกบระบอบเสรประชาธปไตยตอมาไดเปลยนผานมาสระบอบการปกครอง

ลกผสมในป 2544, ระบอบเผดจการในป 2549-2550และเปลยนผานไปสระบอบการ

ปกครองลกผสมอกครงในป 2550 จนถงปจจบนโดยผลกระทบจากความวนวายและ

ความไรเสถยรภาพทางการเมองทเกดจากลกษณะของระบอบการปกครองลกผสมดง

กลาวจะสามารถน�ามาเปนบทเรยนตอการพฒนาประชาธปไตยไทยและอาเซยนได ก

ตอเมอพลเมองของแตและประเทศมความรความเขาใจตอความหมาย, องคประกอบ

และกลไกของระบอบเสรประชาธปไตยเปนพนฐานประการแรก

* อาจารยประจ�า ภาควชาการปกครอง คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง

6564


(Thailand’s Hybrid Regime: ‘Lesson’ or ‘Bad Sign’ to ASEAN’s Democratization)

Abstract

This article has two objectives. The first is to study Thailand’s political

regime as ‘hybrid regime’ since political reform in 1990s. The second is to

assess the impact of Thailand’s hybrid regime on ASEAN’s democratization.

It is found in this study that Thailand’s political regime after the promulga-

tion of the 1997 constitution can be defined as Liberal Democracy. In 2001

Thailand’s political regime transformed to hybrid regimeand then broke down

to authoritarian rules after the coup d’tat by the military junta in 2006. Sub-

sequently, the promulgation of the 2007 constitution, Thailand’s political regime

has been transformed back to hybrid regime until now. As for the citizens, it

is also found that recognizing the meaning, attributesand mechanism of liberal

democracy is very vital for the process of democratization. Moreover, this

is definitely the essential factor for the democratization in new democracies

countries, especially in Thailand andASEAN.

6766


Is Russia a democracy? What about Ukraine …the

empirical reality in these countries is a lot messier

than it was two decade ago, and so, in a way, is

the never-ending dialogue on how to think about

and classify regimes.

Larry Diamond (2002: 21)

ความน�า

นบตงแต Samuel P. Huntington เขยนหนงสอเรอง The Third Wave: De-

mocratization in the Late Twentieth Century (1991) ทอธบายปรากฏการณของ

การเปลยนผานจากระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตยมาสการปกครองใน

ระบอบประชาธปไตย (transition to democracy) ของประเทศตาง ๆ ในทกภมภาค

ของโลกกวา 40 ประเทศ นบตงแตกลางทศวรรษ 1970s ไลเรยงมาจนถงการลม

สลายของสงครามเยนในตนทศวรรษ 1990sเปนตนมากลาวไดวาตลอดชวงระยะเวลา

กวาสองทศวรรษจนถงปจจบน ปรากฏการณของความขดแยงหรอความวนวายภายใน

ระบอบการเมองหรอแมแตกระทงความลมสลายของระบอบประชาธปไตย (demo-

cratic breakdown) ทเกดขนกบประเทศประชาธปไตยเกดใหม (new democracies)

เหลานไดแสดงใหเหนอยางชดเจนวา การเปลยนผานไปสประชาธปไตย ไมไดเปน

เรองเดยวกนกบการทประเทศนนจะมการปกครองในระบอบประชาธปไตยทมนคง

แขงแรง (consolidated democracy) เสมอไปแตอยางใด (โปรดด Huntington, 1996;

Linzand Stepan, 1996; Schedler, 1998; Carothers, 2002)

ซ�ารายไปกวานนความเปนจรงเชงประจกษทคนพบจากการศกษาระบอบการ

ปกครองทมการเปลยนผานในประเทศประชาธปไตยเกดใหมเหลาน ยงไดแสดง

ใหเหนวาระบอบการปกครองดงกลาวไดเปลยนผานไปสระบอบการปกครองทม

ลกษณะ“ประชาธปไตยกไมใช – ไมใชประชาธปไตยกไมเชง”กลาวอกนยหนง

ระบอบการปกครองทเกดจากการเปลยนผานดงกลาวมลกษณะทเปนระบอบการ

ปกครองลกผสม (hybrid regimes) หรอระบอบการปกครองสเทาทผสมผสานระหวาง

ลกษณะของการปกครองในระบอบประชาธปไตยและลกษณะของการปกครองใน

ระบอบเผดจการเขาดวยกน (Karl, 1995: 73; Diamond, 2002: 21, 23)

โดยไมตางจากการเปลยนผานไปสระบอบประชาธปไตยในลาตนอเมรกาหรอ

6766


ยโรปตะวนออกทสวนใหญลวนแลวแตเปนการเปลยนผานไปสระบอบการปกครอง

ลกผสม (โปรดด Karl, 1995;Levitskyand Way, 2010) ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยง

ใตหรอภมภาคอาเซยนเองยอมไมถอเปนขอยกเวนส�าหรบปรากฏการณดงกลาวเชนกน

ทการเปลยนผานของระบอบการเมองมลกษณะทเปนการเปลยนผานไปสระบอบการ

ปกครองลกผสมทงสน (โปรดด Croissant, 2004;Sinpeng and Walker,2012) โดยจด

มงหมายของบทความนจะเปนความพยายามประยกตใชกรอบแนวคดเกยวกบระบอบ

การปกครองลกผสมเพอศกษาถงลกษณะของการเปลยนผานมาสระบอบการปกครอง

ลกผสมของไทยนบตงแตหลงการปฏรปการเมองในทศวรรษ 2540 เปนตนมา รวมไป

ถงความพยายามประเมนผลกระทบตอการพฒนาประชาธปไตยในอาเซยนผานแนวคด

ดงกลาวโดยยดจากประสบการณของไทยเปนตวแบบในตอนทาย

การศกษาระบอบการเมองในฐานะทเปนระบอบการปกครองลกผสม

(Hybrid Regimes)

การศกษาการพฒนาประชาธปไตยเปรยบเทยบ (comparative democratization)

ในประเดนทเกยวของกบระบอบการปกครองลกผสมซงเปนระบอบการปกครองทม

ลกษณะของการผสมผสานระหวางองคประกอบหรอโครงสรางของระบอบการเมอง

ทมความสอดคลองหรอมลกษณะของระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย พรอม

ๆ กบการคงลกษณะหรอมองคประกอบของระบอบเผดจการหรอมการใชอ�านาจแบบ

เผดจการในชวงตนนนไดน�ามาซงการพยายามนยามหรอจ�าแนกระบอบการปกครองใน

ทางทฤษฎออกเปนสองแนวทางดวยกน โดยแนวทางแรกไดแกการพยายามอธบายวา

ระบอบการปกครองดงกลาวยงคงเปนระบอบการปกครองทเปน “ประชาธปไตย”หาก

แตเปนระบอบประชาธปไตยทมต�าหนหรอมความบกพรอง (defective or diminished

subtypes of democracies) ในลกษณะของการสรางค�านยามตอปรากฏการณทเกด

ขนผานมโนทศนประชาธปไตยทมค�าคณศพทขยายความหมาย (adjective prolifera-

tion) (Collier and Levitsky, 1997) ทแตกตางกนไปตามลกษณะเฉพาะและเกณฑ

ทใชในการจ�าแนกของผศกษา โดยเปนการใชค�าคณศพทเพอขยายความถงลกษณะ

“บกพรอง” ของระบอบประชาธปไตยในลกษณะตาง ๆ อาท “Delegative De-

mocracy”, “Illiberal Democracy”, “Electoral Democracy”, “Semi-Democracy”,

“Pseudo-Democracy”, “Exclusive Democracy”, “Domain Democracy” ฯลฯ

6968


หรอแมแต “Thai-Style Democracy”หรอประชาธปไตยแบบไทย ๆ กตาม (โปรด

ด O’Donnell, 1994; Zakaria, 1997;Diamond, 2002; Ferrara, 2010)

ส�าหรบอกฟากหนงนนตรงขามกบแนวคดแรกทอธบายลกษณะของระบอบ

การปกครองลกผสมผานมโนทศนประชาธปไตยทมขอต�าหนหรอขอบกพรอง

แนวทางทสองนนเลอกอธบายปรากฏการณทเกดขนผานมโนทศนของระบอบการ

ปกครองแบบ“เผดจการ”ทมค�าคณศพทขยายความหมายเชนกนหากแตแนวทางนมอง

วา ระบอบการปกครองลกผสม เปนระบอบเผดจการทม “การพฒนา” ขนมาจาก

เดม (enhancedauthoritarianism) (Armory and Schamis, 2005: 122) โดยเปนการ

ใชค�าคณศพทเพอขยายความถงลกษณะท “พฒนาขน” ของระบอบประชาธปไตย

ในลกษณะตาง ๆ อาท “Electoral Authoritarianism”, “Competitive Authori-

tarianism”, “Semi-Authoritarianism” (โปรดด Ottaway, 2003; Schedler, 2006;

Levitskyand Way, 2010)

อยางไรกด ขอถกเถยงในการสรางค�าอธบายและจ�าแนกระบอบการปกครอง

ลกผสมโดยอาศยแนวการอธบายในลกษณะทเปนระบอบการเมองแบบประชาธปไตย

ทมขอบกพรองหรอเปนระบอบการเมองแบบเผดจการทมการพฒนาขนมาจากเกณฑ

หรอตวชวดของระบอบการเมองตนแบบ โดยอาจกลาวไดวาเปนการจ�าแนกระบอบ

การปกครองลกผสมแบบมตเดยว (one-dimension approach) ทยงถอวาเปนการ

จ�าแนกระบอบการปกครองทยงประสบกบขอจ�ากดทท�าใหเกดความเหลอมหรอการ

ซอนทบกนระหวางความหมายทถกขยายออกจากค�าคณศพท (conceptual stretching)

ซงจะสรางความสบสนมากกวาสรางความเขาใจรวมกนในการอธบายลกษณะของ

ระบอบการปกครองลกผสมดงกลาว ทดเหมอนวาการอธบายจากจดยนของแตละฝง

จะเปนการอธบายเรองเดยวกนจากการขยายความหมายของมโนทศนทมความแตก

ตางกนใหสามารถอธบายปรากฏการณเดยวกนเดยวกนได ซงท�าเกดความสบสนและ

ความไมคงเสนคงวาในการสรางมโนทศนในการอธบายปรากฏการณดงกลาวมากกวา

ทจะเปนความชดเจน (ดขอถกเถยงเกยวกบประเดนนไดใน Merkel (2004: 34-36) ,

Wigell (2008: 231-23) , Bogaards (2009: 410-415) )

6968


การจ�าแนกลกษณะระบอบการปกครองลกผสมของ Mikael Wigell

ดวยความตระหนกถงปญหาท เกดขนจากการขยายมโนทศนดงกลาว

MikaelWigell (2008)10 พยายามสรางกรอบในการจ�าแนกระบอบการปกครองลกผสม

โดยการพฒนาแนวคดในการอธบายระบอบการปกครองลกผสมแบบสองมต (two-

dimension approach) เพอแกไขปญหาและลดความสบสนอนเกดจากการอธบาย

แบบมตเดยวดงทไดกลาวไปแลวขางตนโดยการพฒนาทางทฤษฎดงกลาว Wigellได

กลบไปสรากฐานทางทฤษฎของระบอบการปกครองแบบเสรประชาธปไตย (liberal

democratic theory) ซงอธบายลกษณะของระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย

สมยใหม (modern democracy) วามทมาจากการผสมผสานระหวางอดมการณทางการ

เมองสองกระแสดวยกน คออดมการณทางการเมองแบบประชาธปไตย (democracy)

และอดมการณทางการเมองแบบเสรนยม (political liberalism) (โปรดด ไชยนต,

2550; อนสรณ, 2551; Sartori, 1987; Bobbio, 1990;Blondel 1998;Plattner, 1998)11

ส�าหรบอดมการณทางการเมองแบบประชาธปไตยนนเปาหมายทถอเปน

สารตถะของอดมการณทางการเมองแบบประชาธปไตยกคอลกษณะการปกครองท

เปนการปกครองของพลเมองหรอการปกครองปวงชน (popular government) ซง

มรากฐานมาจากการปกครองของนครรฐกรกโบราณทพลเมองทกคนนนมสวนรวม

ในการปกครองนครรฐโดยตรงหรอในรปแบบของประชาธปไตยทางตรง (direct

democracy) และภายหลงไดมการพฒนาเรอยมาจนถงปจจบนในรปแบบของการ

ปกครองในระบบตวแทน (representative government) ทพลเมองปกครองตนเองทาง

ออมผานระบบตวแทนโดยมกลไกส�าคญคอการเลอกตง (electoralism) ทพลเมองทก

คนเลอกตวแทนของตวเอง เพอท�าการปกครองในนามของตนเองและพลเมองทงหมด

(Wigell, 2008: 234)

10 ส�าหรบความพยายามแกปญหาเดยวกนในแนวทางอน ๆ โปรดด Merkel (2004) ,

Bogaards (2009) ,Jayasuriya and Rodan (2007)11 ในบางกรณอาจจ�าแนกอยางละเอยดโดยถอวาระบอบการปกครองแบบเสรประชาธปไตยวา

มทมาจากการผสมผสานระหวางอดมการณทางการเมองสามกระแสดวยกน ไดแกอดมการณ

เสรนยม (Liberalism), สาธารณรฐนยม (Republicanism) และประชาธปไตย (Democracy)

โปรดด O’Donnell (1998) )

7170


ในอกดานหนงเปาหมายอนเปนสารตถะของอดมการณเสรนยมทางการเมอง

ทมพฒนาการมาอยางยาวนานโดยเฉพาะในยโรปตะวนตกกคอการปกครองหรอ

รฐบาลทมอ�านาจจ�ากด (limited government) โดยเนนถงความส�าคญของการจ�ากด

และควบคมการใชอ�านาจในการปกครองหรออ�านาจรฐไมใหละเมดตอเสรภาพ,ชวต

และทรพยสนของพลเมองโดยปราศจากขอบเขตหรอกฎหมายรองรบ ดงนน หลก

การปกครองโดยรฐธรรมนญหรอหลกรฐธรรมนญนยม (constitutionalism) จงถอ

เปนหลกการส�าคญในการน�าไปสจดมงหมายของการควบคมและจ�ากดอ�านาจรฐโดย

ผานกลไกของการปกครองโดยยดหลกนตธรรม(rule of law) เพอปองกนผปกครอง

หรอรฐบาลใชอ�านาจเกนขอบเขตและละเมดสทธเสรภาพของพลเมอง (Wigell, 2008:

234-235) (ดภาพท 1)

ภาพท 1 แสดงหลกการและกลไกการท�างานของระบอบเสรประชาธปไตย

การเลอกตง (Electoralism) /

การเปนตวแทน (Representation)

รฐบาลของปวงชน

(Popular Government)

รฐบาลอ�านาจจ�ากด

(Limited Government)

ทมา: ปรบปรงจากWigell (2008: 234)

โดยจากภาพท 1 นนแสดงใหเหนวาระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย

ในปจจบน (modern democracy) อาจเรยกชอเตมทสะทอนถงลกษณะส�าคญไดวา

ระบอบเสรประชาธปไตย (liberal democracy) ทเนอแทนนเปนการผสมผสานระหวาง

อดมการณทางการเมองสองกระแสคออดมการณประชาธปไตยและอดมการณเสรนยม

ทางการเมองผานกลไกสองประการทท�างานรวมกน ไดแกกลไกดานการเลอกตงและ

กลไกดานการปกครองโดยยดหลกนตธรรม เพอบรรลวตถประสงคของอดมการณ

ทางการเมองทงสองประการรวมกนคอการมรฐบาลของปวงชนทมาจากการเลอกตง

ทมอ�านาจจ�ากดผานการปกครองหรอการใชอ�านาจรฐโดยยดหลกนตธรรม

ประชาธปไตย

(Democracy)

รฐธรรมนญนยม (Constitutionalism) /

หลกนตธรรม (Rule of law) เสรนยม

(Liberalism)

7170


โดยความพยายามสรางกรอบในการระบถงลกษณะของระบอบการปกครอง

แบบเสรประชาธปไตยและการอธบายถงลกษณะของระบอบการปกครองลกผสมท

เบยงเบนไปจากลกษณะของระบอบเสรประชาธปไตย โดย Wigell (2008: 236-

241) ไดสรางหลกเกณฑเชงปฏบตการ (operationalization) เพอระบถงกลไกเชง

รปธรรมของอดมการณประชาธปไตยและอดมการณเสรนยมรวมกนไวทงหมด 16

ประการดวยกน โดยแบงเปนเกณฑขององคประกอบดานการเลอกตง (electoralism)

8 ประการ และหลกเกณฑขององคประกอบดานรฐธรรมนญนยมอก 8 ประการโดย

ส�าหรบการพยายามจ�าแนกระบอบการปกครองแบบลกผสม Wigell ไดแบงเงอนไข

ดงกลาวเปน 2 ระดบ ไดแกเงอนไขพนฐานหรอเงอนไขขนต�า (minimal conditions)

ของการเปนประชาธปไตย (minimal definition) 8 ประการซงประกอบดวยเงอนไข

ดานเลอกตงและรฐธรรมนญนยมดานละ 4 ประการ และเงอนไขเพมเตมหรอเงอนไข

เตมเตม (additional condition) อก 8 ประการ โดยแบงเปนดานละ 4 ประการเชน

กนโดย Wigell เสนอวาระบอบการปกครองลกผสมจะมลกษณะทผสมผสานระหวาง

ระบอบการเมองทตอบสนอตอเงอนไขในแตละดานทมากนอยตางกนออกไปสงผลให

ระบอบการปกครองนน ๆมลกษณะทเปนระบอบการปกครองแบบลกผสมประเภท

ตาง ๆ โดยระบอบการปกครองแบบเสรประชาธปไตยนนจะตองประกอบไปดวยองค

ประกอบทตอบสนองตอเงอนไขทงสองดานทงหมด 16 ประการเทานนโดยลกษณะ

ทง 16 ประการนประกอบไปดวย (Wigell, 2008: 236-241) (ดตารางท 1)

ตารางท 1แสดงลกษณะของการปกครองแบบเสรประชาธปไตย

อดมการณ เงอนไข ลกษณะทพงประสงค การกระท�าทละเมดตอลกษณะทพงประสงค

ประชาธปไตยหรอหลกการเลอกตง

เงอนไขพนฐาน

1.การเลอกตงทเสร การซอ-ขายเสยง; การขดขวางผมสทธออกเสยงเลอกตง

2.การเลอกตงทเปนธรรม

การโกงการเลอกตง; การจ�ากดยบยงการเขาถงทรพยากรและสอมวลชนของผสมครรบเลอกตง

7372



3.การเลอกตงทมการแขงขน

การกดกนผสมครฝายตรงขาม

4.การเลอกตงทมความครอบคลม

การลดรอนสทธการเลอกตงของพลเมอง; สทธการเลอกตงไมครอบคลมถงพลเมองทงหมด มการจ�ากดสทธการเลอกตง เชน ผหญง, คนพการ, หรอจ�ากดโดยระดบการศกษา

เงอนไขเพมเตม

5.การเสรมสรางอ�านาจทมาจากการเลอกตง

“พนทสงวน” (reserved do-main)

6.เอกภาพของการเลอกตง

กฎหมายเลอกตงทมอคตอยางจงใจ

7.อธปไตยแหงการเลอกตง

อ�านาจนอกรฐธรรมนญ

8.ความศกดสทธแหงผลของการเลอกตง

การเลอกตงทประกอบไปดวยความรนแรง; ผทไดรบการเลอกตงถกขดขวางในการเขาด�ารงต�าแหนงตามรฐธรรมนญ

หลกเสรนยมหรอ หลกรฐธรรมนญนยม

เงอนไขพนฐาน

9.เสรภาพในการสมาคม องคกรภาคประชาสงคมถกปด

กนหรอถกควบคมอยางรนแรง

10.เสรภาพในการแสดงออก

การปราบปรามผทมความเหนตางไปจากรฐ

11.สทธในการไดรบขอมลขาวสารทางเลอก

การเซนเซอร

12.สทธทจะไมถกเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม

พลเมองกลมนอยทมความแตกตางทางชาตพนธ, ศาสนา หรอวฒนธรรมถกกดกนจากกระบวนการทางการเมอง

7372



เงอนไขเพมเตม

13.ความรบผดชอบของฝายบรหาร

การมอบอ�านาจแบบใหขาด; การลวงละเมดตอสทธของฝายบรหารโดยปราศจากการลงโทษ

14.ความรบผดชอบทางกฎหมาย

ระบบศาลยตธรรมถกแทรกแซงโดยประเดนทางการเมอง

15.ความซอตรงของระบบการบรหารงานของรฐ

การทจรตคอรรปชน; ระบบอปถมภเสนสาย

16.ความรบผดชอบของรฐบาลทองถน

พนทสน�าตาล (brown area)

ทมา: Wigell (2008: 242)

เงอนไขขนต�าดานประชาธปไตยหรอดานการเลอกตง (minimal electoralcondi-

tions): ผน�าของฝายบรหารและฝายนตบญญตนนจะตองมทมาจาก

1. การเลอกตงทเสร (free election) ผมสทธเลอกตงจะตองสามารถลงคะแนน

เสยงทเปนการลบโดยปราศจากการแทรกแซง เชน การซอเสยง, การขดขวางหรอการ

ขมข การเลอกตงทเสรนนจะตองไมมหลกฐานทแสดงใหเหนวามการแทรกแซง, การ

ขมขหรอความรนแรงในวงกวางจนกระทบตอผลลพธของการเลอกตงอยางมนยส�าคญ

2. การเลอกตงทเปนธรรม (fair elections) จะตองมการบงคบใชกฎหมาย

เลอกตงอยางเสมอภาค พรรคการเมองทด�ารงฐานะรฐบาลรกษาการจะตองไมมการก

ระท�าทขดขวางพรรคการเมองอนในการหาเสยงเลอกตงหรอการเขาถงสอมวลชนโดย

การเลอกตงทมความเปนธรรมจะตองไมมหลกฐานทพสจนไดวามการเอารดเอาเปรยบ

หรอการทจรตในวงกวางจนกระทบตอผลลพธของการเลอกตงโดยมนยส�าคญ

3. การเลอกตงทมการแขงขน (competitive elections) พลเมองทกคนทม

คณสมบตครบถวน จะตองมสทธทจะลงสมครรบเลอกตง โดยฝายคานหรอฝายทไม

เหนดวยกบฝายทถออ�านาจรฐจะตองไมถกกดกนจากการลงสนามแขงขนรบเลอกตง

4. การเลอกตงทมความครอบคลม (inclusive elections) พลเมองทกคนท

มคณสมบตครบถวนจะตองมสทธในการออกเสยงเลอกตง โดยการเลอกตงทมความ

7574


ครอบคลมนนจะตองไมมหลกฐานทพสจนใหเหนไดวามการเลอกปฏบตหรอการ

กดกนตอชนชน, เพศสภาวะ, เชอชาต หรอพนฐานการศกษา ตอพลเมองทมสทธ

ในการออกเสยงเลอกตง

เงอนไขขนต�าดานเสรนยมหรอรฐธรรมนญนยม (minimal constitutional condi-

tions): รฐจะตองเคารพและรบรอง

5. เสรภาพในการสมาคม (freedom of organization) พลเมองจะตองม

เสรภาพในการรวมตวจดตงหรอเขารวมพรรคการเมอง, สหภาพ, กลมผลประโยชน

หรอขบวนการทางสงคมตาง ๆ โดยการยนยนถงเสรภาพในการสมาคมนนจะตอง

ไมมหลกฐานทแสดงใหเหนวารฐมการหามหรอควบคมการแสดงออกในการสมาคม

ของพลเมอง

6. เสรภาพในการแสดงออก (freedom of expression) พลเมองจะตองม

เสรภาพในการแสดงออกทงในดานการพด, การพมพ, การชมนม และการรองเรยน

ในประเดนตาง ๆ ทพลเมองไมเหนดวย จะตองไมมหลกฐานทแสดงใหเหนวารฐม

การลงโทษหรอเซนเซอรการแสดงออกทไมสอดคลองกบความตองการของรฐ

7. สทธในการไดรบขอมลขาวสารทางเลอก (right to alternative informa-

tion) พลเมองจะตองมสทธในการเขาถงแหลงขอมลขาวสารทแตกตางไปจากขอมล

ขาวสารของรฐหรอจากสอทมการควบคมโดยรฐ ขอมลขาวสารทแสดงออกถงความ

ไมเหนดวยหรอแตกตางไปจากขอมลขาวสารของรฐจะตองไมถกเซนเซอร หรอม

การปดกน

8. สทธทจะไมถกเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม (freedom from discrimi-

nation) พลเมองกลมนอยทมความแตกตางในดานวฒนธรรม,เชอชาต, ศาสนา, เพศ

สภาวะ, จะตองไมถกเลอกปฏบตหรอปดกนตอสทธหรอผลประโยชนของตนในดาน

ตาง ๆ และจะตองไมมหลกฐานทแสดงใหเหนวา พลเมองกลมนอยเหลานถกปดกน

สทธทงในทางกฎหมายและในทางปฏบต

7574


เงอนไขเพมเตมดานประชาธปไตยหรอดานการเลอกตง: (additional electoral

conditions)

9. การมอบอ�านาจโดยการเลอกตง (electoral empowerment) พลเมองถอ

เปนเจาของอ�านาจอธปไตยและเปนฝายทใชอ�านาจอธปไตยนนผานการเลอกตง ดง

นน การเลอกตงในทางปฏบต จงตองเปนการมอบอ�านาจใหกบผไดรบการเลอกตงให

เปนผทมอ�านาจหนาทโดยชอบธรรมในการตดสนใจเรองตาง ๆ อยางมประสทธภาพ

อยางไรกตาม ในทางปฏบต ผทไดรบการเลอกตงกมกทจะถกองคกรอน ๆ ทอยใน

พนททเรยกวา “พนทสงวน” (reserved domain) จ�ากดความสามารถในการตดสน

ใจหรอแมกระทงขดขวางยบยงการตดสนใจของตวแทนทมาจากการเลอกตงของ

พลเมอง เชน กองทพ, องคกรทางศาสนา,ระบบการบรหารงานของรฐ, หรอหนวย

งานทมความเชยวชาญเฉพาะทางตาง ๆ โดยหลกและกลไกการมอบอ�านาจโดยการ

เลอกตงจะมความสมบรณกตอเมอไมมหลกฐานทชใหเหนวาองคกรทอยใน “พนท

สงวน”นนขดขวางตอการท�าหนาทตามกฎหมายตอฝายทไดรบการเลอกตงจากพลเมอง

10. ความเทยงตรงของการเลอกตง (electoral integrity) ในระบอบ

ประชาธปไตยนน การออกเสยงเลอกตงควรเปนไปตามหลกการ“หนงคน หนงเสยง”

(one person, one vote) ทหมายความวา เสยงของพลเมองนนยอมมความเทาเทยม

กนโดยสมบรณอยางไรกตาม การเลอกตงโดยเสรและเปนธรรมนน อาจจะไมเปนการ

เลอกตงทสมบรณได หากระบบหรอกฎหมายของการเลอกตงนนไมสอดคลองกบหลก

การดงกลาว ซงในทางปฏบตอาจท�าใหเสยงของพลเมองบางสวนมคาไมเทากบเสยง

ของพลเมองอกบางสวนได (malapportionment)

11. อ�านาจสงสดของการเลอกตง (electoral sovereignty) การเลอกตงนน

จะมความหมายสมบรณไดกตอเมอมผลสบเนองอยางแทจรง โดยรฐบาลของพลเมอง

ทไดรบการเลอกตงจะตองสามารถใชอ�านาจตามรฐธรรมนญไดอยางสมบรณ โดย

อ�านาจสงสดของการเลอกตงนนจะไมสมบรณ เมอผทไดรบเลอกตงจ�าเปนตองได

รบการอนญาตหรอความเหนชอบในการตดสนใจจากฝายทอยนอกกระบวนการ

ประชาธปไตย

12. ความศกดสทธแหงผลของการเลอกตง (electoral irreversibility) ใน

ระบอบประชาธปไตยนน กระบวนการในการตงรฐบาลของพลเมองกคอการเลอกตง

ซงหมายความวา ผทชนะในการจดตงรฐบาลอนเปนผลมาจากการเลอกตงนนมสทธ

7776


อ�านาจโดยชอบธรรมในการใชอ�านาจบรหารตามกฎหมาย ดงนน ผทชนะการเลอก

ตงจะตองสามารถเขาด�ารงต�าแหนงและใชอ�านาจบรหารทสอดคลองตามทรฐธรรมนญ

ก�าหนด โดยฝายทแพการเลอกตงจะตองยอมรบวาฝายทชนะการเลอกตงนนมสทธอน

ชอบธรรมทจะใชอ�านาจในฐานะตวแทนของพลเมองทงหมดและผลของการเลอกตง

นนยอมไมสามารถเปลยนแปลงไปเปนอนได

เงอนไขเพมเตมดานดานเสรนยมหรอรฐธรรมนญนยม (additional constitutional

conditions)

13. ความรบผดชอบของฝายบรหาร (executive accountability) อ�านาจของ

ฝายบรหารจะตองถกวางกรอบจ�ากดโดยรฐธรรมนญผานแนวคดการตรวจสอบและ

ถวงดล (check and balance) ซงหมายความวา ฝายบรหารไมไดมอสระทจะกระท�า

การตามทตองการแตอยางใด หากแตการกระท�าใด ๆ หรอการปกครองจะตองเปน

ไปตามกรอบแหงรฐธรรมนญ ดงนนฝายบรหารจงตองตระหนกถงขอบเขตอ�านาจ

หนาทของตวเอง และไมกระท�าการทเปนการลวงละเมดหรอแทรกแซงซงอ�านาจ

หนาทของหนวยงานอนตามรฐธรรมนญ (encroachment) โดยเฉพาะอยางยงหนวย

งานทมอ�านาจหนาทในการตรวจสอบถวงดลฝายบรหารตามรฐธรรมนญ เชน ฝาย

ตลาการ,ฝายนตบญญต,องคกรอสระหรอหนวยงานตรวจสอบอน ๆ

14. ความรบผดชอบทางกฎหมาย (law accountability) เจาหนาทของรฐ

ทกคนจะตองอยภายใตการควบคมของกฎหมายโดยปราศจากขอยกเวนโดยความรบ

ผดชอบตอกฎหมายนนจะมประสทธภาพกตอเมอมการควบคมตรวจสอบจากหนวย

งานทางตลาการทเปนอสระ และไดรบการยอมรบและปฏบตตามค�าตดสนของฝาย

ตลาการดวย

15. ความซอตรงของระบบการบรหารงานของรฐ (bureaucratic integrity)

เจาหนาทของรฐจะตองมความเปนอสระตอความเปนฝกเปนฝายและตอผลประโยชน

สวนตว หนวยงานหรอเจาหนาทของรฐจะตองไมตกหรอถกท�าใหตกอยภายใตผล

ประโยชนสวนตน, เครอขายพรรคพวก หรอระบบอปถมภเสนสายทเกยวโยงไปถง

การทจรตคอรรปชน

16. ความรบผดชอบของการปกครองหรอรฐบาลสวนทองถน (local govern-

ment accountability) ความศกดสทธแหงกฎหมายรฐธรรมนญจะตองไดรบการ

7776


บงคบใชโดยทวไปในทกพนทของรฐนน ๆ อยางไรกตาม ในบางพนท อ�านาจของ

รฐธรรมนญกอาจถกจ�ากดอยในเพยงเมองหลวงหรอพนทใกลเคยง ในขณะทพนทหาง

ไกลนนอยในสภาวะทไรกฎหมายหรอตกอยภายใตอทธพลของขนศกหรอเจาพอผม

อทธพล หรอเปนพนทท O’Donnell (1994: 59) เรยกวา “พนทสน�าตาล” (brown

area) ซงการด�ารงอยของพนทสน�าตาลเหลานยอมสะทอนใหเหนถงความบกพรอง

ของการปกครองโดยยดหลกนตธรรมอยางชดแจง

โดยจากลกษณะทง 16 ประการขางตน Wigell ไดน�ามาสรางเปนตวแบบเพอ

อธบายถงลกษณะและแนวโนมของระบอบการปกครอง (regime trajectories) แบบ

สองมตไดดงน (ดภาพท 2, ตารางท 1 และตารางท 2)

ตารางท 2 เกณฑการจ�าแนกประเภทของระบอบการเมอง

ประเภทของระบอบการเมอง

(Regime Types)

เงอนไขขนต�า ดานการเลอกตง

(Minimal- Electoral)

เงอนไขขนต�า ดานจ�ากดอ�านาจ

รฐ (Minimal-

Constitutional)

เงอนไขเพมเตม ดานการเลอกตง (Additional-Electoral)

เงอนไขเพมเตม ดานจ�ากดอ�านาจรฐ

(Additional-Constitutional)

เผดจการ (Autocracy)

- - - -

เผดจการโดยการเลอกตง

(Electoral Authoritarian-

ism) /ประชาธปไตยแบบมอบฉนทะ (Delegative Democracy)

+ +/- +/- -

7978


คณาธปไตยโดยรฐธรรมนญ

(Constitutional Oligarchy) /ประชาธปไตยแบบมผอนบาล (Tutelary De-

mocracy)

+/- + - +/-

เสรประชาธปไตย (Liberal De-mocracy)

+ + + +

ทมา ปรบปรงจาก Wigell (2008: 243, 245-246)

ภาพท 2 ประเภทและแนวโนมการเปลยนแปลงของระบอบการเมอง

Effective

ระดบของ อ�านาจทมา จากการ เลอกตง (Popularization – Electoralism)

Limited Effectiveระดบของการจ�ากดอ�านาจรฐ

(Liberalization – Constitutionalism) แสดงทศทางการเปลยนแปลงของระบอบการปกครอง (Regime trajectories)

ทมา: ปรบปรงจาก Wigell (2008: 236, 243, 246)

เสรประชาธปไตย (liberal democracy)

เผดจการโดยการเลอกตง/ ประชาธปไตยแบบมอบฉนทะ (electoral authoritarianism/

delegative democracy)

เผดจการ (autocracy)

คณาธปไตยโดยรฐธรรมนญ/ ประชาธปไตยแบบมผพทกษ (constitutional oligarchy / tutelary democracy)

7978


เมอพจารณาจากภาพท 2 และตารางท 2 ขางตน จะเหนไดวา ตวแบบการ

จ�าแนกระบอบการปกครองลกผสมแบบสองมตของ Wigellสามารถแกไขปญหา

ความสบสนทเกดจากการขยายมโนทศนแบบมตเดยว (one-dimension conceptual

stretching) ในดานของการอธบายระบอบการปกครองลกผสมทเสอมลงของระบอบ

ประชาธปไตย (defective democracy) หรอการอธบายผานมโนทศนของการปกครอง

ระบอบเผดจการทมการพฒนาขนมา (enhanced authoritarianism) ได โดยจาก

ภาพท 2 จะเหนไดอยางชดเจนวาระบอบประชาธปไตยแบบมอบฉนทะ (delega-

tive democracy) และระบอบเผดจการโดยการเลอกตง (electoral authoritarianism)

เปนการอธบายปรากฏการณเดยวกน คอการอธบายถงระบอบการปกครองลกผสม

ซงมลกษณะทสามารถตอบสนองเฉพาะตอหลกการประชาธปไตยหรอหลกการดาน

การเลอกตง แตไมสามารถตอบสนองตอหลกการดานรฐธรรมนญนยมหรอหลกการ

ดานการจ�ากดอ�านาจรฐได โดยเฉพาะในแงของเงอนไขเพมเตมดานรฐธรรมนญนยม

(additional constitutional conditions)

ในทางตรงกนขาม การอธบายถงระบอบการปกครองแบบคณาธปไตยโดย

รฐธรรมนญ (constitutional oligarchy) หรอประชาธปไตยแบบมผพทกษ (tutelary

democracy) ตามตวแบบในภาพท 2กคอการอธบายถงปรากฏการณเดยวกน ซงไดแก

การอธบายระบอบการปกครองลกผสมทตอบสนองตอหลกการดานรฐธรรมนญหรอ

หลกการดานการจ�ากดอ�านาจรฐแตไมสามารถตอบสนองตอหลกการดานการเลอก

ตง โดยเฉพาะเงอนไขเพมเตมในมตของดานการเลอกตงหรอมตดานประชาธปไตย

(additional electoral conditions) ได ในขณะเดยวกนกจะเหนไดวาระบอบการ

ปกครองแบบประชาธปไตย (หรอระบอบเสรประชาธปไตยโดยเนอหา) จะตอง

เปนระบอบการเมองทตอบสนองตอเงอนไขทมาจากอดมการณประชาธปไตย

และอดมการณเสรนยมทงเงอนไขขนต�าและเงอนไขเพมเตมไดอยางครบถวนทง

16 ประการ

ยงไปกวานนเมอพจารณาจากลกศรทชบอกถงทศทางการเปลยนแปลของ

ระบอบการปกครองในภาพท 2 กจะเหนไดวา ตวแบบของWigell สามารถแสดง

ใหเหนถงแนวโนมและการเปลยนแปลงของระบอบการเมอง (regime trajectories)

โดยการเปลยนแปลงของระบอบการปกครองจากระบอบเผดจการ (autocracy) อาจ

เกดการเปลยนผานไปสระบอบเสรประชาธปไตย (liberal democracy) หรอเกดการ

8180


เปลยนผานไปสระบอบการปกครองลกผสมรปแบบใดรปแบบหนงโดยอาจเปนการ

เปลยนผานไปสระบอบประชาธปไตยแบบมอบฉนทะ (delegative democracy)

หรอระบอบเผดจการโดยการเลอกตง (electoral authoritarianism) หรออาจเปลยน

ผานไปสอกฝากหนงทเปนระบอบการปกครองแบบคณาธปไตยโดยรฐธรรมนญ

(constitutional oligarchy) หรอประชาธปไตยแบบมพทกษ (tutelary democracy)

หรอแมแตการเปลยนผานของระบอบการปกครองลกผสมดวยกนเอง เชนเดยวกบการ

เปลยนผานจากระบอบการปกครองลกผสมไปสระบอบเสรประชาธปไตย อยางไรก

ดลกศรบอกทศทางทงสองดานในภาพท 2 กแสดงใหเหนอกนยหนงวา ประเทศ

ทมการปกครองในระบอบเสรประชาธปไตย สามารถเสอมถอยมาเปนระบอบการ

ปกครองแบบลกผสมไดเสมอ หรอแมกระทงเสอมถอยมาสระบอบการปกครองแบบ

เผดจการไดเชนเดยวกน

8180


ตงแต พ.ศ.2540เสรประชาธปไตย

(liberal democracy)

พ.ศ. 2544-2549เผดจการโดยการเลอกตง/

ประชาธปไตยแบบมอบฉนทะ (electoral authoritarianism/

delegative democracy)

พ.ศ.2549-2550 เผดจการ (autocracy)

พ.ศ. 2550 – ปจจบนคณาธปไตยโดยรฐธรรมนญ/ ประชาธปไตยแบบมผพทกษ (constitutional oligarchy / tutelary democracy)

ระบอบการเมองไทยฐานะระบอบการปกครองลกผสม

ภาพท 3 แสดงการเปลยนแปลงของระบอบการเมองไทยเชงสถาบนตงแตหลง

การประกาศใชรฐธรรมนญ พ.ศ.2540 จนถงปจจบน

Effective

ระดบของ อ�านาจทมา จากการ เลอกตง (Popularization – Electoralism)

Limited Effective

ระดบของการจ�ากดอ�านาจรฐ

(Liberalization – Constitutionalism)

เมอพจารณาตามกรอบของ Wigell ขางตน จะเหนไดวา (ภาพท 3) ระบอบ

การเมองไทยหลงการปฏรปการเมอง โดยเฉพาะโครงสรางของสถาบนทางการเมอง

ภายหลงการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 ทมการออกแบบ

โครงสรางเชงสถาบนใหมการสงเสรมสทธเสรภาพของพลเมอง, การมสวนรวมในการ

ปกครอง พรอม ๆ ไปกบมตทางดานการตรวจสอบอ�านาจรฐ รวมไปถงความพยายาม

ในการสรางระบอบการเมองใหมเสถยรภาพและประสทธภาพมากขน โดยก�าหนดให

8382


สมาชกฝายนตบญญตทงสภาผแทนราษฎรและวฒสภามาจากการเลอกตงทงหมด รวม

ไปถงการออกแบบใหมองคกรตรวจสอบอ�านาจรฐ โดยเฉพาะองคกรทตงขนใหมอน

เปนผลมาจากรฐธรรมนญ พ.ศ.2540 ไมวาจะเปน ศาลรฐธรรมนญ,คณะกรรมการการ

เลอกตง, คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช.) , คณะ

กรรมการตรวจเงนแผนดน, คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต, ผตรวจการแผน

ดนของรฐสภา, ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด�ารงต�าแหนงทางการเมอง และศาล

ปกครอง ซงมทมาจากการเลอกของวฒสภาผานคณะกรรมการสรรหาตามทก�าหนด

ไวในรฐธรรมนญ (ส�านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร, 2540) ซงจาก โครงสราง

เชงสถาบนดงกลาว จงสามารถกลาวโดยยอไดวาระบอบการเมองไทยหลงรฐธรรมนญ

พ.ศ.2540 เปนตนมามลกษณะทเปนระบอบเสรประชาธปไตยทประกอบไปดวยหลก

การทงดานประชาธปไตยและดานเสรนยม

อยางไรกด ระบอบเสรประชาธปไตยไทยหลงรฐธรรมนญ พ.ศ.2540 เรม

เสอมถอยไปสระบอบการปกครองลกผสม โดยเฉพาะตงแตภายหลงการชนะการ

เลอกตงของพรรคไทยรกไทยอยางถลมทลายในป พ.ศ. 2544 เปนตนมา กลาวคอ

การครองอ�านาจของพรรคไทยรกไทยรวมกบโครงสรางของรฐธรรมนญทออกแบบ

ใหฝายบรหารมความเขมแขง ประกอบกบบคลกของผน�าทไมยอมรบการตรวจสอบ

และพยายามแทรกแซงและลดบทบาทขององคกรตรวจสอบ ท�าใหระบอบการเมอง

ของไทยมลกษณะทฝายอ�านาจรฐนนมความเขมแขง ในขณะทองคกรตรวจสอบการ

ใชอ�านาจรฐมความออนแอและไมสามารถท�างานไดอยางแทจรง (โปรดดอนสรณ,

2548) สงผลใหระบอบการเมองของไทยมลกษณะทสะทอนรปแบบของการปกครอง

ลกผสมในลกษณะของระบอบเผดจการทมาจากการเลอกตง (electoral authoritarian-

ism) หรอระบอบประชาธปไตยแบบมอบฉนทะ (delegative democracy) ทสามารถ

ตอบสนองหลกการดานประชาธปไตยหรอหลกการดานการเลอกตงไดอยางครบถวน

แตไมสามารถตอบสนองตอหลกการดานรฐธรรมนญนยม โดยเฉพาะหลกการในดาน

ของความรบผดชอบของฝายบรหาร (executive accountability) ได

ผลจากลกษณะของระบอบการปกครองลกผสมในลกษณะของเผดจการโดย

การเลอกตงหรอประชาธปไตยแบบมอบฉนทะทกลไกการตรวจสอบถวงดลอ�านาจ

รฐมความออนแอรวมไปถงลกษณะของการบรหารงานของรฐบาลพรรคไทยรกไทยท

มลกษณะทรวบอ�านาจและแทรกแซงองคกรตรวจสอบอ�านาจรฐ ไดกอใหเกดกระแส

8382


ตอตานและความไมพอใจ โดยเฉพาะการชมนมประทวงของกลมพนธมตรประชาชน

เพอประชาธปไตย (พธม.) จนน�ามาซงการยดอ�านาจของคณะปฏรปการปกครองใน

ระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (คปค.) ในวนท 19

กนยายน2549ในทสด (ค�านณ, 2549: 315-322; Case, 2007: 636) ซงถอเปนการ

เปลยนผานไปสการปกครองในระบอบเผดจการอยางเตมตว

ตอมาภายหลงการประกาศใชรฐธรรมนญ พ.ศ. 2550โครงสรางเชงสถาบน

ของระบอบการเมองไทยไดเปลยนผานไปสระบอบการปกครองลกผสมในลกษณะ

ของระบอบคณาธปไตยโดยรฐธรรมนญ (constitutional oligarchy) หรอระบอบ

ประชาธปไตยแบบมผพทกษ (tutelary democracy) เนองจากเปนระบอบการเมองท

ไมสามารถตอบสนองตอหลกการทางดานประชาธปไตยหรอหลกการดานการเลอก

ตง โดยเฉพาะในแงของหลกการมอบอ�านาจโดยการเลอกตง (electoral empower-

ment) และหลกอ�านาจสงสดของการเลอกตง (electoral sovereignty) อนเปนผลจาก

โครงสรางเชงสถาบนของรฐธรรมนญ โดยเฉพาะการแตงตงสมาชกวฒสภาและการ

แตงตงองคกรตรวจสอบอ�านาจรฐทไมมลกษณะของการแตงตงหรอการมอบอ�านาจ

ผานหลกการประชาธปไตย (democratically delegated) (Wigell, 2008: 238) ซงกอ

ใหเกดกระแสตอตานและความไมพอใจ โดยเฉพาะการชมนมประทวงของกลมแนว

รวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.) ทมงสนบสนนหลกการทางดาน

ประชาธปไตยดงกลาวอยางชดเจนตอมาจนถงปจจบน (โปรดด อบลพรรณ, 2553)

‘บทเรยน’ หรอ ‘ลางราย’ ตอระบอบประชาธปไตยในอาเซยน

ดงทไดกลาวมาแลวในตอนตน การปกครองในระบอบแบบเสรประชาธปไตย

นนยอมประกอบไปดวยองคประกอบสองประการ ทหากพจารณาอยางใกลชดกจะพบ

วา องคประกอบทงสองประการนนมความขดแยงกนอยในตวเอง โดยเฉพาะประเดน

ในดานของเงอนไขเพมเตม (additional conditions) ทงสองดาน โดยในแงมมของ

เงอนไขเพมเตมดานการเลอกตงไมวาจะเปนมตของการมอบอ�านาจโดยการเลอกตง

(electoral empowerment) ,มตในดานของอ�านาจสงสดแหงการเลอกตง (electoral

sovereignty) หรอมตทางดานความศกดสทธของการเลอกตง (electoral irrevers-

ibility) ทเนนถงการมอบอ�านาจสงสดในการปกครองตอฝายทไดรบการเลอกตงหรอ

ฝายบรหารในการใชอ�านาจตดสนใจด�าเนนการตาง ๆ ใหสามารถบรหาร สงการ หรอ

8584


ควบคมระบบการบรหารงานของรฐไดอยางมประสทธภาพ โดยไมตกอยใตอทธพล

ของหนวยงานราชการ, กองทพ หรอแมกระทงองคกรนอกรฐธรรมนญหรอองคกร

ทไมเปนประชาธปไตย (undemocratic institution)

ในทางกลบกน เงอนไขเพมเตมในดานรฐธรรมนญนยมหรอดานการตรวจสอบ

และการจ�ากดอ�านาจรฐไมวาจะเปนมตในดานของความรบผดชอบของฝายบรหาร

(executive accountability) หรอมตในดานความรบผดชอบตอกฎหมาย (law account-

ability) กลวนแลวแตเปนองคประกอบทขดแยงกบหลกการในมตของการมอบอ�านาจ

สงสดทเกดจากการเลอกตงทมความศกดสทธสมบรณอยางชดแจง นนหมายความวา

ถงแมผทไดรบการเลอกตงจากพลเมองจะมหลกการดงกลาวหนนเสรมในการบรหาร

ประเทศตามระบอบประชาธปไตย แตกมไดหมายความวา ผทไดรบการเลอกตงจาก

พลเมองจะสามารถกระท�าการใด ๆ อยางอสระโดยปราศจากขอแมหรอขอยกเวนใด

ๆหากแตการปกครองนน จะตองเปนไปตามหลกนตธรรมทระบถงอ�านาจหนาทของ

ฝายทไดรบการเลอกตงไวอยางตรงไปตรงมา และการปกครองนนจะตองประกอบไป

ดวยความรบผดชอบในแงของการบรหาร ทจะตองไมจงใจกระท�าการใด ๆ ทเปนการ

ละเมด (encroachment) ตอองคกรอน ๆ ในระบอบประชาธปไตยทมการก�าหนด

อ�านาจหนาทไวอยางชดเจนตามรฐธรรมนญ เชน ระบบราชการ, กองทพ, องคกร

อสระ หรอฝายตลาการ กระนนกด การจ�ากดอ�านาจของฝายบรหารโดยกฎหมายและ

หลกความรบผดชอบตอการบรหารนนกมไดหมายความวา ฝายทไดรบการเลอกตง

จากพลเมองจะสญเสยอ�านาจในการตดสนใจและตกอยภายใตอทธพลครอบง�าของ

หนวยงานอนทงองคกรตามรฐธรรมนญและองคกรนอกรฐธรรมนญแตเพยงอยางใด

ดงนน การปกครองในระบอบเสรประชาธปไตย จงเปนระบอบการปกครอง

ทจะตองประกอบไปดวยองคประกอบสองประการ คอองคประกอบในดานของการ

เลอกตงและการจ�ากดอ�านาจรฐ ซงมทมาจากอดมการณสองประการคออดมการณ

ประชาธปไตยและอดมการณเสรนยมทางการเมอง ซงถาหากพจารณาอยางถองแทแลว

กจะเหนวา อดมการณสองประการนนตางกมความขดแยงกนเอง และดวยความขด

แยงนนเอง ทท�าใหการปกครองในระบอบเสรประชาธปไตยเปนการปกครองทด�ารง

ความสมดลโดยอาศยการตรวจสอบถวงดล (Check and balance) ซงกนและกนของ

หลกการทงสองประการ กลาวอกนยหนง การปกครองระบอบเสรประชาธปไตยทแท

จรง จงเปนระบอบการปกครองทฝายทไดรบการเลอกตงจากพลเมอง จะตองด�ารงซง

8584


ความศกดสทธจากการมอบอ�านาจสงสดโดยการเลอกตง และตองใชอ�านาจนนดวย

ความรบผดชอบตอหลกนตธรรมและระบบการบรหารงานของรฐ

เมอน�ากรอบแนวคดดงกลาวมาพจารณาการพฒนาประชาธปไตยในอาเซยนนน

กลาวไดวาในบรรดาเพอนบานอาเซยนเอง ตางกมระบอบการปกครองซงมลกษณะ

ทไมสามารถกลาวไดอยางเตมปากวาเปนระบอบเสรประชาธปไตยหากแตระบอบ

การปกครองของประเทศในอาเซยนนนตางกเปนระบอบการปกครองมมลกษณะท

เปนระบอบการปกครองลกผสมทแตกตางกนไปตามเงอนไขทางประวตศาสตรและ

สถานการณทางการเมองในแตละประเทศ (Croissant, 2004;Sinpeng and Walk-

er,2012) อยางไรกด ดเหมอนวา “บทเรยน”ของพลเมองในประเทศเพอนบานอาเซยน

หรอแมกระทงบทเรยนทพลเมองในประเทศไทยควรจะเรยนรจากความวนวายและ

ความไรเสถยรภาพทางการเมอง อนเปนผลมาจากลกษณะของระบอบการปกครอง

ลกผสมของไทยเปนอยางแรกกคอ การมความรความเขาใจตอความหมาย, ลกษณะ

และกลไกการท�างานของระบอบเสรประชาธปไตยเปนพนฐานประการแรก โดยเฉพาะ

อยางยง การตระหนกถงความส�าคญของการสรางความสมดลเชงสถาบนของกลไกท

ด�ารงความเปนเสรประชาธปไตยทมลกษณะทขดแยงกนเอง ใหด�ารงอยรวมกนโดย

ไมปลอยใหกลไกใดกลไกหนงท�าลายกลไกอกฝงหนงจนน�ามาซงความลมสลายของ

ระบอบการเมองและสงคมในทายสดกอนท “บทเรยน” จะกลายเปน “ลางราย” ท

พลเมองในประเทศประชาธปไตยเกดใหม (new democracies) อนออนประสบการณ

อยางประเทศในภมภาคอาเซยนจะตองเผชญ ดงท Charles Tilly (2007: 7) ไดกลาว

ไววา “To take democracy seriously, we must know what we are talking about.”

8786


รายการอางอง

ภาษาไทย

ค�านณ สทธสมาน. (2549). ปรากฏการณสนธ จากเสอสเหลองถงผาพนคอสฟา.

กรงเทพฯ: ส�านกพมพบานพระอาทตย

ไชยนต ไชยพร. (2550). แนวคดประชาธปไตย 1: ประชาธปไตยจากโบราณส

สมยใหม ใน ประมวลสาระชดวชา 80703 แนวคดทางการเมองและสงคม.

นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ส�านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. (2540).สภารางรฐธรรมนญ. กรงเทพฯ: กอง

การพมพ ส�านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร.

อนสรณ ลมมณ. (2548). การปฏรปการเมองในการปฏรปสงคมเศรษฐกจไทยหลง

วกฤตเศรษฐกจ พ.ศ.2540: ความกาวหนาและความลมเหลว. เอกสารประกอบ

การสมมนาทางวชาการประจ�าป 2548 ครงท 28จดโดยคณะเศรษฐศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร วนท 14-15 มถนายน 2548 ณ หอประชมศรบร

พา มหาวทยาลยธรรมศาสตร (มปท.).

อนสรณ ลมมณ.(2551). การปฏรปการเมองกบการพฒนาประชาธปไตยในสงคมไทย.

วารสารสถาบนพระปกเกลา. 6 (3) 55-66.

อบลพรรณ กระจางโพธ. (2553). การเคลอนไหวของขบวนการแนวรวมประชาธปไตย

ตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.) ชวงรฐบาลอภสทธ.วทยานพนธปรญญา

รฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครอง คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

ภาษาองกฤษ

Armony, A. C. & Schamis, H. E. (2005). Babel in Democratization Studies.

Journal of Democracy. 16 (4), 113-128.

Blondel, J. (1998). Democracy and Constitutionalism. In the Changing Nature

of Democracy. Inoguchi, T., Newman, E., & Keane, J. (eds.) .United

Nation University Press: New York.

Bobbio, N. (1990). Liberalism and Democracy. (M. Ryle and K. Soper, Trans.).

New York: Verso.

8786


Bogaards, M. (2009).How to classify hybrid regimes? Defective democracy and

electoral authoritarianism. Democratization.16 (2), 399-423.

Case, W. (2007). Democracy’s Quality and Breakdown: New Lessons from

Thailand. Democratization. 14 (4), 622-642.

Croissant, A. (2004). From Transition to Defective Democracy: Mapping Asian

Democratization. Democratization. 11 (5) 156-178.

Diamond, L. J. (2002). Thinking About Hybrid Regimes. Journal of Democ-

racy. 13 (2) 21-35.

Ferrara, F. (2010). Thailand Unhinged: Unraveling the Myth of Thai-Style

Democracy. Shenton: Equinox.

Huntington, S. P. (1991). The third wave: Democratization in the late twentieth

century. Norman: University of Oklahoma Press.

Huntington, S. P. (1996).Democracy for the Long Haul. Journal of Democ-

racy.7 (2), 3-13.

Jayasuriya, K. & Rodan, G. (2007). Beyond Hybrid Regimes: More Participa-

tion, Less Contestation in Southeast Asia. Democratization.14 (5) 773-794.

Karl, T. L. (1995). The Hybrid Regimes of Central America.Journal of De-

mocracy. 6 (3), 72-86.

Levitsky, S., & Way, L. (2010).Competitive authoritarianism: Hybrid regimes

after the Cold War. New York: Cambridge University Press.

Linz, J. J. & Stepan, A. C. (1996).Toward Consolidated Democracies.Journal

of Democracy.7 (2), 14-33.

Merkel, W. (2004). Embedded and Defective Democracies. Democratization.11

(5), 33-58.

O’Donnell, G. A. (1994). Delegative Democracy. Journal of Democracy. 5

(1) 55-69.

O’Donnell, G. A. (1998). Horizontal Accountability in New Democracies.

Journal of Democracy. 9 (3), 112-126.

Ottaway, M.(2003).Democracy Challenged: The Rise of Semi-Authoritarianism.

8988


Washington, DC: Carnegie Endowment for International Peace.

Plattner, M. F.(1998). Liberalism and Democracy: Can’t Have One without the

Other. Foreign Affairs.77 (2), 171-180.

Sartori, G. (1987). The Theory of Democracy Revisited.Chatham House: New

Jersey.

Schedler, A. (1998).What is Democratic Consolidation?. Journal of Democracy.

9 (2), 91-107.

Schedler, A. (2006). Electoral authoritarianism: The dynamics of unfree com-

petition. Boulder, Colo: L. Rienner Publishers.

Sinpeng, A. & Walker, A. (2012). Democracy in Southeast Asia: A new

generation’s take. New Mandala.Retrieved March 20, 2014, from http:

//asiapacific.anu.edu.au/newmandala/2012/03/26/democracy-in-southeast-

asia-a-new-generations-take/.

Tilly, C. (2007). Democracy. New York: Cambridge University Press.

Wigell, M. (2008). Mapping ‘Hybrid Regimes’: Regime Types and Concepts

in Comparative Politics. Democratization. 15 (2), 230-250.

Zakaria, F.(1997).The Rise of Illiberal Democracy.Foreign Affairs. 76 (6),

24 – 43.

8988


* อาจารยประจ�าคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง

ประชาสงคมกบรฐและประชาธปไตยไทยดร.นธตา สรพงศทกษณ*

บทคดยอในบทความนเปนการมงศกษาแนวคดประชาสงคมทแพรหลายทงในเชงความ

เปนมา หลกการ และประสบการณ โดยเฉพาะแนวคดใน 2 ทศนะส�าคญ ไดแก 1) ทศนะแบบขดแยง (a conflict view) และ 2) ทศนะแบบทนทางสงคม (a social capital view) และน�าเสนอการวเคราะหบทบาทของภาคประชาสงคมทมตอประชาธปไตยของไทยชวงภายหลงการรฐประหาร 19 กนยายน 2549 เปนตนมา ซงสถานการณดงกลาวนไดสงผลตอการสรางความมนคงของประชาธปไตยไทยอยางมากแนวคดประชาสงคม (civil society) จดไดวาเปนแนวคดทส�าคญแนวคดหนงทมสวนอยางมากตอการปกครองภายใตระบอบประชาธปไตยในทนแนวคดประชาสงคมจะเปนการทบทวนแนวคดทมเบองหลงประสบการณในยโรปตะวนออกและลาตนอเมรกาในชวงทศวรรษ 1970 ซงสงผลตอรปแบบของการพฒนาประชาธปไตย ดงนนในการวเคราะหจงอาศยฐานคดทวามความเชอมโยงระหวางประชาธปไตยและการเกดขนของกลมผลประโยชนและการสนบสนนกจกรรมโดยเฉพาะขบวนการเคลอนไหวทางสงคม

AbstractThe article is aimed at analyzing the concept of civil society and empiri-

cal backgrounds by presenting the role of civil society and social mobilization in order to find out how specifically Thai civil society effects democracy under the political context since the 2006 military coup. The concept of civil society has gained global popularity since its rediscovery by scholar-activists in Eastern Europe and Latin America in the 1970s that preceded the varying forms of democratization. This article focus on the two most important views of civil society that have come to dominate the current discourses: A conflict view and a social capital view. The focus here will be primarily on the theme of the relation between the state of democracy and the presence and activities of advocacy and interests groups, especially social movements.

9190


ความเปนมาของแนวคดประชาสงคม

ค�าวา “ประชาสงคม” นพงตระหนกวาเปนความคดทางสงคมทเปนนามธรรม

สะทอนภาพของปรากฏการณทางสงคมซงเปนสงทไมหยดนง และจะเคลอนไหว

เปลยนแปลงอยตลอดเวลา ในขณะเดยวกนกสามารถสงผลกระทบตอปรากฏการณ

ทจะเกดขนใหมตอไป ประชาสงคมจงเปนแนวความคดทเกดขนควบคกบความคด

ทางการเมองมาโดยตลอด ในการศกษาความคดทางการเมองของตะวนตกปรากฏ

วาแนวคดเรองประชาสงคมนนจดไดวาเปนเรองทมการกลาวถงมาอยางยาวนาน ใน

สมยกรก-โรมน มงานเขยนเชนงานของซเซโร (Cicero) และนกปรชญาคนอนทจด

ใหประชาสงคมเปนสงเดยวกบรฐ (civil society was equated with the state) อาท

งานเขยนเรองการเมอง (Politics) ของอรสโตเตลทเสนอวาชวตทดทสดของมนษย

จะเกดขนไดจากการทมนษยเขามามความสมพนธกนหรอมนษยเขามาสมาคมกนใน

รปแบบความสมพนธทางสงคมแบบนครรฐ (polis or city-state) ตอมาในยครแจง

(Enlightenment) ทงในสกอตแลนดและยโรปภาคพนทวป ชวงปลายศตวรรษท 18 นก

ทฤษฎการเมองทเปนเจาของความคดนบจากโธมส เพน (Thomas Paine) จนถง จอรจ

เฮเกล (Georg Hegel) ไดพฒนาแนวคดประชาสงคมในฐานะทมขอบเขตคขนานไป

กบรฐ แตแยกขาดออกจากรฐ (civil society as a domain parallel to but separate

from the state) (Thomas Carothers and William Barndt, 1999-2000: 18-19)

ในยครแจงน ประชาสงคมเปนปรมณฑลทพลเมองท�าการตดตอสมพนธกน

เพอผลประโยชนและความปรารถนาของตน ความคดใหมนสะทอนใหเหนถงการ

เปลยนแปลงในความจรงทางเศรษฐกจ (economic realities) กลาวคอ การเพมขน

ของทรพยสนเอกชน การแขงขนในระบบตลาด และชนชนกลาง รวมไปถงการลก

ขนของมวลชนทเรยกรองหาเสรภาพซงแสดงออกมาผานการปฏวตฝรงเศสและการ

ปฏวตอเมรกนแตในยคกลางศตวรรษท 19 ศพทประชาสงคมไดจางหายไป เมอ

นกปรชญาการเมองไดหนเหความสนใจไปทผลลพธทางการเมองและสงคมจากการ

ปฏวตอตสาหกรรม

ยคหลงสงครามโลกครงทสอง แนวคดประชาสงคมไดกลบมารบความนยม

อกครงผานงานเขยนของนกทฤษฎแนวมารกซสต ไดแก แอนโตนโอ กรมช (An-

tonio Gramsci) ซงไดใหภาพวาประชาสงคมเปน ‘แกนของกจกรรมทางการเมองท

เปนอสระ’ (civil society as a special nucleus of independent political activ-

9190


ity) แมวากรมชจะเปนกงวลตอเผดจการฝายขวา แตหนงสอของเขากไดมอทธพล

ในชวงทศวรรษท 1970 และ 1980 ซงประชาชนไดออกมาตอสตอเผดจการภายใต

รปแบบการเมองทงฝายซายและฝายขวาทงในยโรปตะวนออกและลาตนอเมรกา นก

เคลอนไหว (activist) ชาวเชค ฮงการ และโปแลนดไดแสดงตนในฐานะทเปนภาค

ประชาสงคมและจดใหภาคประชาสงคมมลกษณะทเปนวรกรรมเมอก�าแพงเบอรลน

ถกท�าลายลง และนบจากทศวรรษท 1990 เปนตนมา ประชาสงคมกลายเปนมนตรา

ส�าหรบทกคนตงแตผน�าประเทศไปจนถงนกรฐศาสตร แนวโนมของโลกตอความ

เปนประชาธปไตยนไดเปดพนทใหแกภาคประชาสงคมในประเทศทเคยปกครองดวย

ระบอบเผดจการทวโลก

ทศนะเกยวกบประชาสงคมในปจจบน

ในบทความเรอง “Rethinking civil society: Toward democratic consolida-

tion” โดย แลรร ไดมอนด (Larry Diamond, 1994: 5) ไดใหความหมายเกยวกบ

ประชาสงคมไวอยางกวางขวางวา “ประชาสงคมคอขอบเขตชวตทางสงคมทถกจด

ขน (organized social life) แบบสมครใจ เกดขนมาเอง มการชวยเหลอตนเอง เปน

อสระจากรฐ และมพนธะตามกฎหมายหรอกตการวมกน ประชาสงคมเปนสงทแตก

ตางจาก “สงคม” แบบทวไป ในประชาสงคมนน พลเมองจะด�าเนนกจกรรมรวมกน

ในปรมณฑลสาธารณะ (public sphere) เพอแสดงออกถงผลประโยชนของพวกเขา

ความปรารถนา ความคด การแลกเปลยนขอมล การบรรลเปาหมายรวม การสราง

ขอเรยกรองตอรฐ และท�าการตรวจสอบการท�างานของเจาหนาทภาครฐ ประชาสงคม

เปนสงทอยตรงกลางระหวางภาคเอกชนกบรฐ”

ลนซและสเตแพน (Linz and Stepan, 2006: 183) นยามวา “ประชาสงคม

หมายถง ขอบเขตของระบอบการเมองทซงกลมตาง ๆ ไดแก กลมทคอนขางอสระ

และจดกลมขนดวยตนเอง ขบวนการเคลอนไหว และความพยายามระดบปจเจกบคคล

ทจะแสดงคานยมออกมารวมตวกนและมความสมพนธกน (association and solidar-

ity) เพอตอบสนองผลประโยชนของกลมประชาสงคมน รวมไปถงขบวนการทาง

สงคม (social movement) ทหลากหลาย (อาท กลมสตร สมาคมประจ�าถน กลม

ทางศาสนา และองคกรทางวชาการ) การรวมกลมและสมาคมจากทกสถานภาพทาง

สงคม (เชน สหภาพการคา กลมผประกอบการ สมาคมวชาชพ)”

9392


ประชาสงคมเปนองคประกอบทจ�าเปนของสงคมแบบประชาธปไตย ซง

ไดมอนด (Diamond, 1999: 112) ไดเสนอวาประชาธปไตยทสามารถหยงรากลกและ

มลกษณะเสร ตรวจสอบได รบผดชอบ และมความเปนตวแทนไดมากขนนนจะตอง

มการกระจายอ�านาจ โดยกลมอสระและสอตาง ๆ ในภาคประชาสงคมจ�าเปนตอง

พฒนาพลง ทรพยากร และความสามารถขององคการเพอตรวจสอบการใชอ�านาจแบบ

ผด ๆ และตองสรางวธการเพมเตมเพอการแสดงความเปนตวแทนของผลประโยชน

และกระตนการมสวนรวม

การฟนฟแนวคดประชาสงคมทเกดขนในยคทศวรรษท 1970 โดยกลมนก

เคลอนไหวและนกวชาการในยโรปตะวนออกและลาตนอเมรกามผลใหแนวคด

ประชาสงคมกลายเปนแนวคดทไดรบความนยมอยางกวางขวางไปทวโลก และ

ประสบการณของทงสองทวปนท�าใหเราสมผสไดถงพลงทยงใหญของประชาสงคมตอ

การเปลยนแปลงใหเปนประชาธปไตย (democratization) ของประเทศตาง ๆ ในทวป

เหลานน เชน ในประเทศโปแลนด เมอปลายทศวรรษท 1970 จากการเคลอนไหว

ตอตานรฐบาลเกยวกบปญหาการขาดแคลนอาหาร ราคาสนคาทแพง ปญหาเงนเฟอ

และอน ๆ ซงรฐบาลใชวธเขาท�าการปราบปราม ท�าใหมการจดตงสหภาพแรงงาน

อสระขน เรยกวา the Polish workers’ union Solidarity หรอ โซลดารต น�าโดย

เลค วาเลซา (Lech Walesa) ชางไฟฟาอตอเรอเลนน เพอใชเปนแนวทางการเคลอนไหว

ทจะไมใหเกดการนองเลอดแบบเผชญหนา โซลดารตท�าการเคลอนไหวอยางสนตและ

ใชวธการเจรจาทงเรยกรองใหรฐบาลปฏรปการเมองและเศรษฐกจตลอดจนใหเสรภาพ

แกคนงานในการชมนมประทวง การเคลอนไหวของโซลดารตซงเปนการทาทาย

อ�านาจของรฐบาลคอมมวนสตไดรบการสนบสนนจากประชาชนทกระดบทวประเทศ

และไดรบการหนนชวยเหลอจากขบวนการสทธมนษยชนในประเทศตาง ๆ และม

การผลกดนใหโปแลนดมการจดการเลอกตงทวไป ซงผลการเลอกตง ผสมครจาก

โซลดารตไดเสยงในสภาสง 200 คนจากจ�านวนทนง 261 คน และไดทนงทงหมดใน

สภาลางรวม 161 ทนง รฐบาลชดใหมจงเรมด�าเนนการสลายอ�านาจพรรคคอมมวนสต

และท�าการปฏรปเศรษฐกจ จดไดวาประเทศโปแลนดเปนจดเรมตนของการปฏวต ค.ศ.

1989 (Revolution of 1989) ในยโรปตะวนออกและน�าไปสการลมสลายของพรรค

คอมมวนสตในประเทศยโรปตะวนออกทงหมดระหวางป ค.ศ.1989-1990 (สญชย

สวงบตร, 2550ข: 549-551)

9392


ในประเทศเชโกสโลวะเกย ชวงทศวรรษท 1970 ปญญาชนและคนงานหนม

สาวในกรงปรากไดเคลอนไหวทางสงคมเพอเรยกรองใหพรรคคอมมวนสตผอนปรน

ความเขมงวดทางสงคมและใหสทธเสรภาพแกประชาชนมากขน การเคลอนไหวนเปน

จดเรมตนของขบวนการสทธมนษยชนในประเทศเชโกสโลวะเกย และน�าไปสการจด

ตงกลมกฎบตร 77 (Charter 77) ซงเปนขบวนการตอสเพอสทธเสรภาพและสทธ

มนษยชนขนในป ค.ศ.1977 โดยม วาซลาฟ ฮาเวล (Vaclav Havel) นกเขยนบทละคร

แนวเสยดสเปนผน�าคนส�าคญ การเคลอนไหวเพอสทธมนษยชนและเพอประชาธปไตย

ของกลมกฎบตร 77 ท�าใหประชาชนตนตวทางการเมองและมสวนรวมในการตอส

ทางสงคมมากขน มการชมนมและการเดนขบวนตอตานรฐบาลคอมมวนสตตามเมอง

ตาง ๆ ไมขาดระยะ จนกระทงเกดกระแสการปฏวตปค.ศ. 1989 ในกลมประเทศ

ยโรปตะวนออกเพอลมอ�านาจของรฐบาลคอมมวนสตทเรมโดยโปแลนดเปนประเทศ

แรก กลมกฎบตร 77 และกลมฝายคานตาง ๆ จงเหนเปนโอกาสผนกก�าลงกนรวม

เขาเปนขบวนการเพอประชาธปไตย มชอวา Civic Forum และไดท�าการเคลอนไหว

ทางการเมองอยางหนกเพอลมลางอ�านาจทางการเมองของพรรคคอมมวนสตและ

ปฏรปประเทศใหเปนประชาธปไตย จนกระทงในชวงปลายเดอนพฤศจกายน ป ค.ศ.

1989 รฐบาลไมสามารถคมสถานการณไวไดจนตองประกาศยอมรบสถานภาพของ

กลม Civic Forum และขอเจรจา การเจรจาไดน�าไปสการจดตงรฐบาลผสมชวคราว

ขนเพอบรหารประเทศและพรรคการเมองตาง ๆ เรมจดตงขนเพอเตรยมการเลอกตง

การเปลยนแปลงทางการเมองทปราศจากการนองเลอดนเรยกวา การปฏวตก�ามะหย

(Velvet Revolution) โดยรฐบาลชดใหมซงคณะรฐมนตรสวนใหญไมไดเปนสมาชก

พรรคคอมมวนสตไดเลอกนายฮาเวล นกตอสเพอสทธมนษยชนผน�าขบวนการขน

เปนประธานาธบดคนแรกหลงยคการลมสลายของระบอบคอมมวนสต (สญชย

สวงบตร, 2550ก: 144-145)

หากพจารณามมมองหรอทศนะหลกของสงคมตะวนตกทมประชาสงคมใน

ปจจบน จดไดวามกระแสหลกอยสองประการดวยกน คอ 1) ทศนะแบบขดแยง

(a conflict view) และ 2) ทศนะแบบทนทางสงคม (a social capital view) จาก

หนงสอเรอง Civil Society in Southeast Asia ลฮอคกวน (Lee Hock Guan) ได

อธบายลกษณะของทศนะแบบขดแยงและทศนะแบบทนทางสงคมไวดงน (Lee,

2004: 1-10)

9594


1) ทศนะแบบขดแยง

ทศนะแบบขดแยงเกดขนจากประสบการณส�าคญในยโรปตะวนออกในชวง

การเปลยนผานจากการปกครองแบบระบอบคอมมวนสตมาสระบอบประชาธปไตย

ประชาสงคมในยโรปตะวนออกเกดขนภายใตบรบทของรฐทปกครองดวยระบอบ

เผดจการเบดเสรจและระบบเศรษฐกจทถกควบคม ระบบเผดจการเบดเสรจแบบ

โซเวยต รฐภายใตพรรคคอมมวนสตไดฉายภาพใหตนเองเปนตวแทนของผล

ประโยชนทเปนสากล (universal interests) ของคนทกชนชน ดงนนไมจ�าเปนตอง

มหรอไมอนญาตใหมองคการทางสงคมทเปนอสระจากรฐ การครองอ�านาจน�าโดยรฐ

คอมมวนสต (communist state’s hegemonic) ท�าใหปญญาชน ศลปน โบสถ และ

แมแตแรงงานทตองการพนทในการมความสมพนธกนอยางอสระลกขนตอตานรฐใน

ชวงทศวรรษท 1970 มการเคลอนไหวทางสงคม (social movement) และรวมตวกน

อยางสมครใจ (voluntary association) เชน กลมกฎบตร 77 (Charter 77) ของชาว

เชโกสโลวะเกยทตงขนในปค.ศ. 1977 และตามมาดวยการจดตงกลมสหภาพแรงงาน

โซลดารตของชาวโปแลนด (Polish workers union Solidarity)

จากประสบการณทเจบปวดภายใตรฐทปกครองแบบเผดจการเบดเสรจ (ผสม

กบอทธพลจากแนวคดของแอนโตนโอ กรมชทเสนอวารฐเปนสงทครองอ�านาจ

น�า หรอ hegemony “การครองอ�านาจน�า” (1) เปนค�าทมทมาจากภาษากรก ทวา

“Hegemon” (2) มความหมายถง การน�า (leading) การมอ�านาจเหนอผอน (prominent

power) และมกจะมงใชในความหมายทางการเมอง (political dominance) เปนสวน

ใหญ) ท�าใหประชาสงคมเกดขนในลกษณะทเปนปรปกษ (antagonistic) ความไมไว

วางใจและไมชอบ (distrust and dislike) ตอระบอบเผดจการเบดเสรจอยางฝงรากลก

มผลลพธทรเรมใหเกดการพฒนาแนวคดแบบตอตานรฐ (anti-statist) ของภาคประชา

สงคม ซงเปนกลมความคดทมองวารฐ คอ ปศาจโดยสมบรณ (unconditionally evil)

กลาวโดยสรป ทศนะแบบขดแยงของประชาสงคมทไดรบแรงบนดาลใจมาจาก

ยโรปตะวนออกนเปนสงทแสดงถงการมอบอ�านาจแกปจเจกชนและกลมดอยโอกาส

และเปนการเปดพนทแกบคคลเหลานในการจดตงกลม ปกปองผลประโยชนและความ

เปนอยทดของตนประชาสงคมสามารถน�ามาซงการเปลยนแปลงใหเปนประชาธปไตย

(democratization) และเปนประชาธปไตยทแผขยายและฝงรากลก ในทศนะแบบขด

แยงนเปนความเชอมโยงระหวางรฐแบบประชาธปไตย กจกรรมและการเขารวมใน

9594


การสนบสนน และกลมผลประโยชนสาธารณะ ทศนะแบบขดแยงนจงพจารณาวา

ประชาสงคมเปนพลงในการตอบโตตอรฐทจ�าเปน (civil society as a necessary

countervailing force to state)

2) ทศนะแบบทนทางสงคม

ส�าหรบทศนะแบบทนทางสงคมมมาแตดงเดมจากแนวคดของอเลกซส เดอ

ตอกเกอรวลล (Alexis de Tocqueville) (อางใน Lee, 2004: 5) ในงานเขยนเรอง

Democracy in America ทไดเสนอวามนมความเชอมโยงอยางหลกเลยงไมไดระหวาง

การรวมตวอยางสมครใจ (voluntary association) กบประชาธปไตย ตอกเกอรวลล

แบงสงคมออกเปนสามสวนคอ รฐ (สถาบนทเปนทางการ) , ประชาสงคม (มพน

ฐานจากสงคมเศรษฐกจ) , และสงคมการเมอง (เวทการมารวมตวกนอยางสมคร

ใจ) จากการสงเกตการณสงคมอเมรกนในชวงตนศตวรรษท 19 (ประมาณทศวรรษ

ท 1830) ตอกเกอรวลลไดแยกยอยสงคมการเมองวาประกอบขนจาก 1) การรวมตว

ของพลเมอง ไดแก องคการทรวมตวกนอยางสมครใจ เชน โบสถ โรงเรยน สงคม

วชาชพ และ 2) การรวมตวทางการเมอง ไดแก รฐบาลปกครองตนเองระดบทอง

ถน พรรคการเมอง และสมาคมสาธารณะ

ส�าหรบตอกเกอรวลล เมอศลปะแหงการมารวมตวกน (art of association)

คอ สถานทซงปจเจกเรยนรทจะแสดงออกรวมกนเพอการบรรลเปาหมายรวมททก

คนคาดหวงไว ดงนนการรวมตวกนของพลเมองจงถกหมายความถงสถานทซงความ

รสกและความคดถกสรางขนมาใหม หวใจเบงบาน และมความเขาใจเกดขน จากการ

สรางอปนสยทวไปในการแสดงออกรวมกนในกจกรรมตามชวตประจ�าวน การรวม

ตวกนของพลเมองกลายเปนพนฐานท�าใหเกดการรวมตวกนทางการเมอง ดงนนการ

รวมตวกนทางการเมองจงพฒนาขนเพอจดประสงคของพลเมอง เพราะชวตการเมอง

ไดกางแผแนวคดการมารวมตวกนออกมา และกระตอรอรนทจะสรางการรวมตวกน

ขนในระดบทการมารวมตวกนกลายเปนสวนหนงของชวตประจ�าวนของทก ๆ คน

ในทางตรงขาม โรเบรต พทแนม (Robert Putnam) (อางใน Lee, 2004: 6)

มแนวคดเกยวกบประชาสงคมทมงเนนไปทการมารวมตวกนของพลเมอง เพราะวา

ส�าหรบพทแนมแลวการมารวมตวกนของพลเมองหมายถงสถานทซงทนทางสงคม

(social capital) ถกสรางและพฒนาขน เขาสรปวาทนทางสงคมและประชาธปไตย

9796


มความเชอมโยงกนในทางบวก เปนการสรปจากผลการวจยทตอบค�าถามวาท�าไม

ประชาธปไตยจงเฟองฟในอตาลทางภาคเหนอ แตกลบลมเหลวในภาคใต พทแนม

วเคราะหวาการมอยของการรวมตวกนของพลเมองทแผกระจายไปในภาคเหนอเปน

สงทชวยท�าใหประชาธปไตยตงมนได ในขณะททางภาคใตกลบขาดการรวมตวกน

ของพลเมองเปนผลใหประชาธปไตยลมเหลว

พทแนม (Putnam, 2006: 367) ใหความหมายวาทนทางสงคมหมายถง

“ลกษณะเฉพาะขององคการทางสงคม เชน เครอขาย แบบแผน และความไววางใจ

ทางสงคมซงสนบสนนใหเกดการประสานงานและความรวมมอเพอผลประโยชนรวม

กน” ทนทางสงคมมาจากการแสดงออกทหลากหลายในการรวมตวกนซงปจเจกจะเขา

มามมตรภาพทดตอกน รวมมอกน มบทสนทนา ท�าการปรกษาหารอ เจรจาตอรอง

และการเสยสละสวนตว การมารวมตวกนของพลเมองนท�าใหมเครอขายการเชอมตอ

ของพลเมอง (civic engagement) ในแนวราบทซงไดมการเรยนรและสงเสรมการ

แลกเปลยนผลประโยชน มความไววางใจกนเกดขน และสงเสรมใหเกดการตดตอ

สอสารและแบบแผนของการท�ากจกรรมรวมกน ดงนนการมสวนรวมในการรวมตว

กนของพลเมองสรางใหเกดทนทางสงคมทมคณคาสงซงชวยรกษาและค�าจนความแขง

แรงของประชาธปไตย

จากแนวคดของพทแนมไดสรางแนวทางพนฐานสถาบนทางสงคมส�าหรบขอ

เสนอวฒนธรรมแบบพลเมอง (civic culture) ของประชาธปไตยแบบเสร กลาวคอ

ประชาธปไตยทเขมแขงตองอาศยการพฒนาวฒนธรรมพลเมองแบบประชาธปไตย

วฒนธรรมเหลานหมายถงพฤตกรรม แนวปฏบต และแบบแผนทปจเจกสามารถ

ปกครองตนเอง ดงนนประชาธปไตยแบบเสรสามารถเกดขนไดจากคานยมแบบ

พลเมอง เชน ความไววางใจตอกน ขนตธรรม ความใสใจของพลเมอง การแลก

เปลยนผลประโยชน และความไววางใจในรฐบาล ขณะทในอดตเรามองวาครอบครว

และโรงเรยนคอสถาบนทเปนตวผลตซ�าและสงผานคานยมแบบประชาธปไตย แตใน

ทฤษฎของพทแนมกลบมองวาประชาสงคมตางหากทเปนทงแหลงและเปนผสนบสนน

คานยมพลเมองแบบประชาธปไตย

ลฮอคกวน (Lee, 2004: 9-10) สรปวา ทศนะแบบขดแยงมองวาความสมพนธ

ระหวางรฐและประชาสงคมมลกษณะเปนปรปกษ (antagonistic) ตอกนโดยพนฐาน

ในทางตรงขามกน ทศนะแบบทนทางสงคมมองวาประชาสงคมคอความสมพนธสวน

9796


เสรม (complementary relation) ระหวางรฐและประชาสงคมทศนะทงสองตางลวน

มองวาประชาสงคมมผลกระทบในเชงบวกตอประชาธปไตยและการเปลยนแปลงให

เปนประชาธปไตย อยางไรกตาม การแบงแยกทศนะทงสองวาแตกตางกนอยางไร

สามารถพจารณาไดจาก 1) กลมในประชาสงคมทเราใหความส�าคญ 2) ประชา

สงคมนนมผลกระทบทเปนพเศษตอประชาธปไตยอยางไร 3) ชนดของความสมพนธ

ระหวางประชาสงคมกบรฐ และ 4) ความคาดหวงตอประชาธปไตยทแตกตางกน

ของประชาสงคม

ความสมพนธระหวางประชาสงคมกบการเปลยนแปลงใหเปนประชาธปไตย (democ-

ratization) และการท�าใหประชาธปไตยมความมนคง (democratic consolidation)

ในปจจบนประชาสงคมถกจดใหเปนองคประกอบส�าคญของความเปน

ประชาธปไตยทงในการเปลยนแปลงใหเปนประชาธปไตยและการท�าใหประชาธปไตย

มความมนคง อาท จอรจ ซอเรนเซน (Georg Sørensen, 2008: 160) กลาววาปจจย

ส�าคญทสดในการเปลยนผานไปสความเปนประชาธปไตยในยคปจจบน คอ 1) ความ

ชอบธรรมของการปกครองทางการเมอง 2) พรรคการเมองทมความเปนสถาบน และ

3) ความเขมแขงของประชาสงคม

ประชาสงคมกลายเปนหวขอส�าคญในการอภปรายเกยวกบการเปลยนแปลง

ใหเปนประชาธปไตย ประเดนส�าคญ คอ บทบาทของพลงทางสงคมในการใหค�า

จ�ากดความ การควบคม และการสรางความชอบธรรมแกอ�านาจรฐ ในประเดน

การพฒนานนมการเสนอวาการเตบโตของประชาสงคมในแบบสมยใหมสามารถม

บทบาทส�าคญไมเพยงแคท�าลายรฐบาลอ�านาจนยมและชวยสถาปนาและธ�ารงรกษา

ระบอบประชาธปไตยเทานน หากแตประชาสงคมยงชวยพฒนาคณภาพของการจดการ

ปกครองภายในระบอบการเมองนน ๆ ดวยกอรดอน ไวท (Gordon White, 2004:

13-16) กลาวถงแนวทางทท�าใหประชาสงคมมบทบาทดงกลาวดงน

1. การเตบโตขนของภาคประชาสงคมจะชวยสรางสมดลแหงอ�านาจ (balance

of power) ระหวางรฐและสงคม เชน ประสบการณการเคลอนไหวทางสงคมในยโรป

ตะวนออกทลมรฐบาลเผดจการสงคมนยมลงได

2. ภาคประชาสงคมทเขมแขงสามารถแสดงบทบาทเกยวกบวนย (disciplinary

role) ในความสมพนธตอรฐดวยการกดดนในเรองมาตรฐานความมศลธรรมและ

9998


ผลงานสาธารณะ และการพฒนาความรบผดชอบของผบรหารและนกการเมอง

ดงเชนวลของลอรดแอคตน (Lord Acton) ทวา ‘Power corrupts. Absolute power

corrupts absolutely’ (อ�านาจเปนสงฉอฉล อ�านาจทสมบรณเบดเสรจกคอการฉอฉลท

สมบรณเบดเสรจ) ดงนนสงคมตองกดดนใหรฐมการใชอ�านาจอยางมความรบผดชอบ

3. ประชาสงคมมบทบาทส�าคญในการท�าหนาทเปนตวกลางเชอมโยงและสง

ผานแบบสองทาง (an intermediary or (two-way) transmission-belt) ระหวางรฐกบ

สงคม โดยประชาสงคมจะเปนตวก�าหนดเงอนไขของความสมพนธระหวางพลเมองท

เปนปจเจกกบระบบการเมองทเปนทางการ กลาวคอ ประชาสงคมทมประสทธภาพ

สามารถชวยปรบปรงผลปฏบตงานของการเมองแบบประชาธปไตยดวยการถายทอด

ความตองการและน�าเสนอผลประโยชนของแตละภาคการผลตของประชากรออกมา

4. ประชาสงคมสามารถแสดงบทบาทในการบญญตกตกา (constitutive role)

ดวยการใหนยามใหม (redefining) ในกตกาของเกมการเมอง (the rules of the po-

litical game) ตามครรลองแบบประชาธปไตย ในทางปฏบตองคกรภาคประชาสงคม

บางกลมมกมองหากตกาของเกมการเมองในแบบประชาธปไตยเสรทมการแขงขน

(competitive liberal democracy) แมวากตกาเหลานนไมไดชวยลดระดบความไม

แนนอนของผลลพธเฉพาะ (specific outcomes) ทกลมไดรบกตาม ซงกตกาเหลาน

มกเปนสงทเกยวของกบผลประโยชน แบบแผนคานยม และอ�านาจ

อยางไรกตาม จากทศนะแบบขดแยงทมองวาประชาสงคมเปนสงทขดแยงและ

ไมยอมรบตออ�านาจรฐ อาจมผลใหในบางกรณรฐอาจกระท�าการขดขวางการด�าเนน

กจกรรมของภาคประชาสงคม โดยคารล เกรชแมน (Carl Gershman) และ ไมเคล

แอลเลน (Michael Allen) (อางใน Sørensen, 2008: 98) กลาวถงวธการทจะมา

เปนตวขดขวางไมใหภาคประชาสงคมชวยท�าใหเกดความเปนประชาธปไตย ไวดงน

l การจ�ากดสทธทประชาชนจะมารวมตวกนและความมอสระในการจดตง

องคกรพฒนาเอกชน (NGOs)

l การขดขวางการลงทะเบยนและปฏเสธสถานภาพตามกฎหมาย

l ความเขมงวดในการแสวงหาทนจากตางประเทศและการหาแหลงเงนภายใน

ประเทศ

l การสรางอปสรรคผานการใชอ�านาจอยางจงใจ

l การจ�ากดกจกรรมทางการเมอง

9998


l การแทรกแซงอยางไรเหตผลในกจการภายในของเอนจโอ

l การกอกวนรงควาญโดยเจาหนาทรฐบาล

l การจดตงองคกรพฒนาเอกชนเทยม (ersatz NGOs) ขนมาคขนาน

l การกอกวนรงคราญ การฟองรองด�าเนนคด และการเนรเทศนกเคลอนไหว

ภาคประชาสงคม

วธการลดทอนพลงของภาคประชาสงคมของรฐขางตน เราสามารถพบเหนได

มากในสงคมทรฐมอ�านาจเขมแขงและคอนไปทางเผดจการ ดงนนรฐทประกาศตนวา

เปนรฐเสรและเปนประชาธปไตยจงควรหลกเลยงการด�าเนนการดงกลาว เนองจากเปน

วธการทไมสามารถแกปญหาของสงคมได และจะยงน�าไปสความขดแยงระหวางรฐ

และภาคประชาสงคมมากขน

นอกจากน ความสมพนธระหวางประชาสงคมและรฐบาลสามารถถกน�ามา

ใชเปนตวชวดสขภาพของประชาธปไตยแหงรฐได โดยอลเฟรด สเตแพน (อางใน

Kingsbury2007: 147) ใชระดบขดความสามารถ (capacity) ของแตละสถาบนเปน

กญแจหลกในการพจารณาลกษณะความสมพนธซงแบงไดเปน 4 ลกษณะ ดงน

1. อ�านาจรฐเพมขนแตอ�านาจประชาสงคมลดลงไดแก ประเทศทปกครองโดย

รฐบาลเผดจการอ�านาจนยมโดยระบบราชการ (bureaucratic authoritarianism) และม

ลกษณะภาครฐทเขมแขง (Strong state) เชน จน เวยดนาม ซเรย ไทย

2. อ�านาจรฐเสอมลงแตอ�านาจประชาสงคมเพมขนไดแกชวงเปลยนผานจาก

รฐบาลเผดจการอ�านาจนยมโดยระบบราชการ (อมาตยาธปไตย) ประชาสงคมม

พนททางการเมองมากขน เชน ไทย (ยค 14 ตลาคม พ.ศ.2516) และประชาสงคม

มอ�านาจเพมขนจนอ�านาจรฐเสอมลง เชน โปแลนด (ยคการลมสลายของระบอบ

คอมมวนสต) เปนตน

3. ทงอ�านาจรฐและประชาสงคมตางเพมขนตางฝายมการแขงขนและถวง

ดลซงกน เชน ประเทศแถบสแกนดเนเวย หรอ ประเทศทเปนประชาธปไตยแบบ

พหนยม (plural democracy)

4. ทงอ�านาจรฐและประชาสงคมตางเสอมลง (แตอาจมประชาสงคมทไปเตบโต

ภายนอกรฐ) เกดขนในรฐทประสบปญหารนแรง กลาวคอ เปนรฐทลมเหลว (failed

state) และมสญญากาศทางการเมองจนตวแสดงภายนอก (external actor) ตองเขามา

แทรกแซงการเมองทลมเหลวนน เชน อรกหลงจากทถกอเมรกาแทรกแซงในป ค.ศ.

101100


2003 อสตตมอรหลงเดอนเมษายน ปค.ศ.2006

แมวาเราอาจอนมานจากแนวคดเรองทนทางสงคมในบรบทของสงคมอเมรกน

จากบทความทมชอเสยงเมอ ป ค.ศ.1995 เรอง “Bowling Alone: American’s Declin-

ing Social Capital” ของโรเบรต พทแนมไดวา หากพลเมองมความไววางใจ (trust)

ตอรฐ กจะเปนการท�าใหพลเมองเพมการเขามามสวนรวมทางการเมอง โดยประชาชน

จะเขามามสวนรวมทางการเมองดวยการท�ากจกรรมรวมกนและมการสมาคมกน กลาว

คอ ประชาสงคมทเขมแขงจะท�าใหประชาธปไตยมระดบการพฒนาทมนคงขนได

แตจากทศนะขางตน ไดมผโตแยงวาในความเปนจรงแลวประชาสงคมท

เขมแขงสามารถสะทอนใหเหนความออนแอทางการเมองทเปนอนตรายได โดย

เชอร เบอรแมน (Sheri Berman) ไดเขยนบทความเรอง “Civil Society and the

Collapse of the Weimar Republic” ใน ป ค.ศ.1997 ซงบทความนมผตงชอเลน

ใหวา “Bowling with Hitler” เนอหาของบทความไดวเคราะหบทบาทของประชา

สงคมในประเทศเยอรมนสมยการปกครองแบบสภา Weimar ระหวางทศวรรษท

1920-1930 วา ภาคประชาสงคมทเกดจากการรวมกลมทงในแบบองคกรทางวชาชพ

และองคกรทางวฒนธรรมไดมสวนในการโคนลม (subvert) ประชาธปไตยและคา

นยมแบบเสรลงจากการทสถาบนทางการเมองทออนแอไมสามารถตอบสนองตอความ

ตองการขององคกรภาคพลเมองทท�าการเรยกรองได ท�าใหภาคประชาสงคมไดหนไป

เปนพนธมตรกบกลมชาตนยม กลมประชานยม และลงทายดวยการใหการสนบสนน

ตอพรรคนาซ (Carothers and Barndt, 1999-2000: 21,23)

อกทง คาโรเทอส และ บารนท (Carothers and Barndt, 1999-2000: 22,23)

ไดตงขอสงเกตไววาภาคประชาสงคมทเขมแขงจะท�าใหประชาธปไตยไดจรงหรอไม

โดยเฉพาะแนวคดแบบรวบรดเกนไป (simplistic idea) เกยวกบประชาสงคมทวา “ยง

มากยงด” (the more the better) ในชวงตนทศวรรษท 1960 นกวชาการไดเตอนวา

การแพรกระจายของกลมผลประโยชนในสงคมทเปนประชาธปไตยอยางสมบรณอาจ

เปนตวสกดกนการท�างานของสถาบนผแทนและเปนการบดเบอนผลลพธทางนโยบาย

อยางเปนระบบ (systematically distort policy outcomes) เพอใหเปนประโยชนตอ

กลมคนรวยและกลมทมเครอขายทดหรอกลมทมการจดตงทดกวา และในทศวรรษท

1990 ค�าเตอนเกยวกบ “การแขงกระดางของประชาชน” (demosclerosis) ไดมมาก

ขนตามล�าดบตามการเพมขนของกลมลอบบและกลมผสนบสนน

101100


จะเหนไดวาแนวคดขางตนของเบอรแมน คาโรเทอสและบารนท เปนแนวคด

ทนาสนใจเปนอยางยง เพราะเปนแนวคดทชใหเหนวาการเตบโตและเขมแขงขนของ

ประชาสงคมมไดมผลในเชงบวกตอประชาธปไตยเพยงดานเดยว หากแตยงมผลเชง

ลบตอประชาธปไตยอกดวย

บทวเคราะห: ความสมพนธระหวางประชาสงคมกบรฐและประชาธปไตยไทย

ในประเทศไทยการกอตวของแนวคดเรองประชาสงคมเกดจากวกฤตการณและ

สภาพปญหาทางสงคมอนเปนผลจากการพฒนาเศรษฐกจและโครงการพฒนาของรฐ ม

ผแปลค�าวา Civil Society เปนภาษาไทยเทยบเคยงกนหลายค�า อาท “สงคมประชา

ธรรม” โดยไพบลย วฒนศรธรรม “สงคมราษฎร” โดยเสนห จามรก “วถประชา”

โดยชยอนนท สมทวณช “อารยสงคม” โดยอเนก เหลาธรรมทศน และ “สงคมเขม

แขง” โดยธรยทธ บญม เปนตน ซงการทมนกวชาการออกมาใหค�านยามอยางหลาก

หลายเชนน แสดงวาสงคมไทยไดใหความส�าคญตอภาคประชาสงคมเพมมากขน การ

เจรญเตบโตอยางรวดเรวของเศรษฐกจไทยไดสงผลใหจ�านวนองคกรพฒนาเอกชนท

ปฏบตงานในประเทศไทยไดขยายเพมขนอยางรวดเรวในชวงทศวรรษท 1980s (พ.ศ.

2523–2532) และตอเนองมาจนถงทศวรรษท 1990s (พ.ศ. 2533–2542) ในปพ.ศ.

2532 มองคกรพฒนาเอกชนทจดทะเบยนแลวทงสน 12,000 องคกรดวยกน (มลนธ

เอเชย,2548) และมปจจยหลายประการทสงเสรมใหแนวคดนไดรบการพฒนาอยาง

ตอเนอง เชน การขยายตวของชนชนกลาง การเกดขนขององคกรพฒนาเอกชนเพอ

สาธารณประโยชน การพฒนากระบวนการประชาธปไตย

ในสวนของมตการเคลอนไหวทางการเมองทเปนรปธรรม ขบวนการประชาชน

ของไทยไดเคลอนมาส “การเมองภาคประชาชน” ซงมการจดตงองคกรแบบเครอ

ขาย (Network) ทเชอมโยงกนอยางหลวม ๆ ผานประเดนของความลมเหลวของรฐ

เปนสวนใหญ ไมมงยดอ�านาจรฐแตเนนการเมองนอกรฐสภา โดยใช “การเมองบน

ถนน” หรอปฏบตการทาทายซงหนาเปนยทธวธหลก โดยมงเนนการขบเคลอนและ

การรวมตวทางการเมองผานการจดตงเครอขายหลวม ๆทสนใจประเดนเฉพาะหนา

มากกวาทจะจดตงองคกรทางการเมองทมลกษณะถาวรและมขอเสนอทางการเมอง

ทเปนองครวม เชน สมชชาคนจน กรณการชมนมคดคานการจดท�าขอตกลงการคา

เสรไทย-สหรฐอเมรกาซงจดโดยกลมศกษาขอตกลงการคาเสรภาคประชาชน (FTA

103102


Watch) ในชวงตนปพ.ศ. 2549 หรอแมกระทงการเกดขนใหมของแนวรวมเครอขาย

ภายใตวาทกรรมชมชน-ชาตนยมทเคลอนไหวเพอหาทางออกใหกบวกฤตทางเศรษฐกจ

ทเกดขนโดยองกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เชน โครงการผาปาชวยชาตน�าโดย

หลวงตามมหาบว เปนตน อยางไรกตามการจดองคกรของเครอขายและแนวรวมภาค

ประชาชนเหลาน หากเคลอนไหวภายใตรฐบาลทเขมแขง การจดตงในลกษณะเครอ

ขายมกประสบปญหาคอการไมสามารถรกษาและระดมมวลชนของตนเองในการตอส

ระยะยาวได เมอการชมนมสนสดลง มวลชนกหายไปทนท สงผลใหขบวนการประชา

สงคมเหลานมแนวโนมทจะพงพงองคกร ปญญาชน ทรพยากร โครงการทางการเมอง

และอดมการณของชนชนน�ามากกวาทจะเคลอนไหวอยางอสระ

ขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรปแบบใหมจงมไดจ�ากดตวอยทการเมองภาค

ประชาชนหรอคนชนบทเทานนแตยงเชอมโยงกบกลมชนชนตาง ๆ ในสงคม ภายหลง

จากการรฐประหารในปพ.ศ.2549 ความเปลยนแปลงและความขดแยงทางการเมอง

กลายมาเปนประเดนหลกของการเคลอนไหวภาคประชาสงคมทชดเจน ดงการศกษา

ของโนรยก ซซกและศศประภา จนทะวงศ (2555) ทพบวาภายหลงพ.ศ.2549 เมอ

เกดการตอตานระบอบทกษณ กระแสการเมองภาคประชาชนกลบมความเขมแขงมาก

ขนไมวาจะเปนขบวนการการเมองภาคประชาชนทสนบสนนหรอตอตานทกษณกตาม

และมขอสงเกตทวาฐานะทางชนชนของขบวนการเคลอนไหวทางการเมองขยบสงขน

เรอย ๆ ตงแตเหตการณ 14 ตลา 2516 ซงสวนใหญเปนนกเรยน นสต นกศกษา ยง

ไมมงานท�า ไลมาเรอย ๆ จนมชนชนกลาง “มอบมอถอ” ในพฤษภาทมฬพ.ศ.2535

และคนชนกลางระดบสงในมวลมหาประชาชน พ.ศ.2556 ขณะเดยวกนกเชอวายงมคน

รากหญาอย ดงนนจ�านวนชนชนกลางทเพมขนจงเปนสงทาทายประชาสงคมทขนาน

ไปกบการท�าใหประชาธปไตยมนคง ดงทอเนก เหลาธรรมทศน (2557) กลาววาเหตท

ตองใหความส�าคญกบคนชนกลางเพราะวาประชาธปไตยจะมนคงและลดความขดแยง

ลงไปได คนในสงคมสวนใหญตองมฐานะความเปนอย ความคดทใกลเคยงกน ซง

กลมบคคลทจะมความส�าคญและทรงอทธพลการเมองมากขนทกขณะกคอกลมชนชน

กลางทจะเปนกลมซงก�าหนดความเปนไปทางการเมองมากขนเรอย ๆ

จากการศกษาความเปนมา หลกการ และประสบการณของประชาสงคม

สามารถวเคราะหความสมพนธระหวางประชาสงคมกบรฐและประชาธปไตยไทยได

ในสองลกษณะ ซงความสมพนธในแตละลกษณะเหลานนกมผลตอประชาธปไตย

103102


แตกตางกนไป กลาวคอ

1. ความสมพนธแบบทนทางสงคมเชงลบ (negative social capital) หมาย

ถง รปแบบทประชาสงคมเขามามสวนรวมทางการเมองสงและประกอบไปดวยกลม

และบคคลทมความตนตวทางการเมอง กลมและบคคลเหลานมความไววางใจและ

ใหการสนบสนนผน�าทางการเมองในระดบสงมากจนท�าใหผน�าทางการเมองอาศย

ตนทนทางการเมองมาเปลยนแปลงเนอหาของประชาธปไตยจนมความผดเพยนไปและ

สามารถบดเบอนผลลพธทางนโยบายสาธารณะเพอใหเออประโยชนตอฝายตน อาท

การสนบสนนของประชาชนระดบรากหญาระหวางป พ.ศ. 2544-2549 ตอนโยบาย

ประชานยมของพรรคไทยรกไทยเดมทน�าไปสการจดตงรฐบาลพรรคเดยว ในป พ.ศ.

2548 และน�าไปสภาพลกษณการเปนเผดจการทางรฐสภาหรอเผดจการเสยงขางมากใน

เวลาตอมา รวมถงการทสงคมมกลมผลประโยชนมากมายเขามาท�ากจกรรมทางการ

เมองแตผลประโยชนกลบตกอยในมอกลมทเขมแขงกวา โดยผลประโยชนสวนรวมนน

มไดกระจายไปยงทกกลมอยางทวถง ความสมพนธแบบนสอดคลองกบแนวคดของ

เบอรแมน คาโรเทอสและบารนท ดงนนแมความสมพนธของประชาสงคมรปแบบน

ไมไดเปนปรปกษกบรฐกตาม แตการแพรกระจายของกลมผลประโยชนในสงคมอาจ

เปนตวบดเบอนผลลพธทางนโยบายอยางเปนระบบ (systematically distort policy

outcomes) เพอใหเปนประโยชนตอกลมคนรวยและกลมทมเครอขายทดหรอกลมทม

การจดตงทดกวาซงมการเชอมโยงกบกลมผมอ�านาจในรฐบาล ประชาสงคมในรปแบบ

ความสมพนธนจงไมไดชวยสงเสรมใหเปลยนแปลงเปนประชาธปไตย (democratiza-

tion) เนองจากการเตบโตขนของภาคประชาสงคมทเกดขนไมไดชวยสรางสมดลแหง

อ�านาจ (balance of power) ระหวางรฐและสงคมอยางแทจรง

2. ความสมพนธแบบขดแยงเชงลบ (negative conflict) หมายถง ความสมพนธ

ในรปแบบทประชาสงคมเปนปรปกษตอรฐ รปแบบขบวนการทางสงคมกลบมวธการ

และเปาหมายทผดเพยนไปกลาวคอ เกดขบวนการเคลอนไหวทางสงคมทไมไดตงอย

บนหลกนตธรรม มการใชความรนแรง ไมไดยดหลกสนตวธ และการเรยกรองของ

กลมทเคลอนไหวกไมไดมงไปสประชาธปไตยแบบเสรนยม หรอขอเรยกรองนนอาจ

อางความเปนประชาธปไตยแตขอเสนอและการกระท�าทปรากฏอาจดคลมเครอวาจะน�า

ไปสประชาธปไตยเสรไดจรงหรอไม ความสมพนธลกษณะนจะกอใหเกดความวนวาย

และโกลาหลในสงคมทความสมพนธแบบนเกดขน และมผลใหการพฒนาและสราง

105104


ความมนคงใหกบประชาธปไตยเกดการสะดดตวหรอภาวะชะงกงนได เมอมองเปา

หมายของการเคลอนไหวเรยกรองกมใชเพอตองการชวงชงอ�านาจรฐแตตองการสงท

เรยกวา “กตกาหรอกฎเกณฑชดใหม” คอ เปนการสรางวาทกรรม (discourse) ชด

ใหมในเรองนน ๆ ในความสมพนธแบบขดแยงนประชาสงคมจะแสดงบทบาทในการ

บญญตกตกา (constitutive role) ดวยการใหนยามใหม (redefining) ในกตกาของเกม

การเมอง (the rules of the political game) แตไมไดด�าเนนการตามครรลองแบบ

ประชาธปไตย อาท ปรากฏการณชมนมตอตานรฐบาลของกลมพนธมตรประชาชน

เพอประชาธปไตย ป พ.ศ. 2549 และการชมนมตอตานรฐบาลของคณะกรรมการ

ประชาชนเพอการเปลยนแปลงประเทศไทยใหเปนประชาธปไตยทสมบรณอนมพระ

มหากษตรยทรงเปนประมข (กปปส.) ป พ.ศ.2556-2557 เพอตองการเรยกรองใหม

การปฏรประบบการเมองกอนการเลอกตง จงคดคานและขดขวางการเลอกตงวนท 2

กมภาพนธ 2557 เปนตน

ปรากฏการณดงกลาวชใหเหนวาแมจะมการเคลอนไหวตอสของขบวนการทาง

สงคมและภาคประชาสงคมขนาดไหนกตาม แตกมไดหมายความวาการตอสเหลานน

จะมเปาหมายทน�าไปสการพฒนาประชาธปไตยเสมอไป ปรากฏการณขางตนท�าให

เกดค�าถามวาเพราะเหตใดขบวนการทเรยกวา “ภาคประชาชน” จ�านวนมากจงไมได

เคลอนไหวตอสในลกษณะทสอดคลองหรอสนบสนนการพฒนาประชาธปไตย แต

กลบเลอกทจะใชแนวรวมและเคลอนไหวผานอดมการณในแบบทเปนปฏปกษกบ

ประชาธปไตย เนองจากประชาสงคมตามความสมพนธแบบขดแยงเชงลบนไมไดเปน

ไปในลกษณะทประชาชนเกดการรวมตวเพอกดดน ตอตานและลดทอนอ�านาจรฐเพอ

ใหไดมาซงสทธเสรภาพและถวงดลอ�านาจกบรฐภายใตหลกนตธรรม (rule of law)

และขอบเขตเนอหาความเปนประชาธปไตย และมเปาหมายทมงไปสประชาธปไตย

แบบเสรนยม (Liberal Democracy)

เมอพจารณาจดออนของแนวคดประชาสงคมในการอธบายสวนหนงเปน

ผลมาจากอทธพลของทฤษฎสงคมศาสตรยค “หลงคอมมวนสต” สวนใหญทม

สมมตฐานวา “รฐ” มลกษณะเปนเผดจการและรวมศนยโดยตวมนเอง และในทาง

กลบกน “สงคม” หรอ “ประชาสงคม” โดยธรรมชาตแลวมลกษณะเปนพนทอสระ

ปราศจากการครอบง�าและเปนประชาธปไตย เปาหมายทางการเมองของขบวนการ

จงเนนไปท “ลดอ�านาจรฐ เพมอ�านาจสงคม” แตปญหาทเกดขนเมอพจารณาบรบท

105104


การเมองทมลกษณะเฉพาะกคอ การแบงรฐ/สงคมเชนนมลกษณะเปนนามธรรมสง

จงไมสามารถอธบายความสลบซบซอนของแตละพนทไดทงพนทภายในรฐและพนท

ประชาสงคม เนองจากภายในพนทประชาสงคมเองกมความซบซอนอยางมากซงอาจ

ไมไดเคลอนไหวอยางอสระ แตเคลอนไหวภายใตอดมการณอยางใดอยางหนงหรอถก

ครอบดวยความคดของกลมชนชนซงไมจ�าเปนตองเปนประชาธปไตย การอธบายตาม

แนวคดประชาสงคมจงเปนการมองอยางหยาบ ๆ เพราะภายในพนทรฐและภายใน

พนทประชาสงคมเองตางกมความขดแยงไมลงรอยกน การแขงขน การสรางแนว

รวม การตอสชวงชงระหวางกลมพลงตาง ๆอยตลอดเวลาทงในชนชนเดยวกนและ

ระหวางชนชน

สรป

ประชาสงคมกลายเปนหวขอส�าคญในการอภปรายเกยวกบการเปลยนแปลง

ใหเปนประชาธปไตย เนองจากปจจยส�าคญทสดในการเปลยนผานไปสความเปน

ประชาธปไตยในยคปจจบน คอ 1) ความชอบธรรมของการปกครองทางการเมอง

2) พรรคการเมองทมความเปนสถาบน และ 3) ความเขมแขงของประชาสงคม ใน

ประเดนการพฒนานนมการเสนอวาการเตบโตของประชาสงคมในแบบสมยใหม

สามารถมบทบาทส�าคญไมเพยงแคท�าลายรฐบาลอ�านาจนยมและชวยสถาปนาและ

ธ�ารงรกษาระบอบประชาธปไตยเทานน หากแตประชาสงคมยงชวยพฒนาคณภาพ

ของการจดการปกครองภายในระบอบการเมองนน ๆ ดวยโดยมประเดนส�าคญ คอ

บทบาทของพลงทางสงคมในการใหค�าจ�ากดความ การควบคม และการสรางความ

ชอบธรรมแกอ�านาจรฐ อยางไรกตามพงตระหนกดวยวาการเตบโตและเขมแขงขน

ของประชาสงคมกมไดมผลในเชงบวกตอประชาธปไตยเพยงดานเดยว หากแตยงม

ผลเชงลบตอประชาธปไตยอกดวย

107106


เอกสารอางอง

เกษยร เตชะพระ.(2550) .รฐประการ 19 กนยายน พ.ศ. 2549 กบการเมองไทย.

(รายงานการวจย) . เอกสารประกอบการประชมวชาการรฐศาสตรและ

รฐประศาสนศาสตรแหงชาตครงท 8.

โนรยก ซซกและศศประภา จนทะวงศ. (2555) .พลวตรและการพฒนาขบวนการ

ประชาสงคมของชมชนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทามกลางการเปลยนแปลง

ทางการเมองไทยหลงการรฐประหารปพ.ศ.2549.ขอนแกน: มหาวทยาลย

ขอนแกน.

มลนธเอเชย.(2548). Legal Literacy.กรงเทพฯ: มลนธเอเชย.

สญชย สวงบตร.(2550ก). สาธารณรฐเชก,ในสารานกรมในประเทศยโรป ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: ราชบณฑตยสถาน.

สญชย สวงบตร. (2550ข). สาธารณรฐโปแลนด, ใน สารานกรมในประเทศยโรป

ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: ราชบณฑตยสถาน.

เอนก เหลาธรรมทศน.(19 มกราคม 2557). Shutdown BKK สองนคราฯ ทเปลยน

ไป.ไทยโพสต, หนา 4.

Albritton, R. B. & Bureekul, T. (2002).Civil Society and the Consolidation

of Democracy in Thailand. In A comparative Survey of Democracy,

Governance and Development Working Paper Series: No.4: Taipei:

Asian Barometer Project Office and National Taiwan University and

Academia Sinica.

Carothers, T. & Barndt, W. (1999-2000). Civil Society. Foreign Policy. No.

117, Winter, pp. 18-24.

Diamond, L. (1999).Developing Democracy: Toward Consolidation. Baltimore:

John Hopkins University Press.

Diamond, L. (1994). Rethinking civil society: Toward democratic consolidation.

Journal of Democracy, 5(3), pp. 4-17.

Lee, H. G. (2004). Introduction. In Civil Society in Southeast Asia. Lee Hock

Guan (ed.) . Singapore: Institute of Asian Studies.

107106


Linz , J. J. and Stepan, Alfred. (2006). “Toward Consolidated Democracies”,

in Consolidating the Third Wave Democracies: Themes and Perspec-

tives. Larry Diamond, Mark F. Plattner, Yun-hun Chu, and Hung-mao

Tien (ed.) . Baltimore: John Hopkins University Press. 1977. Reprinted

in Reading in Comparative Politics. Mark Kesselman and Joel Krieger

(ed.). New York: Houghton Mifflin.

Kingsbury, D. (2007).Political Development. New York: Routledge.

Michels, R. (2005). “Democracy and the Iron Law of Oligarchy” , reprinted

in Classics of Organization Theory. Jay M. Shafritz et al (ed.) , 6thed.,

Chicago: Thomson Wadsworth.

Penha, J. (2006).The Trap of theParticipatory Budget on Lula’s victory.[Online].

Available: http: // www.zmeg.org/content/ showarticle.cfm?ItemID=2987.

[2007, August 22].

Putnam, R. D. (2006). “Bowling Alone: American’s Declining Social Capi-

tal” , Journal of Democracy 6, No. 1, Jan. 1995. pp.65-78. Reprinted

in Reading in Comparative Politics. Mark Kesselman and Joel Krieger

(ed.). New York: Houghton Mifflin.

Sørensen, G. (2008).Democracy and Democratization: processes and prospects

in a changing world. (3thed.) . Colorado: Westview.

Wampler, B. (2000). A guide to Participatory Budgeting.[Online]. Available:

http: //www. Internationalbudget.org / resources /library/GPB.pdf. [2007,

August 22].

Wampler, B. and Avritzer, L. (2004).“Civil Society and New Institutions in

Democratic Brazil”, Comparative Politics, Vol.36, No.3, pp.291-312.

White, G. (2004). “Civil Society, Democratization and Development: Clear-

ing the Analytical Ground”, in Civil Society in Democratization. Peter

Burnell and Peter Calvert (ed.) . London: Frank Cass.

109108


การเมองโลกาภวตนกบยทธศาสตรการพฒนาดร.บวร ประพฤตด *

บทคดยอ

บทความเรอง “การเมองโลกาภวตนกบยทธศาสตรการพฒนา” มวตถประสงค

หลก 2 ประการ ประการแรกเพอวเคราะหบทบาทและอทธพลของการเมองระบบ

ทนนยมประชาธปไตยและกลไกเครอขายทนโลกาภวตนทขยายพนทการเมอง

ประชาธปไตยแบบทนนยมไปทวโลกเขาเขามาก�าหนดและบรหารทนทรพยากรของ

ประเทศก�าลงพฒนาและประการทสองเพอวเคราะหผลกระทบตอผลผลตเชงนโยบาย

(policy output) และผลกระทบเชงนโยบาย (policy impact) ทเกดขนกบประเทศ

ก�าลงพฒนาในมตการเมองมตเศรษฐกจ มตสงคมและมตสงแวดลอมผวจยวเคราะห

ประเดนปญหาการพฒนาจากตวแบบการเมองระบบทนนยมประชาธปไตยซงประกอบ

ดวยปจจยโครงสรางของกลมชนชนน�าภายในประเทศปจจยกลมทนระบบธนาคาร

โลกาภวตน นโยบายอตสาหกรรมภายในประเทศชาตและกลไกบรรษทขามชาต

ผลกระทบในแงบวกของการพฒนาประเทศคอความเจรญเตบโตในโครงสราง

ทางเศรษฐกจและสงคมยกระดบจากประเทศดอยพฒนาเปนประเทศก�าลงพฒนา สวน

ผลกระทบในเชงลบคอการพฒนาในกรอบระบบทนนยมประชาธปไตยน�าไปสการ

พฒนาทไมสมดล ไมยงยน จงไมไดสงผลท�าใหประเทศก�าลงเหลานนพนจากปญหา

หลกดงเดมทมอยคอความยากจน มลภาวะทางสงคมสงแวดลอม ยงไปกวานนระบบ

การเลอกตงแบบประชาธปไตยทเกดขนในสงคมทประชาชนมการศกษาทจ�ากด ม

วฒนธรรมการเมองแบบพงพาและมระบบเศรษฐกจแบบผกขาดเฉพาะในกลมชนชนน�า

ท�าใหระบบการเมองประชาธปไตยของแตละประเทศไมสามารถขบเคลอนการพฒนา

และความเจรญของประเทศใหบรรลเปาหมายตามทคาดหวง

* อาจารย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง

109108


Abstract

Theobjective of this article entitled “Globalization Politics and Devel-

opment Strategy” are firstly an attempt to analyze roles and influences of

capitalist democracy and its global development networks to control develop-

ment strategy in developing countries and their natural resources; secondly, to

analyze the impacts of globalization and capitalist politics on policy outputs

and outcomes in four dimensions: political; economic; social and environment.

The researcher develops model of elite collaboration for economic develop-

ment which composes of four political and economic structures: internal elite

groups; global banking systems; industrial policyand multinational corporations.

The positive impacts from economic development arethe growth of social

and economic structuresand the country is ready to become a modern society.

However, economic modernization policy under a poor political system has

led to social and economic inequalities in resource distribution of government

public policy. It is because a democratic election system has been controlled

by special elite group who enjoy maximizing public goods for private gains.

As a result, each country with democratic political system could not reach the

goal for building growth and development as anticipated.

111110


บทน�า

การเมองระบบทนนยมประชาธปไตย (Capitalist Democracy) และการขยาย

เครอขายทนโลกาภวตนไปทวโลกคอกลไกส�าคญในการก�าหนดก�ากบและบรหารทน

ทรพยากรของประเทศตาง ๆ ในหลากมตการเมองมตเศรษฐกจ มตสงคมและมตสง

แวดลอมทสงผลกระทบตอการก�าหนดยทธศาสตรการพฒนาในโลกปจจบนNelson

Mandela ไดแสดงสนทรพจนในเดอนกมภาพนธ ป 1999 ณ ทประชมของ World

Economic Forum ในเมอง Davos Switzerland วา “ Is globalization only to ben-

efit the powerful and the financiers, speculators, investors and traders? Does

it offer nothing to men and women and children ravaged by the violence of

poverty?…“ Where globalization means, as it so often does, that the rich and

powerful now have new means to further enrich and empower themselves at

the cost of the poorer and weaker, we have a responsibility to protest in the

name of universal freedom. (Media Club South Africa info@brandsouthafrica.

com) ” การเรยกรองของ Nelson Mandela สะทอนปญหาหลกของการขบเคลอน

ยทธศาสตรการพฒนาในสงคมโลกปจจบนทกรอบแนวคดการพฒนาสวนใหญเปนการ

พฒนาในกรอบของผลประโยชนของระบบโลกาภวตนกระแสทนตะวนตก( W.W.

Rostow, 1960; Irma Adelman, and Cythia Morris, 1973) ผลกระทบทเกดขน

สะทอนใหเหนวาปญหาส�าคญของกระบวนทศนการพฒนาแบบตะวนตกเปนประเดน

เชงนโยบายและจรยธรรม

แมวายทธศาสตรการพฒนาในกรอบทนนยมประชาธปไตยจะเผชญกบปญหา

ดานจรยธรรมในการการบรหารจดการ แตกระบวนทศนการพฒนาแบบทนนยม

ประชาธปไตยแบบตะวนตกเจรญเตบโตและขยายอทธพลของกรอบแนวคดการ

พฒนาไปสประเทศทวโลก ผลลพธของการพฒนาแบบนมทงประเดนทมองเชงบวก

และมองเชงลบ ในเชงบวกการพฒนาเศรษฐกจสงผลตอการพฒนาโครงสรางพนฐาน

ทางเศรษฐกจ สงคมและการเมองในประเทศก�าลงพฒนาและน�าไปสการยกระดบ

สภาพชวตทดของคนบางกลมในสงคม แตในทางตรงกนขามการพฒนาทเนนความ

ทนสมยทางเศรษฐกจเพยงดานเดยวไดน�าประเทศก�าลงพฒนาทวโลกไปสวกฤตของ

การพฒนาทไมยงยน ประเทศตาง ๆเหลานนตองแลกเปลยนทรพยากรทนทางสงคม

111110


ของตนเองเพอการพฒนาประเทศตามทศทางการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศท

พฒนามากอน การพฒนาประเทศตามกรอบระบบทนนยมท�าใหเกดการเปลยนแปลง

ระบบคานยมทางสงคมและวฒนธรรมทเลยนแบบตะวนตกในกลมชนชนน�าผปกครอง

ประเทศ การปกครองแบบทนนยมประชาธปไตยทเตบโตเฉพาะในกลมชนชนน�าจง

กลายเปนระบบอ�านาจนยมเบดเสรจทพฒนาไปสความขดแยงทางการเมอง การปฏวต

รฐประหารของประเทศก�าลงพฒนา

ปญหาความยตธรรมและปญหาความยากจนเปนปญหาหลกทางจรยธรรมท

ส�าคญของการขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาของประเทศทวโลก โดยเฉพาะอยาง

ยงประเทศทมลกษณะของความดอยพฒนาและก�าลงพฒนาทงหลายผน�าประเทศ

เหลานพยายามแสวงหาและขบเคลอนกลไกการพฒนาทประเทศตะวนตกยนใหโดย

ตงความหวงไววาวนหนงในอนาคตประเทศเหลานนจะเจรญรงเรองเหมอนประเทศท

พฒนาแลวทเปนเสมอนตนแบบของกระบวนทศนการพฒนาประเทศทเกดขนในอดต

จนปจจบนประเดนความไมเปนธรรมในสงคมและความยากจนเปนปญหาสาธารณะ

ทยงใหญครอบคลมประเทศทวโลกไมวาจะพฒนาแลว ก�าลงพฒนาหรอดอยพฒนา

เปนปญหาในทกมตของการพฒนา ทงมตเศรษฐกจ มตการเมอง มตทางสงคมและ

มตดานสงแวดลอม การทประเทศและประชาชนจะหลดพนจากสภาพปญหาดงกลาว

เหลานนเกยวของโดยตรงกบผน�ารฐบาลและกลไกการพฒนาของรฐ จงมความจ�าเปน

อยางยงทรฐบาลและผน�าของประเทศเหลานนไมวาจะเปนประเทศในเอเชย อาฟรกา

หรอลาตนอเมรกา ตองก�าหนดยทธศาสตรการพฒนาทดเพอใหประเทศหลดพนจาก

ปญหาดงกลาวขางตน (วอลเดลเบลโลเชยร คนนงแฮมและ ล เคง ปอร, 2542; Amin

S.,1976; Bill Bonner and Addison Wiggin, 2005.)

โจทยทตงเปนค�าถามคอแนวคดการพฒนาคออะไร เปนระบบคานยมการ

พฒนาประเทศทใครสรางขนมาใครคอผ ก�าหนดวาทกรรมการพฒนาใครไดรบ

ประโยชน ใครเสยประโยชนผลกระทบของยทธศาสตรการพฒนาแบบโลกาภวฒน

ทมตอสงคม การเมอง วฒนธรรมและสงแวดลอมในโลกก�าลงและดอยพฒนาทน�า

ยทธศาสตรการพฒนาแบบตะวนตกมาใชเปนอยางไร บทความมวตถประสงคประเดน

แรกเพอวเคราะหบทบาทและอทธพลของการเมองระบบทนนยมประชาธปไตยและ

กลไกเครอขายทนโลกาภวฒนทขยายพนทการเมองประชาธปไตยแบบทนนยมไป

ทวโลกเขามาก�าหนดก�ากบและบรหารทนทรพยากรของประเทศก�าลงพฒนาในมต

113112


การเมองมตเศรษฐกจ มตสงคมและมตสงแวดลอม ภายใตกรอบแนวคดตวแบบผน�า

และการประสานประโยชน (Elite Collaboration) และประเดนทสองเพอวเคราะห

ผลกระทบของยทธศาสตรการพฒนาทมตอผลผลตเชงนโยบาย (policy output) และ

ผลกระทบ (policy impacts) ของยทธศาสตรการพฒนาภายใตผลประโยชนของระบบ

โลกาภวฒนกระแสทนตะวนตกทเกดขนกบระบบการพฒนาในประเทศก�าลงพฒนาทว

โลกซงสะทอนประเดนปญหาส�าคญเชงจรยธรรมของกระบวนทศนการพฒนาแบบ

ทนนยมประชาธปไตยทเขามาสรางวฒนธรรมการเมองเศรษฐกจใหมทยอยสลายหลก

จรยธรรมและศลธรรมทเปนตนแบบการเมองและยทธศาสตรการพฒนาทยงยนของ

ประเทศเหลานนสวนใหญในอดต

กระบวนทศนการเมองทนนยมกบยทธศาสตรการพฒนา

กระบวนทศนการเมองระบบทนนยมประชาธปไตยดงกลาวมาขางตน สามารถ

อธบายตามตวแบบในภาพท 1 โดยมโครงสรางทางการเมองและเศรษฐกจทส�าคญ

4 ประการ ประการแรกคอกลไกของผน�าทงจากภายในและทเขามาจากระบบ

โลกาภวฒน ผน�าจากภายในคอกลมขาราชการ นกการเมองและกลมธรกจการเมอง

ทรวมตวกน แบงและประสานประโยชนรวมกนทงอ�านาจการเมองและอ�านาจจดสรร

ทรพยากรในสงคม กลมทสองเปนกลมธรกจโลกทเปนเจาของทน ระบบธนาคารท

ใหประเทศก�าลงพฒนากเงนมาลงทนในชวงการสรางชาตและการพฒนาโครงสราง

พนฐานทางเศรษฐกจสงคม กลมทสามเปนกลมอตสาหกรรมขามชาตทเดนทางมา

ลงทนตามนโยบายและแผนพฒนาเศรษฐกจของประเทศทก�าลงพฒนา กลมทสคอ

ตวแทนบรรษทขามชาตทเปนองคกรยกษใหญมการลงทนทงแนวดงและแนวราบ

ในโลกทก�าลงพฒนา เงอนไขการเมองระบบทนประชาธปไตยทงหมดเปนกลไกท

สะทอนปญหา อปสรรคและความลมเหลวของยทธศาสตรการพฒนาไปสความยงยน

(Anthony Giddens, 1990)

บรรษท

ขามชาต

113112


อตสาหกรรม

อาณานคมในอดต/การ

ลงทนและผลประโยชนบรรษท

ขามชาต

กลมชนชนน�า

ผลประโยชน

นายธนาคาร

ควบคม

ภาพท 1: ตวแบบการเมองผน�าและการประสานประโยชน

โครงสรางทนนยมประชาธปไตย

กลไกทส�าคญของการขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาของโลกทดอยพฒนา

คอโครงสรางการเมองในกรอบตะวนตกทเรยกวาทนนยมประชาธปไตยโครงสราง

เศรษฐกจทนนยมกบการเมองแบบประชาธปไตยเปนกลไกการพฒนาประเทศทม

อทธพลตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศดอยพฒนา ความหมายคอ

การพฒนาประเทศไปสความมงคงทางเศรษฐกจจะตองน�าโครงสรางระบบเศรษฐกจ

แบบทนไปใชควบคกนไปกบโครงสรางการเมองแบบประชาธปไตยซงกระบวนทศน

ทงหมดดงกลาวเปนวฒนธรรมเศรษฐกจการเมองทเกดขนเฉพาะประเทศตะวนตก

ซงไมสอดคลองกบรปแบบวฒนธรรมเศรษฐกจการเมองของประเทศก�าลงพฒนาทม

ตวอยางเชนการเมองแบบอ�านาจนยม เผดจการและระบบเศรษฐกจแบบดงเดมและ

ผสมผสานดงนนเสนทางเดนของการน�าโครงสรางทนประชาธปไตยแบบตะวนตกไป

เปนตนแบบการเปลยนแปลงประเทศดอยพฒนาในโลกนจงไมคอยราบรน

115114


ปญหาใหญคอวฒนธรรมการเมองแบบประชาธปไตยไมสามารถสอดแทรก

เขาส ระบบการเมองในประเทศก�าลงพฒนาไดอยางเตมรปแบบมแตโครงสราง

ของกระบวนการประชาธปไตยเชนการจดการเลอกตงผปกครองเทานนในขณะท

วฒนธรรมการเมองแบบประชาธปไตยของประเทศเมองแม (mother country) เปน

วฒนธรรมแบบมสวนรวมทเนนการใหสทธขนพนฐานทางการเมองของประชาชน

เทาเทยมกน (political participation) ประชาชนมเสรภาพ มความเสมอภาค มสทธ

และไดรบการคมครองโดยกฎหมายในความเปนมนษยและมทรพยสนสวนบคคลเปน

ปจจยหลกทส�าคญ ในเชงเปรยบเทยบระบบการเมองและวฒนธรรมการเมองในโลก

ทสองและสามเปนแบบอ�านาจนยม (authoritarianism) เปนระบบพมพเขยวแนวดง

จากยอดพระมดสฐานลางและไมมกระบวนการมสวนรวมจากภาคประชาชนอยางเตม

รปแบบ ซงไมสอดคลองกบรปแบบการปกครองแบบทนนยมประชาธปไตยตะวนตก

(Amin S. ,1976;SamuelHuntington, 1968 )

รฐและกลไกการพฒนา

ปญหาเชงลบทเกดขนของการพฒนาประเทศมาจากรฐและกลไกการพฒนา

ประเทศ รฐบาลในกรอบของทนนยมประชาธปไตยในสงคมทก�าลงพฒนาก�าหนด

กรอบการพฒนาและแนวทางแกปญหาสาธารณะในกรอบพมพเขยวโดยรฐเปนผ

ก�าหนดวสยทศนกลยทธกฎเกณฑ กตกาทเปนกฎหมาย (law and regulation) และ

แนวนโยบาย (policy) เขาควบคมกระบวนการพฒนาประเทศ อยางไรกตามรฐบาล

ในแตละประเทศทมสงคมและวฒนธรรมแตกตางกน สงผลตอการท�าหนาทก�ากบและ

การขบเคลอนกระบวนทศนการพฒนาทใหผลลพธแตกตางจากโลกตะวนตก ตวอยาง

เชนท�าใหโลกในซกดอยพฒนามทงรฐบาลทหาร เผดจการทหาร ทหารและพลเรอน

ใชระบบอ�านาจนยมผานกลมขาราชการและธรกจทน การพฒนาจะดหรอเลวจงขน

กบกลไกของรฐและผน�าในระบบราชการเปนส�าคญ

รฐบาลมกลไกขบเคลอนการพฒนาทส�าคญคอนโยบายสาธารณะ (public

policy) โดยหลกประชาธปไตย นโยบายสาธารณะถกก�าหนดจากกระบวนการ

สาธารณะคอพฒนามาจากรากเหงาของปญหาทประชาชนไดรบเปนกระบวนการม

สวนรวมทเรมจากประเดนปญหาสาธารณะ (public issues) ปญหาขยายตวใหญเปน

ปญหาของสงคม (social problems) ยกระดบเปนวาระของรฐบาล (agenda) และขบ

115114


เคลอนผานกระบวนการรฐสภาเปนกฎหมายและนโยบายทบงคบใชเพอตอบโจทยทตง

ไวตงแตแรกเรมของกระบวนการนโยบาย หลงจากกระบวนการก�าหนดนโยบายแลว

กลไกของรฐบาลทน�าทรพยากรทงหมดในตวนโยบายไปบรหารจดการคอขาราชการ

ทเปนผน�ามออาชพ

ในสงคมประเทศก�าลงพฒนา มเพยงประชากรกลมเดยวทมอ�านาจคอชนชนน�า

ทไดรบการศกษาด มสถานภาพทางสงคม มต�าแหนงและมอ�านาจ คนกลมนปกครอง

ประเทศเพยงกลมเดยว การก�าหนดแนวนโยบายและยทธศาสตรการบรหารประเทศ

จงมาจากความรของคนทอยบนยอดของพระมด มากกวาจะเกดจากปญหาทแทจรง

ของประชาชน การพฒนานโยบายสาธารณะจงอยในต�าราทางวชาการและผลงาน

วจยทขาดกระบวนทศนการมสวนรวมทแทจรงจากประชาชน เหตผลคอประชาชน

สวนใหญขาดความร ขาดขอมลและขาดปญญา จงเปนหนาทหลกของชนชนน�าใน

การท�าหนาทแทนประชาชน

ผน�าและการประสานประโยชน

ในสงคมของโลกทสองและโลกทสาม ผน�าในสงคมสวนใหญเปนกลมคน

ทมการศกษา เปนคนชนกลางและชนชนสงทมอาชพทด และสวนใหญมฐานะทาง

สงคมเปนทยอมรบของประชาชน ผน�าจงมบทบาทส�าคญในการก�าหนดและขบ

เคลอนนโยบายของรฐไปสการแกปญหาเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมทประชาชน

ไดรบ ผน�าในกรอบแนวคดการพฒนาแบบตะวนตกจงแบงเปนกลม ๆ เชนนกการ

เมอง ขาราชการ ทหาร กลมธรกจอตสาหกรรมและนายธนาคารเปนตน กลมเหลา

นรวมตวกนดวยการประสานผลประโยชนรวมกน (elite collaboration) ตวอยางการ

ลงทนธรกจพลงงานในประเทศไทยของกลมชนชนน�าภายในทก�าหนดยทธศาสตร

การพฒนาประเทศรวมมอกบกลมโลกาภวฒนจากภายนอกประเทศผกขาดนโยบาย

พลงงานภายในทเปนทรพยากรของแผนดนไทย (เดอนเดน นคมบรรกษ,2555; ชชวาล

ย ชาตสทธชย,2555 )

ในยคการลาอาณานคมของประเทศโลกตะวนตก กลมชนชนน�ารวมตวกน

ประสานประโยชนกบกลมทนทมาจากโลกพฒนาแลวและเขามาลงทนในประเทศท

ดอยพฒนา ตวแบบของการประสานประโยชนของกลมชนชนน�าทเกดขนในอดต

ยคลาอาณานคมยงคงมใหเหนเปนรปธรรมในยคการพฒนาปจจบน ผลประโยชนท

117116


เกดขนจากกระบวนการลงทนและการพฒนาประเทศจงตกเปนของชนชนน�ามากกวา

ประโยชนสขของประชาชน อดตประธานาธบดประเทศฟลปปนส เฟอรดนานด

อ มารคอส อดตประธานาธบดซการโนแหงอนโดนเซย และอดตนายกรฐมนตรของ

ประเทศไทย พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตรเปนตวอยางทมองสะทอนใหเหนภาพของความ

ลมเหลวของยทธศาสตรการพฒนาประเทศของอดตผน�าเหลานนทขยายเปนปญหา

ตอยอดถงประชาชนในสงคมปจจบน

นโยบายการพฒนาอตสาหกรรม

กลไกการพฒนาเศรษฐกจและสงคมทส�าคญคอการพฒนาอตสาหกรรมเปน

กลไกการสรางชาตทดอยพฒนาตามกรอบแนวคดตะวนตก ในประเทศไทยรฐบาล

ทหาร ขาราชการและกลมนกวชาการกระแสหลก ไดกลายเปนก�าลงส�าคญในการ

ออกแบบแผนยทธศาสตรการพฒนาประเทศไทย โดยมแผนพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาตซงเปนจดเรมตนวาทกรรมการพฒนาแบบตะวนตกทสงผลใหเกด

โศกนาฏกรรมการพฒนาในสงคมไทยทงในแงผลกระทบทางสงคม สขภาพของ

ประชาชนและสงแวดลอมของประเทศ

การพฒนาเขตอตสาหกรรมเพอเปนโครงสรางพนฐานการพฒนาประเทศม

ความส�าคญในระยะเรมแรก ประเทศไทยเปลยนแปลงอยางรวดเรวจากแผนพฒนา

ฉบบแรก พ.ศ. 2504 จนกระทงป 2557ผลการพฒนามทงสวนทดตอประเทศและ

สวนทเปนผลกระทบดานลบของการพฒนา อตสาหกรรมขนาดใหญทมาบตาพด

จงหวดระยองมผลกระทบทรายแรงตอประเทศไทยในมตสงคม และสงแวดลอม ดง

นนการพฒนาอตสาหกรรมชายฝงทะเลตะวนออกทมาบตาพด ภาคอตสาหกรรมด�าเนน

การมานานกวา 20 ป มผลตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศไมนอย ใน

ขณะเดยวกนกสงผลกระทบตอสงแวดลอม สขภาพและคณภาพชวตของชาวระยอง

ไมนอยเชนเดยวกน

กลไกการพฒนาอตสาหกรรมนอกจากจะอาศยชนชนน�าก�าหนดยทธศาสตร

การพฒนาเศรษฐกจและการพฒนาอตสาหกรรมจ�าเปนตองใชทนใหญในการพฒนา

ดงนนกลมพนธมตรทส�าคญของการพฒนาเศรษฐกจกคอระบบทนจากธนาคารเปน

แหลงเงนกทส�าคญ ธนาคารเปนระบบทนในกรอบเศรษฐกจเสร มกตกาและนโยบาย

ในกรอบกระแสทนทเนนผลก�าไรเปนหลก ดงนนการพงพาระบบแหลงเงนทนจาก

117116


ธนาคารจงสรางภาระหนสนใหเกดกบประเทศทก�าลงพฒนาทวโลก เพราะการกเงน

ตองใชคน ดงนนประชาชนทกคนทเสยภาษใหกบรฐบาลคอผแบกภารกจของการ

พฒนาทเกดขน (ผจดการ, 2544)

ธนาคารโลก แหลงเงนทน (World Bank and IMF)

รปแบบทประเทศพฒนาแลวจากโลกตะวนตกเขามาชวยเหลอประเทศทดอย

พฒนาเรมจากการใหความชวยเหลอและจดสรรทรพยากรทนในรปของการกยมเพอ

พฒนาโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจของสงคมเพอรองรบการพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมภายในประเทศ กรอบแนวคดการพฒนาจงเปนคานยมและวสยทศนทมาจาก

วฒนธรรมประเทศตะวนตก ดงนนเมอน�ามาประยกตกบแผนพฒนาประเทศในโลก

ทสองและสามจงมปญหาอปสรรคเกดขนกรอบแนวคดทมองวาดและเหมาะสมกลบ

ไมสามารถปรบเขากบวฒนธรรมและวถชวตของประเทศโลกทก�าลงพฒนาได

กลไกการพฒนาในกรอบตะวนตกอาศยระบบธนาคารเปนแหลงกยมเงนเพอ

การด�าเนนการธรกจ การลงทน ดงนนธนาคารจงเปนกลไกส�าคญของการประสาน

ประโยชนในกระบวนทศนการพฒนาเศรษฐกจของรฐ ประเทศไทยไดรบความชวย

เหลอเงนลงทนการพฒนาประเทศจากกลมธนาคาร World Bank และ IMF จงม

บทบาทส�าคญอยางยงตอการผลกดนยทธศาสตรการพฒนาประเทศไปยงจดทเปนอย

ในปจจบน

ในโลกของระบบทนนยมประชาธปไตยความสมพนธระหวางธนาคาร รฐบาล

ชนชนน�าทางการเมองและกลมธรกจเปนความสมพนธเชงอ�านาจทมการแลกเปลยนผล

ประโยชน (elite collaboration) ซงกนและกน วธการสรางความรวมมอเชงอ�านาจ

แบบนเกดขนตงแตยคโลกตะวนตกและการเขาควบคมอาณานคมในโลกทดอยพฒนา

ตกตวงผลประโยชนสงกลบประเทศเมองแม (center) ขณะทผลกระทบภายในเชน

ความยากจน ปญหาเศรษฐกจ ปญหาสงคมและสงแวดลอมทงไวใหเปนปญหาของ

ประเทศทตกอยภายใตอาณานคม

กลไกการบรหารเงนทนทมาจากประเทศเจาของทน สวนใหญเปนประเทศ

ทพฒนาแลวคอการสงบรษทขนาดยกษหรอทเรยกวาบรรษทขามชาต บรหารงาน

ทงแนวดงและแนวราบในการพฒนาทนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จดตง

บรษทผลตสนคาและบรหารสงขายท�าก�าไรทวโลก การเขามาลงทนของบรรษทขาม

119118


ชาตเหลานไดรบการค�าประกนจากแนวนโยบายการลงทนของรฐบาล กลาวคอการ

ลงทนของตางประเทศถกก�าหนดไวในยทธศาสตรการพฒนานนเอง ถอเสมอนหนง

เปนการแลกเปลยนผลประโยชนทเกดขนจากการเขามาชวยเหลอประเทศทก�าลงพฒนา

ของประเทศเมองแมทงหลาย

บรรษทขามชาต (Multi-National Corporation)

บรรษทขามชาตเปนองคการขนาดใหญระดบโลกทเขามามบทบาทใน

กระบวนการพฒนาประเทศของประเทศดอยพฒนาตงแตแรกเรม บทบาทของบรรษท

ขามชาตสงผลกระทบทงในแงบวกและในแงลบตอการพฒนาประเทศโลกทสาม เงน

ลงทนขนาดใหญท�าใหเกดการพฒนาโครงสรางพนฐานการพฒนาเชนถนน ไฟฟา และ

โยงไปถงการสรางเขอนเกบน�าเพอการพฒนากระแสไฟฟาและการท�าเกษตรกรรม ใน

ขณะเดยวกนบรษทขนาดใหญเหลานกสงผลใหธรกจระดบชมชนลมสลายได

การเขามาของบรรษทขามชาตไดรบการยอมรบเปนอยางดจากรฐบาลโดยมแนว

นโยบายแหงรฐเชนการออกกฎหมายรองรบการเขามาลงทน การออกแบบระบบภาษ

ทเอออ�านวยตอการท�าธรกจทงทเปนกฎหมายในสวนกลาง สวนภมภาคและในระดบ

ทองถน ตวอยางทเหนชดในประเทศไทยคอปญหาและวกฤตมาบตาพด จงหวดระยอง

และผลกระทบของการลงทนทมตอสงคมและสงแวดลอมในสงคมไทยทวประเทศ

ผลกระทบของการพฒนาแบบตะวนตก

การพฒนาทไมสมดล

การเมองภายใตระบบทนนยมประชาธปไตยสะทอนการพฒนาทไมสมดล

สงผลกระทบทก ๆ สงคมทพฒนาแลว ก�าลงพฒนาและดอยพฒนา วกฤตการเมอง

แบบทนประชาธปไตยสะทอนปญหาความไมเปนธรรมและความขดแยงในการบรหาร

ทนทรพยากรไมใชเฉพาะในประเทศก�าลงพฒนาเทานน แตวกฤตนนขยายเชอโรค

ของความไมยตธรรมไปทวโลก เรมจากอดตของการลาอาณานคม หาเมองขนและ

กอบโกยทรพยากรสงกลบประเทศเมองแมทเปนศนยกลาง (center) น�าไปสระดบของ

ความขดแยงทเกดขนในสงคมโลกปจจบน ตวอยางส�าคญคอกระแสการประทวงมงตอ

ตานความละโมบของพวกชนชนนายทนและภาคธนาคาร ซงไดรบแรงบนดาลใจมา

จากการประทวงวอลลสตรทในนวยอรก เรมลกลามบานปลายไปสเมองส�าคญทวโลก

119118


จากกรงวอชงตน ไมอาม โรม มาดรด ลสบอน อมสเตอรดม ปารส เบอรลน ซรค

เอเธนส บรสเซลส โตเกยว ฮองกง และกรงซดนย ทเมองหลวงของอตาลเกดเหต

จลาจลรนแรงถงขนจดไฟเผารถยนตและจโจมธนาคาร ขณะทในนวยอรกผประทวง

หลายพนคนไดเดนขบวนครงใหญสยานจตรสไทมสแควรและเกดการปะทะกบต�ารวจ

ตลอดจนเกดเหตโกลาหลจนมผไดรบบาดเจบ (ASTVผจดการออนไลน,2554) ตวอยาง

ทเกดขนสะทอนปญหาดานจรยธรรมของกรอบแนวคดการพฒนาประเทศของกลม

โลกาภวฒนทมระบบทนเปนศนยกลางแหงอ�านาจ

ความลมเหลวของกระบวนทศนการพฒนาประเทศไทยสะทอนแนวคดการ

พฒนาทไมยงยนเนนมตเดยวซงพฒนามาจากความเชอวายทธศาสตรการพฒนา

ประเทศแบบเศรษฐกจทนนยมและการเมองแบบประชาธปไตยซงประเทศตะวนตก

ประสบความส�าเรจมาแลวในอดตจะเปนกลไกส�าคญในการเปลยนแปลงประเทศท

ก�าลงพฒนาตามขนตอนไปสประเทศทพฒนาแลว ผปกครองและชนชนน�าในสงคม

ไทยน�ากระบวนทศนการพฒนาในกรอบระบบทนนยมประชาธปไตยวางเปนแผน

ยทธศาสตรการพฒนาประเทศไทยตงแตป พ.ศ. 2504เปนตนมา การเมองตะวนตก

และระบบทนนยมประชาธปไตยจงเปนกลไกส�าคญในการก�าหนดกระบวนทศนและ

ยทธศาสตรการพฒนาประเทศในสงคมโลกปจจบนรวมทงประเทศไทย เปาหมายหลก

คอการใชการเมองแบบประชาธปไตยรองรบระบบทนนยมทางเศรษฐกจ อยางไรกตาม

การเปลยนแปลงทางการเมองทเกดขนในสงคมโลกปจจบนมความสลบซบซอน ดง

นนโลกปจจบนจงยงมองเหนภาพรปแบบความลมเหลวของการพฒนาทไมสมดล ม

รปแบบการเมองทเปนประชาธปไตยทนนยมและระบบสงคมนยม ซงระบอบการ

ปกครองทมอทธพลมากทสดคอประชาธปไตยแบบทนทประเทศตะวนตกเปนตนแบบ

ของการพฒนาขณะทการปกครองในรปแบบสงคมนยมทมพลงมากทสดในตอนนนา

จะเปนประเทศสาธารณะรฐประชาชนจนทยงคงระบบเผดจการสงคมนยมคกบระบบ

ทนนยมในการบรหารประเทศ การเมองและการพฒนาในประเทศก�าลงพฒนาทวโลก

จงเดนตามตนแบบตะวนตกเปนสวนใหญ

ตงแตป 2504 ประเทศไทยเรมใชแผนยทธศาสตรการพฒนาประเทศแบบ

ทนสมย สงผลกระทบตอสงคมและประชาชนในทกมตการพฒนาในมตเศรษฐกจ

ประเทศไทยยงคงมคณลกษณะของประเทศทเนนเศรษฐกจอตสาหกรรมเปนหลกใน

การพฒนา ใชตวชวดทางการเงนทแบงแยกระดบของความมงคงและความยากจนของ

121120


ประชาชนในสงคม มองอกนยยะหนงคอยงมการพฒนาทางเศรษฐกจมากขนประชาชน

สวนใหญกยงยากจนลง เกดระบบเศรษฐกจทขาดการกระจายรายไดทดมคนรวยเปน

กระจกแตคนจนกระจายไปทวทงแผนดน ในมตสงคมเกดสงคมทขาดความยตธรรม

สาเหตจากผปกครองขาดจรยธรรมบานเมองขาดนตรฐและนตธรรม กฎหมายและ

การบงคบใชกฎหมายของผมอ�านาจเปนระบบสองมาตรฐาน ยงไปกวานนในมตการ

พฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทนทางสงคมและทรพยากรธรรมชาตถก

น�าไปใชอยางฟมเฟอยสนเปลองและในมตการเมอง การพฒนาโดยกลมชนชนน�าม

สวนส�าคญทท�าใหการก�าหนดยทธศาสตรการพฒนาของประเทศไทยสนองตอบเพยง

ผลประโยชนขางเดยวของผปกครองเทานน

(อนช อาภาภรมย และคณะ, 2542)

ผลของการพฒนาดานเดยวสงผลใหเกดปญหาดานสงคมและสงแวดลอมเชน

ปญหาความยากจนปญหาการศกษา ปญหาสาธารณสข ปญหาการใชแรงงานเดกท

ผดกฎหมาย ปญหาการขดรดคาจาง ปญหาการท�าลายวฒนธรรมดงเดมของสงคม

และปญหาสงแวดลอมเปนพษทเกดขนจากโรงงานอตสาหกรรม ประเดนปญหา

สาธารณะดงกลาว เปนประเดนหลกทรฐบาลไดละเลยมาตงแตจดเรมตนของแผน

พฒนาประเทศ ทกลาวมาทงหมดเปนผลกระทบของยทธศาสตรการพฒนาทยดคา

นยมตะวนตกโดยไมตระหนกในความแตกตางของบรบทสงคม วฒนธรรมและสง

แวดลอมทแตกตางกนและไดสรางปญหาผลกระทบของการพฒนาในประเทศทก�าลง

พฒนาทวโลกในปจจบน

เสถยรภาพรฐบาล ทหารกบการพฒนา

มองในเชงวเคราะหทศทางการพฒนาประเทศไทยจงไมไดเดนตามรอย

ประชาธปไตยแบบตะวนตกแตเปนขนตอนของประชาธปไตยแบบอ�านาจนยม

มการปฏวต รฐประหารหลายครง ทส�าคญคอผน�าทหารเปนผขบเคลอนยทธศาสตร

การพฒนาในจดเรมตนการพฒนาแบบประเทศไทยมผ น�าแบบจอมพลสฤษด

ธนะรชต เพราะสามารถท�าใหรฐบาลมเสถยรภาพมากกวารฐบาลพลเรอนซงเปนมม

มองของนกรฐศาสตรชอกองในโลกตะวนตกตวอยางเชน Samuel Huntington ท

วเคราะหบทบาททหารกบการพฒนาเศรษฐกจสงคม ทหารมความส�าคญอยางยงตอ

การพฒนาเพราะทหารคอรฐบาลทมนคงมเสถยรภาพและมความสมพนธเชงบวกกบ

121120


การพฒนาเศรษฐกจ ประเทศเพอนบานเชนอนโดนเซยกเปนเผดจการทหาร เวยดนาม

เปนสงคมนยมและพมายงคงปกครองประเทศโดยเผดจการทหารอยในปจจบน

สงคมไทยในสายตานกวชาการตะวนตกจงเปนสงคมททนสมยแตไมพฒนา ซง

เหตผลส�าคญคอวฒนธรรมอ�ามาตยาธปไตยในกรอบแนวดงมอทธพลเหนอวฒนธรรม

ประชาธปไตยในกรอบแนวราบ การใชอ�านาจของชนชนน�าจงเปนเพอประโยชนสวน

ตนมากกวาประโยชนสวนรวม การเปลยนแปลงของกระบวนการทางสงคมและภาค

ประชาชนจงถกมองวาไมจ�าเปนในกระบวนทศนการพฒนา ผน�าใชการสรางความ

ทนสมยเพอสรางความร�ารวยและมงคงในกลมผลประโยชนของชนชนน�าทประกอบ

ดวยนกการเมอง ขาราชการและกลมธรกจเทานน

ผน�าแบบอ�านาจนยมแบบทหารหรอเผดจการรฐสภาใชอ�านาจเหมอนกนดงนน

ระหวางชวงเวลาของกระบวนการพฒนาและการใหความชวยเหลอจากตางประเทศ

นน การก�าหนดแนวนโยบายการพฒนาของรฐบาลจงเปนไปตามกลไกของประเทศ

ทเปนผใหความชวยเหลอท�าใหเกดมการเอาเปรยบประเทศดอยพฒนาหลายรปแบบ

เชนความชวยเหลอมาพรอมกบธรกจทนโลกโดยการมบรรษทขามชาตท�าหนาทเปน

ตวแทนของการพฒนาอตสาหกรรมในประเทศทดอยพฒนา ผลของการเขามาลงทน

อตสาหกรรมท�าใหเกดผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอมตอประเทศก�าลงพฒนา

เชน การเกดผลเสยจากกากพษอตสาหกรรมและมลภาวะซงเปนตนแบบดานลบของ

การพฒนาเศรษฐกจแบบทน

โรงงานอตสาหกรรมในจงหวดระยองคอตวอยางทเปนรปธรรมในสงคมไทย

ยคปจจบนนอกจากนนการเปดเสรทางการคา การท�าสญญา FTA กบตางประเทศสง

ผลกระทบตอธรกจภายในประเทศมากมาย บรรษทขามชาตทเขามาลงทนคอตวแทน

ของการพฒนาทเอารดเอาเปรยบนกธรกจทองถน เพราะบรรษทขามชาตมศกยภาพใน

การลงทน ตงแตเงนทน ระบบการบรหารจดการทดกวา น�าไปสการไดเปรยบในเชง

การแขงขน (competitive advantage) และสรางผลก�าไร รายไดในมตเศรษฐกจดาน

เดยวอยางตอเนองตลอดเวลา

รายไดคอตวชวดทฤษฎการพฒนา

ตามกรอบแนวคดการพฒนาแบบตะวนตก รายไดคอตวชวดและก�าหนดระดบ

การพฒนาประเทศ โลกทหนงคอประเทศทมรายไดสงในขณะทประเทศในโลกท

123122


สองมรายไดปานกลางและประเทศในโลกทสามคอชาตทยากจนรายไดจงก�าหนด

สถานภาพของสงคมแสดงความไมเทาเทยมกนในมตของการพฒนา ประเทศในโลก

ทหนงเปนประเทศทมรายไดสงเปนประเทศอตสาหกรรม มนวตกรรมในการพฒนา

ทด สวนใหญเปนประเทศในยโรปตะวนตก อเมรกา แคนาดาญปน ออสเตรเลย

และนวซแลนด

ประเทศในโลกทสองมรายไดปานกลางประมาณ $2,500-$10,000 ตอป เปน

ประเทศอตสาหกรรมและเกษตรกรรมเชนอดตประเทศโซเวยตยเนยน ยโรปตะวนออก

อเมรกาใต ตะวนออกกลางเมองผลตน�ามน สวนประเทศในโลกทสามคอประเทศดอย

พฒนาและยากจนมลกษณะส�าคญคอเปนสงคมเกษตรกรรมและมอตสาหกรรมเลก

นอย ประชากรสวนใหญยากจน เชนอเมรกากลาง แอฟรกา เอเชย ลกษณะสงคมท

โครงสรางการพฒนาไมเทาเทยมกนก�าหนดสถานะความรวยกบความยากจนประเทศ

พฒนาเปนประเทศอตสาหกรรมประเทศดอยพฒนาเนนการท�าเกษตรกรรมพงตนเอง

เหตผลหลกของการเปนประเทศดอยพฒนาเพราะประเทศเหลานนพฒนาทหลงและ

มวฒนธรรมทไมเออตอการพฒนา (late developing countries)

ระบบโลกาภวฒนกบการพฒนาเศรษฐกจสงคม

ในโลกแหงความเปนจรง ตวแบบการพฒนาเศรษฐกจ สงคมในกรอบมมมอง

ตะวนตกไดสงผลเชงบวกตอการสรางความทนสมยในสงคม (Modern Society) ใน

ขณะเดยวกนสงผลกระทบดานลบของการพฒนาประเทศเชนเดยวกนความทนสมย

ของสงคมดจากตวชวดทางเศรษฐกจและสงคมเชนรายไดตอหวของประชาชน รายได

ประชาชาต ผลผลตมวลรวมภายในประเทศ อตราการเสยชวตของเดกแรกเกด ระดบ

การศกษาของประชากร อตราแพทยตอจ�านวนประชากรเปนตน การพฒนาเศรษฐกจ

ในกรอบตะวนตกท�าใหเกดการเปลยนแปลงดงกลาว แตผลการเปลยนแปลงนนมมม

มองในแงลบเกดขนมากมาย

ตวอยางเชนโลกในปจจบนก�าลงเผชญกบปญหาของการพฒนาทหลากหลาย

เรมตงแตปญหาความยากจนทชองวางระหวางคนรวยกบคนยากจนขยบกวางมากขน

ทกวน คนรวยเพยงหยบมอเดยวแตบรโภคทรพยากรเกนกวาครงของสงคมเปนปญหา

ความยากจนของประเทศ ตวอยางประเทศแถบลาตนอเมรกาทปญหาความยากจนน�า

ไปสการเปลยนแปลงทางการเมองทยงใหญ ในประเทศเวเนซเอลาปญหาความเหลอม

123122


ล�าต�าสงระหวางคนรวยกบคนจน ภายใตกรอบการพฒนาแบบทนนยมยมผกขาดเปด

โอกาสใหพรรคการเมองใหมทโดดเดนแบบกลมของอโก ชาเวซ รวมทงกลมกาวหนา

แบบซายกลางในประเทศลาตนอเมรกาอก 3-4 ประเทศ กาวขนมาเปนรฐบาลไดโดย

สามารถเอาชนะระบบพรรคใหญ 2-3พรรคทครองอ�านาจมาหลายสบปได (ผจดการ

360ฐ รายสปดาห , 2552)

ปญหาทางการเมองในประเทศทก�าลงพฒนาเปนปญหาใหญทเปนผลพวงมา

จากระบอบประชาธปไตยแบบทนนยม ปรากฏวาเสนทางเดนไปสประชาธปไตย

มความแตกตางตามสภาพแวดลอมและบรบทสงคมวฒนธรรมของแตละประเทศ

ตวอยางเชนอนโดนเซยเดนไปสเผดจการทหารและผน�าทหารเดนเขาสการเลอกตง

แบบประชาธปไตย เวยดนามเดนไปสประเทศสงคมนยม พมายงคงเปนเผดจการ

อ�านาจนยมททหารปกครอง สวนฟลปปนสมประชาธปไตยทลมเหลวเพราะการ

ทจรตคอรรปชนของผปกครอง สวนประเทศไทยยงคงย�าอยกบระบอบประชาธปไตย

ในกรอบอ�านาจนยมอ�ามาตยาธปไตยและประชานยม

ปญหาทางสงคมและสงแวดลอม ทเปนผลกระทบจากการพฒนาทเนนฐาน

เศรษฐกจดานเดยวท�าใหสภาพแวดลอมทางสงคมและสงแวดลอมในประเทศไทยได

รบผลกระทบเชน นโยบายการศกษาแบบตะวนตก ระบบการสอบเขามหาวทยาลย

ทเนนการแขงขนในเชงธรกจอตสาหกรรมการศกษามากเกนไป การศกษาระดบลางท

ลมเหลว เดกนกเรยนขาดสารอาหาร นมกลางวนทบดเนาเพราะการทจรตของชนชน

ผปกครองและนกธรกจ คณภาพของเดกนกเรยนต�าเพราะครทดมนอยลง มแตครท�า

ธรกจไมสนใจนกเรยนในชนเรยนแตกลบสนใจนกเรยนนอกโรงเรยนดวยวธการตว

สอนพเศษเปนตน

ปญหาสงแวดลอมทมองเหนในสงคมไทยปจจบนคอผลกระทบจากยทธศาสตร

การพฒนาหรอนโยบายสาธารณะแบบนายทนทแปลงสภาพแวดลอมเชงเกษตรกรรม

ไปเปนโรงงานอตสาหกรรมท�าการผลตเพอทดแทนการน�าเขา โรงงานอตสาหกรรม

ทขาดการตรวจสอบทมคณภาพและเขมงวดจากรฐจงสงผลกระทบตอลมหายใจ เสยง

ทดงผดปกต ฝนละอองทมาจากควนพษในโรงงาน น�าเสยจากกระบวนการผลตท

สงตอสล�าน�า สารตะกวทมมากเกนปรมาณ ขยะอตสาหกรรมทยากในการท�าลายทง

ปจจยเชงลบดงกลาวคอผลกระทบของการพฒนาเศรษฐกจเพยงดานเดยว ทส�าคญนคอ

วสยทศนการพฒนาทหละหลวมและผดพลาดของประเทศไทย

125124


ความลมเหลวของระบบระบบธรรมาภบาล

ธรรมาภบาลคอกลไกการขบเคลอนไปสสงคมประชาธปไตยทยดหลกเสรภาพ

เสมอภาค ภราดรภาพ ความยตธรรม กระบวนการมสวนรวมเปนเปาหมายส�าคญ

ของความส�าเรจของการพฒนาระบบการเมอง แนนอนนกวชาการตะวนตกเชอวา

ประเทศสหรฐอเมรกาคอตนแบบของหลกธรรมาภบาล (good governance) ดงนน

เมอประเทศดอยพฒนารบนโยบายเศรษฐกจมาด�าเนนการแลว นโยบายการพฒนา

ทางการเมองตองมความเขมแขงมการน�าระบบธรรมาภบาลมาใชควบคกนไปกบการ

ปกครองและการบรหารประเทศ

ในป พ.ศ. 2552 เปนตนมา โลกตะวนตกไดพบกบหลมด�าของธรรมาภบาลท

เกดขนและโยงวกฤตของชาตไปเกยวของกบการทจรตเชงนโยบายทลอลนไปทวโลก

นกวชาการตะวนตก (Stewart Hamilton and Alicia Micklethwait, 2006) เขยน

หนงสอวเคราะหความลมเหลวของธรรมาภบาลชอ “Greed and Corporate Failure”

วเคราะหบทเรยนของการท�าธรกจทขาดธรรมาภบาลตงแตพฤตกรรมของผน�าคอม

CEO ทมอ�านาจมากและใชอ�านาจอยางไรขอบเขต การใชกระบวนการตดสนใจท

ขาดวสยทศน ผน�าขาดกลยทธในการบรหารทดผน�าการบรหารท�าการขยายองคการ

หรอหนวยงานเพอผลประโยชนตนเอง ผน�ามพฤตกรรมทขาดคณธรรมมตณหามาก

และทายสดน�าไปสจดจบของการบรหารองคการคอผน�ากบพฤตกรรมการทจรตเชง

นโยบาย (policy corruption)

ระบบธรรมาภบาลจงไมประสบความส�าเรจในโลกทก�าลงพฒนาตามตนแบบ

ของการเมองแบบทนนยมประชาธปไตย ปญหาความลมเหลวของการบรหารแบบ

ธรรมาภบาลมสาเหตหลกมาจากธรรมาภบาลเปนกลไกควบคมจากภายนอกทองคการ

บรหารทงระบบการเมอง ระบบราชการและระบบธรกจน�ามาประยกตใชเพอเปน

สญญาลกษณของการบรหารแบบโปรงใสมากกวาเพอการท�ากจการใหโปรงใสเพอ

ประโยชนของสาธารณะอยางจรงจง ดงนนการบรหารแบบธรรมาภบาลทกลไกการ

บรหารถกควบคมจากนกการเมองหรอนกบรหารทขาดคณธรรมยอมน�าไปสความ

ลมเหลวเชงศลธรรมและน�าไปสการทจรตคอรรปชนเชงนโยบายทท�าลายสงคมอยาง

นากลว ตวอยางกรณวกฤตแฮมเบอรเกอรในประเทศอเมรกาและการทจรตเชงนโยบาย

ของรฐบาลไทยเปนตวอยางทชดเจนของความลมเหลวของกลไกการพฒนาดงกลาว

125124


สรป

โครงสรางการเมองระบบทนนยมประชาธปไตยตะวนตกเปนกลไกการพฒนา

ทส�าคญในการขบเคลอนนโยบายเศรษฐกจแบบทนและการสรางประเทศใหทน

สมย ความทนสมยเปนขนตอนทสามารถเกดขนตามล�าดบตามของความเขมแขงของ

ระบบสงคมวฒนธรรมของแตละประเทศ กลไกการพฒนาเพอสรางความทนสมยจง

เปนกลไกการเปลยนแปลงวฒนธรรมของสงคมทดอยพฒนาไปสสงคมทเจรญและ

พฒนา อยางไรกตามกลไกของการเมองแบบทนนยมประชาธปไตยไดก�าหนดกลไก

ควบคมการพฒนาภายใตกรอบความรวมมอและประสานประโยชนของกลมชนชน

น�าในสงคมทก�าลงพฒนา ผลประโยชนโลกาภวฒนไดตอเชอมกบผลประโยชนสวน

ตวของชนชนน�าทขาดจรยธรรมประกอบดวยกลมนกการเมอง ขาราชการ นกธรกจ

มการปรบเปลยนนโยบายการพฒนาอตสาหกรรมแทนระบบเกษตรกรรมดงเดมของ

ประเทศเหลานนโดยไมสนใจการพฒนาสงคมควบคกนไป รฐบาลกเงนมาลงทนเพอ

การพฒนาโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจ สงคมและการเมองโดยมเงอนไขการเขา

มาลงทนของบรรษทขามชาตสงผลกระทบทงเชงบวกและเชงลบตอยทธศาสตรการ

พฒนาของประเทศตาง ๆทวโลก

ผลกระทบในแงบวกคอความเจรญเตบโตในโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคม

รวมทงการมระบบการเมองแบบประชาธปไตยยกระดบจากประเทศดอยพฒนาเปน

ประเทศก�าลงพฒนา สวนผลกระทบในเชงลบคอการพฒนาในกรอบระบบทนนยม

ประชาธปไตยไมไดสงผลท�าใหประเทศเหลานนพนจากปญหาหลกดงเดมทมอยคอ

ความยากจน ยงไปกวานนระบบการเลอกตงแบบประชาธปไตยทเกดขนในสงคมท

ประชาชนมการศกษาทจ�ากด มวฒนธรรมการเมองแบบพงพาและมระบบเศรษฐกจ

แบบผกขาดเฉพาะในกลมชนชนน�าท�าใหระบบการเมองของแตละประเทศไมสามารถ

บรรลเปาหมายในการสรางสงคมประชาธปไตยในระบอบนตรฐนตธรรมไดตามทคาด

หวง ซงจะเหนไดจากการเกดรปแบบการปกครองทหลากหลายผสมผสานในความ

คดของหลกการเมองแบบประชาธปไตยในชวงเรมตนยทธศาสตรการพฒนาประเทศ

ตวอยางเชนการมระบบเผดจการทหารควบคกบการเลอกตงแบบประชาธปไตยใน

ประเทศอนโดนเซยและประเทศไทย เกดระบบสงคมนยมในประเทศเวยดนามเปนตน

ยงไปกวานนระบบการเลอกตงแบบประชาธปไตยในกรอบอ�านาจนยม ไดยกระดบ

ผปกครองทมาจากการเลอกตงสามารถใชอ�านาจเผดจการรฐสภาเขาควบคม กลไก

127126


ระบบราชการ วางนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาในกรอบโลกาภวฒนและจดสรร

ทนทรพยากรของประเทศภายใตระบบผลประโยชนสวนตว ประสานประโยชนกบ

กลมชนชนน�าภายในและตางประเทศ น�าไปสการทจรตคอรรปชนทท�าลายพนฐาน

ของการเมองแบบประชาธปไตยและขยายโศกนาฏกรรมการพฒนาไปทวโลกท�าราย

ประโยชนสขสวนใหญของประชาชน

ยทธศาสตรการพฒนาประเทศจงเปนประเดนปญหาเชงจรยธรรมและนโยบาย

ดงกลาวมาขางตนความส�าเรจของการแกปญหาความยากจนจงตองอาศยผปกครอง

ทดมคณธรรมเพอการก�าหนดยทธศาสตรการพฒนาทสอดคลองกบบรบทของสงคม

ประเทศเหลานน ตนแบบการพฒนาแบบตะวนตกเปนกระบวนทศนการพฒนาท

เหมาะสมกบบรบทของประเทศตะวนตก เมอน�ามาใชในประเทศตาง ๆ ทมความ

แตกตางทางสงคมและวฒนธรรม กรอบแนวคดการพฒนาดงกลาวจงสงผลกระทบ

ในแงลบตอประชาชนสวนใหญ ความทนสมยทางเศรษฐกจและการพฒนาเศรษฐกจ

ไมสามารถน�าไปสการพฒนาทางสงคมและสงแวดลอมในอนาคตไดตามหลกทฤษฎ

(trickle down) ดงนนตนแบบการพฒนาแบบตะวนตกและระบบคานยมความเชอ

การเมองแบบประชาธปไตยคอความส�าเรจของการพฒนาไปสความทนสมยจงเปน

โจทยใหญของสงคมทวโลกในปจจบน กลาวคอท�าไมประเทศทมลกษณะดอยและ

ก�าลงพฒนาเหลานนไดถอดแบบวสยทศนและยทธศาสตรการพฒนาจากประเทศตะวน

ตกเตมรปแบบและบรหารขนตอนการพฒนาตามทฤษฎความทนสมยการเมองแบบ

ประชาธปไตย ท�าไมประเทศเหลานนทเดนทางไกลมาหลายทศวรรษจงไมประสบ

ผลส�าเรจตามเปาหมายการพฒนาประเทศทคาดหวง

127126


บรรณานกรม

ภาษาองกฤษ

Amin S. (1976). Unequal Development: An Essay on the Social Formations

of Peripheral Capitalism.NewYork: Monthly Review Press.

Apter, D. (1965). The Politics of Modernization.Chicago: University of

Chicago Press.

Adelman, I& Morris, C. (1973).Economic Growth and Social Equity in Devel-

oping Countries.California: Stanford: Stanford University Press.

Bonner, B. & Wiggin, A. (2005).Empire of Debt: The Rise of an Epic Fi-

nancial Crisis.London: Wiley.

Giddens, A. (1990). The Consequences of Modernity. California, Stanford:

University Press.

Hamilton, S. & Micklethwait, A. (2006).Greed and Corporate Failure. China: Mac-

millan.

Huntington, S. (1968). Political order in Changing Societies. New Haven: Yale

University Press.

Media Club South Africa. [email protected]

Rostow, W.W. (1960).The Stages of Economic Growth. Cambridge: Cambridge

University Press,

129128


ภาษาไทย

เดอนเดน นคมบรรกษ. (27 มกราคม 2555). การผกขาดธรกจพลงงานไทยของ ปตท.

และ ชะตากรรมคนไทย.หนงสอพมพเดลนวส.

ชชวาลย ชาตสทธชย.(3 สงหาคม 2555). ปตท.ทรราชน�ามนบนน�าตาคนไทย! (ตอน

สบ).ASTVผจดการรายวน.

วอลเดลเบลโลเชยร คนนงแฮมและ ล เคง ปอร.(2542).โศกนาฎกรรมสยาม.กรงเทพฯ:

ส�านกพมพมลนธโกมล คมทอง.

ผจดการ.(2544).ไอเสอคลอย.กรงเทพฯ: บรษทซเอดยเคชน จ�ากด (มหาชน).

ผจดการออนไลน. (16 ตลาคม 2554).

ผจดการรายสปดาห. (10ตลาคม 2552).

อนช อาภาภรม และคณะ. (2542). ฤาจะสนยคโลกาภวตน. กรงเทพฯ: โครงการ

วถทรรศน.

129128



Hard Choices: Security, Democracy and Regionalism

Donald K. Emmerson

พมพท U.S.A. ส�านกพมพ Stanford Universityปทพมพ 2008,

จ�านวน 320 หนา ISBN1931368139

...............

เสาวภา งามประมวญ*

หนงสอเลมนพมพในป 2008 โดยรวบรวมงานเขยนของนกวชาการ 10 ทาน

และมบรรณาธการคอ Donald K.Emmerson ซงเปนอาจารยทมหาวทยาลย Stanford

อเมรกา โดยหนงสอเลมเปนเลมทสองในสามเลมของชดหนงสองานวจยเกยวกบเอเชย

แปซฟกของมหาวทยาลย Stanford โดยเลมแรกชอวา Cross Currents: Regional-

ism and Nationalism in Northeast Asia ซงพมพในป 2007 โดยทหนงสอเลมน

ประกอบไปดวย 10 บทจากนกเขยน 10 ทาน โดยไดมทาน สรนทร พศสวรรณ

อดตเลขาธการอาเซยนเปนคนเขยนล�าน�าแรกเรมใหตอจากนนหนงสอจะถกแบงออก

เปน 4 ตอน คอ บทน�าของเรอง ( Introduction) บทวเคราะห (assessments) ประเดน

(issues) ขอโตแยง (arguments)

บทน�าของเรอง (Introduction) เรมตนเขยนโดยบรรณาธการคอ Donald K.

Emmersonในหวขอ Critical Terms: Security, Democracy, and Regionalism in

Southeast Asia โดยการเรมตนจากการอธบายนยามโดยใชรวบรวมและความคดเกยว

กบค�าวา ความมนคง (Security) ประชาธปไตย (Democracy) และRegionalism

(ภมภาคนยม) โดยจะเนนความเกยวพนของค�าทงสามค�ากบอาเซยน โดยไดในบรบท

ของความมนคง (security) ใหความส�าคญกบมวลมนษยชาตโดยเนนความมนคงท

กระทบตอมนษย (non-traditional security) ไมวาจะเปนเรอง การเสอมโทรมของสง

แวดลอม ภาวะโลกรอน หรอมลภาวะเปนพษทางน�าและอากาศ รวมทงภยพบตจาก

ธรรมชาตทบนทอนความมนคงของมนษย สวนค�าวา ประชาธปไตย (Democracy)

Emmerson ไดทบทวนวรรณกรรมของนกรฐศาสตรมากมายทพดถงประชาธปไตย

131130


ไมวาจะเปน Alagappa , Huntington, Collier หรอ Diamond ซงไดใหนยามของ

ประชาธปไตยทงในแบบคลาสสกและรวมสมย แตหนงสอเลมนเนนประชาธปไตย

แบบเอเชยตะวนออกเฉยงใตซงเกดขนแตกตางกนออกไปตามรฐบาลในแตละประเทศ

สวนภมภาคนยม (Regionalism) ถกพดถงในลกษณะทเปนกระบวนการของการรวม

กนของรฐ สงคมและเศรษฐกจทแตกตางกนของประเทศสมาชกในอาเซยน โดยเนน

ลกษณะการรวมมอในลกษณะขององคการ นอกจากนทางบทความยงพดถงความเปน

อาเซยน วถอาเซยนและลกษณะเฉพาะตนของอาเซยนอกดวย และยงทงทายไวดวย

การเปดประเดนความคดใหม ๆทสามารถน�าไปคดตอยอดไดอกดวย

ตอมาในบทท 2และ 3 จะอยในบทวเคราะหทเกยวกบลกษณะความเปนองคกร

ของอาเซยน (ASEAN) ไมวาจะเปนงานเขยนของ JornDosch ทเขยนในหวขอ Sov-

ereignty Rules: Human Security, Civil Society, and the limits of Liberal Reform

หรอ Institutional Reform: One Charter, Three Communities, Many Challenges

ของ TermsakChalermpalanupap ทพดถงลกษณะความเปนองคกรของอาเซยนท

ด�าเนนมาครบรอบสสบปในป 2007 และการพฒนาทเกดขนโดยเฉพาะอยางยงการ

มกฎบตรอาเซยน (ASEAN Charter) ทมผลบงคบใชในเดอนมกราคม 2008ถอวา

เปนการเปลยนแปลงทการพฒนาการทเดนชดและเปนกาวกระโดดของอาเซยน โดย

เฉพาะดานประชาธปไตย สทธมนษยชนและภาคประชาสงคม แตอยางไรกตามผเขยน

ทงสองทานกเลงเหนความทาทายมากมายทจะเกดขนโดยเฉพาะประชาธปไตยเพราะ

ความไมมนคงทางการเมองของประเทศสมาชกสวนใหญและความหลากหลายของ

ระบบการปกครอง ดงนนการปฏรปลกษณะการรวมตวขององคการควรใหความส�าคญ

กบบรหารความหลากหลายและใหแชรผลประโยชนขององคการรวมกนมใชมงแตผล

ประโยชนของประเทศตนเปนใหญ เชน Chalermpanupap กลาวไววาในหนา 123-128

สวนในชวงของการน�าประเดนตาง ๆ ทเกยวกบประชาธปไตยในอาเซยน

มาน�าเสนอในบทท 4-8 นนหนงสอเลมนมองประชาธปไตยในดานดทเกดขนใน

ประเทศทอยในสมาคมประชาชาตเอเชยตะวนออกเฉยงใต (อาเซยน) และตมอร

เลสเต งานเขยนสวนใหญของหนงสอเลมนจะเนนและใหความสนใจไปยงประเทศ

พมาซงเปนจดบอดของอาเซยนในเรองของประชาธปไตยและสทธมนษยชนตงแตพมา

กาวเขามาเปนสมาชกตงแตป 1997 เพราะเนองจากหนงสอเลมนไดเปนการรวบรวม

งานเขยนในชวงป 2007-2008 ซงเปนชวงเวลาทรฐบาลทหารพมาใชความรนแรง

131130


ในการปราบกบฏพระสงฆทเดนขบวนประทวงใน เดอนสงหาคมและกนยายนในป

2007 และการปฏเสธความชวยเหลอของประชาชาตตะวนตกในชวงไซโคนนากรส

ทพดถลมพมาในพฤษภาคม 2008ทท�าใหเกดผเสยชวตมากวาแสนคน ซงจะเหนได

ชดเจนในบททเปนงานเขยนของ Kyaw Yin Hlaingในหวขอ ASEAN’s Pariah:

Insecurity and Autocracy in Mynmar (Burma) (หนา 151-89) ซงรายละเอยด

ในบทนจะเรมตนพดตงแตการโดดเดยวรฐบาลทหารพมาของอาเซยนและอนเดยใน

ทางดานเศรษฐกจตงแตป 2000 และ Kyawไดวจารณประเทศจนในการสนบสนน

รฐบาลพมาในการขายอาวธและใหเงนกปราศจากดอกเบยและดอกเบยต�าในการสราง

และปรบปรงการคมนาคมขนสงภายในประเทศ นอกจากนยงสนบสนนใหนกธรกจ

ชาวจนเขาไปลงทนในพมาอกดวย (หนา 183-184) สวนกอนหนานนเปนงานเขยน

ของ Rizal Sukmaซงเขยนเกยวกบเรอง การพฒนาประชาประชาธปไตยในอาเซยน

ในหวขอเรอง Political Development: A Democracy Agenda for ASEAN? ซง

จะกลาวถงการพฒนาทางประชาธปไตยทส�าคญของอาเซยนคอ การมประชาคมความ

มนคงอาเซยน (ASC) และกฎบตรอาเซยนซงเปนการเนนความส�าคญของ ความมนคง

ประชาธปไตยและภมภาคนยม ซงถอวาเปนสงทส�าคญทสดของเสาน ซงการพดถง

ประชาธปไตยในลกษณะขององคการสวนภมภาคนไมไดเนนทลกษณะการปกครอง

แตเปนการพดถงสทธมนษยชนเสยมากกวา (หนา 136) Sukma ยงไดวเคราะหถง

ความส�าเรจและความลมเหลวของพมพเขยวดานการเมองและความมนคง ในเรองการ

พฒนาทางการเมองและประชาธปไตยในเสาความมนคงน ตงแตการเรมรางพมพเขยว

ในป 2003 และการน�าไปหารอในการประชมของอาเซยนในป 2004- 2005 จนได

ขอขอสรปเกยวกบเสาการเมองและความมนคง 10 ดานดวยกนในป 2007 (หนา

142- 145) โดย ผเขยนไดสรปสาระส�าคญในแตละขอพรอมกบวเคราะหใหถงจด

ออนและจดแขง เชน ขอแรกเกยวของกบบรรทดฐาน (norms) ของอาเซยนคอ การ

ไมแทรกแซงกจการภายในประเทศสมาชกซงยงคงเปนบรรทดฐานหลกของอาเซยน

วา การพฒนาการปกครองดานประชาธปไตยในการปกครองในประเทศสมาชกยงเปน

ไปไดยากเพราะความแตกตางทหลากหลายของระบบการปกครองซงทกประเทศตอง

เคารพสทธซงกนและกน หรอแมแตประเทศทมการปกครองแบบประชาธปไตยอยแลว

แตกยงมปญหาภายในเรองระบบการปกครองทอยในขอ 7 Problematic democracy

เชน ประเทศอนโดนเซยและประเทศไทยทระบบการปกครองแบบประชาธปไตยยง

133132


ไมมเสถยรภาพเกดรฐประหารบอยครง และตอนสดทายของบทน Sukmaไดเนนวา

ประชาชาตสมาชกควรตระหนกถงความส�าคญของเสาการเมองและความมนคงนให

มากเทาเทยมกบเสาดานเศรษฐกจ โดยเฉพาะเรองประชาธปไตยและสทธมนษยชน

ในชวงของการน�าประเดน (Issues) ทนาสนใจในอาเซยนมาน�าเสนอน ยงม

อก 2 บทความทเขยนเกยวกบประเดนในเสาความมนคงในเรองของหมอกควนและ

พลงงานนวเคลยซงเปนความมนคงในรปแบบใหม ในงานเขยนเรอง Blowing Smoke:

Regional Cooperation, Indonesian Democracy, and the Haze ของ Simon SC

Tay และ เรอง Bypassing Regionalism? Domestic Politics and Nuclear Energy

security ซงน�าเสนอโดย Michael S. Malley ซงประเดนทเกยวกบความมนคงใน

รปแบบใหม โดยเฉพาะประเดนดานสงแวดลอมทก�าลงเปนภยทางธรรมชาตทคกคาม

ความมนคงปลอดภยในอาเซยน โดยเฉพาะเรองไฟปาในอนโดนเซยท Tay ไดน�า

เสนอประเดนทนาสนใจคอการเกยวของกบความรวมมอของประเทศสมาชกเพอทจะ

แกปญหานรวมกนเพราะปญหาควนไฟนไมไดเกดขนในประเทศเดยวแตไดลกลาม

ไปทว โดยทผเขยนไดมองโลกในแงดเกยวกบการแกปญหานของอาเซยนโดยการ

มขอตกลงวาควนไฟในอาเซยนเมอป 2003 วาประเทศสมาชกจะชวยกนแกปญหา

ไมใชปลอยใหประเทศทเปนตนก�าเนดไฟปาเชนอนโดนเซยเปนผแกปญหาแตโดด

เดยว แตอยางไรกตามผเขยนไดวเคราะหวารฐบาลของประเทศอนโดนเซยเองตองม

ความจรงใจในการแกปญหาดวย โดยอาศยความรวมมอกบองคกรเอกชนและตองท�า

อะไรมากกวานในการแกปญหาไฟปาเพอทจะหยดปญหาหมอกควนทจะตามมาและ

เปนปญหากบประเทศเพอนบานตอไป สวนเรองพลงงานนวเคลยรท Malley ไดน�า

เสนอนนเปนเรองทคอนขางจะใหมในอาเซยน ซงแตกตางจากสนธสญญาเขตปลอด

อาวธนวเคลยรทไดเกดขนในป 1995 ซงผเขยนไดแสดงความเหนวาแตละประเทศ

สมาชกตองมความรวมมอกนในดานพลงงานนวเคลยรเพราะผลรายของมนจะสามารถ

สงผลกระทบไปยงประเทศตาง ๆไดเพราะฉะนนความรวมมอสวนภมภาคจงมความ

จ�าเปนตองสอดคลองไปกบความตองการของแตละประเทศ

นอกจากนงานเขยนสวนใหญใน Hard Choices กจะตงค�าถามไปยงพมาใน

เรองของประชาธปไตยและเรองความมนคงในรปแบบใหม (non-traditional security)

แตอกสวนกยงพดถงภมภาคนยม ประชาธปไตยและความมนคงในรปแบบใหมใน

อาเซยน ซงจะเปนเรองราวในชวงป 2006- 2008 โดยจะไดเหนจากในสวนทอยใน

133132


ชวงของขอโตแยง (argument) งานเขยนในเรอง Toward Relative Decency: The

Case for Prudence ของ David Martin Jones ซงพยายามแกไขภาพลวงตาในการ

มองอาเซยนวาถาอาเซยนจะประสบความส�าเรจในการแกไขปญหาเรองความมนคง

ในรปแบบใหมตองมการสนบสนนใหเกดประชาธปไตยในอาเซยนและควรจะตอง

ผลกดนใหเกดประชาธปไตยในทกประเทศสมาชก ซงJones ไดโตแยงกบความคดดง

กลาวโดยการไดกลาวอางความคดของ Kant และFukuyama รวมถง Rawls (หนา

265) ทใหความส�าคญกบเรองดงกลาวนอยมากโดยเฉพาะอยางยงเอเชยในปจจบน

(Contemporary Asia) Jones ไดเสนอวาทางทควรจะไดผลทสดในการสนบสนน

ใหเกดหลกประชาธปไตยในอาเซยนคอการสลายรปแบบของการจดการแบบองคกร

(Organization) และหยดใหความส�าคญกบการพฒนาดานเศรษฐกจ ซงผเขยนได

แสดงความเหนตอไปวาจรงจรงแลวคนเอเชยตะวนออกเฉยงใตไมไดตองการเสร

ประชาธปไตย (Liberal Democracy) อยางแทจรงถาระบบการคาแบบปดสามารถ

ลดการเจรญทางเศรษฐกจได จะสามารถเหนตวอยางชดเจนไดจากประเทศสงคโปร

ทประเทศนประสบความส�าเรจในการควบคมและผสมผสานสงคมและการเมองให

อยในความโปรงในและสามารถตรวจสอบไดซงจะเปนการประสบความส�าเรจระยะ

ยาวของการพฒนาระบบการเมองในอาเซยน (หนา 284) ซงสอดคลองกบงานเขยน

ของ Eril Martinez Kuhontaในบททชอวา Toward Responsible Sovereignty: The

Case for Intervention ในบทน Kuhontaไดแสดงความคดเหนวา ถาประเทศสมาชก

ในอาเซยนไมพจารณาใหมเกยวกบเรอง การไมแทรกแซงในประเทศสมาชก สมาคม

อาเซยนเองจะตองมปญหาตอการพฒนาขององคกรเรอยไป โดยเฉพาะอยางยงปญหา

ในประเทศพมา ซงผเขยนไดเนนวา อาเซยนควรจะใชการเกยวพนอยางสรางสรรค

(constructive engagement) เขามาจดการประเดนน (หนา 310) ซงอาเซยนควรจะ

ตองมมาตรการบางอยางในการจดการรฐบาลเผดจการทางทหารของพมาถาละเมดสทธ

มนษยชน การเขยนเกยวกบการทอาเซยนจะจดการพมานนปรากฏอยในงานเขยนของ

นกเขยนหลายทานไมวาจะเปน Kuhonta , KyawรวมถงบรรณาธการอยางEmmerson

ทลวนแลวแตเหนสอดคลองกบ Jones ทเหนวาพมาไมไดขาดความเปนประชาธปไตย

แตในรปแบบดงเดมแตพมาไมมศลธรรมในการปกครองแบบประชาธปไตย (decency

democracy) ซงสมาชกอนในอาเซยนควรจะใหความส�าคญโดยเฉพาะอยางยงในเรอง

ของภาคประชาชน ซงแตกตางจากประเทศสมาชกอนในอาเซยนทแมจะมรฐบาล

135134


แบบมอ�านาจเบดเสรจ (authoritarian) อยางเชน เวยดนาม หรอ สงคโปร แตกยงม

บรรทดฐานทใหความส�าคญกบมนษยธรรม

จากบทความในหนงสอเลมนแสดงใหเหนถงการตนตวและการใหความส�าคญ

ของอาเซยนทมตอเสาการเมองและความมนคงในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตใน

บรบทขององคการระหวางประเทศสวนภมภาคซงเปนประเดนททาทายเปนอยางมาก

ส�าหรบการเขาสประชาคมอาเซยนใน ป 2015 ซงเสานมความส�าคญทจะตองพฒนา

และด�าเนนไปพรอม ๆ กบเสาเศรษฐกจ การเกดพมพเขยวและโครงการตาง ๆ ท

เกยวของกบประชาธปไตยและความมนคงในอาเซยนถอวาเปนการพฒนาทเปนกาว

กระโดดทส�าคญ ตงแตป 2003 เปนตนมาและโดยเฉพาะการมกฎบตรอาเซยนทมผล

บงคบใชตงแตป 2008 ท�าใหความรวมมอดานนในอาเซยนเกดขนอยางเปนรปธรรม

ดงทไดเหนตวอยางจากงานเขยนทไดน�าเสนอมาในหนงสอเลมน ทท�าใหเหนวาค�าวา

ประชาธปไตยกเกดขนไดในบรบทของอาเซยนซงถงแมวาอาเซยนยงคงมบรรทดฐาน

เดมในความเปนวถอาเซยนอยกตาม กยงถอวาเปนการเรมตนทดทจะมประชาธปไตย

เกดขนในรปแบบตาง ๆ ตอไป

135134



Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity and Poverty

(ท�าไมประเทศจงลมเหลว: ทมาของอ�านาจ ความมงคง และความยากจน)

DaronAcemoglu และ James A. Robinson

พมพท United State ส�านกพมพ Crown Business ปทพมพ 2012, จ�านวน

546 หนา ISBN0307719219

...............

ดร.มฮมหมดอลยาส หญาปรง *

ท�าไมประเทศอยางสหรฐอเมรกา องกฤษ หรอ เยอรมน มความมงคง

ประชาชนมสภาพชวตความเปนอยทด ขณะทบรรดาประเทศในแถบแอฟรกา อเมรกา

กลาง หรอประเทศในภมภาคเอเชยใต เตมไปดวยคนยากจน มสภาพชวตทแรนแคน

และยงด�าดงลงในวงวนของความทกขยากทางเศรษฐกจและความระส�าระสายทางการ

เมอง? เหตการณทเรยกวา อาหรบสปรง (Arab Spring) ซงเปนการลกฮอขนของ

ประชาชนและน�าไปสการโคนลมผน�าเผดจการในตนเซย อยปต และกอใหเกดกระแส

ตอตานของประชาชนอยางแพรหลายตอการปกครองแบบอ�านาจเบดเสรจในประเทศ

บาหเรน ลเบย ซเรย เยเมน รวมทงจอรแดน ในป 2011 นนนกวชาการสวนหนง

เหนวามรากฐานมาจากความยากจนในประเทศเหลานเชนเดยวกน โดยเหตการณน

เรมตนจากการเผาตวเองเพอประทวงของชายหนมผหนงชอมฮมมด บวซซ เจาของ

แผงลอยขายของขางถนน เนองจากแผงของเขาถกยดจากเจาหนาททองถนเพราะเขา

ไมสามารถจายคาเชาไดอนเนองมาจากเศรษฐกจทย�าแยของตนเซย

ดารอน อเซมอคกล (Daron Acemoglu) และ เจมส เอ. โรบนสน (James

A. Robinson) ผเขยน Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity and

Poverty (ท�าไมประเทศจงลมเหลว: ทมาของอ�านาจ ความมงคง และความยากจน)

ไดชใหเหนวาประเทศทประสบกบปญหาความยากจนและเกดปญหาความรนแรง

ทางการเมองนน เปนประเทศทสงคมมโครงสรางทางอ�านาจทมลกษณะคลายคลง

กนอยางหนงคอ อ�านาจทางการเมองถกใชอยางผกขาดโดยกลมคนเพยงไมกคนกลม

137136


หนง ลกษณะและวถการใชอ�านาจเชนนเองทเปนเหตใหเกดการคอรรปชน การกดข

ขมเหง และระบบการศกษาของประเทศทไรมาตรฐาน สงทตามมาหลงจากนนกคอ

เกดการปดกน กดทบพรสวรรค ความใฝฝน และความคดสรางสรรคของผคนภายใน

สงคม ศกยภาพของปจเจกบคลมไดถกน�าออกมาใชอยางเตมทในสงคมทมลกษณะ

การใชอ�านาจเชนน ขอถกเถยงหลกของ Why Nations Fail กคอ อปสรรคทขด

ขวางความมงคงทางเศรษฐกจและ ฉดรงการสรางคณภาพชวตทดของประชาชนนนม

รากฐานมาจากลกษณะของการใชอ�านาจของสงคมทผกขาดอยกบชนชนน�ากลมเลก ๆ

อเซมอคกล และโรบนสน ยกตวอยางประเทศอยปตซงอ�านาจในการบรหารประเทศ

ถกผกขาดอยในมอของชนชนน�าเทานน เมอมการเดนขบวนเพอประทวงและโคนลม

อดตประธานาธบด ฮอสนมบารอก (Hosni Mubarak: 1928 -) สงแรกทประชาชน

ตองการเปลยนแปลงคอระบบของการใชอ�านาจนนเอง

หนงสอ Why Nations Fail ชใหเหนถงขอบกพรองของค�าตอบทดเหมอน

จะเปนสตรส�าเรจและเปนทยอมรบกนในวงวชาการวาความยากจนและลมเหลวทาง

เศรษฐกจนนมาจากสาเหตหลก 3 ประการคอ 1) ปจจยทางดานภมศาสตรทไมเออตอ

การผลตเชนภมประเทศเปนทะเลทรายอยางเชน อยปต 2) ปจจยทางดานวฒนธรรม

ทเปนอปสรรคในการสรางระบบคณคาทสนบสนนตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

เชน อยปตมวฒนธรรมอสลามทเขากนไมไดกบความส�าเรจทางเศรษฐกจสมยใหม

3) ประเทศเหลานนวางแผนเศรษฐกจไมเกงเพราะขาดความรหรอไมมผเชยวชาญทาง

ดานเศรษฐกจ ถาประเทศเหลานวางแผนเศรษฐกจดวยนโยบายทถกตองแลว การเจรญ

เตบโตทางเศรษฐกจและคณภาพชวตของประชาชนกจะดขนตามมา

Why Nations Fail ถกเถยงอยางเผดรอนกบค�าตอบทง 3 ประการขางตนโดย

ชวา ประเทศอยปตยากจนเพราะมนถกปกครองโดยชนชนน�าเพยงแคหยบมอเดยว

ทจดการบรหารสงคมโดยค�านงถงผลประโยชนของตนเอง แตผทตองจายใหกบผล

ประโยชนทเพมพนขนของคนกลมนคอประชาชนสวนใหญของประเทศอเซมอคกล

และโรบนสน ชวาอ�านาจทางการเมองในประเทศอยปตนนถกรวบอยในก�ามอของ

อดตประธานาธบด ฮอสนมบารอก และเขาใชมนไปกบการสรางความร�ารวยให

ตนเอง ทงนเมอมบารอก ถกโคนลม พบวาเขามทรพยสนถง 70 พนลานดอลลาร

สหรฐ แนนอนวาผทสญเสยและเปนเจาของทรพยสนทแทจรงจ�านวนนคอประชาชน

ชาวอยปตนนเอง

137136


Why Nations Fail ยนยนวาสาเหตทประเทศอยปตยากจนเปนสาเหตเดยวกน

กบประเทศอนๆในโลกทสามทประสบกบภาวะความยากจน ไมวาจะเปน เกาหลเหนอ

ซราลโอน หรอซมบบเวย ขณะเดยวกน ประเทศ อยางเชน องกฤษ และสหรฐอเมรกา

นน กาวขนมาเปนประเทศทมงคงร�ารวยเนองจากพลเมองของทงสองประเทศไดโคน

ลมและขบไลชนชนน�าจ�านวนนอยทกมอ�านาจอย โดยพลเมองในประเทศเหลาน

ไดรวมกนสรางสงคมทมการกระจายอ�านาจทางการเมองอยางกวางขวาง มรฐบาลท

สามารถตรวจสอบไดและตอบสนองตอความตองการของประชาชน สงคมทมลกษณะ

เชนนสรางใหประชาชนสวนใหญมชองทางและโอกาสใหม ๆ เปนสงคมทพลเมอง

ไดดงศกยภาพและความสามารถของตวเองออกมาใชอยางเตมท อนน�าไปสความมงคง

และการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

จะตงใจหรอไมกตาม ทง อเซมอคกล และโรบนสน มไดเอยถงบทบาทของ

ประเทศมหาอ�านาจในการเขาไปรดเคนเอาผลประโยชนทงดวยการใชก�าลงในยคลา

อาณานคม และการเขาไปสนบสนนผน�าเผดจการตลอดจนโคนลมระบบการเมอง

ทเปนประชาธปไตยซงเออตอการมรฐบาลทมอ�านาจในลกษณะทผเขยนทงสองคน

เหนวาจะน�าไปสความมงคงดงขอถกเถยงดงกลาวขางตน กรณท หนวยงานขาวกรอง

กลางหรอซ.ไอ.เอ (Central Intelligence Agency: C.I.A) ของสหรฐเปนผโคนลม

รฐบาลโมซาดก (Mohammad Mosaddegh, 1882-1967) ซงมาจากการเลอกตงและ

ไดรบฉนทานมตอยางกวางขวางจากประชาชนของอหราน ในป ค.ศ.1953 เปนกรณ

ตวอยางทมกถกหยบยกมาพดเสมอ นอกจากนนมความพยายามทจะปกครองในรป

แบบรฐสภาทมาจากประชาชนของตนเซย ในป ค.ศ.1881 แตถกฝรงเศสเขายดครอง

ประเทศและลมระบบรฐสภาในปเดยวกนเชนเดยวกบซเรยทมการทดลองการปกครอง

ในระบบรฐสภาแตถกฝรงเศสเขายดครองในป ค.ศ. 1920

กลาวส�าหรบอยปตนนมการความพยายามทจะรอโครงสรางอ�านาจทตกอย

เฉพาะในมอของพวกชนชนน�าพเศษทเรยกวา มมลก (Mumluk) ซงเปนระบบท

ตกทอดมาจากอาณาจกร ออตโตมน (the Ottoman Empire) โดยทหารยศนายพน

ชอ อะหหมด อราบ (Ahmed Urabi, 1840-1911) เปนผน�าในการปฏวตหรอทเปนท

รจกในนาม การปฏวตอราบ (Urabi Revolution) ในป ค.ศ. 1882 เพอเปลยนแปลง

การปกครองไปสรฐบาลทมาจากการเลอกตง ความพยายามนกระทบโดยตรงตอผล

ประโยชนขององกฤษและฝรงเศสและชนชนน�าเจาของทดนผร�ารวย ตลอดจนนาย

139138


ทหารระดบสงทสนบสนนมมลก องกฤษจงสงทหารเขายดครองอยปตและปกครอง

ประเทศนจนกระทงป ค.ศ. 1952 (Rogan, 2011)

ณ เวลาท Why Nations Fail ไดตพมพออกสตลาดเปนชวงเวลาทเพงจะ

มการโคนลมอดตประธานาธบดฮอสน มบารอก และมการจดการเลอกตงและได

รฐบาลทมาจากการเลอกตงเปนครงแรกในประวตศาสตรของประเทศอยปต บรรดา

นกวชาการและนกสงเกตการณทงหลาย รวมทงผเขยน Why Nations Fail ตางมอง

อนาคตของอยปตดวยความคาดหวงถงพลงของประชาชนในการเปลยนแปลงระบบ

อ�านาจ และตางกชใหเหนถงความเลวทรามของระบอบเดมทเปนตนตอของความ

เลวรายทงปวงโดยมไดกลาวโทษถงการแซกแซงจากมหาอ�านาจภายนอก แตประวต

ศาตรของประเทศนไดหมนกลบซ�ารอยเดมอกครงเมอ พลเอกอบดลฟตตาหอล-ซซ

(Abdel Fattah El-Sisi, 1954-) โดยการสนบสนนของสหรฐเขาท�าการรฐประหาร

โคนลมรฐบาลของประธานาธบด มฮมมด มรซย (Muhammad Mursi, 1951-) ท

บรหารประเทศมาเพยงปเศษ ๆ ท�าใหความพยายามของพลเมองชาวอยปตในการ

สรางระบบอ�านาจทขยายฐานใหครอบคลมเพอสะทอนความตองการของประชาชน

จากทกภาคสวน ซงเปนระบบอ�านาจททง อเซมอคกล และโรบนสน เหนวาเปนตว

ขบเคลอนใหเกดแรงขบดนของความมงคงทางเศรษฐกจและเสถยรภาพทางการเมอง

มอนตองหยดชะงกลงอกครง

เปนความจรงหรอทความยากจนและความลมเหลวทางการเมองในประเทศโลก

ทสาม มสาเหตมาจากความผกกรอนภายในของสงคมนน ๆ หรอจรง ๆ แลวเกด

จากการเขาไปแสวงหาผลประโยชนของมหาอ�านาจจากภายนอกดวยการรดนาเทเรน

สงคมในโลกทสามในทกวถทางแมกระทงการใชก�าลงกนซงหนา? ค�าถามดงกลาว

ขางตน มความละมายคลายคลงกบค�าถามเกา ๆ ทนกคดทางเศรษฐศาสตรกระแสรอง

ในทศวรรษท 1960 ไดตงค�าถามตอ “วาทกรรมการพฒนา” ทพร�าสอนวาสาเหตท

พวกเขายากจนเพราะไมได “พฒนา” ตามเสนทางทสงคมตะวนตกไดพฒนามาแลว

วาทกรรมการพฒนายนยนอยางแขงขนวาถาประเทศในโลกทสามตองการหลดพน

จากภาวะความยากจนพวกเขาจะตองใชนโยบาย “การพฒนา” ทตองขยายโครงสราง

พนฐานทางอตสาหกรรม มการลงทนในการผลตเพอการสงออก ขยายเมอง และม

นโยบายทเออแกการลงทนจากตางประเทศ อยางไรกตามแมประเทศในโลกทสามได

ด�าเนนนโยบายตามทประเทศพฒนาแลวสงสอนไวทกประการ แตพวกเขากลบพบ

139138


12 เกยวกบวาทกรรมการพฒนา โปรดด ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. 2554. วาทกรรมการ

พฒนา: อ�านาจ ความร ความจรง เอกลกษณ และความเปนอน. กรงเทพ: วภาษา.

วาสถานะทางเศรษฐกจและสงคมไมไดกระเตองขนเลย หน�าซ�ายงพฒนาสงคมของ

พวกเขายงตองพงพงประเทศทพฒนาแลวมากยงขน นยงไมรวมถงปญหาดานความ

เสอมทรามดานสงแวดลอมและ “ปญหาอนเกดจากการพฒนา” อน ๆ 12

สมมตฐานหลกของ Why Nations Fail คอ ประเทศทประสบความส�าเรจทาง

เศรษฐกจและประชาชนอยดกนดนน เกดจากประเทศเหลานนมสถาบนทางเศรษฐกจ

ทมลกษณะนบรวมทกสวนเขาดวยกน (Inclusive) ไมมการกดกนพลเมองสวนใหญ

หรอไมมการครอบง�าหรอผกขาดโดยชนชนน�า (Elites) จ�านวนนอยททรงอทธพล

ซงแนนอนวาสถาบนในลกษณะดงกลาวจะเกดขนไดกตอเมอระบบอ�านาจและการ

ใชอ�านาจในสงคมนนมฐานทางอ�านาจทกวางขวาง ไมจ�ากดอยเฉพาะกลมใดกลม

หนง หรอเปนระบบอ�านาจท เอนก เหลาธรรมทศน (2550: 5) เรยกวา “สอดคลอง

กบดลก�าลงทเปนจรงในสงคม...คอตองไมเบยดขบผลกไสกลมอ�านาจอน ๆ ออกไป

จากระบบ ตรงกนขามตองดงกลมอ�านาจส�าคญ ๆใหเขามาแขงขน ตอสหรอแสดง

พลงทางการเมองผานกลไกกตกาในระบบใหมากทสด” อเซมอคกล และโรบนสน

อธบายวาสถาบนทางเศรษฐกจแบบนบรวมทกสวน (Inclusive) นนมลกษณะของการ

กระตน และสงเสรมใหผคนสวนใหญในสงคมเขารวมในกจกรรมทางเศรษฐกจทจะ

ตองดงความสามารถและทกษะสงสดของปจเจกบคลออกมาใชเพอสรางทางเลอกท

ดทสดใหกบตวเอง (p.74) เพราะฉะนนมนตองปกปองทรพยสนสวนบคล มระบบ

กฎหมายทเปนกลางไมเขาขางฝายใดฝายหนง มพนทสาธารณะทเปนเวททมการ

แขงขนกนอยางเทาเทยมของผคนในสงคมในอนทจะแลกเปลยน ท�าสญญาใด ๆ หรอ

ไมขดขวางผเลนรายใหมทจะเขามาแขงขนกนในพนทน (p.75)

สวนประเทศทประสบกบความลมเหลวนน สมมตฐานหลกของ Why

Nations Fail ยนยนวาเกดจากการมสถาบนทางเศรษฐกจและการเมองทมลกษณะรด

เคน (Extractive) เอาความมงคงจากสงคม สถาบนทางการเมอง (Political Institution)

ทมลกษณะเชนนมกจะมการควบคมหรอผกขาดโดยกลมชนชนน�า มลกษณะการใช

อ�านาจตามอ�าเภอใจ โดยพวกเขาจะวางโครงสรางของสถาบนทางเศรษฐกจใหมหนา

ทหลกในการรดเคนเอาทรพยากรทมคามาจากสงคม (p.81) สถาบนทางเศรษฐกจใน

141140


ประเทศเหลานจงมแนวโนมทจะยดเอาทรพยากรจากคนสวนใหญ สรางก�าแพงปดกน

ผแขงขนรายใหม ตลอดจนบบบงคบการท�างานของกลไกตลาด ซงในทายทสดผได

รบประโยชนคอคนกลมเลก ๆทร�ารวยเทานน ความสมพนธระหวางสถาบนทางการ

เมองและสถาบนทางเศรษฐกจแบบรดเคน (Extractive) จงมลกษณะเปนวงจรยอน

กลบ กลาวคอ สถาบนทางการเมองวางอ�านาจใหชนชนน�าควบคมอ�านาจทางการเมอง

ท�าใหพวกเขาสามารถสรางสถาบนทางเศรษฐกจทไรคแขง และปราศจากแรงตานอน

ๆ นอกจากนนแลวพวกเขายงวางโครงสรางของสถาบนทางการเมองในอนาคตเอาไว

ส�าหรบพวกเขาอกดวย ขณะเดยวกนสถาบนทางเศรษฐกจเชนนกไดสรางความมงคง

ใหกบชนชนน�าซงท�าใหพวกเขาสามารถใชความมงคงนนควบคมและครอบง�าระบบ

อ�านาจทางการเมองตอไปไดอกเรอย ๆ (p.81)

ตลอดทงเลมของหนงสอทมความหนา 546 หนาเลมน ผเขยนไดถกเถยงและ

ยกตวอยางประกอบอยางมสสนเพอสนบสนนทฤษฎดงกลาว เรมตนดวยการเปรยบ

เทยบสภาพชวตของผคนในเขตพนทเมองโนกาเลส (Nogales) ซงเมองนถกแบง

ออกเปนสองสวนโดยมก�าแพงรวกนระหวางกน ทางเหนอของก�าแพงอยในเขตของ

รฐอรโซนา สหรฐอเมรกา สวนทางใตของก�าแพงอยในเขตของเมองโซโนรา (So-

nora) ประเทศเมกซโก ทงสองเมองมภมศาสตรและภมอากาศตลอดจนวฒนธรรม

ทคลายคลงกน แตชาวเมองโนกาเลสทอาศยอยในเขตของรฐอรโซนามสภาพชวต

ความเปนอยทดกวาชาวเมองทอาศยอยในเขตโซโนรา ไมวาในแงของรายได ระดบ

การศกษา และมสขอนามยทดกวา เนองจากมระบบสาธารณสขทมคณภาพ ดงนน

ประชากรของเมองนจงมอายเฉลยสงกวาประชากรในเมองโนกาเลส ในเขตโซโนรา

นอกจากนโนกาเลส อรโซนา ยงเปนเมองทมระบบโครงสรางพนฐานทสะดวกสบาย

มระบบการก�าจดของเสยทมประสทธภาพ มโครงขายโทรศพท ถนน เชอมโยงกน

อยางทวถง และทส�าคญอยางยงคอ สงคมของเมองโนกาเลส อรโซนาคอนขางสงบ

เรยบรอยเนองจากมระบบกฎหมายทเขมแขง ผคนในเมองนจงสามารถมกจวตรประจ�า

วน ตลอดจนประกอบธรกจโดยไมตองพะวงกบความกลวตอความไมปลอดภยใน

ชวตและทรพยสน สงส�าคญยงประการหนงทผคนในเมองโนกาเลส อรโซนามความ

ภมใจกคอ พวกเขาสามารถก�าหนดผทจะเขามาเปนผวาราชการ สมาชกสภาผแทน

ราษฎร (ส.ส.) สมาชกวฒสภา (ส.ว.) และประธานาธบด ตลอดจนสามารถถอด

ถอนบคลเหลานออกจากต�าแหนงไดหากพวกเขาบรหารงานขาดประสทธภาพหรอ

141140


เกดการคอรรปชนขน

สภาพชวตขางตนของชาวเมองโนกาเลสซงอยทางตอนเหนอของก�าแพงแตก

ตางอยางสนเชงกบเพอนบานชาวโนกาเลสเชนเดยวกนแตอาศยอยทางตอนใตของ

ก�าแพง ประชากรของเมองซงอยในเขตซาโนราแหงนมรายไดเฉลยแคหนงในสาม

ของเพอนบานทางตอนเหนอ ผคนทอยในวยท�างานสวนใหญมวฒการศกษาต�ากวา

มธยมปลาย อตราการตายของเดกแรกเกดอยในระดบสง ระบบสาธารณสขทย�าแย

ท�าใหประชากรในเมองนมอายคอนขางสนกวาชาวเมองโนกาเลสในเขตอรโซนา ถนน

หนทางทช�ารดและขาดการบ�ารงรกษา เนองจากสภาพสงคมเตมไปดวยอาชญากรรม

ระบบกฎหมายมความหยอนยาน มการคอรรปชนอยางแพรหลาย การด�าเนนธรกจจง

เปนไปดวยความยากล�าบาก สงทชาวเมองโนกาเลสในเขตซาโนราแตกตางจากเพอน

บานทางตอนเหนออกประการหนงกคอ พวกเขาเพงจะมประสบการณกบระบอบ

การเมองแบบประชาธปไตยเมอไมนานมานเอง คอเมอเมกซโกมการปฏรปการเมอง

ในป 2000 โดยกอนหนานนพวกเขาอยภายใตการควบคมของพรรคสถาบนแหงการ

ปฏวต (Institutional Revolution Party หรอ Partido Revolucionario Institucional:

PRI) มาอยางยาวนาน

Why Nations Fail พยายามชใหเหนวาสาเหตหลกทท�าใหผคนของเมอง

โนกาเลส ในเขตอรโซนาและเมองโนกาเลสในเขต ซาโนรา มสภาพความเปนอยท

ตางกนมากทง ๆทอาศยอยตดกน มวฒนธรรม และบรรพบรษเดยวกน ตลอดจนม

ภมประเทศและภมอากาศเหมอนกนนน มาจากการท “พวกเขาอาศยอยในโลกทถก

ก�าหนดดวยบรรดาสถาบน (ทางการเมอง สงคม เศรษฐกจ) ทแตกตางกน ความ

แตกตางทางสถาบน เปนตวสรางแรงจงใจทไมเทาเทยมกนใหแกผอาศยของทงสอง

เมอง ใหเกดการประกอบการ การลงทน และการท�าธรกจตางกน ขณะทสถาบน

ตาง ๆ ในสหรฐอเมรกาดงดดและสรางแรงจงใจใหเกดความส�าเรจทางเศรษฐกจ

ประเทศเมกซโกกลบมไดมสถาบนตาง ๆ ทมลกษณะดงกลาวเชนน” (p.9) อเซมอค

กล และโรบนสน ใหเหตผลถงความแตกตางระหวาง 2 ชมชนนโดยไดเทาความถง

พฒนาการทางประวตศาสตรของสถาบนทางการเมองในสหรฐและเมกซโกไวอยาง

นาสนใจ กลาวคอ ขณะทสหรฐฯ เรมมการพฒนาสถาบนทางการเมองในลกษณะ

การนบรวมทกภาคสวน (Inclusive Institution) มาตงแตป ค.ศ.1619 เมอ บรษท

Virginia Company ไดเปลยนกลยทธใหมในการปกครองอาณานคมหลงจากไดใช

143142


วธบบบงคบใหคนภายใตอาณตของตนท�างานหนก และตองเผชญกบการตอสขดขน

จากคนเหลานนมาอยางยาวนาน Virginia Company ไดใหผตงถนฐานซงเปนคนใน

อาณตของตนมสทธในทดน (Head right System) คนละ 50 เอเคอรพรอมกนนน

ไดมการจดตง สมชชาทวไป (General Assembly) เพอใหสมาชกทเปนผชายมสทธ

มเสยงในการออกกฎหมายเพอใชในการปกครองเขตอาณานคม Virginia Company

พบวา วธทมประสทธภาพทสดทจะท�าใหเศรษฐกจของอาณานคมสามารถตงมนอยได

กคอการสรางสถาบน (ทางเศรษฐกจและการเมอง) ทสรางแรงจงใจใหผคนในอาณต

ของตนลงทน และท�างานหนก (p.26)

ภายในชวงป 1720s อาณานคม 13 แหงซงตอมาประกอบขนเปนประเทศ

สหรฐอเมรกาในปจจบนตางมโครงสรางการบรหารทคลายคลงกน กลาวคอ มผวา

ราชการ (Governor) มทประชมสมชชา (Assembly) ซงประกอบไปดวยตวแทน

(ผชาย) ซงมาจากผถอครองทดน แมสงคมขณะนนยงไมใชประชาธปไตยในความ

หมายปจจบน เนองจากผหญง ทาส และผทไมไดถอครองทดนไมมสทธในการลง

คะแนนเสยง แตสทธทางการเมองของประชาชนเรมมททางและมความชดเจนขน

เรอย ๆ Why Nations Fail ชวา สถาบนทางการเมองทคอย ๆกอตวขนในลกษณะ

ดงกลาวขางตนนเองไดคอย ๆ หลอมรวมกบบรรดาผน�าทางการเมองในขณะนนท�าให

First Continental Congress กอตวเปนรปเปนรางขนในป ค.ศ.1774 อนน�าไปสการ

ประกาศอสรภาพของอเมรกาจากการปกครองขององกฤษในเวลาตอมานนเอง

ในทางตรงกนขาม เมกซโกมพฒนาการทางสถาบนแตกตางกนอยางสนเชงกบ

สหรฐอเมรกา เมอ นโปเลยนยดครองสเปนในป ค.ศ.1808 อาณานคมของสเปนใน

ลาตนอเมรกาสนคลอนและเรมแตกออกเปนเสยง ๆ บรรดาชมชนทางการเมองตาง

ประกาศตวเปนอสระจากสเปนและกอตงคณะผปกครอง (Junta) ขนมา สถาบน

ทางการเมองและลกษณะการใชอ�านาจของระบอบนมไดค�านงถงระบบกฎหมาย

เนองจากเฉพาะคณะผปกครองเพยงไมกคนเทานนทเปนผออกกฎหมายและเมอระบอบ

นไดด�าเนนไประยะหนง ผปกครองนนเองคอกฎหมาย ดงท Augustin de Iturbide

ผน�าขบวนการปลดปลอยเมกซโกไดประกาศใหตวเองเปนจกรพรรด (Emperor) ใน

ป ค.ศ.1822 และไดสงลมเลกทประชมนตบญญต หลงจากทไดรบชยชนะและเปน

อสระจากสเปน

พฒนาการทางสถาบนของเมกซโกด�าเนนไปในลกษณะเชนนมาตลอด กลาว

143142


13 โปรดด Fukuyama, F.1992.The End of History and the Last Man. New York:

Free Press.14 โปรดด Ferguson, N. 2011. Civilization: The West and the Rest. New York:

Penguin Books.15 โปรดด รเพรตวดฟน. 2555.รรากมารกซสม, ปกรณ เลศเสถยรชย แปล. กรงเทพ :

มลนธเดก.

คอ มประธานาธบดทมาจากชนชนน�าทางทหารทสลบสบเปลยนกนขนครองอ�านาจ

เชน ในชวงระหวางป ค.ศ. 1833 ถง ค.ศ.1835 Santa Ana สลบกบ Valentin

Gomez Farias ซงบางครงสลบกนด�ารงต�าแหนงเพยง 15 วนหรอหนงเดอนเทานน

และหลงจากนน Santa Ana กกลบมาเปนประธานาธบดอก ในป ค.ศ.1893, 1841,

1844, 1847 และระหวางป ค.ศ. 1853-1855 ดวยเหตน ระหวางป ค.ศ.1824-1867

เมกซโกจงมประธานาธบดทงหมดถง 52 คน! และแทบจะไมมประธานาธบดคน

ใดเลยทขนด�ารงต�าแหนงอนมาจากกระบวนการทเกยวของกบรฐธรรมนญ! ผลจาก

สถาบนทางการเมองทมลกษณะดงกลาวท�าใหสถาบนทางเศรษฐกจขาดแรงจงใจ ความ

ไมมนคงทางการเมองสรางผลกระทบโดยตรงตอสทธในทรพยสน (Property Rights)

ซงเปนหวใจของความมนคงของระบบเศรษฐกจสมยใหม

Why Nations Fail เปนหนงสอประเภทเศรษฐศาสตร-การเมอง กระแส

หลก (Mainstream Politico-Economical) ทบรรยากาศของการถกเถยงเปนไป

ในท�านองเดยวกนกบ งานเขยนอนโดงดงของ Francis Fukuyama 13 หรอ Nail

Ferguson 14 งานเขยนในลกษณะเชนนมหลกคดสบทอดมาจากโลกทศน (world-

view) ของนกคดนกปรชญาและปญญาชนเสรนยมประชาธปไตย (Liberal Democ-

racy) ซงมขอถกเถยงหลกคอการปกปองสทธเสรภาพและเนนการถอครองทรพยสน

สวนบคลโดยมสถาบนทางประชาธปไตย (Democratic Institutions) เปนตวขบ

เคลอนสงคมและเศรษฐกจใหกาวไปขางหนาขณะเดยวกนกมสมมตฐานวากลไกของ

ระบบตลาดจะเปนตวสรางแรงจงใจและปรบความสมดลใหเกดขน แมจะมขอถก

เถยงมากมายตอโลกทศนและหลกคดดงกลาวโดยเฉพาะอยางยงจากส�านกคดมารก

ซสม (Marxism) ทมองระบบกฎหมายและสถาบนตาง ๆ วาเปนโครงสรางสวนบน

(Super-Structure) ทเพยงแตท�าหนาทรกษาผลประโยชนของชนชนนายทนเทานน 15

หรอขอถกเถยงจากนกคดนกปรชญาสายหลงโครงสรางนยม (Post-Structuralism)

145144


ดงเชน Michel Foucault ทเหนวาความร (Knowledge) ทมการผลตสรางขนมา (ใน

กรณนคอสงทเรยกวา “ความรทางเศรษฐกจ”) นน มใชมความเปนกลางและเปนไป

เพอผลประโยชนและการอยดกนดของสาธารณะชนดงทมการกลาวอาง หากแตมน

สมพนธอยางใกลชดและแนนแฟนกบอ�านาจ (Power) กลาวอกนยหนงคอ อ�านาจ

สรางความรบางอยางซงกเพอการรบใชอ�านาจนนเอง (Foucault, 2002)

กระนนกตาม Why Nations Fail กมประโยชนอยางมากตอการท�าความเขาใจ

พฒนาการทางประวตศาสตรของความส�าเรจในสหรฐอเมรกาและยโรป ขณะเดยวกน

กไดชใหเหนจดบกพรองเชงสถาบนซงมลกษณะรวมกนของประเทศทประสบกบความ

ความระส�าระสายทางการเมองและความลมเหลวเศรษฐกจ ดวยขอมลทละเอยดและ

การท�าการศกษาวเคราะหอยางลกซง Why Nations Fail จงเปนหนงสออกเลมหนง

ทผสนใจปญหาดานการเมองและเศรษฐกจจะตองศกษาท�าความเขาใจ ตลอดจนน�า

มาปรบใชกบสถานการณในสงคมปจจบนท วกฤตทางสงคมการเมองและเศรษฐกจ

ไดสรางความระส�าระสายและกอใหเกด ความขดแยงอยางรนแรง จนกลายเปนเรอง

ปกตของสงคมไปแลว

บรรณานกรม

อเนก เหลาธรรมทศน. (2550). สองนคราประชาธปไตย.กรงเทพ: คบไฟ.

ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. (2554). วาทกรรมการพฒนา: อ�านาจ ความร ความจรง

เอกลกษณ และความเปนอน. กรงเทพ: วภาษา.

Ferguson, N. (2011). Civilization: The West and the Rest. New York: Penguin

Books.

Foucault, M. (2002).The Archaeology of Knowledge, (Trans.) A.M. Sheridan

Smith. London and New York: Routledge.

Fukuyama, F.(1992).The End of History and the Last Man.New York: Free Press.

Rogan,E. (2011). The Arabs: A History. London: Penguin Books.

145144


ผเขยน

กษต ภรมย Master of Social Science, Institute of Social Studies,

the Hague, TheNetherlands

Diploma in International Relations, Institute of

Social Studies, The Hague, the Netherlands

B.Sc. in International Affair, School of Foreign Service,

Georgetown University, Washington D.C. (Class of 1968)

วทยาลยปองกนราชอาณาจกร (วปอ.) รนท 32

ศ.ดร. สมบต จนทรวงศ Ph.D. (Government) Claremont Graduate School, U.S.A.

M.A. (Government) Claremont Graduate School, U.S.A.

B.A. (เกยรตนยมอนดบหนง) (Political Science)

Claremont Men’s College, U.S.A.

อนปรญญา (รฐศาสตร) , จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ดร.บวร ประพฤตด Ph.D. (Political Science) Miami University, U.S.A.

M.A. (Public Policy) Northern Illinois University, U.SA.

ศศ.บ. (รฐศาสตร) มหาวทยาลยเชยงใหม

อาจารยคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง

ดร.นธตา สรพงศทกษณ ร.ด. (รฐศาสตร) จฬาลงกรณมหาวทยาลย

รป.ม. (รฐประศาสนศาสตร) จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ร.บ. เกยรตนยม จฬาลงกรณมหาวทยาลย

อาจารยประจ�าคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง

147146


ดร.มฮมหมดอลยาส หญาปรง Ph.D (Islamic Thought and Civilization),

International Institute of Islamic Thought

and Civilization (ISTAC), International Islamic

University Malaysia

M.A.International Studies, University of Birmingham, U.K.

วท.บ.วทยาศาสตร (วนศาสตร) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร


เสาวภา งามประมวญ M.A.International Studies, University of Birmingham, U.K.

ศศ.บ. (ฝรงเศส) มหาวทยาลยธรรมศาสตร


เพมศกด จะเรยมพนธ Ph.D. Candidate จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ร.ม. การปกครอง (วทยานพนธดมาก) จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ศศ.บ. (รฐศาสตร) (เกยรตนยมอนดบหนง) มหาวทยาลยรามค�าแหง


147146


ค�าแนะน�าการสงตนฉบบเพอตพมพในวารสารของศนยศกษาเอเชย

ระเบยบการเสนอตนฉบบเพอตพมพในวารสารศนยศกษาเอเชย

1. เปนผลงานทางวชาการทไมเคยผานการตพมพเผยแพรทใดมากอน

2. ตองไมเปนผลงานทางวชาการทอยระหวางการพจารณาของวารสารวชาการจากท

อน

3. เปนผลงานทางวชาการทมคณคาทางวชาการ คอ เปนผลงานทเกดจากการคนควา

สรางสรรค สงเคราะห วเคราะหของผเขยน ในสาขาวชาการดานรฐศาสตร

รฐประศาสนศาสตร บรหารรฐกจ ความสมพนธระหวางประเทศ และอน ๆ ท

เกยวกบของสาขาวชารฐศาสตร โดยมอาณาบรเวณการศกษาอยในภมภาคเอเชย

หรอเปนบทความทเสนอถงความคดหรอหลกการใหมทเปนไปไดและมทฤษฏ

ประกอบอยางเพยงพอ มประโยชนตอการศกษาและการวจย

4. ตองไมเปนผลงานทางวชาการทลอกเลยน ตดทอนจากผลงานวจยของผอน ไมม

การคดลอกหรอชกน�าใหเขาใจผดในผลงานหรอผลการศกษา ตองไมละเมด

จรยธรรมการท�าวจยทเกยวของกบมนษย (Ethics of Research Involving Human

Subject) ซงรวมถงผเยาว ผดอยโอกาสและผไรความสามารถ

5. ผเขยนตองจดเตรยมตนฉบบตามขอก�าหนดในการสงตนฉบบตามค�าแนะน�าของ

บรรณาธการและผทรงคณวฒ (peer reviewer) อยางเครงครด

6. ผเขยนไดแกไขความถกตองของบทความทสงมาตพมพตามขอเสนอแนะของคณะ

ผทรงคณวฒแลว

7. บทความจะตองผานการตรวจสอบความถกตองจากกองบรรณาธการแลวเทานน

8. ทศนะและความเหนทปรากฏในบทความเปนความรบผดชอบของผเขยนโดยตรง

และไมมผลผกพนหรอเปนความคดเหนของบรรณาธการ กองบรรณาธการและ

ผทรงคณวฒ ศนยศกษาเอเชย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง ไมมสวน

รบผดชอบในการแสดงความเหนดงกลาวดวยประการทงปวง

การเตรยมตนฉบบ

1. ใหระบชอผเขยน ยศหรอต�าแหนง ทอยหรอทท�างานทสามารถตดตอได พรอม

เบอรโทรศพท อเมลและโทรสารทสามารถตดตอได

2. สงตนฉบบจ�านวน 3 ชด พรอมจานบนทกขอมล (CD) 1 แผน

149148


3. พมพโดยโปรแกรม Microsoft Word for Windows

4. ใชอกษรแบบ Angsana New ขนาด 16 โดยใชกระดาษ A4 พมพหนาเดยว

เทานน

5. ระยะหางระหวางบรรทดใหใช single space ความยาวของบทความไมนอยกวา

15 หนาแตไมเกน 20 หนา รวมเอกสารอางอง

6. ใชระบบอางองตามแบบ APA (American Psychological Association)

7. การตงคาหนากระดาษ

- ระยะขอบบน (Top margin) 1” หรอ 2.54 เซนตเมตร

- ระยะขอบลาง (Bottom margin) 1” หรอ 2.54 เซนตเมตร

- ระยะขอบซาย (Left margin) 1” หรอ 2.54 เซนตเมตร

- ระยะขอบขวา (Right margin) 1” หรอ 2.54 เซนตเมตร

การสงตนฉบบ

การสงตนฉบบสามารถท�าไดสามชองทาง

1. สงตนฉบบ 3 ชด พรอมแผน CD จ�านวน 1 แผน ไปยง กองบรรณาธการวารสาร

ศนยศกษาเอเชย ศนยศกษาเอเชย คณะรฐศาสตร ชน 2 หอง 207 มหาวทยาลย

รามค�าแหง ถนนรามค�าแหง แขวงหวหมาก เขตบางกะป กรงเทพฯ 10240

โทรศพท 02-310-8483 ถง 89 ตอ 12 โทรสาร 02-310-8494

2. สงทางอเมลมายง [email protected]หรอ [email protected] โดยเขยน

หวขออเมลวา สงบทความ เรอง...

3. สงทางออนไลน โดยเขาไปกรอกใบสมครและสงตนฉบบไดท

www.asia.ru.ac.th

ตวอยางการอางอง

1. หนงสอ

ชอ ชอสกล. (ปทพมพ). ชอหนงสอ (ครงทพมพ). สถานทพมพ: ส�านกพมพ.

ขจต จตตเสว. องคการระหวางประเทศ: องคการระหวางประเทศในกระแส

โลกาภวตนและภมภาคาภวตน. กรงเทพฯ: วญญชน.

Huntington, S. (2003). The Clash of Civilizations and the Remaking of

World Order. New York: Simon & Schuster Paperbacks.

149148


2. วารสาร

ชอ ชอสกล. (ปทพมพ). ชอบทความ. ชอวารสาร, ปท (ฉบบท), หนาแรก-หนา

สดทาย.

Chanrochanakit, P. (2011). Deforming Thai Politics As Read through Thai

Contemporary Art. Third Text, 25(4), 419-429.

3. นตยสารหรอหนงสอพมพ

ชอ ชอสกล. (วน เดอน ป). ชอบทความ. ชอนตยสาร/หนงสอพมพ, ปท, หนา.

มฮมหมดอลยาส หญาปรง. (31 พฤษภาคม 2554). จะเอายงไงกบภาคใต?.

มตชน, 35, หนา 15.

หมายเหต ตนฉบบบทความทน�าสงจะตองถกตองตามหลกเกณฑและค�าแนะน�าการ

เขยนทก�าหนดเทานน จงจะไดรบพจารณาด�าเนนการประเมนบทความกอนตพมพ

สามารถดรายละเอยดการจดเตรยมตนฉบบไดท www.asia.ru.ac.th

150


ศนยศกษาเอเชย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหงหวหมาก บางกะป กรงเทพ 10240

แบบฟอรมสมครสมาชกวารสารเอเชยพจารศนยศกษาเอเชย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง

วนท ……......................ชอ...............................................................นามสกล .......................................................................ทอย ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................โทรศพท ...............................................................โทรสาร.........................................................ขอสมครสมาชกวารสารเอเชยพจารr รบวารสารรายป2 ฉบบ 240 บาท เรมตงแตฉบบท ...........................................r รบวารสารราย 2 ป 4 ฉบบ 450 บาท เรมตงแตฉบบท ...........................................r รบวารสารราย3 ป 6 ฉบบ 700 บาท เรมตงแตฉบบท ...........................................

พรอมนไดช�าระคาสมาชกเปน r เงนสด r ธนาณต สงจาย ปณฝ. รามค�าแหง 10240 ในนามศนยศกษา เอเชย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง r โอนเงนเขาบญชเงนฝากประเภทเผอเรยก ธนาคารทหารไทย สาขารามค�าแหง ชอบญช “ศนยศกษาเอเชย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง” เลขทบญช 15-6216-50-25

ลงชอ...................................วนท.........../............./..........

โปรดสงหลกฐานและใบสมครสมาชกมาท ศนยศกษาเอเชย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหงหวหมาก บางกะป กรงเทพฯ 10240โทร. 02 310 8483 ตอ 12โทรสาร 02 310 8494อเมล [email protected]หรอ[email protected]เวบไซต www.asia.ru.ac.th

150

Center for Asian Studies, Faculty of Political Science, Ramkhamhaeng University 10240

Subscription Form for the Journal of Asia Critique

Date……......................Name...................................................................... Surname ………………………………………………………Address .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Tel..................................................................………… Fax ...............................................................I/We would like to subscribe to the journal for: r Bi-Annually 2 Issues 240BTH Start ..............................................................................r 2 Year 4 Issues 450 BTH Start ..............................................................................r 3 Years 6 Issues 700 BTH Start .............................................................................. r Cash r Postal money ordertoRamkhamhaeng post office 10240 Account Name: Center for Asian Studies, Faculty of Political Science, Ramkhamhaeng University r Transfer to account TMB Bank Public Company Limited Ramkhamhaeng Branch: Account Name: Center for Asian Studies, Faculty of Political Science, Ramkhamhaeng University, No. 15-6216-50-25

Signature…………………………..Date…………/………../…………

Please sendthis form and yourpayment confirmation toCenter for Asian Studies, Faculty of Political Science, Ramkhamhaeng University, Huamak, Bangkapi, Bangkok, 10240Tel: 02 310 8483 ตอ 12Fax 02 310 [email protected]@gmail.comWebsite:www.asia.ru.ac.th

152


1 ประชาธปไตยในบรบทอาเซยน

กษต ภรมย

2 คณาธปไตยหรอประชาธปไตยในอาเซยน: มมมองของ Alexis de

Tocqueville

ศ.ดร.สมบต จนทรวงศ

3 ระบอบการปกครองลกผสมไทย: บทเรยน หรอ ลางราย ตอการพฒนา

ประชาธปไตยในอาเซยน

เพมศกด จะเรยมพนธ

4 ประชาสงคมกบรฐและประชาธปไตยไทย

ดร.นธตา สรพงศทกษณ

5 การเมองโลกาภวตนกบยทธศาสตรการพฒนา

ดร.บวร ประพฤตด

6 Hard Choices: Security, Democracy, and Regionalism

เสาวภา งามประมวญ

7 Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity,

and Poverty

ดร.มฮมหมดอลยาส หญาปรง

120 บาท

เอเชียพิจาร...รศ.ดร.ไชย นต ไชยพร คณะร...

Documents