รายงานวิจัย เรื่อง...

รายงานวจย เรอง

การศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก เพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรม

ของทระลกจงหวดอดรธาน

โดย

นางสาวรจนา จนทราสา นางสาวกนษฐา เรองวรรณศกด

นายภาน พฒนปณธพงศ

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2553

www.ssru.ac.th

รายงานการวจย เรอง

การศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก เพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรม

ของทระลกจงหวดอดรธาน

โดย

นางสาวรจนา จนทราสา นางสาวกนษฐา เรองวรรณศกด

นายภาน พฒนปณธพงศ

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2553

www.ssru.ac.th

ชอโครงการวจย : การศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก เพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน

ชอผวจย : นางสาวรจนา จนทราสา นางสาวกนษฐา เรองวรรณศกด นายภาน พฒนปณธพงศ ปงบประมาณ : 2553 ..............................................................................................................................................

บทคดยอ

การศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก เพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน มวตถประสงค 1)เพอวเคราะหเอกลกษณลวดลายบานเชยง ในการน ามาประยกตรวมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกได 2)เพอออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกจงหวดอดรธาน จ านวน 3 ผลตภณฑ ใหมความสวยงามเหมาะสมกบเอกลกษณลวดลายบานเชยง 3)เพอประเมนผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกทมตอผลตภณฑหตถกรรมผาทออกแบบและพฒนาน าไปแปรรปเปนผลตภณฑ จ านวน 3 ผลตภณฑ กลมตวอยาง ไดแก ประชาชนจงหวดอดรธาน 100 คน สอบถามใหไดมาซงเอกลกษณลวดลายบานเชยงทเหมาะสมในการประยกตรวมกบผาแปรรปเพนทบาตก แลวประเมนรปแบบ โดย ผผลตผลตภณฑชมชน จ านวน 3 ทาน ผเชยวชาญดานการออกแบบ จ านวน 3 ทาน เพอประเมนความเหมาะสมของรปแบบในการประยกตรวมกบผลตภณฑ จากนนสรางตนแบบแลวประเมนผลวดระดบความคดเหนของผบรโภคตอผลตภณฑหตถกรรมผาแปรรปเพนทบาตกทไดจากการออกแบบ

ผลการวจยพบวา 1)เอกลกษณลวดลายบานเชยง ทสามารถสอถงเอกลกษณบานเชยงไดชดเจนมากทสด คอ ลวดลายขดกนหอยของบานเชยง ผบรโภคมความตองการผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธานจากผาแปรรปเพนทบาตกลายบานเชยงประเภทชดผาปทนอน มากทสด รองมาคอ คอ เฟอรนเจอร เกาอ และโคมไฟประดบบานตามล าดบ 2)ผลการวเคราะหการออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรปโดยผเชยวชาญการออกแบบ รปแบบของชดผาปทนอน เกาอ และโคมไฟ ทออกแบบและพฒนานนมความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย เหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต มความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณ อยในระดบมากทสด 3)ผลการวเคราะหระดบความคดเหนของผบรโภคตอผลตภณฑหตถกรรมผาแปรรปเพนทบาตก มความพงพอใจเกาอนงเลนมากทสด รองลงมาคอ ชดผาปทนอน และโคมไฟประดบบาน ตามล าดบ

www.ssru.ac.th

Research Title : The study of the unique identity of Ban-Chiang pattern to apply with Batik painted textile and develop into the handicraft souvenir of the province of Udon Thani

Author : MISS. Rosjana Chandhasa MISS. Kanittha Rungwannasak MR.Panu Pattanapanitipong Year : 2553 ..............................................................................................................................................

Abstract The study of the unique identity of Ban-Chiang pattern to apply with Batik painted textile and develop into the handicraft souvenir of the province of Udon Thani has the following objectives. 1.)To analyse the unique identity of Ban-Chiang pattern in order to apply to the batik painted textile.2.)To design and develop 3 handicrafts products made of Udon Thani batik painted textile. These products must be aesthetic and harmoniously suit Ban-Chiang pattern.3.)To assess the prototype of 3 designed handicraft products for development into production

The samplings of this research are 100 Udon Thani residents who have been interviewed for their opinions of the most suitable Ban-Chiang pattern for Batik painted textile. Three local community product manufacturers and three product design specialists evaluated the applicability of the pattern with the designed products. The prototype was created to obtain the opinion of the potential customers.

The research reveals the followings: 1.)The pattern which best reflects the unique identify of Ban-Chiang is 'laai kod gon hoi' (ลายขดกนหอย). The most wanted Ban-Chiang Batik painted textile handicraft souvenir of Udon Thani are bed sheet set follow by furniture, chair and decorative lamp respectively.2.)On the design and product development, product design specialists gave the highest score for the practicality of usage, suitability with the material and production process, aesthetic and uniqueness of the pattern for the bed sheet set, chair and decorative lamp.3.)Potential customers gave the highest satisfaction to chair followed by bed sheet set and decorative lamp respective.

www.ssru.ac.th

กตตกรรมประกาศ

รายงานการวจยเรอง การศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก เพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน ส าเรจไดเนองจากบคคลหลายทานไดกรณาชวยเหลอใหขอมลขอเสนอแนะ ค าปรกษาแนะน า ความคดเหน และก าลงใจแกคณะวจย ขอขอบพระคณ สถาบนวจยและพฒนามหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ทใหการสนบสนนทนวจยครงน สามารถด าเนนเสรจลลวงไปดวยด และ ขอขอบคณอาจารยทกทานของคณะเทคโนโลยอตสาหกรรม ทไดใหค าแนะน าและก าลงใจในการท างานวจยในครงน

ผเขยนขอกราบขอบพระคณ รองศาตราจารย อดมศกด สารบตร และคณาจารยสาขาวชาเทคโนโลยผลตภณฑอตสาหกรรม คณะครศาสตรอตสาหกรรม สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาลาดกระบง ทไดสงสอนอบรม ซงเปนผลใหผเขยนมความสามารถในการท าและพฒนางานวจยไดอยางมประสทธภาพ เพอถายทอดความรความสามารถทมอยแกศษยของผเขยนตอไป ขอขอบพระคณ บดา มารดา และผมพระคณทกทานทไดชวยสงเสรมสนบสนนกระตนเตอน และเปนก าลงใจตลอดมาใหผเขยนจดท ารายงานการวจย

รจนา จนทราสา กนษฐา เรองวรรณศกด ภาน พฒนปณธพงศ

(4)

สารบญ หนา

บทคดยอ ........................................................................................................................ (1) ABSTRACT..................................................................................................................... (2) กตตกรรมประกาศ ........................................................................................................... ( 3) สารบญ ......................................................................................................................... ( 4) สารบญภาพ ................................................................................................................... ( 6) สารบญตาราง................................................................................................................. ( 8) บทท 1 บทน า ....................................................................................................................1

1.1 ความส าคญและทมาของปญหา......................................................................... 1 1.2 วตถประสงค..................................................................................................... 5 1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ................................................................................. 5 1.4 ขอบเขตของการวจย.......................................................................................... 6 1.5 นยามศพททใชในการวจย.................................................................................. 7

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ................................................................................ 8 2.1 บทน า............................ ............................................................................... ... 8 2.2 ศลปะของลวดลายเครองปนดนเผาบานเชยง....................................... ............... 8 2.3 การผลตผาบาตก และการประยกตผลตภณฑผา……………………................. 24 2.4 แนวคดในการออกแบบลวดลายผา และการประยกตผลตภณฑผา.................. ... 37 2.5 งานวจยทเกยวของ………............................................................................ .. 52 2.6 สรป…………………..................................................................................... 56

บทท 3 วธด าเนนการวจย.................................................................................................. 58 3.1 ประชากรและกลมตวอยาง.............................................................................. 58

3.2 เครองมอทใชในการวจย.................................................................................. 60 3.3 การสรางเครองมอ....................... .................................................................... 62

3.4 การเกบรวบรวมขอมล...................................................................... ............... 62

www.ssru.ac.th

(5)

สารบญ (ตอ)

บทท 3 วธด าเนนการวจย (ตอ)

3.5 การพฒนาผลตภณฑ............................................................ ....................... 63 3.6 การวเคราะหและสถตทใชในการวจย............................................................. 63

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล.......................................................................................... 66 4.1 ผลการวเคราะหขอมลผลการวเคราะหขอมลความคดเหนทางดานเอกลกษณ

ลวดลายบานเชยง................................................. ....................................... 66 4.2 ผลการวเคราะหเอกลกษณลวดลายบานเชยงน ามาประยกตรวมกบ ผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก.................................................................... 72 4.3 ผลการวเคราะหการออกแบบเพอผลตตนแบบผลตภณฑ ................................. 85 4.4 ผลการวเคราะหตนแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนตบาตก................................. 93

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ .......................................................................... 97 5.1 สรปผลการวจย............................................................................................ 97 5.2 ขอเสนอแนะ ............................................................................................. 103

บรรณานกรม.................................................................................................................. 104 ภาคผนวก....................................................................................................................... 106

ภาคผนวก ก หนงสอขอความอนเคราะห............................................................... 10 7 ภาคผนวก ข เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล............................................. 112 ภาคผนวก ค ภาพการเกบรวบรวมขอมลภาคสนาม............................................... 131 ภาคผนวก ง ภาพการเกบขอมลดานการตลาด...................................................... 135

ประวตผท ารายงานการวจย............................................................................................ .. 137

www.ssru.ac.th

(6)

สารบญตาราง

ตารางท หนา 4.1 ผลการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามผบรโภค ....................................................... 66 4.2 ผลการวเคราะหลวดลายเอกลกษณบานเชยงทมความเหมาะสมกบผลตภณฑผาแปรรป

เพนทบาตก โดยผผลตผลตภณฑชมชน 3 ทาน.......................................................... 75 4.3 ผลการวเคราะหสรปความพงพอใจในงานออกแบบ SKETCH DESIGN..................... 77 4.4 ตารางสรปรปแบบผลตภณฑทจะน าไปผลตตนแบบ................................................... 79 4.5 ผลการประเมนการออกแบบผลตภณฑชดผาปทนอน โดยผเชยวชาญดานงาน ออกแบบ3 ทาน..................................................... .................................................. 80 4.6 ผลการประเมนการออกแบบผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน โดยผเชยวชาญดานงาน

ออกแบบ3 ทาน…………………………………………………………………............. 81 4.7 ผลการประเมนการออกแบบผลตภณฑเกาอนงเลน โดยผเชยวชาญดานงาน

ออกแบบ3 ทาน…………………………………………………………………............. 83 4.8 ตารางสรปแสดงขนตอนการท าผาบาตก………………………………………............. 85 4.9 ตารางวเคราะหตนแบบผลตภณฑชดผาปทนอน……………………………………...... 93 4.10 ตารางวเคราะหตนแบบผลตภณฑโคมไฟตงโตะ……………………………………...... 95 4.11 ตารางวเคราะหตนแบบผลตภณฑเกาอนงเลน………………………………………...... 96 5.1 สรปรปแบบผลตภณฑทจะน าไปผลตตนแบบ………………………………………….. 100

www.ssru.ac.th

(7)

สารบญภาพ

ภาพท หนา 2.1 เครองปนดนเผาและโครงกระดกทขดคนพบภายในบรเวณบานเชยง ................................ 9 2.2 สญลกษณมรดกโลกทางวฒนธรรมทพพธภณฑบานเชยง 10 2.3

.............................................. ภาชนะมเชงหรอฐานเตยๆ…………………………………………................................ 12

2.4 ภาชนะขนาดใหญทใชใสศพเดกกอนน าไปฝง.............................................................. 12 2.5 ภาชนะตกแตงดวยลายเชอกทาบทงใบ........................................................................ 13 2.6 ภาชนะดนเผาระยะสดทายของสมยตน....................................................................... 13 2.7 ภาชนะผวนอกสขาว ท าสวนไหลภาชนะใหเปนสนหกมม............................................... 14 2.8 ภาชนะชนดเขยนลายสแดงบนพนนวล........................................................................ 14 2.9 สวนภาชนะดนเผาบานเชยงทใชในการศกษา............................................................... 15 2.10 ลายกนหอยวนออกหรอเขาจากจดศนยกลาง .............................................................. 16 2.11 ลายกนหอยมกนตอกน............................. ................................................................. 17 2.12 ลายประแจจน.............................................. ............................................................. 17 2.13 ลายแบบขอเกยวกน................................................. ................................................. 17 2.14 ลายรปตวเอส..................................... ...................................................................... 18 2.15 ลายรปไขทบกนเปนลกโซ.................................... ...................................................... 18 2.16 ลายเสนโคงแบบลกคลน........................................................................................ .... 18 2.17 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลายรปแบบตางๆ ...................................................... 20 2.18 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลาย ลายขดกนหอย .................................................. 21 2.19 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลาย ลายเสนโคงแบบลกคลน….................................. 21 2.20 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลาย ลายรปไขทบกนเปนลกโซ .................................... 21 2.21 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลาย ลายแบบขอเกยวกน……………........................ 22 2.22 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลาย ลายรปตวเอส…................................................ 22 2.23 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลาย ลายประแจจน.................................................. 22 2.24 ภาชนะตมเทยน เทยน และเครองมอในการท าบาตก................................................. 24 2.25 เครองมอในการท าบาตก........................................................................................... 25 2.26 ภาพแสดงการลอกลายจากลายทเตรยมไวโดยการวางผาบนลายนน

แลวใชดนสอลอกลาย..................................................... ......................................... 34

www.ssru.ac.th

(8)

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท หนา 2.27 น าผามาขงบนกรอบ…….......................................................................................... 35 2.28 แสดงการใช Canting ตกเทยนแลวลากเสนเทยนตามลวดลายทลอกไวบนผา ............... 35 2.29 แสดงการระบายสเมอระบายสเสรจรอใหภาพแหงสนทแลวทาดวยสารกนสตก .............. 36 2.30 น าภาพทส าเรจไปตมเพอลางเทยนออก…................................................................... 36 2.31 ภาพส าเรจ…............................................................................................................ 37 2.32 การเรยงล าดบ (Transtation in steps) …................................................................... 38 2.33 การสลบภาพซายขวา (Reflection about a line) …................................................... 38 2.34 การหมนรอบจด (Rotation about a point) …........................................ ..................... 39 2.35 การสลบซายขวาและหมนรอบจด (Reflection and rotation) …................................... 39 2.36 การสลบซายขวาและเรยงล าดบ (Reflection and Transtation) …............................... 39 2.37 การหมนรอบจดและเรยงล าดบ (Rotation and Translation) …................................... 40 2.38 การเรยงล าดบสลบจงหวะ (Reflection and alternate translation) …..........................40 2.39 การผสมระหวางเรยงล าดบ สลบซายขวา และหมนรอบจด…....................................... 41 2.40 จงหวะซ าเทากนของเสน…........................................................................................ 41 2.41 จงหวะซ าเทากนของรปรางและส…............................................................................ 41 2.42 จงหวะซ าเทากนของลกษณะผว …............................................................................. 42 2.43 จงหวะซ าของเสนไมเทากน…..................................................................................... 42 2.44 จงหวะซ าของขนาดและน าหนกไมเทากน….................................................................42 2.45 จงหวะซ าสลบกนแบบระยะหางเทากน….................................................................... 42 2.46 จงหวะเนนหรอพกดวยการใชคาน าหนก…...................................................................43 2.47 จงหวะซ าทเกดจากความแตกตาง…........................................................................... 43 2.48 จงหวะแบบตอเนองจากหนวยหลายหนวยรวมกนเปนจด….......................................... 43 2.49 จงหวะทบซอนจากบนลงลาง…................................................................................. 44 2.50 จงหวะแบบลนไหลไปในทศทางเดยวกน…................................................................. 44 2.51 จงหวะแบบเปลยนทศทาง…...................................................................................... 44 2.52 แสดงภาพการใชรปและพน….................................................................................... 45 2.53 การลดหลน…........................................................................................................... 45

www.ssru.ac.th

(9)


ภาพท หนา 2.54 การออกแบบลวดลายโดยการเชอมกลมตารางสเหลยมจตรส…................................... 46 2.55 ความใกลชดทเกดจากหนวยเดยวกน…...................................................................... 46 2.56 การตอลวดลายแบบแนวนอน…................................................................................. 47 2.57 การตอลวดลายตามแนวตง…................................................................................... 47 2.58 การตอลวดลายแบบเสนหยกหรอซกแซก…................................................................ 47 2.59 การตอลวดลายแบบเสนเฉยง…................................................................................. 48 2.60 การตอลวดลายแบบตารางหมากรก…........................................................................ 48 2.61 การตอลวดลายแบบขนบนได…................................................................................. 48 2.62 การตอลายในลกษณะสเหลยม ….............................................................................. 49 2.63 การตอลายในลกษณะการเรยนอฐแนวนอนหรอแนวตง…............................................ 49 2.64 การตอลายในลกษณะเหลยมเพชร หรอสเหลยมขนมเปยกปน………........................... 50 2.65 การตอลายในลกษณะสามเหลยม…........................................................................... 50 2.66 การตอลายในลกษณะลวดลายตาขาย………………………………............................. 51 2.67 การตอลายในลกษณะหกเหลยม………......................................................................51 2.68 การตอลายในลกษณะรปพด………........................................................................... 51 2.69 การตอลายในลกษณะวงกลม…………………………………………........................... 52 4.1 แผนภมแสดงความตองการผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน 71 4.2

................... การประยกตลายบานเชยงจากเครองปนดนเผาจรงเปนลายเสนเพอการเขยนเทยน 72

4.3 .........การประยกตลายบานเชยงจากเครองปนดนเผาจรงเปนลายเสนเพอการเขยนเทยน....... 72

4.4 การประยกตจากลวดลายท 1 เนนทลวดลายขดกนหอยเพอใหลายเปนสากลยงขน 72 4.5

.........การประยกตจากลวดลายท 2 เนนทลวดลายขดกนหอยเพอใหลายเปนสากลยงขน 72

4.6 .........ลวดลายผาและภาพ

Sketch Design ผลตภณฑทใชผาจากลายท 1………………. 73 4.7

.......ลวดลายผาและภาพ Sketch Design ผลตภณฑทใชผาจากลายท 2............................. 73

4.8 ลวดลายผาและภาพ Sketch Design ผลตภณฑทใชผาจากลายท 3............................. 74 4.9 ลวดลายผาและภาพ Sketch Design ผลตภณฑทใชผาจากลายท 4............................. 74 4.10 ภาพแสดง การค านวณปรมาณผาเพอการผลต…………………………………….. 86

www.ssru.ac.th

(

........10

)


ภาพท หนา 4.11 ภาพแสดงลกษณะชดผาปทนอน ขนาดเตยง 6 ฟต แรงบนดาลใจ

จากการเขยนลวดลายไหบานเชยง……………………………..………………….......... 87 4.12 ผลตภณฑตนแบบชดผาปทนอน ขนาดเตยง 6 ฟต……………………………….......... 87 4.13 บรรจภณฑผลตภณฑตนแบบชดผาปทนอน ขนาดเตยง 6 ฟต..………………….......... 88 4.14 ภาพเขยนแบบเพอการผลตโคมไฟตงโตะ และจ าแนกวสดในการผลตจรง……….......... 89 4.15 ภาพแสดงลกษณะโคมไฟตงโตะ แรงบนดาลใจจากปากไหบานเชยง…….……….. 90 4.16

........ ภาพแสดงขนตอนการผลตโคมไฟตงโตะ…………………………………………………. 90

4.17 ภาพผลตภณฑตนแบบโคมไฟตงโตะ……………………………………………….......... 91 4.18 ภาพเขยนแบบเพอการผลตเกาอนงเลน และจ าแนกวสดในการผลตจรง………………...91 4.19 ภาพแสดงลกษณะเกาอนงเลน แรงบนดาลใจจากกนไหบานเชยง……………………...92 4.20 ภาพตนแบบผลตภณฑจรงเกาอนงเลน…………………………………………………... 92 4.21 ภาพแสดงการทดสอบใชผลตภณฑตนแบบจรง เปรยบเทยบกบสดสวนมนษย……….. 93 5.1 ลวดลายผาและภาพ Sketch Design ผลตภณฑทใชผาจากลายท 1............................. 97 5.2 ลวดลายผาและภาพ Sketch Design ผลตภณฑทใชผาจากลายท 2.............................. 98 5.3 ลวดลายผาและภาพ Sketch Design ผลตภณฑทใชผาจากลายท 3.............................. 98 5.4 ลวดลายผาและภาพ Sketch Design ผลตภณฑทใชผาจากลายท 4.............................. 99

www.ssru.ac.th

บทท 1

บทน า 1.1 ความส าคญและทมาของปญหา

พพธภณฑสถานแหงชาต บานเชยง เปนแหลงอนสรณสถาน ทรวบรวม เอกลกษณบานเชยงจดตงขนในแหลงโบราณคดบานเชยง ตงอยทหมท 13 ต าบล บานเชยง อ าเภอหนองหาน จงหวดอดรธาน ปจจบนไดยกฐานะเปนเทศบาลต าบลแลว พพธภณฑแหงชาต บานเชยงไดจดแสดงหลกฐานท ไดจากการส ารวจขด คน ทบานเชยง และแหลงโบราณคดใกลเคยง อนประกอบดวยกลมภาชนะดนเผา เครองมอ เครองใชและสงอนๆอกมากมาย คณะกรรมการมรดกโลกไดรวมกนตกลงยอมรบใหขนบญช “แหลงวฒนธรรมบานเชยง "ไวเปนแหลงหนงในบรรดามรดกโลก เปนอนดบท 4 ของประเทศไทย และเปนอนดบท 359 ของโลก เมอป พ.ศ. 2535 (พพธภณฑสถานแหงชาต บานเชยง. 2551)[Online] และหากกลาวถงบานเชยงแลวคนสวนมากจะสามารถจดจ าและระลกนกถงเปนสวนใหญ กคอภาชนะดนเผาบานเชยงทบอกเรองราวตางๆ ในอดตถงวฒนธรรม การด าเนนชวต ความเชอ พธกรรม โดยเฉพาะอยางยงลวดลายทปรากฏบนภาชนะดนเผาทม ความออนชอยสวยงามทบรรพบรษไดสรางสรรคอยางประณตบรรจง คาทมความงดงามดวยลวดลาย สแดงทเขยนลงไปในผวภาชนะไมมทใดเสมอเหมอนนน สามารถสรางความส านกและความภาคภมใจ แกผพบเหน ซงแสดงถงอารยธรรมความเจรญอนเกาแกมาชานานของแผน ดนไทยโดยเฉพาะอยางยงในทราบสงอสานและสงเหลานสามารถจะแสดงออกมาในรปรางรปทรง ลวดลายอนสวยงามของภาชนะดนเผาซงเปนสงของเครองในชวตประจ าวนของคนในสมยนนเปนอยางด (พพธภณฑสถานแหงชาตกรมศลปากร. 2539 : 35) อยางไรกตามลวดลายเครองปนดนเผาบานเชยง ในปจจบนมการน าออกมาเผยแพรในลกษณะของทระลกหลากหลายรปแบบ เพอใหประชาชนและผสนใจไดซอหาเปนเจาของโดยเฉพาะอยางยง ของทระลกประเภทภาชนะทเขยนสและลวดลายเลยนแบบบานเชยงนนไดรบความนยมและสามารถสรางอาชพใหกบประชาชนท าใหชาวบานเชยงมรายได ดงนนเมอเรากลาวถงบานเชยงคนสวนมากจะนกถงเฉพาะหมอไหลายเขยนสบานเชยงวามความสวยงามและบงบอกถงอารยธรรมท

www.ssru.ac.th

2

เจรญรงเรองแตครงในอดตเทานน โดยในปจจบนจะสงเกตเหนไดวามการน าลวดลายบานเชยงไปประยกตใชประโยชน หลายลกษณะโดยเฉพาะอยางยงในดานของผลตของทระลกไดแก พวงกญแจ ภาชนะเขยนสและลวดลายเลยนแบบบานเชยงขนาดตางๆ การน าลวดลายไปสกรนบนเสอผา เปนตน ในสวนของหอการคากลมจงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน 1มมตเหนชอบก าหนดยทธศาสตร การพฒนากลมจงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน 1 โดยเฉพาะจงหวดอดรธาน คอ "เมองนาอยคมรดกโลก ศนยกลางการคาบรการ แหลงอตสาหกรรมการเกษตร พฒนาระบบนเวศและธรรมชาตเพอการทองเทยว ” ยทธศาสตร ประกอบดวย การเกษตรแปรรปและการเพมมลคาการฟนฟระบบนเวศ , ศนยกลางการผลตและการลงทน , OTOP TO WORLDWIDE,ศนยกลางการเชอมโยงการทองเทยวระหวางกลมสประเทศเพอนบาน ,พฒนาสการเปนศนยกลางการขนสงคมนาคมทางอากาศ(หอการคากลมจงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน 1.2551)[Online]

จากทกลาวมาขางตนจะเหนไดวาอดรธานเปน จงหวดทก าลงพฒนาเพอเปนศนยกลางการผลตสนคา การพฒนาสนคาเพอสรางรายไดใหแกประชาชนมากยงขน เนองจากมชอเสยงทางดานการทอผา การแปรรปผา ผวจยพบวาผลตภณฑผาบาตกเปนงานทสรางรายไดใหมใหแกคนในกลมแมบานไดเปนอยางด และเปนสนคาทนาสนใจในการศกษาและพฒนา เปนการน าผาทออดรธานมาประยกตรวมกบงานหตถกรรมผาบาตก ในปจจบนการออกแบบพฒนาและประยกตลวดลายผากยงคงตองท าอยางตอเนองเพอประโยชนในการน าไปใชทหลากหลาย เชน น าไปตดชดแตงกาย กระเปา และน าไปผลตสงของเครองใชและเครองประดบ ซงมความเปนไปไดในการน าเอาลวดลายทปรากฏบนภาชนะบานเชยงมาประยกต ใชในการออกแบบลวดลายผาแปรรปเพนทบาตกใหเปนเอกลกษณเฉพาะถนของบานเชยงเอง เนองจากลวดลายทปรากฏบนภาชนะบานเชยงโดยเฉพาะในยคกลาง และยคปลายนนมความสวยงาม ออนชอยและเดนชด ทงทเปนรปทรงธรรมชาต รปทรงเรขาคณตและรปทรงอสระ สามารถน ามาใชประยกตเปนลวดลายผาแปรรปเพนทบาตกได ในมตของวฒนธรรมน ายอนไปสแหลงทมาของผาบานเชยงทมหลายพนป เปนการสรางวฒนธรรมผาลวดลายบานเชยง

จงหวดอดรธานเปนอกจงหวดทมการทอผากนอยางมาก จนสามารถกลาวไดวาอาชพการทอผาไมเปนเพยงแคอาชพเสรมของชาวบานเทานนแตยงถอเปนเอกลกษณ ของจงหวดอดรธานประการหนงดงจะเหนไดจากค าขวญประจ าจงหวดท ไดยกเอาเอกลกษณดานการทอผาขดทโดดเดนของชาวบานมายกยองซงปรากฏในค าขวญประจ าจงหวดวา “น าตกจากสนภพาน อทยานแหงธรรมะ

www.ssru.ac.th

3

อารยธรรมหาพนป ธานผาหมขด แดนเนรมตหนองประจกษ เลศลกษณกลวยไมหอมอดรชนไฌน ” จากประโยคทกลาววา ธานผาหมขด หมายถง ผาไหมทอแบบขดของจงหวดอดรธานซงเปนผาทอทมชอเสยงและเปนเอกลกษณ (เอองทพย คงเพชร และพสมย ธารเลศ. 2543 : 3) และทไดชอวาเปน “ธานผาหมขด” เพราะเปนจงหวดทไดทอผาหมขดฝายยาวทสดในโลกมความยาว 1,199 เมตร และไดรวบรวมลวดลายผาหมขดไวถง 660 ลาย ขณะนผาหมขดทยาวทสดในโลกจดตงแสดงไวทศนยรวมและจ าหนายผลตภณฑหตถกรรมพนบาน บานเมน ต าบลบานขา อ าเภอเมอง จงหวดอดรธาน การทอผาแตเดมมจดมงหมายเพอปกปดรางกายท าใหอบอน ปองกนความหนาวเยนซงเปนความตองการพนฐานตอมามการเลยนแบบวถชวต สภาพแวดลอมความเชอขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม ตลอดจนอารมณ ความรสกนกคดสอดใสเขาไปในลวดลายผาและววฒนาการเรอยมาจนมแบบแผนทชดเจนเปนเอกลกษณไมซ าแบบกน ลวดลายผาของชาวอสานกมลกษณะดงกลาวเชนเดยวกน ลวดลายผาของแตละกลมวฒนธรรมจะมเอกลกษณของตวเอง ซงขนอยกบองคประกอบและสงแวดลอมทางวฒนธรรมเปนส าคญ (อจฉรา ภานรตน. 2536 : 21)

ปจจบนมการผลตผาหมขด ผาฝายและผาไหมเปนจ านวนมาก ไมเพยงแตในตวจงหวดอดรธานเทานน ทกจงหวดในประเทศไทยกจะมการผลตผาทตองการสอเอกลกษณ สรางความโดดเดนแตกตางกนออกไปท าใหผากลายเปนสนคาทมความส าคญในทางเศรษฐกจมากยงขนงานหตถกรรมผาบาตก เปนงานหตถกรรมผาอกประเภทหนงทสรางรายไดใหมใหแกกลมผลตผลตภณฑชมชน มวธการท าโดยใชเทยน ปดสวนทไมตองการใหตดส และใชวธการแตม ระบาย หรอยอมสในสวนทตองการใหตดส ทาสารเคมชวยใหสตดผา ลางน าและตมเทยนออก มเอกลกษณพเศษทการระบายส เทคนคและวธการตกแตงเนอผา และฝมอทประณต ผาบาตกจงเปนสนคาตวหนงทนยมมากในตลาด โดยเฉพาะตลาดตางประเทศ เชน สหรฐอเมรกา กลมประเทศประชาคมยโรป ออสเตรเลย และญปน (นนทา โรจนอดมศาสตร.2534:53)

งานหตถกรรมผาบาตกในจงหวดอดรธานเปนการน าผาไหม หรอผาฝายมาผสมผสานรวมกบงานหตถกรรมบาตก ซงมผลการตอบรบในทางทด เปนทยอมรบทงในและตางประเทศ แตลวดลายทออกแบบจะเนนลวดลายธรรมชาต ซงจากการสมภาษณผผลตผลตภณฑชมชนไดใหขอเสนอแนะในการออกแบบถงความตองการสรางเอกลกษณสนคาทสอถงจงหวดอดรธานอยางชดเจนยงขน เพอแปรรปเปนสนคาประเภทของทระลกทสรางความหลากหลายแกนกทองเทยว จากการส ารวจเกยวกบเศรษฐกจภายในประเทศไทยนน อดรธานตดอนดบ 1 ทมนกทองเทยวชาวตางชาตมาทองเทยวและ

www.ssru.ac.th

4

พกมากทสด จากจดนการพฒนาสนคาเพอเปนของฝาก ของทระลกควรทจะไดรบการพฒนาอยางรวดเรวทสด (จรรยา ฉมนอก .ใหสมภาษณ .2551) สวนเอกลกษณจงหวดจากค าขวญทกลาวขางตน เลงเหนขอความทวา “อารยธรรมหาพนป ” หรอมรดกโลกบานเชยง และเมอกลาวถงจงหวดอดรธานกมกจะนกถงของฝากอย 2 ชนด นนคอ เครองปนดนเผาบานเชยง และผานาขา ดงนนผวจยไดเลงเหนถงความจ าเปนทจะน าลวดลายทปรากฏบนภาชนะเขยนสบานเชยง มาประยกตใชในการออกแบบลวดลายผาแปรรปเพนทบาตกใหมความสวยงาม มเอกลกษณเฉพาะตวของบานเชยง และสามารถน าไปใชแปรรปเปนผลตภณฑจากผาบาตก เพอเปนการน าเสนอแนวทางการพฒนาในแงของการตอยอดภมปญญาทองถน และเปนการสงเสรมนโยบายหนงต าบลหนงผลตภณฑ ซงเปนแนวทางประการหนงทจะสรางความเจรญแกชมชนใหสามารถยกระดบฐานะความเปนอยของคนในชมชนใหดขน โดยการผลตหรอจดการทรพยากรทมอยในทองถน ใหกลายเปนสนคาทมคณภาพ มจดเดนเปนเอกลกษณของตนเองทสอดคลองกบวฒนธรรมในแตละทองถน โดยมหลกการ พนฐานจากภมปญญาทองถนสสากล (Local Yet Global) การพงตนเองและคดอยางสรางสรรค (Self-Reliance-Creativity) และการสรางทรพยากรมนษย (Human Resource Development) (Internet) โดยผลตภณฑไมไดหมายถงตวสนคาเพยงอยางเดยว แตเปนกระบวนการทางความคดรวมถงการสรางสรรคคดคน การรกษาภมปญญา ประเพณ การตอยอดภมปญญาทองถนการแลกเปลยนเรยนรเพอใหกลายเปนผลตภณฑทมคณภาพ มจดเดน จดขายทรจกกนแพรหลายไปทวประเทศและทวโลก เพอเปนการสบทอดและรกษาเอกลกษณของบานเชยง ใหชนรนหลงไดรจกในรปแบบของลวดลายเครองปนดนเผา จากบานเชยงเพอเปนการมใหเอกลกษณของบานเชยงเลอนหายไปผวจยจงไดตงขอค าถามของการวจยวา ค าถามของการวจย

1.1 การน าเอาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑ ผาแปรรปเพนทบาตก ไดหรอไมอยางไร

1.2 ทดลองปฏบตการออกแบบและพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรม ของทระลกจงหวดอดรธานไดหรอไมอยางไร

1.3 สามารถประเมนผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ทมตอผลตภณฑหตถกรรมผาทออกแบบและพฒนา น าไปแปรรปเปนผลตภณฑ จ านวน 3 ผลตภณฑไดหรอไมอยางไร

www.ssru.ac.th

5

ผลการวจยนจะเปนประโยชน เพอสบทอดและอนรกษและเผยแพรเอกลกษณและลวดลายของบานเชยงใหชนรนหลงไดเหนถงศลปะและวฒนธรรมของบานเชยงทน ามาประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก เพอพฒนาเปนผลตภณฑหตถกรรม ของทระลกจงหวดอดรธานได เปาหมาย ออกแบบพฒนาผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก จงหวดอดรธานทสอถงเอกลกษณลวดลายบานเชยง เพอเปนแนวทางในการพฒนารปแบบใหแกผผลตผลตภณฑชมชนตอไป 1.2 วตถประสงค

1.2.1. เพอวเคราะหเอกลกษณลวดลายบานเชยง ในการน ามาประยกตรวมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกได

1.2.2. เพอออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกจงหวดอดรธาน จ านวน 3 ผลตภณฑ ใหมความสวยงามเหมาะสมกบเอกลกษณลวดลายบานเชยง

1.2.3. เพอประเมนผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกทมตอผลตภณฑหตถกรรมผาทออกแบบและพฒนาน าไปแปรรปเปนผลตภณฑ จ านวน 3 ผลตภณฑ

1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.3.1 ไดผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกทสอถงเอกลกษณลวดลายบานเชยง ท าใหดงดดความสนใจของนกทองเทยวและบคคลทวไป

1.3.2 สรางความแปลกใหมใหกบสนคาเพอเปนแนวทางการพฒนาเปนของทระลกจงหวดอดรธาน

1.3.3 ไดผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกตนแบบ เพอน าไปใชในการผลตจรง 1.3.4 ชวยสรางมลคาสนคาเพมส าหรบผลตภณฑชมชน 3 ดาว 1.3.5 เปนฐานขอมลส าหรบหนวยงาน และองคกรอนทเกยวของ

www.ssru.ac.th

6

1.4 ขอบเขตของการวจย

ในการศกษาโครงการวจยเอกลกษณลวดลายบานเชยง เพอใชในการประยกตผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก จงหวดอดรธาน ผวจยไดก าหนดขอบเขตของการวจยโดยด าเนนการเปนดงน

1.4.1. เพอวเคราะหเอกลกษณลวดลายบานเชยง ในการน ามาประยกตรวมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกได

1.4.2. เพอออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก จงหวดอดรธาน จ านวน 3 ผลตภณฑ ใหมความสวยงามเหมาะสมกบเอกลกษณลวดลายบานเชยง 1.4.3. เพอประเมนผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ทมตอผลตภณฑหตถกรรมผาทออกแบบและพฒนา น าไปแปรรปเปนผลตภณฑ จ านวน 3 ผลตภณฑ

1. ตวแปรทใชในการวจย 1.1 ตวแปรตน ไดแก ผาแปรรปเพนทบาตก เอกลกษณลวดลายบานเชยง 1.2 ตวแปรตาม ไดแก ความคดเหนโดย ประชาชนจงหวดอดรธาน ผผลตผลตภณฑ

ชมชน ผเชยวชาญดานการออกแบบ และสตร (อาจารยมหาวทยาลย) 2. ประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจย กลมตวอยางทใชในการวจยครงน แบงตามวตถประสงคของงานวจยไดดงน

2.1 ประชาชนจงหวดอดรธาน 100 คน สอบถามใหไดมาซงเอกลกษณลวดลายบานเชยง เพอไดขอมลเอกลกษณลวดลายบานเชยงทเหมาะสมในการประยกตรวมกบผาแปรรปเพนทบาตก

2.2 ผผลตผลตภณฑชมชน 3 กลม ซงเปนกลมผลตภณฑชมชนระดบ 3 ดาว มอายการท างานไมนอยกวา 10 ป โดยมหวขอการประเมนดงน

1.ความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย 2.ความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต 3.ความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณ

เปนผใหขอมลทางดานผลตภณฑความเหมาะสมของลวดลายบานเชยงทน ามาประยกตรวมกบผลตภณฑผาแปรรป

www.ssru.ac.th

7

2.3 ผเชยวชาญทางดานการออกแบบ ซงเปนผทรงคณวฒทมความรทางดานการออกแบบผลตภณฑไมนอยกวา 3 ป โดยมหวขอการประเมนเปนดงน 1.ความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย 2.ความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต

3.ความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณ 1.5 นยามศพทเฉพาะ 1.5.1 การศกษาและพฒนา หมายถง การคนควาและน าสงทมอยไปใชใหเกดคณคากบผลตภณฑ 1.5.2 เอกลกษณ หมายถง สงทสะทอนความเฉพาะในแตละทองถนสสายตาจนเกดความจ าทประทบใจ 1.5.3 ลวดลายบานเชยง หมายถง ลวดลายทปรากฏบนภาชนะเครองปนดนเผาเขยนสบานเชยง 1.5.4 การประยกต หมายถง การน าลวดลายทปรากฏบนภาชนะเขยนสบานเชยง มาประยกตใชในการออกแบบลวดลายผาแปรรปเพนทบาตกใหมความสวยงาม 1.5.5 ผาเพนทบาตก หมายถง ผาบาตกเปนค าทใชเรยกผาชนดหนงทมวธการท าโดยใชเทยนปดสวนทไมตองการใหตดส 1.5.6 ทดลองปฏบตการออกแบบ หมายถง การทดลองสรางสรรครปแบบผลตภณฑใหมความสมพนธกบประโยชนใชสอย วสด และการผลต 1.5.7 ผลตภณฑหตถกรรม หมายถง สนคาของกลมชมชนทผลตโดยแรงงานคนเปนหลก 1.5.8 ของทระลก หมายถง สงทเปนสอเพอหวงผลทางดานความทรงจ า ใหเหนถงสงทผานมาในอดตเพอกระตนเนนย าความทรงจ าใหนกถง 1.5.9 รปแบบผลตภณฑ หมายถง ลกษณะรปทรงของผลตภณฑทสะทอนการใชงานแบบตางๆ 1.5.10 ผผลตผลตภณฑชมชน หมายถง กลมผผลตผลตภณฑผาเพนทบาตกของจงหวดอดรธาน

www.ssru.ac.th

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ 2.1 บทน า

ในโครงการวจยเอกลกษณลวดลายบานเชยง เพอใชในการประยกตผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก จงหวดอดรธาน มแนวทางในการศกษาโดยใชวรรณกรรมทเกยวของ ดงน

1. ศลปะของลวดลายเครองปนดนเผาบานเชยง จงหวดอดรธาน 2. การผลตผาบาตก และการประยกตผลตภณฑผา 3. แนวคดในการออกแบบลวดลายผา และการประยกตผลตภณฑผา 4. งานวจยทเกยวของ 5. สรป

2.2 ศลปะของลวดลายเครองปนดนเผาบานเชยง

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย เปนพนททมมนษยอาศยอยอยางหนาแนนมานบหลายพนป รองรอยของมนษยในเมองไทยยคดงกลาวแสดงใหเหนถงวฒนธรรมทมพฒนาการแลวในหลายประการ โดยเฉพาะดานความรความสามารถหรอภมปญญา อนเปนเครองมอส าหรบชวยใหผคนเหลานสามารถปรบตวใหเขากบสภาวะแวดลอมของตนไดอยางด จนสามารถด ารงชวตและจรรโลงสงคม วฒนธรรมของคนไดสบเนองตอกนมาเปนระยะเวลายาวนาน

บานเชยง จงหวดอดรธานกคอแหลงโบราณคดส าคญแหงหนงทใหความรอยางมาก เกยวกบพฒนาการของสงคม และวฒนธรรมสมยโบราณเมอหลายพนปมาแลวในประเทศไทย สงทดงดดใหนกทองเทยวเดนทางมายงบานเชยงกคอ เรองราวอนเกยวกบอดตของพนทหมบานน โดยเฉพาะเรองสมยกอนประวตศาสตร ซงมการจดแสดงไวเปนพพธภณฑสถาน 2 แหง ในหมบานน คอ พพธภณฑสถานแหงชาตบานเชยง และพพธภณฑสถานกลางแจงทวดโพธศรใน มเรองเลาขานกนวา เมอประมาณ พ.ศ. 2360 ในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 ไดเกด

www.ssru.ac.th

9

สถานการณวนวายทางการเมองในราชอาณาจกรลาว ชาวพวนกลมหนงจากแขวงเชยงขวางจงไดอพยพขามแมน าโขงมาตงหลกปกฐานอยในผนปาทเปนเนนสงน าทวมไมถงในฤดฝน บรเวณรอบๆ เปนทลมเหมาะแกการท านา และมแหลงน าส าหรบกนใชอยางสมบรณตลอดมา พรอมตงชอเรยกวา “บานเชยง” ตงแตนนมา

ภาพท 2.1 เครองปนดนเผาและโครงกระดกทขดคนพบภายในบรเวณบานเชยง

ทมา : Junjieth.2551 [Online]

แตเมอประมาณ พ.ศ. 2515 ทผานมา ไดเรมมการสงเกตพบโบราณวตถและหลกฐานทางโบราณคดในพนทเนนของหมบานและสงผลใหมการศกษาทางโบราณคด จนไดทราบวาความจรงแลวพนททเปนทตงของบานเชยงปจจบน เคยมคนตงถนฐานมาแลวกอนประวตศาสตรเมอพนๆ ปกอนจะมการสรางหมบานในปจจบน

โบราณวตถทพบ ไดแก เศษภาชนะดนเผาทมการตกแตงเขยนเปนลายสแดง โครงกระดก เครองมอทท าดวยหนและส ารด โบราณวตถทท าดวยหน ส ารด และเหลก โดยเฉพาะภาชนะดนเผาเขยนเปนลายสแดงนนเปนโบราณวตถทมลกษณะเดนมากเนองจากเพงมการพบเปนครงแรกในประเทศไทย สรปไดวานกโบราณคดทงชาวไทยและตางชาตใหความยอมรบวาแหลงโบราณคดบานเชยงเปนรองรอยทางวฒนธรรมทส าคญ ซงสามารถใหความรอยางมากในเรองการปรบตวเองของมนษยในสมยอดตเมอนบพนๆ มาแลวใหสอดคลองกบระบบสงแวดลอมทางธรรมชาตและสงแวดลอมทางวฒนธรรมของตนอนเปนระบบทมพลวตหรอมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ความรประเภทนเปรยบไดเสมอนเปนกรณตวอยางในเรองวธการทมนษยในอดตใชส าหรบแกปญหาใหลลวงไปไดดวยด จงนบเปนความรทมประโยชน มเพยงตอประชาชนชาวไทยเทานน แตยงมประโยชนตอ

www.ssru.ac.th

10

มนษยชาตทกเผาพนธ ทงทเปนผคนรนปจจบนและผคนในอนาคต แหลงโบราณคดบานเชยงจงสมควรทจะไดรบการอนรกษและสงวนรกษาไวสบไป

ดวยเหตน เมอ พ.ศ. 2535 คณะกรรมการมรดกโลกจงขนทะเบยนแหลงโบราณคดบานเชยง ใหเปนมรดกโลกทางวฒนธรรมอกแหงหนงของเมองไทย (เปนมรดกโลกล าดบท 4 จากทงหมด 5 แหงในเมองไทย)

ภาพท 2.2 สญลกษณมรดกโลกทางวฒนธรรมทพพธพณฑบานเชยง

ทมา : ผจดการรายวน . 2551 [Online]

อจฉรา แขงสารกจ หวหนาพพธภณฑบานเชยง เลาวา จากการส ารวจโบราณคดในภาคอสานตอนบนทงหมด พบวาบานเชยงเปนทรจกกนอยางแพรหลาย และสามารถขนเปนมรดกโลกได หลงจาก พ.ศ. 2535 ทบานเชยงไดขนทะเบยนเปนมรดกโลกเปนตนมา มนกทองเทยวเขามาเยยมชมบานเชยงเปนอยางมาก

www.ssru.ac.th

11

จากนน พ.ศ. 2539-2540 เรมมโครงการขอความชวยเหลอจากตางชาต กไดเขามาชวยในเรองการปรบปรงพพธภณฑกลางแจงทวดโพธศรใน แลวกปรบปรงพวกภมทศนตางๆ ภายในพพธภณฑ ชวยในการปรบปรงการจดแสดงใหมซงการปรบปรงการจดแสดงใหมนนมาแลวเสรจใน พ.ศ.2550 ทผานมา ไดพฒนาหลายๆ สวนขนมาเพอใหนกทองเทยวเหนความส าคญของการอนรกษมากขน และในขณะเดยวกนนกทองเทยวกจะไดเหนภาพโบราณวตถตางๆในสภาพทสมบรณทสด

บางสวนทเกาทางพพธภณฑกจะมการปรบปรงขนมาใหมโดยการท าดวยวธการเกา บานเชยงนนเดนในเรองการเปนยคส ารดทเกาแกทสดในโลก เปนแหลงโบราณคดกอนประวตศาสตรทมยคส ารดทเกาแกทสด เปนแหลงทมสมยกอนประวตศาสตรเปนแหลงเอกลกษณเปนตวของตวเองทโดดเดนและหาไดยาก ในป 2539 จ านวนนกทองเทยวสงถง 2 แสนคน จ านวนนกทองเทยวมาลดลงในชวงทายทเทศกาลโทรมหมดแลวเรากเลยตองเรมปรบปรงใหม

ในสวนของพพธภณฑทมการปรบปรงเราจะสรางพนฐานในการรบนกทองเทยวอยางเชน หองน า ใหเพยงพอตอการรองรบนกทองเทยว ปรบปรงแหลงทเคยขดคนมากอน ปรบปรงอาคารและน าวตถโบราณทจ าลองไวมาแสดง ส าหรบของจรงบางสวนเรากน าไปเกบไวในพพธภณฑดวย ทงหมดในสวนของพพธภณฑและกลางแจงเปนของทคนพบเจอทบานเชยงทงหมด ในบรเวณทเกยวกบวฒนธรรมบานเชยงซงม 100 กวาแหลง ของทไดจากแหลงวฒนธรรมทงหมดเปดใหเขาชมยกเวนนทรรศการใหมซงสามารถเขาชมไดเพยงบางสวน รอพธเปดปลายป อกไมนานกจะเสรจเรยบรอยและเปดใหนกทองเทยวเขาชมได ซงจดประสงคของการจดนทรรศการใหมเพอใหมคนเขาใจพนฐานและความส าคญของบานเชยง เหนคณคาส าคญของการอนรกษปจจบนกยงมการขดคนหา

ส าหรบเครองปนดนเผาทปรากฏพบในแหลงโบราณคดบานเชยง ซงเปนภาชนะทท าขนเพอใชในพธกรรมการฝงศพ มรปแบบของภาชนะดนเผาแตกตางกนไปตามชวงเวลา อางองจากเอกสารอดรธาน ศตวรรษท 2 จากบานเชยงมรดกโลกจงหวดอดรธาน (2537 :18-27) เอกสารทระลกงานฉลองมรดกโลกบานเชยง 5000 ป เนองในวโรกาสเฉลมฉลองสรราชสมบตครบ 50 ป ของจงหวดอดรธาน (2539:41-44) และของสรพล ด ารหกล (2540 : 44-60) ดงน

1 สมยตน (Early Period) ภาชนะดนเผาลกษณะเดนๆ หรอประเภทตางๆ หรอประเภทเดนๆ ของบานเชยงสมยตน สรป

ไดดงน

www.ssru.ac.th

12

1. ในระยะเรมแรกของสมยตน อายประมาณ 5,600-4,500 ปมาแลว มภาชนะดนเผาทเดน คอ ภาชนะมเชงหรอฐานเตยๆ (Short Ring Foot) สวนใหญเปนภาชนะสด า สวนครงบนของภาชนะมกตกแตงดวยเสนขดเปนลายขด หรอลายเสนคดโคง และมลายกดเปนชดหรอเสนสนๆ เตมพนทระหวางลายขดใหเตม สวนครงลางภาชนะมกตกแตงดวยลายเชอกทาบ

ภาพท 2.3 ภาชนะมเชงหรอฐานเตยๆ (Short Ring Foot) สมยตน อายประมาณ 5,600-4,500 ป

ทมา : พพธภณฑสถานแหงชาตบานเชยง . 2552 [Online]

2. ระยะทสองของสมยตน อายประมาณ 4,500-4,000 ปมาแลว มภาชนะประเภทเดนทปรากฏเพมขนมา คอ ภาชนะขนาดใหญทใชใสศพเดกกอนน าไปฝง และภาชนะขนาดเลกอนๆ ซงมการตกแตงเสนขดเปนลวดลายคดโคงบนผวสวนใหญของภาชนะ จงดวามปรมาณลายตกแตงหนาแนนกวาลายขดบนภาชนะดนเผาของระยะเรมแรก

ภาพท 2.4 ภาชนะขนาดใหญทใชใสศพเดกกอนน าไปฝง อายประมาณ 4,500-4,000 ป


www.ssru.ac.th

13

3. ระยะทสามของสมยตน อายประมาณ 4,000-3,500 ปมาแลว เรมปรากฏมภาชนะทดานขางตรงหรอเกอบตรง (ท าใหดเปนภาชนะทรงกระบอก Beaker) และภาชนะตกแตงดวยลายเชอกทาบทงใบ ทมสวนคอภาชนะตงตรง กนภาชนะกลม

ภาพท 2.5 ภาชนะตกแตงดวยลายเชอกทาบทงใบ อายประมาณ 4,000-3,500 ป


4. ระยะสดทายของสมยตน อายประมาณ 3,500-3,000 ปมาแลว เรมปรากฏมภาชนะดนเผาแบบ “บานออมแกว” ซงหมายถง ภาชนะทรงกนกลม ตกแตงบรเวณไหลภาชนะดวยลายขดเปนเสนคดโคงผสมกบการเขยนสแดง และตกแตงสวนอนๆ ทอยใตลงดวยลายเชอกทาบ สาเหตทเรยกภาชนะดนเผาแบบนวาแบบ “ออมแกว” กเพราะไดพบวาเปนประเภทหลกทพบในชนดนลางสด หรอระยะการอยอาศยเรมแรกของแหลงโบราณคดทบานออมแกว ซงอยไมไกลจากบานเชยงมากนก

ภาพท 2.6 ภาชนะดนเผา ระยะสดทายของสมยตน อายประมาณ 3,500-3,000 ป


www.ssru.ac.th

14

2 สมยกลาง (Middle Period) อายประมาณ 3,000 ป – 2,300 ปมาแลว ภาชนะดนเผาประเภทเดนของสมยกลาง คอ ภาชนะผวนอกสขาว ท าสวนไหลภาชนะใหเปนสนหกมม (Carinated Pot) มทงแบบกนภาชนะกลมและแหลมบางชนมการตกแตงดวยลายขดผสมกบลายเขยนสทบรเวณไหลภาชนะ ตอนปลายๆ ของสมยกลางเรมมการตกแตงภาชนะแบบน ดวยการทาสแดงทบรเวณปากภาชนะ

ภาพท 2.7 ภาชนะผวนอกสขาว ท าสวนไหลภาชนะใหเปนสนหกมม (Carinated Pot)

3 สมยปลาย (Late Period) อายประมาณ 2,300 – 1,800 ปมาแลว ชวงตนๆ ของสมยปลายมภาชนะชนดเขยนลายสแดงบนพนนวล (Red on Buff Painted Pottery) เปนภาชนะดนเผาประเภทเดนทเรมปรากฏขนมาตอนกลางของสมย จงเรมมภาชนะชนดเขยนลวดลายสแดงบนผวสแดง (Red Pot Painted With Red Designs) ระยะสดทายของสมยจงมภาชนะดนเผาฉาบผวนอกดวยน าโคลนสแดงแลวขดมน (Red slipped and burnished pot) เพมขนมา

ภาพท 2.8 ภาชนะชนดเขยนลายสแดงบนพนนวล (Red on Buff Painted Pottery)

ลกษณะเครองปนดนเผาในวฒนธรรมบานเชยงน จะเปนภาชนะดนเผาชนดเนอดนธรรมดา (Earthenware) ทปนขนรปดวยการใชมอ ใชไมตผวนอกใหไดรปทรงตามทตองการ โดยใชเครองมอท

www.ssru.ac.th

15

เรยกวา หนด รองผวดานในภาชนะ มกเปนภาชนะแบบกนกลม สวนแบบทมเชงหรอมฐานมกจะท าคนละชนแลวน ามาตอเขากนภายหลง จากนนจงจะตกแตงดวยวธการตางๆ นบตงแต ขดขด การทาบ และกดประทบลาย ตลอดจนการเขยนลวดลายดวยสแดง ซงเชอกนวาสทใชในการเขยนจะไดจากดนเทศหรอดนแดงทมสวนผสมของแรฮมาไทต (Hematite) ผสมกบยางไม หรอไขสตว จงท าใหสสามารถตดคงทนบนผวของภาชนะดนเผาไดเปนเวลานาน แลวน าไปเผาดวยวธการสมไฟกลางแจงหรอเผาแบบเปด 2.2.1 ลวดลายเครองปนดนเผาบานเชยงศลปะของบรรพชน เครองปนดนเผาบานเชยงนนเปนภาชนะทมลายขดขด และเขยนสเทา สน าตาล ตอมาภายหลงมการเขยนลายดวยสแดง สทใชเขยนนนเรยกวา สดนเทศ ประกอบดวยสวนผสมเพอใหเกดความตดทนนาน ยงพสจนไมไดวามนษยสมยนนเขยนลวดลายเหลานดวยเครองมอชนดใด แตเสนสดนแดงมความหนาพอประมาณทเคลอนไหวบนรปทรงของภาชนะดนเผาทเงางามประดจศลปะสมยใหมแตลวดลายไมละเอยดยบจนท าใหตาพราเวยนหว ฝแปรงทแตงแตมใหเปนรปลกษณลวดลายตางๆ ทไมซ ากนเลยนนแสดงออกถงความกลาหาญทมการตดสนใจเฉยบขาด นกโบราณคดพยายามจดประเภทลวดลายทปรากฏบนเครองปนดนเผาเขยนสไวอยางนอย 6 กลม ไดแก กลมลายเสนโคง กลมลายกานขด กลมลายเรขาคณต กลมลายดอกไม กลมลายสตว และกลมลายอนๆ เชน ลายเสนขนาน ลายสามเหลยม ลายเชอกควน ลายขนมเปยกปนซอน การศกษาลวดลายบนผวภาชนะวฒนธรรมบานเชยงท าไดโดยการแบงออกเปนสวนๆ เพอศกษาบรเวณทเขยนใหสมพนธกบลวดลาย ของพเยาว เขมนาค เรองลวดลายบนผวภาชนะวฒนธรรมบานเชยง ในเอกสารประกอบการสมมนาทางวชาการ บานเชยงทศวรรษใหมในการศกษาประวตศาสตรและโบราณคด กรมศลปากร (2539 : 33-86) ไดแบงสวนภาชนะดนเผาบานเชยงทใชในการศกษา ดงน

ภาพท 2.9 สวนภาชนะดนเผาบานเชยงทใชในการศกษา

www.ssru.ac.th

16

การสรางลายแบงออกเปนสวนๆ ตามรปของภาชนะเพอสะดวกในการศกษา และสวนทปรากฏลวดลายของภาชนะแตละรปทรงประกอบดวย 1. บรเวณสวนปาก-คอ ของภาชนะ คอ จากสวนปากทกวางต าลงมาถงสวนทคอดเปนคอ 2. บรเวณคอ-ไหล คอ บรเวณจากคอถงบรเวณเหนอสวนทกวางทสดบนตวภาชนะ 3. บรเวณกลางตวภาชนะ ใชเสนแบงสวนทกวางทสดของตวเปนจดศนยกลาง ขนไปถงบรเวณไหลและบรเวณต าลงมากอนถงกน 4. กนภาชนะ คอ บรเวณตอจากกลางตวถงกนภาชนะ 5. กน-เชง คอ จากสวนกนแลวมฐานตอออกมาใชเปนทตงหรอแทนขาตง ภาชนะกนกลมไมมเชงหรอไมมสวนท 5 นบลายทเขยนจากขางบนลงมา จะมาจบอยทบรเวณสวนกลางของสวนท 4 โดยการเขยนเสนคาดรอบตวภาชนะ บางใบจะระบายสแดงทบลงในตรงสวนน เพอแสดงการสนสดของลาย ถาหากเปนภาชนะทมเชงกจะใชเสนคาดนนเปนตวเชอมกบลายทจะเขยนลงบนเชงภาชนะ ส าหรบบรเวณคอถาหากเปนภาชนะประเภทคอหกออก กจะมเสนคาดแบงใหลายจบลงเปนสวนๆ ไป ถาหากบรเวณปากและคอผายออก ตวและไหลจะเปนเสนโคงกจะท าลายตอจากปากลงมาถงตว โดยไมมเสนคาดแบงซงจะพบเปนสวนมาก ลวดลายในวฒนธรรมนมามากมาย แตพอจะน าเสนอโดยการแบงออกเปนกลมใหญๆ ไดดงน 1. ลายกนหอยวนออกหรอเขาจากจดศนยกลาง อาจเปนรปวงกลมหรอวงร บางรปเปนการวนเขาหาจดศนยกลางแลววนออก

ภาพท 2.10 ลายกนหอยวนออกหรอเขาจากจดศนยกลาง

www.ssru.ac.th

17

2. ลายกนหอยมกนตอกน คอ การเขยนออกจากจดศนยกลางหลายรอบ แลวปลายจะสงออกไปวนเปนกนหอยเขาหาจดศนยกลางอกรปแบบหนง บางรปกวนออกไปสรางรปตอไปอก

ภาพท 2.11 ลายกนหอยมกนตอกน

3. ลายประแจจน คอ เสนทโคงไปโคงมาอยางเปนระเบยบใชเปนเสนโครงหลก ทจะเตมรายละเอยดของลวดลายตางๆ ลงไป

ภาพท 2.12 ลายประแจจน

4. ลายแบบขอเกยวกน เกดจากเสนแนวนอนสองเสนขนานกนแลวเขยนเสนโคงทแตกออกมาจากเสนนอนงอเขาหากน

ภาพท 2.13 ลายแบบขอเกยวกน

www.ssru.ac.th

18

5. ลายรปตวเอสในวงกลม วงรหรอรปไข

ภาพท 2.14 ลายรปตวเอส

6. ลายรปไขทบกนเปนลกโซ

ภาพท 2.15 ลายรปไขทบกนเปนลกโซ

7. ลายเสนโคงแบบลกคลนใชเปนโครงสรางลาย เพอจะเตมรายละเอยดหรอลายแบบตางๆ ลงไป

ภาพท 2.16 ลายเสนโคงแบบลกคลน

www.ssru.ac.th

19

ลวดลายบนผวภาชนะวฒนธรรมบานเชยงนนเรมมาตงแตสมยตน โดยมการท ารปเปนรอยเขาไปในผวภาชนะท าเปนเสนนนหรอปนแปะ และลายเขยนสแลว ซงสวนใหญจะเปนภาชนะสด า-เทา และน าตาล ลายทเกดจากการท ารอยเขาไปในผวภาชนะไดแก การขด ขด การกดทบ สกหรอจม กลงลายปนนนหรอลายปนแปะสวนมากจะเปนเสนคาดรอบตวภาชนะ สวนลายสทเกดขนเปนตอนปลายของสมยตน ลวดลายสมยกลางจะท ากบภาชนะทรงพานฐานสง ภาชนะคอสนมสนทไหลกนกลม ภาชนะคอสงมสนทไหลกนกลม ภาชนะคอสงมสนทไหลกนแหลม ภาชนะปากแคบกนกลมภายนอก ซงจะเปนภาชนะทเนอบางเนอละเอยดท าประณต เปนลายแบบขดขดแลวเขยนส มลายลกคลน ลายคลายงเลอยรอบตวภาชนะ ลายหยกและลายประแจจน ลวดลายในสมยปลายไดแก ลายเขยนสบนภาชนะหลายรปทรงและหลากหลายลวดลาย มความสลบซบซอนมากขน และลวดลายเหลานไดพฒนามาจากลวดลายในสมยตนอยางตอเนอง เมอพจารณาลวดลายมาตงแตเรมตนจะเหนไดวาเปนลวดลายแบบนามธรรม จดนเปนเรองนาสนใจ วาคนสมยนนทงภาพของสจจนยมออกไป แลวน าเอารปทรงพนฐานแบบงายๆ ทถอดมาจากรปธรรม มาสรางสรรคใหเกดงานทมความหลากหลายและสวยงามไดอยางยอดเยยม จนถงสมยปลายจงเกดรปกงเหมอนจรง ไดแก รปคลายคน รปสตว และพนธไม ส าหรบลวดลายแบบประแจจนนน มความคลายคลงกนมากกบลายของจน ซงพบมาตงแตยคแรกๆ แลว สวนในยคหลงใชเปนลายหลกในการเขยน แตกยงไมมหลกฐานแนชดวาไดรบอทธพลมาจากจน เชนเดยวกบลายตวเอส ในวงกลมและรปไข ซงปรากฏวาเหมอนลายหยน-หยาง ทตราอยบนธงชาตเกาหล ลวดลายดงกลาวนไมไดเกดจากการลอกเลยนแบบจากธรรมชาต แตเปนการมองผานทะลธรรมชาตไปสรปแบบนามธรรม แลวน ามาเปนสญลกษณทสรางใหเกดความเจรญงอกงาม ลวดลายบนผวภาชนะวฒนธรรมบานเชยงนน เรมมาตงแตสมยตน โดยมการท ารปเปนรอยเขาไปในผวภาชนะท าเปนสนนนหรอปนแปะ และลายเขยนสแลว ซงสวนใหญจะเปนภาชนะสด า-เทา และน าตาลลายทเกดจากการท ารอยเขาไปในผวภาชนะ ไดแก ขด ขด กดประทบ สกหรอจมกลง ส าหรบลายเปนสนนนหรอปนแปะสวนมากจะเปนเสนคาดรอบตวภาชนะ สวนลายเขยนสเกดขนตอนปลายของสมยตน ลวดลายสมยกลางจะท ากบภาชนะทรงพานฐานสง ภาชนะคอสนมสนทไหลกนกลม ภาชนะคอสงมสนทไหลกนกลม ภาชนะคอสงมสนทไหลกนแหลมภาชนะปากแคบกนกลมผายออก ซงจะเปน

www.ssru.ac.th

20

ภาชนะทบางเนอละเอยดท าประณต เปนลายแบบขดขดแลวเขยนส มลายลกคลน ลายคลายงเลอยรอบตวภาชนะ ลายหยกและลายแบบประแจจน ลวดลายในสมยปลาย ไดแก ลายเขยนสบนภาชนะหลายรปทรงและหลากหลายลวดลาย และมความสลบซบซอนมากขน และลวดลายเหลานไดพฒนามาจากลวดลายในสมยตนอยางตอเนองเมอพจารณาลวดลายตงแตเรมมาในสมยตน จะเหนวาเปนลวดลายแบบนามธรรม จดนเปนจดทนาสนใจ คนพวกนทงภาพของสจจนยมออกไป แลวน าเอาลวดลายพนฐานแบบงายๆ เชน ลายเสนโคง ลายกนขด ลายกนหอย หรอลายเรขาคณต ทถอดออกจากรปธรรม มาสรางสรรคใหเกดงานทมความหลากหลายและสวยงามไดอยางเปนเยยม จนถงในสมยปลายเกดรปกงเหมอนจรงนน ไดแก รปคลายคน รปสตว และพชพนธไมตางๆ จากการศกษาลวดลายผาทอพนเมองในจงหวดอดรธาน พบวาลวดลายทใชทออยมทมาจากธรรมชาตและสงแวดลอม เชนลายงเหลอม ลายชาง ลายปราสาท ลายดอกจน ลวดลายทมาจากรปแบบทางเรขาคณต เชน ลายขนมเปยกปน ลายขาวหลามตด ลายสเหลยมสลบ ลวดลายทมาจากจตนาการ เชน ลายขอ ลายเจยงนอย ลายขนหมาก จะเหนไดวาทมาของลวดลายลวนเปนสงทสามารถพบเหนในชวตประจ าวนของประชาชนชาวบานเอง แตกระบวนการสรางลวดลายนนจ าเปนตองอาศยความช านาญและทกษะทสงสมมาเปนเวลาชานาน ของชางทอผาเอง หากพจารณาโดยละเอยดจะพบวาลวดลายบนผาทอพนเมองนน สวนมากจะสรางสรรคขนอยใตรปทรงเรขาคณตแทบทงสน ดงนนการสรางสรรคประดษฐคดคนลวดลายผาทอของชองทอผาทปรากฎออกมาสวนใหญจงเปนไปในลกษณะของการจดวางรปแบบของรปรางเรขาคณตเปนพนฐานในการสรางสรรคลวดลาย โดยหากพจารณาลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลายทมความเดนชดของเสนและสสนทปรากฏ ดงน

ภาพท 2.17 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลายรปแบบตางๆ

ทมา : Junjieth.2551 [Online]

www.ssru.ac.th

21

ภาพท 2.18 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลาย ลายขดกนหอย


ภาพท 2.19 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลาย ลายเสนโคงแบบลกคลน


ภาพท 2.20 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลาย ลายรปไขทบกนเปนลกโซ


www.ssru.ac.th

22

ภาพท 2.21 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลาย ลายแบบขอเกยวกน


ภาพท 2.22 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลาย ลายรปตวเอส


ภาพท 2.23 ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลาย ลายประแจจน

ทมา : พพธภณฑสถานแหงชาตบานเชยง . 2552 [Online] 2.2.2 ศลปะเครองปนดนเผาบานเชยงกบการสรางอาชพในชมชน นบตงแตเรองราวของภาชนะดนเผาลายเขยนสบานเชยงและชอเสยงของแหลงโบราณคดบานเชยงโดงดงออกไป ไดกอใหเกดการเปลยนแปลงตอหมบานและชาวบานเชยงอยางใหญหลวง พลพวงทสบเนองจากความมชอเสยงของชาวบานเชยง นอกจากจะเปนแหลงทนกวจยและนกวชาการทางโบราณคดมงใหความสนใจแลว ยงเปนแหลงดงดดนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศให

www.ssru.ac.th

23

หลงไหลเขามาเยยมชม ทงทตองการเขามาเพอชนชมและทตองการเขามาเสาะแสวงหาวตถโบราณจากบานเชยง ดวยเหตนบานเชยงจงตองหาสงของมาตอบสนองความตองการเหลานน จงมการผลตภาชนะดนเผาลายเขยนสเลยนแบบบานเชยงจ าหนายใหแกนกทองเทยว ถงวนนหมอดนเผาลายเขยนสบานเชยง กลายเปนตวแทนของ มรดกโลกบานเชยงไปแลว ความตองการเปนเจาของไมเคยหดหายไปจากสงคมปจจบน การเปนสนคาทไดรบความนยม แตแฝงความเปนมรดกจากบรรพบรษจนมค าพดตดปากกนวา “ค าออปน ปลเขยน บานเชยงขาย ” (จงหวดอดรธาน 2539 : 122) ท าใหในปจจบนมครอบครวในบานเชยงประกอบอาชพการผลตงานหตถกรรมประเภทนเพอจ าหนายแกนกทองเทยวในรปของการผลตเปนสนคาทระลกทงทมขนาดเทากบของจรงและขยายใหญขนหรอยอใหมขนาดเลกลง แตทส าคญกคอ ชาวบานยงคงลกษณะการผลตแบบดงเดมทไดรบการถายทอดมาจากบรรพชน จากรนสรนตงแตการเตรยมดน การปน การเขยนสและการเผา ถอเปนอตสาหกรรมในครอบครวทสามารถสรางเงนรายไดใหพอสมควร และทส าคญการผลตหมอลายเขยนสบานเชยงน มท าอยเฉพาะในบานค าออ และปลเทานน จากเอกสารงานฉลองมรดกโลกบานเชยง 5,000 ป (จงหวดอดรธาน 2539 : 122-123) ไดกลาวถงการสบทอดมรดกการท าหมอลายเขยนสดงน ชาวบาน 5 ครอบครวยดอาชพปนหมอเลยนแบบบานเชยง แตไมใชเพยงรปลกษณของหมอเทานน ยงน าเครองมอ วธปน และวธการเผาเมอ 5,000 ปทแลวมาใชอย ทงทมวธปนหมอสมยใหม เขามาทดแทนแลวกตาม คนบานค าออยงเลอกวธเดมอย ถอเปนคณคาทางวฒนธรรมอนยงใหญ คนบานค าออปนหมอมาตงแตปยาตายาย มการท าดนเชอผสมแกลบไปเผา บดใหเปนชนเลกผสมกบดนเหนยวอกครง เพอปนเปนรปรางตามตองการ โดยใชหนดรองเปนรปดานใน ใชไมตดานนอกตามรปโคงของหนด จากนนตากใหแหงแลวเอาไปเผา ลงไสว จนทรจรญ ชางปนหมอทมฝมอมากทสดของบานค าออ กลาววา “คดวาคนบานเชยงโบราณ กคงจะใชวธการปนหมออยางเชนทบานค าออ ไมวาจะเปนการขนรป การท าเบาหรอท าปาก รวมทงการใชดนเชอผสมดนเหนยวแสดงวาคนสมยกอนมสตปญญาทเฉยบแหลมในการปนหมอ โดยเฉพาะความแขงแกรงของหมอหรอความเนยนของผวหมอ ซงคนสมยนสคนสมยกอนโนนไมไดเลย วาสามารถท าไดอยางไรอนนกยงเปนค าถามของคนบานค าออกนอย” หลงจากการปนหมอเรยบรอยแลวการเขยนตองเปนภาระของชางเขยนสบานปล ซงมชาวบาน 2 ครอบครวทยงคงยดอาชพนอย โดยลวดลายจะน ามาเขยนทบานปลทงหมด แมลวดลายทเขยน

www.ssru.ac.th

24

ออกมาจะไมแตกตางจากวตถโบราณในอดต แตกยงมค าถามวาคนสมยกอนใชอะไรในการเขยน ใชสทท ามาจากอะไรจงมความทนทานใหสามารถอยไดเปนระยะเวลานบพนป ลงสมคด ดวงชยภม ชางเขยนหมอบานปลเลาวา “เรมตนการเขยนลวดลายหมอลายมาเปนเวลา 25 ปหลกจากมค าสงจากทางการใหประชาชนหามขดคน ในการเขยนครงแรกใชวธการเปรยบเทยบกบของจรง ตอมาใชลวดลายทกรมศลปพมพออกเผยแพร จะไมเขยนลายอนหรอลายทคดขนมาเอง เพราะจะไมไดรบความนยมจากคนซอ โดยการเขยนจะเขยน 2 ลกษณะ คอเขยนตามค าสงซอ และเขยนตามลวดลายทไดรบความนยม นอกจากลกหลานในครอบครวแลวยงมลกศษยลกหาในละแวกใกลเคยงมารวมเขยน โดยเรมจากใบเลกกอนเมอเกดความช านาญแลวจงใหเขยนใบทใหญขน ส าหรบสทใชในการเขยนมความเชอวาคนบานเชยงใช สเทศ ผสมอะไรสกอยางเพอน ามาเขยนลายหมอ สวนชางเขยนบานปลใชหนเทศผสมกาว เมอเขยนลงไปจะไมไดสทเขมเทาทควร กเอาสสมยใหมมาผสม แตมปญหาคอสสมยใหมจะไมคอยคงทน” อยางไรกตามชาวบานเหลานยงคงผลตงานเครองปนดนเผาเลยนแบบบานเชยงอยตอไปถงแมจะไมไดเปนไปอยางกวางขวาง ถานบตามจ านวนครวเรอนทยดอาชพการปนหมอและเขยนลายบานเชยงอาจจะมนอยเมอเปรยบเทยบกบการท างานหตถกรรมแขนงอนๆ แตเราไมควรละเลยวาสงเปนสงทบรรพบรษ บรรพชนไดสรางสรรคและถายทอดสบมาอาจเปนไปไดวาศาสตรแขนงนอาจมไวเพอชาวบานเชยงเทานนกเปนได แตกเปนททราบกนโดยทวไปวาอยากไดเครองปนดนเผาเลยนแบบบานเชยงทมความสวยงามและยงคงคณคาทางประวตศาสตรเอาไวในทกขนตอนการผลต กตองเปนผลตภณฑเครองปนดนเลยนแบบหมอดนลายทปนจากบานค าออและเขยนลวดลายจากบานปลเทานน 2.3 การผลตผาบาตก และการประยกตผลตภณฑผา

การท าผาบาตกสวนมากจะท าเปนเครองนงหม หรอจะท าเปนของใชอนๆ กมบาง แหลงทท า

ผาบาตกจะพบทางแถบเอเชยทงตะวนออกและเอเชยใต เชน อนเดย จน ญปน อนโดนเซย มาเลเซย และสงคโปรนน ไดชอวาเปนการท าผาบาตกแบบดงเดม (Thue Batik) คอ การใชขผง (Wax) เปนตวกนสท าใหเกดเปนลวดลายเมอน าไปยอม ซงปจจบนยงคงใชวธนกนอย

www.ssru.ac.th

25

2.3.1 บทนยาม (Definition) ค าวา บาตก (Batik) เปนค าทใชกนในประเทศอนโดนเซย ซงมรากศพทมาจากค าวา “ตก”

(Tik) ของชาวหมเกาะชวา โดยมความหมายวา “ความงามอนเกดจากจด” (A Fine Point) การจด (Dot) หรอการหยด (Droplet)

กรรมวธการท าผาบาตก พบวาเปนการใชตวกนส (Resist) ลงบนผนผากอนทจะน าผาไปยอมส ซงจะปรากฏลวดลายมองเหนไดทง 2 ดาน ตวกนสทน ามาใชนนไดมาจากโคลนชนดหนง (Mud) ขผง (Wax) แปง (Starch) หรอแปงทท าจากถว (Bean-Flour) ปจจบนใชน าเตาหอนๆ กรรมวธทท านนท าดวยมอ (By Hand) อาจจะใชเครองมออนๆ มาประกอบบาง เชน แมพมพ (Block) ทกลาวมานเปนวธการท าผาบาตกแบบดงเตมทมการท ากนในหมชาวเกาะชวา สตรตวกนสแบบดงเดมน ในปจจบนทใชกนอยมเฉพาะแตขผง (Bee Wax) เทานน ซงอาจจะมสวนผสมอนๆ เขาไปบาง เชน ไข พาราฟน ยางสน เปนตน ส าหรบในประเทศไทยตวกนสสวนใหญไดจากขผงผสมกบไขหรอพาราฟน (Paraffin) (นนทา โรจนอดมศาสตร .2534:1- 10)

2.3.2 กรรมวธการผลตผาบาตก การท าผาบาตกระบายสนน วสดอปกรณประกอบดวยสงตอไปน

2.3.2.1 อปกรณในการท าผาบาตก อปกรณทจ าเปนใหสงเกตจากรปขางลางนแถวบนจากซายไปขวา ภาชนะส าหรบใสส และ

ละลายส ภาชนะตมเทยน แถวกลาง ขวดใสสมลกษณะเปนสผง แถวลาง สทละลายแลว กอนสขาวคอเทยนไขหรอพาราฟน กอนสเหลองคอขผงทผสมกบเทยนไขแลว อปกรณในสวนน อธบายรายละเอยดไดคอ

2.3.2.2 ผา ผาทเหมาะทจะท าบาตกนนจะท าจากใยธรรมชาตเพราะงายตอการตดส ผาทใชสวนใหญจะ

เปนผาเนอบาง เชน มสลน ไหมไทย ไหมจน ไหมญปน ผาชฟอง ผาฝาย ผาปาน ผาแมมเบด เสอยดจากฝาย (Cotton) กอนลงมอท าใหน าผามาซกเสยกอน ถาเปนผาไหมใหตมดวยน าสบประมาณ 5 – 10 นาท แลวซกใหสะอาด เสอยดกเชนเดยวกน ทงนกเพราะวาตองการใหสารเคมทเคลอบนนหลดออกจากเสนใยผา ถาตองการทราบวาผาชนดใดตดสดหรอไมใหเอาเศษผามาเผาดวยไฟด ถาลกโชนเหมอนเผากระดาษกใชได ถาเผาไฟดแลวไหมไฟแบบเผาพลาสตก ผาชนดนนใชไมได

www.ssru.ac.th

26

ผา (Fabrics) ผาทจะท าผาบาตกใหสวยงาม จะตองไมหนาจนเกนไป ไมมแปนและสารเคมตกแตงผวอนๆ อยในเนอผา ผาทหนาเมอเขยนเทยน น าเทยนจะซมผานอกดานหนงไดไมเตมท ท าใหกนสไดไมดเทาทควร ผาเนอหนาอาจใชไดส าหรบบาตกลายพมพ หรอลายเขยนทมเสนลายขนาดใหญไมตองการรายละเอยดมากนก ดงนน สามารถสรปไดวา ผาจากใยพชจะตดสดกวาใยสงเคราะห ผาทท าจากใยพชจงเปนผาทสามารถน ามาท าเปนผาบาตกไดด ซงมผาอยหลายชนดดวยกน คอ 1.ใยลนน (Liner) หรอทเรยกวา ผาลนน เปนกลมผาทสามารถน ามายอมสไดด เนองจากมการตกแตงโดยการชมมนใหใยหยด เนอผาคงตวพอสมควรและกนยบดวยวธ Sanforize (ภาษาทางการคา) ท าใหยอมสไดดกวาผาทยงไมไดชบมน ผาใยลนนนยมน ามาท าเปนผาเชดหนา และผาตดเสอ 2. ผาสาลชนดบาง (Lawn) เปนลกษณะโปรงบางเหมอนผาแกวเนอนม สขาวขน ยอมสตดด ผาสาล (Batist) ลกษณะเหมอนผาสาลชนดบาง เนอผาทบกวา เนอนม เนอผาเปนผาขาวฟอก ชบมน ไมตกแตงผวดวยสารชนดใด สะดวกตอการทจะน ามาเขยนเทยนหรอพมพเทยนส าหรบการยอมผาชนดนเมอท าเปนผาบาตกแลว ใชท าเปนเสอเดกออน เสอนอน เสอสตร และผาเชดหนา

3. ผาปาน (Voile) เปนผาทมเนอนม ผวมน ยอมสตดด สสดสวย ผาบาตกของ อนเดย นยมท าจากผาปาน ใชตดเปนผาสาหรใชนงหมในฤดรอน

4. ผาประมด (Cambric) เปนผาเนอบาง มน าหนกเบา ในบางครงผาประมดมการลงแปงเลกนอย ดงนน กอนทจะน าไปพมพเทยนหรอเขยนเทยน ควรซกลางใหแปงออกกอน เวลายอมส หรอแตมสจะตดด ผาชนดนใชยอมท าเปนผาตดเสอของสตรและบรษไดด รวมทงเสอเดกและผาเชดหนา

5. ผามสลน (Muslin) เปนกลมของผาฝายกลมใหญ เนอขนาดกลาง จนถงเนอหนาสามารถท าเปนผาเชดหนา ผาตดเสอ และผาปทนอนไดด ผามสลนมหลายชนดดวยกน เชน ผา Percale, ผา Calico, ผา Chintz ผาออกฟอรด (Oxford Sherting) ผาซาตน

6. ผาปอบปน เปนผาฝายชนดหนงซงเหมาะส าหรบการท าผาบาตกเปนอยางมาก เพราะไมมการตกแตงผว สามารถพมพเทยน หรอเขยเทยน และยอมสไดโดยไมตองน าไปซกลางกอน ผาปอบปนอาจมชอทางการคาหลายชนด เชน B C F , Lucky

www.ssru.ac.th

27

7. ผาแพรฟย (Fugi) เปนผาทอจากใยเรยอง หนากวางเหมาะส าหรบท าเปนผาบาตก ผาฟยเมอผานการยอมสแลวจะเปนผาทมสดใส เหมาะส าหรบน ามาตดเสอในฤดรอน ผาแพรฟย มชอเรยกอกอยางหนงวา เรยอง

8. ผาลอน มชอทางการคาเรยกวา ยนตกา เปนผาเนอบางเบา ผวมน นยมท าเปนผาบาตก ลายเขยน และใชเทคนคลายเขยนมากกวาบาตกลายพมพ เหมาะส าหรบท าเปนผาพนคอ ผาคลมผม

9. ผาไหม ควรใชผาไหมเนอบาง เนองจากน าเทยนไหลซมผานเสนใย ไดดกวาผา ไหมเนอหนา ผาไหมทเหมาะกบการท าผาบาตกมหลายชนด เชน ไหมไทย ไหมจน ผา Crepe de Shine Silk ส าหรบผาไหม ควรใชผาไหม 1 เสน ขนาด 2000 (ทรงพนธ วรรณมาศ.2534.23-25) ผทจะท าผาบาตกจ านวนมาก ควรจะสงซอผาจากโรงงานโดยตรง เพอใหโรงงานสงผาทยงไมมการตกแตงผว โดยการลงแปงหรอใชสารเคมอนๆ เคลอบจะเปนการประหยดตนทนไดมาก และไมตองยงยากกบการซกฟอกเอาสารทเคลอบออกกอนน าไปท าผาบาตก

2.3.2.3 ส สส าหรบท าผาบาตกโดยวธระบายสนนเปนสผงเคม มประมาณ 20 ส เลอกซอไดตามตองการ

จะใสขวดขนาดกลองใสฟลม มทงทจ าหนายแยกแตละสและจ าหนายเปนชด ชดละ 12 ส ราคาตงแต 300 – 450 บาท แลวแตปรมาณทบรรจ สผงเหลานแทจรงจ าหนายเปนถง ถงละหลายกโล โดยเฉลยแลวกโลละ 1,000 – 3,000 บาท แลวแตชนดของสหรอความสดของส เชน สด าราคาจะถก สวนสชมพ สฟาทะเล ราคาจะแพงกวา ซงเรยกตามศพทของเนอสวา ซร (Serier) เชน ซร 1 จะถกกวา ซร 4 เปนตน

การละลายสใหละลายดวยน ารอน เพราะตองการใหสารเคมทผสมในสนนสกหรอละลายจนหมด เมอลงบนผาจะท าใหสเกาะทนนาน อตราสวนผสมเนอสกบน ารอน ส 10 กรมตอน า 300 ซซ แตไมใชสตรทแนนอนนก เพราะเมอน าสมาใช บางครงตองการสออนบางครงตองการสเขม ดงนน ควรละลายน ารอนใหเขมไวกอน เมอตองการสออนคอยแบงใสภาชนะ เชน ขวดพลาสตก แลวเตมน าธรรมดาลงไปกจะไดสออนลงไปเอง เชน สแดง เมอเตมน าลงไปกจะเปนแดงออน หรอสชมพ อยางนเปนตน ขณะละลายสดวยน ารอนใหไมคนใหเขากนและเมอเลกใชกปดฝาภาชนะเกบไวใชตอได บางครงสอาจจะแหงกใหละลายน ารอนน ามาใชไดอก

2.3.2.4 ขผง (Bee Wax) และพาราฟน (Paraffin)

www.ssru.ac.th

28

ขผงส าหรบท าผาบาตกจะมสวนผสมระหวาง ขผง 1 สวนตอพาราฟน 3-5 สวน ใสลงในภาชนะตมเทยนตงไฟใหรอนและละลายเขากน (เทยนหรอขผงรอนๆ อยาท าน าหกใสภาชนะเดดขาด เพราะเทยนจะพงใสมอใสหนาเปนอนตราย ) ขผงหรอเทยนทผสมแลวนนไวส าหรบเขยนเสนเปนลวดลาย ซงทเรยกวาตวกนส (Color Resists) ซงแตเดมใชเปนจดๆ เปนลวดลาย ทเรยกวา Tik การทเอาขผงผสมกบพาราฟนหรอเทยนไข กเพอลดความเหนยวของขผง เพราะถาเปนขผงแทจะเหนยวมากการใช Canting เขยนจะล าบาก

2.3.2.5 พาราฟน หรอเทยนไข พาราฟน หรอเรยกกนทวไปวา เทยนไข หรอไข หรอเทยนแผน (เพราะท าเปนแผนๆ จ าหนาย )

มคณสมบตเปราะ แตกหกงาย จงน าเอาพาราฟนมาสรางรอยแตก (Crack) บนผนผา (จะไดทราบวธท าในบทตอไป ) และเนองจากมคณสมบตเปราะ แตกหกงายนเอง เมอน ามาใชจงตองผสมขผงหรอเทยนทส าหรบเขยน Canting ในรปลางขวามอสด ในอตราสวน พาราฟน 1 สวน ขผง ½ สวน ถง 1 สวน ใสในภาชนะตมเทยนรวมกนเพอน ามาท ารอยแตกดงกลาว

2.3.2.6 ภาชนะตมเทยน และเตาไฟฟาส าหรบตมเทยน จากภาพขางลางนแสดงใหเหนภาชนะทใชตมเทยนควรเปนภาชนะทมหจบ เพราะสะดวกใน

การยกขน-ลงขณะวางบนเตา จะเปนภาชนะเคลอบ หรอสแตนเลส อะลมเนยมกได ขอส าคญใหเปนรปทรงกระบอก จะใชชามหรอกะละมงไมสะดวกเพราะปากกวางเกนไป เตาไฟฟาจะใชแบบไหนกได หามใชเตาแกสเปนอนขาด เพราะเปลวไฟกบเทยนเปนอนตราย ถาไมมไฟฟากใชเตาถานกได

ภาพท 2.24 ภาชนะตมเทยน เทยน และเครองมอในการท าบาตก

www.ssru.ac.th

29

2.3.2.7 เครองมอ จากภาพขางบนนแสดงเครองมอส าหรบสรางชนงาน ภาพบนจากซายไปขวาเปนแปรงส าหรบ

ระบายสและไวทาโซเดยม ซลเกต แปรงขนกระตาย ส าหรบทาเทยนหรอขผง พกนขนาดตางๆ ดนสอด า และ 3 ชนสดทาย คอ Canting หรอซานตง ทเรยกกนทวไป ใชส าหรบเขยนเสนเทยนภาพลางคอ ซานตง ทมปลายแหลมคลายปากกาท าดวยทองเหลองสองซกประกบกน มรอยโกงตรงกลางเลกนอย ตมกลมๆ พนดวยดายวาวมดามเปนไม ใชส าหรบเขยนเทยนเชนเดยวกน

ภาพท 2.25 เครองมอในการท าบาตก 2.3.2.8 กรอบส าหรบขงผา

กรอบส าหรบขงผาเดมทท าดวยไมแตปจจบนไมราคาแพงจงดดแปลงมาใชกรอบเหลกแทน กอนขงผาใชเทยนทาบนกรอบใหหนาๆ และทวถง เมอขงผากน าผามาตดบนกรอบ เทยนจะเปนตวยดใหผาตดอยบนกรอบทง 4 ดาน

ขนาดของกรอบยอมขนอยกบขนาดของผา เชน ถาใชผากวาง 1 เมตรยาว 2 เมตร กตองใชกรอบทมขนาดเทากบกวาง 1 เมตร และยาว 2 เมตรเชนกน การใชกรอบเหลกกมผลดคอ สามารถถอดเกบหรอขยายใหใหญหรอท าใหเลกได เพราะมชองส าหรบใสนอตเลอนเขาออกไดตามตองการหรอแมแตจะตอใหมความยาวมากขนกได

2.3.2.9 สารกนสตก สารกนสตก (Fixing Agent) ทใชกนคอ โซเดยม ซลเกต (Sodium Silicate) มลกษณะเปน

ของเหลวสขนขนคลายกาวเหลวทใชตดกระดาษ ใชโซเดยม ซลเกต ทาหรอน าผาทระบายสแลวลงแชในถวยโซเดยมเพอกนสตก กรรมวธใชไดอธบายรายละเอยดไวในเรองปฏบตการท าบาตกแลว

www.ssru.ac.th

30

2.3.2.10 เตาตมเทยน เตาทจะใชในการตมเทยนจะเปนเตาชนดใดกได แตโดยทวไปนยมใชเตาน ามนกาดในโรงงานบาตกของมาเลเซย และโรงงานบาตกในจงหวดชายแดนภาคใตจะใชเตาน ามนกาด ทงนเพราะสามารถปรบไฟไดงาย ท าใหอณหภมของเทยนอยในระดบสม าเสมอ เปนผลท าใหลายเสนเทยนทพมพคงทเทากน ส าหรบบาตกลายเขยนนน จะใชเตาไฟฟา หรอเตาแกสแทนเตาน ามนกาด เนองจากมความสะดวกกวา

2.3.2.11 กระทะตมผา นยมใชกระทะใบบวขนาดใหญ โดยมากจะใชขนาดความกวางของปากกระทะ 24-30 นว และควรม 2-4 ใบ ทงนเพอความสะดวกในการลอกเทยน กระทะตมผา 1 ชด ม 2 ใบ ใบแรกใชตมน าเปลา เพอลอกเทยนไวใชใหมไดอก ใบท 2 ใชตมน าผสมโซดาแอชและโซดาไฟ โรงงานบางแหงใชถงน ามนแทนกระทะตมผา โดยผาครงเปนทางยาว แลววางถงน ามนทผาแลวในแนวนอน กจะไดภาชนะส าหรบตมผา การมภาชนะตมผาหลายใบจะเปนการประหยดเทยนดวย กลาวคอ หลงจากตมผาในกระทะหรอภาชนะอนแลว ไมตองเทน าเหลานนออกทงปลอยทงไวใหเยน เมอน าเยนลงฝนละอองทเกาะปะปนอยกบเทยนจะตกตะกอนลงกนกระทะ เทยนทหลดออกจากผากจะจบกนแขง ตวเปนแผนลอยอยบนเหนอน า เทยนเหลานสามารถน ามาใชในการพมพลายไดอก เทยนทผานการใชแลวไมเหมาะกบบาตกเขยน

2.3.2.12 เตาตมผา ตองเปนเตาขนาดใหญทสามารถใชกบกระทะใบบวโดยทวไปมกจะดดแปลงมาจากถงน ามน หรอถงยางแอสฟลต โดยการตดครงในทางตงและตดดานสวนหนงส าหรบใสฟนเปนเชอเพลง หรออาจใชเตาขด โดยขดดนเปน 3 แฉก วางกระทะบน และใสฟนเปนเชอเพลงตามรองดนทขดออก

2.3.2.13 ราวตากผา ราวส าหรบตากผาเปนอปกรณทจ าเปนอยางหนงในการท าผาบาตกเพราะสยอมและสแตมบางชนดจะปรากฏเปนสจรงตอเมอไดท าปฏกรยากบอากาศ (Oxidation) จงจ าเปนตองใหถกอากาศโดยทวถง และพรอมๆ กน ถาผาสวนหนงสวนใดถกอากาศไมพรอมกนท าใหสดาง ดงนน จงมความจ าเปนทตองขงกบราวตากผาโดยเฉพาะ

www.ssru.ac.th

31

ราวตากผามกจะท าดวยไมระแนง ตอกตะปใหโผลออกมาเหนอเนอไม ½ นว ตอกตะปใหไมระแนงตดกบคานราวตากผา ใหตะปอยในทาตะแคง ไมระแนงแตละอนจะหางกน ประมาณ 2-4 นว ตะปทโผลออกมาจากเนอไมใชเกยวผา สถานทวางราวตากผา ควรจะแยกกนตามลกษณะของการใชสอย เชน ราวตากผาหลงจากการยอมสควรจะอยในทรม หรอบรเวณทมหลงคากรองแสง เพอปองกนแสงแดดเลยส ท าใหสซด ราวตากผาทใชตากผาหลงจากตมเทยนออกควรจะอยในทโลง เพอใหผาถกอากาศ ผาจะไดแหงสนทจรงๆ ระยะหางของราวตากผา ราวทตากผาบางสควรจะแยกกน เพอปองกนไมใหผาตดกน ซงจะท าใหสของผาชนหนงๆ ถกผาอกชนหนง เชน ผาสเขยว (Green Deep) ซงยอมส Indigosol ผาสน าเงน (Cobalt Blue) ซงยอมดวยส Indigosol ดงนน ผาทยอมดวยส Indigosol หรอส Solubilised Vat กบส Indigo หรอส Vat จะตองแยกราวผาใหหางจากราวตากผาสอนๆ

2.3.2.14 ถงมอ ควรใชถงมอสสม ซงเปนถงมอทใชกบสารเคม เปนเครองชวยปองกนไมใหมอถกสารเคมทผสมอยในส ซงสารเคมบางชนดกดมอ เชน โซดาไฟ กรดซลฟรก โซเดยมไนไตรท เปนตน

2.3.3 การออกแบบผาบาตก และการประยกตผลตภณฑผา การท าผาบาตกแตละชน ผผลตจะตองวางจดมงหมายทแนนอน วาจะน าผาเหลานนไปใชประโยชนอยางไร มขนาดใด ลวดลายทออกแบบนน เปนลวดลายทจะใชกบผาบาตกเทคนคได ทงนเนองจากลกษณะของผาบาตกแตละชน จะมความแตกตางกน โดยขนอยกบประโยชนใชสอยและเทคนคการผลต เชน ผาเชดหนา ผาพนคอ ผาคลมผม ผาปโตะ จะมลกษณะลวดลายชนดหนง และผาตดเสอจะเปนรปแบบหนง รปแบบลวดลายบาตกลายเขยน อาจเหมาะกบลายเขยนเทานนลวดลายบาตกลายพมพกเหมาะส าหรบการพมพ ถาน ามาใชสลบกนอาจไมเหมาะ เชน น าลายพมพมาท าบาตกแบบระบายจะใหความรสกแขงๆ ไมใหความรสกออนหวานเทากบการเขยนเทยนดวยมอ การออกแบบผาบาตก มขนตอนการออกแบบทเกยวเนองกน 3 ขนตอน คอ

1. การประยกตผลตภณฑผา 2. การออกแบบลวดลาย 3. การออกแบบสและการใชสในงานบาตก

www.ssru.ac.th

32

2.3.3.1 การประยกตผลตภณฑผา เปนขนตอนเบองตนของการออกแบบลายผาบาตก โดยการก าหนดขนาดกวางทเหมาะสมกบประโยชนใชสอย การก าหนดขนาดน สวนมากยดตามขนาดมาตรฐานสากล โดยเฉพาะผาบาตกทออกแบบเปนผลตภณฑส าเรจรป ทวางจ าหนายในทองตลาดม 3 รปแบบ ดงตอไปน 1.ผาพน เปนผาชนทนยมใชเปนเครองแตงกาย ซงนยมใชหลายรปแบบและมขนาดตางกนดงน ผาพน ทใชนงพนกายอยางผาโสรง ขนาด 42”x2.5 หลา และ 42”x3 หลา ผาพนชายหาด ขนาดใหญ 52”x2.5 หลา ผาพนชายหาด ขนาดกลาง 42”x2.5 หลา ผาพนชายหาด ขนาดเลก 42”x1.5 หลา ผาพนคอ ขนาดใหญ 33”x33” ผาพนคอ ขนาดเลก 25”x25” ผาเชดหนา ขนาดใหญ 15”x15” และ 12”x12” 2. ผาบาตกเคหะสงทอ โดยมากมกจะออกแบบเปนผาปโตะ ผาปทนอน ปลอกหมอน หมอนอง ผามาน มานบงตา ผามานหนาตาง มขนาดมาตรฐานทนยมกน ดงตอไปน ผาปโตะอาหาร ขนาดใหญ 54”x2.5 หลา ผาปโตะอาหาร ขนาดเลก 54”x1.5 หลา ผาปโตะรบแขก ขนาด 18”x36” หมอนอง ขนาด 18”x18” ผาปทนอน ขนาด 6 ฟต 100”x3 หลา ผาปทนอนเตยงเดยว ขนาด 72”x2.5 หลา 3. ผาชน หรอผาบาตกส าหรบน ามาตดเยบเปนเครองแตงกาย โดยการออกแบบเฉพาะชนมขนาดกวางและยาวโดยทวไป ดงน ผาตดเสอสตร บรษ 42”x2 หลา 50”x1.3 หลา ผาตดเสอสตร บรษ แขนยาว 42”x2.5 หลา 52”x2 หลา

www.ssru.ac.th

33

ผาตดชดสตร 42”x3.5 หลา ผาตดกระโปรงยวย หรอกระโปรงพน 52”x2.5 หลา ขนาดของผาเหลาน เปลยนแปลงไดตามความเหมาะสม เชน ผาปโตะ ซงมวธค านาณอยางงายๆ คอ ขนาดความยาวของโตะบวกดวยผาหอยขางโตะดานยาวทง 2 ขาง ส าหรบความกวางควรใชผาหนากวาง 54” หรอ 100”

1. การเตรยมผา ควรเลอกผาใหเหมาะสม ผาทใชในการท าผาบาตก ไดแกผาทท าจากธรรมชาต ทนยมกน คอ ฝาย ลนน ปอ และผาไหม ผาทน ามาท านจะตองไมหนาเกนไป เพราะน าเทยนจะไมสามารถซมผานอกดานหนงได และกอนน าไปเขยนเทยนควรน าไปตมดวยน าดางโชดาออน เพอชวยขจดสงสกปรกทตดอยบนผวผา โดยใชสารเคมดงน

โซดาแอซ (ผงซกฟอก) 1 กรม / ลตร โซดาไฟ 1 กรม / ลตร สบเทยม (Wetting agent) 1 กรม / ลตร

จากนนจงน าผาทผานการตมแลวไปเขยนเทยน และลงสตอไป 2. การเตรยมเทยน หรอผสมเทยน เทยนทใชไดจากการผสมระหวางขผง (Wax) และ

พาราฟน(Paraffin) ในอตราสวน 1:1 หรอ 1:2 และไมควรเกน 1:12 เพราะจะท าใหเทยนใสเกนไปไมเกาะตดบนผา หรอบางครงอาจจะผสมยางสนหรอไขสตว เพอชวยใหเทยนแขง และเปราะ

3. การเขยน หรอพมพลาย เปนการปดสวนทไมตองการใหสตด แลวน าไปลงสในสวนทตองการใหตดส ซงเปนหวใจส าคญในการท าผาบาตกการเขยนเทยนดวยชนตงจะเปนวธทดทสดส าหรบงานบาตกลายเขยน จะไดเสนเทยนทมขนาดเลกและสามารถเขยนรายละเอยดตางๆไดมาก สวนการพมพลายจะเปนวธทท าลายเทยนดวยแมพมพ ลายทไดคอนขางเปนลายซ าๆ และมลวดลายไมซบซอนมากนก

4. การแตม หรอระบายส ใชสผงทเปนสส าเรจรปส าหรบบาตกโดยเฉพาะ 10 กรม หรอ 2 1/2 ชอนกาแฟเลกกบน าตมสขประมาณ 8-10 ชอนโตะ ละลายใหเขากนน าไประบายไดตามตองการ

5. การเคลอบน ายา (โซเดยมซลเกต) การเคลอบน ายาเพอเปนการฟกซใหสตดบนผนผาอยางถาวร โดยใชภกนทาหรอระบายใหทวทงไว 3-6 ชวโมงเปนอยางนอย แลวน าผาไปลางน ายาออก

6. การลอกเทยนออกจากผา ตมน าใหเดอดใสผงซกฟอก ประมาณ 1 ชอนโตะ/น า 1 ลตร นาน 30-40 นาท จะไดผาบาตกทคณภาพดสไมตก

www.ssru.ac.th

34

7. การตกแตงผา เชน แชน ายากนสตก ตกแตงผวผา การรด การอด ขนตอนในการตกแตงน สวนใหญใชในอตสาหกรรมบาตก เพอเปนการดงดดใจลกคา ถาเปนการท าผาบาตกงานฝมอ หรอในครวเรอนใชเพยงวธการรดใหเรยบกพอ การท าผาบาตกเปนการตกแตงผาทมความเกาแกอกวธหนงแตแหลงก าเนดของผาบาตกมาจากทใดนน ยงไมมหลกฐานปรากฏแนชด โดยสวนใหญมการท าผาบาตกในกลมของชาวชวาในประเทศอนโดยนเซย ทมเอกลกษณเฉพาะ และกรรมวธทไมเหมอนใคร ท าใหผาบาตกทไดมความสวยงามมากกวาประเทศอน ๆ เชน ประเทศอนเดย ญปน มาเลเซย เปนตน รวมทงทางตอนใตของประเทศไทยในปจจบน ไดมการท าผาบาตกเพมมากขน อกทงยงมการน าผาบาตกมาใชในวงการการตดเยบเสอผา ซงเปนทนยมและตองการของผสวมใสในปจจบน โดยทวไปกรรมวธในการท าผาบาตกไมซบซอนมากนก ซงมหลกการงาย ๆ คอการเขยนเทยน แตมหรอยอมส และลอกเทยนออกจากผา ทกขนตอนในการท าจะตองม ความประณต ละเอยด พถพถน จงจะท าใหผาบาตกดมความสวยงาม นอกจากนนยงรวมถงความตงใจในการท างานดวย ผลงานทส าเรจออกมาจงจะมคณภาพด มลกษณะเปนงานดานหตถอตสาหกรรม และเปนงานดานศลปอยในตวดวย ในการท าผาบาตกนน นอกจากการออกแบบลวดลายทมความส าคญแลว เครองมอ และ วสดอปกรณ กจะตองเตรยมใหพรอมหลงจากทออกแบบลวดลายเสรจเรยบรอยแลว ถาขาดวสดอปกรณในขนตอนใด อาจจะท าใหการท างานทไดด าเนนไปแลว ตองหยดลงเปนผลท าใหงานชนนนเสยหายได เมอเตรยมเครองมอทตองใชในการท าผาบาตกแลว กตองน าผาทตองการท ามาขงกบกรอบไม ใหตงพอสมควร เพอความสะดวกในการเขยนเทยน ระบายส และน าไปผานขนตอนใน การท าตอไป (สรพชญ เหลองสวรรณ .2546)[Online]

ภาพท 2.26 ภาพแสดงการลอกลายจากลายทเตรยมไวโดยการวางผาบนลายนน แลวใชดนสอลอกลาย (เสนของลายทเตรยมบนกระดาษจะตองเปนเสนหนกๆและสด าเพอใหเกดการรางแบบไดชดเจน )

www.ssru.ac.th

35

ภาพท 2.27 น าผามาขงบนกรอบ

ภาพท 2.28 แสดงการใช Canting ตกเทยนแลวลากเสนเทยนตามลวดลายทลอกไวบนผา

www.ssru.ac.th

36

ภาพท 2.29 แสดงการระบายสเมอระบายสเสรจรอใหภาพแหงสนทแลวทาดวยสารกนสตก (Fixing Agent) ทใชกนคอ โซเดยม ซลเกต ทงไว 1 คนเพอรอใหภาพแหงสนท

ภาพท 2.30 น าภาพทส าเรจไปตมเพอลางเทยนออก ตมครงละประมาณ 1 ชวโมง ถง 1.30 ชวโมง แลวตากใหแหง

www.ssru.ac.th

37

ภาพท 2.31 ภาพส าเรจ

2.4 แนวคดในการออกแบบลวดลายผา หลกการออกแบบลวดลายสวนใหญเปนการน าเอาหลกการออกแบบทางศลปะมาประยกตใช ในทนขอสรปแนวทางการออกแบบลวดลายทส าคญ ดงน 2.4.1. การสรางแบบจากแมลาย (Motif) ค าวา แมลายหรอแมบทในพจนานกรมศพทศลปะองกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน (2530 : 119) ไดก าหนดวา สวนส าคญทเปนประธานของสงใดหรอเปนความคดทก าหนดลกษณะ ทาท ลลา ความเคลอนไหวขององคประกอบตางๆ ในทางจตรกรรมและประตมากรรม แมบท หมายถง สวนกานของตนไมทขดกนเปนเกลยวพนกนไปมา ถอเปนลายแมบททเปนแนวท าใหตอชอ ดอก ใบ ไปในจงหวะทผสมกลมเกลยวตอเนองเปนชดๆ แมบทในทางศลปะ มกเปนตนเคาลกษณะเฉพาะตว มลลาซงจ าได และพฒนาจนกลายเปนลกษณะประจ าชาต หรอประจ ายคสมยทเกดขน เชน ลายกนกกานขดสมยสโขทย ลายกนกเปลวสมยอยธยาตอนปลาย หรอลายใบอะแคนทสของกรกในทางสถาปตยกรรมกมปรากฏ เชน โคงครงวงกม เปนองคประกอบแมบทของสถาปตยกรรมโรมน การสรางรปแบบมาตรฐานตนแบบ (Motif) หมายถง การออกแบบรปทรงหนงทมลกษณะเรยบงายขนเพยง 1 รป แตสามารถผกเปนลวดลายอนๆตอไปไดอก เอฟ.เอช.นอรตน (F.H.Norton)

www.ssru.ac.th

38

กลาววา ลวดลายตนแบบมกเปนรปทรงธรรมดาทไมมความงดงาม แตเมอน าลายนนมาผกตอดวยวธการดงตอไปนจะสามารถสรางลวดลายทมความงามขนไดอกจ านวนมาก ดงน 1 การเรยงล าดบ (Transtation in steps) เปนการน าลวดลายตนแบบนนมาเรยงล าดบในลกษณะการซ าของรปราง (Repetition)

ภาพท 2.32 การเรยงล าดบ (Transtation in steps)

2 การสลบภาพซายขวา (Reflection about a line) เปนการวางลวดลายตนแบบในลกษณะสะทอนกระจกเงา ภาพจะกลบซายเปนขวา ดงภาพ

ภาพท 2.33 การสลบภาพซายขวา (Reflection about a line)

3 การหมนรอบจด (Rotation about a point) เปนการวางลายตนแบบรอบจดศนยกลางจดหนง ในลกษณะของภาพหมน อาจวางซ ากน 2-8 ชน ซงจะใหลกษณะทแตกตางกนออกไป

www.ssru.ac.th

39

ภาพท 2.34 การหมนรอบจด (Rotation about a point)

4 การสลบซายขวาและหมนรอบจด (Reflection and rotation) เปนการน าลายตนแบบวางสลบซายขวาตามหลกการท 2 ในขณะเดยวกนน ามาวางรอบจดศนยกลางตามหลกการท 3 ดงภาพ

ภาพท 2.35 การสลบซายขวาและหมนรอบจด (Reflection and rotation)

5 การสลบซายขวาและเรยงล าดบ (Reflection and Transtation) เปนการน าแบบสลบซายขวาตามหลกการท 2 แลวจงน ามาเรยงล าดบอกครงหนงตามหลกการขอท 1 ภาพทไดจะมลกษณะเหมอนภาพทสะทอนจากผวน าหรอกระจก ดงภาพ

ภาพท 2.36 การสลบซายขวาและเรยงล าดบ (Reflection and Transtation)

www.ssru.ac.th

40

6 การหมนรอบจดและเรยงล าดบ (Rotation and Translation) เปนการน าตนแบบ 2 ชน มาวางรอบจด แลวน ามาเรยงล าดบกนอกครงหนงภาพทไดจะไมเหมอนกบภาพสะทอนจากกระจก เพราะรปทรงจะตรงกนขามกนหมด

ภาพท 2.37 การหมนรอบจดและเรยงล าดบ (Rotation and Translation)

7 การเรยงล าดบสลบจงหวะ (Reflection and alternate translation) เปนการน าแบบมาเรยงล าดบ และสะทอนกลบลงดานลางในลกษณะสลบฟนปลา ซงจะใหลวดลายทแตกตางกนออกไปจากการเรยงล าดบตามปกต

ภาพท 2.38 การเรยงล าดบสลบจงหวะ (Reflection and alternate translation)

8 การผสมระหวางเรยงล าดบ สลบซายขวา และหมนรอบจด (Reflection , Rotation and Translation) เปนการออกแบบลวดลายโดยผสมผสานหลกการดงกลาวขางตนเพอสรางเปนลวดลายขนใหมดงภาพ

www.ssru.ac.th

41

ภาพท 2.39 การผสมระหวางเรยงล าดบ สลบซายขวา และหมนรอบจด

(Reflection , Rotation and Translation)

2.4.2. การใชจงหวะ (Rhythm) ถอเปนหลกส าคญของการสรางลวดลาย เพราะการจดจงหวะทดจะชวยใหผลงานการออกแบบดเปนระเบยบ เรยบงาย และนาสนใจ ซงลกษณะของการเกดจงหวะนน ชะลด นมเสมอ (2539 : 148) ไดก าหนดไว 2 ลกษณะ ดงน ลกษณะแรก เกดจากการซ าของหนวยหรอการสลบกนของหนวยกบชองไฟ ลกษณะทสอง เกดจากการเลอนไหลตอเนองกนของเสน รปทรง น าหนก หรอส วธการ ดงน 1 การซ าจงหวะเทากน คอ การก าหนดหนวยตงแตสองหนวยขนไป ใหมระยะหางระหวางหนวยเทาๆกน หรอเปนการก าหนดชองไฟใหมชองวางระหวางหนวยเทาๆกนเปนจงหวะนนเอง ซงหนวยดงกลาวสามารถเลอกไดหลายทาง เชน เสน รปราง ส หรอลกษณะผว เปนตน

ภาพท 2.40 จงหวะซ าเทากนของเสน

ภาพท 2.41 จงหวะซ าเทากนของรปรางและส

www.ssru.ac.th

42

ภาพท 2.42 จงหวะซ าเทากนของลกษณะผว

2 การซ าจงหวะไมเทากน คอ การจดจงหวะของหนวยใหมชองไฟหรอรปแบบของหนวยใหแตกตางกน ท าใหลวดลายดแปลกตา มการเคลอนไหวและนาสนใจ

ภาพท 2.43 จงหวะซ าของเสนไมเทากน

ภาพท 2.44 จงหวะซ าของขนาดและน าหนกไมเทากน

3 การซ าจงหวะสลบกน คอ การจดจงหวะทมรปแบบอยางนอย 2 ชดขนไป ใหมลกษณะทแตกตางกน จดวางสลบกนซงจะมระยะหางเทากนหรอไมเทากนกได

ภาพท 2.45 จงหวะซ าสลบกนแบบระยะหางเทากน

4 การซ าจงหวะโดยการเนนหรอพก คอ การก าหนดหนวยทตองการขนตงแตหนงหนวยขนไปจดวางจงหวะใหมระยะหางเทาๆกน โดยมการเนนใหเกดความแตกตางขนในหนวยนนๆ

www.ssru.ac.th

43

ดวยวธการตางๆ เชน การท าใหคาน าหนกทจดเนนตางจากจดอนๆ การใชลกษณะผวใหเกดความแตกตาง หรอการใชส เปนตน

ภาพท 2.46 จงหวะเนนหรอพกดวยการใชคาน าหนก

5 การซ าจงหวะโดยสรางความแตกตาง คอ การก าหนดหนวยทมความแตกตางกนตงแต 2 หนวยขนไปมาจดวางในลกษณะซ าๆกน แตมรปแบบทแตกตางกนซงสามารถสรางในลกษณะแนวเดยวหรอเปนชดกได

ภาพท 2.47 จงหวะซ าทเกดจากความแตกตาง

การจดวางแบบตอเนอง คอ การจดจงหวะของหนวยแตละหนวยใหมความตอเนองกน ท าใหเกดการเชอมโยงเปนอนหนงอนเดยวกน ซงอาจเปนล าดบขนของเสน ส รปทรง หรอน าหนกโดยไมมชองวางมาคน บางครงใหความรสกถงการเคลอนไหวของลวดลาย

ภาพท 2.48 จงหวะแบบตอเนองจากหนวยหลายหนวยรวมกนเปนจด

www.ssru.ac.th

44

6 การจดจงหวะแบบทบซอน คอ การจดจงหวะของหนวยแตละหนวยใหมลกษณะทบซอนโดยเสนระยะหางเทากน หรอไมเทากนมาประกบในทศทางทตางกน เชน จากบนลงลาง หรอซายไปขวา เปนตน ท าใหลวดลายมลกษณะทหลายหลายขน

ภาพท 2.49 จงหวะทบซอนจากบนลงลาง

7 การจดจงหวะแบบลนไหล คอ การจดจงหวะของหนวยใหมความตอเนองลนไหลไปในทศทางเดยวกน ท าใหเกดความรสกเคลอนไหวในตวลวดลาย

ภาพท 2.50 จงหวะแบบลนไหลไปในทศทางเดยวกน

8 การจดจงหวะแบบเปลยนทศทาง คอ การจดปรบเปลยนทศทางของรปรางรปทรงใหแปลกไปจากกลม ซงอาจจะเปลยนทศจากซายไปขวา หรอบนไปลาง เปนตน

ภาพท 2.51 จงหวะแบบเปลยนทศทาง

หนวยท 1

หนวยท 2

www.ssru.ac.th

45

2.4.3. การใชรปและพน คอ การสรางลวดลายโดยค านงถงความสมพนธของรปและพน ใหมความประสานกลมกลนกนจนแยกไมออกวาอนไหนรปอนไหนพน ท าใหลวดลายมความกลมกลนกบตวผลงานการออกแบบ

ภาพท 2.52 แสดงภาพการใชรปและพน

2.4.4. การใชการลดหลน คอ การจดวางหนวยในการสรางลวดลายใหมลกษณะลดหลนกนโดยใชรปแบบทซ าๆกน มาจดวางใหเกดการลดหลนดวยขนาดจากใหญไปหาเลกหรอเลกไปหาใหญ สลบกนแลวแตลกษณะของผลงาน ซงในการลดหลนนอาจจะใชคาน าหนกสมาชวยใหเกดมตเพมขนกได

ภาพท 2.53 การลดหลน

www.ssru.ac.th

46

2.4.5. การใชตาราง คอ การจดวางลวดลายใหอยในกรอบของตารางหรอเกดการเชอมตอระหวางกลมตารางเปนรปสเหลยมจตรส หรอสเหลยมผนผากได

ภาพท 2.54 การออกแบบลวดลายโดยการเชอมกลมตารางสเหลยมจตรส

2.4.6. การใชความใกลชด คอ การจดวางหนวยตางๆ ทตองการใหดเหมอนวาแตละหนวยเปนของกนและกน จะขาดหนวยใดหนวยหนงมได ลวดลายโดยรวมจงมลกษณะเปนกลมไมกระจดกระจายไปคนละทศละทางท าใหมความเปนเอกภาพและเกดการรบรโดยรวมไดอยางด

ภาพท 2.55 ความใกลชดทเกดจากหนวยเดยวกน

2.4.7. การใชหลกการตอลาย คอ การจดวางระบบของลายใหสอดคลองกบพนทวางโดยมการวางแผนอยางละเอยดถถวน เพอความเหมาะสมกบผลงานทตองการออกแบบ ซงมหลกการออกแบบไว 2 แนวทาง ดงน

www.ssru.ac.th

47

1 แนวทางแรก เปนการตอลายตามแนวตางๆ ดงน การตอลวดลายแบบแนวนอน เปนการน าเอาแมลาย (Motif) มาเรยงตอกนเปนแถวตามแนวนอนไปเรอยๆ จนสดชนงาน หากยงมพนทวางกเรมแถวใหมอก

ภาพท 2.56 การตอลวดลายแบบแนวนอน

การตอลวดลายตามแนวตง เปนการน าแมลายมาเรยงตอกนในลกษณะแนวตงเปนแถวยาวจนสดชนงาน เชนเดยวกบวธการตอลายแบบนอน

ภาพท 2.57 การตอลวดลายตามแนวตง

การตอลวดลายแบบเสนหยกหรอซกแซก เปนลวดลายทมลกษณะแนวหยกขนลงท ามมตอกนในแถวเดยวกน โดยแตละแถวจะอยในลกษณะขนานกนตลอดแนว

ภาพท 2.58 การตอลวดลายแบบเสนหยกหรอซกแซก

www.ssru.ac.th

48

การตอลวดลายแบบเสนเฉยง เปนการจดวางลวดลายในแนวเสนเฉยงตอกนเปนแถวจนสดชนงาน และแตละแถวกจะวางลวดลายขนานกบแถวตลอดแนวเชนกน

ภาพท 2.59 การตอลวดลายแบบเสนเฉยง

การตอลวดลายแบบตารางหมากรก เปนการจดวางลวดลายใหอยในตารางทมพนทเทากนเหมอนตารางหมากรก โดยจดวางหนวยในตารางใหสลบกนตลอดชนงาน

ภาพท 2.60 การตอลวดลายแบบตารางหมากรก การตอลวดลายแบบขนบนได เปนการจดวางลวดลายใหมการยกระดบของหนวยขนเปนระดบเทาๆกนไปเรอยๆ เหมอนขนบนได โดยยดโครงสรางสเหลยมใหมมมตอมมเชอมตอกน

ภาพท 2.61 การตอลวดลายแบบขนบนได

www.ssru.ac.th

49

2 แนวทางทสอง เปนการตอลายในลกษณะตางๆโดยอาศยรปทรงเรขาคณต การตอลายในลกษณะสเหลยม (The Square Network)

ภาพท 2.62 การตอลายในลกษณะสเหลยม

การตอลายในลกษณะการเรยนอฐแนวนอนหรอแนวตง (The Brick and Half-Drop Network)

ภาพท 2.63 การตอลายในลกษณะการเรยนอฐแนวนอนหรอแนวตง

www.ssru.ac.th

50

การตอลายในลกษณะเหลยมเพชร หรอสเหลยมขนมเปยกปน (The Diamond Network)

ภาพท 2.64 การตอลายในลกษณะเหลยมเพชร หรอสเหลยมขนมเปยกปน

การตอลายในลกษณะสามเหลยม (The Triangle Network)

ภาพท 2.65 การตอลายในลกษณะสามเหลยม

การตอลายในลกษณะลวดลายตาขาย (The Ogee Network)

www.ssru.ac.th

51

ภาพท 2.66 การตอลายในลกษณะลวดลายตาขาย

การตอลายในลกษณะหกเหลยม (The Hexagon Network)

ภาพท 2.67 การตอลายในลกษณะหกเหลยม

การตอลายในลกษณะรปพด (The Scale Network)

ภาพท 2.68 การตอลายในลกษณะรปพด

www.ssru.ac.th

52

การตอลายในลกษณะวงกลม (The Circle Network)

ภาพท 2.69 การตอลายในลกษณะวงกลม

2.5 งานวจยทเกยวของ ในโครงการวจยเอกลกษณลวดลายบานเชยง เพอใชในการประยกตผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก จงหวดอดรธาน มแนวทางในการศกษาโดยใชวรรณกรรมทเกยวของ ดงน พสฐ เจรญวงศ ( 2551) ไดกลาวถงประวตบานเชยงวา ของทบรรพบรษของเราสรางไวสวนมาก จะรกษาสภาพของสงของนนไวไดไมด หรอ เปนของทงขวาง บางทฝงไวกบศพคนตาย จงมกช ารดหรอหกพงเมอนกโบราณคด ส ารวจพบแลวกน ามาศกษาวเคราะหและแปลความสงของทพบจากดนในระดบตางๆ เพอจะไดรวา วฒนธรรมของคนโบราณทนน มความเปนมาอยางไร งานส ารวจศกษาเรมเมอ พ.ศ. 2510 เรมจากท ชาวบาน ขดดนท าสวน แลวพบเศษภาชนะดนเผาทเรยกกนวา " เฟองหมอเฟองไห " มลวดลายแปลกตา การอนรกษเปนหนาทหนงของคนในชาต เราจะตองชวยกนรกษาหลกฐานนน ๆ ซงถอวาเปนมรดกวฒนธรรมของชาต ประเทศตาง ๆ พยายามหามาตรการปองกน รกษาและศกษามรดกวฒนธรรมของตน เพอใหทราบวาประเทศตนมความเปนมา อยางไร ประเทศทมหลกฐานความเปนมาของมนษยมากและยาวนานหลายประเทศใชหลกฐาน เหลานนแสดงเกยรตประวตของชาต ความรความสามารถของคนโบราณทบานเชยงไมไดมเพยง เกษตรกรทวๆไป แตยงมชางเทคนคทสามารถหลอสมฤทธ ไดเมอราว ๆ 4,000 ปมาแลว หลกฐานการหลอสมฤทธ ทบานเชยง คอวตถตาง ๆ เชน แมพมพหนทราย เบาหลอมโลหะ เครองมอสมฤทธ และกอนโลหะหลอม เทคนคการท า สมฤทธพฒนาตอไปจากการหลอดวยแมพมพคเมอ 4,000 ปมากอน การท าเครองมอ

www.ssru.ac.th

53

เครองใชดวยโลหะ 2 ชนด เชน ก าไลสมฤทธ นอกจากนนคนบานเชยงกมการท าจกสาน ทอผาและภาชนะดนเผา

แจมจ ารส น าใสและคณะ ( 2551) ไดกลาวตออกวา ระหวางป พ.ศ. 2517-2518 กรมศลปากร และพพธภณฑมหาวทยาลยเพนซลเวเนย ประเทศ สหรฐอเมรกา ไดท าการขดคนและวจยแบบสหวทยา ทบานเชยงอยางละเอยดและตอเนองถง 2 ป โดยไดรวมเอา นกวชาการจากหลายสาขามาศกษาและวจยรวมกน เชน นกปฐพวทยา นกพฤกษศาสตร นกสตวศาสตร รวมทงนก ศกษาฝกงานโบราณคด จากประเทศตางๆ เชนไทย ลาว กมพชา เวยดนาม ฟลปปนสและสหรฐอเมรกาจากการขดคนทางโบราณคดทบานเชยง กบผลของการศกษา และวจย ท าใหไดเขาใจในเรอง ราวเกยวกบวฒนธรรมสมยกอนประวตศาสตรของประเทศไทยและเอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยรวมอกดวย หลกฐานทางโบราณคดทพบจากการขดคนทแหลงโบราณคดบานเชยง แสดงใหเหนวา มรองรอยของคนยคกอนประวต ศาสตรหลายสมย นบพนป โดยไดแบงออกเปน 3 ระยะ ตามลกษณะของการฝงศพ และภาชนะดนเผาทบรรจลงเปน เครองตกแตงศพ เชนในหลมศพดงน

1. สมยตนบานเชยง ระหวาง 5600-3000 ป โดยเรมจากการเปนหมบานเกษตรกรรม ประชากรประกอบอาชพเพาะปลกและเลยงสตว การฝงศพของคนในสมยนนแบงออกเปน3แบบคอ

1. วางศพในลกษณะนอนงอเขา 2. วางศพในลกษณะนอนหงายเหยยดยาว 3. บรรจศพในภาชนะดนเผาขนาดใหญ

แลวน าไปฝงซงการฝงแบบนใชกบศพเดกทารกเทานน สวนใหญการฝงศพของคนสมยกอนประวตศาสตรทบานเชยงรนแรกนน จะบรรจภาชนะดนเผาลงไปในหลมศพและตกแตงศพดวยเครองประดบ ภาชนะดนเผาทฝงอยกบศพ สมยตนน มการเปลยนแปลงไปตามชวงเวลาดวยเชน ระยะท1 ของสมยตน ใชภาชนะดนเผาสด า - เทาเขม มเชงหรอฐานเตย ล าตวภาชนะครงบน มกจะตกแตงดวยลายขดเขยนเปนเสนโคงคด เพมเตมดวยลายกดทบเปนจด เปนเสนสนๆ ระหวางลายโคงคด สวนครงลางมกจะเปนลายเชอกทาบคอใชเชอกกดทบผวภาชนะดนเผา ระยะท2 ของสมยตน เรมใชภาชนะดนเผาแบบมผนงดานขางตรงหรอเกอบจะตรง ท าใหมรปราง เปนทรงกระบอก และยงมภาชนะดนเผาประเภทหมอกนกลม คอสนๆ ปากตงตรง ตกแตงดวยรอยเชอกทาบตลอดทงใบ ระยะท3 ของสมยตน ใชภาชนะดนเผา ประเภทหมอกนกลม ตกแตงไหลภาชนะดวยลายเสนขด กบระบายสแดง บรเวณล าตวภาชนะ ชวงใตไหลภาชนะลงมาตกแตงดวยลายเชอกทาบ เรยกภาชนะแบบนวา

www.ssru.ac.th

54

แบบบานออมแกว เพราะไดพบภาชนะแบบนทแหลงโบราณคดสมยกอนประวตศาสตรบานออมแกวเปนหลก ซงกอยไมไกลจากบานเชยงเทาใดนก บานเชยงในสมยตนน ยงไมมการใชวตถทท าดวยโลหะ เครองมอทมคม มด ขวานหนขด เครองประดบสวนมากท าจากหน และเปลอกหอยทะเล ตอมาในระยะท3 จงมการใชโลหะส ารดบาง โดย ใชท าเครองประดบ พวกแหวน ก าไล เครองมอ ไดแก หวขวานและใบหอกเปนตน 2. สมยกลางบานเชยง ชวงนเกษตรกรทบานเชยงสมยกอนประวตศาสตร เรมมการ ใชโลหะท าเครองมอใชสอยและเครองประดบกนแลว โดยในชวงแรกๆ ใชโลหะส ารด ซงเปน โลหะผสมระหวาง ทองแดงและดบก ตอมาตอนกลางสมยจงเรมมการใชเหลกกนบาง ประเพณการฝงศพ ของคนสมยกอนประวตศาสตรทบานเชยงสมยกลาง เปนแบบ วางศพใน ทานอนหงายเหยยดยาว บางศพมการน าภาชนะดนเผามากกวาหนงใบ มาทบใหแตกแลวใชเศษภาชนะดนเผานนโรยบนศพลกษณะเดนของภาชนะดนเผาสมยกลางของบานเชยง สมยกอนประวตศาสตร เปนภาชนะ ดนเผาขนาดใหญ ผวนอกเปนสขาว สวนไหลหกเปนมม หรอโคงมาก มทงแบบทมกนกลมและแหลม บางใบนน ตกแตงดวยลายขดผสมกบลายเขยนสบรเวณปากภาชนะและในชวงปลายของสมยกลางเรมมการเขยนตกแตงปากภาชนะดวยการทาสแดง 3. สมยปลายบานเชยง เปนสมยกอนประวตศาสตรตอนปลาย ระหวางนมการใชเหลกท า เปนเครองมอเครองใชกนอยางแพรหลาย สวนเครองประดบยงคงใชส ารด ทมรปแบบและลกษณะประณตวจตรพสดารมากกวาในสมยทผานมาประเพณการฝงศพ ของคนในสมยน คอ จะวางศพในทานอนหงายเหยยดยาว แลวน าภาชนะ ดนเผาทบบนศพ ภาชนะดนเผาทพบในหลมศพชวงปลายน เปนภาชนะเขยนสแดงบนพนขาว และตอมากกเรมม ภาชนะดนเผาเขยนลายสแดง บนพนสแดง ในชวงทายของสมยปลาย เปนภาชนะดนเผาฉาบดวยน าดนสแดง แลวขดมน

บานเชยง จงหวดอดรธานกคอแหลงโบราณคดส าคญแหงหนงทใหความรอยางมาก เกยวกบพฒนาการของสงคม และวฒนธรรมสมยโบราณเมอหลายพนปมาแลวในประเทศไทย สงทดงดดใหนกทองเทยวเดนทางมายงบานเชยงกคอ เรองราวอนเกยวกบอดตของพนทหมบานน โดยเฉพาะเรองสมยกอนประวตศาสตร ซงมการจดแสดงไวเปนพพธภณฑสถาน 2 แหง ในหมบานน คอ พพธภณฑสถานแหงชาตบานเชยง และพพธภณฑสถานกลางแจงทวดโพธศรใน มเรองเลาขานกนวา เมอประมาณ พ.ศ. 2360 ในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 ไดเกดสถานการณวนวายทางการเมองในราชอาณาจกรลาว ชาวพวนกลมหนงจากแขวงเชยงขวางจงได

www.ssru.ac.th

55

อพยพขามแมน าโขงมาตงหลกปกฐานอยในผนปาทเปนเนนสงน าทวมไมถงในฤดฝน บรเวณรอบๆ เปนทลมเหมาะแกการท านา และมแหลงน าส าหรบกนใชอยางสมบรณตลอดมา พรอมตงชอเรยกวา “บานเชยง” ตงแตนนมา แตเมอประมาณ พ.ศ. 2515 ทผานมา ไดเรมมการสงเกตพบโบราณวตถและหลกฐานทางโบราณคดในพนทเนนของหมบานและสงผลใหมการศกษาทางโบราณคด จนไดทราบวาความจรงแลวพนททเปนทตงของบานเชยงปจจบน เคยมคนตงถนฐานมาแลวกอนประวตศาสตรเมอพนๆ ปกอนจะมการสรางหมบานในปจจบนโบราณวตถทพบ ไดแก เศษภาชนะดนเผาทมการตกแตงเขยนเปนลายสแดง โครงกระดก เครองมอทท าดวยหนและส ารด โบราณวตถทท าดวยหน ส ารด และเหลก โดยเฉพาะภาชนะดนเผาเขยนเปนลายสแดงนนเปน โบราณวตถทมลกษณะเดนมากเนองจากเพงมการพบเปนครงแรกในประเทศไทย (พพธภณฑสถานแหงชาต บานเชยง. 2551)

อจฉรา แขงสารกจ ( 2551:สมภาษณ) หวหนาพพธภณฑบานเชยง เลาวา จากการส ารวจโบราณคดในภาคอสานตอนบนทงหมด พบวาบานเชยงเปนทรจกกนอยางแพรหลาย และสามารถขนเปนมรดกโลกได หลงจาก พ.ศ. 2535 ทบานเชยงไดขนทะเบยนเปนมรดกโลกเปนตนมามนกทองเทยวเขามาเยยมชมบานเชยงเปนอยางมาก จากนนพอถง พ.ศ. 2539-2540 เรมมโครงการขอความชวยเหลอจากตางชาต กไดเขามาชวยในเรองการปรบปรงพพธภณฑกลางแจงทวดโพธศรใน แลวกปรบปรงพวกภมทศนตางๆ ภายในพพธภณฑ ชวยในการปรบปรงการจดแสดงใหมซงการปรบปรงการจดแสดงใหมนนมาแลวเสรจใน พ.ศ. 2550 ทผานมา เราไดพฒนาหลายๆ สวนขนมาเพอใหนกทองเทยวเหนความส าคญของการอนรกษมากขน และในขณะเดยวกนนกทองเทยวกจะไดเหนภาพโบราณวตถตางๆ ในสภาพทสมบรณทสดบางสวนทเกาทางพพธภณฑกจะมการปรบปรงขนมาใหมโดยการท าดวยวธการเกา บานเชยงนนเดนในเรองการเปนยคส ารดทเกาแกทสดในโลก เปนแหลงโบราณคดกอนประวตศาสตรทมยคส ารดทเกาแกทสด เปนแหลงทมมาตงแตสมยกอนประวตศาสตรเปนแหลงเอกลกษณเปนตวของตวเองทโดดเดนและหาไดยาก ในป 2539 จ านวนนกทองเทยวสงถง 2 แสนคน จ านวนนกทองเทยวมาลดลงในชวงทายทเทศกาลโทรมหมดแลวเรากเลยตองเรมปรบปรงใหม มยร มงมงคล ( 2551: Online) ผาบาตกหรอผาปาเตะ เปนค าทใชเรยกผาชนดหนงทมวธการท าโดยใชเทยนปดสวนทไมตองการใหตดส และใชวธการแตม ระบาย หรอยอมในสวนทตองการใหตดส ผาบาตกบางชนอาจจะผานขนตอนการปดเทยน แตมส ระบายสและยอมสนบเปนสบ ๆ ครง สวนผาบาตกอยางงายอาจท าโดยการเขยนเทยนหรอพมพเทยน แลวจงน าไปยอมสทตองการค าวาบาตก {Batik} หรอปาเตะ เดมเปนค าในภาษาชวาใชเรยกผาทมลวดลายทเปนจด ค าวา “ ตก ” มความหมาย

www.ssru.ac.th

56

วา เลกนอย หรอจดเลกๆมความหมายเชนเดยวกบค าวาตรตก หรอ ตารตก ดงนนค าวา บาตก จงมความหมายวาเปนผาทมลวดลายเปนจดๆ ดางๆวธการท าผาบาตกในสมยดงเดมใชวธการเขยนดวยเทยน { wax- writing} ดงนนผาบาตก จงเปนลกษณะผาทมวธการผลตโดยใชเทยนปดในสวนทไมตองการใหตดส แมวาวธการท าผาบาตกในปจจบนจะกาวหนาไปมากแลวกตาม แตลกษณะเฉพาะประการหนงของผาบาตกกคอ จะตองมวธการผลตโดยใชเทยนปดสวนทไมตองการใหตดสหรอปดสวนทไมตองการใหตดสซ าอก

แหลงก าเนดของผาบาตกมาจากไหนยงไมเปนทยต นกวชาการชาวยโรปหลายคนเชอวามในอนเดยกอน แลวจงแพรหลายเขาไปในอนโดนเซยอกหลายคนวามาจากอยปตหรอเปอรเซย แมวาจะไดมการคนพบผาบาตกทมอายเกาแกในประเทศอน ทงอยปต อนเดย และญปนแตบางคนกยงเชอวา ผาบาตกเปนของดงเดมของอนโดนเซย และยนยนวาศพทเฉพาะทเรยกวธการและขนตอนในการท าผาบาตก เปนศพทภาษาอนโดนเซย สทใชยอมกมาจากพชทมในอนโดนเซยแทงขผงชนดทใชเขยนลายกเปนของอนโดนเซย ไมเคยมในอนเดยเลย เทคนคทใชในอนโดนเซยสงกวาทท ากนในอนเดย และจากการศกษาคนควาของ N.J.Kron นกประวตศาสตรชาวดตชกสรปไววา การท าโสรงบาตกหรอโสรงปาเตะ เปน วฒนธรรมดงเดมของเอเชยตะวนออกเฉยงใตกอนตดตอกบอนเดย 2.6 สรป

ในบทท 2 นไดกลาวถง ลวดลายเครองปนดนเผาบานเชยง จงหวดอดรธาน การผลตผาบาตกแนวคดในการออกแบบลวดลายผา และการประยกตผลตภณฑผาทส าคญทน ามาใชการออกแบบ ผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกเพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลก นอกจากนยงไดกลาวถงงานวจยทเกยวของกบเครองปนดนเผาบานเชยงรปแบบ ลวดลาย และแหลงก าเนด กรรมวธการผลตผาบาตก ซงเปนขอมลทสรางความชดเจนในเรองของลวดลายบานเชยงไดเปนอยางด จากเนอหาการศกษาขอมลลวดลายเครองปนดนเผาบานเชยงแนวทางทเหมาะสมในการน าลวดลายเครองปนดนเผาบานเชยงมาใชประยกตออกแบบลวดลายผาทอพนเมองนน ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลายมความเปนไปไดมากทสด เนองจากในยคตนและยคกลางนนลวดลายทปรากฏยงไมเดนชดและหลากหลาย เพราะสวนใหญจะเปนลายทาบเชอกและลวดลายทเกดจากการ

www.ssru.ac.th

57

ขดขด แตในยคปลายมการประดบประดาภาชนะเครองปนดนเผาใหมความสวยงามดวย ทงรปแบบทหลากหลายและสสนทโดดเดน ซงกลมของลวดลายประกอบดวย กลมลานเสนโคง กลมลายกานขด กลมลายเรขาคณต กลมลายดอกไม กลมลายสตว และกลมลายอนๆ เชน ลายเสนขนาน ลายสามเหลยม ลายเชอกควน ลายขนมเปยกปนซอน จากรปแบบของลวดลายเครองปนดนเผาบายเชยง จะเหนวามรปแบบมทมาคลายคลงกนกบลวดลายของผา ดงนนแนวคดในการประยกตเอาลวดลายเครองปนดนเผาบายเชยงมาใชออกแบบและพฒนาเปนลวดลายผานน ลวดลายเครองปนดนเผาในยคปลายมความเหมาะสมมากทสด

www.ssru.ac.th

บทท 3

วธการด าเนนการวจย

เพอน าไปสการคนหาเอกลกษณลวดลายบานเชยง เพอใชในการประยกตผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก จงหวดอดรธาน จะเรมตนดวย ระเบยบวธวจยเชงคณภาพ คอเปนการคนหาเอกลกษณลวดลายบานเชยง ทมอยจรงโดยมวธการรวบรวมขอมลสรปเปนภาคเอกสารเพอน าขอมลทไดไปวเคราะหและสงเคราะห เพอใชในการออกแบบผลตภณฑหตถกรรมของทระลกตอไป อนงดงทกลาวไวในความเปนมาและความส าคญของปญหา ยงประสงคทจะศกษาคนควาทศนะคตของชาวบานเชยงทมผลตอการน าเอกลกษณลวดลายบานเชยงมาใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ดงนนจะตองใช ระเบยบวธวจยเชงปรมาณ ดวยโดยผวจยไดล าดบหวขอดงน

1. ประชากรและกลมตวอยาง 2. เครองมอทใชวดในการวจย 3. การสรางเครองมอ 4. การพฒนาผลตภณฑ 5. การเกบรวบรวมขอมล 6. การวเคราะหและสถตทใชในการวจย

3.1 ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร คอ ประชาชนจงหวดอดรธาน 100 คน ผเชยวชาญทางดานการออกแบบประเมนผลทไดจากการออกแบบผลตภณฑผาแปรรปจ านวน 3 ทาน ผผลตผลตภณฑชมชน จ านวน 3 กลมเปนชางผผลตทมประสบการณท างานไมต ากวา 10 ป จ านวน 3 ทาน สตรผสนใจผลตภณฑผาแปรรปบาตก จ านวน 100 คน

www.ssru.ac.th

59

3.1.1 ประชาชนจงหวดอดรธาน ประชาชนจงหวดอดรธาน 100 คน สอบถามใหไดมาซงเอกลกษณลวดลายบานเชยงโดย

เปนกลมตวอยางแบบเจาะจงจากแหลงผลตและจ าหนายผา และผลตภณฑบานเชยงทมชอเสยง เพอไดขอมลเอกลกษณลวดลายบานเชยงทเหมาะสม จ านวน 3 แหง ไดแก 1 รานจ าหนายของทระลกบานเชยง อ าเภอหนองหาน จงหวดอดรธาน 2 รานจ าหนายผาบาตกในตลาดนด โรงพยาบาลเปาโล อ าเภอเมอง จงหวดอดรธาน 3 หมบานนาขา อ าเภอเมอง จงหวดอดรธาน 3.1.2 ผผลตผลตภณฑชมชน จ านวน 3 กลม 1. คณจรรยา ฉมนอก คณวฒระดบปรญญาตร ประสบการณท างาน 15 ป เจาของและนกออกแบบกลมหตถกรรมแกวกลยา อ าเภอเมอง จงหวดอดรธาน 2. คณทวารง ก าหนดแน คณวฒระดบปรญญาตร ประสบการณท างาน 1 8 ป เจาของกลมใบหมอนมหามตรหตถกรรม อ าเภอเมอง จงหวดอดรธาน 3. คณละเอยด ดานสข คณวฒระดบปรญญาตร ประสบการณท างาน 20 ป ประธานกลมทอผายอมสธรรมชาต ต าบลบานเชยง อ าเภอเพญ จงหวดอดรธาน 3.1.3 ผเชยวชาญดานการออกแบบ 1. อาจารยประชา พจกขณา ต าแหนงผชวยคณบดฝายบรหารและวางแผน คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร 2. คณอดศกด ไถจะโปะ นกออกแบบอสระ ผลงานชนะเลศการออกแบบชดแตงงานแหงประเทศไทยประจ าป พ.ศ. 2545 3. อาจารยกนกวรรณ จระทรพย ต าแหนงหวหนาสาขาวชาออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม (สอนวชาสงทอ และแฟชนดไซด) มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

3.1.4 ผใช (สตรผสนใจผลตภณฑผาแปรรปบาตก) สตรผสนใจผลตภณฑผาแปรรปบาตก จ านวน 100 คน เลอกแบบเจาะจง อาจารยมหาวทยาลย 3 แหง 1 อาจารยมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา จ านวน 30 คน 2 อาจารยมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน จ านวน 40 คน 3 อาจารยมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร จ านวน 30 คน

www.ssru.ac.th

60

3.2 เครองมอทใชวดในการวจย เครองมอทผวจยใชในการเกบรวบรวมขอมล ในขนตอนการด าเนนงานตามวตถประสงคของการวจยครงน แบงออกเปนดงน 3.2.1 เพอศกษาถงเอกลกษณลวดลายบานเชยง ในการน ามาประยกตรวมกบผลตภณฑผาไดอยางเหมาะสม

แบบสอบถามประชาชน จงหวดอดรธานแบบเจาะจงสถานท 3 แหง จ านวน 100 คน ใชแบบสอบถามแบบปลายปดเพอใหไดมาซงขอมลความคดเหนทางดานเอกลกษณลวดลายบานเชยง ทงยงไดขอมลความตองการผลตภณฑผาแปรรปเพอน ามาใชในการออกแบบ และแบบสอบถามปลายเปด เพอไดมาซงขอเสนอแนะของขอมลเพอน ามาศกษาและพฒนา ประยกตรวมกบผลตภณฑผา

3.2.2 เพอออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก จงหวดอดรธาน จ านวน 3 ผลตภณฑ ใหมความสวยงามเหมาะสมกบเอกลกษณลวดลายบานเชยง

เมอไดขอมลเอกลกษณลวดลายบานเชยง น ามาประยกตรวมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก เพอใหไดชนงานทเหมาะสม สวยงามผวจยใชแบบประเมน กบผเชยวชาญทางดานการออกแบบ จ านวน 3 ทาน และผผลตผลตภณฑชมชน 3 ทาน แบงเปน 2 ชดประเมน ดงน

ชดท 1 แบบประเมนลวดลายเอกลกษณบานเชยงทมความเหมาะสมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกเกณฑในการค านง ดงน

a. ดานความเหมาะสมของลวดลาย b. ดานความสวยงาม

ชดท 2 แบบประเมนการออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรป 1.ความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย 2.ความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต 3.ความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณ

ทง 2 ชดแบบประเมนมระดบและเกณฑในการพจารณาคาเฉลยระดบความเหมาะสม แบงออกเปน 5 ระดบดงน (ธรยทธ พงเทยร. 2543: 39)

5 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบดทสด

www.ssru.ac.th

61

4 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบด 3 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบปานกลาง 2 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบนอย 1 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบนอยทสด

3.2.3 ศกษาความคดเหนของสตรทสนใจผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ทมตอผลตภณฑหตถกรรมผาทออกแบบและพฒนา น าไปแปรรปเปนผลตภณฑ จ านวน 3 ผลตภณฑ หลงจากจดท าตนแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก จดท าแบบประเมนวดระดบความคดเหนของสตรทสนใจผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก หลกเกณฑในการวดความคดเหน ดงน

1.ประโยชนใชสอยทางกายภาพ (Practical Function) พจารณาจาก 1.1 ความสะดวกงายดายในการใชงาน 1.2 ความเหมาะสมถกตองตามสรระของผใช 1.3 ความปลอดภย 1.4 การบ ารงรกษา 1.5 ความแขงแรงทนทาน

2.ความงาม (Aesthetic Function) พจารณาจาก 2.1 ความงามในการจดองคประกอบ 2.2 ความงามดานลายเสนเทยน และการระบายส 2.3 ความมคณคา-ราคา 2.4 ความมเอกลกษณนาสนใจ

เกณฑในการพจารณาคาเฉลยระดบความเหมาะสม แบงออกเปน 5 ระดบดงน (ธรยทธ พงเทยร. 2543: 39)

5 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบดทสด 4 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบด 3 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบปานกลาง 2 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบนอย 1 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบนอยทสด

www.ssru.ac.th

62

3.3 การสรางเครองมอ (แบบประเมน) 1. ศกษาขอมลเบองตนเกยวกบเอกลกษณลวดลายบานเชยง 2. ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ผาแปรรปเพนทบาตกเพอทจะสามารถเขาใจ

ออกแบบพฒนาและการประยกตกบลวดลายบานเชยงไดอยางสวยงาม 3. สรางแบบสอบถามและแบบประเมน

3.4 การเกบรวบรวมขอมล ท าการเกบขอมลในการสงเกตการณลงในสมดบนทก กบการถายภาพ ชวยในการบนทก

ขอมลเพอน ามาสรปและจดหมวดหมตามล าดบดงน 1. ใชแบบสอบถามประชาชนปลายปดเพอใหไดมาซงขอมลความคดเหนทางดาน

เอกลกษณลวดลาย บานเชยง ทงยงไดขอมลความตองการผลตภณฑผาแปรรปเพอน ามาใชในการออกแบบ และแบบสอบถามปลายเปด เพอใหไดมาซงขอเสนอแนะของขอมลเพอน ามาศกษาและพฒนา ประยกตรวมกบผลตภณฑผา

2. เมอไดขอมลเอกลกษณลวดลายบานเชยง น ามาประยกตรวมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก เพอใหไดชนงานทเหมาะสม สวยงามผวจยใชแบบประเมน กบผเชยวชาญทางดานการออกแบบ จ านวน 3 ทาน และผผลตผลตภณฑชมชน 3 ทาน แบงเปน 2 ชดประเมน ดงน ชดท 1 แบบประเมนลวดลายเอกลกษณบานเชยงทมความเหมาะสมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก

ชดท 2 แบบประเมนการออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรป 3. หลงจากจดท าตนแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก จดท าแบบประเมนวดระดบความ

คดเหนของสตรทสนใจผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก จากนนท าการสรปขอมลและเขยนรายงานผล

www.ssru.ac.th

63

3.5 การพฒนาผลตภณฑ

1. ท าการศกษาขอมลเบองตนในการท างานวจย เพอท าความเขาใจเกยวกบงานวจย สอบถามประชาชนจงหวดอดรธานเพอใหไดขอมลเอกลกษณลวดลายบานเชยง

2. ท าการศกษาขอมลเบองตนในการท างานวจย เพอท าความเขาใจเกยวกบงานวจย และท าการเขาพบกลมผผลตผลตภณฑชมชนท าความรจกคนเคยกบชมชน สมภาษณกลมและรายบคคลเพอเกบขอมลผาแปรรปเพนทบาตก

3. ประมวลสภาพปญหาและความตองการการพฒนาผาแปรรปเพนทบาตก เอกลกษณลวดลายบานเชยง จงหวดอดรธานทเปนกลมเปาหมายทง 3 ผลตภณฑ

4. วเคราะหปญหาของผลตภณฑผาแปรรปทมอยเดม รายผลตภณฑทง 3 ผลตภณฑ 5. ออกแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกทง 3 แบบ ท าการประเมนครงท 1 6. ออกแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกทง 3 แบบ ท าการประเมนครงท 2 7. จดท าตนแบบผาแปรรปเพนทบาตก 8. ศกษาความคดเหนของสตรทสนใจผาแปรรปเพนทบาตก 9. วเคราะหและสรปความคดเหนของสตรทมความสนใจในผลตภณฑผาแปรรปทง 3

ผลตภณฑ 10. สรปผลการด าเนนงาน และรายงานผลการด าเนนงาน

3.6 การวเคราะหและสถตทใชในการวจย ในการท าวจยครงนผวจยไดใชวธการวเคราะหขอมลเปนดงน 1. วเคราะหขอมลดานเอกสารและงานวจย โดยเปนการวเคราะหทใชหลกทฤษฎเหตผลมาน าเสนอในรปแบบการบรรยายเพอหาความจรงและความคดเหนในเอกลกษณลวดลายบานเชยงทสามารถน ามาประยกตออกแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก จงหวดอดรธาน

2. วเคราะหขอมลจากแบบประเมน ทไดจากผเชยวชาญดานการออกแบบและผใช เพอน าไปเปนแนวทางในการพฒนาผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก จงหวดอดรธาน โดยวเคราะหตามล าดบดงน

www.ssru.ac.th

64

1. ตรวจสอบแบบประเมนทผานการกรอกครบถวน 2. วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรป

3. ในการวเคราะหขอมลโดยใชคาสถตดงตอไปน 1. คาความถและคารอยละ 2. คาเฉลย(Mean) 3. คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน(Standard Deviation) 4. คาสมประสทธสหสมพนธอยางงาย(Simple Correlation)

www.ssru.ac.th

65

3.7 แผนการด าเนนโครงการวจย

ศกษาขอมลเบองตน

สรางเครองมอทใชในงานวจย แบบสอบถาม / แบบประเมน

ปรบปรงแกไข

ด าเนนการเกบรวบรวมขอมล

ตรวจสอบแบบเครองมอ

ท าการออกแบบ

ประเมนการออกแบบโดยผเชยวชาญ

จดท าตนแบบผลตภณฑ 3 ผลตภณฑ

สอบถามความคดเหนสตร


ผาน

ผาน

ผาน

ไมผาน

ไมผาน

เรมตนปฏบตงาน

ผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก 3 ผลตภณฑ


ไมผาน

ประชาชน 100 คน ชางผผลต 3 แหง

www.ssru.ac.th

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลโครงการวจยเอกลกษณลวดลายบานเชย งเพอใชในการประยกตผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกจงหวดอดรธานมแนวทางในการวเคราะหขอมลเปนรายขอดงน

4.1 ผลการวเคราะหขอมลความคดเหนทางดานเอกลกษณลวดลายบานเชยง และความตองการผลตภณฑผาแปรรปเพอน ามาใชในการออกแบบ

4.2 ผลการวเคราะหขอมลเอกลกษณลวดลายบานเชยง น ามาประยกตรวมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกเพอใหไดชนงานทเหมาะสมสวยงามโดยผเชยวชาญทางดานการออกแบบ จ านวน 3 ทาน และผผลตผลตภณฑชมชน 3 ทาน ดงน

4.2.1 ผลการวเคราะหลวดลายเอกลกษณบานเชยงทมความเหมาะสมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก

4.2.2 ผลการวเคราะหการออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรป 4.3 สรปผลงานการออกแบบเพอผลตตนแบบผลตภณฑ 4.4 ผลการวเคราะหตนแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก

4.1 ผลการวเคราะหขอมลความคดเหนทางดานเอกลกษณลวดลายบานเชยง และความตองการผลตภณฑผาแปรรปเพอน ามาใชในการออกแบบ ตารางท 4.1 ผลการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามผบรโภค สตรจงหวดอดรธาน 100 คน

(กอนท าการออกแบบ) ล าดบท รายการ จ านวน รอยละ

1. การศกษา ประถมศกษา 14 14.00

มธยมศกษา 36 36.00 ปรญญาตร 42 42.00 สงกวาปรญญาตร 8 8.00

www.ssru.ac.th

67

ตารางท 4.1 (ตอ) ล าดบท รายการ จ านวน รอยละ

2. ทานมความรเรองเครองปนดนเผาบานเชยงหรอไม ร

100

100.00

ไมร 0 0.00

3. ทานเคยเหนผลตภณฑของทระลกบานเชยงหรอไม เคย

100

100.00

ไมเคย 0 0.00 4. ลวดลายบานเชยงลายใดทสอถงเอกลกษณของ

บานเชยงไดชดเจนทสด

ลายขดกนหอย

65 65.00

ลายขอเกยว และลายทาบเชอก

6 6.00

ลายโคงแบบลกคลน

14 14.00

ลายรปไขทบกนเปนลกโซ

3 3.00

www.ssru.ac.th

68


ลายเขยนสเรขาคณต

0 0.00

ลายเขยนสรปง

4 4.00

ลายคลายดวงตา

8 8.00

5. ทานเคยเหนผาลายบานเชยงหรอไม เคย (ตอบขอ 6)

55

55.00

ไมเคย 45 45.00 6. ผาลายบานเชยงทเหนเปนผาประเภทใด

ผาทอมอลายบานเชยง เชน ผาไหม ผาฝาย

21

38.18 ผาสกรนลายบานเชยง 21 38.18

ผาเพนทลายบานเชยง ประเภทสอะครลค เพนทสเขยนผา

13 23.64

อนๆโปรดระบ 0 0.00

www.ssru.ac.th

69


7. ถามการน าลวดลายบางเชยงมาประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทผาบาตก เพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธานทานคดวาเหมาะสมหรอไม เหมาะสม

100

100.00 ไมเหมาะสม 0 0.00

8. การซอผาเพนทบาตก ประเภทผาผนมปจจยอะไรเปนส าคญ สสนทปรากฏ

31

31.00 ลวดลายทปรากฏ 26 26.00 ความประณตในการเขยน และลงส 38 38.00 อนๆ โปรดระบ 5 5.00

9. ทานตองการผาเพนทบาตกทมลกษณะอยางไร ลวดลายเตมผนผา

49

49.00

ลวดลายบรเวณชายผา 35 35.00

ลวดลายตรงกลางผา 14 14.00

อนๆ โปรดระบ 2 2.00 10. จากผาเพนทบาตกลายบางเชยงถาน าไปผลต

ผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน ทานมความตองการผลตภณฑหตถกรรมประเภทใดมากทสด ผลตภณฑตกแตงรางกาย (ตอบขอ 11)

37

37.00

ผลตภณฑตกแตงบาน (ตอบขอ 12) 63 63.00 อนๆ โปรดระบ 0 0.00

www.ssru.ac.th

70


11. ผลตภณฑตกแตงรางกายแบบใดททานตองการมากทสด ชดล าลอง

10

27.02 ชดสท 3 8.11 กระเปาสตร เชน กระเปาท างาน กระเปาสะพาย กระเปาสตางค

7

18.92

ผาคลมไหล 8 21.62

หมวก 1 2.70

ผาคาดเอว 2 5.41

เครองประดบ เชน ทคาดผม กปตดผม ตางห จหอยคอ

4 10.81

อนๆ โปรดระบ 2 5.41 12. ผลตภณฑตกแตงบานแบบใดททานตองการมาก

ทสด เฟอรนเจอร เชน เกาอ

19

30.16

ชดผาปทนอน เชน ผาคลมเตยง ผาปทนอน ปลอก หมอน ปลอกหมอนขาง

21

33.33

ชดผาปโตะ เชน ผาคลมโตะ ผารองจาน ผารองแกว 9 14.29 ผามาน 4 6.35

อนๆ โปรดระบ 10 15.87

สรป จากตารางท 4.1 ผลการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามผบรโภคซงเปนขอมลความคดเหนทางดานเอกลกษณลวดลายบานเชยง และความตองการผลตภณฑผาแปรรปเพอน ามาใชใน

www.ssru.ac.th

71

การออกแบบ สามารถสรปไดดงนลวดลายบานเชยงลายใดทสอถงเอกลกษณของบานเชยงไดชดเจนทสดคอ ลายขดกนหอยคดเปนรอยละ 65.00 ผบรโภคเคยเหนผาลายบางเชยงรอยละ 55 เปนผาทอมอและผาสกรลาย รอยละ 38.18 ผบรโภคมความเหนทตรงกนในการน าลวดลายบางเชยงมาประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทผาบาตก เพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธานคดเปนรอยละ 100.00 การซอผาเพนทบาตก ประเภทผาผนมปจจยส าคญดงน ความประณตในการเขยน และลงส รอยละ 38.00 สสนทปรากฏ รอยละ31.00 ลวดลายทปรากฏ รอยละ26.00 อนๆ โปรดระบ รอยละ 5.00 ประกอบดวย ราคาและประโยชนในการน ามาใชงาน ทางดานความตองการลกษณะของผาเพนทบาตก ผบรโภคตองการผาเพนทลวดลายเตมผนผา รอยละ 49.00 ลวดลายบรเวณชายผา รอยละ 35.00 ลวดลายตรงกลางผา รอยละ 14.00 อนๆ โปรดระบ รอยละ2.00 ขนอยกบลวดลายกบขนาดของผา และตามความเหมาะสมของแบบ ผาเพนทบาตกลายบางเชยงถาน าไปผลตผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน ผบรโภคมความตองการผลตภณฑหตถกรรมประเภทผลตภณฑตกแตงบานมากทสด คดเปนรอยละ 63.00 สามารถสรปเปนแผนภมความตองการผลตภณฑของผบรโภคไดดงน

0

5

10

15

20

25

30

35

เฟอรนเจอร ชดผาปทนอน ชดผาปโตะ ผามาน โคมไฟ

เฟอรนเจอร

ชดผาปทนอน

ชดผาปโตะ

ผามาน

โคมไฟ

ภาพท 4.1 แผนภมแสดงความตองการผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน จากภาพท 4.1 สรปไดวาผบรโภคมความตองการผลตภณฑหตถกรรมของทระลก

จงหวดอดรธานจากผาเพนทบาตกลายบานเชยงประเภทชดผาปทนอน เชน ผาคลมเตยง ผาปทนอน ปลอกหมอน ปลอกหมอนขางมากทสด รอยละ 33.33 อนดบท 2 คอ เฟอรนเจอร เชน เกาอ คดเปนรอยละ 30.16 อนดบท 3 คออนๆ โปรดระบ ซงผบรโภคมความคดเหนทตรงกนในการตองการโคมไฟประดบบาน คดเปนรอยละ 15.87

www.ssru.ac.th

72

4.2 ผลการวเคราะหขอมลเอกลกษณลวดลายบานเชยง น ามาประยกตรวมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก เพอใหไดชนงานทเหมาะสม สวยงาม

โดยผผลตผลตภณฑชมชน 3 ทาน และผเชยวชาญทางดานการออกแบบ จ านวน 3 ทาน ดงน 4.2.1 ผลการวเคราะหลวดลายเอกลกษณบานเชยงทมความเหมาะสมกบผลตภณฑ

ผาแปรรปเพนทบาตก จากการเกบขอมลกลมตวอยาง สตรชาวอดรธาน 100 คน สรปวา ลวดลายทสอถง

เอกลกษณบานเชยงมากทสดคอ ลายขดกนหอย ผวจยจงไดน าลวยลายจากเครองปนดนเผามาประยกตเปนลวดลายผามขนตอน ดงน

ภาพท 4.2 การประยกตลายบานเชยงจากเครองปนดนเผาจรงเปนลายเสนเพอการเขยนเทยน1

ภาพท 4.3 การประยกตลายบานเชยงจากเครองปนดนเผาจรงเปนลายเสนเพอการเขยนเทยน2

ภาพท 4.4 การประยกตจากลวดลายท 1 เนนทลวดลายขดกนหอยเพอใหลายเปนสากลยงขน

ภาพท 4.5 การประยกตจากลวดลายท 2 เนนทลวดลายขดกนหอยเพอใหลายเปนสากลยงขน

การประยกตลวดลายบานเชยง น ามาออกแบบลวดลายผาแปรรปเพนทบาตก ดงน

www.ssru.ac.th

73

ลวดลายท 1

ภาพท 4.6 ลวดลายผาและภาพ Sketch Design ผลตภณฑทใชผาจากลายท 1



www.ssru.ac.th

74





www.ssru.ac.th

75

จากลวดลายผาทออกแบบ และภาพ Sketch Design ผลตภณฑ น าไปสอบถามผผลต

ผลตภณฑชมชน 3 ทาน เพอใหไดมาซงลวดลายผาทเหมาะสมกบการผลตผาแปรรปเพนทบาตก ตารางท 4.2 ผลการวเคราะหลวดลายเอกลกษณบานเชยงทมความเหมาะสมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก โดยผผลตผลตภณฑชมชน 3 ทาน

ขอ รายละเอยด ระดบความคดเหน

ลวดลายท 1 ลวดลายท 2 ลวดลายท 3 ลวดลายท 4

S.D. S.D. S.D. S.D.

1. ดานความเหมาะสมของลวดลาย 1.1 ลวดลายมความเหมาะสมในงาน

บาตก 5.00 0.00 3.33 0.58 5.00 0.00 3.66 0.58

1.2 ลวดลายเหมาะสมกบการผลตผาบาตก

4.33 0.58 3.33 0.58 5.00 0.00 3.00 0.00

1.3 ลวดลายมความเปนสากลสามารถสอถงเอกลกษณบานเชยง

4.33 1.15 4.00 1.00 4.33 0.58 3.66 0.58

1.4 ลวดลายมความเหมาะสมกบงานผลตภณฑแปรรป ชดผาปทนอน

3.66 0.58 3.67 0.58 5.00 0.00 4.33 0.58

1.5 ลวดลายมความเหมาะสมกบงานผลตภณฑแปรรปประเภทเกาอพกผอน

4.66 0.58 2.33 0.58 4.67 0.58 2.67 0.58

1.6 ลวดลายมความเหมาะสมกบงานผลตภณฑแปรรป ชดผาปทนอน 3.66 0.58 3.67 0.58 5.00 0.00 4.33 0.58


4.66 0.58 2.33 0.58 4.67 0.58 2.67 0.58

1.8 ลวดลายมความเหมาะสมกบงานผลตภณฑแปรรปประเภทโคมไฟประดบบาน

4.00 1.00 3.00 1.00 4.00 1.00 4.00 0.00

ผลรวมดานความเหมาะสมของลวดลาย 4.33 0.65 3.27 0.72 4.66 0.36 3.55 0.39 ระดบความคดเหน มาก ปานกลาง มากทสด มาก

www.ssru.ac.th

76

ตารางท 4.2(ตอ)


ลวดลายท 1 ลวดลายท 2 ลวดลายท 3 ลวดลายท 4

S.D. S.D. S.D. S.D. 2. ดานความสวยงาม

2.1 ลวดลายมความสวยงามเหมาะสมกบงานผลตภณฑประเภทของตกแตงบาน

5.00 0.00 3.66 0.58 5.00 0.00 4.00 0.00

2.2 ลวดลายสามารถปรบเปลยนสตางๆไดอยางเหมาะสม

5.00 0.00 5.00 0.00 5.00 0.00 5.00 0.00

2.3 การประยกตลวดลายจากเครองปนดนเผาบานเชยงเปนลายผาบาตกมความชดเจน

5.00 0.00 4.00 1.00 5.00 0.00 4.00 1.00

2.4 การจดวางลายมความเหมาะสม สวยงาม

4.00 0.00 3.33 0.58 5.00 0.00 3.66 0.58

ผลรวมดานความสวยงาม 4.75 0.00 3.99 0.54 5.00 0.00 4.16 0.39 ระดบความคดเหน มากทสด มาก มากทสด มาก ผลรวมทง 2 ดาน 4.54 0.33 3.63 0.63 4.83 0.18 3.85 0.39

ระดบความคดเหน มากทสด มาก มากทสด มาก

สรป จากตารางท 4. 2 ผลการวเคราะหขอมลจากแบบประเมนผลการออกแบบลวดลายเอกลกษณบานเชยงทมความเหมาะสมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก โดยผผลตผลตภณฑชมชน 3 ทาน สามารถสรปไดดงนลวดลายบานเชยงลายทมความเหมาะสมกบงานเพนทผาบาตกทสด คอ ลวดลายท 3 ( =4.83) และลวดลายท 1 ( =4.54) ตามล าดบ ลวดลายท 2 และลวดลายท 4 มความเหมาะสมระดบมาก หากแจงเปนรายขอสรปไดดงน

ดานความเหมาะสมของลวดลาย ลวดลายท 3 มความเหมาะสมมากทสด ( =4.66) มความเหมาะสมในงานบาตก การผลต และการแปรรปชดผาปทนอนมากทสด ลวดลายท 1 และลวดลายท 4 มความเหมาะสมของลวดลายระดบมาก ลวดลายท 2 มความเหมาะสมระดบปานกลางดานความสวยงาม ลวดลายท 3 มความเหมาะสมมากทสด ( =5.00) มความเหมาะสมกบการผลตผลตภณฑของตกแตงบาน การปรบเปลยนส การประยกตลวดลายเครองปนดนเผาเปนลายผาบาตก และการจดวางลวดลายสวยงาม รองลงมาคอลวดลายท 1 มความเหมาะสมระดบมากทสด ( =4.75) ลวดลายท 4 และ ลวดลายท 2 มความเหมาะสมระดบมากตามล าดบ

www.ssru.ac.th

77

4.2.2 ผลการวเคราะหการออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรป จากการเกบรวบรวมขอมลดานลวดลายโดยผผลตผลตภณฑชมชน 3 ทาน สรปไดลวดลายท 3 ในการผลตผาบาตก น ามาออกแบบเปนผลตภณฑของตกแตงบาน 3 ผลตภณฑ ไดแก ชดผาปทนอน โคมไฟตกแตงบาน และเกาอนงเลนสอบถามผเชยวชาญทางดานการออกแบบ 3 ทานไดผลสรปดงน ตารางท 4.3 ผลการวเคราะหสรปความพงพอใจในงานออกแบบ SKETCH DESIGN ขอ งานออกแบบ SKETCH DESIGN จ านวน รอยละ 1. ชดผาปทนอน แบบท 1

0 0

ชดผาปทนอน แบบท 2

1 33.33

ชดผาปทนอน แบบท 3

2 66.66

www.ssru.ac.th

78

ตารางท 4.3(ตอ) ขอ งานออกแบบ SKETCH DESIGN จ านวน รอยละ 2. โคมไฟตกแตงบาน แบบท 1

0 0

โคมไฟตกแตงบาน แบบท 2

0 0

โคมไฟตกแตงบาน แบบท 3

3 100.00

3. ผลตภณฑเกาอนงเลน แบบท 1

3 100.00

ผลตภณฑเกาอนงเลน แบบท 2

0 0

ผลตภณฑเกาอนงเลน แบบท 3

0 0

www.ssru.ac.th

79

สรป จากตารางท 4.3 ผลการวเคราะหสรปความพงพอใจในงานออกแบบ SKETCH DESIGN โดยผเชยวชาญทางดานการออกแบบ 3 ทาน สรปไดดงน ชดผาปทนอนแบบท 3 ระดบความพงพอใจมากทสด รอยละ 66.66 โคมไฟตกแตงบานแบบท 3 ระดบความพงพอใจมากทสด รอยละ 100 และเกาอนงเลนแบบท 1 ระดบความพงพอใจมากทสด รอยละ 100 ขอเสนอแนะในงานออกแบบ SKETCH DESIGN

1. ควรมการจดชดสของผาใหเขากบผลตภณฑของตกแตงบานและเปนตวเลอกใหแกกลมผบรโภค

2. ควรน าเสนอเรอง สไตล ของงาน ดไซน มาสนบสนนรวมไปถง เทรนของตกแตงบาน ป 2010-2012 ดวยจะดมาก เชน ส วสด พนผว เปนตน

จากผลการวเคราะห สรปผลตภณฑทง 3 ผลตภณฑ รปแบบทไดคดเลอกน าประเมนการออกแบบผลตภณฑ โดยผเชยวชาญทางดานการออกแบบ 3 ทาน กอนน าไปผลตตนแบบจรง สรปผลไดดงน

ตารางท 4.4 ตารางสรปรปแบบผลตภณฑทจะน าไปผลตตนแบบ ผลตภณฑชดผาปทนอน ผลตภณฑโคมไฟตกแตง

บาน ผลตภณฑเกาอนงเลน

www.ssru.ac.th

80

ตารางท 4.5 ผลการประเมนการออกแบบผลตภณฑชดผาปทนอน โดยผเชยวชาญดานงาน

ออกแบบ3 ทาน ขอ รายละเอยด S.D. ระดบความ

คดเหน 1. ความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย

1.1 ต าแหนงการจดวางผาเหมาะสมกบการใชงาน

4.66

0.57

มากทสด 1.2 เหมาะสมกบการใชงานในบานพกอาศยหลากสไตล 4.66 0.57 มากทสด

ผลรวมดานความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย 4.66 0.57 มากทสด 2. ความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต

2.1 ผาไหมไทยมความเหมาะสมในการผลตผาปทนอน

3.66

0.57

มาก 2.2 รปแบบการตดเยบไมยงยาก 4.00 0.00 มาก 2.3 การซอมแซมสามารถท าไดโดยงายถาเกดการช ารด 4.33 1.15 มาก

ผลรวมดานความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต 3.99 0.57 มาก 3. ความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณ

3.1 ลวดลายมความสวยงามเหมาะสมกบงานผลตภณฑประเภทชดผาปทนอน

5.00 0.00 มากทสด

3.2 การประยกตลวดลายจากเครองปนดนเผาบานเชยงเปนลายผาบาตกมความชดเจน และดเปนสากล

4.66 0.57 มากทสด

3.3 การจดวางลายมความเหมาะสม สวยงาม 5.00 0.00 มากทสด ผลรวมดานความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณ 4.88 0.19 มากทสด

ผลรวมการประเมนการออกแบบผลตภณฑชดผาปทนอน 4.49 0.42 มาก

สรป จากตารางท 4.5 ผลการประเมนการออกแบบผลตภณฑชดผาปทนอน โดยผเชยวชาญดานงานออกแบบ3 ทาน สรปไดดงน ชดผาปทนอนมระดบความพงพอใจโดยรวมอยทระดบมาก ( =4.49) สามารถจ าแนกเปนรายขอ คอ ดานความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณมความเหมาะสมทระดบมากทสด ( =4.88) ซงดานลวดลายมความสวยงาม และการจดวางลายเหมาะสม สวยงาม ความเหมาะสมดานประโยชนใชสอยอยในระดบมากทสด ( =4.66) การจดวางลายผา การใชงานเหมาะสมกบบานหลากสไตล ความเหมาะสมของวสดกบกรรมวธการผลตอยในระดบมาก ( =3.99)

www.ssru.ac.th

81

ขอเสนอแนะในผลตภณฑชดผาปทนอน คอ การน าผาไหมมาผลตเปนผาปทนอนอาจท าใหการดแลรกษายงยาก เกดรอยยบไดงาย และรอยตอผาควรมใหนอยทสดในกระบวนการผลต และควรค านงถงบรรจภณฑส าหรบการจ าหนาย ตารางท 4.6 ผลการประเมนการออกแบบผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน โดยผเชยวชาญดานงานออกแบบ3 ทาน ขอ รายละเอยด S.D. ระดบความ

คดเหน 1. ความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย

1.1 รปแบบของผลตภณฑโคมไฟมความเหมาะสมกบงานผาบาตก

4.66 0.57 มากทสด

1.2 เหมาะสมกบการใชงานในบานพกอาศยหลากสไตล 4.00 0.00 มาก 1.3 ต าแหนงความเหมาะสมของปม เปด-ปดในการใชงาน 4.33 0.57 มาก

ผลรวมดานความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย 4.33 0.38 มาก 2. ความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต

2.1 ผาไหมแกวมความเหมาะสมในการผลตโคมไฟตกแตงบาน

5.00 0.00 มากทสด

2.2 รปแบบการผลตไมยงยาก 3.66 0.57 มาก 2.3 การซอมแซมสามารถท าไดโดยงายถาเกดการช ารด 4.66 0.57 มากทสด 2.4 ขนาดของโคมไฟมความเหมาะสมสอดคลองกบพฤตกรรมการใชงาน

5.00 0.00 มากทสด

2.5 โครงสรางมความแขงแรงรองรบน าหนกไดด 5.00 0.00 มากทสด 2.6 วสดผลตโครงสรางฐานมความเหมาะสมกบผาบาตก 5.00 0.00 มากทสด

ผลรวมดานความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต 4.72 0.19 มากทสด

www.ssru.ac.th

82

ตารางท 4.6 (ตอ) ขอ รายละเอยด S.D. ระดบความ

คดเหน 3. ความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณ

3.1 ลวดลายมความสวยงามเหมาะสมกบงานผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน

5.00 0.00 มากทสด


5.00 0.00 มากทสด


ผลรวมการประเมนการออกแบบผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน

4.68 0.19 มากทสด

สรป จากตารางท 4.6 ผลการประเมนการออกแบบผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน โดยผเชยวชาญดานงานออกแบบ3 ทาน สรปไดดงน ผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน มระดบความพงพอใจโดยรวมอยทระดบมากทสด ( =4.68) สามารถจ าแนกเปนรายขอ คอ ดานความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณมความเหมาะสมทระดบมากทสด ( =5.00) ซงดานลวดลายมความสวยงาม การประยกตลวดลายจากเครองปนดนเผาบานเชยงเปนลายผาบาตกมความชดเจน ดเปนสากล และการจดวางลายเหมาะสม สวยงาม ความเหมาะสมของวสดกบกรรมวธการผลตอยในระดบมากทสด ( =4.72) การน าวสด ผาไหมแกวมาใชมความเหมาะสมในการผลตโคมไฟตกแตงบาน ขนาดของโคมไฟมความเหมาะสมสอดคลองกบพฤตกรรมการใชงาน และโครงสรางมความแขงแรงรองรบน าหนกไดด ความเหมาะสมดานประโยชนใชสอยอยในระดบมาก ( =4.33) ซงรปแบบของผลตภณฑโคมไฟมความเหมาะสมกบงานผาบาตก

www.ssru.ac.th

83

ตารางท 4.7 ผลการประเมนการออกแบบผลตภณฑเกาอนงเลน โดยผเชยวชาญดานงาน ออกแบบ3 ทาน

ขอ รายละเอยด S.D. ระดบความคดเหน

1. ความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย 1.1 รปแบบของผลตภณฑเกาอนงเลนมความเหมาะสมกบงานผาบาตก

4.66 0.57 มากทสด

1.2 เหมาะสมกบการใชงานในบานพกอาศยหลากสไตล 4.33 1.15 มาก 1.3 รปแบบเหมาะสมกบการนงพกผอน สะดวกสบายในการนง

4.00 0.00 มาก

1.4 การดแลรกษา และการท าความสะอาดท าไดงาย 4.66 0.57 มากทสด ผลรวมดานความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย 4.41 0.57 มาก

2. ความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต 2.1 ผาเปลอกไหมมความเหมาะสมในการผลตผลตภณฑเกาอนงเลน

4.33 1.15 มาก

2.2 รปแบบการผลตไมยงยาก 4.66 0.57 มากทสด 2.3 การซอมแซมสามารถท าไดโดย งายถาเกดการช ารด

4.00 0.00 มาก

2.4 ขนาดของผลตภณฑเกาอนงเลนมความเหมาะสมสอดคลองกบพฤตกรรมการใชงาน

4.66 0.57 มากทสด

2.5 โครงสรางมความแขงแรงรองรบน าหนกไดด 4.66 0.57 มากทสด 2.6 วสดผลตโครงสรางมความเหมาะสมกบผาบาตก 4.66 0.57 มากทสด

ผลรวมดานความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต 4.49 0.57 มาก 3. ความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณ

3.1 ลวดลายมความสวยงามเหมาะสมกบงานผลตภณฑเกาอนงเลน

5.00 0.00 มากทสด


5.00 0.00 มากทสด

www.ssru.ac.th

84

ตารางท 4.7 (ตอ) ขอ รายละเอยด S.D. ระดบความ

คดเหน 3.3 รปแบบมความแปลกใหม สวยงาม 5.00 0.00 มากทสด


ผลรวมการประเมนการออกแบบผลตภณฑเกาอนงเลน 4.63 0.38 มากทสด

สรป จากตารางท 4.7 ผลการประเมนการออกแบบผลตภณฑเกาอนงเลน โดยผเชยวชาญดานงานออกแบบ3 ทาน สรปไดดงน ผลตภณฑเกาอนงเลนมระดบความพงพอใจโดยรวมอยทระดบมากทสด ( =4.63) สามารถจ าแนกเปนรายขอ คอ ดานความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณมความเหมาะสมทระดบมากทสด ( =5.00) ซงดานลวดลายมความสวยงาม การประยกตลวดลายจากเครองปนดนเผาบานเชยงเปนลายผาบาตกมความชดเจน ดเปนสากล รปแบบมความแปลกใหม สวยงามและการจดวางลายเหมาะสม สวยงาม ความเหมาะสมของวสดกบกรรมวธการผลตอยในระดบมาก ( =4.49) รปแบบการผลตไมยงยาก ขนาดของผลตภณฑเกาอนงเลนมความเหมาะสมสอดคลองกบพฤตกรรมการใชงาน โครงสรางมความแขงแรงรองรบน าหนกไดด และ วสดผลตโครงสรางมความเหมาะสมกบผาบาตก ความเหมาะสมดานประโยชนใชสอยอยในระดบมาก ( =4.41) ซงรปแบบของผลตภณฑเกาอนงเลนมความเหมาะสมกบงานผาบาตก การดแลรกษา และการท าความสะอาดท าไดงาย ขอเสนอแนะในผลตภณฑเกาอนงเลน คอ การน าผาไหมเปลอกมาเปนวสดในการผลต ควรมลกษณะทหนา เพราะไหมเปลอกทอมอจะมหลายขนาด ถาเลอกไหมเปลอกบางเมอมาผลตเกาอการนงบอยๆ อาจท าใหขาดไดงาย ผารองดานลางอาจใชหนงเทยม หรอผาส าหรบท าผามานมาใชผสมกนเพราะสวนฐานสมผสกบพนหองโดยตรงเกดการเสยดสตลอดและสกปรกงายทสด การใชวสดอนทไมใชผาทอมอจะเพมอายการใชงานของผลตภณฑมากขน

www.ssru.ac.th

85

4.3 สรปผลงานการออกแบบเพอผลตตนแบบผลตภณฑ ตารางท 4.8 ตารางสรปแสดงขนตอนการท าผาบาตก

รายละเอยด ภาพประกอบ

1. เขยน Pattern ลวดลายลงกระดาษ บรฟ เพอลอกลายลงบนผา

2. ขงผาบนเฟรม และเขยนเทยนตามลวดลายทลอกแบบไว

3. ลงสบนผนผา เมอสแหงแลวเคลอบดวยโซเดยมซลเกตทงไว 4-6 ชวโมง

4. น าผาไปตมลอกเทยน ซกแชน ายาปรบผานม ตากผาใหแหงน ามารดจงน าไปแปรรปผลตภณฑ

สรปงานออกแบบเพอการผลต ประกอบดวย การค านวณปรมาณผาทใชในการผลตจรง การเขยนแบบเพอการผลต การท าตนแบบผลตภณฑ และตนแบบผลตภณฑทสมบรณ

www.ssru.ac.th

86

ภาพท 4.10 ภาพแสดง การค านวณปรมาณผาเพอการผลต

www.ssru.ac.th

87

ภาพท 4.11 ภาพแสดงลกษณะชดผาปทนอน ขนาดเตยง 6 ฟต แรงบนดาลใจจากการเขยน

ลวดลายไหบานเชยง

ภาพท 4.12 ผลตภณฑตนแบบชดผาปทนอน ขนาดเตยง 6 ฟต

www.ssru.ac.th

88

ภาพท 4.13 บรรจภณฑผลตภณฑตนแบบชดผาปทนอน ขนาดเตยง 6 ฟต

www.ssru.ac.th

89

ภาพท 4.14 ภาพเขยนแบบเพอการผลตโคมไฟตงโตะ และจ าแนกวสดในการผลตจรง

www.ssru.ac.th

90

ภาพท 4.15 ภาพแสดงลกษณะโคมไฟตงโตะ แรงบนดาลใจจากปากไหบานเชยง

ภาพท 4.16 ภาพแสดงขนตอนการผลตโคมไฟตงโตะ

www.ssru.ac.th

91

ภาพท 4.17 ภาพผลตภณฑตนแบบโคมไฟตงโตะ

ภาพท 4.18 ภาพเขยนแบบเพอการผลตเกาอนงเลน และจ าแนกวสดในการผลตจรง

www.ssru.ac.th

92

ภาพท 4.19 ภาพแสดงลกษณะเกาอนงเลน แรงบนดาลใจจากกนไหบานเชยง

ภาพท 4.20 ภาพตนแบบผลตภณฑจรงเกาอนงเลน

www.ssru.ac.th

93

ภาพท 4.21 ภาพแสดงการทดสอบใชผลตภณฑตนแบบจรง เปรยบเทยบกบสดสวนมนษย

4.4 ผลการวเคราะหตนแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก วดระดบความคดเหนของสตรทสนใจผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก จากผลตภณฑตนแบบผวจยจดท าแบบประเมนสตรผสนใจผลตภณฑผาแปรรปบาตก จ านวน 100 คน เลอกแบบเจาะจง อาจารยมหาวทยาลย 3 แหง 1.1 อาจารยมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา จ านวน 30 คน 1.2 อาจารยมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน จ านวน 40 คน 1.3 อาจารยมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร จ านวน 30 คน สรปผลการวจยไดดงน ตารางท 4.9 ตารางวเคราะหตนแบบผลตภณฑชดผาปทนอน

ขอ รายการ S.D. ระดบความคดเหน

1.

ประโยชนใชสอยทางกายภาพ (Practical Function) พจารณาจาก 1.1 ความสะดวกงายดายในการใชงาน

4.31

0.50

มาก 1.2 ความเหมาะสมถกตองตามสรระของผใช 4.28 0.53 มาก 1.3 ความปลอดภยในการใชงาน 4.54 0.52 มากทสด 1.4 การบ ารงรกษา การท าความสะอาด 4.09 0.72 มาก

www.ssru.ac.th

94

ตารางท 4.9 (ตอ)


1.5 ความแขงแรงทนทาน 3.93 0.71 มาก

ผลรวมดานประโยชนใชสอยทางกายภาพ (Practical Function) 4.23 0.59 มาก

2. ความงาม (Aesthetic Function) พจารณาจาก 2.1 ความเหมาะสมของการจดองคประกอบของลวดลายบนชนงาน

4.39

0.54

มาก

2.2ความงามดานลายเสนเทยน และการระบายส 4.39 0.68 มาก 2.3 ความมเอกลกษณนาสนใจ 4.70 0.54 มากทสด 2.4 ความมคณคาของผลตภณฑ 4.63 0.50 มากทสด

ผลรวมดานความงาม (Aesthetic Function) 4.52 0.56 มากทสด ผลรวมการประเมนการออกแบบผลตภณฑชดผาปท

นอน 4.37 0.57 มาก

สรป จากตารางท 4.9 ผลการวเคราะหตนแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก วดระดบความคดเหนของสตรทสนใจผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ประเภทชดผาปทนอน

สรปไดดงน ผลตภณฑชดผาปทนอนมระดบความพงพอใจโดยรวมอยทระดบมาก ( =4.37) สามารถจ าแนกเปนรายขอ คอ ผลรวมดานความงาม (Aesthetic Function)มความเหมาะสมทระดบมากทสด ( =4.52) ซงดานลวดลายมเอกลกษณนาสนใจ และสงเสรมคณคาของผลตภณฑ ผลรวม ดานประโยชนใชสอยทางกายภาพ (Practical Function) อยในระดบมาก ( =4.23) ความปลอดภยในการใชงานและมความสะดวกงายดายในการใชงาน

ขอเสนอแนะในผลตภณฑชดผาปทนอน คอ การน าผาไหมมาผลตเปนผาปทนอนอาจท าใหการดแลรกษายงยาก เกดรอยยบไดงาย ซงสงผลใหอายการใชงานของผลตภณฑนนสนลง

www.ssru.ac.th

95

ตารางท 4.10 ตารางวเคราะหตนแบบผลตภณฑโคมไฟตงโตะ


1. ประโยชนใชสอยทางกายภาพ (Practical Function) พจารณาจาก 1.1 ความสะดวกงายดายในการใชงาน

4.44

0.59

มาก 1.2 ความเหมาะสมถกตองตามสรระของผใช 3.87 0.74 มาก 1.3 ความปลอดภยในการใชงาน 4.19 0.69 มาก 1.4 การบ ารงรกษา การท าความสะอาด 3.91 0.82 มาก 1.5 ความแขงแรงทนทาน 3.99 0.75 มาก

ผลรวมดานประโยชนใชสอยทางกายภาพ (Practical Function) 4.08 0.71 มาก 2. ความงาม (Aesthetic Function) พจารณาจาก

2.1 ความเหมาะสมของการจดองคประกอบของลวดลายบนชนงาน

4.51

0.55

มากทสด

2.2ความงามดานลายเสนเทยน และการระบายส 4.54 0.55 มากทสด 2.3 ความมเอกลกษณนาสนใจ 4.75 0.50 มากทสด 2.4 ความมคณคาของผลตภณฑ 4.45 0.50 มาก

ผลรวมดานความงาม (Aesthetic Function) 4.56 0.52 มากทสด ผลรวมการประเมนการออกแบบผลตภณฑโคมไฟตงโตะ 4.32 0.61 มาก

สรป จากตารางท 4.10 ผลการวเคราะหตนแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก วดระดบความคดเหนของสตรทสนใจผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ประเภทโคมไฟตงโตะ สรปไดดงน ผลตภณฑโคมไฟตงโตะมระดบความพงพอใจโดยรวมอยทระดบมาก ( =4.32) สามารถจ าแนกเปนรายขอ คอ ผลรวมดานความงาม (Aesthetic Function)มความเหมาะสมทระดบมากทสด( =4.56) ซงดานความเหมาะสมของการจดองคประกอบของลวดลายบนชนงาน ลวดลายมเอกลกษณนาสนใจ ความงามดานลายเสนเทยน และการระบายส ผลรวม ดานประโยชนใชสอยทางกายภาพ (Practical Function) อยในระดบมาก ( =4.08) มความสะดวกงายดายในการใชงาน และโครงสรางแขงแรงทนทาน

ขอเสนอแนะในผลตภณฑโคมไฟตงโตะ คอ ตวโคมวสดทเปนผาหนาจะถอดไดเพราะจะท าใหการท าความสะอาดงายยงขน ควรใชหลอดประหยดไฟเพราะจะสงใหงานดมคณคามากยงขน

www.ssru.ac.th

96

ตารางท 4.11 ตารางวเคราะหตนแบบผลตภณฑเกาอนงเลน



4.56

0.52

มากทสด 1.2 ความเหมาะสมถกตองตามสรระของผใช 3.84 0.64 มาก 1.3 ความปลอดภยในการใชงาน 4.08 0.59 มาก 1.4 การบ ารงรกษา การท าความสะอาด 4.69 0.50 มากทสด 1.5 ความแขงแรงทนทาน 3.87 0.59 มาก

ผลรวมดานประโยชนใชสอยทางกายภาพ (Practical Function) 4.20 0.56 มาก 2. ความงาม (Aesthetic Function) พจารณาจาก

2.1 ความเหมาะสมของการจดองคประกอบของลวดลายบนชนงาน

4.62

0.76

มากทสด

2.2ความงามดานลายเสนเทยน และการระบายส 4.69 0.50 มากทสด 2.3 ความมเอกลกษณนาสนใจ 4.88 0.43 มากทสด 2.4 ความมคณคาของผลตภณฑ 4.47 0.55 มาก

ผลรวมดานความงาม (Aesthetic Function) 4.66 0.56 มากทสด ผลรวมการประเมนการออกแบบผลตภณฑเกาอนงเลน 4.43 0.56 มาก

สรป จากตารางท 4.11 ผลการวเคราะหตนแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก วดระดบความคดเหนของสตรทสนใจผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ประเภทเกาอนงเลนสรปไดดงน ผลตภณฑเกาอนงเลนมระดบความพงพอใจโดยรวมอยทระดบมาก ( =4.43) สามารถจ าแนกเปนรายขอ คอ ผลรวมดานความงาม (Aesthetic Function)มความเหมาะสมทระดบมากทสด ( =4.66) ซงดาน ความเหมาะสมของการจดองคประกอบของลวดลายบนชนงาน ลวดลายมเอกลกษณนาสนใจ ความงามดานลายเสนเทยน และการระบายส ผลรวม ดานประโยชนใชสอยทางกายภาพ (Practical Function) อยในระดบมาก ( =4.20) การบ ารงรกษา การท าความสะอาดงาย มความสะดวกงายดายในการใชงาน และโครงสรางแขงแรงทนทาน

ขอเสนอแนะในผลตภณฑเกาอนงเลน คอ การน าวสดเหลอใชเชนลอรถมาใชในงานนาสนใจดมากชวยลดภาวะโลกรอน ขนาดควรจดท าหลายขนาด เชน ขนาดใหญสดใชยางลอรถ 10 ลอ คาดวาเกาอหนาจะนงไดสบายยงขน

www.ssru.ac.th

บทท 5

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

จากการการศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก เพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธานหลงจากทไดผลการวเคราะหขอมลเรยบรอยแลวในบทน จะไดกลาวถงสรปผลการวจยและขอเสนอแนะ โดยมล าดบในการน าเสนอดงน

5.1 สรปผลการวจย 5.2 ขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการวจย

5.1.1.เพอวเคราะหเอกลกษณลวดลายบานเชยงในการน ามาประยกตรวมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกไดสรปผลไดดงน ลวดลายท 1


www.ssru.ac.th

98


ภาพท 5.2 ลวดลายผาและภาพ Sketch Design ผลตภณฑทใชผาจากลายท 2 ลวดลายท 3


www.ssru.ac.th

99


ภาพท 5.4 ลวดลายผาและภาพ Sketch Design ผลตภณฑทใชผาจากลายท 4 ผลการออกแบบลวดลายเอกลกษณบานเชยง ทมความเหมาะสมกบผลตภณฑผาแปรรป

เพนทบาตก โดยผผลตผลตภณฑชมชน 3 ทาน สามารถสรปไดดงนลวดลายบานเชยงลายทมความเหมาะสมกบงานเพนทผาบาตกทสด คอ ลวดลายท 3 ( =4.83) และลวดลายท 1 ( =4.54) ตามล าดบ ลวดลายท 2 และลวดลายท 4 มความเหมาะสมระดบมาก หากแจงเปนรายขอสรปไดดงน ดานความเหมาะสมของลวดลาย ลวดลายท 3 มความเหมาะสมมากทสด ( =4.66) มความเหมาะสมในงานบาตก การผลต และการแปรรปชดผาปทนอนมากทสด ลวดลายท 1 และลวดลายท 4 มความเหมาะสมของลวดลายระดบมาก ลวดลายท 2 มความเหมาะสมระดบปานกลางดานความสวยงาม ลวดลายท 3 มความเหมาะสมมากทสด ( =5.00) มความเหมาะสมกบการผลตผลตภณฑของตกแตงบาน การปรบเปลยนส การประยกตลวดลายเครองปนดนเผาเปนลายผาบาตก และการจดวางลวดลายสวยงามรองลงมาคอลวดลายท1มความเหมาะสมระดบมากทสด( =4.75) ลวดลายท4และลวดลายท2มความเหมาะสมระดบมากตามล าดบ

www.ssru.ac.th

100

5.1.2. เพอออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกจงหวดอดรธาน จ านวน 3 ผลตภณฑ ใหมความสวยงามเหมาะสมกบเอกลกษณลวดลายบานเชยง

ตารางท 5.1 สรปรปแบบผลตภณฑทจะน าไปผลตตนแบบ ผลตภณฑชดผาปทนอน ผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน ผลตภณฑเกาอนงเลน

สรปผลการวจย ผลตภณฑชดผาปทนอน โดยผเชยวชาญดานงานออกแบบ 3 ทาน สรป

ไดดงน ชดผาปทนอนมระดบความพงพอใจโดยรวมอยทระดบมาก ( =4.49) สามารถจ าแนกเปนรายขอ คอ ดานความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณมความเหมาะสมทระดบมากทสด ( =4.88) ซงดานลวดลายมความสวยงาม และการจดวางลายเหมาะสม สวยงาม ความเหมาะสมดานประโยชนใชสอยอยในระดบมากทสด ( =4.66) การจดวางลายผา การใชงานเหมาะสมกบบานหลากสไตล ความเหมาะสมของวสดกบกรรมวธการผลตอยในระดบมาก ( =3.99) ขอเสนอแนะในผลตภณฑชดผาปทนอน คอ การน าผาไหมมาผลตเปนผาปทนอนอาจท าใหการดแลรกษายงยาก เกดรอยยบไดงาย และรอยตอผาควรมใหนอยทสดในกระบวนการผลต และควรค านงถงบรรจภณฑส าหรบการจ าหนาย

สรปผลการวจย ผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน โดยผเชยวชาญดานงานออกแบบ 3 ทาน สรปไดดงน ผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน มระดบความพงพอใจโดยรวมอยทระดบมากทสด ( =4.68) สามารถจ าแนกเปนรายขอ คอ ดานความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณมความเหมาะสมทระดบมากทสด ( =5.00) ซงดานลวดลายมความสวยงาม การประยกตลวดลายจากเครองปนดนเผาบานเชยงเปนลายผาบาตกมความชดเจน ดเปนสากล และการจดวางลายเหมาะสม สวยงาม ความเหมาะสมของวสดกบกรรมวธการผลตอยในระดบมากทสด ( =4.72) การน าวสด ผาไหมแกวมาใชมความเหมาะสมในการผลต โคมไฟตกแตงบาน ขนาดของโคมไฟมความเหมาะสม

www.ssru.ac.th

101

สอดคลองกบพฤตกรรมการใชงาน และโครงสรางมความแขงแรงรองรบน าหนกไดด ความเหมาะสมดานประโยชนใชสอยอยในระดบมาก ( =4.33) ซงรปแบบของผลตภณฑโคมไฟมความเหมาะสมกบงานผาบาตก

สรปผลการวจย ผลตภณฑเกาอนงเลน โดยผเชยวชาญดานงานออกแบบ3 ทาน สรปไดดงน ผลตภณฑเกาอนงเลนมระดบความพงพอใจโดยรวมอยทระดบมากทสด ( =4.63) สามารถจ าแนกเปนรายขอ คอ ดานความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณมความเหมาะสมทระดบมากทสด ( =5.00) ซงดานลวดลายมความสวยงาม การประยกตลวดลายจากเครองปนดนเผาบานเชยงเปนลายผาบาตกมความชดเจนดเปนสากล รปแบบมความแปลกใหม สวยงามและการจดวางลายเหมาะสม สวยงาม ความเหมาะสมของวสดกบกรรมวธการผลตอยในระดบมาก ( =4.49) รปแบบการผลตไมยงยาก ขนาดของผลตภณฑเกาอนงเลนมความเหมาะสมสอดคลองกบพฤตกรรมการใชงาน โครงสรางมความแขงแรงรองรบน าหนกไดด และ วสดผลตโครงสรางมความเหมาะสมกบผาบาตก ความเหมาะสมดานประโยชนใชสอยอยในระดบมาก ( =4.41) ซงรปแบบของผลตภณฑเกาอนงเลนมความเหมาะสมกบงานผาบาตก การดแลรกษา และการท าความสะอาดท าไดงาย ขอเสนอแนะในผลตภณฑเกาอนงเลน คอ การน าผาไหมเปลอกมาเปนวสดในการผลต ควรมลกษณะทหนา เพราะไหมเปลอกทอมอจะมหลายขนาด ถาเลอกไหมเปลอกบางเมอมาผลตเกาอการนงบอยๆ อาจท าใหขาดไดงาย ผารองดานลางอาจใชหนงเทยม หรอผาส าหรบท าผามานมาใชผสมกนเพราะสวนฐานสมผสกบพนหองโดยตรงเกดการเสยดสตลอดและสกปรกงายทสด การใชวสดอนทไมใชผาทอมอจะเพมอายการใชงานของผลตภณฑมากขน

5.1.3. เพอประเมนผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกทมตอผลตภณฑหตถกรรมผาท

ออกแบบและพฒนาน าไปแปรรปเปนผลตภณฑ จ านวน 3 ผลตภณฑ สรปผลการวจยผลการวเคราะหตนแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก วดระดบความคดเหน

ของสตรทสนใจผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ประเภทชดผาปทนอน สรปไดดงน ผลตภณฑชดผาปทนอนมระดบความพงพอใจโดยรวมอยทระดบมาก ( =4.37) สามารถจ าแนกเปนรายขอ คอ ผลรวมดานความงาม (Aesthetic Function)มความเหมาะสมทระดบมากทสด ( =4.52) ซงดานลวดลายมเอกลกษณนาสนใจ และสงเสรมคณคาของผลตภณฑ ผลรวม ดานประโยชนใชสอยทาง

www.ssru.ac.th

102

กายภาพ (Practical Function) อยในระดบมาก ( =4.23) ความปลอดภยในการใชงานและมความสะดวกงายดายในการใชงาน

ขอเสนอแนะในผลตภณฑชดผาปทนอน คอ การน าผาไหมมาผลตเปนผาปทนอนอาจท าใหการดแลรกษายงยาก เกดรอยยบไดงาย ซงสงผลใหอายการใชงานของผลตภณฑนนสนลง สรปผลการวจย ตนแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก วดระดบความคดเหนของสตรทสนใจผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ประเภทโคมไฟตงโตะ สรปไดดงน ผลตภณฑโคมไฟตงโตะมระดบความพงพอใจโดยรวมอยทระดบมาก ( =4.32) สามารถจ าแนกเปนรายขอ คอ ผลรวมดานความงาม (Aesthetic Function)มความเหมาะสมทระดบมากทสด( =4.56) ซงดานความเหมาะสมของการจดองคประกอบของลวดลายบนชนงาน ลวดลายมเอกลกษณนาสนใจ ความงามดานลายเสนเทยน และการระบายส ผลรวม ดานประโยชนใชสอยทางกายภาพ (Practical Function) อยในระดบมาก ( =4.08) มความสะดวกงายดายในการใชงาน และโครงสรางแขงแรงทนทาน

ขอเสนอแนะในผลตภณฑโคมไฟตงโตะ คอ ตวโคมวสดทเปนผาหนาจะถอดไดเพราะจะท าใหการท าความสะอาดงายยงขน ควรใชหลอดประหยดไฟเพราะจะสงใหงานดมคณคามากยงขน

สรปผลการวจย ตนแบบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกวดระดบความคดเหนของสตรทสนใจผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ประเภทเกาอนงเลน สรปไดดงน ผลตภณฑเกาอนงเลนมระดบความพงพอใจโดยรวมอยทระดบมาก ( =4.43) สามารถจ าแนกเปนรายขอ คอ ผลรวมดานความงาม (Aesthetic Function) มความเหมาะสมทระดบมากทส ด ( =4.66) ซงดาน ความเหมาะสมของการจดองคประกอบของลวดลาย บนชนงาน ลวดลายมเอกลกษณนาสนใจ ความงามดานลายเสนเทยน และการระบายส ผลรวมดานประโยชนใชสอยทางกายภาพ (Practical Function) อยในระดบมาก ( =4.20) การบ ารงรกษา การท าความสะอาดงาย มความสะดวกงายดายในการใชงาน และโครงสรางแขงแรงทนทาน

ขอเสนอแนะในผลตภณฑเกาอนงเลน คอ การน าวสดเหลอใชเชนลอรถมาใชในงานนาสนใจดมากชวยลดภาวะโลกรอน ขนาดควรจดท าหลายขนาด เชน ขนาดใหญสดใชยางลอรถ 10 ลอ คาดวาเกาอหนาจะนงไดสบายยงขน

www.ssru.ac.th

103

5.2 ขอเสนอแนะ จากการวจยในครงนผวจยไดเรยนรและมขอเสนอแนะเพอการน าผลการวจยไปใชและเพอการ

วจยในครงตอไป ดงนขอเสนอแนะเพอการน าผลการวจยไปใช จากการศกษาเอกลกษณลวดลายบานเชยงในการน ามาประยกตรวมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก เพอใหการน าผลใชงานเปนไปอยางมประสทธภาพผวจยจงไดเสนอแนะวา ควรพจารณา คอ

1.ในดานลวดลายทเปนเอกลกษณของบานเชยง คอลายเชอกทาบบนเครองปนดนเผา ลายกนหอย ลายประแจจน ลายตวเอส ลายขอเกยวกน ฯลฯ ควรเลอกและจดวางองคประกอบใหเหมาะสมกบผลตภณฑทจะน าไปใชเปนอนดบแรก

2. ดานการน าผาแปรรปทไดมาประยกตใชรวมกบผลตภณฑควรพจารณาผลตภณฑทเปนความตองการ มความนยมนยมของกลมผบรโภค มประโยชนใชสอย เหมาะสมในการหยบจบไดสะดวก

3. ดานการผลตสามารถผลตไดสะดวกคมคากบการน าผาแปรรปทไดประยกตรวมกน 4. ผลการวเคราะหในภาพรวมไดเปนแนวทางใหผประกอบการน ารปแบบไปผลตเปนผลตภณฑ

รปแบบอนๆ ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไปจากการศกษาเอกลกษณลวดลายบานเชยง ในการน ามาประยกตรวมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก เพอการพฒนาทสมบรณยงขนควรมการศกษาวจยตอยอดในเรอง 1. การประเมนผลผลตภณฑของใชของตกแตงบานรปแบบตางๆ ทน าผาแปรรปมาประยกตใช วามความคดเหนเปนอยางไร เพอเปนการทดลองตลาดความเปนไปไดในการพฒนาคณภาพเปนสนคาเพอการสงออก 2. ควรศกษาในเรองการพฒนาการน าผาแปรรปมาประยกตใชกบผลตภณฑเครองเรอนประเภทอน 3. การน าลวดลายเอกลกษณทไดจากการศกษาในครงนไปพฒนาตอยอดใชกบผลตภณฑวสดอนๆ เชนไม เหลก เปนตน ขอเสนอแนะในงานออกแบบ SKETCH DESIGN

1. ควรมการจดชดสของผาใหเขากบผลตภณฑของตกแตงบานและเปนตวเลอกใหแกกลมผบรโภค

2. ควรน าเสนอเรอง สไตล ของงาน ดไซน มาสนบสนนรวมไปถง เทรนของตกแตงบาน ป 2010-2012 ดวยจะดมาก เชน ส วสด พนผว เปนตน

www.ssru.ac.th

บรรณานกรม กรมสงเสรมอตสาหกรรม.2540.บาตก.มปพ. กองพพธภณฑสถานแหงชาตกรมศลปากร.2539.ภาชนะดนเผาบานเชยง.กรงเทพมหานคร:

กระทรวงศกษาธการ โกศล พณกล.2545.เทคนคการท าผาบาตก.กรงเทพฯ:ส านกพมพขาวฟาง จ ากด จรรยา ฉมนอก .ใหสมภาษณ,21 ธนวาคม 2552.กนษฐา เรองวรรณศกด ผสมภาษณ.

ประวตกลมหตถกรรมแกวกลยา. อดรธาน.กลมหตถกรรมแกวกลยา ____________ .ใหสมภาษณ,25 ธนวาคม 2552.กนษฐา เรองวรรณศกด ผสมภาษณ.

ความตองการลวดลายบานเชยงในงานบาตก. อดรธาน.กลมหตถกรรมแกวกลยา จงหวดอดรธาน.2539.เอกสารทระลกงานฉลองมรดกโลกบานเชยง 5000 ป เนองในวโร

กาศเฉลมฉลองสรราชสมบต 50 ป.บรษทตนออ แกรมม จ ากด

_____________.2537. อดรธาน ศตวรรษท 2 จากบานเชยงมรดกโลก.งานมหกรรมหนงสอ แหงชาต ครงท 9

ดษฎ สนทรารชน.2531.การออกแบบลายพมพผา.กรงเทพฯ:โอเดยนสโตร ธรยทธ เพงชย.2549.การศกษาการพฒนาลวดลายผลตภณฑหตถกรรมผาทอพนเมองโดย

การประยกตลวดลายเครองปนดนเผาบานเชยงจงหวดอดรธาน.วทยานพนธหลกสตรปรญญาครศาสตรอตสาหกรรมมหาบณฑต .สาขาเทคโนโลยผลตภณฑอตสาหกรรม:สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

ทรงพนธ วรรณมาศ.2534 .ผาไทย ลายอสาน. กรงเทพ.โอเดยนสโตร ________________ . 2534.ผาไหมลายขต.[Online] Available : http://Thaimatmee.com ทวารง ก าหนดแน .ใหสมภาษณ,1 พฤศจกายน 2552.กนษฐา เรองวรรณศกด ผสมภาษณ.

ประวตหางหนสวนจ ากดใบหมอน. อดรธาน.หางหนสวนจ ากดใบหมอน _______________ .ใหสมภาษณ,1 พฤศจกายน 2552.กนษฐา เรองวรรณศกด ผสมภาษณ.

หลกการและเทคนคการท าผาบาตก. อดรธาน.หางหนสวนจ ากดใบหมอน ธวชชย ทมทอง.2545.ศลปการท าบาตกลายเขยนระบายส. กรงเทพฯ:โอเดยนสโตร นวลนอย บญวงษ.2539.หลกการออกแบบ.กรงเทพฯ:ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย นวลลออ ทมานนท.2543.ศลปะพนบานไทย.กรงเทพฯ:คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยศร-

นครนทรวโรฒ นนทา โรจนอดมศาสตร.2534.ผาบาตก.กรงเทพฯ:ซเอดยเคชน

www.ssru.ac.th

นนทา โรจนอดมศาสตร.2534.การท าผาบาตก.กรงเทพฯ:โอเดยนสโตร พพธภณฑสถานแหงชาตบานเชยง.2551.ประวตความเปนมาและโบราณวตถทส าคญ.

[Online]Available : http://www.thailandmuseum.com/banchiang/ ผจดการรายวน . 2551 . มรดกโลก “บานเชยง” แหลงอารยธรรมแหงสยามประเทศ.

[Online]Available : http://www.artgazine.com/shoutouts/viewtopic.php?p=4141 มนตร ยอดบางเตย.2538.ออกแบบผลตภณฑ. กรงเทพฯ:โอเดยนสโตร ระวพรรณบาตก.2551.แหลงรวมศลปะบนผนผา. .[Online]Available : http : //

ravipun batik chiangmai.com ละเอยด ดานสข.ใหสมภาษณ,28 พฤศจกายน 2552.กนษฐา เรองวรรณศกด ผสมภาษณ.

ประวตกลมทอผายอมสธรรมชาต. อดรธาน.กลมทอผายอมสธรรมชาต ววฒนชย บญยศกด.2532.ศลปหตถกรรมไทย.กรงเทพฯ:การทองเทยวแหงประเทศไทย มยร มงมงคล.2551.การท าผาบาตก.[Online]Available: http://www.wt.ac.th/~mayuree/ebook/ สรพชญ เหลองสวรรณ.2552.เกรดความรเรองผาบาตก.[Online]Available : http : //

mmscrve.com/sclamte/609/batik.htm สรพล ด ารหกล.2540.บานเชยงมรดกโลกทางวฒนธรรม.พมพครงท 2.กรงเทพฯ: ศกษาภณฑ

พาณชย หอการคากลมจงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน .2551.การพฒนากลมจงหวดในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน.[Online]Available : http://udonechamber.com/www2/index.php?option=com_content&task=view&id=495&Itemid=27 อจฉรา แขงสารกจ.ใหสมภาษณ,3 ธนวาคม 2551.กนษฐา เรองวรรณศกด ผสมภาษณ.

เอกลกษณบานเชยง. อดรธาน.พพธภณฑบานเชยง อจฉราพร ไศละสต.2526.การออกแบบลายผาและเทคนคการพมพ.พมพครงท 3.กรงเทพฯ:ศนย

หนงสอกรงเทพ เอองทพย คงเพชร และพสมย ธารเลศ. 2543.ภมปญญาชาวในมตวฒนธรรม:กรณศกษา

มดหมขด อดรธาน.ส านกวจยและบรการวชาการ สถาบยราชภฏอดรธาน Junjieth.2551.มมหมอ บานเชยงจงหวดอดรธาน. [Online]Available : http://junjieth.multiply. com/photos/album/9/9

www.ssru.ac.th

www.ssru.ac.th

104

ภาคผนวก ภาคผนวก ก. หนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมลของทาง

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ภาคผนวก ข. เครองมอทใชในการเกบรวรวมขอมล ภาคผนวก ค. ภาพการเกบรวบรวมขอมลภาคสนาม ภาคผนวก ง. ภาพการเกบขอมลดานการตลาด เพอเปนแนวทางการจ าหนาย

ผลตภณฑตนแบบจากกลมผผลต

www.ssru.ac.th

105

ภาคผนวก ก. หนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมลของทาง

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

www.ssru.ac.th

106

www.ssru.ac.th

107

www.ssru.ac.th

108

www.ssru.ac.th

109

www.ssru.ac.th

110

ภาคผนวก ข. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ข.1 แบบสอบถามประชาชนจงหวดอดรธาน ข.2 ประเมนลวดลายเอกลกษณบานเชยงทมความเหมาะสมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ข.3 แบบประเมนการออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรป ข.4 แบบประเมนความคดเหนของสตรทสนใจผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ทมตอผลตภณฑหตถกรรมผาทออกแบบและพฒนา

www.ssru.ac.th

111

ข.1 แบบสอบถามประชาชนจงหวดอดรธาน แบบสอบถาม

การศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรป เพนทบาตก เพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน

กลมเปาหมาย ประชาชนจงหวดอดรธาน จ านวน 100 คน วตถประสงคในการเกบขอมล เพอศกษาเอกลกษณลวดลายบานเชยงในการน าไปประยกตรวมกบผลตภณฑผาไดอยางเหมาะสม ค าชแจง แบบสอบถามชดนแบงการจดเกบขอมล เปน 2 ตอน คอ ตอนท 1 เปนค าถามปลายปด เพอใหไดขอมลความคดเหนทางดานเอกลกษณลวดลายบานเชยง ทงยงไดขอมลเพอน าไปศกษาและพฒนา ประยกตรวมกบผลตภณฑผา ตอนท 2 เปนขอเสนอแนะงานวจย เพอน ามาวเคราะหเปนขอมลเพมเตม ทงนผวจยขอขอบคณผตอบแบบสอบถามทใหความรวมมอในการใหขอมลในครงน ณ ทนดวย

คณะผวจย นางสาวรจนา จนทราสา

นางสาวกนษฐา เรองวรรณศกด นายภาน พฒนปณธพงศ

www.ssru.ac.th

112

แบบสอบถามตอนท 1 โปรดท าเครองหมาย หนาขอความซงตรงกบความจรงของทาน 1. การศกษา ( ) ประถมศกษา ( ) มธยมศกษาหรอเทยบเทา ( ) ปรญญาตร ( ) สงกวาปรญญาตร 2. ทานมความรจกเครองปนดนเผาบานเชยงหรอไม ( ) ร ( ) ไมร 3. ทานเคยเหนผลตภณฑของทระลกบานเชยงหรอไม ( ) เคย ( ) ไมเคย 4. ลวดลายบางเชยง ลายใดททานคดวาสอถงเอกลกษณของบานเชยงไดชดเจนทสด

( ) ลายขดกนหอย ( ) ลายขอเกยว และลายทาบ

เชอก ( ) ลายโคงแบบลกคลน

( ) ลายรปไขทบกนเปนลกโซ ( ) ลายเขยนสเรขาคณต ( ) ลายเขยนสรปง

( ) ลายคลายดวงตา

www.ssru.ac.th

113

5. ทานเคยเหนผาลายบางเชยงหรอไม ( ) เคย (ตอบขอ 6) ( ) ไมเคย

6. ผาลายบานเชยงททานเหนเปนผาประเภทใด ( ) ผาทอมอลายบานเชยง เชน ผาไหม ผาฝาย ( ) ผาสกรนลายบานเชยง ( ) ผาเพนทลายบานเชยง ประเภทเพนทสอะครลค เพนทสเขยนผา ( ) อนๆ โปรดระบ.............................................................................................................. 7. ถามการน าลวดลายบางเชยงมาประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทผาบาตก เพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธานทานคดวาเหมาะสมหรอไม ( ) เหมาะสม เพราะ............................................................................................................ ( ) ไมเหมาะสม เพราะ........................................................................................................ ตวอยางผาบาตก ( ผาบาตกหรอผาปาเตะ เปนค าทใชเรยกผาชนดหนงทมวธการท าโดยใชเทยนปดสวนทไมตองการใหตดส และใชวธการแตม ระบาย หรอยอมในสวนทตองการใหตดส )

8. ความนยมในการซอผาเพนทบาตก ประเภทผาผนมปจจยอะไรเปนส าคญ ( ) สสนทปรากฏ ( ) ลวดลายทปรากฏ ( ) ความประณตในการเขยน และลงส ( ) อนๆ โปรดระบ.............................................................................................................. 9. ทานตองการผาเพนทบาตกทมลกษณะอยางไร ( ) ลวดลายเตมผนผา

www.ssru.ac.th

114

( ) ลวดลายบรเวณชายผา ( ) ลวดลายตรงกลางผา ( ) อนๆ โปรดระบ.............................................................................................................. 10. จากวสดผาเพนทบาตกลายบางเชยงถาน าไปผลตผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน ทานมความตองการผลตภณฑหตถกรรมประเภทใดมากทสด ( ) ผลตภณฑตกแตงรางกาย เชน เสอ กระโปรง กางเกง กระเปา (ตอบขอ 11) ( ) ผลตภณฑตกแตงบาน เชน ผาปทนอน ผาคลมเตยง เฟอรนเจอร (ตอบขอ 12) ( ) อนๆ โปรดระบ.............................................................................................................. 11. ผลตภณฑตกแตงรางกายแบบใดททานตองการมากทสด (เรยงล าดบความตองการจาก 1-8 โดยท 1 คอความตองการมากทสด) ( ) ชดล าลอง ประกอบดวย................................................................................................ ( ) ชดสท ประกอบดวย..................................................................................................... ( ) กระเปาสตร เชน กระเปาท างาน กระเปาสะพาย กระเปาสตางค ( ) ผาคลมไหล ( ) หมวก ( ) ผาคาดเอว ( ) เครองประดบ เชน ทคาดผม กปตดผม ตางห จหอยคอ ( ) อนๆ โปรดระบ.............................................................................................................. 12. ผลตภณฑตกแตงบานแบบใดททานตองการมากทสด (เรยงล าดบความตองการจาก 1-5 โดยท 1 คอความตองการมากทสด) ( ) เฟอรนเจอร เชน เกาอ โซฟา ( ) ชดผาปทนอน เชน ผาคลมเตยง ผาปทนอน ปลอกหมอน ปลอกหมอนขาง ( ) ชดผาปโตะ เชน ผาคลมโตะ ผารองจาน ผารองแกว ( ) ผามาน

www.ssru.ac.th

115

( ) อนๆ โปรดระบ.............................................................................................................. แบบสอบถามตอนท 2 ขอเสนอแนะ .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ขอขอบพระคณทใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม

www.ssru.ac.th

116

ข.2 ประเมนลวดลายเอกลกษณบานเชยงทมความเหมาะสมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก แบบประเมน


การประยกตลวดลายบานเชยง จากการเกบขอมลกลมตวอยาง สตรชาวอดรธาน 100 คน สรปวา ลวดลายทสอถง

เอกลกษณบานเชยงมากทสดคอ ลายขดกนหอย ผวจยจงไดน าลวยลายจากเครองปนดนเผามาประยกตเปนลวดลายผามขนตอน ดงน รปแบบท 1 การประยกตลายบานเชยงจากเครองปนดนเผาจรงเปนลายเสนเพอการเขยนเทยน

รปแบบท 2 การประยกตลายบานเชยงจากเครองปนดนเผาจรงเปนลายเสนเพอการเขยนเทยน

รปแบบท 3 การประยกตจากลวดลายท 1 เนนทลวดลายขดกนหอยเพอใหลายเปนสากลยงขน

รปแบบท 4 การประยกตจากลวดลายท 2 เนนทลวดลายขดกนหอยเพอใหลายเปนสากลยงขน

ตอนท 1 การประเมนลวดลายเอกลกษณบานเชยงทมความเหมาะสมกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก

www.ssru.ac.th

117

ค าชแจง โปรดกาเครองหมาย / ลงในชองระดบความคดเหนตามความคดของทาน โดยผวจยไดก าหนดตวเลขระดบความคดเหน ดงน

5 หมายถง ระดบดมาก 4 หมายถง ระดบด 3 หมายถง ระดบปานกลาง 2 หมายถง ระดบนอย 1 หมายถง ระดบนอยทสด


ลวดลายท 1 ลวดลายท 2 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

1. ดานความเหมาะสมของลวดลาย 1.1 ลวดลายมความเหมาะสมในงานบาตก

1.2 ลวดลายเหมาะสมกบการผลตผาบาตก 1.3 ลวดลายมความเปนสากลสามารถสอถงเอกลกษณบาน

เชยง

1.4 ลวดลายมความเหมาะสมกบงานผลตภณฑแปรรป ประเภทชดผาปทนอน



2. ดานความสวยงาม 2.1 ลวดลายมความสวยงามเหมาะสมกบงานผลตภณฑประเภทของตกแตงบาน

2.2 ลวดลายสามารถปรบเปลยนสตางๆไดอยางเหมาะสม 2.3 การประยกตลวดลายจากเครองปนดนเผาบานเชยงเปนลายผาบาตกมความชดเจน


www.ssru.ac.th

118


ลวดลายท 3 ลวดลายท 4 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

1. ดานความเหมาะสมของลวดลาย 1.1 ลวดลายมความเหมาะสมในงานบาตก

1.2 ลวดลายเหมาะสมกบการผลตผาบาตก 1.3 ลวดลายมความเปนสากลสามารถสอถงเอกลกษณ

บานเชยง

1.4 ลวดลายมความเหมาะสมกบงานผลตภณฑแปรรป ประเภทชดผาปทนอน



2. ดานความสวยงาม 2.1 ลวดลายมความสวยงามเหมาะสมกบงานผลตภณฑประเภทของตกแตงบาน

2.2 ลวดลายสามารถปรบเปลยนสตางๆไดอยางเหมาะสม 2.3 การประยกตลวดลายจากเครองปนดนเผาบานเชยงเปนลายผาบาตกมความชดเจน


ขอเสนอแนะอนๆ…………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………...………………………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………

ลงชอ…………………………………………. (……….……………………………………) ต าแหนง………………………………………

www.ssru.ac.th

119

ข.3 แบบประเมนการออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรป แบบประเมน


กลมเปาหมาย

ผเชยวชาญทางการออกแบบ 3 ทาน

วตถประสงคในการเกบขอมล เพอประเมนการออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรป ค าชแจง แบบประเมนการออกแบบและพฒนาผลตภณฑผาแปรรป

แบงออกเปน2 ชด ประกอบดวย ชดท 1 แบบสอบถามความพงพอใจจากงาน SKETCH DESIGN

ตอนท 1 แบบสอบถามความพงพอใจออกแบบผลตภณฑชดผาปทนอน ตอนท 2 แบบสอบถามความพงพอใจการออกแบบผลตภณฑโคมไฟ

ตกแตงบาน ตอนท 3 แบบสอบถามความพงพอใจการออกแบบผลตภณฑเกาอนงเลน

ชดท 2 แบบประเมนการออกแบบจากรปแบบผลตภณฑทเลอกและขอเสนอแนะเพมเตม ตอนท 1 แบบประเมนการออกแบบผลตภณฑชดผาปทนอน ตอนท 2 แบบประเมนการออกแบบผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน ตอนท 3 แบบประเมนการออกแบบผลตภณฑเกาอนงเลน ตอนท 4 ขอเสนอแนะเพมเตม

คณะผวจยโครงการใครขอขอบคณทกทานทไดใหความอนเคราะหในการประเมนผล เพอหาความเหมาะสมในการพฒนาผาแปรรปเปนผลตภณฑทตอบรบไปยงกลมผบรโภค ดงกลาวมา ณ โอกาสน

คณะผวจย นางสาวรจนา จนทราสา

นางสาวกนษฐา เรองวรรณศกด นายภาน พฒนปณธพงศ

www.ssru.ac.th

120

ชดท 1 แบบสอบถามความพงพอใจจากงาน SKETCH DESIGN ตอนท 1 แบบสอบถามความพงพอใจออกแบบผลตภณฑชดผาปทนอน

ค าชแจง โปรดกาเครองหมาย / ลงในชองความคดเหนตามความคดของทาน ตอนท 1 จากแบบ SKETCH DESIGN ทานคดวารปแบบชดผาปทนอนใดมความนาสนใจ เหมาะสมในการผลตและถกใจผบรโภคทสด

( ) แบบผาปทนอนท 1



ตอนท 2 แบบสอบถามความพงพอใจการออกแบบผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน

( ) แบบโคมไฟตกแตงบานท 1



ตอนท 3 แบบสอบถามความพงพอใจการออกแบบผลตภณฑเกาอนงเลนจากแบบ SKETCH DESIGN ทานคดวารปแบบผลตภณฑเกาอนงเลนใดมความนาสนใจ เหมาะสมในการผลตและถกใจผบรโภคทสด

( ) แบบผลตภณฑเกาอนงเลนท 1



ขอเสนอแนอนๆ…………………………………………………………………………….…….. ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

ลงชอ…………………………………………. (……….……………………………………) ต าแหนง……………………………………

www.ssru.ac.th

121

แบบประเมน การศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรป เพนทบาตก เพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน

สรปขอมลกอนการออกแบบ ผลการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามผบรโภคซงเปนขอมลความคดเหนทางดานเอกลกษณลวดลายบานเชยง และความตองการผลตภณฑผาแปรรปเพอน ามาใชในการออกแบบ สามารถสรปไดดงนลวดลายบานเชยงลายใดทสอถงเอกลกษณของบานเชยงไดชดเจนทสด คอ ลายขดกนหอย

ผาเพนทบาตกลายบางเชยงถาน าไปผลตผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน ผบรโภคมความตองการผลตภณฑหตถกรรมประเภทผลตภณฑตกแตงบานมากทสด สามารถสรปเปนแผนภมความตองการผลตภณฑของผบรโภคไดดงน

0

10

20

30

40





ผามาน

โคมไฟ

ภาพท 1 แผนภมแสดงความตองการผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน จากภาพท 1 สรปไดวาผบรโภคมความตองการผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวด

อดรธานจากผาเพนทบาตกลายบานเชยงประเภทชดผาปทนอน เชน ผาคลมเตยง ผาปทนอน ปลอกหมอน ปลอกหมอนขางมากทสด รอยละ 33.33 อนดบท 2 คอ เฟอรนเจอร เชน เกาอ คดเปนรอยละ 30.16 อนดบท 3 คออนๆ โปรดระบ ซงผบรโภคมความคดเหนทตรงกนในการตองการโคมไฟประดบบาน คดเปนรอยละ 15.87 ผลการวเคราะหลวดลายเพอการเขยนบาตกจากผผลตผลตภณฑชมชน 3 ทาน จากรปแบบลวดลาย 4 ลวดลาย รปแบบท 3 มความเหมาะสมในการผลตมากทสด รปแบบท 3 การประยกตจากลวดลายท 1 เนนทลวดลายขดกนหอยเพอใหลายเปนสากลยงขน

www.ssru.ac.th

122

ชดท 2 แบบประเมนการออกแบบจากรปแบบผลตภณฑทเลอก ค าชแจง โปรดกาเครองหมาย ลงในชองระดบความคดเหนตามความคดของทาน

โดยผวจยไดก าหนดตวเลขระดบความคดเหน ดงน 5 หมายถง ระดบดมาก 4 หมายถง ระดบด 3 หมายถง ระดบปานกลาง 2 หมายถง ระดบนอย 1 หมายถง ระดบนอยทสด

ตอนท 1 แบบประเมนการออกแบบผลตภณฑชดผาปทนอน


5 4 3 2 1 1. ความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย

1.1 ต าแหนงการจดวางผาเหมาะสมกบการใชงาน

1.2 เหมาะสมกบการใชงานในบานพกอาศยหลากสไตล

2. ความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต 2.1 ผาไหมไทยมความเหมาะสมในการผลตผาปทนอน

2.2 รปแบบการตดเยบไมยงยาก 2.3 การซอมแซมสามารถท าไดโดย งายถาเกดการช ารด

3. ความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณ 3.1 ลวดลายมความสวยงามเหมาะสมกบงานผลตภณฑประเภทชดผาปทนอน



www.ssru.ac.th

123

ตอนท 2 แบบประเมนการออกแบบผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน



1.1 รปแบบของผลตภณฑโคมไฟมความเหมาะสมกบงานผาบาตก


1.3 ต าแหนงความเหมาะสมของปม เปด-ปดในการใชงาน

2. ความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต 2.1 ผาไหมแกวมความเหมาะสมในการผลตโคมไฟตกแตงบาน

2.2 รปแบบการผลตไมยงยาก 2.3 การซอมแซมสามารถท าไดโดย งายถาเกดการช ารด

2.4 ขนาดของโคมไฟมความเหมาะสมสอดคลองกบพฤตกรรมการใชงาน

2.5 โครงสรางมความแขงแรงรองรบน าหนกไดด

2.6 วสดผลตโครงสรางฐานมความเหมาะสมกบผาบาตก

3. ความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณ 3.1 ลวดลายมความสวยงามเหมาะสมกบงานผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน



www.ssru.ac.th

124

ตอนท 3 แบบประเมนการออกแบบผลตภณฑเกาอนงเลน



1.1 รปแบบของผลตภณฑเกาอนงเลนมความเหมาะสมกบงานผาบาตก


1.3 รปแบบเหมาะสมกบการนงพกผอน สะดวกสบายในการนง

1.4 การดแลรกษา และการท าความสะอาดท าไดงาย

2. ความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต 2.1 ผาเปลอกไหมมความเหมาะสมในการผลตผลตภณฑเกาอนงเลน

2.2 รปแบบการผลตไมยงยาก 2.3 การซอมแซมสามารถท าไดโดย งายถาเกดการช ารด

2.4 ขนาดของผลตภณฑเกาอนงเลนมความเหมาะสมสอดคลองกบพฤตกรรมการใชงาน

2.5 โครงสรางมความแขงแรงรองรบน าหนกไดด

2.6 วสดผลตโครงสรางมความเหมาะสมกบผาบาตก

3. ความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณ 3.1 ลวดลายมความสวยงามเหมาะสมกบงานผลตภณฑเกาอนงเลน


3.3 รปแบบมความแปลกใหม สวยงาม 3.4 การจดวางลายมความเหมาะสม สวยงาม

www.ssru.ac.th

125

ข.4 แบบประเมนความคดเหนของสตรทสนใจผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ทมตอผลตภณฑหตถกรรมผาทออกแบบและพฒนา

แบบประเมน การศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรป เพนทบาตก เพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน

สรปขอมลกอนการออกแบบ ผลการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามผบรโภคซงเปนขอมลความคดเหนทางดานเอกลกษณลวดลายบานเชยง และความตองการผลตภณฑผาแปรรปเพอน ามาใชในการออกแบบ สามารถสรปไดดงนลวดลายบานเชยงลายใดทสอถงเอกลกษณของบานเชยงไดชดเจนทสด คอ ลายขดกนหอย

ผาเพนทบาตกลายบางเชยงถาน าไปผลตผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน ผบรโภคมความตองการผลตภณฑหตถกรรมประเภทผลตภณฑตกแตงบานมากทสด สามารถสรปเปนแผนภมความตองการผลตภณฑของผบรโภคไดดงน

0

5

10

15

20

25

30

35





ผามาน

โคมไฟ

ภาพท 1 แผนภมแสดงความตองการผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน จากภาพท 1 สรปไดวาผบรโภคมความตองการผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวด

อดรธานจากผาเพนทบาตกลายบานเชยงประเภทชดผาปทนอน เชน ผาคลมเตยง ผาปทนอน ปลอกหมอน ปลอกหมอนขางมากทสด รอยละ 33.33 อนดบท 2 คอ เฟอรนเจอร เชน เกาอ คดเปนรอยละ 30.16 อนดบท 3 คออนๆ โปรดระบ ซงผบรโภคมความคดเหนทตรงกนในการตองการโคมไฟประดบบาน คดเปนรอยละ 15.87 ผลการวเคราะหลวดลายเพอการเขยนบาตกจากผผลตผลตภณฑชมชน 3 ทาน จากรปแบบลวดลาย 4 ลวดลาย รปแบบท 3 มความเหมาะสมในการผลตมากทสด รปแบบท 3 การประยกตจากลวดลายท 1 เนนทลวดลายขดกนหอยเพอใหลายเปนสากลยงขน

www.ssru.ac.th

126

ตอนท 1 หลกเกณฑในการวดความคดเหน

ค าชแจง โปรดกาเครองหมาย / ลงในชองระดบความคดเหนตามความคดของทาน

ผลตภณฑประเภทชดผาปทนอน

ตอนท 1 แบบประเมนการออกแบบผลตภณฑชดผาปทนอน

ขอ รายละเอยด

ระดบความคดเหน มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด


1.2 ความเหมาะสมถกตองตามสรระของผใช 1.3 ความปลอดภยในการใชงาน 1.4 การบ ารงรกษา การท าความสะอาด 1.5 ความแขงแรงทนทาน

2. ความงาม (Aesthetic Function) พจารณาจาก 2.1 ความเหมาะสมของการจดองคประกอบของลวดลายบนชนงาน

2.2ความงามดานลายเสนเทยน และการระบายส

2.3 ความมเอกลกษณนาสนใจ 2.4 ความมคณคาของผลตภณฑ

www.ssru.ac.th

127

ผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน

ตอนท 2 แบบประเมนการออกแบบผลตภณฑโคมไฟตกแตงบาน


มากทสด





2. ความงาม (Aesthetic Function) พจารณาจาก 2.1 ความเหมาะสมของการจดองคประกอบของลวดลายบนผลตภณฑ



www.ssru.ac.th

128

ผลตภณฑเกาอนงเลน

ตอนท 3 แบบประเมนการออกแบบผลตภณฑเกาอนงเลน


มากทสด





2. ความงาม (Aesthetic Function) พจารณาจาก 2.1 ความเหมาะสมของการจดองคประกอบของลวดลายบนผลตภณฑ



ขอเสนอแนอนๆ…………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

ขอขอบคณผตอบแบบสอบถามทกทาน

www.ssru.ac.th

129

ภาคผนวก ค. ภาพการเกบรวบรวมขอมลภาคสนาม

www.ssru.ac.th

130

ภาพ ค.1 ภาพการเกบขอมลลวดลายเอกลกษณบานเชยงทมความเหมาะสมกบผลตภณฑผาแปร

รปเพนทบาตก หางหนสวนจ ากดใบหมอน

ภาพ ค.2 ภาพการเกบขอมลขนตอนการผลตผาบาตก รานแกวกลยา

www.ssru.ac.th

131

ภาพ ค.3 ภาพการเกบขอมลสอบถามขนตอนการผลตผาบาตก และประเภทของผาทอมอ

กลมเมองไมบาตก

ภาพ ค.4 การผลตผาบาตกเพอจดท าผลตภณฑตนแบบ โดยหางหนสวนจ ากดใบหมอน

www.ssru.ac.th

132

ภาพ ค.5 ประเมนความคดเหนของผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก ทมตอผลตภณฑหตถกรรม

ผาทออกแบบและพฒนา โดยอาจารยมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

www.ssru.ac.th

133

ภาคผนวก ง. ภาพการเกบขอมลดานการตลาด เพอเปนแนวทางการจ าหนาย

ผลตภณฑตนแบบจากกลมผผลต

www.ssru.ac.th

134

ภาพ ง.1 สอบถามขอมลดานการตลาด เพอเปนแนวทางการจ าหนายผลตภณฑตนแบบจาก

กลมผผลต คณทวารง ก าหนดแน เจาของกจการหางหนสวนจ ากดใบหมอน

ภาพ ง.2 ผผลตแนะน าเรองการท าบรรจภณฑเพอการจ าหนาย และการตดตราสนคาเพอสราง

ความจดจ าแกผบรโภค

www.ssru.ac.th

135

ประวตคณะผวจย ประวตนกวจย 1. ชอ-สกล นางสาวรจนา จนทราสา MISS. ROSJANA CHANDHASA 2. ต าแหนงปจจบน อาจารยประจ าสาขาวชาออกแบบกราฟกและมลตมเดย 3. หนวยงานทอยทตดตอไดพรอมทงโทรศพทและโทรสาร สงกด คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม สาขาวชาออกแบบกราฟกและมลตมเดย

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา 4. ทตง 1 ถนนอทองนอก เขตดสต กรงเทพมานคร 10300

โทรศพททท างาน 02-160-1438, 02-160-1410 โทรสาร 02-160-1440 โทรศพทมอถอ 081-901-4116 อเมลล [email protected]

5. ประวตการศกษา

ปทจบ การศกษา

ระดบปรญญา ปรญญา สาขาวชา ชอสถาบนฯ ประเทศ

2545

2547

ปรญญาตร ปรญญาโท

ครศาสตรอตสาหกรรมบณฑต ครศาสตรอตสาหกรรมมหาบณฑต

สาขาศลปอตสาหกรรม สาขาเทคโนโลยผลตภณฑอตสาหกรรม

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

ไทย ไทย

6. สาขาวชาทมความช านาญพเศษ มความช านาญในการออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม ออกแบบกราฟก และผลตภณฑของตกแตงบาน

7. ประสบการณดานงานวจย 2544 การออกแบบชดเครองปนดนเผาส าหรบอาหารญปนรานคนโคก 2547 การศกษาและพฒนาเครองพอกแปงส าหรบงานหตถกรรมพอกโฟม

2548 ลขสทธการออกแบบโคมไฟจากตนโสน และลขสทธการออกแบบเชงเทยนจากตนโสน 2551 การศกษาและพฒนาแปงประกอบอาหารเพอการท าหนจ าลองส าหรบสาขาวชา

ออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม (ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา)

www.ssru.ac.th

136

2551 การศกษาและพฒนาเอกลกษณของจงหวดพระนครศรอยธยาเพอประยกตใชกบผลตภณฑเซรามกสบรรจขนมหวานไทย (ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา)

2552 การพฒนาผลตภณฑหตถกรรมประเภทของตกแตงบานโคมไฟประหยดพลงงานจากตนโสนหางไก (ทน UBI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา)

2552 การศกษาและพฒนาตนโสนหางไกเพอประยกตเปนผลตภณฑของตกแตงบานส าหรบวสาหกจ ชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา (ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา)

2553 การศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกเพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน (งบประมาณแผนดนป 53 มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา)

8. ผลงานทไดรบรางวล 2552 รางวลพระราชทานจากพระบรมโอรสาธราช สยามมกฎราชกมาร

ผลงานวจยดเดนเรอง การศกษาเอกลกษณของจงหวดพระนครศรอยธยาเพอประยกตใชกบผลตภณฑเซรามกสบรรจขนมหวานไทย (การประชมวชาการระดบชาต มหาวทยาลยราชภฏครงท 1 เรอง การวจยพฒนาทองถนเพอแผนดนไทย) ณ อมแพค เมองทองธาน ระหวางวนท 1-5 เมษายน 2552

2552 รางวลการเขยนแผนธรกจดเดน เรอง บรรจภณฑเซรามกสบรรจขนมหวานไทย (การประชมวชาการระดบชาต มหาวทยาลยราชภฏครงท 1 เรอง การวจยพฒนาทองถนเพอแผนดนไทย) ณ อมแพค เมองทองธาน ระหวางวนท 1-5 เมษายน 2552

2552 รางวลชมเชยโครงการประกวด บนลอบคสอะวอรด ครงท 1 ประเภท การตนสรางสรรค

2553 รางวลชนะเลศ การน าเสนอผลงานวจยภาคบรรยาย การประชมทางวชาการของเครอขายวจย สถาบนอดมศกษาทวประเทศ ประจ าป 2553 หวขอ “การพฒนาเศรษฐกจฐานรากดวยแนวคดเศรษฐกจเชงสรางสรรค” ระหวางวนท 26-28 พฤษภาคม 2553 ณ โรงแรมโฆษะ อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน และอทยานเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน เรอง การน าเอกลกษณลวดลายบานเชยงโดยประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนท บาตกเพอเปนแนวทางในการพฒนาผลตภณฑของทระลก จ .อดรธาน

www.ssru.ac.th

137

9. การน าเสนอผลงาน/ผลงานตพมพ 2552 เรอง การศกษาเอกลกษณของจงหวดพระนครศรอยธยาเพอประยกตใชกบ

ผลตภณฑเซรามกสบรรจขนมหวานไทย (การประชมวชาการระดบชาต มหาวทยาลยราชภฎครงท 1 เรอง การวจยพฒนาทองถนเพอแผนดนไทย) ณ อมแพค เมองทองธาน ระหวางวนท 1-5 เมษายน 2552

2552 เรอง การศกษาเอกลกษณของจงหวดพระนครศรอยธยาเพอประยกตใชกบผลตภณฑเซรามกสบรรจ ขนมหวานไทย ฉบบท6 เดอน กรกฎาคม –สงหาคม 2552 (วาสารวจยเพอพฒนาเชงพนท สกว. )

2552 เรอง การพฒนาผลตภณฑหตถกรรมประเภทของตกแตงบานจากตนโสนหางไก (การประชมวชาการร าไพพรรณ) ณ มหาวทยาลยราชภฏร าไพพรรณ ระหวางวนท 20-21 ธนวาคม 2552 (Proceedings)

2553 เรอง การพฒนาผลตภณฑโคมไฟดอกไมประดษฐจากตนโสนหางไก (การประชมวชาการเพอการพฒนาทองถน) ณ มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา ระหวางวนท 1-2 พฤษภาคม 2553(Proceedings)

2553 เรอง การน าเอกลกษณลวดลายบานเชยงโดยประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกเพอเปน แนวทางในการพฒนาผลตภณฑของทระลก จ .อดรธาน (การประชมทางวชาการของเครอขายวจยสถาบนอดมศกษาทวประเทศ ประจ าป 2553หวขอ “การพฒนาเศรษฐกจฐานรากดวยแนวคดเศรษฐกจเชงสรางสรรค”ระหวางวนท 26-28 พฤษภาคม 2553 ณ โรงแรมโฆษะ อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน)

www.ssru.ac.th

138

ประวตนกวจยรวม 1. ชอ-สกล นางสาวกนษฐา เรองวรรณศกด MISS. KANITTHA RUNGWANNASAK 2. ต าแหนงปจจบน อาจารยประจ าสาขาวชาออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม 3. หนวยงานทอยทตดตอไดพรอมทงโทรศพทและโทรสาร

สงกด คณะเทคโนโลย สาขาวชาออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

4. ทตง 64 ถนนทหาร ต าบลหมากแขง อ าเภอเมอง จงหวดอดรธาน 41000 โทรศพททท างาน 042-348484 โทรศพทมอถอ 086-642-7781 อเมลล [email protected]

5. ประวตการศกษา ปทจบ

การศกษา ระดบปรญญา ปรญญา สาขาวชา ชอสถาบนฯ ประเทศ

2545

2547


ครศาสตรอตสาหกรรมบณฑต ครศาสตรอตสาหกรรมมหาบณฑต

สาขาศลปอตสาหกรรม เกยรตนยมอนดบ 2 สาขาเทคโนโลยผลตภณฑอตสาหกรรม

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

ไทย ไทย

6. สาขาวชาทมความช านาญพเศษ มความช านาญในการออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม ออกแบบกราฟก และผลตภณฑของตกแตงบาน

7. ประสบการณดานงานวจย 2544 โครงการออกแบบโตะกจกรรมสรางสรรคทางดานศลปะ ส าหรบเดกอนบาล 2547 การศกษาและพฒนาเครองตมผาบาตกเพอการลอกเทยน ส าหรบอตสาหกรรมขนาดเลก 2552 การพฒนาผลตภณฑหตถกรรมประเภทของตกแตงบานโคมไฟประหยดพลงงานจากตน

โสนหางไก (ทน UBI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา) 2552 การศกษาและพฒนาตนโสนหางไกเพอประยกตเปนผลตภณฑของตกแตงบานส าหรบ

วสาหกจ ชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา (ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา)

www.ssru.ac.th

139

2553 การศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกเพอ พฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน (งบประมาณแผนดนป 53 มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา)

8. ผลงานทไดรบรางวล 2549 รางวลความคดสรางสรรคยอดเยยมระดบครอาจารย ในการออกแบบสอการ

เรยนการสอน "ดานโภชนาการ" จดโดย บรษทเนสล (ไทย) จ ากดรวมกบกรมอนามยกระทรวง สาธารณสข และส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

2549 รางวลชนะเลศ ออกแบบบลอกแกวลายเดยว จ านวน 6 กอน ระดบประชาชนทวไป รางวลรองชนะเลศอนดบ 2 ออกแบบบลอกแกวลายชด 6 กอน ระดบประชาชนทวไป จดโดยบรษทบางกอกครสตลจ ากด 2550 รางวลนยายภาพยอดเยยม ระดบครผสอน/ศกษานเทศน โครงการประกวด

หนงสอการตนนยายภาพ (Comic book) "รเกบ รใช” รวมเฉลมฉลองในวโรกาสพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงเจรญพระชนมมายครบ 80 พรรษา จดโดยตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

2552 รางวลชมเชยโครงการประกวด บนลอบคสอะวอรด ครงท 1 ประเภท การตนสรางสรรค 2553 รางวลชนะเลศ การน าเสนอผลงานวจยภาคบรรยาย การประชมทางวชาการของ

เครอขายวจย สถาบนอดมศกษาทวประเทศ ประจ าป 2553 หวขอ “การพฒนาเศรษฐกจฐานรากดวยแนวคดเศรษฐกจเชงสรางสรรค” ระหวางวนท 26-28 พฤษภาคม 2553 ณ โรงแรมโฆษะ อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน และอทยานเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน เรอง การน าเอกลกษณลวดลายบานเชยงโดยประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนท บาตกเพอเปนแนวทางในการพฒนาผลตภณฑของทระลก จ.อดรธาน

www.ssru.ac.th

140

ประวตนกวจยรวม 1. ชอ-สกล นายภาน พฒนปณธพงศ MR.PANU PATTANAPANITHIPONG 2. ต าแหนงปจจบน อาจารยประจ าหลกสตรเทคโนโลยเซรามกส 3. หนวยงานทอยทตดตอไดพรอมทงโทรศพทและโทรสาร

สงกด คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม สาขาวชาเทคโนโลยเซรามกส มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมภ

4. ทตง เลขท 1 หม 20 ต ำบล คลองหนง อ ำเภอ คลองหลวง จงหวด ปทมธำน 13180 โทรศพททท างาน 02-529-3829 โทรศพทมอถอ 089-121-8212 อเมลล [email protected]

5. ประวตการศกษา ปทจบ

การศกษา ระดบปรญญา ปรญญา สาขาวชา ชอสถาบนฯ ประเทศ

2546

2550


วทยาศาสตรบณฑต ครศาสตรอตสาหกรรมมหาบณฑต

สาขาเทคโนโลย เซรามกส สาขาเทคโนโลยผลตภณฑอตสาหกรรม

สถาบนราชภฏพระนคร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

ไทย ไทย

6. สาขาวชาทมความช านาญพเศษ มความช านาญในการออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรมและผลตภณฑของตกแตงบาน การพฒนาเนอดนและเคลอบ ออกแบบพฒนาผลตภณฑเซรามกส

7. ประสบการณดานงานวจย 2545 การทดลองท าเตาผงจากดนเหนยวราชบร 2550 ผลของการพฒนาดนตะกอนประปาทมตอคณสมบตทางกายภาพและรปแบบ

เครองปนดนเผา

2551 การพฒนาตะกอนประปาเพอใชในงานเครองปนดนเผา (ทนสถาบนวจยและพฒนามหาวทยาลยราชภฎวไลยอลงกรณ)

2551 การศกษาและพฒนาเอกลกษณของจงหวดพระนครศรอยธยาเพอประยกตใชกบผลตภณฑเซรามกสบรรจขนมหวานไทย (ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา)

www.ssru.ac.th

141

2552 การศกษาและพฒนาตนโสนหางไกเพอประยกตเปนผลตภณฑของตกแตงบานส าหรบวสาหกจ ชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา (ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา)

2552 การศกษาและพฒนาตะกอนน าดบจากการผลตน าประปาเพอประยกตใชในงานหตถอตสาหกรรมเครองปนดนเผา ประเภทผลตภณฑของทระลกจงหวดปทมธาน (ทนเครอขายการวจยเครอขายอดมศกษาภาคกลางตอนบน สกอ. )

2553 การศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกเพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน (งบประมาณแผนดนป 53 มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา )

2553 หวหนาโครงการวจย การแปรรปตะกอนน าดบจากการผลตน าประปาเพอประยกตใชในงานอตสาหกรรมเครองปนดนเผา ประเภทอฐและกระเบอง (งบประมาณแผนดนป 53 มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ )

8. ผลงานทไดรบรางวล 2550 รางวลเหรยญทองแดง “โครงการประกวดผลงานสทธบตรการประดษฐ

เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว” สาขาสงแวดลอม โดยไดสงผลงาน “เครองปนดนเผาจากตะกอนประปา” กระทรวงพาณชย กรมทรพยสนทางปญญา

2552 ผลงานวจยดเดนเรอง การศกษาเอกลกษณของจงหวดพระนครศรอยธยาเพอประยกตใชกบผลตภณฑเซรามกสบรรจขนมหวานไทย (การประชมวชาการระดบชาต มหาวทยาลยราชภฏครงท 1 เรอง การวจยพฒนาทองถนเพอแผนดนไทย) ณ อมแพค เมองทองธาน ระหวางวนท 1-5 เมษายน 2552

2552 รางวลการเขยนแผนธรกจดเดน เรอง บรรจภณฑเซรามกสบรรจขนมหวานไทย (การประชมวชาการระดบชาต มหาวทยาลยราชภฏครงท 1 เรอง การวจยพฒนาทองถนเพอแผนดนไทย) ณ อมแพค เมองทองธาน ระหวางวนท 1-5 เมษายน 2552

2553 รางวลชนะเลศ การน าเสนอผลงานวจยภาคบรรยาย การประชมทางวชาการของเครอขายวจย สถาบนอดมศกษาทวประเทศ ประจ าป 2553 หวขอ “การพฒนาเศรษฐกจฐานรากดวยแนวคดเศรษฐกจเชงสรางสรรค” ระหวางวนท 26-28 พฤษภาคม 2553 ณ โรงแรมโฆษะ อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน และอทยานเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน เรอง การน าเอกลกษณลวดลายบานเชยงโดยประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนท บาตกเพอเปนแนวทางในการพฒนาผลตภณฑของทระลก จ .อดรธาน

www.ssru.ac.th

142

www.ssru.ac.th

รายงานวิจัย เรื่อง...

Documents