สอการสอน อาจารยจนตนา สทธพลวรเวช

สาขาวชาพ นฐานทวไป

วชาวทยาศาสตรเพอคณภาพชวต

จดทาโดย

อาจารยจนตนา สทธพลวรเวช

สาขาวชาพนฐานทวไป

องคประกอบของสงมชวต

โครงงานวทยาศาสตร

เซลล เนอเยอ

อวยวะ ระบบอวยวะ รางกาย

1. ระบบผวหนง (Intergumentary System)

2. ระบบกลามเนอ (Muscular System)

3. ระบบโครงกระดก (Skeletal System)

4. ระบบหมนเวยนโลหต (Circulatory System)

5. ระบบหายใจ (Respiratory System)

6. ระบบประสาท (Nervous System

7. ระบบตอมตาง ๆ (glands System)

8. ระบบยอยอาหาร (Digestive System)

9. ระบบขบถาย (Excretory System)

10. ระบบสบพนธ (Reproductive System)

ระบบอวยวะตาง ๆในรางกาย ม 10 ระบบ

ระบบหอหมรางกาย (The Integumentary System)

ประกอบดวย

• - ผวหนง

• - เลบ

• -ขน

• - ผม

1.ระบบหอหมรางกาย

โครงสรางของผวหนง

โครงสรางของผวหนง แบงออกเปน 2 ชน

1. ชนหนงกาพรา (Epidermis) คอ ผวหนงชนนอก

มลกษณะบางมาก จะมเซลลอยเปนชนๆสวนของ

เซลลดานลางจะทาหนาทสรางเซลลใหมตลอดเวลา

โดยจะดนเซลลเกาออกมาเซลลดานนอกจะคอยๆ

แหงตาย และหลดออกมาเปนขไคล (Keratin)

2. ชนหนงแท (dermis)คอ ผวหนงทอยถดจากผวหนงกาพราเขาไปประกอบดวยสวนตางๆ ทสาคญไดแก

1.หลอดเลอดฝอยเสนประสาท

2. ตอมเหงอ

3. ตอมไขมน

4. ขอนหรอผม

5. หลอดเลอดฝอยเปนจานวนมาก

โครงสรางของผวหนง

1. ปองกนรางกาย ผวหนงสามารถปองกนรางกายในเรอง

ตอไปน

- ปองกนอนตรายใหกบอวยวะภายในรางกาย

- ปองกนเชอโรค

- ปองกนการระเหยและการซมนา

- ปองกนแสงตางๆ ไมใหเขาสรางกาย

หนาทของผวหนง

2. ควบคมอณหภมของรางกายใหอยในระบบปกต

3. รกษาความชมชนของรางกาย

4. ขบถายของเสยออกจากรางกายในรปแบบของเหงอ

5. เปนแหลงสรางวตามนดใหกบรางกาย

6. เปนอวยวะรบความรสกตางๆ

หนาทของผวหนง

1. รบประทานอาหารทมประโยชนอยางครบถวนโดยเฉพาะสารอาหารทชวยสงเสรมสขภาพของผวหนง

2. ออกกาลงกายกลางแจงอยางสมาเสมอเพอใหตอมตาง ๆ ท

อยใตผวหนงไดทางาน

3. ชาระลางรางกายใหสะอาดอยเสมอ

4. เลอกใชเครองสาอาง เชน ยาสระผม สบ ครมบารงผว

ใหเหมาะสมกบสภาพผวหนงของตนเอง

5. พกผอนใหเพยงพอ และทาจตใจใหรางเรงแจมใสอยเสมอ

การบารงรกษาระบบหอหมรางกาย

ระบบโครงกระดก ( SKELETAL SYSTEM )

องคประกอบ คอ ไขกระดก เปนแหลงเกบสะสม

เกลอแรชนดตางๆ โดยเฉพาะอยางยงแคลเซยมและ

ฟอสฟอรส บรเวณรอบกระดกจะมเนอเยอหนาหอหม

อยเรยกวา เยอหมกระดก (Periosteum) ซงเยอหม

กระดกน ประกอบดวยเซลลกระดกและหลอด-

เลอด ซงจะนาเลอดมาเลยงในสวนของกระดก

ชนนอก กระดกชนนอกหรอเรยกวา กระดกทบ

(Compact bone)

ระบบโครงกระดก ( SKELETAL SYSTEM )

1. ชวยรองรบอวยวะตางๆ ใหทรงและตงอยในตาแหนงทควรอย

2. เปนสวนทใชในการเคลอนไหว เชน พารางกายยายจากทหนง

ไปยงอกทหนง

3. เปนโครงของสวนแขง

4. เปนทยดเกาะของกลามเนอตางๆ และ Ligament เพอทาหนาท

เปนคานใหกลามเนอทาหนาทเกยวกบการเคลอนไหว

หนาทของกระดก

5. ชวยปองกนอวยวะสาคญไมใหไดรบอนตราย เชน สมอง ปอด และหวใจ

6. ทาใหรางกายคงรปได (Shape to whole body)

7. ภายในกระดกมไขกระดก (Bone marrow) ททาหนาทผลต

เมดเลอด (Blood cell)

8. เปนทเกบแรธาต Calcium ในรางกาย

9. ปองกนเสนประสาทและหลอดเลอดททอดอยตามแนวของกระดกนน

หนาทของกระดก

1. กระดกแกนกลางของรางกาย (Axial skeletal) ม

ทงหมด 80 ชน ไดแก

1. กระดกกะโหลก ศรษะ 2. กระดกใบหนา

3. กระดกห 4. กระดกโคนลน

5. กระดกสนหลง 6. กระดกทรวงอก

7. กระดกซโครง

มนษยมกระดกทงหมด 206 ชน แบงออกเปน 2 ประเภท

2. กระดก ระยางค (Appendicular skeletal)

ประกอบดวย กระดก 126 ชน ไดแก

กระดกไหล กระดกตนแขน กระดกขอมอ กระดก

ฝามอ กระดกนวมอ กระดกเชงกราน กระดกตน

ขา กระดกหนาแขง กระดกนอง กระดกขอ

เทา กระดกฝาเทา กระดกนวเทา

มนษยมกระดกทงหมด 206 ชน แบงออกเปน 2 ประเภท

• ขอเคลด เกดจากเสนเอนทยดตดกระดกฉกขาด ทาใหอกเสบบวมบรเวณขอตอ และหอเลอด รกษาโดยใชนาแขงประคบ

1. ทายนควรยดไหลหลงตรง แอนเลกนอยบรเวณคอ

2. หนาอกแอน ตะโพกยน ทาใหกระดกสนหลงชวงเอวแอนมากทาใหเกดอาการปวดหลง

3. การนงเอามอเทาคาง หลงงอ ทาใหกระดกสนหลงโกง ปวดหลง

4. การเดนเอาสนเทาลงกอน ทาใหพยงน าหนกไดด เดนเรวแลวมความรสกวาตวเบากวาการเดนเอาปลายเทาลง

การบารงรกษาและพฒนาโครงราง

อาหารชวยเสรมสรางความแขงแรงใหกระดก เชนอาหารพวกทมแคลเซยมสง ไดแก นมสด ไขแดง ผกใบเขยว ผลไม และอาหารทมวตามนด เชน นามนตบปลา ผกสด การออกกาลงกายเปนประจาเปนสวนหนงทชวยพฒนากระดกใหเจรญอยางเตมทและแขงแรง ระวงอยาใหน าหนกตวมากเกนไปเพราะอาจทาใหขอตอชารดเสอมสภาพเรว

อาหารบารงกระดก

1. จากพนธกรรม

2. จากเชอโรค

3. จากสงแวดลอม

4. จากวย, อายทเพมขน

โรคเกยวกบกระดก มาจากหลายสาเหต

ระบบหมนเวยนโลหต

1. หวใจ (Heart )

2. หลอดเลอด (Artery)

3. ความดนเลอด (Blood pressure)

4. เลอด (Blood)

ระบบหมนเวยนโลหตประกอบดวย

1. นาอาหารและสารอน ๆ รวมทงออกซเจนไปเลยงเซลลของ

รางกาย

2. นาคารบอนไดออกไซดไปขบออกทางปอดเพอแลกเปลยน

กาซออกซเจนกลบมาใช

3. ขบถายนาของเสยซงเกดจากเมตาโบลซมเพอขบออก

ภายนอกรางกาย

4. ชวยควบคมและรกษาดลของสารนาภายในรางกาย

5. ควบคมอณหภมของรางกายใหเปนปกต

ประโยชนของระบบหมนเวยนเลอด

1. รบประทานอาหารทมประโยชน 2. อยในทอากาศบรสทธ 3. พกผอนใหมาก เพราะการพกผอนนอนหลบจะทาใหหวใจเตนชาลง 4. ออกกาลงกายใหเหมาะสมกบเพศและวย 5. ทาจตใจใหแจมใสราเรง ไมเครยด 6. งดเวนจากสงเสพตดทกชนด

การปฏบตตนเพอดแลรกษาอวยวะภายในระบบ

ระบบหายใจ

มนษยทกคนตองหายใจเพอมชวตอย การหายใจเขา อากาศผานไปตามอวยวะของระบบหายใจตามลาดบ ดงน 1.จมก (Nose) 2. หลอดคอ (Pharynx) 3. หลอดเสยง (Larynx) 4. หลอดลม (Trachea) 5. ปอด (Lung) 6. เยอหมปอด (Pleura)

ระบบหายใจ

1.) รกษาสขภาพใหด โดยการ รบประทานอาหาร พกผอน และออกกาลงกาย

อยางสมาเสมอ

2.) แตงกายใหเหมาะสมกบสภาพอากาศ เหมาะสมกบฤดกาล เพอปองกนการเปน

หวด

3.) หลกเลยงการอยใกลชดกบผปวยโรคทางเดนหายใจ

4.) ปดปากและจมกเวลาไอ หรอจาม

การดารงประสทธภาพการทางานของระบบหายใจ

5. ไมใชสงของปนกบผอน โดยเฉพาะอยางยงผปวยโรคทางเดนหายใจ 6. อยในทอากาศบรสทธ ไมอบชนแออด โดยเฉพาะสถานททมควนบหร เพราะควนบหรม กาซพษ คอไนโตรเจนไดออกไซด ทาใหเปนโรคถงลมโปงพอง 7. ระวงการกระแทกอยางแรงกบอวยวะการหายใจ ไดแกหนาอก และปอด 8. ไมเลยงสตวตาง ๆ ไวในบาน เพราะขนสตวกอใหเกดโรค

การดารงประสทธภาพการทางานของระบบหายใจ

1. โรคถงลมโปงพอง ( ephysema)

2. โรคปอดจากการทางาน

3. โรคหด

โรคของระบบการหายใจ

1. การจาม เกดจากการหายใจเอาอากาศทไมสะอาดเขาไปในรางกาย รางกายจงพยายามขบสงแปลกปลอมเหลานนออกมานอกรางกาย โดยการหายใจเขาลกแลวหายใจออกทนท 2. การหาว เกดจากการทมปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดสะสมอยในเลอดมากเกนไป จงตองขบออกจากรางกาย โดย การหายใจเขายาวและลก เพอรบแกสออกซเจนเขาปอดและแลกเปลยนกาซคารบอนไดออกไซดออกจากเลอด 3. การสะอก เกดจากกะบงลมหดตวเปนจงหวะๆ ขณะหดตวอากาศจะถกดนผานลงสปอดทนท ทาใหสายเสยงสน เกดเสยงขน 4. การไอ เปนการหายใจอยางรนแรงเพอปองกนไมใหสงแปลกปลอมหลดเขาไปในกลองเสยงและหลอดลม รางกายจะม การหายใจเขายาวและหายใจออก

อยางแรง

อาการทเกยวของกบการหายใจ

ระบบประสาท

• ระบบประสาท คอ ระบบการตอบสนองตอสงเรา

ของสตวทาใหสตวสามารถตอบสนองตอสงตางๆ

รอบตวอยางรวดเรว ชวยรวบรวมขอมลเพอให

สามารถตอบ สนองได สตวชนตาบางชนด เชน

ฟองนา ไมมระบบประสาท สตวไมมกระดกสนหลง

บางชนดเรมมระบบประสาท สตวชนสงขนมาจะม

โครงสรางของระบบประสาทซบซอนยงขน

ระบบประสาท

เซลลประสาทจาแนกตามหนาทได 3 ชนด ไดแก

1. เซลลประสาทรบความรสก (sensory neuron)

2. เซลลประสาทสงการ (motor neuron)

3. เซลลประสาทประสานงาน (association neuron )

ระบบประสาท

ระบบประสาทของมนษยแบงออกเปน 2 สวน คอ

1. ระบบประสาทสวนกลาง (Central nervous system – CNS)

2. ระบบประสาทสวนปลาย หรอ ระบบประสาทรอบ

นอก (Peripheral nervous system – PNS)

ระบบประสาท

การทางานของระบบประสาทสวนกลาง ประกอบดวย

1. สมอง (brain)

สมองของสตวมกระดกสนหลงทสาคญแบงออกเปน 3 สวน ดงน

1.) เซรบรมเฮมสเฟยร (Cerebrum Hemisphrer) คอ สมองสวนหนา ทาหนาทควบคมพฤตกรรรมทซบซอนเกยวกบ ความรสกและอารมณ ควบคมความคด ความจา และความเฉลยวฉลาด เชอมโยงความรสกตางๆ เชน การไดยน การมองเหน การรบกลน รส สมผส เปนตน

2.) เมดลลาออบลองกาตา (Medulla Oblongata) คอ สวนทอยตดกบไขสนหลง ควบคมการทางานของระบบประสาทอตโนมต เชน การหายใจการเตนของหวใจ การไอ การจาม การกะพรบตา ความดนเลอด เปนตน

3.) เซรเบลลม (Cerebellum) คอ สมองสวนทาย เปนสวนทควบคมการเคลอนไหวของกลามเนอและการทรงตวชวยใหเคลอนไหวไดอยางแมนยาเชน การเดน การวง การขรถจกรยาน

ระบบประสาท

2.ไขสนหลง

หนาทของไขสนหลง

เปนศนยกลางของ spinal reflexตาแหนงแรกทรบสญญาณประสาทจากระบบรบความรสกเพอทจะนาสงตอไปยงสมอง เปนตาแหนงทสนสดของสญญาณประสาททมาจากระบบประสาท motor เนองจากม anterior motor neurons ทจะเปนเซลลประสาททรบคาสงจาก corticospinal tract และสงการไปยงเซลลกลามเนอ เปนทางเดนของกระแสประสาททตดตอระหวางไขสนหลงและสมอง เปนศนยกลางของระบบประสาทออโตโนมก (autonomic nervous system)

ระบบประสาท

2.ระบบประสาทสวนปลาย

ระบบประสาทสวนปลาย หรอ ระบบประสาทรอบนอก ประกอบไปดวย 2 สวน คอ

• 1. sensory division (afferent) ประกอบดวยเซลลประสาทททาหนาทในการรบสญญาณประสาทจากทงภายในและภายนอกรางกายและนาสงไปยงสมองสวนกลาง

• 2. motor division (efferent) ประกอบดวยเซลลประสาททรบคาสงการปฏบตงานจากระบบประสาทสวนกลางไปยงกลามเนอและตอมตางๆ

ระบบประสาท

1. ไมใหเกดการกระแทกบรเวณศรษะ

2. ปองกนไมใหเกดโรคทางสมอง

3. เลยงยาตางๆทมผลตอสมอง และยาเสพยตด เครองดมแอลกอฮอล

4. ผอนคลายความเครยด

5. รบประทานอาหารทใหประโยชนตอรางกาย โดยเฉพาะพวกทมวตามนบ 1 สง

การบารงรกษาระบบประสาท

ระบบการยอยอาหาร

• การยอยอาหาร คอ ขบวนการเปลยนแปลง

สารประกอบของอาหารในโมเลกลขนาดใหญ

ใหเปนสารประกอบของอาหารทมโมเลกล

ขนาดเลกลง พอทจะดดซม เขาสรางกายและ

เซลลของรางกายสามารถนาไปใชประโยชนได

การยอยอาหาร

1. การบดใหละเอยด โดยใชฟนเคยวซงในคนเรามฟน

อย 32 ซ ยนออกมาจากขากรรไกร ทงบนและลางขาง

ละ 16 ซ ไดแก ฟนหนา 4 ซ ฟนเขยว 2 ซ กรามเลก

4 ซ และกรามใหญ 6 ซ การยอยอาหารนนตองใชลน

เปนตวชวยในการคลกเคลาอาหารใหเขากน

2. การใชนายาหรอเอนไซม ชวยทาใหอาหารเปน

โมเลกลเลกลงอก

การยอยอาหารม 2 วธคอ

• นาลาย

• ฟน

• คอหอยและหลอดอาหาร

• กระเพาะอาหาร

• ลาไสเลก

การยอยอาหาร

1. รบประทานอาหารใหครบทกประเภทในแตละมอ และ

โดยเคยวอาหารใหละเอยด

2. รบประทานอาหารทสะอาด และปรงสกใหม ๆ

3. ไมรบประทานอาหาร จกจก และทานใหตรงเวลา

4. อยารบรบประทานอาหารขณะกาลงเหนอย

5. ไมควรรบประทานอาหารทมรสจดจนเกนไป

6. ถายอจจาระใหเปนเวลาและสมาเสมอ

การปฏบตตนในการดแลรกษาอวยวะในระบบ

ระบบสบพนธ

1. รงไข (ovary) ทาหนาทผลตไขและฮอรโมนเพศหญง ซงจะกาหนดลกษณะตางๆในเพศหญง เชน ตะโพกผาย เสยงแหลม สาหรบรงไขจะม 2 อน ซงจะอยคนละขางของมดลกจะมลกษณะคลายเมดมะมวงหมพานตยาวประมาณ 2 - 3 เซนตเมตร หนา 1 เซนตเมตร

2 ทอนาไข (Fallopian Tube) เรยกอกชอหนงวา ปกมดลก เปนทางเชอมตอระหวางรงไขทงสองขางกบมดลก ทาหนาทเปนทางผานของไขทออกจากรงไขเขาสมดลกและเปนบรเวณทอสจจะเขาปฏสนธกบไข ทอนาไขมเสนผานศนยกลางประมาณ 2 มลลเมตร และยาวประมาณ 6 - 7 เซนตเมตร

3. มดลก (uterus) มรปรางคลายผลชมพหวกลบลง กวางประมาณ 4 เซนตเมตร ยาวประมาณ 6 - 8 เซนตเมตร หนาประมาณ 2 เซนตเมตร อยในบรเวณองกระดกเชงกรานระหวางกระเพาะปสสาวะกบทวารหนก ทาหนาทเปนทฝงตวของไขทไดรบการผสมแลวและเปนทเจรญเตบโตของทารกในครรภ

4. ชองคลอด (vagina) อยตอจากมดลกลงมา ทาหนาทเปนทางผานของตวอสจเขาสมดลกและเปนทางออกของทารกเมอครบกาหนดคลอด

ระบบสบพนธ

1.อวยะวะสบพนธภายนอก

1. ถงอณฑะ (Scortum)

2. องคชาต (Penis)

2.อวยะวะสบพนธภายใน

1. ลกอณฑะ (Testis)

2. หลอดเกบตวอสจ (Epididymis)

3. ถงผลตนาเลยงอสจ (Seminal Vesicle)

4. หลอดนาอสจ (Vas Deferens)

5. ตอมลกหมาก (Prostate Grand)

6. ตอมเคาเปอร (Cowper’s Grand)

ระบบสบพนธเพศชาย

ระบบขบถาย

• การขบถายเปนระบบกาจดของเสยจากรางกาย และชวยควบคมปรมาณของนาใน

รางกายใหสมบรณประกอยดวย ไต ตบ และลาไส เปนตน

• ไต มหนาทขบสงทรางกายไมไดใชออกจากรางกาย อยดานหลงของชองทอง ลาไสใหญ มหนาทขบกากอาหารทเหลอจากการยอยของระบบยอยอาหาร

ออกมาเปนอจจาระ โครงสรางของระบบขบถาย ไตเปนอวยวะทกรองของเสยเพอกาจดของเสยออกจากรางกาย ไตของคน

ม 1 ค อยในชองทองสองขางของกระดกสนหลงระดบเอว มรปรางคลายเมลด

ถว ตอจากไตทงสองขางมทอไตทาหนาทลาเลยงนาปสสาวะจากไตไปเกบไวท

กระเพาะปสสาวะ กอนจะขบถายออกมานอกรางกายทางทอปสสาวะเปนนาปสสาวะ

นนเอง

ระบบขบถาย

• การดแลรกษาระบบขบถาย

เคยวอาหารใหละเอยด และรบประทานอาหารทชวยในการ

ขบถาย คอ อาหารทมกากใย เชน ผก ผลไม และควรดมนาใหมาก

การกาจดของเสยออกทางไต

ไต เปนอวยวะทลกษณะคลายถว มขนาด

ประมาณ 10 กวาง 6 เซนตเมตร และหนาประมาณ 3 เซนตเมตร ม

สแดงแกมนาตาลมเยอหมบางๆ ไตม 2 ขางซายและขวา บรเวณ

ดานหลงของชองทอง ใกลกระดกสนหลงบรเวณเอว บรเวณสวนท

เวา เปนกรวยไต มหลอดไตตอไปยงมกระเพาะปสสาวะ

ระบบขบถาย

• โครงสรางไต ประกอบดวยเนอเยอ 2 ชน หนวย

ไต ชนนอก เรยกวา คอรดเทกซ ชนในเรยกวาเมดลลา ภายในไต

ประกอบดวย หนวยไต มลกษณะเปนทอขดอยหลอดเลอดฝอยเปนกระจก

อยเตมไปหมด

ไตเปนอวยวะททางานหนก วนหนงๆ เลอดทหมนเวยนในรางกายตอง

ผานมายงไต ประมาณในแตละนาทจะมเลอดมายงไต

ท 1200 มลลลตร หรอวนละ 180 ลตร ไตจะขบของเสยมาในรปของนา

ปสสาวะ แลวสงตอไปยงกระเพาะปสสาวะ มความจ

ประมาณ 500 ลกบาศกเซนตเมตร รางกายจะรสกปวดปสสาวะเมอนา

ปสสาวะไหลสกระเพาะปสสาวะประมาณ 250 ลกบาศก

เซนตเมตร ใน 1 วน คนเราจะขบปสสาวะออกมาประมาณ 1 – 1.5 ลตร

ระบบขบถาย

• การกาจดของเสยออกทางผวหนง ในรปของเหงอ เหงอประกอบไปดวยนาเปนสวน

ใหญ เหงอจะถกขบออกจากรางกายทางผวหนง โดยผานตอมเหงอซงอยใต

ผวหนง ตอมเหงอม 2 ชนด คอ

1. ตอมเหงอขนาดเลก มอยท วผวหนงในรางกาย ยกเวนทารมฝปากและอวยวะ

สบพนธ ตอมเหงอขนาดเลกมการขบเหงอออกมาตลอดเวลา เหงอทออกจากตอมขนาด

เลกนประกอบดวยนารอยละ 99 สารอนๆ รอยละ 1 ไดแก เกลอโซเดยม และยเรย

2. ตอมเหงอขนาดใหญ จะอยทบรเวณ รกแร รอบหวนม รอบสะดอ ชองห

สวนนอก อวยวะเพศบางสวน ตอมนมทอขบถายใหญกวาชนดแรกตอมนจะ

ตอบสนองทางจตใจ สารทขบถายมกมกลน ซงกคอกลนตวเหงอ จะถกลาเลยงไปตาม

ทอทเปดอย ทเรยกวา รเหงอ

ระบบขบถาย

• การกาจดของเสยออกทางลาไสใหญ

กากอาหารทเหลอกจากการยอย จะถกลาเลยงผาน

มาทลาไสใหญ โดยลาไสใหญจะทาหนาทสะสมกาก

อาหารและจะดดซม สารอาหารทมประโยชน ตอรางกาย

ไดแก นา แรธาต วตามน และกลโคส ออกจากกาก

อาหาร ทาใหกากอาหารเหนยวและขนจนเปนกอน

แขง จากนนลาไสจะบบตวเพอใหกากอาหารเคลอนทไป

รวมกนทลาไสตรง และขบถายสภายนอกรางกายทาง

ทวารหนก ทเรยกวา อจจาระ

ระบบขบถาย

การกาจดของเสยทางปอด กาซคารบอนไดออกไซด กาซและนาซงเกดจากการเผาผลาญอาหารภายในเซลลจะถกสงเขาสเลอด จากนนหวใจจะสบเลอดทมกาซคารบอนไดออกไซดไปไวทปอด จากนนปอดจะทาการกรองกาซคารบอนไดออกไซดเกบไว แลวขบออกจากรางกายโดยการหายใจออก

ระบบขบถาย

ประโยชนของการขบถายของเสยตอสขภาพ การขบถายเปนระบบกาจดของเสยรางกายและชวยควบคมปรมาณของนาในรางกาย

ใหสมบรณประกอบดวย ไต ตบและลาไส เปนตน การปฏบตตนในการขบถายของเสยใหเปนปกตหรอกจวตรประจาวนเปนสงจาเปนอยางยง

ตอสขภาพอนามยของมนษย เราไมควรใหรางกายเกดอาการทองผกเปนเวลานานเพราะจะ

ทาใหเกดเปนโรครดสดวงทวารหนกได การปสสาวะ ถอเปนการขบถายของเสยประการหนง ทรางกายเราขบเอานาเสย

ในรางกายออกมาหากไมขบถายออกมาหรอกลนปสสาวะไวนานๆ จะทาใหเกดเปนโรคนว

ในไตหรอทาใหกระเพาะปสสาวะอกเสบและไตอกเสบได

การดมนา การรบประทานผกผลไมทกวน จะชวยใหรางกายขบถายไดสะดวก

ขน การดมนาและรบประทานทานอาหารทถกสขลกษณะ ตลอดจนการรบประทาน

อาหารทมเสนใยอาหารเปนประจาจะทาใหรางกายขบถายของเสยอยางปกต

ระบบขบถาย

ตอมไรทอ(ENDOCRINE GLAND) หมายถงตอมไมมทอ สงทหลงจากตอมเหลานเขาสกระแสเลอดไหลเวยนโดยตรง ไมตองผานทอ ดงนนเซลลของตอมไรทอจะสมผสกบหลอดเลอดฝอยภายในตอมอยางใกลชด ตอมเหลานจงมเลอดมาเลยงอยางมากมาย ตอมเดยวกนอาจมทงตอมไรทอและตอมมทออยดวยกน เชน ตบออนหลงนายอยผานทอไปสดโอดนม และขณะเดยวกนกลมเซลลของตบออน(ISLETS OFLANGERHANS)กหลงฮอรโมนสกระแสเลอดโดยตรง อณฑะกสรางตวอสจผานออกไปทางทอ แตขณะเดยวกนกมกลมเซลลเลยดก(CELLS OF LEYDIG) สรางฮอรโมนเพศสกระแสโลหต ตอมไรทอสรางสารเคมซงมกจะเรยกวา ฮอรโมน(HORMONES) ซงจะไปควบคมหรอดดแปลงสมรรถภาพของเซลลของ อวยวะเปาหมาย(TARGET ORGAN) ผลของมนอาจไปกระตนหรอยบยงกได

ระบบตอมไรทอ

1. ตอมใตสมอง (PITUITARY GLAND) 2. ตอมไทรอยด (THYROID GLAND) 3. ตอมพาราไทรอยด (PARATHYROID GLAND) 4. ตบออน (PANCREASE) 5. ตอมหมวกไต (ADRENAL GLAND) 6. ตอมเพศ (GONAD) 7. ฮอรโมนจากรก 8. ตอมเหนอสมอง (PINEAL GLAND) 9. ฮอรโมนจากไอสเลตออฟแลงเกอรฮานส

ระบบตอมไรทอ

1. ตอมใตสมอง

ผลตฮอรโมนทสาคญ เชน

1) Growth Hormone เปนฮอรโมนควบคมการเจรญเตบโตของรางกาย โดยเฉพาะ

กระดกและกลามเนอ

2) Thyroid Stimulating Hormone เปนฮอรโมนกระตนตอมไทรอยดใหสราง ไท

รอกซนเพมขน

3) Gonadotrophic Hormone เปนฮอรโมนกระตนการสรางเซลลสบพนธ

4) Antidiuretic Hormone เปนฮอรโมนชวยในการดดนากลบของทอไต เพอรกษา

ระดบนาของรางกาย

5) Melatonin เปนฮอรโมนกระตนใหเซลลเมดสสรางเมดสเพมมากขน

ระบบตอมไรทอ

2. ตอมไทรอยด

ผลตฮอรโมนทสาคญ คอ ไทรอกซน โดยใชไอโอดนเปน

วตถดบในการ สรางฮอรโมน ซงฮอรโมนไทรอกซนมหนาท

สาคญ ดงน

1) ชวยในการเจรญเตบโตของกระดก สมอง และระบบ

ประสาท

2) ชวยในการเปลยนแปลงรปรางเมอเปนผใหญ

3) ชวยควบคมอตราเมตาบอลซมในรางกาย

ระบบตอมไรทอ

3. ตอมพาราไทรอยด

ผลตฮอรโมนทสาคญชอ พาราธอรโมน ซงทาหนาทเกยวกบ

การ ควบคมเมตาบอลซมของแคลเซยมและฟอสฟอรสใน

รางกาย การสรางกระดกและควบคมบทบาท ของวตามนดใน

รางกาย โดยวตามนดจะรวมกบฮอรโมนพาราธอรโมนในการ

สลายแคลเซยมออก จากกระดกเพอรกษาระดบปกตของ

แคลเซยมในพลาสมา

ระบบตอมไรทอ

4. ตบออน ลกษณะเปนตอมขนาดใหญ ตงอยทางดานหลงของกระเพาะอาหาร

ใกลกบลาไสเลกสวนดโอดนม ซงเปนลาไสเลกสวนตน สวนทเปน

ตอมไรทอ จะผลตฮอรโมนทสาคญ ดงน

1) อนซลน เปนฮอรโมนททาใหระดบนาตาลในเลอดตาลง โดย

ชวยใหกลโคสผาน เขาเซลลและเปลยนสวนหนงเปนไกลโคเจนเกบ

ไวทตบ ทาใหระดบนาตาลในเลอดอยในระดบ ปกต

2) กลคากอน เปนฮอรโมนททางานตรงขามกบอนซลน คอ ทาให

ระดบนาตาลใน เลอดสงขน

ระบบตอมไรทอ

6. ตอมเพศ

• ในชายไดแกอณฑะและในหญงไดแกรงไขซงมหนาท

สาคญ 2 อยางคอ สรางเซลสบพนธและสรางฮอรโมน

• ฮอรโมนเพศชาย ทสาคญคอ เทสทอสเตอโรน (Testosterone) ซง

จะทาหนาทหลายอยางคอ

1) ควบคมการเจรญเตบโตของอวยวะสบพนธ

2) ทาใหอตราการเจรญเตบโตของกระดกเพมขน

3) กระตนการสรางโปรตนเพมขนโดยเฉพาะเอนไซม

4) ควบคมการหลงของฮอรโมนเพศชาย

ระบบตอมไรทอ

5. ตอมหมวกไต ( adrenal gland )

เปนกอนสเหลองๆ อยเหนอไตขางละ 1 ตอม

ตอมหมวกไตในผใหญประกอบดวยตอมไรทอ 2 ตอม คอ

ตอมหมวกไตสวนนอกเจรญมาจากเซลลมเซนไคมาส

(mesenchymas) ของชนมโซเดรมของตวออน ตอมหมวกไต

สวนในเจรญมาจากเซลลตนกาเนดเดยวกบเซลลประสาทใน

ทารกตอมหมวกไตจะมขนาดใหญ แตเนองจากขาดสารเรง

ปฏกรยา จงไมสามารถสรางฮอรโมนเหลานได ผลตไดแต

สารทจะเปลยนไปเปนฮอรโมนอสโทรเจนทรก

ระบบตอมไรทอ