1  

ชดความร เรอง “การจดการขยะอเลกทรอนกส (E-waste)”

โดย ดร. สจตรา วาสนาดารงด1 และ อ.ดร.ปเนต มโนมยวบลย2

มกราคม 2555

ตอนท 1 ขยะอเลกทรอนกส ปญหาใหมของสงคมไทยยคไฮเทค

ในโลกยคปจจบน เครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกส ไมวาจะเปนโทรทศน พดลม ตเยน เครองปรบอากาศ

โทรศพทมอถอ คอมพวเตอร ฯลฯ ไดกลายมาเปนสวนหนงทชวยใหการใชชวตประจาวนของเราสะดวกสบายมากขน

การแขงขนอยางเขมขนระหวางผผลตสนคายหอตางๆ ทาใหราคาสนคามแนวโนมลดตาลง สงผลใหปจจบนมการใชงาน

ผลตภณฑเหลานในวงกวางมากยงขน จากการสารวจของสานกงานสถตแหงชาต สดสวนครวเรอนทมโทรทศนไดเพม

สงขนจากรอยละ 17 ในปพ.ศ. 2522 เปนรอยละ 96 ในปพ.ศ. 25533 ความกาวหนาทางเทคโนโลยยงทาใหผลตภณฑ

เหลานสามารถทางานไดดและมฟงกชนหลากหลายมากขน สรางความตองการและตอบสนองรปแบบการใชงานใหมๆ

ของผบรโภค โดยเราจะเหนขอมลขาวสารเกยวกบการวางตลาดของอปกรณ “ไฮเทค” เชน โทรศพทอจฉรยะ (Smart

Phone) หรอแทบเลตรนใหม ปรากฏตามสอแทบทกวน อยางไรกด นอยคนนกทจะตระหนกถงอกดานหนงของการ

พฒนาน นนคอ ปญหาการจดการผลตภณฑเกาทเราไมตองการและซากของผลตภณฑทเสอมสภาพหรอหมดอายการ

ใชงาน

ผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทหมดอายการใชงานหรอทเราไมตองการแลวนนสามารถเรยกรวมๆ กนวา

“ขยะอเลกทรอนกส” (Electronic Waste หรอ E-waste) ซงเปนคาศพททใชกนมากในแถบเอเชยแปซฟก สวนชออยาง

เปนทางการนน กรมควบคมมลพษเลอกทจะใชคาวา “ซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส” (Waste

Electrical and Electronic Equipment หรอ WEEE) ตามคาศพททางกฎหมายของสหภาพยโรป แมวาคาศพททงสอง

จะมความหมายทางเทคนคแตกตางกนเลกนอย แตเพอความสะดวกในการทาความเขาใจและการสอสาร สาหรบ

บทความชดนเราจะใชทงคาวาขยะอเลกทรอนกสและซากผลตภณฑฯ ในลกษณะเดยวกน หมายถง เศษซาก

เครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสทกชนดรวมถงชนสวนและวสดหมดเปลอง อาทเชน แบตเตอรและตลบหมก

พมพ ทเกดขนจากการใชงานทเจาของทงหรอตองการทง

ขยะอเลกทรอนกสถอวาเปนผลกระทบอยางหนงในยคไฮเทคทเกดขนจากกจกรรมของมนษยซงหากไมมการจดการทด

พอกจะนาไปสปญหาสงแวดลอมทงในดานการหมดไปของทรพยากรและในดานการรวไหลของสารพษทเปนอนตรายตอ                                                            1 ศนยความเปนเลศดานการจดการสงแวดลอมและของเสยอนตราย จฬาลงกรณมหาวทยาลย 2 สถาบนการศกษาและการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหาวทยาลยแมฟาหลวง 3 สานกงานสถตแหงชาต (2554) สรปผลทสาคญ การสารวจการใชพลงงานของครวเรอน พ.ศ. 2553

2  

มนษยและสงแวดลอม ทงน จากการคาดการณของกรมควบคมมลพษในป พ.ศ. 2555 คาดวาจะมปรมาณซาก

ผลตภณฑฯ 7 ประเภท ไดแก โทรทศน เครองปรบอากาศ ตเยน คอมพวเตอร เครองพมพ โทรศพทมอถอและกลอง

ดจตอล เกดขนเกอบ 10 ลานเครอง/ชน คดเปนนาหนกรวมกวา 1 แสนตน ซากหลอดฟลออเรสเซนทชนดตางๆ

ประมาณ 55 ลานหลอด และถานไฟฉายซงสวนใหญกวารอยละ 90 เปนถานอลคาไลนใชแลวทงอกไมตากวา 7 ลาน

กอนตอป โดยปรมาณขยะอเลกทรอนกสจะเพมสงขนเรอยๆ ทกปตามแนวโนมการบรโภคทเพมสงขน4

จากการสารวจพฤตกรรมการจดการซากผลตภณฑฯ ของครวเรอนในประเทศไทย พบวา กวารอยละ 50 ของคาตอบ

ระบวา เกบเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสทไมไดใชงานแลวไวเฉยๆ และรอยละ 10 ระบวาไดทงขยะ

อเลกทรอนกสรวมไปกบขยะมลฝอยทวไป5 ทงน การทงหรอเกบผลตภณฑเกาไวเฉยๆ โดยไมมการซอมแซม

(Repair) ไมมการใชซาชนสวนทยงใชได (Reuse) หรอไมมการรไซเคลนาวสดกลบมาใชใหม (Recycle) ยอมหมายถง

การสนเปลองทรพยากรธรรมชาตทเรามอยจากดถงสองตอ ตอแรกคอทรพยากรทมอยในขยะอเลกทรอนกสทไมไดม

การนากลบมาใชประโยชน นอกจากเศษเหลก ทองแดง อลมเนยม ชนสวนพลาสตก และเศษแกวซงเปนวสดรไซเคลท

เรารจกกนดและมอยในซากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทวไปแลว ขยะอเลกทรอนกสหลายประเภทยงมโลหะมคา

เชน ทอง เงน แพลตตนม พาลาเดยม โรเดยม และโลหะหายาก (Rare Earth Metals) หลายชนดโดยเฉพาะในแผงวงจร

แมเหลก เลนส และชนสวนอนๆ ทตองการคณสมบตพเศษของแรเหลาน การสญเสยทรพยากรธรรมชาตตอทสองเกด

จากการขดทรพยากรธรณขนมาใชซงการทาเหมองแรนนตองใชพลงงานและมผลกระทบตอสงแวดลอมมากกวาการร

ไซเคลหลายเทาตว ทงนอตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกสเองกเปนอตสาหกรรมหนงทมความตองการวตถดบสง

โดยเฉพาะในสวนของแรธาตหายากทไดกลาวถงขางตน

ในอกดานหนง ซากผลตภณฑฯ กเปนแหลงกาเนดมลพษทสาคญ นอกจากซากหลอดฟลออเรสเซนทและถานไฟฉายท

เราทราบดวาเปนขยะอนตรายทไมควรทงปะปนกบขยะมลฝอยทวไป ขยะอเลกทรอนกสอกหลายประเภทกม

สวนประกอบทเปนสารอนตราย ยกตวอยางเชน จอโทรทศนและจอคอมพวเตอรรนเกาทเปนจอแกวหนาๆ ทเราเรยกวา

จอกลมหรอจอซอารท (CRT ยอมาจาก Cathode Ray Tube) จะมสารตะกวจานวนมากในกรวยแกว โดยบางรนอาจม

ปรมาณตะกวสงถง 2 กโลกรมตอเครอง ในขณะทจอโทรทศนรนใหมทเปนจอแบนหรอจอแอลซด (LCD ยอมาจาก

Liquid Crystal Displays) แมจะไมมกรวยแกวทมตะกวแตกมสวนประกอบผลกเหลวทมสารประกอบอนทรยทเปนสาร

อนตรายหรอสารกอมะเรง เชน Phenylcyclohexane, Cyclohexane, Biphenyl และ Pyrimidine อกทงยงมปรอทใน

หลอดภาพดานหลง (Backlights) อกดวย ทงน หลายมลรฐในประเทศสหรฐอเมรกาไดมการหามไมใหฝงกลบขยะ                                                            4 กรมควบคมมลพษ. (2553). รายงานหลกโครงการศกษาหลกเกณฑ วธการ เงอนไขและอตราการจดเกบคาธรรมเนยมการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส. ศกษาโดยศนยความเปนเลศแหงชาตดานการจดการสงแวดลอมและของเสยอนตราย จฬาลงกรณมหาวทยาลย การคาดการณนรวมเฉพาะซากของประเภทผลตภณฑทไดรบการจดลาดบความสาคญตามยทธศาสตรการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสเชงบรณาการเทานน ไมใชปรมาณซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทงหมดซงมอกหลายประเภททมการใชงานอยางแพรหลายแตไมไดรวมอยในการศกษาน เชน เครองซกผา วทย เครองเลนซด/ดวด นอกจากน ตวเลขนยงไมนบรวมขยะอเลกทรอนกสทเกดจากเหตการณไมปกต เชน นาทวมหรอแผนดนไหว ซงจากเหตการณนาทวมใหญในป พ.ศ. 2554 ผเขยนคาดวามซากโทรทศน ตเยน เครองปรบอากาศ และเครองซกผาเกดเพมขนรวมทงสประเภทอกไมตากวา 6 แสนเครอง/ชน 5 เพงอาง

3  

อเลกทรอนกสประเภทจอโทรทศนและจอคอมพวเตอรเนองจากกงวลถงการปนเปอนของสารอนตรายเหลานในดนและ

ในแหลงนาผานนาชะขยะ (Leachate) จากหลมฝงกลบ

จอโทรทศนและจอคอมพวเตอร ชนด จอ CRT เทยบกบจอ LCD

ทมา: http://en.wikipedia.org/wiki/File:Viewsonic-crt.png ; http://www.overclockzone.com/forums/showthread.php/ ; http://www.sumjob.com/lcd/

ปญหาในการกาจดขยะอนตรายของประเทศไทย คอ การขาดสถานทบาบดและกาจดทไดมาตรฐานและมการดาเนนงาน

อยางถกตองซงตองการการลงทนและมคาใชจายในการดาเนนงานสง แมวาประชาชนจะเรมตระหนกถงอนตรายของ

ขยะประเภทน แตคาพดทมกจะไดยนจากผคนทวไป คอ “ไมรวาจะไปทงทไหน” โดยเฉพาะสาหรบซากผลตภณฑฯ ทไม

มตลาดรไซเคล (ประเภททรานคาของเกาไมรบซอ) เชน ซากหลอดฟลออเรสเซนทและถานไฟฉาย ในปจจบน มเพยง

องคกรปกครองสวนทองถนและหนวยงานไมกแหงทสงเสรมใหมการคดแยกขยะอนตรายออกจากขยะทวไปไดอยาง

จรงจงและตอเนอง ในขณะทอกหลายแหงตองหยดพกการดาเนนงานไปเนองจากไมรวาจะสงขยะอนตรายทเกบรวบรวม

ไดไปกาจดทใด ซงในดานหนงกนาเหนใจหนวยงานเหลานทมความตงใจดในการสรางระบบคดแยกและเกบรวบรวม แต

ตองเจอกบปญหาการจดการทปลายทาง เนองจากในขณะนประเทศไทยยงไมมโรงงานรไซเคลถานไฟฉาย (เพราะ

เอกชนเหนวาวสดทไดจากการรไซเคลไมคมกบการลงทน) สวนโรงงานรไซเคลหลอดไฟเองกมไมกแหงและอยหางไกล

ทาใหมภาระคาใชจายเพมขนในการขนสงและการกาจด (ตกประมาณ 3-5 บาทตอหลอด) ทาใหสดทายแลวซาก

หลอดไฟและถานไฟฉายสวนมากถกสงไปทหลมฝงกลบโดยไมมการบาบด

ไมเพยงแตอนตรายจากการปนเปอนของสารพษทหลมฝงกลบ สารอนตรายทอยในซากผลตภณฑฯ ยงสรางความ

ยงยากใหกบการรไซเคลอกดวย มงานวจยมากมายทรายงานถงผลกระทบตอสขภาพและสงแวดลอมจากกระบวนการร

ไซเคลขยะอเลกทรอนกสทไมถกตอง6 เชน การรอแกะตเยนและเครองปรบอากาศโดยไมมการดดเกบสารทาความเยนท

                                                            6 Bi, X. et al. (2007). Exposure of electronics dismantling workers to polybrominated diphenyl ethers, polychlorinated biphenyls, and organochlorine pesticides in South China. Environmental Science & Technology, 41: 5647-5653; Brigden, K. et al. (2005). Recycling of Electronic Wastes in China and India: Workplace and Environmental Contamination. [Online]. Available:

4  

อยภายในคอมเพรสเซอรออกเสยกอน ทาใหสารเหลานนซงเปนสารทาลายโอโซน (Ozone Depleting Substances

หรอ ODS) และ/หรอกาซเรอนกระจก (Greenhouse Gases หรอ GHG) หลดออกไปในชนบรรยากาศสรางปญหา

สงแวดลอมระดบโลก การทบทาลายจอแกวซอารททมสารตะกวและสารเรองแสงซงเปนสารอนตรายเพอเอากรอบเหลก

ทอยภายในจอ การหลอมตะกวบดกรบนแผงวงจรโดยไมมเครองปองกน การทงนากรดทใชสกดทองจากแผงวงจรโดย

ไมมกระบวนการบาบดนาเสย หรอการเผาสายไฟและชนสวนพลาสตกเพอนาทองแดงและโลหะอนๆ ทอยภายในไปขาย

ซงทาใหเกดการปนเปอนของโลหะหนก สารหนวงไฟ ไดออกซนและฟรน (ซงสองกลมหลงเปนสารกอมะเรง) จากควน

ไฟและเถาตะกอน เปนตน จากการศกษาผลกระทบทางสขภาพจากการรไซเคลขยะอเลกทรอนกสอยางไมถกตองใน

เมอง Guiyu ประเทศจน พบวา กวารอยละ 80 ของกลมตวอยางเดกในเมอง Guiyu มปรมาณสารตะกวในเลอดสงกวา

100 ไมโครกรมตอเลอด 1 ลตรซงเปนปรมาณทสามารถสงผลเสยตอระบบการยอยอาหาร ระบบประสาท และการ

พฒนาทางสตปญญาของเดกได7

สาหรบประเทศไทย ในปจจบนยงไมมระบบการรไซเคลขยะอเลกทรอนกสทมมลคาทางเศรษฐกจอยางครบวงจร โดยม

ปญหาสาคญอยทการเกบรวบรวมซากผลตภณฑฯ เพอสงตอไปยงโรงงานทมกระบวนการรไซเคลทไดรบใบอนญาตจาก

ทางราชการซงจากการสารวจของผเขยนพบวามอยกวายสบแหงทวประเทศ (โดยสวนใหญกระจกตวในภาคกลาง)

นอกเหนอจากของเกาทถกเกบไวในครวเรอนและซากทถกทงปะปนไปกบขยะมลฝอยทวไปแลว ขยะอเลกทรอนกส

สวนมากยงถกเกบรวบรวมผานรานซอมและระบบคาของเกา รวมทงการบรจาคใหกบวดหรอมลนธซงทายทสด ซาก

ผลตภณฑฯ ทไมสามารถซอมแซมไดกมกจะถกขายตอไปใหกบกลมถอดรอและคดแยกเหลานซงจะแยกเอาเฉพาะ

ชนสวนทขายไดดวยการถอดรอและเผาทาลาย แตไมไดมการจดการกบสารอนตรายหรอมลพษทเกดจากกระบวนการ

คดแยก (ดกรณศกษาในกลองขอความ) แมวาการรไซเคลแบบ “สกเอาเผากน”8 นจะสามารถสรางรายไดและมตนทนตา

(นบเฉพาะตนทนของเอกชน ไมรวมตนทนของสงคมดานสขภาวะและดานสงแวดลอม) แตกมประสทธภาพในการนา

วสดมคากลบมาใชนอย โดยกระบวนการเผาทาลายจะทาใหไดโลหะเกรดตา สวนการใชนากรดกดแผงวงจรแลวใชปรอท

จบกบทองกสามารถสกดทองไดเพยงรอยละ 30 ของปรมาณทองทมอยในแผงวงจร9 ในขณะททองอกกวารอยละ 70

และโลหะมคาอนๆ จะถกทงไปกบนากรดซงถารวมตนทนทางสงคมแลวนบวาไดไมคมเสย เนองจากกจกรรมเหลานลวน

แลวแตทาใหเกดการปนเปอนของสารพษในระบบนเวศซงสดทายกจะยอนกลบมาทารายเราผานหวงโซอาหาร ดน นา

                                                                                                                                                                                                        www.greenpeace.org/raw/content/international/press/reports/recycling-of-electronic-waste.pdf; Gullet, B. K. et al. (2007). Characterization of air emissions and residual ash from open burning of electronic wastes during simulated rudimentary recycling operations, Journal of Material Cycles and Waste Management, 9: 69-79; Wong, M.H. et al. (2007). Export of toxic chemicals - a review of the case of uncontrolled electronic-waste recycling. Environmental Pollution, 149: 131-140. 7 Huo, X. et al. (2007). Elevated blood levels of children in Guiyu, an electronic waste recycling town in China. Environmental Health Perspectives, 115: 1113-7. 8 ภาษาองกฤษจะเรยกการรไซเคลแบบนวา “การรไซเคลทหลงบาน” (Backyard Recycling) ซงสะทอนถงลกษณะการรไซเคลทไมถกหลกวชาการและสภาพการรไซเคลทเกดขนในแหลงชมชนใกลกบทอยอาศย 9 Keller, M. (2006). Assessment of Gold Recovery Processes in Bangalore, India and Evaluation of an Alternative Recycling Path for Printed Wiring Boards. Diploma thesis. Zürich: Eidgenössische Technische Hochschule Zürich.

5  

และอากาศ โดยผทไดรบผลกระทบมากทสดกคอคนงานและลกหลานทอยอาศยในชมชนใกลกบแหลงรไซเคลขยะ

อเลกทรอนกสนนเอง

ดงนน ปญหาขยะอเลกทรอนกสจงเปนประเดนทสงคมไทยทกาวไปสความทนสมยไมอาจจะละเลยไดและถงเวลาแลวท

ประเทศไทยจาเปนตองพฒนาระบบการจดการซากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสอยางเตมรปแบบ เพอลดผลกระทบ

ตอสงแวดลอมจากการใชอปกรณไฮเทคเหลาน โดยจาเปนตองผลกดนใหเกดกฎหมายเพอใหมการเกบรวบรวม รไซเคล

บาบด และกาจดขยะอเลกทรอนกสทถกสขลกษณะเปนการทวไป ตอยอดจากโครงการคดแยกขยะอนตรายของทองถน

บางแหงและโครงการรบคนซากผลตภณฑฯ ของผผลตบางรายทมอยในปจจบน

เปาหมายของบทความชดนคอ การเผยแพรความรเกยวกบการจดการขยะอเลกทรอนกส โดยจะเนนการนาเสนอ

ประสบการณของประเทศตางๆ เพอประโยชนของการเปรยบเทยบแนวทางการจดการรปแบบตางๆ และการถอด

บทเรยนสาหรบการพฒนาระบบการจดการตามยทธศาสตรการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส

เชงบรณาการทเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย

6  

ปญหาสงแวดลอมจากการคาของเกาและถอดแยกชนสวนขยะอเลกทรอนกส

ตาบลโคกสะอาด อาเภอฆองชย จงหวดกาฬสนธ

ในประเทศไทย มชาวบานทประกอบธรกจคาของเกาและถอดแยกชนสวนขยะอเลกทรอนกสกระจายตามพนทตางๆ ของ

ประเทศซงยงไมมการสารวจวา มจานวนมากนอยเพยงใด อยางไรกด กลมศกษาและรณรงคมลภาวะอตสาหกรรม

(ปจจบน “มลนธบรณะนเวศ”) ไดทาการสารวจและรายงานสถานการณการประกอบธรกจคาของเกาขนาดใหญของ

ชาวบานในตาบลโคกสะอาด อาเภอฆองชย จงหวดกาฬสนธซงมการคดแยกชนสวนขยะอเลกทรอนกสและซากผลตภณฑ

ประเภทอนๆ เชนซากรถยนต เพอสรางรายได ในขณะเดยวกน กมการเผาทาลายและฝงกลบกากของเสยจานวนมาก จน

กลายเปนปญหาและสงผลกระทบตอสภาพแวดลอมและสขภาพของชมชนใกลเคยง

จากการสารวจของกลมศกษาและรณรงคมลภาวะอตสาหกรรม พบวา 12 หมบานในตาบลโคกสะอาดนน มชาวบาน

ประกอบอาชพรบซอของเกา จานวน 228 ราย ในแตละเดอนมการนาเขาของเกามายงพนทเพอคดแยกชนสวน 767 ตน

โดยในจานวนนเปนของเกาประเภทซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสและอะไหลอเลกทรอนกส 274 ตนตอ

เดอน และมปญหาดานสงแวดลอมทพบจากการประกอบอาชพของชาวบาน ไดแก

การปนเปอนของสารพษลงสดนและนา: ในขนตอนการรอของเกาบางประเภทจะมการเททงเศษหรอสาร

อนตรายลงดน เชน การรอเครองยนตตางๆ จะมนามนเครองไหลลงพนจานวนมาก การเทนากรดจากแบตเตอร

รถยนตทงลงดน การทงเศษกระจกจากจอโทรทศนทาใหสารตะกวทอยในจอภาพแพรกระจายสดนและนา รวมทง

การกองเผาเศษวสด ทาใหสารพษในเศษวสดปนเปอนอยในขเถาทเหลออยสะสมในดนและแพรสแหลงนา

การปนเปอนของสารพษในอากาศ: ชาวบานใชวธการเผาชนสวนเพอแยกเอาวสดมคา เชน การเผาสายไฟ

เพอเอาทองแดง การเผาชนสวนพลาสตกเพอเอานอตซงเปนโลหะ การเผายางรถยนตเพอเอาเสนลวด เปนตน

การเผาชนสวนของเกาดงกลาวสงผลใหเกดควนพษ กลนเหมนและขเถาทสามารถฟงกระจายไปไดไกลตาม

กระแสลมและเกดสารพษตางๆ ไดแก กาซซลเฟอรไดออกไซด คารบอนมอนอกไซด สารอนทรยระเหยงาย

โลหะหนกและสารไดออกซนและฟรนซงเปนสารกอมะเรงทรายแรง

การทาลายชนโอโซน: ชาวบานแยกเอาวสดจากคอมเพรสเซอรของตเยนและเครองปรบอากาศทมนายาแอร

หรอสารทาความเยน โดยการเผาและผาคอมเพรสเซอรแลวเทสารทาความเยนทง ทาใหสารทาความเยนใน

เครองรนเกาโดยเฉพาะ CFCs ซงเปนสารททาลายชนโอโซน ระเหยสบรรยากาศและขนไปทาลายชนโอโซนท

ปองกนรงสความรอนแผเขาสพนโลกมากเกนไป สงผลใหเกดรร วในชนโอโซน นอกจากนในสารทาความเยนบาง

ชนดทใชแทน CFCs เชน HCFCs หรอ HFCs ยงเปนกาซเรอนกระจกททาใหเกดภาวะโลกรอน

7  

ชาวบานกาลงถอดรอและคดแยกชนสวนขยะอเลกทรอนกสไปขาย การเผาและผาคอมเพรสเซอรเพอเทสารทาความเยนทง

จอ CRT โทรทศนทมตะกวถกทงตามทสาธารณะ การเผาสายไฟเพอนาทองแดงมาขาย

ทมา: เพญโฉม แซตงและคณะ. (2552). รายงานการศกษาเชงปฏบตการเบองตนเพอศกษาผลกระทบและแสวงหาแนวทางการ

จดการขยะอยางมสวนรวม กรณตาบลโคกสะอาด อาเภอฆองชย จงหวดกาฬสนธ. สนบสนนโดยมลนธเอเชย (ประเทศไทย).

ทมาของรป: กรมควบคมมลพษและสถาบนไฟฟาและอเลกทรอนกส (สารวจเมอป 2553)