หนงสอ

ปญหา – เฉลย

วชาบาลไวยากรณ ประโยค ๑ - ๒ ฉบบปรบปรง

รวบรวมและเรยบเรยงโดย

ขนตสรโณ ภกข

สมาคมมหาเปรยญและคนเรยนบาล บาลศกษา เพอรกษาพทธพจน

ค าน า หนงสอปญหา – เฉลย ขอสอบสนามหลวง ชนประโยค ๑-๒ วชาบาลไวยากรณ ฉบบ

ปรบปรง เลมน นน ขาพเจาไดท าการรวบรวมจากแหลงขอมลตาง ๆ ทงทางเวบไซตหลาย ๆ เวบไซต โดยอาศยหนงสอ ปญหา – เฉลย ของทางแมกลองเปนขอมลหลก โดยไดท าการเพมเตมในสวนของปญหาและเฉลยตงแตป พ.ศ. ๒๕๑๑ – ป พ.ศ. ๒๕๓๔ และปลาสดคอป พ.ศ. ๒๕๖๑ ทงครงแรกและครงหลง ในการจดท าหนงสอเลมน ขาพเจาได จดการพมพขนมา และจดรปแบบใหม มการรวมตวปญหาและเฉลยใหอยตดกน เพอสะดวกในการอานงายและเปนประโยชน แกผใครศกษาพระบาล

หนงสอครงน ขาพเจาจดท าเพอเปนวทยาทานเทานน ไมอนญาตใหใชเพอการพาณชยใด ๆ ทงสน ขาพเจาหวงวาหนงสอเลมน จะเปนประโยชนแกผใครศกษาพระบาล ไมมากกนอย ขาพเจา ขออทศบญกศลในการจดท าหนงสอครงน แกบคคลผมพระคณกบขาพเจาทงหลาย

พระสมชาย ขนตสรโณ

๔ มถนายน ๒๕๖๑ ผรวบรวมและเรยบเรยง

สารบญ

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๑๑ ๑

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๑๒ ๕

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๑๓ ๙

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๑๔ ๑๒

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๑๕ ๑๕

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๑๖ ๑๙

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๑๗ ๒๓

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๑๘ ๒๘

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๑๙ ๓๒

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๒๐ ๓๖

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๒๑ ๔๐

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๒๒ ๔๔

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๒๓ ๔๘

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๒๔ ๕๒

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๒๕ ๕๖

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๒๖ ๖๐

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๒๗ ๖๔

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๒๘ ๖๘

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๒๙ ๗๒

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๓๐ ๗๖

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๓๑ ๘๑

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๓๒ ๘๕

สารบญ

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๓๓ ๘๘

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๓๔ ๙๒

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๓๕ ๙๕

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๓๖ ๙๙

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๓๗ ๑๐๓

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๓๘ ๑๐๗

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๓๙ ๑๑๐

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๔๐ ๑๑๒

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๔๑ ๑๑๕

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๔๒ ๑๑๙

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๔๓ ๑๒๑

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๔๔ ๑๒๕

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๔๕ ๑๒๗

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๔๖ ๑๓๐

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๔๗ ๑๓๓

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๔๘ ๑๓๗

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๔๘ ครงท ๒ ๑๔๐

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๔๙ ๑๔๓

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๔๙ ครงท ๒ ๑๔๖

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๐ ๑๔๘

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๐ ครงท ๒ ๑๕๑

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๑ ๑๕๔

สารบญ

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๑ ครงท ๒ ๑๕๗

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๒ ๑๕๙

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๒ ครงท ๒ ๑๖๑

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๓ ๑๖๔

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๓ ครงท ๒ ๑๖๗

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๔ ๑๗๐

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๔ ครงท ๒ ๑๗๓

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๕ ๑๗๕

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๕ ครงท ๒ ๑๗๗

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๖ ๑๗๙

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๖ ครงท ๒ ๑๘๒

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๗ ๑๘๕

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๗ ครงท ๒ ๑๘๘

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๘ ๑๙๑

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๘ ครงท ๒ ๑๙๔

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๙ ๑๙๖

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๕๙ ครงท ๒ ๑๙๘

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๖๐ ๒๐๑

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๖๐ ครงท ๒ ๒๐๔

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๖๑ ๒๐๘

ปญหาและเฉลย ป พ.ศ. ๒๕๖๑ ครงท ๒ ๒๑๒

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑

ประโยค ๑ – ๒ ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

สอบ วนท ๒๔ กมภาพนธ ๒๕๑๑ ---------------------------

๑. อกขระทใชในบาลภาษามเทาไร อะไรบาง พวกไหนไดชอวาสระ ทฆะ และรสสะ ฯ ๑. อกขระทใชในบาลภาษาม ๔๑ ตว คอ อ อา อ อ อ อ เอ โอ, ก ข ค ฆ ง,

จ ฉ ช ฌ ญ, ฏ ฐ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น, ป ผ พ ภ ม,

ย ร ล ว ส ห ฬ ฯ อ อา อ อ อ อ เอ โอ ๘ ตวน ชอสระ อา อ อ เอ โอ ๕ ตวน ชอทฆะ อ อ อ ๓ ตวน ชอรสสะ ฯ

๒. การตออกขระดวยอกขระกด สนธกรโยปกรณกด มเทาไร อะไรบาง ฯ สเมตายสมา และ

อจเจว เปนสนธอะไร ตดตออยางไร ฯ ๒.การตออกขระดวยอกขระ ซงเรยกวา “สนธ” ม ๓ อยาง คอ สระสนธ ตอสระ ๑

พยญชนะสนธ ตอพยญชนะ ๑ นคคหตสนธ ตอนคคหต ๑ ฯ สนธกรโยปกรณ ม ๘ อยาง คอ โลโป - ลบ ๑ อาเทโส - แปลง ๑ อาคโม –

ลงตวอกษรใหม ๑ วกาโร – ท าใหผดจากของเดม ๑ ปกต – ปกต ๑ ทโฆ - ท าใหยาว ๑ รสส - ท าใหสน ๑ สญโญโค - ซอนตว ๑ ฯ

สเมตายสมา เปนสระสนธ ตดบทเปน สเมต - อายสมา ลบสระหนา คอ อ ทสดแหงศพท สเมต เสย สนธเปน สเมตายสมา

อจเจว เปนพยญชนะสนธ ตดบทเปน อต - เอว สระอยหลง แปลง ต ททานท าเปน ตย แลวใหเปน จจ สนธเปน อจเจว ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒

๓. แบงเปนเทาไร อะไรบาง ก. นามศพท

ข. ลงค ค. วจนะ ฆ. วภตต ง. การนต ๓. แบงไดดงตอไปน (ก) นามศพท แบงเปน ๓ อยาง คอ นามนาม ๑ คณนาม ๑ สพพนาม ๑ (ข) ลงค แบงเปน ๓ อยาง คอ ปลงค เพศชาย ๑ อถลงค เพศหญง ๑ นปงสกลงค

มใชเพศชาย มใชเพศหญง ๑ (ค) วจนะ แบงเปน ๒ อยาง คอ เอกวจนะ ค าพดส าหรบออกชอของสงเดยว ๑

พหวจนะ ค าพดส าหรบออกชอ ของมากกวาสงเดยว คอ ตงแต ๒ สงขนไป ๑ (ฆ) วภตต แบงเปน เอกวจนะ ๗ พหวจนะ ๗ รวมเปน ๑๔ ตว คอ :-

เอก. พห. ปฐมา ท ๑ ส โย ทตยา ท ๒ อ โย ตตยา ท ๓ นา ห จตตถ ท ๔ ส น ปญจม ท ๕ สมา ห ฉฏฐ ท ๖ ส น สตตม ท ๗ สม ส (ง) การนต แบงเปน ๓ พวก ตามลงคทงสาม คอ :- (๑) ปลงค มการนต ๕ ตว คอ อ อ อ อ อ (๒) อตถลงค มการนต ๕ คอ อา อ อ อ อ (๓) นปวสกลงค มการนต ๓ คอ อ อ อ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๓

๔. ค าวา อาขยาต ไดแกอะไร ประกอบดวยอะไรบาง ฯ จงเขยนวภตตหมวด วตตมานา, อชชตตน, กาลาตปตต, เฉพาะฝายปรสสบทมาด ฯ

๔. อาขยาต ไดแกศพทกลาวกรยา คอ ความท า เปนตนวา ยน เดน นง นอน กน ดม ท า พด คด ฯ

ประกอบดวย วภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต วาจก และปจจย ฯ วตตมานา อชชตตน

เอก. พห. เอก. พห. ป. ต อนต ป. อ อ ม. ส ถ ม. โอ ตถ อ. ม ม อ. อ มหา

กาลาตปตต เอก. พห. ป. สสา สส ส ม. สเส สสถ อ. สส สสามหา ๕. ศพทททานใหเสรจมาแตรปวเคราะห เรยกวาอะไร มเทาไร อะไรบาง ฯ สยมภ (ชโน) และ

ธมมวาท (ปคคโล) ลงปจจยอะไร จงตงวเคราะหมาด ฯ ๕. ศพทททานใหเสรจมาแตรปวเคราะหเรยกวา “สนธนะ” ม ๗ อยาง คอ กตตสาธนะ,

กมสาธนะ, สมปทานสาธนะ, อปทานสาธนะ, อธกรสาธนะ ฯ สยมภ ลง กว ปจจย มวเคราะหวา สย ภวตต สยมภ (ชโน)

ธมมวาท, ลง ณ ปจจย มวเคราะห ธมม วทต สเลนาต ธมมวาท, ธมม วตต สลมสสาต วา ธมมวาท (ปคคโล) ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๔

๖. ค าวา สมาส นน วาโดยกจ และ โดยชอ มเทาไร อะไรบาง ฯ สปปรโส, คนธมาทหตถา (มนสสา) เปนสมาสอะไร จงตงวเคราะหมาโดยล าดบ ฯ

๖.สมาสวาโดยกจม ๒ อยาง คอ สมาสททานลบวภตตเสยแลวเรยกวา “อลตตสมาโส,” ฯ วาโดยชอม ๖ อยาง คอ กมมธารโย, ทค, ตปปรโส ทวนทโว, อพยยภวโว, พหพพห ฯ

สปปรโส เปน วเสสนบพพบท กมมธารยสมาส ว. สนโต ปรโส สปปรโส ฯ คนธมาลาทหตถา เปน ฉฏฐนนาธกรณพหพพหสมาส มอสมาหารทวนทวสมาส และ

ฉฏฐตลยาธกรณพหพพหสมาสเปนทอง มวเคราะห ตามล าดบ ดงน อ. ทวนทว. คนโธ จ มาลา จ คนธมาลา ฉฏฐ. ตล. พหพ. ตา อาทโย เยส ตาน คนธมาลาทน (วตถน) ฉฏฐ. ภนน. พหพ. คนธมาลาทน หตเถส เยส เต คนธมาลาทหตถา (มนสสา) ฯ

๗. ค าวา ตทธต นน โดยสงเขปแบงเปนเทาไร อะไรบาง ฯ เฉพาะขอตนแบงออกไปอกเปน

อยางไร ฯ ปญญวา, ปจฉโม, ลงปจจยอะไร ในตทธตไหน จงตงเคราะหมาดดวยฯ ๗.ตทธต โดยสงเขปแบงเปน ๓ อยาง คอ สามญญตทธต , ภาวตทธต , อพยยตทธต ฯ เฉพาะ

สามญญตทธต ขอตนแบงออกไปอกเปน ๑๓ อยาง คอ โคตตตทธต , ตรตยาทตทธต , ราคาทตทธต , สมหตทธต , ฐานตทธต , พหลตทธต , เสฏฐตทธต , ตทสสตถตทธต , ปกตตทธต , สงขยาตทธต , วภาคตทธต ฯ ปญญวา ลง วนต ปจจย ในตทสสตถตทธต

ว. ปญญา อสส อตถต ปญญวา ปจฉโม ลง อม ปจจย ในชาตาทตทธต

ว. ปจมา ชาโต ปจฉโม ฯ พระราชเวท วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๕

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๑๒ กมภาพนธ ๒๕๑๒

------------------------------------ ๑. สระตางจากพยญชนะอยางไร สระไหนบาง ชอรสสะ ทฆะ คร และ ลห ฯ ๑. อกขระเบองตน ๘ ตว ตงแต อ จนถง โอ ทชอสระนน ออกเสยงไดตามล าพงตนเอง

และท าพยญชนะใหออกเสยงได สวนพยญชนะ ตองอาศยสระจงจะออกเสยงได ฯ ในสระ ๘ ตวนน สระมมาตราเบา ๓ ตว คอ อ อ อ ชอรสสะ มเสยงสน, เหมอน

ค าวา อตคร, สระอก ๕ ตวอนจากรสสะ ๓ ตว คอ อ อ อ ชอรสสะ มเสยงสน, เหมอนค าวา อตคร, สระอก ๕ ตวอนจากรสสะ ๓ ตว คอ อา อ อ เอ โอ ชอทฆะ-มเสยงยาวเหมอนค าวา ภาค วธ เสโข เปนตน แต เอ โอ ทมพยญชนะสงโยค คอซอนกนอยเบองตนหลงทานกลาววาเปนรสสะเหมอนค าวา เสยโย โสตถ เปนตน สระทเปนทฆะลวน และสระทเปนรสสะ มพยญชนะสงโยคและนคคหตอยเบองหลง ชอคร – มเสยงหนก เหมอนค าวา ภปาโล เอส มนสสนโท เปนตน สระทเปนรสสะลวน ไมมพยญชนะสงโยคและมนคคหตเบองหลงชอลห-มเสยงเบา เหมอนค าวา ปต มน เปนตน ฯ

๒.ในสระสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร อะไรบาง โลโป – ลบ นน มกอยาง อะไรบาง

จตหปาเยห ตดตออยางไร ฯ ๒. ในสระสนธ ไดสนธกรโยปกรณเบองตนครบทง ๗ ขาดแต สญโญโค อยางเดยว คอ

โลโป - ลบ ๑ อาเทโส-แปลง ๑ อาคโม - ลงตวอกษรใหม ๑ วกาโร ท าใหผดจากของเดม ๑ ปกต ๑ ทโฆ - ท าใหยาว ๑ รสส - ท าใหสน ๑ ฯ

โลโป-ลบ ทตน ม ๒ อยาง ลบสระหนา ๑ ลบสระหลง ๑ ฯ จตหปาเยห ตดเปน จตห - อปาเยห สระทงสอง คอสระหนาและสระหลงเปน

รสสะ แตมรปไมเสมอกน เมอลบสระตนแลวไมตองทฆะสระทไมไดลบ ตอกนเปน จตหปาเยห ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๖

๓. สพพนามคออะไร แบงเปนเทาไร อะไรบาง ย อญญ ตมห จดเปนสพพนามชนดไหน จงแจง ย ศพท เฉพาะอตถลงค ดวยวภตตทง ๗ มาด ฯ

๓. สพพนาม เปนชอส าหรบใชแทนนามนามทออกชอมาแลว เพอจะไมใหซ า ๆ ซาก ๆ ซงไมเพราะห แบงเปน ๒ คอ ปรสสพพนาม ๑ วเสสนสพพนาม ๑ ฯ

ย อญญ จดเปนวเสสนสพพนาม ตมห จดเปนปรสสพพนาม ฯ ย ศพทในอตถลงค แจกอยางน

เอก. พห. ป. ยา ยา ท. ย ยา ต. ยาย ยาห จ. ยสสา ยาส ยาสาน ปญ. ยาย ยาห ฉ. ยสสา ยาส ยาสาน ส. ยสส ยาส ๔. ในอาขยาตแบงกาลทเปนประธานไวเทาไหร อะไรบาง จะรจกกาลไดตองหมายรดวยอะไร

จงเขยนวภตตหมวดปโรกขา และหยตตน ฝายปรสสบทมาด ฯ ๔. ในอาขยาตแบงกาลทเปนประธานไว ๓ คอ กาลทเกดขนจ าเพาะหนาเรยกวา ปจจบนกาล

๑ กาลลวงแลวเรยกวา อดตกาล ๑ กาลยงไมมาถงเรยกวา อนาคตกาล ๑ ฯ ตองหมายรดวยวภตต ๘ หมวดมวตตมานา เปนตน ฯ ปโรกขา หยตตน

ปรสสปท ปรสสปท ป. อ. อ. ป. อา. อ. ม. เอ. ตถ ม. โอ. ตถ อ. อ . มห อ. อ มห

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๗

๕.ปจจยทส าหรบประกอบกบนามกตก และกรยากตก แบงเปนกหมวด และมปจจยอะไรบาง อรโค ทกกร โกธโน ลงปจจยอะไร จงตง วเคราะหมาด ฯ

๕.ปจจยทส าหรบประกอบกบนามกตก และกรยากตกนน แบงดงน :- ก. ปจจยทส าหรบประกอบกบนามกตก แบงเปน ๓ พวก คอ :- (๑) กตปจจย อยางน กว ณ ณว ต ร (๒) กจจปจจย อยางน ข ณย (๓) กตกจจปจจย อยางน อ อ ณ ตว ต ต ย ข. ปจจยทส าหรบประกอบกบกรยากตก แบงปน ๓ พวก คอ :- (๑) กตปจจย อยางน อนต ตวนต ตาว (๒) กจจปจจย อยางน อนย ตพพ (๓) กตกจจปจจย อยางน มาน ต ตน ตวา ตวาน อรโค กว ว. อเรน คจฉตต อรโค ฯ

ทกกร ข ว. ทกเขน กรยตต ทกกร ฯ โกธโน ย ว. กชฌต สเลนาต โกธโน ฯ

๖. เรยกวาสมาสอะไร ก. สมาสทมอปสคคหรอนบาตอยหนา ข. นามนามตงแตสองศพทขนไป ทานยอเขาเปนบทเดยวกน ค. กมมธารยสมาสมสงขยาอยหนา ฆ. ปญญาโชโต, วตราโค (จงตงวเคราะหมาดดวย) ฯ ๖.ชอสมาสดงตอไปน คอ ก. อพยยภาวสมาส

ข. ทวนทวสมาส ค. ทคสมาส ฆ. ปญญาปโชโต อวธารณบพพท กมมธารยสมาส

ว. ปญญา เอว ปโชโต ปญญาปโชโต ฯ วตราโค ปญจมพหพพหสมาส ว. วโต ราโค ยสมา โส วคราโค (ภกข)

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๘

๗.โคตตตทธต สมหตทธต และภาวตทธต มปจจยเทาไร อะไรบาง นาวโก จกขมา เปนตทธตไหน ลงปจจยอะไร จงตงวเคราะหมาดวย ฯ

๗.โคตตตทธต มปจจย ๘ ตว คอ ณ ณายน ณาน เณยย ณ ณก เณร สมหตทธต มปจจย ๓ ตว คอ กณ ณ ตา

ภาวตทธต มปจจย ๖ ตว คอ ตต ณย ตตน ตา ณ กณ นาวโก เปน ตรตยาทตทธต ลง ณก ปจจย ว. นาวาย ตรตต นาวโก จกขมา เปนตทสสตถตทธต ลง มนต ปจจย ว. จกข อสส อตถต จกขมา ฯ

พระราชเวท วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๙

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๓ มนาคม ๒๕๑๓

--------------------------------------------- ๑. ฐานกรณคออะไร มเทาไร อะไรบาง ฯ ๑. ฐานคอทตงทเกดของอกขระ ม ๖ คอ กณโฐ – คอ ๑ ตาล – เพดาน ๑ มทธา – ศรษะ หรอ

ปมเหงอก ๑ ทนโต – ฟน ๑ โอฏโฐ – รมฝปาก ๑ นาสกา – จมก ๑ ฯ กรณคอทท าอกขระ ม ๔ คอ ชวหามชณ – ทามกลางลน ๑ ชวโหปคค – ถดปลายลน

เขามา ๑ ชวหคค – ปลายลน ๑ สกฏฐาน – ฐานของตน ๑ ฯ ๒. นคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร อะไรบาง โลโป – ลบนคคหตนน จะลบไดในท

เชนไร วทนคค , อรยสจยจานทสสน , ตดตออยางไร ฯ ๒.นคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๔ คอ โลโป ๑ อาเทโส๑ อาคโม ๑ ปกต ๑ ฯ

เมอมสระหรอพยญชนะอยเบองหลง ลบนคคหตซงอยหนาไดบาง เชน ตาส – อห เปน ตาสาห เปนตน ฯ

วทนคค ตดเปน วทน – อคค สระอยหลง ลบนคคหตซงอยหนา ตอกนเปน วทนคค ฯ

อรยสจจานทสสน ตดเปน อรยสจจาน – ทสสน พยญชนะอยหลง ลบนคคหตซงอยหนา ตอกนเปน อรยสจจานสสน ฯ

๓. ศพททมวธแจกอยางหนงตางหากซงเรยกวากตปยศพทนน ไดแก ศพทอะไรบาง ศพทไหน

เปนไดลงคเดยว ทวลงคและเอกวจนอยางเดยว จงแจก “ภควนต” ดวยวภตตทง ๗ มาด ๓.ไดแกศพทตอไปน คอ อตต พรหม ราช ภควนต อรหนต ภวนต สตถ ปต มาต มน

กมม โค ฯ อตต พรหม ภควนต สตถ ปต มาต กมม เปนลงคเดยว โค (โค) สามญไม

นยมมวา ผเมย ใน ป. โคณ ใน อต. เปน คาว ฯ ราช อรหนต มน เปนทวลงค ฯ อตต มน เปนเอกวจนะอยางเดยว ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๐

ภวนต (พระผมพระภาค) เปน ปลงค แจก อยางน :- เอก. พห. ป. ภควา ภควนตา ภควนโต ท. ภควนต ภควนเต ภควนโต ต. ภควตา ภควนเตห ภควนเตภ จ. ภควโต ภควต ภควนตาน ปญ. ภควตา ภควนเตห ภควนเตภ ฉ. ภควโต ภควนต ภควนตาน ส. ภควต ภควนเต ภควนเตส อา. ภคว ภควา ภควนตา ภควนโต ฯ ๔. บรษในอาขยาตมเทาไร อะไรบาง จะทราบบรษไดตองอาศยอะไร จงเขยนวภตตหมวด

ปญจม และสตตม เฉพาะฝายปรสสบทมาด ฯ ๔. บรษในอาขยาตม ๓ คอ ปฐมบรษ ๑ มธยมบรษ ๑ อตตมบรษ ๑ ฯ ตองอาศยวภตต ฯ ปญจม สตตม ป. ต อนต เอยย เอยย ม. ห ถ เอยยาส เอยยาถ อ. ม ม เอยยาม เอยยาม ๕.ศพทเชนไรชอ กตตสาธนะ กมมสาธนะ ภาวสาธนะ กรณสาธนะ และสมปทานสาธนะ

สาธนะเหลาน ทานบญญตใหแปลวาอยางไร ฯ ๕.ศพทใดเปนชอของผท า คอผประกอบกรยานน ศพทนน ชอกตตสาธนะ แปลวา “ผ...”ถา

ลงในอรรถคอตสสละ แปลวา “ผ – โดยปกต” ฯ ผท า ท าซงสงใดศพททเปนชอของสงนน ชอกมมสาธนะ ทเปนกตตรป แปลวา

“เปนท ...” ทเปนกมมรป แปลวา “เปนทอนเขา ...” ฯ ศพทบอกกรยา คอความท าของผท าชอภาวสาธนะ แปลวา “ความ...” กได “การ..”

กได ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๑

ผท า ท าดวยสงใด ศพททเปนชอของสงนน ชอกรณสาธนะ ทเปนกตตรป แปลวา “เปนเครอง..” กได “เปนเหต..” กได ทเปน กมมรป แปลวา “เปนเครองอนเขา...” กได “เปนเหตอนเขา...” กได ฯ

ทเปน กมมรป แปลวา “ทเปนเครองอนเขา...” กได “เปนเหตอนเขา...” กได ฯ ผท าใหแกผใดหรอแกสงใด ศพททเปนชอของผนนหรอของสงนน ชอสมปทาน

สาธนะ ทเปนกตตรป แปลวา “เปนท...” ทเปน กมมรป แปลวา “เปนท อนเขา...” ฯ ๖.จงบอกชอสมาสตอไปน ก.นามศพทม อ วภตตเปนตนในทสด ทานยอเขาดวยบทเบองปลาย ข.สมาสอยางหนงมบทอนเปนประธาน ค.พทโธ เอว รตน พทธรตน ฆ.สมโถ จ วปสสนา จ สมถวปสสน ง.ภตตสส ปจฉา ปจฉาภตต ๖.ชอสมาสดงตอไปน (ก) ตปปรสสมาส (ข) พหพพหสมาส (ค) อวธารณบพพบท กมมธารยสมาส (ฆ) สมาหารทวนทวสมาส (ง) อพยยภาวสมาส ๗. ตรตยาทตทธต ชาตาทตทธต และตทสสตถตทธต มปจจยเทาไร อะไรบาง, มาคโธ, โกสลล

ลงปจยอะไร ในตทธตไหน จงตงวเคราะหมาดวย ๗.ตรตยาทตทธต มปจจย ๑ คอ ณก ชาตทตทธต มปจจย ๓ คอ อม อย กย ตทสสตถตทธต มปจจย ๙ คอ ว ส ส อก ร วนต มนต ณ มาคโธ ณ ในราคาทตทธต ว. มคเธ ชาโต มาคโธ โกสลล ณย ในภาวตทธต ว. กสลสส ภาโว โกสสส ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๒

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๒๑ กมภาพนธ ๒๕๑๔

------------------------------------------------- ๑. อะไรชอวาอกขระ และอกขระนน แปลวาอยางไรไดบาง ฯ ๑. เสยงกด ตวหนงสอกด ชอวาอกขระ แปลวา ไมรจกสนอยาง ๑ ไมเปนของแขงอยาง ๑ ๒. พยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร อะไรบาง เอว ส เปนสนธอะไรตดตออยางไร ฯ ๒.ไดสนธกรโยปกรณ ๕ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑ สญโญโค ๑ ฯ

เอวส เปนโลปพยญชนะสนธ ตดเปน เอว-อสส เมอลบสระเบองปลายทมตคคหตอยหนาแลว ถาพยญชนะเรยงกน ๒ ตว ลบเสยตวหนง ตอกนไดรปเปน เอวส ฯ

๓. ศพทเชนไร เรยกวาอพยยศพท และใชอยางไร จงแจก ต ศพท (สงขยา) เฉพาะอตถลงค

ดวยวภตตทง ๗ มาด ฯ ๓. ศพทจ าพวกหนงซงจะแจกดวยวภตตทง ๗ ตว แปลงรปไปตางๆ เหมอนนามทง ๓ ไมได

คงรปอยเปนอยางเดยว เรยกวา อพยยศพท ๆ น เปน อปสคคบาง นบายบาง ปจจยบาง ฯ อปสคค ส าหรบใชน าหนานาม และกรยา มอาการคลายกรยาวเสสนะ นบาต ส าหรบ

ลงในระหวางนามศพทบาง กรยาศพทบาง บอกอาลปนะกาล ท เปนตน ปจจย ลงทาย นามศพท เปนเครองหมายวภตตบาง ลงทายธาตเปนเครองหมายกรยาบาง

ต ศพท ในปกตสงขยา อถลงค แจกอยางน ป. ตสโส ท. ตสโส ต. ตห จ. ตสสนน ปญ. ตต ฉ. ตสสนน ส. ตส ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๓

๔.อะไรจดเปนวาจก มเทาไร อะไรบาง จงเขยนวภตตในหมวดวตตมานา และกาลาตปกตต เฉพาะอตตโนบท มาด ฯ

๔. กรยาศพททประกอบดวยวภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต ปจจย จดเปนวาจก คอกลาวบททเปนประธานของกรยา ม ๕ อยาง คอ กตตวาจา ๑ กมมวาจก ๑ ภาววาจก ๑ เหตกตตวาจก ๑ เหตกมมวาจก ๑ ฯ

วตตมานา กาลาตปตต เต อนเต สสถ สสส เส วเห สสเส สสวเห เอ มเห สส สสามหเส ฯ ๕.กตกเปนชอของอะไร แบงเปนเทาไร อะไรบาง รปวเคราะหตอไปน เปนรปและสาธนะ

อะไร ก. อาวสนต เอตถาต อาวาโส ข. คจฉยเตต คมน ฯ ๕.เปนชอของศพทททานประกอบปจจยหมหนงซงเปนเครองก าหนดหมายเนอความของนาม

ศพท และกรยาศพททตาง ๆ กน แบงเปน ๒ คอ เปนนามศพทอยาง ๑ เปนกรยาศพทอยาง ๑ ฯ

ก. เปนกตตรป อธกรณสาธนะ ข. เปนภาวรป ภาวสาธนะ

๖.จงบอกชอสมาสตอไปน ก. รญโญ ปตโต ราชปตโต ข. จนทมา จ สรโย จ จนทมสรโย ค. ฐตา สร นสม โส ฐตสร ฆ. ปพพตสส ตโร ตโรปพพต ง. สงข อว ปณฑรสงขปณฑร ฯ ๖. ก. ฉฏฐตปปรสสมาส ข. อสมาหารทวนทวสมาส

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๔

ค. สตตมตลยาธกรณพหพพหสมาส ฆ. อพยยภาวสมาส-นปาตปพพกะ ง. วเสสโนปมบท กมมธารยสมาส-อปมาปพพบท

๗.ราคาทตทธต ฐานตทธต เสฏฐตทธต มปจจยเทาไร อะไรบาง กาสาว เมธาว ลงปจจย

อะไร ในตทธตไหน จงตงวเคราะหมาด ฯ ๗.ราคาทตทธต มปจจย ๑ คอ ณ ฯ ฐานตทธต มปจจย ๑ คอ อย ฯ เสฏตทธต มปจจย ๕ คอ ตร ตม อยสสก อย อฏฐ ฯ กาสาว ณ ปจจย ในราคาทตทธต ว. กสาเวน รตต วตถ กาสาว เมธาว ว ปจจย ในตทสสตถตทธต ว. เมธา อสส อตถต เมธาว ฯ

พระราชเวท วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๕

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๑๐ กมภาพนธ ๒๕๑๕

------------------------------------------------- ๑. พยญชนะในบาลภาษามเทาไร อะไรบาง จดเปนพวกไดเทาไร พยญชนะไหนจดเปนโฆสะ

และอโฆสะ ฯ ๑.พยญชนะในบาลภาษาม ๓๓ ตว คอ ก ข ค ฆ ง จ ฉ ช ฌ ญ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ต

ถ ท ธ น ป ผ พ ภ ม ย ร ล ว ส ห ฬ จดเปน ๒ พวก คอ วรรค ๑ อวรรค ๑ ฯ

พยญชนะท ๑ ท ๒ ใน วรรคทง ๕ คอ ก ข จ ฉ ฏ ฐ ต ถ ป ผ และ ส ๑๑ ตวน เปน อโฆสะ

พยญชนะท ๓ ท ๔ ท ๕ ในวรรคทง ๕ คอ ค ฆ ง ช ฌ ญ ฑ ฒ ณ ท ธ น พ ภ ม และ ย ร ล ว ห ฬ ๒๑ ตวน เปน โฆสะ

นคคหต นกปราชญผรศพทศาสตร ประสงคเปนโฆสะ สวนนกปราชญ ฝายศาสนาประสงคเปนโฆสาโฆสวมต พนจากโฆสะและอโฆสะ ฯ

๒. อาเทส สนธกรโยปกรณ มในสนธไหนบาง อคยาคาร ตดตออยางไร ฯ ๒. อาเทส มในสนธทง ๓ คอ สระสนธ พยญชนะสนธ และนคคหตสนธ ฯ อคยาคาร ตดเปน อคค-อคาร อ แหง อคค อยหนา มสระ อยเบองหลง แปลง อ

ตวหนาเปน ย พยญชนะซอนกน ๓ ตว ลบพยญชนะทมรปเสมอกนเสยตวหนงตอกนไดรปเปน อคยาคาร ฯ.

๓.ศพทเชนไร ชอวาสงขยา แบงเปนเทาไร อะไรบาง จต ศพทเปนไดกลงค จงแจก จตต

ศพท เฉพาะในอตถลงค ดวยวภตต ทง ๗ มาด ฯ ๓.ศพททเปนเครองก าหนดนบนามนาม ชอวาสงขยา สงขยา นนแบวเปน ๒ คอ ปกตสงขยา

อยาง ๑ ปรณสงขยา อยาง ๑ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๖

จต ศพท เปนได ๓ ลงค จต ศพท ในอตถลงค แจกอยางน ป. จตสโส ท. จตสโส ต. จตห จ. จตสสนน ปญ. จตห ฉ. จตสสนน ส. จตส ๔.วภตตอาขยาต จดเปนกหมวด หมวดนนๆ บอกกาลอะไร ทานบญญตให แปลวาอยางไร

จงเขยนวภตตหมวดปญจม และสตตม เฉพาะอตตโนบทมาด ฯ ๔. วภตตอาขยาต จดเปน ๘ หมวด วตตมานา บอกปจบนกาล ปจจบนแท แปลวา “อย” ปจจบนใกลอดต แปลวา “ยอม” ปจจบนใกลอนาคต แปลวา “จะ”

ปญจม บอกความบงคบ ความหวง และความออนวอน เปนตน บอก ความบงคบ แปลวา “จง” บอกความหวง แปลวา “เถด” บอกความออนวอน แปลวา “ขอจง”

สตตม บอกความยอมตาม แปลวา “ควร” บอกความก าหนด แปลวา “พง” บอกความร าพง แปลวา “พง”

ปโรกขา บอกอดตกาลไมมก าหนด แปลวา “แลว” หยตตน บอกอดตกาลตงแตวานน แปลวา “แลว” ถาม อ อยหนา แปลวา “ได..แลว อชชตตน บอกอนาคตกาลตงแตวนน แปลวา “แลว” ถาม อ อยหนา แปลวา “ได..

แลว” ภวสสนต บอกอนาคตกาลแหงปจจบน แปลวา “จก” กาลาตปตต บอกอนาคตกาลแหงอดต “จก...แลว” ถาม อ อยหนา แปลวา “จกได...

แลว”

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๗

ปญจม สตตม ต อนต เอถ เอร สส วโห เอโถ เอยยวโห เอ อามหเส เอยย เอยยามเห ๕.กตกแบงเปนเทาไร อะไรบาง รปวเคราะหตอไปน เปนรปสาธนะและปจจยอะไร ก. ทกเขน กรยตต ทกกร

ข. สยนต เอตถาต สยน ค. วเนต เตนาต วนโย

๕.กตก แบงเปน ๒ คอ เปนนามศพท อยาง ๑ เปนกรยาศพท อยาง ๑ ฯ ก. ทกกร เปนกมมรป กมมสาธนะ ข ปจจย ข. สยน เปนกตตรป อธกรณสาธนะ ย ปจจย

ค. วนโย เปนกตตรป กรณสาธนะ อ ปจจย ๖.จงบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. จตสโส ทสา จตททส

ข. วฑฒาน ปฏปาฏ ยถาวฑฒ ค. สงข อว ปณฑร สงปณฑร ฆ. วโต ราโค ยสมา โส วตราโค ง. สงโข จ ปณโว จ สงขปณว

๖.ชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน คอ :- ก. จตททส สมาหารทคสมาส

ข. ยถาวฑฒ นปาตปพพก อพยยภาวสมาส ค. สงขปณฑร วเสสโนปมบท กมมธารยสมาส ฆ. วตราโค ปญจมตลยาธกรณพหพพหสมาส ง. สงขปณว สมาหารทวนทวสมาส

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๘

๗. พหลตทธต สงขยาตทธต และปรณตทธต มปจจยเทาไร อะไรบาง ราชคหโก ปณฑจจ ลงปจจยอะไร ในตทธตไหน จงตงวเคราะหมาด ฯ

๗.พหลตทธต มปจจย ๑ ตว คอ อาล สงขยาตทธต มปจจย ๑ ตว คอ ก

ปรณตทธต มปจจย ๕ ตว คอ ตย ถ ฐ ม อ ราชคหโก ลง ณก ปจจย ในตรตยาทตทธต

ว. ราชคเห ชาโต ราชคหโก ปณฑจจ ลง ณย ปจจย ในภาวตทธต ว. ปณฑตสส ภาโว ปณฑจจ

พระราชเวท วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๙

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๒๘ กมภาพนธ ๒๕๑๖

------------------------------------------------- ๑. พยญชนะอวรรมเทาไร อะไรบาง นคคหตและอนสารแปลวาอยางไร ใชตางจากพยญชนะ

อนอยางไร ฯ ๑. พยญชนะอวรรคม ๘ ตว คอ ย ร ล ว ส ห ฬ ฯ นคคหต แปลวา กดสระ หรอ กรณ คออวยวะทท าเสยง เวลาเมอจะวาไมตองอาปาก

เกนกวาปกตเหมอนวาทฆะสระ ฯ อนสาร แปลวา ไปตามสระ ฯ นคคหตหรออนสารน ไมอาศยสระอนออกเสยง ใชเฉพาะหลงสระ อ อ อ เทานน

เหมอนค าวา อห อกาส เสต เปนตน ฯ ๒. พยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร อะไรบาง เอว สา ตดตออยางไร ฯ ๒. ไดสนธกรโยปกรณ ๕ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑ สญโญโค ๑ ฯ เอวสา ตดเปน เอว-อสสา เมอลบสระเบองปลายทมนคคหตอยหนาแลว ถาพยญชนะซอนเรยงกน ๒ ตว ลบเสยตวหนง ตอกนไดรปเปน เอว สา ฯ ๓. มโนคณะ คออะไร ไดแกศพทอะไรบาง มวธแจกอยางไร เมอเขาสมาสแลวนยมท าอยางไร

จงแจก มาต ศพทดวยวภตตทง ๗ มาด ฯ ๓.คอหมศพท ๑๒ ศพท ม มน ศพทเปนตน ไดแก มน อย อร เจต ตป ตม เตช ปย ยส

วจ วย สร ฯ มวธแจกเหมอน มน ศพท วธแจกนนกไมผดกบแบบ อ. การนตใน ป และ นปสกลงคนก แปลกอย ๕ วภตต คอ นา กบ สมา เปน อา, สม เปน อ, แลวลง ส อาคม เปน สา เปน โส เปน ส และเอา อ เปน โอ ไดบาง ฯ

เมอเขาสมาสแลวเอาสระทสดของตนเปน โอ ไดเหมอนค าวา มโนคโณ อโยมย เปนตน ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๐

มาต (มารดา) แจกอยางน เอก. พห. ป. มาตา มาตโร ท. มาตร มาตโร

ต. มาตรา มาตยา มาตราห มาตราภ มาตห มาตภ จ. มาต มาตยา มาตราน มาตน ปญ. มาตรา มาตราห มาตราภ มาตห มาตภ ฉ. มาต มาตยา มาตราน มาตน ส. มาตร มาตราส มาตส อา. มาตา มาตโร ฯ

๔. ธาตคออะไร ทานรวบรวมจดไวเปนกหมวด อะไรบาง และ ธาตน นแบงเปนกชนด

อะไรบาง จงเขยนวภตตหมวด หยตตน เฉพาะฝายอตตโนบทมาด ฯ ๔. คอกรยาศพททเปนมลราก ทานจดไวเปน ๘ หมวด คอ ๑. หมวด ภ ธาต ๒. หมวด รธ

ธาต ๓. หมวด ทว ธาต ๔. หมวด ส ธาต ๕. หมวด ก ธาต ๖. หมวด คห ธาต ๗. หมวด ตน ธาต ๘. หมวด จร ธาต ฯ

จดเปน ๒ ชนด คอ สกมธาต ธาตเรยกหากรรม ๑ อกมมธาต ธาตไมเรยกหากรรม ๑ ฯ

วภตตหมวด หยตตน ฝายอตตโนบท ป. ตถ ตถ

ม. เส วห อ. อ มหเส ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๑

๕. จงตอบค าถามตอไปน ก. รป สาธนะ และปจจยอะไร (๑) ธมม วทต สเลนาต ธมมวาท

(๒) สเขน ภรยตต สภโร (๓) สกขน สกขา (๔) ทสสต เตนาต โทโส (๕) อาวสนต เอตถาต อาวาโส

ข. ธาต ปจจย และวาจกอะไร (๑) กรยาโน (๒) สณนต (๓) กรณน (๔) ภตโต (๕) สตาวา

๕.ตอบคาถามดงตอไปน ก. รป สาธนะ และปจจย

(๑) ธมมวาท เปนกตตรป กตตสาธนะ ลงในอรรณแหงตสสสะ ณ ปจจย (๒) สภโร เปนกมมรป กมมสาธนะ ข ปจจย (๓) สกขา เปนภาวรป ภาวสาธนะ ก ปจจย (๔) โทโส เปนกตตรป กรฯสาธนะ ณ ปจจย (๕) อาวาโส เปนกตตรป อธกรณสาธนะ ณ ปจจย

ข. ธาต ปจจย และวาจก (๑) กรยมาโน กร-ย และ อ อาคมหนา ย-มาน ปจจย กมมวาจก (๒) สณนต ส-ณา-อนต ปจจย กตตวาจก (อตถลงค ลง อ เปน สณนต) (๓) กรณย กร-อนย ปจจย กมมวาจก (๔) ภตโต ภช-ต ปจจย กมมวาจก (๕) สตวา ส-ตวนต ปจย กตตวาจก

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๒

๖. ศพทตอไปนเปนสมาสอะไร ตงวเคราะหอยางไร อสหตโถ (โยโธ) ขตตยมาโน เอกปคคโล อาคนตกภตต อปนคร ฯ

๖. อสหตโถ เปนฉฏฐภนนาธกรณพหพพหสมาส ว. อส หตเถ ยสส โส อสหตโถ (โยโธ) ขตตยมาโน เปนสมภาวนบพพบทกมมธารยสมาส

ว. ขตตโย (อห ) อต มาโน ขตตยมาโน ฯ เอกปคคโน เปนอสมาหารทคสมาส

ว. เอโก ปคคโล เอกปคคโล ฯ อาคนตกภตต เปนฉฏฐตปปรสสมาส

ว. อาคนตกสส ภตต อาคนตกภตต ฯ อปนคร เปนอปสคคปพพกะ อพยยภาวสมาส

ว. นครสส สมป อปนคร ฯ ๗. ปกตตทธต วภาคตตธต อพยยตทธต มปจจยเทาไร อะไรบาง อโยมย ปทโส ลงปจจย

อะไร ในตทธตไหน จงตงวเคราะหมาดวย ฯ ๗. ปกตตทธต มปจจย ๑ ตว คอ มย วภาคตทธต มปจจย ๒ ตว คอ ธา โส

อพยยตทธต มปจจย ๓ ตว คอ ถา ถ อโยมย ลง มย ปจจย ในปกตตทธต

ว. อยสา ปกต อโยมย ฯ ปทโส ลง โส ปจจย ในวภาคตทธต

ว. ปเทน วภาเคน ปทโส ฯ พระราชเวท วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๓

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๑๘ กมภาพนธ ๒๕๑๗

------------------------------------------------- ๑. อะไรชอวาพยญชนะ พยญชนะวรรคมเทาไร อะไรบาง และลกษณะทจะประกอบพยญชน

ซอนกนได (เฉพาะพยญชนะวรรค) มหลกอยางไร ฯ ๑. อกขระทเหลอจากสระ ๓๓ ตว ม ก เปนตน มนคคหต เปนทสดชอวาพยญชนะ ฯ

พยญชนะวรรคม ๒๕ ตว คอ ก ข ค ฆ ง เรยก ก วรรค จ ฉ ช ฌ ญ เรยก จ วรรค

ฏ ฐ ฑ ฒ ณ เรยก ฏ วรรค ต ถ ท ธ น เรยก ต วรรค ป ผ พ ภ ม เรยก ป วรรค

ลกษณะทจะประกอบพยญชนะวอนกนได เฉพาะพยญชนะวรรคนน มหลกดงน :- (๑) พยญชนะท ๑ ซอนหนาพยญชนะท ๑ และท ๒ ในวรรคของ ตนได (๒) พยญชนะท ๓ ซอนหนาพยญชนะท ๓ และท ๔ ในวรรคของ ตนได (๓) พยญชนะท ๕ สดวรรค ซอนหนาพยญชนะในวรรคของตนได ทง ๕ ตว ยกเสย

แตตว ง ซงเปนตวสะกดอยางเดยว มไดมส าเนยงในภาษาบาล ซอนหนาตวเองไมได ฯ ๒. อะไรเรยกวาสนธ มการตอเทาไร อะไรบาง ตยาห และ อธปปโมทต ตดตออยางไร ฯ ๒. วธตอศพทและอกขระใหตอเนองกนดวยอกขระ เพอจะยนอกขระใหนอยลงเปนอปการะใน

การแตงฉนทและใหค าพดสละสลวย เรยกวาสนธ ฯ มการตอ ๒ อยาง คอตอศพททมวภตตใหเนองดวยศพทมวภตต เหมอน จตตาโร +

อเม ตอเขาเปน จตตาโรเม เปนตวอยาง ๑ ตอบทสมาส ยนอกขระใหนอยอกเหมอน กตอปกาโร ตอเขาเปน กโตปกาโร เปนตน อยาง ๑ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๔

ตยาห ตดเปน เต-อห เอ อยหนา มสระอยเบองหลง แปลง เอ ตวหนาเปน ย เปน ตย-อห สระหนาและสระหลงมรปเสมอกน คอ เปน อ ทงสอง ลบสระหนาแลว ทฆะสระหลงทไมไดลบเปน อา ตอกนเปน ตยาห ฯ

อธปปโมทต ตดเปน อธ-ปโมทต ซอนพยญชนะทมรปเหมอนกน คอ ตอกนเปน อธปปโมทต ฯ

๓. ปจจยในอพยยศพทเฉพาะทลงทายนามมเทาไร อะไรบาง เปนเครองหมายวภตตอะไร เอต

ศพท เปนไดกลงค จงแจก เอต ศพท ในอถลลงคดวยวภตตทง ๗ มาด ฯ ๓. ปจจยในอพยยศพทเฉพาะทลงทายนาม ม ๑๗ ตว คอ :- (๑) โต เปนเครองหมายตยาวภตต และปญจมวภตต

(๒) ตร ตถ ห ธ ธ ห ห หญจน ว เปนเครองหมาย สตตมวภตต (๓) ทา ทาน รห ธนา ทาจน ชช ชช เปนเครองหมาย สตตมวภตต ลงในกาล ฯ เอต ศพทเปนได ๓ ลงค เอต ศพทในอตถลงค แจกอยางน

เอก. พห. ป. เอสา เอตา ท. เอต เอน เอตา ต. เอตาย เอตาหห จ. เอตสสา เอตสสา เอตสสาย เอตาส เอตาสาน ปญ. เอตาย เอตาห ฉ. เอตสสา เอตสสา เอตสสาย เอตาส เอตาสาน ส. เอตสส เอตสส เอตาส

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๕

๔.บทและวจนะในอาขยาตมเทาไร อะไรบาง จงเขยนวภตตหมวดปโรกขา อชชตน และ ภวสสนต เฉพาะฝายอตตโนบทมาด ฯ

๔.บทท ๒ คอ ปรสสบท ๑ อตตโนบท ๑ ฯ วจนะม ๒ คอ เอกวจนะ ๑ พหวจนะ ๑ ฯ ปโรกขา อชชตตน ป. ตถ เร ป. อา อ ม. ตโถ วโห ม. เส วห อ. อ มเห อ. อ มเห ภวสสนต ป. สสเต สสนเต ม. สสเส สสวเห อ. สส สสามเห ๕.จงตอบค าถามตอไปน ก. รปวเคราะหตอไปนเปน รป สาธนะ และปจจยอะไร (๑) ภญชตพพนต โภชน (๒) สรต เอตายาต สต (๓) ปฐม ภวต เอตสมาต ปภโว (๔) หต กโรตต หตกกโร (๕) คจฉนต เอตถาต คต ข. กรยาตอไปนเปน ธาต ปจจย และกาลอะไร (๑) ภตตาวน (๒) วจจมาโน (๓) นกขมม (๔) กเถนต (๕) อารยห

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๖

๕.ตอบค าถามดงน ก. (๑) โภชน เปนกมมรป กมมสาธนะ ย ปจจย (๒) สต เปนกตตรป กรณสาธนะ ต ปจจย (๓) ปภโว เปนกตตรป อปาทานสาธนะ อ ปจจย (๔) หตกกโร เปนกตตรป กตตสาธนะ อ ปจจย (๕) คต เปนกตตรป อธกรณสาธนะ ต ปจจย ข. (๑) ภตตาวน ภช-ตาว อดตกาล (๒) วจจมาโน วจ-ย-มาน ปจจบนนกาล (๓) นกขมม น-ขม-ตวา อดตกาล (๔) กเถนต กถ-อนต ปจจบนนกาล (๕) อารยห อา-รห-ตวา อดตกาล ๖. สราชกา (ปรสา), นรสโห, เอกรตตวาโส (ชโน), อปตตโก, สพพรตตโสภโณ (จนโท)

เปนสมาสอะไร จงตงวเคราะหมาด ฯ ๖. สราชกา เปนสหบพพบท พหพพหสมาส ว. สห รญญา ยา วตตตต สราชกา (ปรสา) นรสโห เปนกมมธารยสมาส, วเสสโนปมบท, อปมานตตรบท ว. นโร สโห อว นรสโห เอกรตตวาโส เปนแฏฐภนนาธกรณ พหพพหสมาส ว. เอกรตต วาโส อสสาต เอกรตตวาโส อปตตโก เปน นบพพบท พหพพหสมาส ว. นตถ ตสส ปตตาต อปตตโก สพพรตตโสภโณ เปนทตยา ตปปรสสมาส ว. สสพพรตต โสภโณร สพพรตตโสภโณ (จนโท)

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๗

๗.อะไรเรยกวาตทธต สามญญ อายสมา, มายโร, กายก ลงปจจยอะไร ในตทธตไหน มวเคราะหอยางไร ฯ

๗.ปจจยหมหนง เปนประโยชนเกอกลแกเนอความยอ ส าหรบใชแทนศพทยอค าพดใหส นเรยกวา ตทธต ฯ

สามญญ ลง ณย ปจจย ในภาวตทต ว. สมณสส ภาโว สามญญ อายสมา ลง มนต ปจจย ในตทสสตถตทธต ว. อาย อสส อตถต อายสมา มายโร ลง ณ ปจจย ในสมหตทธต ว. มยราน สมโห มายโร ฯ กายก ลง ณก ปจจย ในตรตยสทตทธต ว. กาเยน กต กมม กายก พระราชเวท วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๘

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๗ กมภาพนธ ๒๕๑๘

------------------------------------------------- ๑. พยญชนะในบาลมเทาไร พยญชนะไหนจดเปน อโฆสะ โฆสะ สถล และธนต ฯ ๑. พยญชนะในบาลภาษาม ๓๓ ตว ฯ

พยญชนะท ๑ ท ๒ ในวรรคทง ๕ คอ ก ข, จ ฉ, ฏ ฐ, ต ถ, ป ผ, และ ส ๑๑ ตวนเปน อโฆสะ

พยญชนะท ๓ ท ๔ ท ๕ ในวรรคทง ๕ คอ ค ฆ ง, ช ณ ญ, ฑ ฒ ณ, ท ธ น, พ ภ ม และ ย ร ล ว ห ฬ ๒๑ ตวนเปน โฆสะ

นคคหต นกปราชญผรศพทศาสตรประสงคเปน โฆสะ สวนนกปราชญฝาย ศาสนา ประสงคเปน โฆสาโฆสวมต พนจากโฆสะและอโฆสะ

พยญชนะท ๑ ท ๓ ในวรรคทง ๕ เปน สถล พยญชนะท ๒ ท ๔ ในวรรคทง ๕ เปน ธนต ในคมภรกจจายนเภท แสดงไววา พยญชนะทสดวรรค ๕ ตว กเปนสถล แตในคมภร

ทงหลายอน ทานมไดกลาว ฯ ๒. ทฆะสนธกรโยปกรณในสระสนธ แบงเปนเทาไร อะไรบาง กสธ, สทธธ ตดตออยางไร ฯ ๒. ทฆะสนธกรโยปกรณ ในสระสนธ แบงเปน ๒ คอ ทฆะสระหนาอยาง ๑ ทฆะสระหลง

อยาง ๑ ฯ กสธ ตดเปน กส-อธ สระหนาและหลงเปนรสสะมรปไมเสมอกน ลบไดตวหนงในทน

ลบสระหลง คอ อ แลวทฆะสระหนา คอ อ เปน อ ตอกนเปน กสธ สทธธ ตดเปน สทธา อธ สระหนาเปนทฆะ สระหลงเปนรสสะ ลบสระหนา คอ อา แลวทฆะสระหลง คอ อ เปน อ ตอกนเปน สทธธ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๙

๓. คณนามคออะไร แบงเปนกชน อะไรบาง เปนลงคอะไร จงแจก ราช ศพท ดวยวภตตทง ๗ มาด ฯ

๓. คอนามทแสดงลกษณะของนามนาม ส าหรบหมายใหรวา นามนามนนดหรอชว เปนตน แบงเปน ๓ ชน คอ ปกต ๑ อตวเสส ๑ เปนไดทง ๓ ลงค

ราช ศพทแจกอยางน เอกวจนะ พหวจนะ ป. ราชา ราชาโน ท. ราชาน ราชาโน

ต. รญญา ราชห ราชภ

จ. รญโญ ราชโน รญญ ราชภ

ปญ. รญญา ราชห ราชภ

ฉ. รญโญ ราชโน รญญ ราชน

ส. รญญ ราชน ราชส

อา. ราช ราชาโน

๔. ปจจยในอาขยาตจดเปน ๕ หมวดตามวาจก วาจกไหนลงปจจยอะไรบาง ฯ ๔. (๑) กตตวาจก ลงปจจย ๑๐ ตว คอ อ เอ ย ณ ณา นา ณหา โอ เณ ณย (๒) กมมวาจก ลง ย ปจจย กบทง อ อาคมหนา ย ดวย (๓) ภาวาจก ลง ย ปจจย (๔) เหตกตตวาจก ลงปจจย ๔ ตว คอ เณ ณย ณาเป ณาปย (๕) เหตกมมวาจก ลงปจจย ๑๐ ตวน นดวย ลงเหตปจจย คอ ณาเป ดวย ลง ย

ปจจย กบทง อ อาคมหนา ย ดวย ฯ ๕. จงตอบค าถามตอไปน ก. จงเขยนค าแปลพรอมทงบอก รป สาธนะ และปจจยของรป วเคราะหตอไปน (๑) กโรต เตนาต กรณ (๒) ธมม วทต สเลนาต ธมมเวท (๓) คจฉนต เอตถาต คต ข. รฬโห, อปปชช ส าเรจรปมาจากอะไร ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๓๐

๕. ก. (๑) (เขา) ยอมท า ดวยสงนน เหตนน (สงนน) ชอวา เปนเครองท าแหงเขาเปนกตตรป กรณสาธนะ ย ปจจย ฯ

(๒) (ผใด) ยอมกลาว ซงธรรม โดยปกต เหตนน (ผนน) ชอวาออผกลาวซงธรรมโดยปกต เปนกตตรป กตตรป กตตสาธนะ ลงในอรรถแหงตสสละ ณ ปจจย ฯ

(๓) (ชนทงหลาย) ยอมไป ในภมนน เหตนน (ภมนน) ชอวา เปนทไป (แหงชนทงหลาย) เปนกตตรป อธกรณสาธนะ ต ปจจย ฯ

ข. รฬโห รห-ต ธาตม ห เปนทสดอยหนา ปลง ต เปน ฬห แลวลบทสดธาต ส ปฐมาวภตต ส าเรจรปเปน รฬโห

อปปชช อ-ปท-ตวา อปสคอยหนา แปลง ตวา เปน ย ธาตม ห เปนทสดอยหนา แปลง ย กบทสดธาตเปน ชช ส าเรจรปเปน อปปชช

๖. อะไรชอวาสมาส อสสรโถ, อนรโย, ยาวชว , พรหมสสโร (ภควา) เปนสมาสอะไร

ตงวเคราะหอยางไร ฯ ๖. นามศพทตงแตสองขนไปทานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอวา สมาส

อสสรโถ เปนตตยาตปปรสสมาส ว. อสเสน ยตโต รโถ อสสรโถ

อนรโย เปนอภยตปปรสสมาส หรอ กมมธารย ม น เปนบทหนา ว. น อรโย อนรโย

ยาวชว เปนอพยยภาวสมาส นปาตปพพกะ ว. ชวสส ยตตโก ปรจเฉโท ยาวชว

พรหมสสโร เปนฉฏฐอปมาพหพพหสมาส ว พรหมโน สโร อว สโร ยสส โส พรหมสสโร (ภควา) ๗. โคตตตทธตมปจจยเทาไร อะไรบาง ปจจยเหลาน นเมอลงแลว ตองท าอยางไรบาง

โสวณณมย ฉฏโฐ ลงปจจยอะไรในตทธตไหน ตงวเคราะหอยางไร ฯ ๗.โคตตตทธต มปจจย ๘ ตว คอ ณ ณายน ณาน เณยย ณ ณก ณว เณร, เมอลงปจจยท

ม ณ ถาสระทอยหนาศพทเปนรสสะลวน ไมมพยญชนะสงโยคอยเบองหลง ตองพฤทธ คอ ทฆะ อ เปน อา, วการ อ เปน เอ, อ, เปน โอ, เวนไวแตสระทอยหนาศพท เปน

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๓๑

รสสะ มพยญชนะสงโยคอยหลง หรอเปนทฆะไมตองพฤทธ และพยญชนะคอ ณ นน ตองลบเสย คงไวแตสระท ณ อาศยและสระพยญชนะอน ๆ

โสวณณมย ลง มย ปจจย ในปกตตทธต ว. สวณเณน ปกต โสวณณมย , สวณณสส วกาโร วาโสวณณมย

ฉฏโฐ ลง ฐ ปจจย ในรณตทธต ว. ฉนน ปรโณ ฉฏโฐ ฯ

พระราชเวท วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๓๒

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๒๖ กมภาพนธ ๒๕๑๙

------------------------------------------------- ๑. สระในบาลภาษาจดเปนคไดเทาไร อะไรบาง สระไหนจดเปนสงยตตสระเพราะเหตไร

จงเรยกชออยางนน ฯ ๑. สระในบาลภาษาจดเปนคได ๓ ค คอ อ อา เรยก อวณโณ อ อ เรยก อวณโณ อ อ เรยก อวณโณ สระ เอ โอ ๒ ตวน จดเปนสงยตตสระ ทเรยกชออยางนน เพราะประกอบเสยงสระ

๒ ตว แปนเสยงเดยวกน คอ อ กบ อ ผสมกนเปน เอ. อ กบ อ ผสมกนเปน โอ ฯ ๒. พยญชนะอาคมมเทาไร อะไรบาง ในทเชนไรจงลงอาคมได จงยกอทาหรณมาด ฯ ๒. ม ๘ ตว คอ ย ว ม ท น ต ร ฬ ในทมสระอยเบองหลงจงลงอาคมไดมอทาหรณ ดงน ย อาคม ยถา-อท เปน ยถายท ว อาคม อ-ทกขต เปน วทกขต ม อาคม คร-เอสสต เปน ครเมสสต ท อาคม อตต-อตโถ เปน อตตทตโถ น อาคม อโต-อายต เปน อโตนายต ต อาคม ตสมา-อห เปน ตสมาตห ร อาคม สพภ-เอว เปน สพภเรว ฬ อาคม ฉ-อายน เปน ฉฬายตน ในสททนตวา ลง ห อาคมกได อทาหรณวา ส – อช เปน สหช , ส – อฏฐต เปน สหฏฐต ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๓๓

๓. อพยยศพทคออะไร ไดแกศพทจ าพวกไหน เฉพาะนบาตใชอยางไร และจดเปนนบาตบอกอะไรบาง จงเขยนนบาตออกความถามมาด ฯ

๓. คอศพทจ าพวกหนง จะแจกดวยวภตตทง ๗ ตว แปลงรปตาง ๆ เหมอนนามทง ๓ ไมได คงรปอยเปนอยางเดยว ไดแกศพทจ าพวกอปสคบาง นบาตบาง ปจจยบาง เฉพาะนบาตนนใชส าหรบลงในระหวางนามศพทบาง กรยาศพทบาง จดเปนนบาตบอกอาลปนะ, กาล, ท, ปรจเฉท, อปไมย, ปฏเสธ, ความไดยนเลาลอ, ความปรกป, ความถาม, ความรบ, ความเตอน เปนตน ฯ

นบาตบอกความถาม ก หรอ, อะไร นน มใชหรอ กถ อยางไร อทาห หรอวา กจจ แลหรอ อาท หรอวา น หนอ เสยยยถท อยางไรน ฯ ๔. ข ฉ ส และ อาย อย ปจจยในอาขยาตใชประกอบกบอะไร เปนไปในความอะไร จงยก

อทาหรณพรอมทงค าแปลมาดวย ฯ ๔. ข ฉ ส ปจจย ใชส าหรบประกอบกบธาต เปนไปในความปรารถนาอทาหรณดงน พภกขต

ปรารถนาจะกน (ภช-ข-พภกข-ต) ชฆจฉต ปรารถนาจะกน (ฆส-ฉ-ชฆจฉ-ต) ชคสต ปรารถนาจะน าไป (หร-ส-ชคส-ต)

สวน อาย อย ปจจย ใชส าหรบประกอบดวยค านามศพทใหเปนกรยาศพทอทาหรณดงน จรายต ประพฤตชาอย (จร-อาย-ต) ปตตยต ยอมประพฤตใหเปนเพยงดงบตร (ปตต-อย-ต)

๕.จงตอบค าถามตอไปนมาด ก. จงเขยนค าแปลพรอมทงบอกรป สาธนะ และปจจยของรปวเคราะหตอไปน (๑) สเขน ภรยตต สภโร (๒) ปาร คจฉต สเลนาต ปารค (๓) อาวสนต เอตถาต อาวาโส ข. กรยากตกตอไปนแปลอยางไร ส าเรจรปมาจากอะไร วจนย อปปชช ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๓๔

๕. ตอบค าถามนนดงน ก. (๑) (ผใด) อนเขาเลยงได โดยงาย เหตนน (ผนน) ชอวา ผอนเขาเลยงไดโดยงาย ฯ

กมมรป กมมสาธนะ ข ปจจย (๒) (ผใด) ยอมถง ซงฝง โดยปกต เหตนน (ผนน) ชอวา ผถงซงฝงโดยปกต

กตตรป กตตสาธนะ ลงในตสสละ ร ปจจย ฯ (๓) (ภกษ ท) ยอมอาศยอย ในประเทศนน เหตนน (ประเทศนน) ชอวาเปนทอาศย

แหงภกษ ท. ฯ กตตรป อธกรณสาธนะ ณ ปจจย ฯ ข. วจนย อนเขาพงกลาว วจ ธาต ในความกลาว อนย ปจจย ส ปฐมาวภตต นป.

ส าเรจรปเปน วจนย ฯ อปปชช เกดขนแลว อ-ปท ธาต ในความเกด ตวา ปจจย อปสคอยหนา แปลง ตวา

เปน ย ธาตม ท เปนทสดอย หนาแปลง ย กบทสดธาตเปน ชช ส าเรจรปเปน อปปชช ฯ ๖. อะไรชอกมมธารยสมาส กมมธารยสมาสนนมเทาไร อะไรบาง มหาธาน, สตสมฏฐ,

จดเปนอยางไหน ฯ ๖. นามศพทสองบท มวภตตและวจนะเปนอยางเดยวกน บทหนงเปนประธาน คอ นามนาม

บทหนงเปนวเสสนะ คอ เปนคณนาม หรอ เปนคณนามทงสองบท มบทอนเปนประธาน ททานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอกมมธารยสมาส กมมธารยสมาสนนม ๖ อยาง คอ วเสสปพพปโท, วเสสนตตรปโท, วเสสโนภยปโท, วเสสโนปมปโท, สมภาวนปพพปโท, อวธารณปพพปโท ฯ

มหาธาน จดเปนวเสสนบพพบท มบทวเสสนะอยตน บทประธานอยขางหลง สตมฏฐ จดปนวเสสโนภยบท มบททงสองเปนวเสสนะ มบทอนเปนประธาน ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๓๕

๗. ชาตาทตทธตมปจจยเทาไร อะไรบาง ปชะนโย, ทยาล, มทตา, ลงปจจยอะไร ในตทธตไหน จงตงวเคราะหมาดดวย ฯ

๗. ชาตาทตทธต มปจจย ๓ คอ อม อย กย ฯ ปชนโย ลง อย ปจจย ในฐานตทธต ว. ปชน อรหต ปชนโย ทยาล ลง อาล ปจจย ในพหลตทธต ว. ทยา อสส ปกต ทยาล ทยา อสส พหลา วา ทยาล ฯ มทตา ลง ตา ปจจย ในภาวตทธต ว. มทโน ภาโว มทตา ฯ

พระราชเวท วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๓๖

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๑๔ กมภาพนธ ๒๕๒๐

------------------------------------------------- ๑. พยญชนะไหนบางเปนอฑฒสระ เพราะเหตไร จงเรยกชออยางนน ฯ ๑. พยญชนะเหลาน คอ ย ร ล ว ส ห ฬ ๗ ตวน เปนอฑฒสระ เพราะมเสยงกงสระ

คอ กงมาตรา เพราะพยญชนะเหลาน บางตวกรวมลงในสระเดยวกนดวย พยญชนะอน ออกเสยงพรอมกนได บางตวแมเปนตวสะกด กคงออกเสยงหนอยหนง พอใหรไดวาตวนนสะกด จงเรยกชอวา อฑฒสระ ฯ

๒. นคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร อะไรบาง ในทเชนไร จงอาเทสนคคหตได

จงชแจงพรอมทงอทาหรณ ฯ ๒. นคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๔ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑ ฯ อาเทสนคคหต ได ในทตอไปน คอ ๑. เมอมพยญชนะอยหลง นคคหตอยหนา แปลงนคคหตเปนพยญชนะทสดวรรคไดทง ๕ ตว ตามสมควรแกพยญชนะวรรคทอยเบองหลง ดงน เปน ง อทาหรณวา เอว -โข เปน เอวงโข เปน ญ อทาหรณวา ธมม -จเร เปน ธมมญจเร เปน ณ อทาหรณวา ส-ฐต เปน สณฐต เปน น อทาหรณวา ต -นพพต เปน ตนนพพต เปน ม อทาหรณวา จร -ปวาส เปน จรมปวาส ๒.ถา เอ และ ห อยเบองหลง แปลงนคคหตปน ญ ดงน ปจจตต-เอว เปน ปจจตตญเญว เอว-ห เปน เอวญห ๓. ถา ย อยเบองตน แปลงนคคหตกบ ย ปจจย เปน ญญ ดงน ส-โยโค เปน สญโญโค ในสททนตวา ถา ล อยเบองปลาย แปลงนคคหต เปน ล อทาหรณ ป-ลงค เปน ปลลงค

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๓๗

ส-ลกขณา เปน สลลกขณา เปนตน ๔.ถาสระอยเบองปลาย แปลงนคคหตเปน ม และ ท ดงน ต-อห เปน ตมห เอต-อโวจ เปน เอตทโวจ ฯ ๓. อะไรจดเปนนามนาม แบงออกเปนเทาไร อะไรบาง และเปนไดกลงค จงแจก พรหม

ศพท ดวยวภตตทง ๗ มาด ๓. นามทเปนชอของตน, สตว ท, สงของ เปนนามนาม แบงออกเปน ๒ คอ สาธารณนาม ๑

อสาธารณนาม ๑ ฯ เปนลงคเดยว คอ จะเปน ป ลงค อตถลงค หรอนป สกลงค กอยางเดยวบาง

เปน ๒ ลงค คอ ศพทอนเดยว มรปอยางเดยวเปนได ๒ ลงค หรอมงศพท เปนอนเดยว เปลยนแตสระทสดใหแปลกกนพอเปนเครองหมายใหตางลงคกนบาง เชน อคาโร อคาร เรอน, อรหา หรอ อรห อรหนต พระอรหนต เปนตน

พรหม ศพทแจกอยางน เอก. พห. ป. พรหมา พรหมาโน ท. พรหมาน พรหมาโน ต. พรหมนา พรหเมห, พรหเมภ จ. พรหมโน พรหมาน ปญ. พรหมนา พรหเมห, พรหเมภ ฉ. พรหมโน พรหมาน ส. พรหมน พรหเมส อา. พรหเม พรหมาโน

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๓๘

๔. อ และ อ อาคมในอาขยาต ลงทไหน ในวภตตหมวดไหน อ อาคมเมอลงแลวใหแปลวาอยางไร ฯ ภกข คาม ปณฑาย ปาวส แปลวาอยางไร ฯ

๔. อ อาคม ลงหนาธาตทประกอบในวภตตหมวด หยตตน อชชตตน กาลาตปตต, อ อาคม ลงหนาธาตและปจจยทประกอบ ในวภตตหมวด อชชตตน ภวสสนต กาลาตปตต ฯ

อ อาคม เมอลงแลวใหแปลวา “ได” ฯ ภกข คาม ปณฑาย ปาวส แปลวา “ภกษ ไดเขาไปแลวสบาน เพอบณฑะ” ฯ

๕.จงตอบค าถามตอไปนมาด ก. จงเขยนค าแปล พรอมทงบอก รป, สาธนะและปจจยของรป วเคราะหตอไปน (๑) กาตพพนต การย (๒) ส วณณยต เอตายาต ส วณณนา (๓) ชานาตต ญาตา ข. กรยากตกตอไปน แปลวาอยางไร ส าเรจรปมาจากอะไร อารพภ, ลทโธ ฯ ๕. ก. (๑) กาตพพนต การย (กรรมใด) อนเขา พงท า เหตนน (กรรมนน) ชอวาอนเขาพงท า, ฯ กมมรป กมมสาธนะ ณย ปจจย ฯ (๒) ส วณณยต เอตายาต ส วณณนา (เนอความ) อนทาน ยอมพรรณนาพรอมดวยวาจา

นน เหตนน (วาจา นน) ชอวา เปน เครองอนทานพรรณนาพรอมแหงเนอความ ฯ กมมรป กรณสาธนะ ย ปจจย ฯ (๓) ชานาตต ญาตา (ผใด) ยอมร เหตนน (ผนน) ชอวา ผร ฯ กตตรป กตตสาธนะ ต ปจจย ฯ ข. อารพภ ปรารภแลว อา บทหนา รภ ธาตในความเรม ตวา ปจจย อปสคอยหนา

แปลง ตวา เปน ย แลว ย แลวแปลง ย กบ ภ ทสดธาต เปน พภ ส าเรจรป เปน อารพภ ฯ

ลทโธ อนเขาไดแลว ลภ ธาตในความได ต ปจจย ธาตม ภ เปนทสดอยหนาแปลง ต เปน ทธ แลวลบทสดธาตส าเรจรปเปน ลทโธ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๓๙

๖. ปฏวาต , อาหตคค (พราหมโณ) เปนสมาสอะไร จงตงวเคราะหพรอมทงเขยนค าแปลรปวเคราะหมาดวย ฯ

๖. ปฏวาต เปน อปสคคปพพกะ อพยยภาวสมาส ว. วาตสส ปฏวตตตต ปฏวาต (สงใด) ยอมเปนไป ทวน (ตอบ) แกลมเหตนน

(สงนน) ชอวา ทวนลม ฯ อาหตคค เปน ตตยาตลยาธกรณพหพพหสสมาส ว. อาหโต อคค เยน โส อาหตคค (พราหมโณ) ไฟ อนพราหมณใด บชาแลว

พราหมณนน ชอวา มไฟอนบชาแลว ฯ ๗. สมหตทธตมปจจยเทาไร อะไรบาง ฯ เตลก , ปรโม, คามตา ลง ปจจยอะไร ในตทธตไหน

จงตงวเคราะหมาดดวย ฯ ๗.สมหตทธตมปจจย ๓ ตว คอ กณ ณ ตา เตลก ลง ณก ปจจย ในตรตยาทตทธต ว. ตเลห ส สฏฐ เตลก ฯ ปรโม ลง อม ปจจย ในชาตาทตทธต ว. ปเร ชาโต ปรโม ฯ เตลก ลง ตา ปจจย ในสมหตทธต ว. คามาน สมโห คามตา ฯ พระราชเวท วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๔๐

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๕ มนาคม ๒๕๒๑

-------------------------------------------------

๑. พยญชนะวรรคและอวรรค มอยางละเทาไร อะไรบาง เหตไรจงเรยกวาอรรค ฯ ๑. พยญชนะวรรคม ๒๕ ตว คอ ก ข ค ฆ ง เรยกวา ก วรรค จ ฉ ช ฌ ญ เรยกวา จ วรรค ฏ ฐ ฑ ฒ ณ เรยกวา ฏ วรรค ต ถ ท ธ น เรยกวา ต วรรค ป ผ พ ภ ม เรยกวา ป วรรค สวนพยญชนะอรรคม ๘ ตว คอ ย ร ล ว ส ห ฬ ทเรยก อวรรค เพราะไมเปนหมวดเปนหมกน ตามฐานกรณทเกด ฯ ๒. สนธกรโยปกรณคออะไร มเทาไร ในพยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร อะไรบาง

เฉพาะ สญโญโค มวการอยางไร ฯ ๒.คอวธเปนอปการะแกการท าสนธ ม ๘ อยาง ในพยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๕ คอ

โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑ สญโญโค ๑ ฯ สญโญโค เปน ๒ คอ ซอนพยญชนะทมรปเหมอนกนอยาง ๑ ซอนพยญชนะทมรป

ไมเหมอนกนอยง ๑ ฯ อ. ทตนดงน ธ-ปโมทต เปน อธปปโมทต, จาต-ทส เปน จาตททส อ. ท ๒ นน เอาอกขระท ๑ ซอนหนาอกขระท ๒ เอาอกขระท ๓ ซอนหนาอกขระ

ท ๔ ดงน จตตาร – ฐานาน เปน จตตารฏฐานาน, เอโสว จ - ฌานผโล เปน เอโสวจชฌานผโล ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๔๑

๓. ค าพดในบาลภาษาจดเปนวจนะไวเทาไร อะไรบาง วจนะนน มเครองหมายใหแปลกกนทไหน จงแจก ปต ศพท ดวยวภตต ทง ๗ มาด ฯ

๓.จดเปนวจนะไว ๒ คอ เอกวจน ค าพดส าหรบออกชอของสงเดยว ๑ พหวจน ค าพดส าหรบออกชอของมากกวาสงเดยว คอตงแต ๒ สงขนไป ๑ ฯ

วจนะทง ๒ นน มเครองหมายใหแปลกกนททายศพทเหมอนค าวา ปรโส ชายตนเดยว เปนเอกวจนะ, ปรสา ชายหลายคน เปนพหวจนะ ฯ

ปต ศพท แจกดวยวภตตทง ๗ ดงน เอก. พห. ป. ปตา ปตโร ท. ปตร ปตโร ต. ปตรา ปตนา ปตเรห ปตเรภ ปตห ปตภ จ. ปต ปตโน ปตราน ปตน ปญ. ปตรา ปตเรห ปตเรภ ปตห ปตภ ฉ. ปต ปตโน ปตราน ปตน ส. ปตร ปตเรส ปตส อา. ปตา ปตโร ฯ ๔. วภตตอาขยาตเปนเครองหมายใหรอะไรบาง วภตตไหนเมอลงแลวตองทฆะ อ ทสดปจจย

เปน อา วภตตไหนลบเสยบางกได และวภตตไหนมกรสสะเปน อ ในหมวดธาตทงปวง ฯ จงเขยนวภตตหมวดวตตมานาเฉพาะอตตโนบทมาด ฯ

๔. วภตตอาขยาตเปนเครองหมายใหร กาล บท วจนะ บรษ ฯ ม-ม วตตมานากด ห-ม-ม ปญจมกด อยขางหลงตองทฆะ อ ทสดปจจยเปน อา ใน

หมวดธาตทงปวง (อ.คจฉาห คจฉาม คจฉาม เปนตน) ฯ ท ปญจม ลบเสยบางกได (แตเมอลบอยาทฆะปน อา ในหมวดธาตทงปวง) ฯ อา หยตตน มกรสสะเปน อ ในหมวดธาตทงปวง (อททส) และ รสสะ อา กาลาตปตต

(สสา) เปน อ ในหมวดธาตทงปวง (อ. อภวสส)

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๔๒

วตตมานา - อตตโนปท เอก. พห.

ป เต อนเต ม. เส วเห อ. เอ มเห ๕. จงตอบค าถามตอไปนมาด ก. จงเขยนค าแปลพรอมทงบอกรป สาธนะ และปจจยของรปวเคราะหตอไปน (๑) ธมม จรต สเลนาต ธมมจาร

(๒) นสสาย น วสตต นสสโย (๓) วหตพโพต วาโห

ข. กรยากตกตอไปนแปลอยางไร ส าเรจรปมาจากอะไร อจฉชช, อภชฌโต ๕. ก. (๑) ธมม จรต สเลนาต ธมมจาร1 (ผใด) ยอมประพฤตซงธรรมโดยปกตเหตนน

(ผนน) ชอวา ผประพฤตซงธรรมโดยปกต ฯ กตตรป กตตสาธนะ ลงในอรรถแหง ตสสสะ ณ ปจจย ฯ

(๒) นสสาย น วสตต นสสโย (ศพท) อาศย ซงอาจารยนน อย เหตนน (อาจารยนน) ชอวา เปนทอาศยอยของศษย ฯ กตตรป กมมสาธนะ อ ปจจย ฯ

(๓) วหตพโพต วาโห (ภาระใด) อนเขาพงน าไป เหตนน (ภาระนน) ชอวาอนเขาพงน าไป ฯ กมมรป กมมสาธนะ ณ ปจจย ฯ

ข. อจฉชช ชงเอาแลว อา + ฉท + ตวา อปสคอยหนา แปลง ตวา เปน ย ธาต ม ท เปนทสดอยหนา แปลง ย กบทสดธาตเปน ชช ซอน จ ส าเรจรปเปน อจฉชช ฯ

อภชฌโต อนเขาเพงจ าเพราะแลว อภ + ฌา + ต ธม อา เปนทสดกด ต เปน กมมวาจกกด ลง อ ซอน ช ส าเรจรปเปน อภชฌโต ฯ

๑ ธมมจาร ตามรปวเคราะหแปลวา “ผประพฤตซงธรรมโดยปกต” นกเรยนผไมสงเกตมกแปลเปนวา “ผมปกตประพฤตซงธรรม” อนเปนส านวนแปลโดยอรรถ จดวาแปลผด แมรปวเคราะหหวา “ธมม จรต สลมสสาต ธมมจาร” กเหมอนกน ตองแปลวา “ผประพฤตซงธรรมโดยปกต” มใชแปลวา “ผมปกตประพฤตซงธรรม” ดงทกลาวแลว ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๔๓

๖. สมาสวาโดยกจมเทาไร อะไรบาง ทนนสงโก (ราชา) กตปญโญ (ปรโส) อปปฏปคคโล เปนสมาสอะไร จงตงวเคราะหพรอมทงเขยนค าแปลรปวเคราะหนนมาดวย ฯ

๖.สมาสวาโดยกจม ๒ อยาง คอ สมาสททานลบวภตตเสยแลวเรยกวา ลตตสมาโส, สมาสททานยงมไดลบวภตตเรยกวา อลตตสมาโส

ทนนสงโก2 (ราชา) เปนจตตถ พหพพห ว. ทนโน สงโก ยสส โส ทนนสงโก (ราชา) สวย (นาคเรห อนชาวเมอง ท.) ถวาย

แลว แตพระราชาใด พระราชานน ชอวา มสวยอนชาวเมอง ท. ถวายแลว ฯ กตปญโญ๒ (ปรโส) เปน ตตยา พหพพห ว. กต ปญญ เยน โส กตปญโย (ปรโส) บญ อนบรษใด ท าแลวบรษนน ชอวา

มบญอนท าแลว ฯ อปปฏปคคโล เปน นบพพบท พหพพห ว. นตถ ตสส ปฏปคคโลต อปปฏปคคโล บคคลเปรยบไมม แกทาน เหตนน (ทาน)

ชอวา มบคคลเปรยบหามไดหรอไมมบคคลเปรยบ ฯ ๗. เสฏตทธมปจจยเทาไร อะไรบาง ฯ สงฆก มานโส โสหชช ลงปจจยอะไร ในตทธตไหน

จงตงวเคราะหมาด ฯ ๗.เสฏฐตทธต มปจจย ๕ คอ ตร ตม อยสสก อย อฏฐ ฯ สงฆก ลง ณก ปจจย ในตรตยาทตทธต ว. สงฆสส สนตก สงฆก ฯ มานโส ลง ณ ปจจย ในสมหตทธต ว. มนสสาน สมโห มานโส ฯ โสหชช ลง ณย ปจจย ในภาวตทธต ว. สหทสส ภาโว โสหชช ฯ ๒ ทนนสงโก กด กตปญโญ กด หากไมสงเกตอาจแปลผด เพราะ ทนน - และ กต - นน ตางกเปนกมมวาจกดวยกน ผแปลมกจะเตม อนภหตกตตาเพมเขาดวย เหมอนกนทงสองศพท โดยมไดพจารณาความตางระหวาง จตตถพหพพห กบ ตตยาพหพพห ทนนสงโก (ราชา) แปลวา “(พระราชา) ผมสวย อนชาวเมองทงหลายถวายแลว” จตตถพหพพห นมตวอนภหตกตตา เขาใน ทนน ดวย สวน กตปญโญ (ปรโส) แปลวา “(บรษ) ผมบญอนท าแลว ตตยาพหพพห ไมตองมอนภหตกตตาเขาใน กต เหมอน ทนน เพราะอนภหตกตตา ผไมสงเกตไวใหดจงมกแปลเปน “(บรษ) ผมบญอนตนท าแลว” จดวาแปลผด

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๔๔

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๒๒ กมภาพนธ ๒๕๒๒

------------------------------------------------- ๑. จงเตมถอยค าทถกตองลงในชองวางตอไปน “เนอความของถอยค าทงปวง ตองหมายรกนดวย ....................เมอ...........วบตแลวกเขาใจเนอความยาก เพราะฉะนน ความเปนผฉลาดใน.......จงมอปการะมาก ฯ” ๑. เตมถอยค าทถกตองลงในชองวางตอไปน “เนอความของถอยค าทงปวง ตองหมายรกนดวย อกขระ เมอ อกขระ วบตแลวกเขาใจ

เนอความยาก เพราะฉะนน ความเปนผฉลาดใน อกขระ จงมอปการะมาก ฯ” ๒. จงเตมถอยค าทถกตองลงในชองวางดงตอไปน

ก. ในบาลภาษามวธตอศพทและ...........ใหเนองกนดวย อกขขระเพอ................... ข. วกาโร เปน ๒ คอ...................๑..............................๑

ค. ฬ อาคม ฉ-อายตน เปน..................................... ฯ ๒.จงเตมถอยค าทถกตองลงในชองวางดงตอไปน ก. ในบาลภาษามวธตอศพทและ อกขระ ใหเนองกนดวย อกขขระ เพอ จะยนอกขระ

ใหนอยลง ข. วกาโร เปน ๒ คอ วการในเบองตน ๑ วการในเบอปลาย ๑ ค. ฬ อาคม ฉ-อายตน เปน ฉฬายน ฯ

๓. วเสสนสพพนามแบงเปนเทาไร อะไรบาง ทแบงแลวนน ชนดไหน มศพทอะไรบาง เปนไดกลงค จงแจก อม ศพทในอตถลงค ดวยวภตตทง ๗ มาด ฯ

๓.วเสสนสพพนามแบงเปน ๒ คอ อนยม, นยม, ศพทเหลาน คอ ย อญญ อญญตร อญญ

ตม ปร อปร กตร กตม เอก เอกจจ สพพ ก เปนอนยม, ต เอต อม อม เปนนยม ฯ วเสสนสพพนาม ๒ อยาง ทกลาวมาแลวน เปนไตรลงค แจกได ๓ ลงค

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๔๕

อม ศพท ในอตถลงค แจกอยางน ๔. ในอาขยาต แบงกาลทเปนประธานไดเทาไร อะไรบาง กาลทกลาวน ในเวลาพดหรอแตง

หนงสอ อานหนงสอ ตองหมายรดวยอะไร ฯ จงเขยนวภตตหมวดปโรกขา เฉพาะฝายปรสสบทมาด ฯ

๔.ในอาขยาตนน แบงกาลทเปนประธานได ๓ คอ กาลทเกดขนจ าเพาะหนา เรยกวาปจจบน ๑ กาลลวงแลว เรยกวาอดตกาล ๑ กาลยงไมมาถง เรยกวาอนาคตกาล ๑ ฯ

ตองหมายรดวยวภตต ปโรกขา ป อ อ ม. เอ ตถ อ. อ มห

เอก. พห. ป. อย ท. อม ต. อมาย จ. อมสสา อมสสาย อสสา ปญ อมาย ฉ. อมสสา อมสสาย อสสา ส. อมสส อสส

อมา อมมา อมาห อมาส อมาสาน อมาห อมาส อมาสาน อมาส

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๔๖

๕. จงตอบค าถามตอไปน ก. จงเขยนค าแปลพรอมทงบอกรป สาธนะ และปจจยของรปวเคราะหตอไปน (๑) กโรต สเลนาต กตตา

(๒) ทมตพโพต ทมโม (๓) ส วณณยต เอตายาต ส วณณนา

ข. กรยากตต คอ ปมชช, ตณโณ, แปลอยางไร ส าเรจรปมาจากอะไร ฯ ๕. ก. (๑) กโรต สเลนาต กตตา (ผใด) ยอมท า โดยปกต เหตนน (ผนน) ชอวา ผท าโดยปกต ฯ

เปนกตตรป กตตสาธนะ ลงในตสสละ ต ปจจย ฯ (๒) ทมตพโพต ทมโม (ผใด) อนเขาพงทรมานได เหตนน (ผนน) ชอวา อนเขาพง

ทรมานได ฯ เปนกมมสาธนะ ณย ปจจย (๓) ส วณณยต เอตายาต ส วณณนา (เนอความ) อนทานยอมพรรณนาพรอมดวยวาจา

นน เหตนน (วาจานน) ชอวาออเปนเครองอนทานพรรณนาพรอม (แหงเนอความ) ฯ เปนกมมรป กรณสาธนะ ย ปจจย ข. ปมชช ประมาทแลว ป + มท ธาต ในความประมาท ตวา ปจจย อปสคอยหนา

แปลง ตวา เปน ย ธาตม ท เปนทสดอยหนา แปลง ย กบทสดธาต เปน ชช ฯ ตณโณ ขามแลว ตร ธาต ในความขาม ต ปจจย ธาตม ร เปนทสดอยหนาแปลง

ต เปน ณณ แลวลบทสดธาต (อ อาคม) ฯ

๖. ตปปรสสมาส แปลกกนกบกมมธารยสมาสอยางไร ฯ ชตนทรโย (สมโณ), กตทณฑกมโม (สสโส), สมจเฉร (จตต ) เปนสมาสอะไร จงตงวเคราะหพรอมทงเขยนค าแปลรปวเคราะหนนมาดวย ฯ

๖.ตปปรสสมาสนแปลกกนกบกมมธารยะ อยางน กมมธารยะ นามศพท ๒ บท มวภตตและวจนะเสมอกน บทหนงเปนประธาน บทหนงเปนประธาน บทหนงเปนวเสสนะ หรอ เปนวเสสนะทง ๒ บท สวนตปปรสสมาส มวภตตและวจนะไมเสมอกน ฯ

ชตนทรโย เปน ตตยา พหพพหสมาส ว. ชตาน อนทรยาน เยน โส ชตนทรโย (สมโณ) อนทรย ท. อนสมณะใดชนะแลว

สมณะนน ชอวา มอนทรยชนะแลว ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๔๗

กตทณฑกมโม เปน จตตถ พหพพหสมาส ว. กต ทณฑกมม ยสส โส กตทณฑกมโม (สสโส) ทณฑกรรม (อนอาจารย) ท าแลว

แกศษยใด ศษยนน ชอวา มทณฑกรรมอนอาจารยท าแลว ฯ สมจเฉร เปน สหบพพบท พหพพสมาส ว. สห มจเฉเรน ย วตตตต สมจเฉร (จตต ) จตใด เปนไปกบ ดวยความตระหน เหตนน

(ต จตต จตนน) ชอวา เปนไปกบดวยความตระหน ฯ ๗. สมหตทธตมปจจยเทาไร อะไรบาง ฯ สตาล, คณวา, ทณฑตต ลงปจจยอะไร ในตทธต

ไหน จงตงวเคราะหมาด ฯ ๗.สมหตทธต มปจจย ๓ ตว คอ กณ ณ ตา ฯ สตาล ลง อาล ปจจย ในพหลตทธต

ว. สต อสส ปกต สตาล คณวา ลง วนต ปจจย ในทสสตถตทธต

ว. คโณ อสส อตถต คณวา ฯ ทณฑตต ลง ตต ปจจย ในภาวตทธต ว. ทณฑโน ภาโว ทณฑตต ฯ พระราชเวท วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๔๘

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๑๒ กมภาพนธ ๒๕๒๓

-------------------------------------------------------- ๑. จงเตมถอยค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. เสยงกด ตวหนงสอกด ชอวา .............................................

ข. อกขระทใชในบาลภาษานน ......................................... ตว ค. อกขระเบองตน ................ ตว ตงแต อ จนถง โอ ชอ ............... ฆ. เอ เกดใน ๒ ฐาน คอ ................... เรยก กณฐตาลโช ฯ

๑. จงเตมถอยค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. เสยงกด ตวหนงสอกด ชอวา อกขระ ข. อกขระทใชในบาลภาษานน ๔๑ ตว ค. อกขระเบองตน ๘ ตว ตงแต อ จนถง โอ ชอ สระ ฆ. เอ เกดใน ๒ ฐาน คอ คอและเพดาล เรยก กณฐตาลโช ฯ

๒. ในสระสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร อะไรบาง ยสสนทรยาน ตดตออยางไร ฯ ๒. ในสระสนธ ไดสนธกรโยปกรณ เบองตนครบทง ๘ ขาดแตสญญโคอยางเดยว คอ โลโป

ลบ ๑ อาเทโส แปลง ๑ อาคโม ลงตวอกษรใหม ๑ วกาโร ท าใหผดจากของเดม ๑ ปกต ปกต ๑ ทโฆ ท าใหยาว ๑ รสส ท าใหสน ๑ ฯ

ยสสนทรยาน ตดเปน ยสส – อนทรยาน ตอโดยลบสระหนา คอ อ ในทสดแหงศพท ยสส เสย สนธ เปน ยสสนทรยาน ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๔๙

๓. จงเตมถอยค าทถกตองทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. สพพนาม เปนชอส าหรบใชแทน ..................................................... ข. ....................... และ ................................ เปนไดทง ๓ ลงค ค. อปสคนน ส าหรบใชน าหนานามและ ........................ ฆ. โต ปจจย เปนเครองหมายตตยาวภตต แปลวา.......................

๓.จงเตมถอยค าทถกตองทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. สพพนาม เปนชอส าหรบใชแทน นามนาม ข. คณนาม และ สพนาม เปนไดทง ๓ ลงค ค. อปสคนน ส าหรบใชน าหนานามและ กรยา ฆ. โต ปจจย เปนเครองหมายตตยาวภตต แปลวา “ขาง” ฯ

๔. ธาต ทานรวบรวมจดไวเปนกหมวด ธาตเหลาน คอ อกข, มจ, ทว, ส, ช, คห, ชาคร, ภ เปนไปในความอะไร เมอประกอบดวย ตวตตมานาวภตตส าเรจรปเปนอยางไร ฯ ๔. ธาต ทานรวบรวมจดไวเปน ๘ หมวด อกข เปนไปในความ เหน (อกข-อ-ต) ส าเรจรป อกขต มจ ” ปลอย (ม จ-อ-ต) ” มญจต

ทว ” เลน (ทว-ย-พพ-ต) ” ทพพต ส ” ฟง (ส-ณา-ต) ” สณาต ช ” ช านะ (ช-นา-ต) ” ชนาต คห ” ถอเอา (คห-ณหา-ต) ” คณหาต ชาคร ” ตน (ชาคร-โอ-ต) ” ชาคโรต ลกข ” ก าหนด (ลกข-เณ-ณย-ต) ” ลกเขต ลกขยต

ภ ” ม,ความเปน (ภ-อ-ภว-ต) ” ภวต ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๕๐

๕.จงตอบค าถามตอไปน ก. จงเขยนค าแปล พรอมทงบอกรป สาธนะ และปจจยของรปวเคราะหตอไปน (๑) ปฏ ส ภชชตต ปฏสมภทา ฯ

(๒) ทญญต เอตายาตมต ฯ (๓) วทตต วตตา ฯ

ข. มาน ปจจย เปนไดทงกตตวาจก และกมมวาจก จะทราบไดอยางไรวา เปนวาจกไหน จงยกตวอยางมาด ฯ

๕. ก. (๑) ปฏ ส ภชชตต ปฏสมภทา (ปญญาใด) ยอมแตกฉาน ด โดยตาง เหตนน (ปญญา นน) ชอวา แตกฉานดโดยตาง ฯ

กตตรป กตตสาธนะ อ ปจจย ฯ (๒) มญญต เอตายาต มต (ชน) ยอมร ดวยป ญญานน เหตนน (ปญญานน) ชอวา

เปนเหตร (แหงชน) ฯ กตตรป กรณสาธนะ ต ปจจย ฯ

(๓) วทตต วตวา (ผใด) ยอมกลาว เหตนน (ผนน) ชอวา ผกลาว ฯ กตตรป กตตสาธนะ ต ปจจย ฯ

ข. มาน ปจจย ถาไมม ย ปจจย ซงลงในกรรม เปนกตตวาจก ถาม ย ปจจยนนเปนกมมวาจก ตวอยาง ดงน

กตตวาจก กมมวาจก กรมาโน กรมาโน ภญชมาโน ภญชยมาโน วทมาโน วจจมาโน

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๕๑

๖.นททรถ , ปวตตตปปวรธมจกโก เปนสมาสอะไรบาง จงตงวเคราะห พรอมทงเขยนค าแปลรปวเคราะหนน ๆ มาดวย ฯ

๖. นททรถ เปน อพยยภาวสมาส อปสคคปพพกะ ว. ทรถสส อภาโว นททรถ ความไมม แหงความกระวนกระวาย ชอ ความไมมความ

กระวนกระวาย ฯ ปวตตตปปวรธมมจกโก เปน ตตยาตลยาธกรณพหพพห ม กมมธารยะ อวธารณบพ

บท และกมมธารยะ วเสสนบพบทเปนทอง ว. ธมโม เอว จกก ธมมจกก จกร คอธรรม กม. อว.

ปวร ธมมจกก ปวรธมมจกก ธรรมจกบวร กม. ว. ปวตตต ปวรธมมจกก เยน โส ปวตตตปปวรธมมจกโก ภควา ธรรมจกรบวร อนพระผมพระภาคใด ใหเปนไปแลว พระผมพระภาคนน ชอวา มธรรมจกรบวรอนใหเปนไปแลว. ต. พหพ. ฯ ๗. โคตตตทธตมปจจยเทาไร อะไรบาง เมอลงปจจยทม ณ ตองท าอยางไรบาง สากณโก,

มานสโก ลงปจจยอะไร ในตทธตไหน จงตงวเคราะหมาด ฯ ๗. ในโคตตตทธต มปจจย ๘ คอ ณ, ฌายน, ณาน, เณยย, ณ, ณก, ณว, เณร ฯ เมอลงปจยทม ณ ถาสระอยหนาศพทเปนรสสะลวน ไมมพยญชนะสงโยคอยเบองหลง

ตองพฤต คอ ทฆะ อ เปน อา, วการ อ เปน เอ, อ เปน โอ เวนไวแตสระทอยหนาศพทเปนรสสะ มพยญชนะสงโยค อยเบองหลง หรอ เปนทฆะ ไมตองพฤต และพยญชนะ คอ ณ นน ตองลบเสย คงไวแตสระท ณ อาศย และสระพยญชนะอน ๆ

สากณโก ลง ณก ปจจย ใน ตรตยาทตทธต ว. สกเณ หนตวา ชวตต สากณโก มานสโก ลง กณ ปจจย ใน สมหตทธต ว. มนสสาน สมโห มานสโก ฯ พระราชเวท วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๕๒

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๒ มนาคม ๒๕๒๔

-------------------------------------------------------- ๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. วจภาค แบงค าพดออกเปน ๖ สวน คอ ............................... ฯ

ข. อกขระเบองตน ๘ ตว ตงแต ............... จนถง โอ ชอ ....... ฯ ค. พยญชนะ ๘ ตวน คอ ........................... เรยกวา อวรรค ฯ ฆ. กรณทท าอกขระ ม ๔ คอ ....................................................ฯ

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. วจภาค แบงค าพดออกเปน ๖ สวน คอ นาม ๑ อพยยศพท ๑ สมาส ๑ ตทธต ๑

อาขยาต ๑ กฤต ๑ ฯ ข. อกขระเบองตน ๘ ตว ตงแต อ จนถง โอ ชอ สระ ฯ ค. พยญชนะ ๘ ตวน คอ ย ร ล ว ส ห ฬ เรยกวา อวรรค ฯ ฆ. กรณทท าอกขระ ม ๔ คอ ชวหามชฌ ทามกลางลน ๑ ชวโหปคค ถดปลายลน

เขามา ๑ ชวหคค ปลายลน ๑ สกฏฐาน ฐานของตน ๑ ฯ ๒. ในนคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร อะไรบาง อรยสจจานทสลน ตดตออยางไร ฯ ๒. ในนคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๔ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑ ฯ อรยสจจานทสสน ตดเปน อรยสจจจาน – ทสสน เมอมสระหรอพยญชนะอยเบองหลง

ลบนคคหตซงอยหนาบางกไดตอเปน อรนสจจานทสสน ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๕๓

๓. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. ลงคนนจดตาม ............... ของภาษาบาง ตาม ................ บาง ฯ ข. ในอตถลงค มการนต ๕ คอ ............................................... ฯ ค. ตงแต เอกนวสต จนถง .................................................... เปน เอกวจนะ อตถลงค

อยางเดยว ฯ ฆ. ปจจยทงหลาย คอ ตร ตถ .......................... เปนเครองหมายสตตมวภตต ฯ

๓. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. ลงคนนจดตาม สมมต ของภาษาบาง ตาม กาเหนด บาง ฯ ข. ในอตถลงค มการนต ๕ คอ อา อ อ อ อ ฯ ค. ตงแต เอกนวสต จนถง อฏฐนวต เปน เอกวจนะ อตถลงคอยางเดยว ฯ ฆ. ปจจยทงหลาย คอ ตร ตถ ตร ตถ ห ธ ธ ห ห หญจน ว เปนเครองหมายสตตมวภตต ฯ ๔. อะไรจดเปนวาจก วาจกไหนลงปจจยอะไรบาง ฯ ๔. กรยาศพททประกอบดวยวภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต ดงน จดเปนวาจก ฯ กตตวาจก ลงปจจย ๑๐ ตว คอ อ เอ ย ณ ณา นา ณหา โอ เณ ณย

กมมวาจก ลง ย ปจจย กบทง อ อาคม หนา ย ดวย ภาววาจก ลง ย ปจจย เหตกตตวาจก ลงปจจย ๔ ตว คอ เณ ณย ณาเป ณาปย

เหตกมมวาจก ลงปจย ๑๐ ตวนนดวย, ลงเหตปจจย คอ ณาเป ดวย, ลง ย ปจจย กบทง อ อาคม หนา ย ดวย ฯ

๕. จงตอบค าถามตอไปน ก. จงเขยนค าแปล พรอมทงบอกรป สาธนะ และปจจยของรปวเคราะหตอไปน ก. ปาร คจฉต สเลนาต ปารค ฯ

ข. อทก ทธาตต อทธ ฯ ค. คจฉนต เอตถาต คต ฯ ข. กตปจจย ในกรยากตก คอปจจยอะไรบาง ปจจยไหนบอกกาลอะไร ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๕๔

๕.ไดตอบค าถามนนตอไปน ก. ค าแปล พรอมทงบอกรป สาธนะ และปจจย ของรปวเคราะหนน ดงน

ก. ปาร คจฉต สเลนาต ปารค (ผใด) ยอมถง ซงฝง โดยปกต เหตนน (ผนน) ชอวา ผถงซงโดยปกต ฯ

เปนกตตรป กตตสาธนะ ลงในตสสละ ร ปจจย ฯ ข. อทก ทาตต อทธ (ประเทศใด) ยอมทรงไว ซงน า เหตนน (ประเทศนน) ชอ

วา ผทรงไวซงน า (ทะเล) ฯ เปนกตตรป กตตสาธนะ อ ปจจย ฯ ค. คจฉนต เอตถาต คต (ชน ท.) ยอมไป ในภมนน เหตนน (ภมนน) ชอวา

เปนทไป (แหงชน ท.) ฯ เปนกตตรป อธกรณสาธนะ ต ปจจย ฯ

ข. กตปจจย ในกรยากตก คอ อนต ตวนต ตาว ฯ อนต บอกปจจบนนกาล ตวนต ตาว บอกอดตตกาล ฯ

๖. ยถาวฑฒ , สวณณวณโณ เปนสมาสอะไร จงตงวเคราะห พรอมทงเขยนค าแปลรปวเคราะห

นนมาดวย ฯ ๖. ยถาวฑฒ เปน อพยภาวสมาส

ว. วฑฒาน ปฎปาฏ ยถาวฑม ล าดบ แหงคนเจรญแลว ท. ชอวา ตามคนเจรญแลว ฯ อกอยางหนง ว. เย เย วฑฒา ยถาวฑฒ ชนเจรญแลว ท. ใด ใด ชอ เจรญแลวอยางไร ฯ

สวณณวณโณ เปน ฉฏฐ อปมาพหพพหสมาส ว. สวณณสส วณโณ อว วณโณ ยสส โส สวณณวณโณ ภควา วรรณ ของพระผม

พระภาคใด เพยงดง วรรณ แหงทอง พระผมพระภาคนน ชอวา มวรรณเพยงดงวรรณแหงทอง

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๕๕

๗.เสฏฐตทธต มปจจยเทาไร อะไรบาง ฯ ปญญวา, โสวณณมย , รามณยก ลงปจจยอะไร ในตทธตไหน จงตงวเคราะหดวย ฯ

๗.เสฏฐตทธต มปจจย ๕ ตว คอ ตร ตม อยสสก อย อฏฐ ฯ ปญญวา ลง วนต ปจจย ในตทสสตถตทธต

ว. ปญญ อสส อตถต ปญญวา ฯ โสวณณมย ลง มย ปจจย ในปกตตทธต

ว. สวณเณน ปกต โสวณณมย ฯ รามณยก ลง กณ ปจจย ในภาวตทธต

ว. รมณยสส ภาโว รามณยก ฯ พระราชเวท พรหมว โส วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๕๖

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๑๙ กมภาพนธ ๒๕๒๕

-------------------------------------------------------- ๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. เนอความของถอยค าทงปวง ตองหมายรกนดวย ..........................

ข. อกขระทใชในบาลภาษานน ............. ตว ค. สระมมาตราเบา ๓ ตว คอ ...................................... ชอรสสะ ฆ. โอ เกดใน ๒ ฐาน คอ ............ เรยกวา กณโฐฏฐโช ง. พยญชนะท ๑ ท ๒ ในวรรคทง ๕ คอ ................ ๑๑ ตวน เปนอโฆสะ ฯ

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. เนอความของถอยค าทงปวง ตองหมายรกนดวย อกขระ

ข. อกขระทใชในบาลภาษานน ๔๑ ตว ค. สระมมาตราเบา ๓ ตว คอ อ อ อ ชอรสสะ ฆ. โอ เกดใน ๒ ฐาน คอ คอและรมฝปาก เรยกวา กณโฐฏฐโช ง. พยญชนะท ๑ ท ๒ ในวรรคทง ๕ คอ ก ข, จ ฉ, ฏ ฐ, ต ถ, ป ผ, และ ส

๑๑ ตวนเปน อโฆสะ ฯ ๒. พยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร อะไรบาง เอว ส ตดตออยางไร ฯ ๒. พยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๕ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑

สญโญโค ๑ ฯ เอว ส ตดเปน เอว – อสส ลบสระเบองปลายทมนคคหตอยหนาแลว ถาพยญชนะซอน

เรยงกน ๒ ตว ลบเสยตวหนง

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๕๗

๓. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. คณนามนแบงเปน ๓ คอ ............................................

ข. นามทง ๓ นน ตองประกอบดวย ............................. วภตต ค. เอกสงขยา เปนเอกวจนะอยางเดยว เอกสพพนาม เปน ....... วจนะ ฆ. ศพทเหลาน คอ ........................................... เปนนยม ง. อปสรรคนน ส าหรบใช ................................................ ฯ

๓. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. คณนามนแบงเปน ๓ คอ ปกต ๑ วเสส ๑ อตวเสส ๑

ข. นามทง ๓ นน ตองประกอบดวย ลงค วจนะ วภตต ค. เอกสงขยา เปนเอกวจนะอยางเดยว เอกสพพนาม เปน ทว วจนะ ฆ. ศพทเหลาน คอ ต เอต อม อม เปนนยม ง. อปสรรคนน ส าหรบใช นาหนานามและกรยาใหวเศษขน ฯ

๔. ข ฉ ส และ อาย อย ปจจยในอาขยาต เปนไปในความอะไร จงยกอทาหรณมาด พรอมทง

ค าแปลมาดดวย ฯ ๔. ข ฉ ส เปนไปในความปรารถนา อ. พภกขต (ภช + ข - พภกขต) ปรารถนา จะกน,

ชฆจฉต (ฆส+ฉ-ชฆจฉต) ปรารถนาจะกน, ชคสต (หร+ส-ชคสต) ปรารถจะน าไป ฯ อาย อย เปนไปในความประพฤต อ. จรายต ประพฤตชาอย, ปตตยต ยอมประพฤต

ใหเปนเพยงดงบตร ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๕๘

๕.จงตอบค าถามตอไปน ก. จงเขยนค าแปล พรอมทงบอกรป สาธนะ และปจจยของรปวเคราะหตอไปน (๑) สย ภวตต สยมภ

(๒) ทกเขน รกขยตต ทรกข (๓) ปฐม ภวต เอตสมาต ปภโว

ข. กจจปจจย ในกรยากตก มเทาไร อะรบาง และบอกอะไร ฯ ๕. ก. ไดเขยนค าแปล พรอมทงบอกรป สาธนะ และปจจยของรปวเคราะหดงตอไปน (๑) สย ภวตต สยมภ (ผใด) ยอมเปนเอง เหตนน (ผนน) ชอวา ผเปนเอง,

เปน กตตรป กตตรป กตตสาธนะ กว ปจจย. (๒) ทกเขน รกขยตต ทรกข (จตใด) อนเขารกษาได โดยยาก เหตนน (จตนน)

ชอวา อนเขารกษาไดโดยยาก, เปน กมมรป กมมสาธนะ ข ปจจย. (๓) ปฐม ภวต เอตสมาต ปภโว (แมน า) ยอมเกดกอน แตประเทศนน เหตนน

(ประเทศนน) ชอวา เปนแดนเกดกอน (แหงแมน า), เปน กตตรป อปาทานสาธนะ อ ปจจย ฯ

ข. กจจปจจย ในกรยากตก ๒ คอ อนย ตพพ บอกความจ าเปน ฯ ๖. นททรถ พหนทโก เปนสมาสอะไร จงตงวเคราะห พรอมทงเขยนค าแปลรปวเคราะหนน

มาด ฯ ๖. นททรถ เปน อพพยยภาวสมาส ว. ทรถสส อภาโว นททรถ ความไมมแหงความกระวน

กระวาย ชอความไมมความกระวนกระวาย ฯ พหนทโก เปน สตตมพหพพหสมาส ว. พห นทโย ยสม โส พหนทโก (ชนปโท)

แมน า ท. ในชนบทใด มาก ชนบทนน ชอวาม แมน ามาก ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๕๙

๗. โคตตตทธต มปจจยเทาไร อะไรบาง ฯ สากยปตตโก, สงฆก , คณวา, ลงปจจยนตทธตไหน จงตงวเคราะหมาดดวย ฯ

๗.โคตตตทธต มปจจย ๘ คอ ณ ณายน ณาน เณยย ณ ณก ณว เณร สากยปตตโก ลง ณก ปจจย ในโคตตตทธต ว. สกยปตตสส อปจจ สากยปตตโก ฯ

สงฆก ลง ณก ปจจย ในตรตยาทตทธต ว. สงฆสส สนตก สงฆก ฯ

คณวา ลง วนต ปจจย ในตทสสตถตทธต ว. คโณ อสส อตถต คณวา ฯ

พระราชเวท พรหมว โส วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๖๐

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๘ กมภาพนธ ๒๕๒๖

-------------------------------------------------------- ๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. สระอก ๕ ตว อนจากรสสะ ๓ ตว คอ .............. ชอ .............. ฯ

ข. พยญชนะ ........... ตวน คอ .......... เรยกวา อวรรค เพราะไมเปน ......... ฯ ค. พยญชนะท ๕ สดวรรค ซอนหนาพยญชนะ .......... ไดทง ๕ ตว ยกเสยแต

ตว .......... ซงเปนตวสะกดอยางเดยว ฯ ๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. สระอก ๕ ตว อนจากรสสะ ๓ ตว คอ อา อ อ เอ โอ ชอ ทฆะ ฯ

ข. พยญชนะ ๘ ตวน คอ ย ร ล ว ส ห ฬ เรยกวา อวรรค เพราะไมเปน พวกเปนหมกน ตามฐานกรณทเกด ฯ

ค. พยญชนะท ๕ สดวรรค ซอนหนาพยญชนะ ในวรรคของตน ไดทง ๕ ตว ยกเสยแตตว ง ซงเปนตวสะกดอยางเดยว

๒. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. ในสระสนธ อาเทโส ม ๒ .............. ๑ .................... ๑ ฯ

ข. อาเทสพยญชนะนน แปลง ท เปน ต อ. วา .................. ฯ ค. ถา เอ และ ห อยเบอง แปลงนคคหตเปน ..................... ดงน ปจจตต -เอว

เปน ....................... ฯ ๒. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. ในสระสนธ อาเทโส ม ๒ แปลงสระเบองหนา ๑ แปลงสระเบองหลง ๑ ฯ

ข. อาเทสพยญชนะนน แปลง ท เปน ต อ. วา สคโท เปน สคโต ฯ ค. ถา เอ และ ห อยเบอง แปลงนคคหตเปน ญ ดงน ปจจตต -เอว เปน ปจจตตญเญว ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๖๑

๓. จงเตมค าทถกตองลงในชองตอไปน ก. คณนามและสพนามเปนไดท ......................... ลงค ฯ

ข. ภควนตา ภควนเต ใชเปน ..................... ภควนโต ใชเปน ................ ฯ ค. ปกตสงขยา ตงแต เอก ถง จต จดเปน ................ ตงแต ปญจ ไปเปน ................ ฯ ฆ. ศพทเหลาน คอ ย .................... ก เปน .................. ฯ ง. ปจจยทงหลาย คอ ................................ เปนเครองหมาย ............................... ฯ

๓. จงเตมค าทถกตองลงในชองตอไปน ก. คณนามและสพนามเปนไดทง ๓ ลงค ฯ

ข. ภควนตา ภควนเต ใชเปน ทววจนะ สาหรบกลาวถงคน ๒ คน, ภควนโต ใชเปนพหวจนะ สาหรบกลาวถงคนมาก ตงแต ๓ คน ขนไป ฯ

ค. ปกตสงขยา ตงแต เอก ถง จต จดเปน สพพนาม ตงแต ปญจ ไปเปน คณนาม ฯ ฆ. ศพทเหลาน คอ ย อญญ อญญตร อญญตม ปร อปร กตร กตม เอก เอกจจ

สพพ ก เปน อนยม ฯ ง. ปจจยทงหลาย คอ ตร ตถ ห ธ ธ ห ห หญจน ว เปนเครองหมาย สตตมวภตต ฯ

๔. กาลาตปตต บอกกาลอะไร แปลวาอยางไร ถาม อ อยหนา แปลวาอยางไร จงยกอทาหรณ

พรอมทงแปลมาใหดดวย ฯ ๔.กาลาตปตต บอกอนาคตกาลแหงอดต แปลวา ”จก – แลว” ถาม อ อยหนา แปลวา ”จกได – แลว”

อ. โส เจ ยาน ลภสสา อคจฉสสา ถาวา เขาจกไดแลว ซงยานไซร (เขา) จกไดไปแลว” ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๖๒

๕. ก. จงเขยนค าแปลรปวเคราะห พรอมทงบอกรป สาธนะ และ ปจจยมาดวย (๑) วชานาต สเลนาต วญญ ฯ

(๒) นสสาย น วสตต นสสโย ฯ (๓) อาวสนต เอตถาต อาวาโส ฯ

ข. กตกปจจยในกรยากตก คออะไรบาง ปจจยไหนบอกกาลอะไร ฯ ๕. ก. ไดเขยนค าแปลรปวเคราะห พรอมทงบอกรป สาธนะ และ ปจจย ดงน

(๑) (ผใด) ยอมรวเศษ โดยปกต เหตนน (ผน น) ชอวา ผรวเศษ โดยปกตเปนกตตรป กตตสาธนะ ลงในตสสละ ร ปจจย ฯ

(๒) (ศษย) อาศย ซงอาจารยนนอย เหตนน (อาจารยนน) ชอวา เปนทอาศยอย (ของศษย) เปนกตตรป กมมสาธนะ อ ปจจย ฯ

(๓) (ภกษ ท.) ยอมอาศยอย ในประเทศนน เหตนน (ประเทศนน) ชอวา เปนทอาศยอย (แหงภกษ ท.) เปนกตตรป อธกรณสาธนะ ณ ปจจย ฯ

ข. อนต ตวนต ตาว ฯ อนต บอกปจจบนกาล ตวนต ตาว บอกอดตกาล ฯ

๖. พทธรตน , สราชกา (ปรสา) เปนสมาสอะไร จงต งวเคราะหพรอมท งเขยนค าแปลรปวเคราะหนนมาดวย ฯ

๖. พทธรตน เปน อวธารณบพพบท กมมธารยสมาส ว. พทโธ เอว รตน พทธรตน รตนะ คอ พระพทธเจา ฯ

สราชกา เปน สห บพพบท พหพพหสมาส ว. สห รญญา ยา วตตตต สราชกา ปรสา บรษทใด ยอมเปนไปกบดวย

พระราชา เหตนน (สา ปรสา บรษทนน) ชอวา เปนไปกบดวยพระราชา ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๖๓

๗. ชาตาทตทธต มปจจยเทาไร อะไรบาง ฯ สากฏโก, กตตโก, ชนตา, ลงปจจยอะไร ในตทธตไหน จงตงวเคราะหและเขยนค าแปลมาดวย ฯ

๗. มปจจย ๓ คอ อม กย ฯ สากฏโก ลง ณก ปจจย ในตรตยาทตทธต

ว. สกเฏน จรตต สากฏโก (ชนใด) ยอมเทยวไป ดวยเกวยน เหตนน (ชนนน) ชอ สาฏกะ (ผเทยวไปดวยเกวยน) ฯ

กตตโก ลง ณ ปจจย ในราคาทตทธต ว. กตตกาย นยตโต มาโส กตตโก เดอน ประกอบดวย ฤกษกตตกา ชอ กตกะ

(เดอนประกอบดวยฤกษกตตกา) ฯ ชนตา ลง ตา ปจจย ในสมหตทธต ว. ชนาน สมโห ชนตา ประชม แหงชน ท. ชอวา ชนตา (ประชมแหงชน) ฯ

พระราชเวท พรหมว โส วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๖๔

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๒๗ กมภาพนธ ๒๕๒๗

-------------------------------------------------------- ๑. สระในบาลภาษามเทาไร อะไรบาง สระไหนเปนรสสะ ทฆะ คร ลห ฯ ๑. ม ๘ ตว คอ อ อา อ อ อ อ เอ โอ สระมมาตราเบา ๓ ตว คอ อ อ อ ชอ รสสะ

สระอก ๕ ตว อนจากรสสะ ๓ ตว คอ อา อ อ เอ โอ ชอ ทฆะ สระทเปนทฆะลวน และสระทเปนรสสะมพยญชนะสงโยค และนคหตอยเบองหลง

ชอ คร สระทเปนรสสะลวน ไมมพยญชนะสงโยค และนคคหตอยเบองหลง ชอ ลห ฯ

๒. จงตอบค าถามตอไปน ก. สนธมเทาไร อะไรบาง

ข. ในพยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร อะไรบาง ค. วทนคค ตดตออยางไร ฯ

๒. ไดตอบค าถามนน ดงน ก. สนธม ๓ คอ สระสนธ ตอสระ ๑ พยญชนะสนธ ตอพยญชนะ ๑ นคคหตสนธ ตอนคคหต ๑

ข. ในพยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๕ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑ สญโญโค ๑

ค. วทนคค ตดเปน วทน – อคค เมอสระหรอพยญชนะเบองหลงลบนคคหตซงอยหนาบาง ตอเปน วทนคค ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๖๕

๓. จงตอบค าถามตอไปน ก. คณนามแบงเปนเทาไร อะไรบาง ข. นามทง ๓ นน ตองประกอบดวยอะไรบาง ค. ศพทในคณะมเทาไร อะไรบาง ฆ. อปสคนนใชอยางไร ง. นบาตตอไปนบอกอะไร ปาโต อโธ ยาว วย มา ฯ

๓. ไดตอบค าถามนน ดงน ก. คณนามแบงเปน ๓ ชน คอ ปกต ๑ วเสส ๑ อตวเสส ๑

ข. นามทง ๓ นน ตองประกอบดวยลงค วจนะ วภตต ค. ศพทมโนคณะ ม ๑๒ ศพท คอ

มน ใจ เตช เดช อย เหลก ปย น านม อร อก ยส ยศ เจต ใจ วจ วาจา ตป ความรอน วย วย ตม มด สร หว

ฆ. อปสคนน ส าหรบใชน าหนานาม และกรยา ใหวเศษขน ง. นบาต ตอไปน

ปาโต บอกกาล วย บอกอปมาอปไมย อโธ บอกท มา บอกปฏเสธ ยาว บอกปรจเฉท

๔. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน

ก. ในอาขยาตนน ทานประกอบวภตต .................. ข. วภตตนน ทานจ าแนกไวเพอเปฯเครองหมายใหรกาล .................... ค. ปจจยในกตตวาจก ๑๐ ตว คอ ................ ฆ. ข ฉ ส ปจจย เปนไปในความ ................. ง. ลง อ อาคมหลงธาตและปจจยทประกอบ อชชตตน ............ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๖๖

๔. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. ในอาขยาตนน ทานประกอบวภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต วาจก ปจจย

ข. วภตตนน ทานจ าแนกไวเพอเปฯเครองหมายใหรกาล บท วจนะ บรษ ค. ปจจยในกตตวาจก ๑๐ ตว คอ อ เอ ย ณ ณา นา ณหา โอ เณ ณย ฆ. ข ฉ ส ปจจย เปนไปในความ ปรารถนา ง. ลง อ อาคมหลงธาตและปจจยทประกอบ อชชตตน ภวสสนต และ กาลาตปตต ฯ

๕. ก. จงเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกรป สาธนะและปจจยมาดวย

ก. ภกขต สเลนาต ภกข ข. ทสสต เตนาต โทโส ค. สยนต เอตถาต สยน

ข. กตกจจปจจยในกรยากตก คออะไรบาง ปจจยไหนบอกกาลอะไร ฯ ๕. ก. ไดเขยนค าแปลรปวเคราะห ตอไปน ดงน ก. ภกขต สเลนาต ภกข (ผใด) ยอมขอ โดยปกต เหตนน (ผนน) ชอวา ผขอ

โดยปกต กตตรป กตตสาธนะ ลงในตสสละ ร ปจจย ข. ทสสต เตนาต โทโส (ชน) ยอมประทษราย ดวยกเลสนน เหตนน (กเลส

นน) ชอวา เปนเหต ประทษราย (แหงชน) กตตรป กรณสาธนะ ณ ปจจย ค. สยนต เอตถาต สยน (เขา ท.) ยอมนอน ในทนน เหตนน (ทนน) ชอวา

เปนทนอน (แหงเขา ท.) กตตรป อธกรณศาธนะ ย ปจจย ฯ ข. กตกจจปจยในกรยากตก คอ

มาน ต ตน ตวา ตวาน มาน บอกปจจบนกาล ต ตน ตวา ตวาน บอกอดตกาล ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๖๗

๖. เอกปคคโล, อสสรโถ, อพราหมโณ, ยถาวฑฒ , สปตโต (ปตา) เปนสมาสอะไร จงตงวเคราะห พรอมทงเขยนค าแปลมาดวย ฯ

๖. เอกปคคโล เปน อสมาหารทคสมาส ว. เอโก ปคคโล เอกปคคโล บคคลผเดยว

อสสรโถ เปน ตตยาตปปรสสมาส ว. อสเสน (ยตโต) รโถ อสสรโถ รถ (เทยมแลว) ดวยมา

อพราหมโณ เปน อภยตปปรส หรอ กมมธารยสมาส ม น เปนบทหนา ว. น พราหมโณ อพราหมโณ (อย ชโน ชนน) มใชพราหมณ

ยถาวฑฒ เปน อพยยภาวสมาส นปาตปพพกะ ว. วฑฒาน ปฏปาฏ ยถาวฑฒ ล าดบ แหงคนเจรญแลว ท. ชอวา

ตามคนเจรญแลว สปตโต (ปตา) เปน สหบพพบท พหพพหสมาส

ว. สห ปตเตน โย วตตตต สปตโต ปตา ชนใด ยอมเปนไปกบดวยบตร เหตนน (โส ชโน ชนนน) ชอวา เปนไปกบดวยบตร คอ บดา ฯ

๗.สมหตทธต มปจจยเทาไร อะไรบาง มานสโก, อายสมา, โปรสส ลงปจจยอะไร ในตทธต

ไหน จงตงวเคราะห และเขยนค าแปลมาดวย ฯ ๗.สมหตทธต มปจจย ๓ คอ กณ ณ ตา

มานสโก ลง กณ ปจจย ในสมหตทธต ว. มนสสาน สมโห มานสโก ประชม แหงมนษย ท. ชอ มานสกะ

(ปรชมแหงมนษย หรอหมแหงมนษย) อายสมา ลง มนต ปจจย ในตทสสตถตทธต

ว. อาย อสส อตถต อายสมา อาย ของชนนน มอย เหตนน (ชนนน) ชอวา มอาย ฯ

โปรสส ลง ณย ปจจย ในภาวตทธต ว. ปรสสส ภาโว โปรสส ความเปนแหงบรษ ชอ โปรสสะ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๖๘

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๑๕ กมภาพนธ ๒๕๒๘

-------------------------------------------------------- ๑. อกขระทเหลอจากสระ ชอวา แปลวาอยางไร มเทาไร แบงเปนกพวกอะไรบาง ฯ ๑. ชอ พยญชนะ แปลวา ท าเนอความใหปรากฏ ม ๓๓ ตว

แบงเปน ๒ พวก คอ วรรค ๑ อวรรค ๑ ฯ ๒. จงตอบค าถามตอไปน ก. สนธกรโยปกรณ ๘ อยาง อะไรบาง

ข. พยญชนะอาคมมเทาไร อะไรบาง ค. ปจจตตญเญว ตดตออยางไร ฯ

๒. ไดตอบค าถามนน ดงน ก. คอ โลโป ลบ ๑ อาเทโส แปลง ๑ อาคโม ลงตวอกษรใหม ๑ วกาโร ท าใหผด

จากของเดม ๑ ปกต ๑ ทโฆ ท าใหยาว ๑ รสส ท าใหสน ๑ สญโญโค ซอนตว ๑ ข. ม ๘ ตว คอ ย ว ม ท น ต ร ฬ ค. ตดเปน ปจจตต + เอว นคคหตอยหนา เอ อยเบองหลง แปลงนคคหตเปน ญ ตอ

เปน ปจจตตญญว ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๖๙

๓.จงตอบค าถามตอไปน ก. สพพนามเปนชอส าหรบใชแทนอะไร ข. อะไรเรยกวาการนต ค. ปกตสงขยาตงแตไหนถงไหน เปนเอกวจนะอตถลงคอยางเดยว ฆ. นบาตตอไปน บอกอะไร อทธ ตคฆ ฯ

๓.ไดตอบค าถามนน ดงน ก. สพพนามเปนชอส าหรบใชแทนนามนามทออกชอมาแลวเพอจะไมใหซ า ๆ ซาก ๆ

ซงไมเพราะห ข. สระทสดแหงศพท เรยกวา การนต ค. ปกตสงขยาตงแตเอกนวสต จนถง อฏฐนวต ฆ. อทธ บอกท

ตคฆ บอกความเตอน ฯ ๔.จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

ก. อนาคตกาลจดเปน ๒ คอ ......................................... ข. ปญจมวภตต บอกความหวง แปลวา ................................. ค. ในกมมวาจก ลง ย ปจจย กบทง ........................ หนา ย ฆ. วภตตนนจดเปนบรษ ๓ คอ .............................. ง. อาย อย เปนไปใน ................................. ฯ

๔. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน ก. อนาคตกาลจดเปน ๒ คอ อนาคตของปจจบน ๑ อนาคตของอดต ๑

ข. ปญจมวภตต บอกความหวง แปลวา ”เถด” ค. ในกมมวาจก ลง ย ปจจย กบทง อ อาคม หนา ย ฆ. วภตตนนจดเปนบรษ ๓ คอ ประถมบรษ ๑ มธยมบรษ ๑ อตตมบรษ ๑ ง. อาย อย เปนไปใน ความประพฤต ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๗๐

๕. ก. จงเขยนค าแปลวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกรป สาธนะและปจจยมาดวย ก. ธมม จรต สเลนาต ธมมจาร ข. กาตพพนต การย ค. นธยตต นธ

ข. กตปจจยในกรยากตก คออะไรบาง บอกกาลอะไร ฯ ๕. ก. ไดเขยนค าแปลวเคราะห พรอมทงบอกรป สาธนะ และปจจย ดงน ก. (ผใด) ยอมประพฤต ซงธรรม โดยปกต เหตนน (ผนน) ชอวา ผประพฤต

ซงธรรมโดยปกต เปน กตตรป กตตสาธนะ ลงในอรรถแหงตสสละ ณ ปจจย ข. (กรรมใด) อนเขา พงท า เหตนน (กรรมนน) ชอวา อนเขาพงท า เปน

กมมรป กมมสาธนะ ณย ปจจย ค. (สมบตใด) อนเขา ฝงไว เหตนน (สมบตนน) ชอวา อนเขาฝงไว เปน

กมมรปป กมมสาธนะ อ ปจจย ข. กตปจจยในกรยากตก คอ อนต ตวนต ตาว ฯ อนต บอกปจจบนกาล ตวนต ตาว บอกอดตกาล ฯ

๖. นรวโร, สทธาธน , อนโตปาสาท , ฉตตปาณ, สราชกา เปนสมาสอะไร จงต งวเคาะห

พรอมทงเขยนค าแปลมาดวย ฯ ๖. นรวโร เปน วเสสนตตรบท กมมธารยสมาส ว. นโร วโร นรวโร นระประเสรฐ สทธาธน เปน อวธารณบพพบท กมมธารยสมาส ว. สทธา เอว ธน สทธาธน ทรพยคอศรทธา อนโตปาสาท เปน อพยยภาวสมาส (นปาตปพพกะ) ว. ปาสาทสส อนโต อนโตปาสาท ภายใน แหงปราสาท ฉตตปาณ เปน ฉฏฐตลยาธกรณพหพพหสมาส

ว. ฉตต ปาณมห ยสส โส ฉตตปาณ ปรโส รม (ม) ในมอ ของบรษใดบรษนน ชอวา มรมในมอ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๗๑

สราชกา เปน สหบพพบท พหพพหสมาส ว. สห รญญา ยา วตตตต สราชกา ปรสา บรษทใด ยอมเปนไป

กบดวยพระราชา เหตน น (สา ปรสา บรษทน น) ชอวา เปนไปกบดวยพระราชา ฯ

๗. เสฏฐตทธต มปจจยเทาไร อะไรบาง ฯ ฉฏโฐ, ตก , มนสสตต ลงปจจยอะไร

ในตทธตไหน จงตงวเคราะหและเขยนค าแปลมาดวย ฯ ๗. เสฏฐตทธต มปจจย ๕ ตว คอ ตร ตม อยสสก อย อฏฐ ฉฏโฐ ลง ฐ ปจจย ในปรณตทธต ว. ฉนน ปรโณ (ชน) เปนทเตม แหงชน ท. ๖ ชอวา ท ๖ ตก ลง ก ปจจย ในสขยาตทธต

ว. ตณ ปรมาณาน อสสาต ตก ปรมาณ ท. ของวตถนน ๓ เหตนน (วตถนน) ชอวา มปรมาณ ๓

มนสสตต ลง ตต ปจจย ในภาวตทธต ว. มนสสสส ภาโว มนสสตต ความเปน แหงมนษย ชอมนส-

สตตะ ฯ พระราชเวท พรหมว โส วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๗๒

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและ บาลไวยากรณ สอบ วนท ๖ มนาคม ๒๕๒๙

-------------------------------------------------------- ๑. จงเลอกค าในวงเลบทเหนวาถกตอง เตมลงในชองวางตอไปน ก. เสยงกด ตวหนงสอกด ชอวา .................... (สระ, พยญชนะ, อกขระ)

ข. อกขระเบองตน ๘ ตว ชอ .................. (สระ, พยญชนะ, อกขระ) ค. ถดปลายลนเขามา เปนกรณของอกขระทเปน ............... (ตาลชะ, มทธชะ, ทนตชะ ฆ. พยญชนะท ๓ ท ๔ ท ๕ ในวรรคทง ๕ เปน................ (โฆสะ, อโฆสะ) ง. พยญชนะท ๒ ท ๔ ในวรรคทง ๕ เปน ..................... (สถล, ธนต)

๑.ไดเลอกค าในวงเลบทเหนวาถกตอง เตมลงในชองวาง ดงน ก. เสยงกด ตวหนงสอกด ชอวา อกขระ ข. อกขระเบองตน ๘ ตว ชอ สระ ค. ถดปลายลนเขามา เปนกรณของอกขระทเปน มทธชะ ฆ. พยญชนะท ๓ ท ๔ ท ๕ ในวรรคทง ๕ เปน โฆสะ ง. พยญชนะท ๒ ท ๔ ในวรรคทง ๕ เปน ธนต ๒. ในสระสนธ อาคโม ลงตวอกษรใหม ยอมลงไดกรณใดบาง และยถายท ตดตออยางไร ฯ ๒. ถาสระ โอ อยหนา พยญชนะอยหลง ลง โอ เสย แลวลง อ อาคมไดบาง อ. วา โส –

สลวา เปน สสลวา, พยญชนะอยเบองปลาย ลง โอ อาคม ไดบาง อ. วา ปร – สหสส ลบ อ ทสด แหง

ปร ศพท แลวลง โอ อาคม เปน ปโรสหสส ยถาทท ตดเปน ยถา – อท ถาสระอยเบองหลง ลง ย อาคมได ยถา-อท ตอเปน

ยถายท

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๗๓

๓. จงตอบค าถามตอไปนมาด ก. นามศพททานแบงเปนลงคเทาไร ข. เอก สพพนาม แจกไดกวจนะ เหมอนอะไร ค. วเสสสพพนาม แบงเปนเทาไร อะไรบาง ฆ. นบาตนน ส าหรบใชอยางไร ง. ปจจยนน ลงทไหน เปนเครองหมายอะไร ฯ

๓.ไดตอบค าถามนน ดงน ก. แบงเปนลงค ๓ (คอ ป ลงค เพศชาย ๑ อตถลงค เพศหญง ๑ นป สกลงค มใช

เพศชาย มใชเพศหญง ๑) ข. แจกไดทง ๒ วจนะ เหมอน ย ศพท ค. แบงเปน ๒ อนยม นยม ฆ. ส าหรบลงในระหวางนามศพทบาง กรยา ศพทบาง ง. ลงทายนามศพท เปนเครองหมายวภตตบาง ลงทายธาต เปนเครองหมายกรยาบาง

๔. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ก. ปจจบนแท แปลวา “..................................”

ข. .................. บอกอดตกาล ไมมก าหนด แปลวา “แลว” ค. ในภาววาจก ลง .................. ปจจย อ. ภยเต เปนตน ฆ. อา หยตตน มกรสสะเปน ......................... ในหมวดธาตทงปวง ง. เอา ญา ธาต เปน .................... ฯ

๔.ไดเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงน ก. ปจจบนแท แปลวา “อย”

ข. ปโรกขา บอกอดตกาล ไมมก าหนด แปลวา “แลว” ค. ในภาววาจก ลง ย ปจจย อ. ภยเต เปนตน ฆ. อา หยตตน มกรสสะเปน อ ในหมวดธาตทงปวง ง. เอา ญา ธาต เปน ชา ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๗๔

๕. ก. จงเขยนค าแปลวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกรป สาธนะและปจจยมาดวย ๑. ปฐม ภาวต เอตสมาต ปภโว.

๒. สมปชชตพพ สมปตต. ๓. กชฌต สเลนาต โกธโน.

ข. กรณย , ตณโณ เปนธาต และปจจย อะไร ฯ ๕. ก. ไดเขยนค าแปลวเคราะห บอกรป สาธนะ และปจจย ดงน ๑. (แมน า) ยอมเกดกอน แตประเทศนน เหตนน (ประเทศนน) ชอวาเปนแดน

เกดกอน (แหงแมน า) กตตรป อปาทานสาธนะ อ ปจจย ๒. (ธรรมชาตใด) อนเขา พงถงพรอม เหตนน (ธรรมชาตนน) ชอวาอนเขาพง

ถงพรอม กมมรป กมมสาธนะ ต ปจจย ๓. (ผใด) ยอมโกรธ โดยปกต เหตนน (ผนน) ชอวา ผโกรธโดยปกต กตตรป

กตตสาธนะ ลงในตสสละ ย ปจจย ข. กรณย เปน กร ธาต อนย ปจจย (เอา น เปน ณ ส าเรจรปเปน กรณย ) ตณโณ

เปน ตร ธาต ต ปจจย (ธาตม ร เปนทสดอยหนา แปลง ต เปน ณณ แลวลบทสดธาตส าเรจรปเปน ตณโณ) ๖. อะไร เรยกวา ลตตสมาส และ อลตตสมาส ฯ สมณปฏญญา, อชฌตต , อคยาหโต

(พราหมโณ) เปนสมาสอะไร จงตงวเคราะหพรอมทงเขยนค าแปลมาดวย ฯ ๖. สมาสททานลงวภตตเสยแลว เรยกวา ลตตสมาส สมาสททานยงมไดลบวภตต เรยกวา อลตตสมาส สมณปฏญญา เปน กมมธารยสมาส สมภาวนบพพบท

ว. สมโณ (อห) อต ปฏญญา สมณปฏญญา ปฏญญาวา (เราเปน) สมณะ

อชฌตต เปน อพยยภาวสมาส อปสคคปพพกะ ว. อตตาน อธวตตตต อชฌตต (สงใด) ยอมเปนไปทบ ซงตน

เหตนน (สงนน) ชอวาทบตน

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๗๕

อคยาหโต เปน ตตยาพหพพหสมาส ว. อคค อาหโต เยน โส อคยาหโต (พราหมโณ) ไฟ อนพราหมณ

ใดบชาแลว พราหมณ นน ชอวามไฟอนบชาแลว ฯ ๗.โคตตตทธตมปจจยเทาไร อะไรบาง ฯ ปตตโม, จกขมา, อโยมย ลงปจจยอะไร ในตทธต

ไหน จงตงวเคราะห และเขยนค าแปลมาดวย ฯ ๗. มปจจย ๘ ตว คอ ณ, ณายน, ณาณ, เณยย, ณ ณก, ณว, เณร ปตตโม ลง อม ปจจย ใน ชาตาทตทธต

ว. ปตโต อสส อตถต ปตตโม บตร ของชนนน มอย เหตนน (ชนนน) ชอวามบตร

จกขมา ลง มนต ปจจย ใน ตทสสตถตทธต ว. จกข อสส อตถต จกขมา จกษ ของชนน น มอยเหตน น

(ชนนน) ชอวา มจกษ อโยมย ลง มย ปจจย ใน ปกตตทธต

ว. อยสา ปกต อโยมย (ภาชนะ) อนบคคลท าแลวดวยเหลก ชอวา อโยมยะ (อนบคคลท าแลวดวยเหลก) อยโส วา วกาโร อโยมย อกอยางหนง (ภาชนะ) เปนวการ แหงเหลก ชอวา อโยมยะ (เปนวการแหงเหลก)

พระราชเวท พรหมว โส วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๗๖

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและ บาลไวยากรณ สอบ วนท ๒ เมษายน ๒๕๓๐

-------------------------------------------------------- ๑. จงเลอกค าในวงเลบทเหนวาถกตองเตมลงในชองวางตอไปน ก. อกขระทใชในบาลภาษานน .................... ตว (๓๓, ๔๑)

ข. สระ ๘ ตวน เปน ........................ (นส, นสสย) ค. เอ โอ ๒ ตวน เปน ........................ (อฑฒสระ, สงยตตสระ) ฆ. โอ เกดใน ๒ ฐาน คอ ............................ (คอและรมฝปาก, คอและเพดาน) ง. พยญชนะทถกฐานของตนหยอน ๆ ชอ ............................. (อโฆสะ, สถล, ธนต)

๑.ไดเลอกค าในวงเลบทเหนวาถกตอง เตมลงในชองวางนนดงน ก. อกขระทใชในบาลภาษานน ๔๑ ตว ฯ

ข. สระ ๘ ตวน เปน นสสย ฯ ค. เอ โอ ๒ ตวน เปน สงยตตสระ ฯ ฆ. โอ เกดใน ๒ ฐาน คอ คอและรมฝปาก ฯ ง. พยญชนะทถกฐานของตนหยอน ๆ ชอ สถล ฯ

๒. พยญชนะอาคมมเทาไร อะไรบางฯ อภนนทนต. อโตนายต. ตนนพพต ตดตออยางไร ฯ ๒. พยญชนะอาคม ม ๘ ตว คอ ย ว ม ท น ต ร ฬ อภนนทนต ตดเปน อภนนท + อต นคคหตอยหนา ลบสระเบองปลายไดบาง (แปล

นคคหตเปนพยญชนะทสดวรรค ของพยญชนะทอยหลงคอ ต) ตอเปน อภนนทนต อโตนายต ตดเปน อโต + อายต ถาสระอยเบองหลงลง น อาคม ตอเปน อโตนายต ฯ ตนนพพต ตดเปน ต + นพพต เมอมพยญชนะอยหลงนคคหตอยหนา แปลงนคคหต

เปนพยณชนะทสดวรรคได แปลงนคคหตเปน น ตอเปน ตนนพพต ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๗๗

๓. จงตอบค าถามตอไปนมาด ก. ลงคทจดตามสมมตนน หมายความอยางไร ยกอทาหรณมาดวย

ข. นป สกลงค มการนตเทาไร คออะไรบาง ค. เอกนวสต จนถง อฏฐนวต เปนวจนะ และลงคอะไร ฆ. อปสค ๒๐ ตว คออะไรบาง จงเขยนค าแปลมาดวย ง. สมนตา, อปเปว นาม แปลวาอยางไร เปนนบาตบอกอะไร ฯ

๓. ไดตอบค าถามนนดงน ก. หมายความวาเหมอนหนงก าเนดสตร สมมตใหเปนป ลงคและของทไมมวญญาณ

สมมตใหเปนป ลงค และอตถลงค เหมอนค าวา ทาโร เมย สมมตใหเปนนป ลงคปเทโส ประเทศ สมมตใหเปน ป ลงค ภม แผนดน สมมตใหเปนอตถลงค ฯ

ข. มการนต ๓ ตว คอ อ อ อ ฯ ค. เปนเอกวจนะ อตถลงค อยางเดยว ฯ ฆ. อปสค ม ๒๐ คอ อต ยง, เกน, ลวง อธ ยง, ใหญ, ทบ อน นอย, ภายหลง, ตาม อป ปราศ, หลก

อป หรอ ป ใกล บน อภ ยง, ใหญ, จ าเพาะ, ขางหนา อว หรอ โอ ลง อา ทว, ยง, กลบความ

อ ขน, นอก อป เขาไป, ใกล, มน ท ชว, ยาก น เขา, ลง น ไมม, ออก ป ทว, ขางหนา, กอน, ออก ปฏ เฉพาะ, ตอบ, ทวน, กลบ ปรา กลบความ ปร รอบ ว วเศษ, แจง, ตาง ส พรอม, กบ, ด ส ด, งาม, งาย ง. สมนตา รอบคอบ นบาตบอกปรกป ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๗๘

๔.จงตอบค าถามตอไปนมาด ก. วภตต หมวดหยตตน บอกกาลอะไร แปลวาอยางไร ข. อตตโนบท เปนเครองหมายใหรกรยาทเปนวาจกอะไร ค. กรยาศพทเชนไร ชอเหตกตตวาจก ฆ. ปจจยในกตตวาจกมเทาไร อะไรบาง ง. ชานาต ประกอบดวยเครองปรงอะไรบาง ฯ

๔.ไดตอบค าถามนนดงน ก. บอกอดตกาล ตงแตวานน แปลวา “แลว” ถาม อ อยหนา แปลวา “ได-แลว” ฯ ข. อตตโนบท เปนเครองหมายใหรกรยาทเปนกมมวาจก และภาววาจก ฯ ค. กรยาศพทใดกลาวผใชใหคนอนท า คอแสดงวาเปนกรยาของผใชใหคนอนท านน

กรยาศพทนน ชอเหตกตตวาจก ฯ ฆ. ม ๑๐ ตว คอ อ เอ ย ณ ณา นา ณหา โอ เณ ณย ฯ ง. ประกอบดวย ญา + นา + ต แปลง ญา เปน ชา ส าเรจรปเปน ชานาต ฯ

๕. ก. จงเขยนค าแปลวเคราะห และบอกปจจย รป และสาธนะมาด ๑. อทก ทธาตต อทธ

๒. อาวาสนต เอตถาต อาวาโส ๓. สรต เอตายาต สต, สรณ วา สต

ข. ตฏโฐ, ปมชช, ส าเรจรปมาจากอะไร ฯ ๕. ก. ไดเขยนวเคราะห และบอกปจจย รปและสาธนะดงน ๑. (ประเทศใด) ยอมทรงไว ซงน า เหตนน (ประเทศนน) ชอวา ผทรงไวซง

น า (ทะเล) อ ปจจย เปนกตตรป กตตสาธนะ ฯ ๒. (ภกษ ท.) ยอมอาศยอยในประเทศนน เหตนน (ประเทศนน) ชอวา เปนท

อาศยอย (แหงภกษ ท) ณ ปจจย เปน กตตรป อธกรณสาธนะ ฯ ๓. (ชน) ยอมระลก ดวยธรรมชาตนน เหตนน (ธรรมชาตนน) ชอวา เปนเหต

ระลก (แหงชน), อกอยางหนงความระลก ชอวา สต, ต ปจจย วเคราะหตน เปนกตตรป กรณสาธนะ วเคราะหหลง เปนภาวรป ภาวสาธนะ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๗๙

ข. ตฏโฐ มาจาก ตส + ต ธาตม ส เปนทสดอยหนา แปลง ต เปน ฏฐ แลวลบทสดธาตส าเรจรปเปน ตฏโฐ ฯ

ปมชช มาจาก ป + มท + ตวา อปสคอยหนา แปลง ตวา เปน ย ธาตม ท เปนทสดอยหนาแปลง ย กบทสดธาต เปน ชช ส าเรจรปเปน ปมชช ฯ

๖. สมาสเชนไร ชออพยยภาวสมาส ฯ ขตตมาโน, ปญญาปโชโต, นททรถ , อาคตสมโณ

(อาราโม) เปนสมาสอะไร จงตงวเคราะหและเขยนค าแปลมาด ฯ ๖. สมาสทมอปสค หรอ นบาต อยขางหนา ชอ อพยยภาวสมาส ขตตยมาโน เปน กมมธารยสมาส สมภาวนบพพบท ว. ขตตโย (อห ) อต มาโน ขตตยมาโน มานะวา (เราเปน) กษตรย ฯ ปญญาโชโต เปน กมมธารยสมาส อวธารณบพพบท

ว. ปญญา เอว ปโชโต ปญญาปโชโต (ประทป) อนโพลงทว คอ ปญญา ฯ

นททรถ เปน อพยยภาวสมาส อปสคคปพพกะ ว. ทรถสส อภาโว นททรถ ความไมมแหงความกระวนกระวาย

ชอ ความไมมความกระวนกระวาย ฯ อาคตสมโณ (อาราโม) เปน ทตยาพหพพห

ว. อาคตา สมณา ย โส อาคตสมโณ (อาราโม) สมณะ ท. มาแลว สอารามใดอารามนน ชอวาม สมณะมาแลว ฯ

๗. ชาตาทตทธต มปจจยเทาไร อะไรบาง ฯ ปณฑตชาตโย, เวยากรโณ, สตาล ลงปจจยอะไร

ในตทธตไหนจงตงวเคราะหพรอมทงเขยนค าแปลมาดวย ฯ ๗. มปจจย ๓ ตว คอ อม อย กย

ปณฑตชาตโย ลง อย ปจจย ในชาตาทตทธต ว. ปณฑตชาตยา ชาโต ปณฑตชาตโย (ชน) เกดแลวโดยชาตแหง

บณฑต ชอ ปณฑตชาตยะ (เกดแลวโดยชาตแหงบณฑต)

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๘๐

เวยยากรโณ ลง ณ ปจจย ในราคาทตทธต ว. วยากรณ อธเตต เวยยากรโณ (ชนใด) ยอมเรยน ซงพยากรณ

เหตนน (ชนนน) ชอ เวยยากรณะ (ผเรยนซงพยากรณ) สตาล ลง อาล ปจจย ในพหลตทธต

ว. สต อสส ปกต สตาล หนาว เปนปกต ของประเทศน น (ประเทศนน) ชอวา มหนาวเปนปกต, สต เอตถ พหล วา สตาล อกอยางหนง หนาวในประเทศนนมาก (ประเทศนน) ชอวา มหนาวมาก ฯ

พระราชเวท พรหมว โส วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๘๑

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ สอบ วนท ๑๓ กมภาพนธ ๒๕๓๑

-------------------------------------------------------- ๑. เสยงกด ตวหนงสอกด ชอวาอะไร แปลวาอยางไร ฯ ๑. ชอวา อกขระ แปลวา ไมรจกสนอยาง ๑ ไมเปนของแขงอยาง ๑ ๒. พยญชนะสนธไดสนธกรโยปกรณเทาไร อะไรบาง ฯ เอตทโวจ, สทธธ, อธปปโมทต ตด

ตออยางไร ฯ ๒.ไดสนธกรโยปกรณ ๕ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑ สญโญโค ๑ ฯ เอตทโวจ ตดเปน เอต – อโวจ ถาสระอยเบองปลาย แปลง นคคหตเปน ท ตอเปน

เอตทโวจ. สทธธ ตดเปน สทธา – อธ ถาสระหนาเปนทฆะสระเบองปลายเปนรสสะ ถาลบ

แลวตองทฆะสระหลง ตอเปน สทธธ. อธปปโมทต ตดเปน อธ–ปโมทต ซอนพยญชนะทมรปเหมอนกน ตอเปนอธปปโมทต ฯ

๓. จงตอบค าถามตอไปนมาด ก. นามศพทนนแบงเปนเทาไร คออะไรบาง ฯ

ข. อตถลงคมการนตเทาไร อะไรบาง ฯ ค. มโนคณะมวธแจกแปลกอย ๕ วภตตนน คอเปนอยางไร ยกตวอยางมาดดวย ฯ ฆ. อพยยศพท ไดแกอะไรบาง ฯ ง. ปจจยในอพยยศพทนนลงทไหน เปนเครองหมายอะไร ฯ

๓. ไดตอบค าถามนน ดงตอไปน ก. แบงเปน ๓ คอ นามนาม ๑ คณนาม ๑ สพพนาม ๑ ข. ม ๕ คอ อา อ อ อ อ ค. คอ นา กบ สมา เปน อา, ส ทง ๒ เปน โอ, สม เปนอ, แลวลง ส อาคม เปน

สา เปน โส เปน ส ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๘๒

ตวอยาง ดงน เอก. ต. จ. ปญ. ฉ. ส. มนสา มนโส มนสา มนโส มนส ฆ. อปสคบาง นบาตบาง ปจจยบาง ง. ลงทายนามนาม เปนเครองหมายวภตตบาง ลงทายธาตเปนเครองหมายกรยาบาง ๔.จงตอบค าถามตอไปนมาด ก. วภตตหมวดภสสนต บอกกาลอะไร แปลวาอยางไร ฯ

ข. พชฌต ประกอบดวยเครองปรงอะไรบาง ฯ ค. ธาตเหลาใดเรยกสกมมธาต และอกมมธาต ฯ ฆ. กรยาศพทใด ชอกมมวาจก ฯ ง. เหตกตตวาจก ลงปจจยอะไรบาง ฯ

๔. ไดตอบค าถามนน ดงตอไปน ก. บอกอนาคตกาลแหงปจจบน แปลวา “จก” ข. พธ + ย = ชฌ + ต ส าเรจรปเปน พชฌต

ค. ธาตเหลาใด เรยกหากรรม คอ สงอนบคคลพงท า ธาตเหลานนเรยกวา สกมมธธาต ธาตมกรรม

ธาตเหลาใดไมตองเรยกหากรรม คอ สงอนบคคลพงท า ธาตเหลานน เรยกวา อกมมธาต ธาตไมมกรรม

ฆ. กรยาศพทใดกลาวกรรม สงทบคคลพงท าคอแสดงวาเปนกรยาของกรรมนนเอง กรยาศพทนน ชอกมมวาจก

ง. ลงปจจย ๔ ตว คอ เณ, ณย, ณาเป, ณาปย ๕. ก. จงเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกปจจย รป และ สาธนะมาด ก. วเนต เตนาต วนโย

ข. ปฐม ภวต เอตสมาต ปภโว ค. สย ภวตต สยมภ ข. สตวา, ฉนโน แปลวาอยางไร ส าเรจรปมาจากอะไร ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๘๓

๕. ก. ไดเขยนค าแปลรปวเคราะห พรอมทงบอกปจจย ร) และสาธนะ ดงน ก. (บณฑต) ยอมแนะน า ดวยอบายนน เหตนน (อบายนน) ชอวา เปนเครอง

แนะน า (ของบณฑต) อ ปจจย เปนกตตรป กรณสาธนะ ข. (แมน า) ยอมเกดกอน แตประเทศนน เหตนน (ประเทศนน) ชอวาเปนแดน

เกดกอน (แหงแมน า) อ ปจจย เปนกตตรป อปาทานสาธนะ ค. (ผใด) ยอมเปนเอง เหตนน (ผนน) ชอวา ผเปนเอง กว ปจจย เปนกตตรป

กตตสาธนะ ข. สตวา ฟงแลว ส + ตวนต เอา นต กบ ส เปน อา ส าเรจรปเปน สตวา ฉนโน

อนเขามงแลว ฉท + ต ธาตม ท เปนทสดอยหนา แปลง ต เปน นน แลวลบท สดธาตส าเรจรปเปน ฉนโน ฯ

๖. กมมธารยสมาสมกอยาง อะไรบาง ฯ พนธนมตโต (สตโต), สมณพราหมณา, สมจเฉร

(จตต ) เปนสมาสอะไร จงตงวเคราะหและเขยนค าแปลมาดวย ฯ ๖. ม ๖ อยาง คอ วเสสนปพพปโท, วเสสนตตรปโท, วเสสโนภยปโท, วเสสโนปมปโท,

สมภาวนปพพปโท, อวธารณปพพปโท พนธมนตโต (สตโต) เปน ปญจมตปปรสสมาส

ว. พนธนา มตโต พนธนมตโต (สตโต สตว) พนแลว จาก เครองผก สมณพราหมณา เปนทวนทวนทวสมาส

ว. สมโณ จ พราหมโณ จ สมณพราหมณา สมณะดวย พราหมณดวย ชอ สมณะและพราหมณ ท.

สมจเฉร (จตต ) เปน สหบพพบท พหพพหสมาส ว. สห มจเฉเรน ย วตตตต สมจเฉร (จตต ) จตใด

ยอมเปนไป กบ ดวยความตระหน เหตนน (ต จตต จตนน) ชอวา เปนไปกบดวยความตรระหน ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๘๔

๗. เสฏฐตทธตมปจจยเทาไร อะไรบาง ฯ ทสสนโย, ตปส, มาคโธ ลงปจจยอะไร ในตทธตไหน จงตงวเคราะหพรอมทงเขยนค าแปลมาดวย ฯ

๗. มปจจย ๕ คอ ตร, ตม, อยสสก, อย, อฏฐ ฯ ทสสนโย ลง อย ปจจย ใน ฐานตทธต

ว. ทสสน อรหตต ทสสนโย (ชนใด) ยอมควรซงความเหน เหตนน (ชนนน) ชอ ทสสนยะ (ผควรซงความเหน หรอนาด)

ตปส ลง ส ปจจย ในตทสสตถตทธต ว. ตโป อสส อตถต ตปส ตปะ (ความเพยรอนเผาบาป) ของชนม

อย เหตนน (ชนนน) ชอวา มตปะ มาคโธ ลง ณ ปจจย ในราคาทตทธต

ว. มคเธ ชาโต มาคโธ (ชน) เกดแลว ในแวนแควนมคธ ชอ มาคธะ (ผเกดในแวนแควนมคธ) ตสม วสตต วา มาคโธ อกอยางหนง (ชนใด) ยอมอย ในแวนแควนมคธนน เหตนน (ชนนน) ชอมาคธะ (ผอยในแวนแควนมคธ) ตตร วา อสสโร มาคโธ อกอยางหนง (ชน) เปนอสระ ในแวนแควนมคธนน ชอ มาคธะ (เปนอสระในแวนแควนมคธ) ฯ

พระราชเวท พรหมว โส วดเบญจมบพตร เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๘๕

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒ ปญหา บาลไวยากรณ

สอบ วนท ๓ มนาคม ๒๕๓๒ --------------------------------------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน ก. อกขระทใชในบาลภาษานนม .................... ตว คอ ........................ ฯ ข. สระมมาตราเบา .............. ตวคอ ...................... ชอ .......................... ฯ ค. สระอก ๕ ตว คอ .............................. ชอ ...................... ฯ ๑. เตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

ก. ม ๔๑ ตว คอ อ อา อ อ อ อ เอ โอ ๘ ตวน ชอสระ ก ข ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ ญ, ฐ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น, ป ผ พ ภ ม, ย ร ล ว ส ห ฬ ’ ๓๓ ตวน ชอพยญชนะ

ข. ม ๓ ตว คอ อ อ อ ชอ รสสะ มเสยงสน ค. คอ อา อ อ เอ โอ ชอ ทฆะ มเสยงยาว ฯ

๒. ในพยญชนะสนธ ไดสนธ ไดสนธ ไดสนธกรโยปกรณ คอ อะไรบาง อจเจว , อว สโร,

จาตททส เปนสนธอะไร ตดและตออยางไร ฯ ๒.ไดสนธกรยโยปกรณ ๕ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑ สญโญโค ๑

อจเจว เปนอาเทสพยญชนะสนธ ตดเปน อต-เอว ถาสระอยหลงแปลง ต ททานท าเปน ตย แลวใหเปน จจ ส าเรจรปเปน อจเจว

อวสโร เปนนคคหตอาคมสนธ ตดเปน อว-สโรเมอสระกด พยญชนะกด อยเบองหลง ลงนคคหตอาคมไดบาง ส าเรจรปเปน อว สโร

จาตททส เปนสญโญคพยญชนะสนธ ตดเปน จาต-ทส ซอนพยญชนะทมรปเสมอกน ส าเรจรปเปน จาตททส ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๘๖

๓. จงตอบค าถามตอไปน ก. นามศพทนนแบงเปนกอยาง คออะไรบาง ข. การนตคออะไร ในปงลงคมการนตเทาไร คออะไรบาง ค. สงขยาคออะไร ปกตสงขยา กบ ปรณสงขยา ตางกนอยางไรบาง ฯ ๓. ไดตอบค าถามตอไปน ก. แบงออกเปน ๓ คอ นามนาม ๑ คณนาม ๑ สพพนาม ๑

ข. คอ หลกฐานททานก าหนดตามสระทสดแหงศพท ในปงลงค มการนต ๕ คอ อ อ อ อ อ

ค. คอ ศพทเปนเครองก าหนดนบนามนาม, ปกตสงขยานน นบโดยปกต เปนตนวา หนง สอง สาม ส หา ส าหรบนามนามใหรวามประมาณเทาไร ปรณสงขยานนส าหรบนบ นามนาม ทเตมในทนน ฯ คอนบเปนชน ฯ เปนตนวา ทหนง ทสอง ทสาม ทส ทหา ฯ

๔. อาขยาตคออะไร ในอาขยาตนนทานประกอบดวยอะไรบาง และในอาขยาตนน แบงกาลท

เปนประธานไดกอยาง อะไรบาง ฯ ๔.ศพทกลาวกรยา คอ ความท า เปนตนวา ยน เดน นง นอน กน ดม ท า พด คด, ใน

อาขยาตนนทานประกอบวภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต วาจก ปจจย, ไดกาลทเปนประธาน ๓ คอ กาลทเกดขนเฉพาะหนา เรยกวา ปจจบนกาล ๑ กาลลวงแลว เรยกวา อดตกาล ๑ กาล ยงไมมาถง เรยกวา อนาคตกาล ๑ ฯ

๕. สาธนะ คออะไร สาธนะนนแบงเปนกอยาง อะไรบาง นายโก, ปารค ลงปจจยอะไร

เปนรป และสาธนะอะไร จงเขยนรปวเคราะหมาด ฯ ๕.คอ ศพทททานใหส าเรจมาแตรปวเคราะห แบงออกเปน ๗ คอ กตตสาธนะ กมมสาธนะ

ภาวสาธนะ กรณสาธนะ สมปทานสาธนะ อปทานสาธนะ อธกรณสาธนะ, นายโก ลง ณว ปจจย เปนกตตรป กตตสาธนะ รปวเคราะหวา เนตต นายโก,

ปารค ลง ร ปจจย เปนกตตรป กตตสาธนะ ลงในตสสละ รปวเคราะหวา ปาร คจฉต สเลนาต ปารค ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๘๗

๖. วเสสนบพพบท กบ วเสสนตตรบท กมมธารยสมาส มลกษณะตางกนอยางไร จง ยกตวอยางรปวเคราะหมาประกอบค าถามดวย ฯ

๖.วเสสนบพพบท มบทวเสสนะอยตน บทประธานอยขางหลง อยางน มหนโต ปรโส มหาปรโส วเสสนตตรบทมบทวเสสนะอยหลงบทประธานอยหนา อยางน สตโต วเสโส สตตวเสโส ฯ

๗. เสฏฐตทธตมปจจยกตว คออะไรบางฯ มายาว, คามตา, ทยาล ลง ปจจยอะไร ในตทธต

ไหน จงตงวเคราะหพรอมกบเขยนค าแปลมาดดวย ฯ ๗. มปจจย ๕ ตว คอ ตร ตม อยสสก อย อฏฐ มายาว ลง ว ปจจย ในตทสสตถตทธต

วเคราะหวา มายา อสส อตถต มายาว แปลวา มายาของชนชน มอย เหตนน ชนนน ชอวา มมายา

คามตา ลง ตา ปจจย ใหสมหตทธต วเคราะหวา คามาน สมโห คามตา แปลวา ประชมหางชาวบาน

ทงหลาย ชอคามตา (ประชมแหงชาวบาน) ทยาล ลง อาล ปจจย ในพหลตทธต

วเคราะห ทยา อสส ปกต ทยาล แปลวา ความเอนด เปนปกต ของชนนน (ชนนน) ชอวา มความเอนดเปนปกตอกอยางหนง วเคราะหวา ทยา อสส พหลา วา ทยาล แปลวา ความเอนด ของชนนนมาก (ชนนน) ชอวา มความเอนดมาก ฯ

พระราชปรยตโมล อปสโม วดชนะสงคราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๘๘

ประโยค ๑-๒ และเปรยญตร ปท ๑-๒ ปญหา บาลไวยากรณ

สอบ วนท ๒๐ กมภาพนธ ๒๕๓๓ --------------------------------------------------------

๑.จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน ก. ค าวา “อกขระ” ๆ นน วาตามนกปราชญทานประสงคกเปน ...... อยาง ..... คอ .... ฯ

ข. ฐานทตงเกดของอกขระม ...................... คอ ....................... ฯ ค. พยญชนะทมเสยงกอง เรยกวา ....................... ไดแก พยญชนะ ............................ ฯ ฆ. ลกษณะทจะประกอบพยญชนะซอนกนไดนน ดงน .......................... ฯ ง. พยญชนะ ........................ ตว คอ ......................... .. ถาอยหลง พยญชนะตวอน

ออกเสยงผสมกบพยญชนะตวหนา ฯ ๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน ก. เปน ๒ อยาง คอ เปนเสยงอยาง ๑ เปนตวหนงสออยาง ๑ ฯ

ข. ม ๖ คอ กณโฐ คอ, ตาล เพดาน, มทธา ศรษะ กวา ปมเหงอก กวา, ทนโต ฟน, โอฏโฐ รมฝปาก, นาสกา จมก ฯ

ค. เรยกวา โฆสะ ไดแกพยญชนะท ๓ ท ๔ และท ๕ ในวรรคทง ๕ คอ ค ฆ ง, ช ฌ ญ, ฑ ฒ ณ, ท ธ น, พ ภ ม และ ย ร ล ว ห ฬ รวม ๒๑ ตว ฯ

ฆ. พยญชนะทซอนกน มดงน - พยญชนะท ๑ ซอนหนาพยญชนะท ๑ และท ๒ ในวรรคของตนได - พยญชนะท ๓ ซอนหนาพยญชนะท ๓ และท ๔ ในวรรคของตนได - พยญชนะท ๕ สดวรรค ซอนหนาพยญชนะในวรรคของตนไดทง ๕ ตว ยกเสยแตตว ง ซงเปนตวสะกดอยางเดยว มไดมส าเนยงในภาษาบาล ซอนหนา

ตวเองไมได ฯ ง. พยญชนะ ๔ ตว คอ ย, ร, ล, ว, อยหลงพยญชนะตวอนออกเสยงผสมกบพยญชนะตตวหนา ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๘๙

๒. การตออกขระดวยอกขระนน จดเปนกอยาง คออะไรบาง ฯ อคยาคาร , เอกมทาห , เอตทโวจ เปนสนธอะไร ตดและตออยางไร ฯ

๒. จดเปน ๒ อยาง คอตอศพททมวภตตใหเนองดวยศพททมวภตต เหมอน จตตาโร อเม ตอเขาเปน จตตาโรเม เปนตน อยาง ๑, ตอบทสมาส ยนอกษรใหนอยอก เหมอน กต อปกาโร ตอเขาเปน กโตปกาโร เปนตน อยาง ๑ ฯ

อคยาคาร เปนอาเทสสระสนธ คอ แปลงสระหนา ตดเปน อคค อาคาร แปลง อ สระหนา เปน ย แลวลบพยญชนะทซอนกน ๓ ตว ทงเสยงตวหนง คอ ลบตว ค ตอเขาเปน อคยาคาร ฯ

เอกมทาห เปนอาเทสพยญชนะสนธ แยกเปน เอก อธ อห (เอกอยหนา) แปลง ธ เปน ท ตอเขาเปน เอกมทาห ฯ

เอตทโวจ เปนอาเทสนคคหตสนธ แยกเปน เอต อโวจ แปลงนคคหตเปน ท ตอเขา เปน เอตทโวจ ฯ

๓.จงตอบค าถามตอไปน ก. นามทแสดงลกษณะของนามนาม แบงเปนกชน คออะไรบาง ข. วภตนามนนมกตว แบงเปนอยางไร คออะไรบาง

ค. วเสสนสพพนามนน แบงเปนกอยาง ไดแกศพทพวกไหน ฆ. อพยยศพทจ าพวกไหน มกอยาง อะไรบาง ง. นบาตนน ส าหรบใชลงทไหน บอกถงอะไร ฯ

๓.ไดตอบค าถามตอไปน ก. แบงเปน ๓ ชนคอ ปกต ๑ วเสส ๑ อตวเสส ๑ ฯ ข. ม ๑๔ ตว แบงเปนเอกวจนะ ๗ พหวจนะ ๗ ดงน เอกวจนะ พหวจนะ ปฐมา ท ๑ ส โย ทตยา ท ๒ อ โย ตตยา ท ๓ นา ห จตตถ ท ๔ ส น ปญจม ท ๕ สมา ห

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๙๐

ฉฏฐ ท ๖ ส น สตตม ท ๗ สม ส ค. แบงเปน ๒ อยาง ฯ ไดแกศพทเหลาน ย, อญญ, อญญตร, อญญตม, ปร,

อปร, กตร, กตม, เอก, เอกจจ, สพพ, ก เปนอนยม, ต, เอต, อม, อม เปนนยม ฯ ฆ. คอ ศพทจ าพวกจะแจกดวยวภตตท ง ๗ แปลงรปไปตาง ๆ เหมอนนามท ง ๓

ไมไดคงรปอยเปนอยางเดยว ม ๓ อยาง คอ อปสคบาง นบาตบาง ปจจย ฯ ง. ส าหรบลงทระหวางนามศพทบาง กรยาศพทบาง ฯ บอกถงกาล, อาลปนะ, ท,

ปรจเฉท, อปไมย, ปฏเสธ, ความไดยนเลาลอ, ความปรกป, ความถาม, ความรบ ความเตอน เปนตน ฯ

๔. ในอาขยาตนน ทานแบงกาลทเปนประธาน และแบงกาลใหละเอยดไวอยางไรบาง ฯ ๔. ในอาขาตแบงกาลทเปนประธาน ๓ คอ กาลทเกดขนจ าเพาะหนา เรยกวา ปจจบนกาล ๑

กาลลวงแลว เรยกวา อดตกาล ๑ กาลทยงมาไมถง เรยกวา อนาคตกาล ๑ ฯ กาลทง ๓ นน แบงใหละเอยดไดดงน ปจจบนกาล จดเปน ๓ คอ ปจจบนแท ๑

ปจจบนใกลอดต ๑ ปจจบนใกลอนาคต ๑ ฯ อดตกาลจดเปน ๓ เหมอนกน คอ ลวงแลว ไมมก าหนด ๑ ลวงแลววานน ๑ ลวง

แลววนน ๑ ฯ อนาคตกาลจดเปน ๒ คอ อนาคตของปจจบน ๑ อนาคตของอดต ๑ ฯ

๕. ปจจยแหงกรยากตกจดไวอยางไร ปจจยตวไหนบอกถงอะไร ฯ ธมมวาท, กตตา ลงปจจย

อะไร เปนรป และสาธนะอะไร จงเขยนรปวเคราะหมาด ฯ ๕. จดเปน ๓ พวกเหมอนปจจยแหงนามกตก คอ กตปจจย อยางน อนต, ตวนต, ตาว

กจจปจจย อยางน อนย, ตพพ กตกจจปจจย อยางน มาน, ต, ตน, ตวา, ตวาน

ในปจจย ๓ พวกนน อนต, มาน ๒ น บอกปจจบนกาล ตวนต, ตาว, ต, ตน, ตวา, ตวาน ๖ น บอกอดตกาล

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๙๑

อนย, ตพต ๒ น บอกความจ าเปน ฯ ธมมวาท ลง ณ ปจจย เปนกตตรป กตตสาธนะ ลงในอรรถแหงตสสละหรอเปน

สมาสรป ตสสลสาธนะ วเคราะหวา ธมม วทต สเลนาต ธมมวาท, ธมม วตต สลมสมาต วา ธมมวาท ฯ

กตตา ลง ต ปจจย เปนกตตรป กตตสาธนะ หรอ เปนกตตรป กตตสาธนะ ลงในอรรถแหงตสสละ วเคราะหวา กโรตต กตตา, กโรต สเลนาต วา กตตา ฯ

๖.ตปปรสมาส กบ กมมธารยสมาส แปลกนอยางไร ฯ ขณาสโว, สวณณวณโณ เปนสมาส

อะไร จงเขยนรปวเคราะหมาด ฯ ๖. แปลกนอยางน ตปปรสสมาสมวภตตและวจนะไมเสมอกน สวนกมมธารยสมาสมวภตต และวจนะเสมอกน บทหนงเปนประธาน บทหนงเปน

วเสสนะ หรอเปนวเสสนะทง ๒ บท ฯ ขณาสโว เปน ฉฏฐพหพพหสมาส

รปวเคราะหวา ขณา อาสวา ยสส โส ขณาสโว ภกข ฯ สวณณวณโณ เปน ฉฏฐอปมาพหพพหสมาส

รปวเคราะหวา ส วณ ณ สส วณ โณ อ ว ว ณ โณ ย สส โส สวณณวณโณ ภควา ฯ

๗. ตทสสตถตทธตมปจจยกตว คออะไรบาง ฯ กาสาว , สเมธโส, ทสสนโย ลงปจจยอะไร

ในตทธตไหนจงตงวเคราะหพรอมทงเขยนค าแปลมาดดวย ฯ ๗.มปจจย ๙ ตว คอ ว, ส, ส, อก, อ, ร, วนต, มนต, ณ ฯ กาสาว ลง ณ ปจจยในราคาทตทธต วเคราะหวา กสาเวน รตต วตถ กาสาว ผา (อนบคคล) ยอมแลว ดวยรสฝาด ชอวา กาสาวะ (ผาอนบคคลยอมแลวดวยรสฝาด) ฯ สเมธโส ลง ส ปจจยในราคาตทสสตถตทธต วเคราะหวา สเมธา อสส อตถต สเมธโส เมธาด ของชนนน มอย เหตนน (ชนนน) ชอวา มเมธาด ฯ ทสสนโย ลง อย ปจจยในฐานตทธต วเคราะหวา ทสสน อรหตต ทสสนโย (ชนใด) ยอมควร ซงความเหน (ชนนน) ชอวา ทสสนยะ (ผควรซงความเหน หรอ นาด) ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๙๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๑๐ กมภาพนธ ๒๕๓๔

.............................................

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

ก. กรณทท าอกขระม..............คอ.............................ฯ

ข. อกขระ ๔๑ ตว แมตางกนโดยฐานทเกดเปนตน กเปน......อยาง คอ เปน...............ฯ

๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

ก. ม ๔ คอ ชวหามชฌ ทามกลางลน ๑ ชวโหปคค ปลายลนเขามา ๑ ชวหคค

ปลายลน ๑ สกฏฐาน ฐานของตน ๑ ทามกลางลน เปนกรณของอกขระทเปนตาลชะ,

ถดปลายลนเขามา เปนกรณของอกขระทเปนมทธชะ , ปลายลน เปนกรณของอกขระท

เปนทนตชะ, ฐานของตน เปนกรณของอกขระทเหลอจากน ฯ

ข. เปน ๒ อยาง คอ เปนนสสยอยาง ๑ เปนนสสต อยาง ๑ สระเปนทอาศยของพยญชนะ

ชอนสสย, พยญชนะอนอาศยสระ ชอนสสต ฯ

๒. สนธกรโยปกรณ วธเปนอปการะแกการท าสนธมกอยาง คออะไรบาง ฯ อตตทตโถ และ

ธมมญจเร เปนสนธอะไร ตดและตออยางไร ฯ

๒. ม ๘ อยาง คอ โลโป ลบ ๑ อาเทโส แปลง ๑ อาคโม ลงอกษรใหม ๑ วกาโร ท าใหผด

จากของเดม ๑ ปกต ปรกต ๑ ทโฆ ท าใหยาว ๑ รสส ท าใหสน ๑ สญโญโค ซอนตว ๑ ฯ

อตตทตโถ เปนอาคมพยญชนะสนธ ตดเปน อตต – อตโถ ลง ท อาคม ตอเปน

อตตทตโถ ฯ

ธมมญจเร เปนอาเทสนคคหตสนธ ตดเปน ธมม – จเร แปลง นคคหตเปน ญ ตอ

เปน ธมมญจเร ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๙๓

๓. จงตอบค าถามตอไปน

ก. นามศพทในภาษาบาลนน ทานแบงลงคไวกอยาง คออะไรบาง ฯ

ข. ศพททเปนเครองก าหนดนบนามนาม ชอวาอะไร แบงเปนกอยาง คออะไร ฯ

๓. ไดตอบค าถามตอไปน

ก. แบงเปนลงคไว ๓ อยาง คอ ป ลงค เพศชาย ๑ อตถลงค เพศหญง ๑ นป สกลงค

มใชเพศชายมใชเพศหญง ๑ ฯ

ข. ชอ สงขยา แบงเปน ๒ อยาง คอ ปกตสงขยาอยาง ๑ ปรณสงขยาอยาง ๑ ฯ

๔. วภตตอาขยาตน น ทานจ าแนกไวเพอเปนเครองหมายใหรถงอะไร จดเปนกหมวด คอ

อะไรบาง ฯ

๔. ใหรถงกาล, บท, วจนะ, บรษ จดเปน ๘ หมวด คอ วตตมานา ๑ ปญจม ๑ สตตม ๑ ปโรกขา ๑

หยตตน ๑ อชชตตน ๑ ภวสสนต ๑ กาลาตปตต ๑ ฯ

๕. ค าวา “กตก” นน เปนชอของอะไร แบงเปนกอยาง คออะไรบาง ฯ ธมมจาร และ ทกกร ลง

ปจจยอะไร เปนรปและสาธนะอะไร จงเขยนรปวเคราะหมาด ฯ

๕. เปนชอของศพทททานประกอบดวยปจจยหมหนง ซงเปนเครองก าหนดหมายเนอความของ

นามศพทและกรยาศพททตาง ๆ กน แบงเปน ๒ คอ เปนนามศพทอยาง ๑ เปนกรยาศพท

อยาง ๑ ฯ

ธมมจาร ลง ณ ปจจย เปนกตตรป กตตสาธานะ ลงในอรรถแหงตสสละ

รปวเคราะหวา ธมม จรต สเลนา - ต ธมมจาร ฯ

ทกกร ลง ข ปจจย เปนกมมรป กมมสาธนะ รปวเคราะหวา ทกเขน กรยต-ต

ทกกร ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๙๔

๖. สมาสในบาลภาษาวาโดยกจมกอยาง คออะไรบาง ฯ สญชาตส เวโค และ เอกรตตวาโส เปน

สมาสอะไร จงเขยนรปวเคราะหมาด ฯ

๖. ม ๒ อยาง คอ สมาสททานลบวภตตเสยแลว เรยกวา ลตตสมาโส, สมาสททานยงมไดลบ

วภตต เรยกวา อลตตสมาโส ฯ

สญชาตสเวโค เปนจตตถพหพพหสมาส รปวเคราะหวา สญชาโต ส เวโค ยสส โส

สญชาตส เวโค ชโน ฯ

เอกรตตวาโส เปนภนนาธกรณพหพพหสมาส รปวเคราะหวา เอกรตต วาโส อสสา-ต

เอกรตตวาโส ฯ

๗. สามญญตทธต แบงออกเปนกอยาง คออะไรบาง ฯ ภาคเนยโย และคณวา ลงปจจยอะไร

ในตทธตไหน จงตงวเคราะหพรอมทงเขยนค าแปลมาดดวย ฯ

๗. แบงออกเปน ๑๓ อยาง คอ โคตตตทธต , ตรตตาทตท, ราคาทตท, ชาตาทตท, สมหตท, ฐานตท, พหลตท, เสฏฐตท, ตทสสตถตท, ปกตตท, สงขยาตท, ปรณตท, วภาคตท ฯ

ภาคเนยโย ลง เณยย ปจจยในโคตตตทธต วเคราะหวา ภคนยา อปจจ ภาคเนยโย

เหลากอ แหงพนองหญง ชอวาภาคเนยยะ ฯ

คณวา ลง วนต ปจจยในตทสสตถตทธต วเคราะหวา คโณ อสส อตถ-ต คณวา

คณ ของชนนน มอย เหตนน (ชนนน) ชอวา มคณ ฯ

พระเมธปรยตยาภรณ อคคธมโม วดเบญจมบพตร เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๙๕

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๒๙ กมภาพนธ ๒๕๓๕

.............................................

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

ก. ค าวา อกขระ ๆ นน วาตามทนกปราชญทานประสงค กเปน ๒ อยาง คอ..............?

ข. อกขระทเหลอจากสระนน.................ตว ม...........ชอวา.........................?

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

ก. ค าวา อกขระ ๆ นน วาตามทนกปราชญทานประสงค กเปน ๒ อยาง คอ เปนเสยง

อยาง ๑ เปนตวหนงสออยาง ๑ ฯ

ข. อกขระท เหลอจากสระน น ๓๓ ตว ม ก เปนตน มนคคหต เปนทสด ชอวา

พยญชนะ ฯ

๒. การตออกขระดวยอกขระนน จดเปนกอยาง คออะไรบาง ?

ปโรสหสส , อจเจว , ยถายท เปนสนธอะไร ตดตออยางไร ?

๒. การตออกขระดวยอกขระน น จดเปน ๓ ตามความทเปนประธานกอน คอ สระ

สนธ ตอสระ ๑ พยญชนะสนธ ตอพยญชนะ ๑ นคคหตสนธ ตอนคคหต ๑ ฯ

ป โรส ห ส ส เปน อ าคมสน ธ ตด เปน ปร - สห สส ลบ อ ท ส ดแ ห ง

ปร ศพท แลวลง โอ อาคม ตอเปน ปโรสหสส ฯ

อจเจว เปน อาเทสพยญชนะสนธ ตดเปน อต - เอว สระอยหลง แปลง ต ททาน

ท าเปน ตย แลวใหเปน จจ ตอเปน อจเจว ฯ

ย ถ ายท เปน อ าคมพ ยญ ชนะสน ธ ตด เปน ยถา - อท สระอย เบ องหลง

ลง ย อาคม ตอเปน ยถายท ฯ

๓. ค าวา นาม, นามนาม, ลงค, วจนะ, วภตต คออะไร มอยางละเทาไร อะไรบาง ?

๓. นาม คอ ชอ แบงเปน ๓ อยาง คอ นามนาม ๑ คณนาม ๑ สพพนาม ๑

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๙๖

นามนาม คอ ชอของ คน สตว ท สงของ ม ๒ อยางคอ สาธารณนาม ๑

อสาธารณนาม ๑

ลงค คอ เพศ ม ๓ อยาง คอ ป ลงค เพศชาย ๑ อตถลงค เพศหญง

๑ นป สกลงค มใชเพศชาย มใชเพศหญง ๑

วจนะ คอ ค าพด ม ๒ อยาง คอ เอกวจน ค าพดส าหรบออกชอของสงเดยว ๑

พหวจน ค าพดส าหรบออกชอของมากกวาสงเดยว ๑

วภตต คอ การจ าแนก หรอ แจก ม ๑๔ ตว

แบงเปน เอกวจนะ ๗, พหวจนะ ๗ คอ

เอกวจนะ พหวจนะ

ปฐมา ท ๑ ส โย

ทตยา ท ๒ อ โย

ตตยา ท ๓ นา ห

จตตถ ท ๔ ส น

ปญจม ท ๕ สมา ห

ฉฎฐ ท ๖ ส น

สตตม ท ๗ สม ส ฯ

๔. กรยาอาขยาต นน ทานแบงกาลทเปนประธานไดกอยาง คออะไรบาง และแบงกาลให

ละเอยดออกอกอยางละเทาไร คออะไรบาง ?

๔. กรยาอาขยาต นน ทานแบงกาลทเปนประธานได ๓ อยาง คอ

กาลทเกดขนจ าเพาะหนา เรยกวาปจจบนกาล ๑

กาลลวงแลวเรยกวาอดตกาล ๑

กาลยงมาไมถงเรยกวาอนาคตกาล ๑

และแบงกาลใหละเอยด ดงนคอ

ปจจบนกาล จดเปน ๓ คอ ปจจบนแท ๑

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๙๗

ปจจบนใกลอดต ๑

ปจจบนใกลอนาคต ๑ ฯ

อดตกาล จดเปน ๓ คอ ลวงแลวไมมก าหนด ๑

ลวงแลววานน ๑

ลวงแลววนน ๑ ฯ

อนาคตกาล จดเปน ๒ คอ อนาคตของปจจบน ๑

อนาคตของอดต ๑ ฯ

๕. สาธนะ คออะไร มเทาไร อะไรบาง ? สาวโก, สภโร ลงปจจยอะไร เปนรปและ

สาธนะอะไร จงเขยนรปวเคราะหมาด ?

๕. สาธนะ คอ ศพทททานใหส าเรจมาแตรปวเคราะห ม ๗ คอ กตตสาธนะ ๑

กมมสาธนะ ๑ ภาวสาธนะ ๑ กรณสาธนะ ๑ สมปทานสาธนะ ๑ อปทานสาธนะ ๑

อธกรณสาธนะ ๑ ฯ

สาวโก ลง ณว ปจจย เปนกตตรป กตตสาธนะ รปวเคราะหวา สณาต-ต สาวโก ฯ

สภโร ลง ข ปจจย เปนกมมรป กมมสาธนะ รปวเคราะหวา สเขน ภรยต-ต สภโร ฯ

๖. ตปปรสสมาส กบ กมมธารยสมาส ตางกนอยางไร ฯ นททรถ , ธมมจกก , สราชกา

(ปรสา) เปนสมาสอะไร จงเขยนรปวเคราะหมาด ฯ

๖. ตปปรสสมาส กบ กมมธารยสมาส ตางกนอยางน คอ

นามศพทม อ วภตตเปนตน ในทสดทานยอเขาดวยบทเบองปลาย ชอ ตปปรสมาส

นามศพท ๒ บท มวภตตและวจนะ เปน อยางเดยวกน บทหนงเปนประธาน คอเปน

นามนาม บทหนงเปนวเสสนะ คอเปนคณนาม หรอ เปนคณนามทง ๒ บทมบทอนเปน

ประธาน ททานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอ กมมธารยสมาส ฯ

นททรถ เปน อพยยภาวสมาส มอปสคอยหนา (อปสคคปพพกะ)

รปวเคราะหวา ทรถสส อภาโว นททรถ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๙๘

ธมมจกก เปน กมมธารยสมาส อวธารณบพพบท

รปวเคราะหวา ธมโม เอว จกก - ธมมจกก ฯ

สราชกา (ปรสา) เปน สหบพพบท พหพพหสมาส

รปวเคราะหวา สห รญญา ยา วตตต - ต สราชกา ปรสา ฯ

๗. ในปรณตทธต มปจจยกตว คออะไรบาง ฯ สากยปตตโก, โทวารโก, ชนตา ลง

ปจจยอะไร ในตทธตไหน จงเขยนรปวเคราะหพรอมทงเขยนค าแปลมาดดวย ฯ

๗. ในปรณตทธต มปจจย ๕ ตว คอ ตย, ถ, ฐ, ม, อ ฯ

สากยปตตโก ลง ณก ปจจย ใน โคตตตทธต

รปวเคราะหวา สกยปตตสส อปจจ สากยปตตโก

แปลวา เหลากอแหงบตรแหงสกยะ ชอ สากยปตตกะ

โทวารโก ลง ณก ปจจย ใน ตรตยาทตทธต

รปวเคราะหวา ทวาเร นยตโต โทวารโก

แปลวา (ชน) ประกอบในประต ชอ โทวารกะ (ผประกอบในประต)

ชนตา ลง ตา ปจจย ใน สมหตทธต

รปวเคราะหวา ชนาน สมโห ชนตา

แปลวา ประชม แหงชน ท. ชอ ชนตา (ประชมแหงชน) ฯ

พระเมธปรยตยาภรณ อคคธมโม วดเบญจมบพตร เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๙๙

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๑๗ กมภาพนธ ๒๕๓๖

.............................................

๑. สระในภาษาบาลจดเปนค ไดเทาไร อะไรบาง สระไหนจดเปนสงยตตสระเพราะเหตไร

จงเรยกชออยางนน ?

๑. สระในภาษาบาลจดเปนคได ๓ ค คอ อ อา เรยกวา อวณโณ, อ อ เรยกวา อวณโณ

อ อ เรยกวา อวณโณ ฯ

เอ โอ ๒ ตวนเปนสงยตตสระ เพราะประกอบเสยงสระ ๒ ตวเปนเสยงเดยวกน ฯ

๒. พยญชนะอาคมมเทาไร อะไรบาง ในทเชนไรจงลงอาคมได จงยกตวอยางมาด ?

๒. พยญชนะอาคมม ๘ ตว คอ ย ว ม ท น ต ร ฬ ถาสระอยเบองหลงลงอาคมได

ตวอยางเชน ลง ย อาคม ยถา - อท เปน ยถายท

ลง ว อาคม อ - ทกขต เปน วทกขต เปนตน ฯ

๓. ศพทเชนไร เรยกวา อพยยศพท และใชอยางไร ? จงแจก ราช ศพทดวยวภตตทง ๗

มาด ?

๓. ศพทจ าพวกหนงจะแจกดวยวภตตทง ๗ แปลงรปไปตาง ๆ เหมอนนามทง ๓ ไมไดคงรปอย

อยางเดยว ศพทเหลานเรยกวา อพยยศพท ๆ เปน อปสคบาง นบาตบาง ปจจยบาง ฯ

อปสค ส าหรบใชน าหนานามและกรยา ใหวเศษขน เมอน าหนานามมอาการ

คลาย คณศพท เมอน าหนากรยามอาการคลาย กรยาวเสสนะ

นบาต ส าหรบลงในระหวางนามศพทบาง กรยาศพทบาง บอก อาลปนะ กาล

ท ปรเฉท อปไมย ปฏเสธ ความไดยนเลาลอ ความปรกป ความถาม ความรบ ความเตอน

ปจจย ส าหรบลงทายนามศพท เปนเครองหมายวภตตบาง ลงทายธาต เปนเครองหมาย

กรยาบาง ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๐๐

ไดแจก ราช ศพทดวยวภตตทง ๗ ดงน คอ ราช ศพท เปน ทวลงค แจกอยางน

เอก พห

ป. ราชา ราชาโน

ท. ราชาน ราชาโน

ต. รญญา ราชห ราชภ

จ. รญโญ ราชโน รญญ ราชน

ปญ. รญญา ราชห ราชภ

ฉ. รญโญ ราชโน รญญ ราชน

ส. รญเญ ราชน ราชส

อา. ราช ราชาโน ฯ

๔. วภตตอาขยาต จดเปนกหมวด วภตตน น ๆ บอกกาลอะไร ทานบญญตใหแปลวา

อยางไร ? จงเขยนวภตตหมวด กาลาตปตต มาด ?

๔. วภตตอาขยาต จดเปน ๘ หมวด คอ

๑. วภตตหมวด วตตมานา บอกปจจบนกาล ปจจบนแท แปลวา อย

ปจจบนใกลอดต แปลวา ยอม ปจจบนใกลอนาคต แปลวา จะ

๒. วภตตหมวด ปญจม บอกความบงคบ แปลวา จง

บอกความหวง แปลวา เถด บอกความออนวอน แปลวา ขอ-จง

๓. วภตตหมวด สตตม บอกความยอมตาม แปลวา ควร

บอกความก าหนด แปลวา พง บอกความร าพง แปลวา พง

๔. วภตตหมวด ปโรกขา บอกอดตกาล ลวงแลวไมมก าหนด แปลวา แลว

๕. วภตตหมวด หยตตน บอกอดตกาล ลวงแลวตงแตวานน แปลวา แลว

ถาม อ อยหนา แปลวา ได-แลว

๖. วภตตหมวด อชชตตน บอกอดตกาล ลวงแลวตงแตวนน แปลวา แลว

ถาม อ อยหนา แปลวา ได-แลว

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๐๑

๗. วภตตหมวด ภวสสนต บอกอนาคตกาลแหงปจจบน แปลวา จก

๘. วภตตหมวด กาลาตปตต บอกอนาคตกาลแหงอดต แปลวา จก-แลว

ถาม อ อยหนา แปลวา จกได-แลว

วภตตหมวด กาลาตปตต คอ

ปรสสบท อตตโนบท

เอก พห เอก พห

ประถมบรษ สสา สส ส สสถ สสส

มธยมบรษ สเส สสถ สสเส สสวเห

อตตมบรษ สส สสามหา สส สสามหเส ฯ

๕. รปวเคราะหขางทายน เปนรป สาธนะ ปจจยอะไร และแปลวาอยางไร คอ

ก. ธมม วทต สเลนาต ธมมวาท ?

ข. อาวสนต เอตถาต อาวาโส ?

ค. สเขน ภรยตต สภโร ?

๕. รปวเคราะหขางทายน เปนรป สาธนะ ปจจย และแปลวา ดงน คอ

ก. ธมม วทต สเลนาต ธมมวาท ฯ เปน กตตรป กตตสาธนะ

ลงในอรรถแหงตสสละ ลง ณ ปจจย แปลวา (ผใด) กลาวซงธรรมโดยปกต

เหตนน (ผนน) ชอวา ผกลาวซงธรรมโดยปกต

ข. อาวสนต เอตถาต อาวาโส ฯ เปน กตตรป อธกรณสาธนะ ลง ณ ปจจย

แปลวา (ภกษ ท.) ยอมอาศยอยในประเทศนน เหตนน (ประเทศนน)

ชอวาเปนทอยอาศย (แหงภกษ ท.)

ค. สเขน ภรยตต สภโร ฯ เปน กมมรป กมมสาธนะ ลง ข ปจจย แปลวา

(ผใด) อนเขาเลยงไดโดยงาย เหตนน (ผนน) ชอวา ผอนเขาเลยงไดโดยงาย ฯ

๖. สมาสในภาษาบาลมกอยาง คออะไรบาง ? ศพทตอไปนคอ อสโม, ธมมจกก , นททรถ

เปนสมาสอะไร และมรปวเคราะหอยางไร ?

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๐๒

๖. สมาสในภาษาบาล วาโดยกจม ๒ อยางคอ สมาสททานลบวภตตเสยแลว เรยกวา

ลตตสมาโส สมาสททานยงมไดลบวภตต เรยกวา อลตตสมาโส วาโดยชอ ม ๖ อยาง

คอ กมมธารโย, ทค, ตปปรโส, ทวนทโว, อพยยภาโว, พหพพห ฯ

อสโม เปน พหพพหสมาโส มรปวเคราะหวา นตถ ตสส สโมต อสโม

ธมมจกก เปน กมมธารยสมาโส อวธารณปพพปโท มรปวเคราะหวา ธมโม เอว

จกก ธมมจกก

นททรถ เปน อพยยภาวสมาโส อปสคคปพพก มรปวเคราะหวา ทรถสส อภาโว

นททรถ ฯ

๗. ตทสสตถตทธต มปจจยกตว คออะไรบาง ฯ รปวเคราะหขางทายน เปนตทธตอะไร

ลงปจจยอะไร และแปลวาอยางไร คอ

๑. ทวาเร นยตโต โทวารโก ?

๒. อภชฌา อสส ปกต อภชฌาล ?

๓. มธ อสส อตถต มธโร ?

๗. ตทสสตถตทธต มปจจย ๙ ตว คอ ว, ส, ส, อก, อ, ร, วนต, มนต, ณ

รปวเคราะหขางทายน เปน ตทธต ลงปจจย และแปล ดงน คอ

๑. ทวาเร นยตโต โทวารโก ฯ เปน ตรตยาทตทธต ลง ณก ปจจย แปลวา

(ชน) ประกอบในประต ชอวาทวารกะ (ผประกอบในประต)

๒. อภชฌา อสส ปกต อภชฌาล ฯ เปน พหลตทธต ลง อาล ปจจย แปลวา

อภชฌา เปนปกต ของชนนน (ชนนน) ชอวามอภชฌา เปนปกต

๓. มธ อสส อตถต มธโร ฯ เปน ตทสสตถตทธต ลง ร ปจจย แปลวา

น าผงของขนมนน มอย เหตนน (ขนมนน) ชอวา มน าผง (มรสหวาน) ฯ

พระเมธปรยตยาภรณ อคคธมโม วดเบญจมบพตร เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๐๓

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๘ มนาคม ๒๕๓๗

.............................................

๑. จงตอบตามแบบ ในประโยคค าถาม ดงตอไปน

ก. ลกษณะทประกอบพยญชนะซอนกนไดนน มอยางไร ?

ข. ในบาลภาษามวธตออะไร ใหเนองกนดวยอะไร เพอประโยชนอะไร ?

เอตทโวจ , ตสมาตห เปนสนธอะไร ตด และ ตอ อยางไร ?

๑. ไดตอบประโยคค าถาม ดงตอไปน ตามแบบ คอ

ก. ลกษณะทประกอบพยญชนะซอนกนไดนน คอ ในพยญชนะวรรคทงหลาย

พยญชนะท ๑ ซอนหนา พยญชนะท ๑ และ ท ๒ ในวรรคของตนได

พยญชนะท ๓ ซอนหนา พยญชนะท ๓ และ ท ๔ ในวรรคของตนได

พยญชนะท ๕ สดวรรค ซอนหนา พยญชนะในวรรคของตนไดทง ๕ ตว ยกเสย

แตตว ง ซงเปนตวสะกดอยางเดยว มไดมส าเนยงในภาษาบาลซอนหนาตวเองไมได ฯ

ข. ในบาลภาษา มวธตอศพทและอกขระ ใหเนองกนดวยอกขระ เพอประโยชน จะยน

อกขระใหนอยลง เปนอปการะในการแตงฉนทและใหค าพดสละสลวย

เอตทโวจ เปนอาเทสนคคหตสนธ ตดเปน เอต - อโวจ ถาสระอยเบองปลาย แปลง

นคคหต ม และ ท ตอเปน เอตทโวจ ฯ

ตสมาตห เปนอาคมพยญชนะสนธ ตดเปน ตสมา - อห ลง ต อาคม ตอเปน

ตสมาตห

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๐๔

๒. จงเตมขอความทถกตองตามแบบ ลงในชองวาง ในขอความดงตอไปน

ก. นามศพท ในบาลภาษานน ทานแบงเปนลงค.........คอ..........................?

ข. ศพททเปนเครองก าหนดนบนามนามชอ..........แบงเปน........คอ............?

๒. ไดเตมขอความทถกตองตามแบบ ลงในชองวาง ในขอความดงตอไปน คอ

ก. นามศพท ในบาลภาษานน ทานแบงเปนลงค ๓ คอ ป ลงค เพศชาย ๑,

อตถลงค เพศหญง ๑, นป สกลงค มใชเพศชายมใชเพศหญง ๑

ข. ศพททเปนเครองก าหนดนบนามนามชอ สงขยา แบงเปน ๒ คอ

ปกตสงขยา ๑, ปรณสงขยา ๑ ฯ

๓. สพพนามเปนนามประเภทไหน แบงเปนกอยาง อะไรบาง ? ศพทเหลาน คอ ต, เอกจจ,

อม เปนสพพนามประเภทไหน ?

๓. สพพนาม เปน นามส าหรบใชแทนนามนามทออกชอมาแลว เพอจะไมให ซ า ๆ ซาก ๆ

ซงไมเพราะห แบงเปน ๒ อยาง คอ ปรสสพพนาม ๑, วเสสนสพพนาม ๑ ฯ

ต เปน ปฐมปรส หรอ ประถมบรษ (ชายท ๑)และเปน นยมวเสสนสพพนาม ฯ

เอกจจ เปน อนยมวเสสนสพพนาม ฯ

อม เปน นยมวเสสนสพพนาม ฯ

๔. วาจก คออะไรแบงออกเปนกอยาง อะไรบาง และกลบตรจะก าหนดวาจกไดแมนย า

ตองอาศย อะไรเปนเครองก าหนด จงตอบตามแบบ ?

๔. กรยาศพททประกอบดวย วภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต ดงน จดเปน วาจก

คอกลาวบททเปนประธานของกรยา

แบงเปน ๕ อยางคอกตตวาจก ๑, กมมวาจก ๑, ภาววาจก ๑, เหตกตตวาจก ๑,

เหตกมมวาจก ๑ วาจกทง ๕ น

กลบตรจะก าหนด ไดแมนย า กเพราะ อาศยปจจยทประกอบ เปน เครองก าหนด ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๐๕

๕. รปวเคราะหขางทายน เปนรป สาธนะ ปจจยอะไร และแปลวาอยางไร คอ

ก. ภกขต สเลนา - ต ภกข ?

ข. ทาตพพน - ต เทยย ?

๕. รปวเคราะหขางทายน เปนรป สาธนะ ปจจย และแปลวา ดงน คอ

ก. ภกขต สเลนา - ต ภกข เปน กตตรป กตตสาธนะ ลงในตสสละ ลง ร ปจจย

แปลวา (ผใด) ยอมขอ โดยปกต, เหตนน (ผนน) ชอวาผขอโดยปกต ฯ

ข. ทาตพพน - ต เทยย เปนกมมรป กมมสาธนะ ลง ณย ปจจย

แปลวา (สงใด) อนเขา พงให, เหตนน (สงนน) ชอวาอนเขาพงให ฯ

๖. กมมธารยสมาส กบ ทคสมาส ตางกนอยางไร มอยางละเทาไร อะไรบาง ?

สพพรตตโสภโณ (จนโท), อาคตสมโณ (อาราโม) เปนสมาสอะไรจงเขยนรปวเคราะห

มาด ?

๖. กมมธารยสมาส กบ ทคสมาส ตางกนดงน คอ

นามศพท ๒ บท มวภตตและวจนะเปนอยางเดยวกน บทหนงเปนประธาน คอ เปน

นามนาม บทหนงเปนวเสสนะ คอ เปนคณนาม หรอ เปน คณนามทง๒ บท มบทอน

เปนประธาน ททานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอ กมมธารยสมาส

กมมธารยสมาส นน ม ๖ อยาง คอ วเสสนปพพปโท ๑, วเสสนตตรปโท ๑,

วเสสโนภยปโท ๑, วเสสโนปมปโท ๑, สมภาวนปพพปโท ๑, อวธารณปพพปาโท ๑ ฯ

กมมธารยสมาสมสงขยาอยขางหนาชอ ทคสมาส

ทคสมาส นน ม ๒ คอ สมาหาโร ๑, อสมาหาโร ๑

สพพรตตโสภโณ (จนโท) เปน ทตยาตปปรสสมาส รปวเคราะหวา สพพรตต

โสภโณ สพพรตตโสภโณ (จนโท) ฯ

อาคตสมโณ (อาราโม) เปน ทตยาพหพพหสมาส วเคราะหวา อาคตา สมณา ย

โส อาคตสมโณ (อาราโม) ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๐๖

๗. ตทสสตถตทธต มปจจยกตว คออะไรบาง ? มธโร, อฑฒเตยโย ลงปจจยอะไร

ในตทธต ไหน จงเขยนรปวเคราะหพรอมทงค าแปล มาด ?

๗. ตทสสตถตทธต มปจจย ๙ ตว คอ ว, ส, ส, อก, อ, ร, วนต, มนต, ณ ฯ

มธโร ลง ร ปจจย ใน ตทสสตถตทธต รปวเคราะหวา มธ อสส อตถ - ต มธโร

แปลวา น าผง ของขนมนน มอย เหตนน (ขนมนน) ชอวามน าผง (มรสหวาน) ฯ

อฑฒเตยโย ลง ตย ปจจย ใน ปรณตทธต รปวเคราะหวา อฑเฒน ตตโย อฑฒเตยโย

แปลวา ท ๓ ทงกง ชอวา อฑฒเตยยะ ( ๒ กบครง) ฯ

พระเมธปรยตยาภรณ อคคธมโม วดเบญจมบพตร เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๐๗

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๒๕ กมภาพนธ ๒๕๓๘

.............................................

๑. บาลไวยากรณน แบงเปน...............ภาคกอนคอ........................................... ?

๑. บาลไวยากรณน แบงเปน ๔ ภาคกอนคอ

อกขรวธ ๑ วจวภาค ๑ วากยสมพนธ ๑ ฉนทลกษณะ ๑ ฯ

๒. ค าพดททานจดเปนลงค และ วจนะ ดงนนนตองอาศย.........................ชวยอปถมภ ?

วภตตนนม.............ตว แบงเปน........................ ?

๒. ค าพดททานจดเปนลงค และ วจนะ ดงนนนตองอาศย วภตต ชวยอปถมภ ฯ

วภตตนนม ๑๔ ตว แบงเปน เอกวจนะ ๗ พหวจนะ ๗ ดงน

เอกวจนะ พหวจนะ

ปฐมา ท ๑ ส โย

ทตยา ท ๒ อ โย

ตตยา ท ๓ นา ห

จตตถ ท ๔ ส น

ปญจม ท ๕ สมา ห

ฉฏฐ ท ๖ ส น

สตตม ท ๗ สม ส ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๐๘

๓. อปสคนน ส าหรบใช............................นาม และกรยา ให.....................................ขน ?

นบาต นนส าหรบลง..................นามศพทบาง กรยาศพทบาง ฯ ปจจยนน ลงทาย............

เปนเครองหมาย.............. ?

๓. อปสคนน ส าหรบใช น าหนา นาม และกรยา ให วเศษ ขน ฯ

นบาตนนส าหรบลงในระหวาง นามศพทบาง กรยาศพทบาง ฯ

ปจจยนนลงทาย นามศพท เปนเครองหมาย วภตต บาง ลงทาย ธาต เปนเครองหมาย

กรยา บาง ฯ

๔. ศพทกลาวกรยาคอ............ ....เปนตนวา................................ชอวา.....................ใน................

ทานประกอบ...........................................................ใหชดเจน ?

๔. ศพทกลาวกรยาคอ ความท า เปนตนวา ยน เดน นง นอน กน ดม ท า พด คด ชอวา อาขยาต

ในอาขยาตทานประกอบ วภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต วาจก ปจจย เพอเปน

เครองหมายเนอความ ใหชดเจน ฯ

๕. กตกนน แบงออกเปน...............กอน คอ เปน....................อยาง ๑ เปน..................อยาง ๑

กตกทง........อยางน ลวนม...............เปนทตงทงสน ?

๕. กตกนน แบงออกเปน ๒ กอนคอเปน นามศพท อยาง ๑ เปน กรยาศพท อยาง ๑ กตกทง ๒

อยางน ลวนม ธาต เปนทตงทงสน ฯ

๖. สมาสในภาษาบาล วาโดยกจม........อยาง คอ สมาส...................เสยแลว เรยกวา..................

สมาส.............................วภตต เรยกวา.......................... ?

๖. สมาสในภาษาบาล วาโดยกจม ๒ อยาง คอ สมาส ททานลบวภตต เสยแลว เรยกวา

ลตตสมาโส สมาส ททานยงไมไดลบวภตต เรยกวา อลตตสมาโส ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๐๙

๗. ตทธตนน โดยสงเขปแบงออกเปน.................... ?

๗. ตทธตนน โดยสงเขปแบงออกเปน ๓ คอ

สามญญตทธต ๑ ภาวตทธต ๑ อพยยตทธต ๑ ฯ

พระเมธปรยตยาภรณ อคคธมโม วดเบญจมบพตร เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๑๐

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๑๔ กมภาพนธ ๒๕๓๙

.............................................

๑. อกขระทเหลอจากสระนน.............ตวม..........เปนตนม.................เปนทสด ชอ.................. ?

๑. อกขระทเหลอจากสระนน ๓๓ ตวม ก เปนตนม นคคหต เปนทสด ชอ พยญชนะ ฯ

๒. ใน............สนธ ไดสนธกรโยปกรณ............ครบทง............ขาดแต...................อยางเดยว ?

๒. ใน สระ สนธ ไดสนธกรโยปกรณเบองตนครบทง ๘ ขาดแต สญโญโค อยางเดยว ฯ

๓. ในปงลงค ในอตถลงค ในนปงสกลงค มการนตเทาไร ? อะไรบาง ?

๓. ในปงลงคมการนต ๕ คอ อ อ อ อ อ

ในอตถลงคมการนต ๕ คอ อา อ อ อ อ

ในนปงสกลงคมการนต ๓ คอ อ อ อ ฯ

๔. ในอาขยาตนน แบงกาลทเปนประธานไวเทาไร ? อะไรบาง ?

๔. ในอาขยาตนน แบงกาลทเปนประธานไว ๓ คอ กาลทเกดขนจ าเพาะหนาเรยกวา ปจจบน

กาล ๑ กาลลวงแลวเรยกวา อดตกาล ๑ กาลยงมาไมถงเรยกวา อนาคตกาล ฯ

๕. ปจจยทส าหรบประกอบนามกตกนน จดเปนกพวก ? อะไรบาง ?

๕. ปจจยทส าหรบประกอบนามกตกนน จดเปน ๓ พวก คอ

หมวด กตปจจย ส าหรบประกอบกบศพททเปน กตตรป อยางเดยว ๑

หมวด กจจปจจย ส าหรบประกอบกบศพททเปน กมมรป และ ภาวรป ๑

หมวด กตกจจปจจย ส าหรบประกอบกบศพทแมทง ๓ เหลา ๑ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๑๑

๖. ตปปรสสมาสน มกอยาง ? อะไรบาง ?

๖. ตปปรสสมาสน ม ๖ อยาง คอ ทตยาตปปรโส

ตตยาตปปรโส

จตตถตปปรโส

ปญจมตปปรโส

ฉฏฐตปปรโส

สตตมตปปรโส ฯ

๗. เมอลงปจจยทม...........ถาสระทอยหนาศพทเปน..............ลวนไมม....................อยเบองหลง

ตอง..................คอทฆะ................เปน............วการ............. เปน.............. อ................โอ ?

๗. เมอลงปจจยทม ณ ถาสระทอยหนาศพทเปน รสสะ ลวน ไมม พยญชนะสงโยค

อยเบองหลง ตอง พฤทธ คอ ทฆะ อ เปน อา, วการ อ เปน เอ, อ เปน โอ ฯ

พระเมธปรยตยาภรณ อคคธมโม วดเบญจมบพตร เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๑๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๔ มนาคม ๒๕๔๐

.............................................

๑. อะไรชอวาพยญชนะ ? พยญชนะวรรคและอวรรค มอยางละเทาไร ? อะไรบาง ?

๑. อกขระทเหลอจากสระนน ๓๓ ตว ม ก เปนตน ม นคคหต เปนทสด ชอ พยญชนะ ฯ

พยญชนะวรรคม ๒๕ ตว และ พยญชนะอวรรคม ๘ ตว

พยญชนะวรรคม ๒๕ ตว คอ

ก ข ค ฆ ง เรยกวา ก วรรค

จ ฉ ช ฌ ญ เรยกวา จ วรรค

ฏ ฐ ฑ ฒ ณ เรยกวา ฏ วรรค

ต ถ ท ธ น เรยกวา ต วรรค

ป ผ พ ภ ม เรยกวา ป วรรค

พยญชนะอวรรคม ๘ ตว คอ ย ร ล ว ส ห ฬ อ ฯ

๒. ในนคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร ? อะไรบาง ? ตาสาห เปนสนธอะไร ?

ตดและตออยางไร ?

๒. ในนคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๔ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑ ฯ

ตาสาห เปนโลปนคคหตสนธ ตดเปน ตาส - อห และตอเปน ตาสาห ฯ

๓. จงตอบค าถามตอไปน

ก. คณนามแบงออกเปนกชน อะไรบาง ?

ข. คณนามและสพพนาม เปนไดกลงค ?

ค. ค าวา ยโส ในค าวา ยโส ลทธา น มชเชยย เปนวภตตอะไร ? ท าตวอยางไร ?

ฆ. ปลงค มการนตเทาไร ? อะไรบาง ?

ง. ตงแต ทว จนถง อฏฐารส เปนวจนะและลงคอะไร ?

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๑๓

๓. ไดตอบค าถามตอไปน คอ

ก. คณนามแบงออกเปน ๓ ชน คอ ปกต ๑ วเสส ๑ อตวเสส ๑ ฯ

ข. คณนามและสพพนาม เปนไดทง ๓ ลงค

ค. ค าวา ยโส ในค าวา ยโส ลทธา น มชเชยย เปนทตยาวภตต ฯ

เอา อ เปน โอ ฯ

ฆ. ป ลงค มการนต ๕ คอ อ อ อ อ อ ฯ

ง. ตงแต ทว จนถง อฏฐารส เปนพหวจนะอยางเดยว เปน ๓ ลงค ฯ

๔. จงตอบค าถามตอไปนมาด

ก. ปจจบนกาล จดเปนเทาไร ? อะไรบาง ?

ข. วภตตหมวดอชชตตน บอกกาลอะไร ? แปลวาอยางไร ?

ค. กรยาศพทใด ชอเหตกมมวาจา ?

๔. ไดตอบค าถามนนตอไปน

ก. ปจจบนกาล จดเปน ๓ คอ ปจจบนแท ๑ ปจจบนใกลอดต ปจจบนใกลอนาคต ๑ ฯ

ข. บอกอดตกาล ตงแตวนน แปลวา แลว, ถาม อ อยหนา แปลวา ได.....แลว ฯ

ค. กรยาศพทใด กลาวถงสงทเขาใชใหบคคลท า คอ แสดงวาเปนกรยาของสงนน

กรศพทนน ชอวา เหตกมมวาจก ฯ

๕. จงเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกรป สาธนะ และ ปจจยมาดวย

ก. วชานาต สเลนาต วญญ ?

ข. สกขยตต สกขา ?

ค. ส วณณยต เอตายาต ส วณณนา ?

๕. ไดเขยนค าแปลพรอมทงบอกรป สาธนะ และ ปจจยของรปวเคราะห ตอไปน ดงน

ก. วชานาต สเลนาต วญญ แปลวา (ผใด) ยอมรวเศษ โดยปกต เหตนน (ผนน) ชอวา

ผรวเศษ โดยปกต เปน กตตรป กตตสาธนะ ลงในตสสละ ลง ร ปจจย ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๑๔

ข. สกขยตต สกขา แปลวา (ธรรมชาตใด) อนเขายอมศกษา เหตนน (ธรรมชาตนน)

ชอวา อนเขาศกษา เปน กมมรป กมมสาธนะ ลง อ ปจจย ฯ

ค. ส วณณยต เอตายาต ส วณณนา แปลวา ( เนอความ ) อนทานยอมพรรณนาพรอม

ดวยวาจานน เหตน น ( วาจานน ) ชอวา เปนเครองอนทานพรรณนาพรอม (แหง

เนอความ) เปนกมมรป กรณสาธนะ ลง ย ปจจย ฯ

๖. ทวนทวสมาส กบ วเสสโนภยบท กมมธารยสมาส แปลกกนอยางไร ?

๖. ทวนทวสมาส กบ วเสสโนภยบท กมมธารยสมาส แปลกกนอยางน คอ

วเสสโนภยบท เปนบทวเสสนะทง ๒ บท,

ทวนทวสมาส เปนบทประธานทงสน ฯ

๗. ภาวตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ?

๗. ภาวตทธต มปจจย ๖ ตว คอ ตต ณย ตตน ตา ณ กณ ฯ

พระเมธปรยตยาภรณ อคคธมโม วดเบญจมบพตร เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๑๕

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๒๒ กมภาพนธ ๒๕๔๑

............................................. ๑. ในเบองตน ผศกษาบาล จ าตองมความเขาใจในเรองของไวยากรณใหดเสยกอน อยากทราบ

วา อกขรวธ วาดวยอะไร จดเปน ๒ อยาง มอะไรบางในแตละอยาง กลาวถงเรองอะไร ?

๑. อกขรวธ วาดวยอกษร จดเปน ๒ อยาง คอ สมญญาภธาน แสดงชออกษรทเปน สระ และ

พยญชนะพรอมทงฐานกรณ ๑ สนธ ตออกษรทอยในค าอนใหเนองเปนอนเดยวกน ๑ ฯ

๒. ในพยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร อะไรบาง อจเจว เปนสนธอะไร ตดและตอ

อยางไร ?

๒. ในพยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๕ คอ โลโป ลบ ๑ อาเทโส แปลง ๑ อาคโม

ลงตวอกษรใหม ๑ ปกต ปรกต ๑ สญโญโค ซอนพยญชนะ ๑

อจเจว เปนอาเทสสนธ ตดเปน อต – เอว ถาสระอยหลงแปลง ต ททานท าเปน

ตย แลว ใหเปน จจ ตอเปน อจเจว ฯ

๓. จงตอบค าถามตอไปน

ก. นามศพทในภาษาบาลนน ทานแบงเปนกลงค อะไรบาง ?

ข. ลงคทจดตามสมมตนนทานหมายความวาอยางไร ยกอทาหรณมาดดวย ?

ค. จงยกตวอยางนามนามทเปนลงคเดยวมาดอยางละ ๕ ศพท ?

๓. ไดตอบค าถามตอไปน

ก. นามศพทในภาษาบาลนนทานแบงเปน ๓ ลงค คอ ป ลงค เพศชาย ๑

อตถลงค เพศหญง ๑ นป สกลงค มใชเพศชายมใชเพศหญง ๑ ฯ

ข. ลงคทจดตามสมมตนน หมายความวา เหมอนหนงก าเนดสตร สมมตใหเปนปงลงค

และของทไมมวญญาณสมมตใหเปนปงลงค และอตถลงค

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๑๖

อทาหรณ ทาโร เมย สมมตใหเปน ปงลงค ปเทโส ประเทศ สมมตใหเปน ปงลงค

ภม แผนดน สมมตใหเปน อตถลงค

ค. ไดยกตวอยางนามนามทเปนลงคเดยว อยางละ ๕ ศพท ดงนคอ

ปงลงค ๑. อมโร เทวดา ๒. อาทจโจ พระอาทตย ๓. อนโท พระอนทร

๔. อโส คนเปนใหญ ๕. อทธ ทะเล

อตถลงค ๑. อจฉรา นางอปสร ๒. อาภา รศม ๓. อทธ ฤทธ

๔. อสา งอนไถ ๕. อฬ ดวงดาว

นปงสกลงค ๑. องค องค ๒. อารมมณ อารมณ ๓. อณ หน

๔. อรณ ทง (นา ) ๕. อทก น า ฯ

๔. จงตอบค าถามตอไปน

ก. วภตตอาขยาต เปนเครองหมายใหรอะไร ?

ข. วภตตอาขยาต จดเปนกหมวด และในหมวดนน ๆ บอกกาลอะไร ?

๔. จงตอบค าถามตอไปน

ก. วภตตอาขยาต เปนเครองหมายใหร กาล บท วจนะ บรษ ฯ

ข. วภตตอาขยาต จดเปน ๘ หมวด และในหมวดนน ๆ บอกกาลดงน คอ

หมวดวตตมานา บอก ปจจบนกาล

หมวดปญจม บอก ตวามบงคบ ความหวง ความออนวอน

หมวดสตตม บอก ความยอมตาม ความก าหนด ความร าพง

หมวดปโรกขา บอก อดตกาลลวงแลวไมมก าหนด

หมวดหยตตน บอก อดตกาลลวงแลววานน

หมวดอชชตตน บอก อดตกาลลวงแลววนน

หมวดภวสสนต บอก อนาคตกาลของปจจบน

หมวดกาลาตปตต บอก อนาคตกาลของอดต

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๑๗

๕. ปจจยทส าหรบประกอบนามกตกนน จดเปนกพวก และแตละพวกมปจจยอะไรบาง ?

๕. ปจจยทส าหรบประกอบนามกตกนน จดเปน ๓ พวก คอ

หมวด กตปจจย มปจจย ๕ ตว คอ กว ณ ณว ต ร

หมวด กจจปจจย มปจจย ๒ ตว คอ ข ณย

หมวด กตกจจปจจย มปจจย ๗ ตว คอ อ อ ณ ตเว ต ต ย ฯ

๖. สมภาวนบพพบท กบ อวธารณบพพบท กมมธารยสมาส ทานแสดงลกษณะของบทหนา

และ บทหลงตางกนอยางไร จงยกตวอยางมาประกอบดวย ?

๖. สมภาวนบพพบท กบ อวธารณบพพบท กมมธารยสมาส ทานแสดงลกษณะของบทหนา

และ บทหลงตางกนดงน คอ

สมภาวนบพพบท มบทหนาอนทานประกอบดวย อต ศพท บทหลงเปนประธาน

ดงน

ขตตโย (อห ) อต มาโน - ขตตยมาโน มานะวา (เราเปน) กษตรย

สตโต อต สญญา - สตตสญญา ความส าคญวาสตว

อวธารณบพพบท มบทหนาอนทานประกอบดวย เอว ศพท (เพอจะหามเนอความ

อนอนเสย)

ปญญา เอว ปโชโต - ปญญาปโชโต (ประทป) อนโพลงทวคอปญญา

พทโธ เอว รตน - พทธรตน รตนะคอพระพทธเจา

๗. ในโคตตตทธต มปจจยกตว อะไรบาง ปจจยเหลานน

เมอลงแลวตองท าอยางไรบาง ?

๗. ในโคตตตทธต มปจจย ๘ ตว คอ ณ ณายน ณาน เณยย ณ ณก ณว เณร ปจจย

เหลานน เมอลงแลวตองท าอยางน คอ ถาสระอยหนาศพทเปนรสสะลวน ไมมพยญชนะ

สงโยคอยเบองหลงตองพฤทธ คอ ทฆะ อ เปน อา, วการ อ เปน เอ, อ เปน โอ เวนไว

แตสระทอยหนาศพทเปนรสสะ มพยญชนะสงโยค อยเบองหลงหรอเปนทฆะ ไมตอง พฤทธ

และ พยญชนะคอ ณ ตองลบเสย คงไวแตสระท ณ อาศยและสระพยญชนะอน ๆ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๑๘

ปญหาและบาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๑๑ กมภาพนธ ๒๕๔๒

…………………………………..

๑. พยญชนะในบาลภาษา มเทาไร ? พยญชนะไหนจดเปน อโฆสะ, โฆสะ, สถล และ ธนต ?

๑. พยญชนะในบาลภาษา ม ๓๓ ตว

พยญชนะท ๑ ท ๒ ในวรรคทง ๕ คอ ก ข, จ ฉ, ฏ ฐ, ต ถ, ป ผ และ ส ๑๑ ตวน

จดเปน อโฆสะ

พยญชนะท ๓ ท ๔ ท ๕ ในวรรคทง ๕ คอ ค ฆ ง, ช ฌ ญ, ฑ ฒ ณ, ท ธ น,

พ ภ ม, และ ย ร ล ว ส ห ฬ ๒๑ ตวน จดเปน โฆสะ

พยญชนะท ๑ ท ๓ ในวรรคทง ๕ จดเปน สถล

พยญชนะท ๒ ท ๔ ในวรรคทง ๕ จดเปน ธนต

ในคมภรกจจายนเภท แสดงไววา พยญชนะ ทสดวรรค ๕ ตว กเปน สถล ฯ

๒. อาเทสสนธกรโยปกรณในสระสนธ แบงเปนเทาไร ? อะไรบาง โนเหต เปนสนธอะไร ?

ตดและตออยางไร ?

๒. อาเทสสนธกรโยปกรณในสระสนธ แบงเปน ๒ คอ แปลงสระเบองหนา ๑ แปลงสระ

เบองหลง ๑ ฯ

โนเหต เปนสระสนธ ตดเปน โนห – เอต ลบสระหนา คอ อ ทสดแหงศพท โนห

เสย ตอเปน โนเหต ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๑๙

๓. จงตอบค าถามตอไปน

ก. สพพนาม คออะไร ? มเทาไร ? อะไรบาง ?

ข. ย, อญญ, ตมห จดเปนสพพนามชนดไหน ?

๓. ไดตอบค าถามตอไปน ดงน

ก. สพพนาม คอ ชอส าหรบใชแทนนามนาม ทออกชอมาแลวเพอจะไมใหซ า ๆ ซาก ๆ

ซงไมเพราะห ม ๒ คอ ปรสสพพนาม ๑ วเสสนสพพนาม ๑

ข. ย, อญญ จดเปนวเสสนสพพนาม ชนด อนยม ย ศพทนนพจารณาเหนวา ไมเปน

อนยมแททเดยว เพราะเขากบ ตมห, อมห ศพทกได แตเมอประสงคแปล ย ศพท

วา " ใด " แลวกดเหมอนเปน อนยมแท

ตมห จดเปน ปรสสพพนาม ฯ

๔. ธาต คออะไร ? ทานรวบรวมจดไวเปนกหมวด ? อะไรบาง ?

๔. ธาต คอ กรยาศพททเปนมลราก ทานรวบรวมจดไวเปน ๘ หมวด คอ

๑. หมวด ภ ธาต ๒. หมวด รธ ธาต

๓. หมวด ทว ธาต ๔. หมวด ส ธาต

๕. หมวด ก ธาต ๖. หมวด คห ธาต

๗. หมวด ตน ธาต ๘. หมวด จร ธาต ฯ

๕. จงตอบค าถามตอไปน

ก . ศพทเชนไร ชอวา กตตสาธนะ และ กรณสาธนะ ? สาธนะเหลานทานบญญตให

แปลวาอยางไร

ข . กตปจจย ในกรยากตก มเทาไร ? อะไรบาง ? ปจจยไหน บอกกาลอะไร ?

๕. ไดตอบค าถามตอไปน คอ

ก . ศพทใด เปนชอของผท า คอ ผประกอบกรยานน เปนตนวา กมภกาโร ผท า

ซงหมอ ศพทนน ชอวา กตตสาธนะ ทานบญญต ใหแปลวา "ผ " ถาลงในอรรถแหงตส

สละ แปลวา "ผ......โดยปกต " ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๒๐

ผท า ๆ ดวยสงใด ศพททเปนชอของสงนน เปนตนวา พนธน วตถเปนเครองผก ชอวา

กรณสาธนะ ทเปน กตตรป แปลวา " เปนเครอง......." กได "เปนเหต......" กได ทเปน

กมมรป แปลวา "เปนเครองอนเขา...." กได "เปนเหตอนเขา...." กได ฯ

ข . กตปจจย ในกรยากตก ม ๓ ตว คอ อนต, ตวนต, ตาว

อนต บอกปจจบนกาล ฯ

ตวนต, ตาว บอกอดตกาล ฯ

๖. อะไรชอวาอพยยภาวสมาส ? และอพยยภาวสมาสนนมเทาไร ? อะไรบาง ? จตททส ,

กตปญโญ (ปรโส) เปนสมาสอะไร จงตงวเตราะหมาด ?

๖. สมาสทมอปสคและนบาตอยขางหนา ชอวา อพยยภาวสมาส

อพยยภาวสมาส ม ๒ คอ อปสคคปพพโก ๑ นปาตปพพโก ๑

จตททส เปน สมาหารทคสมาส วเคราะหวา จตสโส ทสา จตททส

กตปญโญ (ปรโส) เปนตตยาพหพพหสมาส วเคราะหวา กต ปญญ เยน โส

กตปญโญ (ปรโส ) ฯ

๗. สมหตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ?

๗. สมหตทธต มปจจย ๓ ตว คอ กณ, ณ, ตา ฯ

พระราชเวท พรหมว โส วดเบญจมบพตร เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๒๑

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๑ มนาคม ๒๕๔๓

…………………………………..

๑. บาลไวยากรณ แบงเปน ๔ ภาค มอะไรบาง ? และในภาคนน ๆ วาดวยเรองอะไร ?

๑. บาลไวยากรณแบงเปน ๔ ภาค คอ อกขรวธ ๑, วจวภาค ๑, วากยสมพนธ ๑,

ฉนทลกษณะ ๑ ฯ

(๑) อกขรวธ วาดวยอกษร จดเปน ๒ คอ

สมญญาภธาน แสดงชออกษรทเปนสระและ พยญชนะพรอมทงฐานกรณ

สนธ ตออกษรทอยในค าอน ใหเนองเปนอนเดยวกน

(๒) วจวภาค แบงค าพดออกเปน ๖ สวน คอ

นาม อพยยศพท สมาส ตทธต อาขยาต กตก

(๓) วากยสมพนธ วาดวยการกและประพนธผกค าพดทแบงไวในวจวภาคใหเขาเปน

ประโยคเดยวกน

(๔) ฉนทลกษณะ แสดงวธแตงฉนท คอคาถาทเปนวรรณพฤทธ และมาตราพฤทธ ฯ

๒. อะไรเรยกวาสนธ ? ในสนธ การตอม ๒ อยาง อะไรบาง จงตอบพรอมทงยกตวอยาง

มาประกอบดวย ?

๒. ในภาษาบาล มวธตอศพทและอกขระใหเนองดวยอกขระ เพอจะยนอกขระใหนอยลง

เปนอปการะในการแตงฉนทและใหค าพดสละสลวย เรยกวาสนธ ฯ

ในสนธการตอม ๒ อยาง คอ ตอศพททมวภตตใหเนองดวยศพททมวภตต เหมอน

จตตาโร อเม ตอเขาเปน จตตาโรเม เปนตน อยาง ๑

ตอบทสมาสยออกษรใหนอยลง เหมอน กต อปกาโร ตอเขาเปน กโตปกาโร เปนตน

อยาง ๑ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๒๒

๓. จงแจก อาจรย ( อาจารย ) ดวย อ การนตในปงลงค ซงมวธแจกอยาง ปรส ( บรษ ) มาด ?

๓. แจก อาจรย ( อาจารย ) ดวย อ การนตในปงลงค ดงน

เอกวจน พหวจน

ป. อาจรโย อาจรยา

ท. อาจรย อาจรเย

ต. อาจรเยน อาจรเยห อาจรเยภ

จ. อาจรยสส อาจรยาย อาจรยตถ อาจรยาน

ปญ. อาจรยสมา อาจรยมหา อาจรยา อาจรเยห อาจรเยภ

ฉ. อาจรยสส อาจรยาน

ส. อาจรยสม อาจรยมห อาจรเย อาจรเยส

อา. อาจรย อาจรยา ฯ

๔. อะไร ชอวาอาขยาต ? ในอาขยาตนน ทานประกอบดวยอะไรบาง ? จงเขยนวภตตหมวด

กาลาตปตต ฝายปรสบท มาด ?

๔. ศพทกลาวกรยา คอ ความท า เปนตนวา ยน เดน นง นอน กน ดม ท า พด คด

ชอวา อาขยาต ฯ

ในอาขยาตนนทานประกอบดวย วภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต วาจก ปจจย ฯ

วภตตหมวดกาลาตปตต ฝายปรสบท คอ

เอก. พห.

ป. สสา สส ส

ม. สเส สสถ

อ. สส สสามหา ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๒๓

๕. ขอความวา " วภตตแหงกรยากตกนน ไมมแผนกหนงเหมอนวภตตอาขยาต ใชวภตต

นาม ถานามศพทเปนวภตตและวจนะอนใด กรยากตกกเปนวภตต และวจนะอนนนตาม "

เทาททานอธบายไวอยางน ขอใหยกตวอยาง ( ตามแบบ ) มาใหด ๒ ตวอยาง ?

๕. ขอความวา " วภตตแหงกรยากตกนน ไมมแผนกหนงเหมอนวภตตอาขยาต ใชวภตตนาม

ถานามศพทเปนวภตตและวจนะอนใด กรยากตกกเปนวภตต และวจนะอนนนตาม " เทาท

ทานอธบายไวอยางน ยกตวอยาง ( ตามแบบ ) คอ

ภกข คาม ปณฑาย ปวฎโฐ ภกษเขาไปแลว สบาน เพอกอนขาว

เย เกจ พทธ สรณ คตา ( ชน ท. ) เหลาใดเหลาหนง ถงแลวซง พระพทธเจา

วาเปนทระลก ซ

เอก ปรส ฉตต คเหตวา คจฉนต ปสสาม (ขา) เหนซงบรษคนหนง ถอซงรมไปอย ฯ

๖. อะไร ชอวาทวนทวสมาส ? ทวนทวสมาสนนม ๒ อยาง อะไรบางจงตอบพรอมทงยก

ตวอยางมาประกอบดวย ?

๖. นามนามตงแต ๒ ศพทขนไป ทานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอวาทวนทวสมาส

ม ๒ อยาง คอ สมาหารทวนทวสมาส ๑ อสมาหารทวนทวสมาส ๑

สมาหารทวนทวสมาส อ. สมโถ จ วปสสนา จ สมถวปสสน สมถะดวย

วปสสนาดวย ชอสมาถะและวปสสนา

อสมาหารทวนทวสมาส อ . จนทมา จ ส รโย จ จ นทมสรยา

พระจนทรดวย พระอาทตยดวย ชอพระจนทรแลพระอาทตย ฯ

๗. ในอพยยตทธต มปจจย ๒ ตว คออะไร ? ในปจจยทง ๒ ตวนน มวธใชอยางไร

จงยกตวอยางมาประกอบดวย ?

๗. ในอพยยตทธตมปจจย ๒ ตวคอ ถา, ถ ฯ ในปจจยทง ๒ ตวนน มวธใชอยางน

ถา ปจจย ลงในประการ หลงสพพนาม อยางน

ยถา ประการใด

ตถา ประการนน

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๒๔

สพพถา ประการทงปวง เปนตน ฯ

ถ ปจจย ลงในประการ หลง ก และ อม อยางน

กถ ประการไร , อยางไร

อตถ ประการน , อยางน ฯ

พระราชเวท พรหมว โส วดเบญจมบพตร เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๒๕

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๑๙ กมภาพนธ ๒๕๔๔

…………………………………..

๑. ค าวาอกขระ ๆ นนวาตามทนกปราชญทานประสงค แบงเปนกอยาง ? อะไรบาง ?

๑. ค าวาอกขระ ๆ นน วาตามทนกปราชญทานประสงค แบงเปน ๒ อยาง คอเปนเสยง

อยางหนง เปนตวหนงสออยางหนง ฯ

๒. พยญชนะทมเสยงกอง เรยกวาอะไร ? ทมเสยงไมกอง เรยกวาอะไร ?

๒. พยญชนะทมเสยงกอง เรยกวา โฆสะ ทมเสยงไมกอง เรยกวา อโฆสะ ฯ

๓. นามนามแบงเปนกอยาง อะไรบาง ?

๓. นามนามแบงเปน ๒ อยาง คอ สาธารณนาม ๑ อสาธารณนาม ๑ ฯ

๔. ในกรยาอาขยาตนน แบงกาลทเปนประธานไดกอยาง ? อะไรบาง ?

๔. ในกรยาอาขยาตนน แบงกาลทเปนประธานได ๓ อยาง คอ

กาลทเกดขนเฉพาะหนา เรยกวา ปจจบนกาล ๑

กาลลวงแลว เรยกวา อดตกาล ๑

กาลทยงมาไมถง เรยกวา อนาคตกาล ๑ ฯ

๕. กตกนน เปนชอของศพทประเภทไหน ? มกอยาง ? อะไรบาง ?

๕. กตกนน เปนชอของศพทททานประกอบดวยปจจยหมหนง ซงเปนเครองก าหนดหมาย

เนอความของนามศพท และกรยาศพททตาง ๆ กน ม ๒ อยาง คอนามกตก ๑

กรยากตก ๑ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๒๖

๖. กมธารยสมาส ไดแกศพทประเภทไหน ?

๖. กมธารยสมาส ไดแกนามศพท ๒ บท มวภตตและวจนะเปนอยางเดยวกนบทหนงเปน

ประธาน คอเปนนามนาม , บทหนงเปนวเสสนะ คอเปนคณนาม หรอเปน คณนามทง

๒ บท มบทอนเปน ประธาน ททานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอ กมมธารยสมาส ฯ

๗. ในภาวตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ?

๗. ในภาวตทธต มปจจย ๖ ตว คอ ตต , ณย , ตตน , ตา , ณ , กณ ฯ

พระราชปรยตดลก อนทปญโญ วดบพตรพมข เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๒๗

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๘ กมภาพนธ ๒๕๔๕

………………………………….. ๑. พยญชนะวรรคและอวรรค มอยางละเทาไร ? อะไรบาง ?

๑. พยญชนะวรรคม ๒๕ ตว และ พยญชนะอวรรคม ๘ ตว

พยญชนะวรรคม ๒๕ ตว คอ

ก ข ค ฆ ง เรยกวา ก วรรค

จ ฉ ช ฌ ญ เรยกวา จ วรรค

ฏ ฐ ฑ ฒ ณ เรยกวา ฏ วรรค

ต ถ ท ธ น เรยกวา ต วรรค

ป ผ พ ภ ม เรยกวา ป วรรค

พยญชนะอวรรคม ๘ ตว คอ ย ร ล ว ส ห ฬ อ ฯ

๒. สนธกรโยปกรณคออะไร ? มเทาไร ? อะไรบาง ?

๒. สนธกรโยปกรณคอ วธเปนอปการะแกการท าสนธ ม ๘ อยาง คอ โลโป ลบ ๑ อาเทโส

แปลง ๑ อาคโม ลงตวอกษรใหม ๑ วกาโร ท าใหผดจากของเดม ๑ ปกต ปรกต ๑

ทโฆ ท าใหยาว ๑ รสส ท าใหสน ๑ สญโญโค ซอนตวอกษร ๑ ฯ

๓. สพพนามคออะไร ? แบงเปนเทาไร ? อะไรบาง ? เอต อญญ อมห จดเปนสพพนาม

ชนดไหน ?

๓. สพพนาม คอ ศพทส าหรบใชแทนชอคนและสงของทออกชอมาแลวขางตน

เพอจะไมใหเปนการซ าซาก แบงเปน ๒ คอ ปรสสพพนาม ๑ วเสสนสพพนาม ๑ ฯ

เอต อญญ เปนวเสสนสพพนาม

อมห เปนปรสสพพนาม

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๒๘

๔. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน

กรยาศพทใดกลาว ..................................................................................... กรยาศพทนน

ชอวาเหตกตตวาจก , มอทาหรณวา .........................................ในเหตกตตวาจกนน ลง

ปจจย ................ตวคอ ............................................ ?

๔. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน ดงน

กรยาศพทใดกลาวผใชใหคนอนท า คอแสดงวา เปนกรยาของผใชใหคนอนท านน ฯ

กรยาศพทนน ชอวาเหตกตตวาจก , มอทาหรณวา สามโก สเทน โอทน ปาเจต

นายยง ( หรอใช ) พอครวใหหงอยซงขาวสก ฯ

ในเหตกตตวาจกนน ลงปจจย ๔ ตวคอ เณ ณย ณาเป ณาปย ฯ

๕ . ปจจยทส าหรบประกอบกรยากตก จดเปนกพวก ? แตละพวกมปจจยอะไรบาง ?

บอกกาลอะไร ? รปวเคราะหตอไปน เปนรปและสาธนะ อะไร

ก . คจฉนต เอตถาต คต ฯ

ข . ภญชตพพนต โภชน ฯ

๕ . ปจจยทส าหรบประกอบกรยากตก แบงเปน ๓ หมวด คอ

กตปจจย มปจจย ๓ ตว คอ อนต ตวนต ตาว ๑

กจจปจจย มปจจย ๒ ตว คอ อนย ตพพ ๑

กตกจจปจจย มปจจย ๕ ตว คอ มาน ต ตน ตวา ตวาน ๑

อนต มาน บอกปจจบนกาล

อนย ตพพ บอกความจ าเปน

ตวนต ตาว ตน ตวา ตวาน บอกอดตกาล

รปวเคราะหตอไปน เปนรปและสาธนะ ดงนคอ

ก . คจฉนต เอตถาต คต ฯ เปน กตตรป อธกรณสาธนะ ฯ

ข . ภญชตพพนต โภชน ฯ เปน กมมรป กมมสาธนะ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๒๙

๖. อะไรชอทวนทวสมาส ? และทวนทวสมาสนนมเทาไร ? อะไรบาง ? จนทมสรยา ,

สมถวปสสน จดเปนอยางไหน ?

๖ . นามศพท ตงแต ๒ ขนไป ทานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอ ทวนทวสมาส ฯ

ทวนทวสมาสนนม ๒ คอ สมาหาโร ๑ อสมาหาโร ๑

จนทมสรยา เปน อสมาหาระ

สมถวปสสน เปน สมาหาระ ฯ

๗. ในเสฏฐตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ปณฑตตโร , เสยโย , เชฏโฐ ลงปจจย

ตวไหน ?

๗. ในเสฏฐตทธต มปจจย ๕ ตว คอ ตร , ตม , อยสสก , อย , อฎฐ ฯ

ปณฑตตโร ลง ตร ปจจย

เสยโย ลง อย ปจจย

เชฏโฐ ลง อฎฐ ปจจย ฯ

พระราชปรยตดลก อนทปญโญ วดบพตรพมข เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๓๐

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๒๗ กมภาพนธ ๒๕๔๖

…………………………………..

๑. อกขระทใชในภาษาบาลมเทาไร ? อะไรบาง ? พวกไหนไดชอวา สระ ทฆะ และ รสสะ ?

๑. อกขระทใชในภาษาบาลม ๔๑ ตว คอ อ อา อ อ อ อ เอ โอ,

ก ข ค ฆ ง,

จ ฉ ช ฌ ญ,

ฏ ฐ ฑ ฒ ณ,

ต ถ ท ธ น,

ป ผ พ ภ ม,

ย ร ล ว ส ห ฬ อ ฯ

อกขระ ๘ ตว คอ อ อา อ อ อ อ เอ โอ ชอวา สระ ฯ

สระ ๕ ตว คอ อา อ อ เอ โอ ชอ ทฆะ ฯ

สระมมาตราเบา ๓ ตว คอ อ อ อ ชอ รสสะ ฯ

๒. จงตอบค าถามตอไปน

ก. อะไรเรยกวาสนธ ?

ข. ในพยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร ? อะไรบาง ?

๒. ไดตอบค าถามตอไปน ดงน

ก. วธตอศพทและอกขระใหเนองกนดวยอกขระ เพอจะยนอกขระใหนอยลง เปน

อปการะในการแตงฉนท และใหค าพดสละสลวย เรยกวา สนธ ?

ข. ในพยญชนะสนธไดสนธกรโยปกรณ ๕ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑

สญโญโค ๑ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๓๑

๓. ศพทเชนไร ชอวา สงขยา ? แบงเปนเทาไร ? อะไรบาง ? ตงแตไหนเปนเอกวจนะอตถลงค

อยางเดยว

๓. ศพททเปนเครองก าหนดนบนามนามชอวา สงขยา ฯ

สงขยานนแบงเปน ๒ คอ ปกตสงขยา ๑ ปรณสงขยา ๑ ฯ

ตงแต เอกนวสต ถง อฏฐนวต เปนเอกวจนะอตถลงคอยางเดยว ฯ

๔. จงตอบค าถามตอไปน

ก. วภตตหมวดอชชตตน บอกกาลอะไร ? แปลวาอยางไร ?

ข. ปจจยในกตตวาจกมเทาไร ? อะไรบาง ?

๔. ไดตอบค าถามตอไปน ดงน

ก. วภตตหมวดอชชตตน บอกอดตกาลตงแตวนน

แปลวา แลว ถาม อ อยหนาแปลวา ไดแลว ฯ

ข. ปจจยในกตตวาจกม ๑๐ ตว คอ อ, เอ, ย, ณ, ณา, นา, ณหา, โอ, เณ, ณย ฯ

๕. ศพทเชนไรชอกรณสาธนะ ? และสาธนะนทานบญญตใหแปลวาอยางไร ? รปวเคราะห

ตอไปน เปนรปและสาธนะอะไร ?

ก. ธมม จรต สเลนาต ธมมจาร ฯ

ข. สยนต เอตถาต สยน ฯ

๕. ผท า ๆ ดวยสงใด ศพททเปนชอของสงนน ชอวา กรณสาธนะ กรณสาธนะนทานบญญต

ใหแปลวา เปนเครอง กได แปลวา เปนเหต กได

รปวเคราะหตอไปน เปนรปและสาธนะ ดงตอไปน

ก. ธมม จรต สเลนาต ธมมจาร เปน กตตรป กตตสาธนะ ลงในอรรถ

แหงตสสละ ฯ

ข. สยนต เอตถาต สยน เปน กตตรป อธกรณสาธนะ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๓๒

๖. จงบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน

ก. ปญจ อนทรยาน ปญจนทรย ฯ

ข. ทรถสส อภาโว นททรถ ฯ

ค. สทธา เอว ธน สทธาธน ฯ

ฆ. สญชาโต ส เวโค ยสส โส สญชาตส เวโค ( ชโน ) ฯ

ง. ปตต จ จวรญจ ปตตจวร ฯ

๖. จงบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน

ก. ปญจ อนทรยาน ปญจนทรย เปนสมาหารทคสมาส

ข. ทรถสส อภาโว นททรถ เปนอพยยภาวสมาส

ค. สทธา เอว ธน สทธาธน เปนอวธารณบพพบท กมมธารยสมาส

ฆ. สญชาโต ส เวโค ยสส โส สญชาตส เวโค ( ชโน ) เปนจตตถพหพพหสมาส

ง. ปตต จ จวรญจ ปตตจวร เปนสมาหารทวนทวสมาส

๗. ในชาตาทตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? สากณโก , ปรโม , สเมธโส ลงปจจยอะไร ?

ในตทธตไหน ?

๗. ในชาตาทตทธต มปจจย ๓ ตว คอ อม อย กย ฯ

สากณโก ลง ณก ปจจย ใน ตรตยาทตทธต

ปรโม ลง อม ปจจย ใน ชาตาทตทธต

สเมธโส ลง ส ปจจย ใน ตทสสตถตทธต ฯ

พระราชปรยตสธ อนทปญโญ วดบพตรพมข เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๓๓

ปญหาบาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๑๖ กมภาพนธ ๒๕๔๗

…………………………………..

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

ก. ฐานทตงทเกดของอกขระ ม ..................... คอ ................... ?

ข. พยญชนะทมเสยงกองเรยกวา ...............ไดแกพยญชนะ ................ ?

๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

ก. ฐานทตงทของอกขระ ม ๖ คอ กณโฐ คอ , ตาล เพดาน , มทธา ศรษะกวา

ปมเหงอกกวา ทนโต ฟน, โอฏโฐ รมฝปาก,นาสกา จมก

ข. พยญชนะทมเสยงกองเรยกวา โฆสะ ไดแกพยญชนะท ๓ ท ๔ ท ๕ ในวรรคทง ๕ คอ

ค ฆ ง, ช ฌ, ฑ ฒ ณ, ท ธ น, พ ภ ม, และ ย ร ล ว ห ฬ, ๒๑ ตวนเปน โฆสะ ฯ

๒. จงตอบค าถามตอไปน

ก. ในสระสนธ อาเทโส มเทาไร ? อะไรบาง ?

ข. ในนคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร ? อะไรบาง ?

๒. ไดตอบค าถามตอไปน

ก. ในสระสนธ อาเทโส ม ๒ คอ แปลงสระเบองหนา ๑ เ บองหลง ๑

ข. ในนคคหตสนธไดสนธกรโยปปกรณ ๔ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๓๔

๓. จงตอบค าถามตอไปน

ก. ศพทเชนไรเรยกวา อพยยศพท ?

ข. นบาตตอไปนบอกอะไร เสว , พหทธา , อว , น , สเจ ?

๓. ไดตอบค าถามตอไปน

ก. ศพทอกจ าพวกหนงจะแจกดวยวภตตทง ๗ ไมได แปลงรปไปตางๆเหมอนนามทง

๓ ไมได คงรปอยอยางเดยว ศพทเหลานเรยกวา อพยยศพท

ข. เสว นบาตบอกกาล

พหทธา นบาตบอกท

อว นบาตบอกอปมาอปไมย

น นบาตบอกปฏเสธ

สเจ นบาตบอกปรกป ฯ

๔. บรษในอาขยาตมเทาไร ? อะไรบาง ? จะทราบบรษไดตองอาศยอะไร ? จงเขยนวภตต

หมวด อชชตตน เฉพาะฝายปรสสบทมาด ?

๔. บรษในอาขยาต ม ๓ คอ ประถมบรษ ๑ มธยมบรษ ๑ อตตมบรษ ๑ ฯ

จะทราบไดตองอาศยวภตต ฯ

ไดเขยนวภตตหมวดอชชตตน เฉพาะฝายปรสบท คอ

ป. อ อ

ม. โอ ตถ

อ. อ มหา ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๓๕

๕. ศพทเชนไรชอวาอธกรณส าธนะ ? และสาธนะนทานบญญตใหแปลวาอยางไร ?

รปวเคราะหตอไปน เปนรปและสาธนะอะไร ?

ก. ทกเขน รกขยตต ทรกข ฯ

ข. วเนต เตนาต วนโย ฯ

๕. ผท า ๆ ในทใดศพททเปนชอของทนนเปนตนวา ฐาน ทตง, ทยน, อาสน ทนง, สยน

ทนอน ชอวาอธกรณะสาธนะ ทเปนกตตรป แปลวา “เปนท” ทเปนกมมรป แปลวา

“เปนทอนเขา” ฯ

ก. ทกเขน รกขยตต ทรกข เปนกมมรป กมมสาธนะ

ข. วเนต เตนาต วนโย เปนกตตรป กรณสาธนะ ฯ

๖. จงบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน

ก. ญาณ จกข อว ญาณจกข ฯ

ข. พนธนา มตโต พนธนมตโต ( สตโต ) ฯ

ค. ชวสส ยตตโก ปรจเฉโท ยาวชว ฯ

ฆ. วโต ราโค ยสมา วตราโค ( ภกข ) ฯ

ง. นตถ ตสส ปตตาต อปตตโก ฯ

๖. ไดบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน

ก. ชอ วเสสโนปมบท กมมธารยสมาส

ข. ชอ ปญจมตปปรสสมาส

ค. ชอ นปาตปพพกะ อพยยภาวสมาส

ฆ. ชอ ปญจมพหพพหสมาส

ง. ชอ น บพพบท พหพพหสมาส

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๓๖

๗. ในสมหตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ทวาทส, ปญญวา, โกสลล ลงปจจย

อะไร? ในตทธตไหน ?

๗.ในสมหตทธต มปจจย ๓ ตว คอ กณ,ณ,ตา

ทวาทส ลง อ ปจจย ในปรณตทธต

ปญญวา ลง วนต ปจจย ในตทสสตถตทธต

โกสลล ลง ณย ปจจย ในภาวตทธต

พระราชปรยตสธ อนทปญโญ วดบพตรพมข เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๓๗

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๖ มนาคม ๒๕๔๘

………………………………….. ๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

ก. อกขรวธ วาดวยอกษรจดเปน ๒ คอ ................................................... ?

ข. กรณทท าอกขระ ม ๔ คอ ................................................................... ?

๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน

ก . อกขรวธ วาดวยอกษรจดเปน ๒ คอ สมญญาภธาน แสดงชออกษรทเปน สระและ

พยญชนะ พรอมทงฐานกรณ ๑ สนธ ตออกษรทอยในค าอนใหเนองเปนอนเดยวกน ๑

ข . กรณทท าอกขระ ม ๔ คอ

ชวหามชฌ ทามกลางลน เปนกรณของอกขระทเปน ตาลชะ ๑

ชวโหปคค ถดปลายลนเขามา เปนกรณของอกขระทเปน มทธชะ ๑

ชวหคค ปลายลน เปนกรณของอกขระทเปน ทนตชะ ๑

สกฏฐาน ฐานของตน เปนกรณของอกขระ ทเหลอนอกจากนคอ กณฐชะ

โอฏฐชะ นาสกฏฐานชะ ๑

๒. สนธกรโยปกรณคออะไร ? ในสระสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร ? อะไรบาง ?

๒. สนธกรโยปกรณคอ วธทเปนอปการะแกการท าสนธ ในสระสนธไดสนธกรโย

ปกรณ ๗ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ วกาโร ๑ ปกต ๑ ทโฆ ๑ รสส ๑ ฯ

๓. ค าพดในบาลภาษาจดเปนวจนะไวเทาไร ? อะไรบาง ? วจนะนนมเครองหมายใหแปลก

กนทไหน ?

๓. ค าพดในบาลภาษาจดเปนวจนะไว ๒ คอ เอกวจนะ ๑ พหวจนะ ๑

วจนะนนมเครองหมายใหแปลกกนททายศพท เหมอนค าวา ปรโส ชายคนเดยว เปน

เอกวจนะ ปรสา ชายหลายคน เปนพหวจนะ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๓๘

๔. วภตตอาขยาต จดเปนกหมวด ? หมวดน น ๆ บอกกาลอะไร ? จงเขยนวภตตหมวด

ปญจม เฉพาะฝายปรสสบทมาด ?

๔. วภตตอาขยาต จดเปน ๘ หมวด คอ

หมวด วตตมานา ปญจม สตตม บอกปจจบนกาล

หมวด ปโรกขา หยตตน อชชตตน บอกอดตกาล

หมวด ภวสสนต กาลาตปตต บอกอนาคตกาล

วภตตหมวด ปญจม เฉพาะฝายปรสสบท ดงนคอ

เอก พห

ป . ต อนต

ม . ห ถ

อ . ม ม ฯ

๕. ปจจยทส าหรบประกอบกรยากตก แบงเปนกหมวด ? อะไรบาง ? ปจจยไหนบอกกาล

อะไร ? รปวเคราะหตอไปน เปนรปและสาธนะอะไร ?

ก. คจฉนต เอตถาต คต ฯ

ข. ภญชตพพนต โภชน ฯ

๕. ปจจยทส าหรบประกอบกรยากตก แบงเปน ๓ หมวด คอ

กตปจจย มปจจย ๓ ตว คอ อนต ตวนต ตาว ๑

กจจปจจย มปจจย ๒ ตว คอ อนย ตพพ ๑

กตกจจปจจย มปจจย ๕ ตว คอ มาน ต ตน ตวา ตวาน ๑

อนต มาน บอกปจจบนกาล

อนย ตพพ บอกความจ าเปน

ตวนต ตาว ตน ตวา ตวาน บอกอดตกาล ฯ

รปวเคราะหตอไปน เปนรปและสาธนะ ดงนคอ

ก . คจฉนต เอตถาต คต ฯ เปน กตตรป อธกรณสาธนะ

ข . ภญชตพพนต โภชน ฯ เปน กมมรป กมมสาธนะ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๓๙

๖. จงบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. สตญจ สมฏฐญจ สตสมฏฐ (ฐาน ) ฯ

ข. สห มจฉเรน ย วตตตต สมจเฉร ( จตต ) ฯ

ค. สสาเร ทกข สสารทกข ฯ

ฆ. สมโณ จ พราหมโณ จ สมณพราหมณา ฯ

ง. อาคตา สมณา ย โส อาคตสมโณ ( อาราโม ) ฯ

๖. สมาสในรปวเคราะหตอไปน มชอดงตอไปน

ก. สตญจ สมฏฐญจ สตสมฏฐ (ฐาน ) ฯ ชอ วเสสโนภยบท กมมธารยสมาส

ข. สห มจฉเรน ย วตตตต สมจเฉร ( จตต ) ฯ ชอ สหบพพบท พหพพหสมาส

ค. ส สาเร ทกข ส สารทกข ฯ ชอ สตตมตปปรสสมาส

ฆ. สมโณ จ พราหมโณ จ สมณพราหมณา ฯ ชอ อสมาหาร ทวนทวสมาส

ง. อาคตา สมณา ย โส อาคตสมโณ ( อาราโม ) ฯ ชอ ทตยาพหพพหสมาส

๗. ในโคตตตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ปชนโย , สตมา , ทวธา ลงปจจยอะไร ?

ในตทธตไหน ?

๗. ในโคตตตทธต มปจจย ๘ ตว คอ ณ, ณายน, ณาน, เณยย, ณ, ณก, ณว, เณร ฯ

ปชนโย ลง อย ปจจย ใน ฐานตทธต

สตมา ลง มนต ปจจย ใน ตทสสตถตทธต

ทวธา ลง ธา ปจจย ใน วภาคตทธต

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๔๐

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบครงท ๒ วนท ๔ พฤษภาคม ๒๕๔๘

-----------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน

ก. พยญชนะอวรรค ม......................ตว คอ.....................ฯ

ข. ฐานทตงทเกดของอกขระ ม ๖ คอ.....................ฯ

๑. ไดเตมค าทถกตองในชองวาง ดงตอไปน

ก. ม ๘ ตว คอ ย ร ล ว ส ห ฬ อ ฯ

ข. คอ กณโฐ คอ ๑ ตาล เพดาน ๑

มทธา ศรษะ หรอปมเหงอก ๑ ทนโต ฟน ๑

โอฏโฐ รมฝปาก ๑ นาสกา จมก ๑ ฯ

๒. จงตอบค าถามตอไปน

ก. สนธ มเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ

ข. พยญชนะอาคม มเทาไร ฯ อะไรบาง

๒. ไดตอบค าถาม ดงตอไปน

ก. ม ๓ ฯ

คอ สระสนธ ๑ พยญชนะสนธ ๑ นคคหตสนธ ๑ ฯ

ข. ม ๘ ตว ฯ

คอ ย ว ม ท น ต ร ฬ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๔๑

๓. วภตตนามนนมกตว ฯ แบงเปนเทาไร ฯ อะไรบาง

๓. วภตตนามนน ม ๑๔ ตว ฯ

แบงออกเปนเอกวจนะ ๗ พหวจนะ ๗ ฯ

ปฐมา ท ๑ ส โย

ทตยา ท ๒ อ โย

ตตยา ท ๓ นา ห

จตตถ ท ๔ ส น

ปญจม ท ๕ สมา ห

ฉฏฐ ท ๖ ส น

สตตม ท ๗ สม ส ฯ

๔. จงตอบค าถามตอไปน

ก. กรยาศพทเชนไร ชอกมมวาจก ฯ

ข. ปจจยในเหตกตตวาจก มเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ

๔. ไดตอบค าถาม ดงตอไปน

ก. กรยาศพทใดกลาวสงทบคคลพงท า คอแสดงวาเปนกรยาของกรรมนนเอง กรยา

ศพทนน ชอกมมวาจก ฯ

ข. ปจจนในเหตกมมวาจก ม ๔ ตว ฯ คอ เณ ณย ณาเป ณาปย ฯ

๕. ต ปจจยในกรยากตต เมอประกบธาตซงม ร หรอ ส เปนทสดแปลง ต เปนอะไร

ไดบาง ฯ จงตอบพรอมยกตวอยางประกอบ ฯ รปวเคราะหตอไปน เปนรปและสาธนะ

อะไร

ก. ธมม วตต สลมสสาต ธมมวาท ฯ

ข. สกขน สกขา ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๔๒

๕. ธาตซงม ร เปนทสด แปลง ต เปน ณณ ยกตวอยางเชน ชณโณ ฯ

ธาตซงม ส เปนทสด แปลง ต เปน ฏฐ ยกตวอยางเชน ตฏโฐ ฯ

ก. เปนสมาสรป ตสสสาธนะ ฯ

ข. เปนภาวรป ภาวสาธนะ ฯ

๖. จงบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. รญโญ ปตโต ราชปตโต ฯ

ข. พทโธ เอว รตน พทธรนต ฯ

ค. ปตโต จ จวรญจ ปตตจวร ฯ

ฆ. กต ปญญ เยน โส กตปญโญ (ปรโส)

ง. นครสส พห พหนคร ฯ

๖. ไดบอกชอสมาสในรปวเคราะห ดงตอไปน

ก. ชอฉฏฐตปปรสมาส ฯ

ข. ชออวธารณบพพบท กมมธารยสมาส ฯ

ค. ชอสมาหารทวนทวสมาส ฯ

ฆ. ชอตตยาพหพหสมาส ฯ

ง. ชอนบาตปพพก อพยยภาวสมาส ฯ

๗. ในตทสสตถตทธต มปจจยเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ สข, อโยมย , นาวโก ลงปจจยอะไร ฯ

ในตทธตไหน ฯ

๗. ม ปจจย ๙ ตว คอ ว ส ส อก ร วนต มนต ณ ฯ

สข ลง อ ปจจย ในตทสสตถตทธต ฯ

อโยมย ลง มย ปจจย ในปกตตทธต ฯ

นาวโก ลง ณก ปจจย ในตรตยาทตทธต

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๔๓

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๒๔ กมภาพนธ ๒๕๔๙

…………………………………..

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

ก. บาลไวยากรณแบงเปน...............ภาค คอ...................... ฯ

ข. สระมมาตราเบา...................ตว คอ................ชอวา รสสะ ฯ

๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน

ก. แบงเปน ๔ ภาค คอ อกขรวธ ๑ วจวภาค ๑ วากยสมพนธ๑ ฉนทลกษณะ ๑ ฯ

ข. ม ๓ ตว คอ อะ อ อ ชอวา รสสะ ฯ

๒. อาเทสในสระสนธมกอยาง ฯ อะไรบาง ฯ ธมมญจเร เปนสนธอะไร ฯ

๒. ม ๒ อยาง คอ แปลงสระหนา ๑ แปลงสระหลง ๑ ฯ

ธมมญจเร เปนอาเทสนคคหตสนธ ฯ

๓. อะไรจดเปนนามนาม ฯ แบงออกเปนเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ และนามนามนน เปนไดกลงค ?

๓. นามทเปน ชอของคน, สตว, ท, สงของ, จดเปนนามนาม, แบงออกเปน ๒ ฯ

สาธารณนาม ๑ อสาธารณนาม ๑ ฯ นามนามเปนได ๓ ลงค ฯ

๔. ศพทเชนไร ชอวาอาขยาต ฯ ในอาขยาตนนทานประกอบดวยอะไรบาง ฯ

จงเขยนวภตต หมวดภวสสนต เฉพาะฝายปรสสบทมาด ฯ

๔. ศพทกลาวกรยาคอความท าเปนตนวา ยน เดน นง นอน กน ดม ท า พด คด ชอวา อาขยาต ฯ

ประกอบดวย วภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต วาจก ปจจย ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๔๔

ปรสสปท

เอก. พห.

ป. สสต สสนต

ม. สสส สสถ

อ สสาม สสาม

๕. ศพทเชนไร ชอวากตตสาธนะ ฯ และกตตสาธนะนนทานบญญตให แปลวาอยางไร ฯ

กรยากตกคอ ตณโณ, ปมชช แปลวาอยางไร ฯ ส าเรจรปมาจากอะไร ฯ

๕. ศพทใดเปนชอของผท า คอ ผประกอบกรยานน เปนตนวา กมภกาโร ผท าซงหมอ

ศพทนนชอวา กตตสาธนะ ฯ

ใหแปลวา ผ ถาลงในอรรถแหงตสสละ แปลวา ผ - โดยปกต ฯ

ตณโณ แปลวา ขามแลว ปมชช แปลวา ประมาทแลว ฯ

- ตณโณ ส าเรจรปมาจาก ตร ธาต ในความขาม ต ปจจย ธาตม ร เปนทสด

อยหนา แปลง ต เปน ณณ แลวลบทสดธาตเสย ลง อ อาคม ตนธาต ฯ

- ปมชช ส าเรจรปมาจาก ป บทหนา มท ธาตในความประมาท ตวา ปจจย

อปสคอยหนา แปลง ตวา เปน ย ธาตทม ท เปนทสดอยหนา แปลง ย กบ ทสด

ธาต เปน ชช ฯ

๖. สมาสเชนไร ชอวาอพยยภาวสมาส ฯ และอพยยภาวสมาสนน มเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ

อนโตปาสาท , นททรถ จดเปนอยางไหน ฯ

๖. สมาส ทมอปสคหรอนบาตอยขางหนา ชอวา อพยยภาวสมาส ฯ

ม ๒ อยาง คอ อปสคคปพพกะ ๑ นปาตปพพกะ ๑ ฯ

อนโตปาสาท จดเปน นปาตปพพกะ,

นททรถ จดเปน อปสคคปพพกะ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๔๕

๗. ในภาวตทธต มปจจยเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ สามญญ, นาวโก, ปญญวา ลงปจจยอะไร ฯ

ในตทธตไหน ฯ

๗. มปจจย ๖ ตว คอ ตต, ณย, ตตน, ตา, ณ, กณ ฯ

- สามญญ ลง ณย ปจจย ใน ภาวตทธต ฯ

- นาวโก ลง ณก ปจจย ใน ตรตยาทตทธต ฯ

- ปญญวา ลง วนต ปจจย ใน ตทสสตถตทธต ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๔๖

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

ประโยค ๑-๒

สอบครงท ๒ วนท ๒๔ เมษายน ๒๕๔๙

…………………………………..

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

ก. สระทเปน....................ชอ คร มเสยงหนก ?

ข. ว เกดใน ๒ ฐาน คอ................. เรยกวา ทนโตฏฐโช ?

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

ก. สระทเปนรสสะ มพยญชนะสงโยคและนคคหตอยเบองหลง ชอ คร มเสยงหนก ?

ข. ว เกดใน ๒ ฐาน คอ ฟนและรมฝปาก เรยกวา ทนโตฏฐโช ?

๒. ในนคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร อะไรบาง ฯ เอตทโวจ เปนสนธอะไร ?

๒. ในนคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๔ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑ ฯ

เอตทโวจ เปนอาเทสนคคหตสนธ ฯ

๓. อะไรจดเปนคณนาม ? แบงเปนเทาไร ? อะไรบาง ?

๓. นามทแสดงลกษณะของนามส าหรบหมายใหรวา นามนามนนดหรอชว เปนตน จดเปน

คณนาม ฯ

แบงเปน ๓ ชน คอ ปกต ๑ วเสส ๑ อตวเสส ๑ ฯ

๔. ธาตคออะไร ? ธาตนนทานรวบรวมจดไวเปนกหมวด ? อะไรบาง ?

๔. ธาตคอกรยาศพททเปนมลราก ฯ

จดเปน ๘ หมวด คอ หมวด ภ ธาต ๑ หมวด รธ ธาต ๑

หมวด ทว ธาต ๑ หมวด ส ธาต ๑

หมวด ก ธาต ๑ หมวด คห ธาต ๑

หมวด ตน ธาต ๑ หมวด จร ธาต ๑ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๔๗

๕. ในกรยากตก แบงกาลทเปนประธานไดเทาไร ? และแบงใหละเอยดออกอกเปนเทาไร ? อะไรบาง ฯ

๕. ในกรยากตก แบงกาลทเปนประธานได ๒ ฯ แบงใหละเอยดอก ปจจบนกาลแบงเปน ๒ คอ ปจจบนแท ๑ ปจจบนใกลอนาคต ๑ อดตกาลแบงเปน ๒ คอ ลวงแลว ๑ ลวงเสรจแลว ๑ ฯ ๖. สมาสเชนไร ชอพหพพหสมาส ? และพหพพหสมาสน น มเทาไร อะไรบาง ? รป

วเคราะหตอไปน จดเปนพหพพหสมาสอะไร ? ก. วโต ราโค ยสมา โส วตราโค (ภกข) ? ข. อาคตา สมณา ย โส อาคตสมโณ (อาราโม) ? ๖. สมาสทมบทอนเปนประธาน ชอ พหพพหสมาส ฯ พหพพหสมาส นนม ๖ อยาง คอ ทตยาพหพพหสมาส ๑ ตตยาพหพพหสมาส ๑ จตตถพหพพหสมาส ๑ ปญจมพหพพหสมาส ๑ ฉฏฐพหพพหสมาส ๑ สตตมพหพพหสมาส ๑ ฯ ก. จดเปนปญจมพหพพหสมาส ๑ ฯ ข. จดเปนทตยาพหพพหสมาส ๑ ฯ ๗. ในอพยยตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? สหายตา ลงปจจยอะไร ? ในตทธตไหน ? ๗. ในอพยยตทธต มปจจย ๒ ตว คอ ถา ถ ฯ สหายตา ลง ตา ปจจย ในภาวตทธต ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย.

สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๔๘

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๑๓ กมภาพนธ ๒๕๕๐ …………………………………..

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

" อกขระทเหลอจากสระม ก เปนตน มนคคหตเปนทสดชอ..................................แปลวา................................ม...........ตวแบงเปน...........พวก คอ.................................." ?

๑. เตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน อกขระทเหลอจากสระม ก เปนตน มนคคหตเปนทสดชอ พยญชนะ แปลวา ท าเนอความใหปรากฏ ม ๓๓ ตวแบงเปน ๒ พวก คอ วรรค ๑ , อวรรค ๑ ฯ

๒. ในสระสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร ? อะไรบาง ? โนเหต เปนสนธอะไร ? ๒. ในสระสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๗ อยาง คอ โลโป ๑ , อาเทโส ๑ , อาคโม ๑ ,วกาโร ๑ ,

ปกต ๑ , ทโฆ ๑ , รสส ๑ ฯ โนเหต เปน โลโปสระสนธ ฯ ๓. ศพทเชนไร เรยกวา อพยยศพท ? ไดแกศพทจ าพวกไหนบาง ? เฉพาะอปสคใชอยางไร ? ๓. ศพททจะแจกดวยวภตตทง ๗ แปลงรปไปตาง ๆ เหมอนนามทง ๓ ไมได คงรปอยเปน

อยางเดยว ศพทเหลาน เรยกวา อพยยศพท ไดแกศพทจ าพวก อปสคบาง นบาตบาง ปจจยบาง ฯ

เฉพาะอปสค ใช น าหนานามและกรยาใหวเศษขน เมอน าหนานามมอาการคลายคณศพท เมอน าหนากรยามอาการตลายกรยาวเสสนะ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๔๙

๔. อะไรจดเปนวาจก ? มเทาไร ? อะไรบาง ? จงเขยนวภตตหมวด อชชตตน เฉพาะฝายปรสสบทมาด ?

๔. กรยาศพททประกอบดวยวภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต ดงน จดเปนวาจก ฯ วาจก นน ม ๕ อยาง คอ กตตวาจก ๑ กมมวาจก ๑ ภาววาจก ๑ เหตกตตวาจก ๑ เหตกมมวาจก ๑ วภตตหมวด อชชตตน เฉพาะฝายปรสสบท ดงน เอก พห ป . อ อ ม . โอ ตถ อ . อ มหา ฯ ๕. ศพทเชนไร ชอวาอธกรณสาธนะ ? และอธกรณสาธนะนน ทานบญญตใหแปลวา อยางไร ? กรยากตก คอ หฏโฐ, ปหาย แปลวาอยางไร ? ส าเรจรปมาจากอะไร ? ๕. ผท า ๆ ในทใด ศพททเปนชอของทนน เปนตนวา ฐาน ทตง ทยน ชอวาอธกรณสาธนะ

และ อธกรณสาธนะ ทานบญญตใหแปลวา เปนท...... ทเปนกมมรป แปลวา เปนทอนเขา ฯ หฏโฐ แปลวาราเรงแลว ส าเรจรปมาจาก หส ธาต ในความหวเราะ ต ปจจย ธาตม ส

เปนทสดอยหนา แปลง ต เปน ฏฐ แลวลงทสดธาต ปหาย แปลวา ละแลว สาเรจรปมาจาก ป บทหนา หา ธาตในความละ ตวา

ปจจย อปสคอยหนา แปลง ตวา เปน ย ฯ

๖. สมาสเชนไร ชอวาทวนทวสมาส ? และทวนทวสมาสนน มเทาไร ? อะไรบาง ? สมณพราหมณา , ปตตจวร จดเปนอยางไหน ?

๖. สมาสทมนามนามตงแต ๒ ศพทขนไป ทานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอวาทวนทวสมาส ม ๒ อยาง คอ สมาหาระ ๑ อสมาหาระ ๑ สมณพราหมณา จดเปนอสมาหาระ ,

ปตตจวร จดเปนสมาหาระ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๕๐

๗. ในสมหตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ชนตา , สตมา , จตตโถ ลงปจจยอะไร ? ในตทธตไหน ?

๗. ในสมหตทธต มปจจย ๓ ตว คอ กณ ณ ตา ฯ ชนตา ลง ตา ปจจย ในสมหตทธต ,

สตมา ลง มนต ปจจย ในตทสสตถตทธต , จตตโถ ลง ถ ปจจย ในปรณตทธตตทธต พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๕๑

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบครงท ๒ วนท ๑๓ เมษายน ๒๕๕๐ …………………………………..

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน ก. สระทเปน............................................ชอลห มเสยงเบา ? ข . อกขระ ๘ ตว น ค อ ............................เกดในคอ เรยกว า กณ ฐชา ?

๑. ได เตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน ก. สระทเปนรสสะลวน ไมมพยญชนะสงโยคและนคคหตอยเบองหลง ชอลห

มเสยงเบา ฯ ข. อกขระ ๘ ตวน คอ อ อา ก ข ค ฆ ง ห เกดในคอ เรยกวา กณฐชา ฯ

๒. ในพยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ อธปปโมทต เปนสนธอะไร ? ๒. ในพยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๕ อยาง คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑

ปกต ๑ สญโญโค ฯ อธปปโมทต เปน สญโญโค พยญชนะสนธ ฯ ๓. จงแจก ขตตย (กษตรย) ดวย อ การนตในป ลงค ซงมวธแจกอยาง ปรส (บรษ) มาด ? ๓. ไดแจก ขตตย (กษตรย) ดวย อ การนตในป ลงค ซงมวธแจกอยาง ปรส (บรษ) ดงน เอก. พห. ป. ขตตโย ขตตยา ท. ขตตย ขตตเย ต. ขตตเยน ขตตเยห ขตตเยภ จ. ขตตยสส ขตตยาย ขตตยตถ ขตตยาน ปญ. ขตตยสมา ขตตยมหา ขตตยา ขตตเยห ขตตเยภ ฉ. ขตตยสส ขตตยาน ส. ขตตยสม ขตตยมห ขตตเย ขตตเยส อา. ขตตย ขตตยา

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๕๒

๔. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน “ กรยาศพทใด กลาว...............................................กรยาศพทนน ชอวาเหตกมมวาจก,

มอทาหรณวา.................... ? ๔. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน “ กรยาศพทใด กลาวสงทเขาใชใหบคคลอนท า คอแสดงวาเปนกรยาของสงน น

กรยาศพทนน ชอวาเหตกมมวาจก, มอทาหรณวา สามเกน สเทน โอทโน ปาจาปยเต ฯ ๕. ต ปจจย ใน กรยากตก เมอประกอบกบธาตซงม ธ และ ภ เปนทสด แปลง ต

เปนอะไรไดบาง ? จงตอบพรอมยกตวอยางประกอบ ? รปวเคราะหตอไปน เปนรปและสาธนะอะไร

ก. อาวสนต เอตถาต อาวาโส ? ข. สรณ สต ? ๕. ต ปจจย ใน กรยากตก เมอประกอบกบธาตซงม ธ และ ภ เปนทสด แปลง ต

เปน ทธ เชน พทโธ รแลว มาจาก พธ ธาต ในความร ต ปจจย ต ปจจย ธาตม ธ เปนทสดอยหนา แปลง ต เปน ทธ แลวลบทสดธาต ส าเรจรปเปน พทโธ, ลทโธ อนเขาไดแลว มาจาก ลภ ธาต ในความได ต ปจจย ธาตม ภ เปนทสด อยหนา แปลง ต เปน ทธ แลวลบทสดธาต ส าเรจรปเปน ลทโธ ฯ

รปวเคราะห ตอไปนเปนรปและสาธนะดงน ก. อาวสนต เอตถาต อาวาโส เปนกตตรป อธกรณสาธนะ ฯ ข. สรณ สต เปนภาวรป ภาวสาธนะ ฯ ๖. จงบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. อนโธ จ วธโร จ อนธวธโร ? ข. จตสโส ทสา จตททส ? ค. พนธนา มตโต พนธนมตโต ? ฆ. ภตตสส ปจฉา ปจฉาภตต ? ง. สนต จตต ยสส โส สนตจตโต (ภกข) ?

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๕๓

๖. ไดบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. อนโธ จ วธโร จ อนธวธโร ชอวเสสโนภยบท กมมธารยสมาส ฯ ข. จตสโส ทสา จตททส ชอสมาหารทคสมาส ฯ ค. พนธนา มตโต พนธนมตโต ชอปญจมตปปรสมาส ฯ ฆ. ภตตสส ปจฉา ปจฉาภตต ชอนปาตปพพกอพยยภาวสมาส ฯ ง. สนต จตต ยสส โส สนตจตโต (ภกข) ชอฉฏฐพหพพหสมาส ฯ ๗. ในปรณตทธต มปจจยเทาไร ฯ อะไรบาง สตตโม, ราชคหโก, มทตา ลงปจจยอะไร ?

ในตทธตอะไร ? ๗. ในปรณตทธต มปจจย ๕ ตว คอ ตย ถ ฐ ม อ ฯ สตตโม ลง ม ปจจย ในปรณตทธต ฯ ราชคหโก ลง ณก ปจจย ในตราตยาทตทธต ฯ มทตา ลง ตา ปจจย ในภาวตทธต ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๕๔

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบ วนท ๓ มนาคม ๒๕๕๑ …………………………………..

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน พยญชนะท..............ในวรรคทง๕ คอ................................และส ๑๑ ตวน เปน อโฆสะ,

พยญชนะท..............ในวรรคททง ๕ คอ ....................และ....................๒๑ ตวน เปนโฆสะ ฯ ๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน พยญชนะท๑ ท๒ ในวรรคทง ๕ คอ ก ข, จ ฉ, ฏ ฐ, ต ถ, ป ผ และ ส ๑๑ ตวน เปน

อโฆสะ พยญชนะท๓ ท๔ ท๕ ในวรรคทง ๕ คอ ค ฆ ง, ช ฌ ญ, ฑ ฒ ณ, ท ธ น, พ ภ ม และ ย ร ล ว ห ฬ ๒๑ ตวนเปน โฆสะ ฯ

๒. ในสระสนธวกาโร มเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ พทธานสาสน เปนสนธอะไร ฯ ๒. ในสระสนธ วกาโร ม ๒ คอ วการในเบองตน ๑ วการในเบองปลาย ๑ ฯ พทธานสาสน เปน โลปนคคหตสนธ ฯ ๓. ศพทเชนไร ชอวา สงขยา ฯ แบงเปนเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ จงแจก จต ศพท (สงขยา)

เฉพาะอตถลงค ดวยวภตตทง ๗ มาด ฯ ๓. ศพททเปนเครองก าหนดนบนามนาม ชอวา สงขยา ฯ แบงเปน ๒ คอ ปกตสงขยา ๑

ปรณสงขยา ๑ ฯ ไดแจก จตศพท (สงขยา) เฉพาะอตถลงคดงน พหวจนะ ป. จตสโส ท. จตสโส ต. จตห จ. จตสสนน ปญ. จตห ฉ. จตสสนน ส. จตส ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๕๕

๔. จงตอบค าถามตอไปน ก. วภตตหมวดกาลาตปตต บอกกาลอะไรฯแปลวา อยางไรฯ ข. เหตกมมวาจก ลงปจจยอะไรบาง ฯ ๔. ไดตอบค าถามตอไปน ก. วภตตหมวดกาลาตปตต บอกอนาคตกาลแหงอดต ฯ

แปลวา จก - แลว ถาม อ อยหนา แปลวา จกได - แลว ฯ ข. เหตกมมวาจก ลงปจจย ๑๐ ตว คอ อ เอ ย ณ ณา นา ณหา โอ เณ ณย ในกตตวาจกนนดวย ลงเหตปจจยคอ ณาเป ดวย ลง ย ปจจย กบทง อ อาคม หนา ย ดวย ฯ ๕. ในกรยากตกแบง กาลทเปนประธานไดเทาไรฯ อะไรบาง ฯ รปวเคราะหตอไปน เปน รป และสาธนะอะไร ฯ ก. ธมม จรต สเลนาต ธมมจารฯ ข. กโรต เตนาต กรณ ฯ ๕. ใน กรยากตก แบงกาลทเปนประธานได ๒ คอปจจบนกาล ๑ อดตกาล ๑ ฯ ก. ธมม จรต สเลนาต ธมมจาร เปนกตตรป กตตสาธนะ ลงในอรรถแหง ตสสละ ฯ ข. กโรต เตนาต กรณ เปนกตตรป กรณสาธนะ ฯ ๖. อะไรชอวา กมมธารยสมาส ฯ และ กมมธารยสมาส นน มเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ

พทธรตน , ปญญาปาสาโท จดเปนอยางไหน ฯ ๖. นามศพทสองบท มวภตตและวจนะเปนอยางเดยวกน บทหนงเปนประธาน คอเปนนาม

นาม บทหนงเปนวเสสนะ คอเปนคณนาม หรอเปนคณนาม ท งสองบท มบทอนเปนประธานททานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอวา กมมธารยสมาส ฯ

กมมธารยสมาส นน ม ๖ อยาง คอ วเสสนบพพบท ๑ วเสสนตตรบท ๑ วเสสโนภยบท ๑ วเสสโนปมบท ๑ สมภาวนบพพบท ๑ อวธารณบพพบท ๑ ฯ

พทธรตน จดเปน อวธารณบพพบท ฯ ปญญาปาสาโท จดเปน วเสสโนปมบท ชนด อปมานตตรบท ม อปมา อยหลง ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๕๖

๗. อะไรเรยกวา ตทธต ฯ โดยสงเขปแบงเปนเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ สเมธโส, ทวธา ลงปจจย อะไร ฯ ในตทธตไหน ฯ ๗. ปจจยหมหนงเปนประโยชนเกอกลแกเนอความยอ ส าหรบใชแทนศพท ยอค าพดลงใหสน

เรยกงาย ๆ เหมอนค าวา สยาเม ชาโต เกดในสยาม ลงปจจยแทน ชาต เอาไวแต สยาม เปน สยามโก เรยกวา ตทธต ฯ

โดยสงเขปแบงเปน ๓ อยาง คอ สามญญตทธต ๑ ภาวตทธต ๑ อพยยตทธต ๑ สเมธโส ลง ส ปจจยใน ตทสสตถตทธต ฯ ทวธา ลง ธา ปจจย ใน วภาคตทธต ฯ พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๕๗

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบครงท ๒ วนท ๑ พฤษาคม ๒๕๕๑ …………………………………..

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน “อกขระทใชในบาลภาษานน ม..........................ตว คอ..................................................

๘ ตวน ชอ................................................... ๓๓ ตวน ชอ...............................................” ๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน “อกขระทใชในบาลภาษานน ม ๔๑ ตว คอ อ อา อ อ อ อ เอ โอ

๘ ตวน ชอ สระ ก ข ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ ญ, ฏ ฐ ฑ ฒ ธ น,

ป ผ พ ภ ม, ย ร ว ส ห ฬ อ ๓๓ ตวน ชอ พยญชนะ ฯ ๒. สนธกรโยปกรณ คออะไร ? มเทาไร ? อะไรบาง ? ๒. สนธกรโยปกรณ คอ วธเปนอปการะแกการท าสนธ ? ม ๘ อยาง คอ โลโป ลบ ๑ อาเทโส แปลง ๑ อาคโม ลงอกษรตวใหม ๑

วการโร ท าใหผดจากเดม ๑ ปกต ปรกต ๑ ทโฆ ท าใหยาว ๑ รสส ท าใหสน ๑ สญโญโค ซอนตว ๑ ฯ

๓. สพพนาม คออะไร ? แบงเปนเทา”ร ? อะไรบาง ? ๓. สพพนาม คอ ชอส าหรบใชแทนนามนามทออกชอมาแลว เพอจะไมให ซ า ๆ ซาก ซง

ไมเพราะห ฯ แบงเปน ๒ อยาง คอ ปรสพพนาม ๑ วเสสนสพพนาม ๑ ฯ ๔. อะไรจดเปนวาจก ? แบงเปนเทาไร ? อะไรบาง ? ๔. กรยาศพททประกอบดวยวภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต ดงน จดเปน วาจก ฯ แบงเปน ๕ อยาง คอ กตตวาจก ๑ กมมวาจก ๑ ภาววาจก ๑ เหตกตตวาจก ๑

เหตกมมวาจก ๑ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๕๘

๕. ศพทเชนไร ชอวากมมธารยสมาส ? และกมมธารยสมาสนน ทานบญญตใหแปลวาอยางไร ?

๕. นามศพท ๒ บท มวภตตและวจนะเปนอยางเดยวกน บทหนงเปนประธาน คอเปนนามนามบทหนง เปนวเสสนะคอเปนคณนาม หรอเปนคณนามท ง ๒ บท มบทอนเปนประธานททานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอ กมมธารยสมาส ฯ

วเสสนบพพบท และวเสสนตตรบท แปลออกส าเนยงวเสสนะวา ผ, อน, ตว เปนตน ตามลกษณะของนามนาม

วเสสโนภยบท แปลวา ทง - ทง – วเสสโนปมบท แปลวา เพยงดง สมภาวนบพพบท แปลวา วา อวธารณบพพบท แปลวา คอ ฯ ๖. อะไร ชอวาสมาส ? และสมาสนน วาโดยชอ มเทาไร ? อะไรบาง ? ๖. นามศพทตงแต ๒ บทขนไป ทานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอ สมาส ฯ และสมาสนน วาโดยชอ ม ๖ อยาง คอ

กมมธารโย ๑ ทค ๑ ตปปรโส ๑ ทวนทโว ๑ อพยยภาโว ๑ พหพพห ๑ ฯ

๗. ในวภาคตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ๗. ในวภาคตทธต มปจจย ๒ ตว ฯ

คอ ธา, โส ฯ พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๕๙

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบ วนท ๒๐ กมภาพนธ ๒๕๕๒ --------------------------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน ก. พยญชนะ ๘ ตวน คอ..................... เรยนวา อวรรค เพราะ...........................? ข. อกขระ ๗ ตวน คอ................. เกดทฟน เรยกวา..............................? ๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน ก. พยญชนะ ๘ ตวน คอ ย ร ว ส ห ล อ เรยกวา อวรรค เพราะ ไมเปนพวกเปน

หมกนตามฐานกรณทเกด ฯ ข. อกขระ ๗ ตวน คอ ต ถ ท ธ น, ล ส เกดทฟน เรยกวา ทนตชา ? ๒. ในพยญชนะสนธ สญโญโค มเทาไร ? อะไรบาง ? จาตททส จดเปนอยางไหน ? ๒. ในพยญชนะสนธ สญโญโค ม ๒ อยาง คอ ซอนหนาพยญชนะทมรปเหมอนกนอยาง ๑

ซอนหนาพยญชนะทมรปไมเหมอนกนอยาง ๑ ฯ จาตททส จดเปนซอนหนาพยญชนะทมรปเหมอนกน ฯ

๓. ในบาลภาษานน ทานแบงลงคเปนเทาไร ? อะไรบาง ? นามนามเปนไดกลงค ? ๓. ในบาลภาษานน ทานแบงลงคเปน ๓ คอ ป ลงค เพศชาย ๑ อตถลงค เพศหญง ๑

นป สกลงค มใชเพศชายมใชเพศหญง ๑ ฯ นามนามเปนลงคเดยว คอ จะเปนป ลงค อตถลงค หรอนป สกลงค กอยางเดยวบาง เปน ๒ ลงค คอ ศพทอยางเดยว มรปอยางเดยวกนเปนไดทง ๒ ลงค หรอมลศพท

อยางเดยว เปลยนแตสระทสดใหแปลกกน พอเปนเครองหมายใหตางลงคกนบาง ฯ ๔. ในอาขยาตนน ทานแบงบทเปนเทาไร ? อะไรบาง ? แตละบทเปนเครองหมายใหรอะไร ? ๔. ในอาขยาตนน ทานแบงบทเปน ๒ บท คอ ปรสสบท บทเพอผอน ๑ อตตโนบท

บทเพอตน ๑ ฯ ปรสสบทเปนเครองหมายใหรกรยาทเปนกตตวาจก อตตโนบทเปนเครองหมายใหรกรยาทเปนกมมวาจกและภาววาจก ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๖๐

๕. ศพทเชนไร ชอสาธนะ ? มเทาไร ? อะไรบาง ? นายโก, โภชน จดเปนสาธนะอะไร ? ๕. ศพทททานใหส าเรจมาแตรปวเคราะห ชอ สาธนะ ฯ ม ๗ คอ กตตสาธนะ,

กมมสาธนะ, ภาวสาธนะ, สมปทานสาธนะ, อปานสาธนะ, อธกรณสาธนะ ฯ นายโก จดเปนกตตสาธนะ ฯ โภชน จดเปนกมมสาธนะ ฯ ๖. จงบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. สทธา เอว ธน สทธาธน ? ข. สมโถ จ วปสสนา จ สมถวปสสน ? ค. น อรโย อนรโย ? ฆ. ปาสาทสส อนโต อนโตปาสาท ? ง. วโต ราโค ยสมา โส วตราโค (ภกข) ? ๖. ไดบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. สทธา เอว ธน สทธาธน เปนอวธารณบพพบท กมมธารยสมาส ฯ ข. สมโถ จ วปสสนา จ สมถวปสสน เปนสมาหารทวนทวสมาส ฯ ค. น อรโย อนรโย เปนอภยตปปรสมาสบาง กมมธารยสมาส ม น เปนบทหนาบาง ฯ ฆ. ปาสาทสส อนโต อนโตปาสาท เปนนปาตปพพกะ อพยยภาวสมาส ฯ ง. วโต ราโค ยสมา โส วตราโค (ภกข) เปนปญจมพหพพหสมาส ฯ ๗. ในเสฏฐตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? พนธนย , อโยมย , ฉฏโฐ ลงปจจยอะไร ?

ในตทธตอะไร ๗. ในเสฏฐตทธต มปจจย ๕ ตว คอ ตร, ตม, อยสสก, อย, อฏฐ ฯ พนธนย ลง อย ปจจย ในฐานตทธต ฯ

อโยมย ลง มย ปจจย ในปกตตทธต ฯ ฉฏโฐ ลง ฐ ปจจย ในปรณตทธต ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๖๑

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบ ครงท ๒ วนท ๒๐ เมษายน ๒๕๕๒ --------------------------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน สระมมาตราเบา.................................ตว คอ.........................ชอ....................................? ๑. ได เตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน สระมมาตราเบา ๓ ตว คอ อ อ อ ชอ รสสะ ฯ ๒. อะไรเรยกวาสนธ ? มเทาไร ? อะไรบาง ? ๒. ในบาลภาษานนมวธตอศพทและอกขระใหเนองกนดวยอกขระ เพอจะยนอกขระใหนอยลง

เปนอปการะในการแตงฉนทและใหค าพดสละสรวย เรยกวา สนธ ฯ ม ๓ อยาง คอ สระสนธ ตอสระ ๑ พยญชนะสนธ ตอพยญชนะ ๑

นคคหตสนธ ตอนคคหต ๑ ฯ

๓. ศพทเชนไร เรยกวา มโนคณะ ? จงแจก ปต ศพท ดวยวภตตทง ๗ มาด ? ๓. ศพท ๑๒ ศพท ม มน ศพทเปนตน เรยกวา มโนคณะ ฯ ไดแจก ปต ศพท ดวยวภตตทง ๗ ดงน เอกวจนะ พหวจนะ ป. ปตา ปตโร ท. ปตร ปตโร ต. ปตรา ปตนา ปตเรห ปตเรภ ปตห ปตภ จ. ปต ปตโน ปตราน ปตน ปญ. ปตรา ปตเรห ปตเรภ ปตห ปตภ ฉ. ปต ปตโน ปตราน ปตน ส. ปตร ปตเรส ปตส อา. ปตา ปตโร ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๖๒

๔. กรยาศพทเชนไร ชอเหตกตตวาจก ? จงเขยนวภตตหมวดปญจม เฉพาะฝายปรสสบทมาด ฯ

๔. กรยาศพทใดกลาวผใชใหผอนท า คอแสดงวาเปนกรยาของผใชใหผอนท านน กรยาศพทนน ชอเหตกตตวาจก ฯ

ไดเขยนวภตตหมวดปญจม เฉพาะฝายปรสสบท ดงน เอกวจนะ พหวจนะ ป. ต อนต ม. ห ถ อ. ม ม ๕. ต ปจจยในกรยากตก เมอประกอบกบธาตซงม ม หรอ ห เปนทสด แปลง ต เปนอะไร

ไดบาง ? จงตอบพรอมทงยกตวอยางมาประกอบ ? ๕. ต ปจจยในกรยากตก เมอประกอบกบธาตซงม ม เปนทสด แปลง ต เปน นต

แลวลบทสดธาต เชน ปกกนโต หลกไปแลว มาจาก ป บทหนา กม ธาต ในความกาวไป, เมอประกอบกบธาตทม ห เปนทสด แปลง ต เปน ฬห แลวลบทสดธาต เชน รฬโห งอกแลว มาจาก รฬ ธาต ในความงอก ฯ

๖. อะไร ชอตปปรสสมาส ? ตปปรสสมาสนน มเทาไร ? อะไรบาง ? คามคโต (ปรโส),

รกขสาขา จดเปนอยางไหน ? ๖. นามศพทม อ วภตตเปนทสด ทานยอเขาเปนบทเบองปลาย ชอตปปรสสมาส ฯ ตปปรสสมาสนน ม ๖ คอ ทตยาตปปรโส, ตตยาตปปรโส, จตตถตปปรโส,

ปญจมตปปรโส, ฉฏฐตปปรโส, สตตมตปปรโส ฯ คามคโต (ปรโส) จดเปนทตยาตปปรโส รกขสาขา จดเปนฉฏฐตปปรโส ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๖๓

๗. ในตรทสตถตทธต มเทาไร ? อะไรบาง ? สามเณโร, มาคโธ, ปญญวา ลงปจจยอะไร ? ในตทธตไหน ?

๗. ในตรทสตถตทธต ม ๙ ตว คอ ว, ส, ส, อก, ร, วนต, ณ ฯ สามเณโร ลง เณร ปจจย ในโคตตตทธต

มาคโธ ลง ณ ปจจย ในราคาทตทธต ปญญวา ลง วนต ปจจย ในตรทสตถตทธต ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๖๔

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๑๐ กมภาพนธ ๒๕๕๓ --------------------------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน อกขระทใชในบาลภาษานน ๔๑ ตว คอ................................................. ๘ ตวน สระ,

...........................................................๓๓ ตวน ชอพยญชนะ ?

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน อกขระทใชในบาลภาษานน ๔๑ ตว คอ อ อา อ อ อ อ เอ โอ

๘ ตวน สระ

ก ข ค ฆ ง,

จ ฉ ช ฌ ญ,

ฏ ฐ ฑ ฒ ณ,

ต ถ ท ธ น,

ป ผ พ ภ ม,

ย ร ล ว ส ห ฬ อ ๓๓ ตวน ชอพยญชนะ ?

๒. ในสระสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร ? อะไรบาง ? ๒. ในสระสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๗

คอ โลโป ลบ ๑

อาเทโส แปลง ๑

อาคโม ลงตวอกษรใหม ๑

วกาโร ท าใหผดจากของเดม ๑

ปกต ปกต ๑

ทโฆ ท าใหยาว ๑

รสส ท าใหสน ๑ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๖๕

๓. ศพทเชนไร ชอวา สงขยา ? แบงเปนเทาไร ? อะไรบาง ? จงแจก จต ศพท (เฉพาะอตถลงค) ดวยวภตตทง ๗ มาด ?

๓. ศพททเปนเครองก าหนดนบนามนาม ชอวา สงขยา ฯ

แบงเปน ๒ คอ ปกตสงขยา ๑ ปรณสงขยา ๑ ฯ

ไดแจก จต ศพท (เฉพาะอตถลงค) ดวยวภตตทง ๗ ดงน พหวจนะ

ป. จตสโส

ท. จตสโส

ต. จตห

จ. จตสสนน ปญ จตห

ฉ. จตสสนน ส. จตส ฯ

๔. ศพทเชนไร ชอวา อาขยาต ? ในอาขยาตนน ทานประกอบดวยอะไรบาง ?

๔. ศพทกลาวกรยา คอ ความท า เปนตนวา ยน เดน นง นอน กน ดม ท า พด คด ชอวา อาขยาต ฯ

ในอาขยาตนน ทานประกอบดวยวภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต วาจก ปจจย เพอเปนเครองหมายเนอความใหชดเจน ฯ

๕. ศพทเชนไร ชอวา กมมสาธนะ ? และกมมสาธนะนน ทานบญญตใหแปลวาอยางไร ?

๕. ผท า ๆ ซงสงใด ศพททเปนชอของสงนนเปนตนวา ปโย เปนทรก รโส วสยเปนทยนดกด ศพททเปนชอของสงของทเขาท า เปนตนวา กจจ กรรมอนเขาพงท า ทาน สงของอนเขาพงให กด ชอ กมมสาธนะ ฯ

กมมสาธนะนน ทานบญญตใหแปลวา ทเปนกตตรป แปลวา เปนท ทเปนกมมรป แปลวา เปนทอนเขา ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๖๖

๖. สมาสเชนไร ชอวา พหพพหสมาส ? และพหพพหสมาสนน มเทาไร ? อะไรบาง ?

๖. สมาสอยางหนง มบทอนเปนประธาน ชอวา พหพพหสมาส ฯ

พหพพหสมาส นน ม ๖ อยาง คอ ทตยาพหพพห ๑ ตตยาพหพพห ๑ จตตถพหพพห ๑

ปญจมพหพพห ๑

ฉฏฐพหพพห ๑

สตตมพหพพห ๑ ฯ

๗. ในชาตาทตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ราชคหโก, มชฌโม, เมธาว ลงปจจยอะไร ? ในตทธตไหน ฯ

๗. ในชาตาทตทธต มปจจย ๓ ตว คอ อม อย กย ฯ

ราชคหโก ลง ณก ปจจย ในตรตยาทตทธต มชฌโม ลง อม ปจจย ในชาตาทตทธต เมธาว ลง ว ปจจย ในตทสสตถตทธต ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๖๗

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบครงท ๒ วนท ๑๐ เมษายน ๒๕๕๓ --------------------------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองในชองวางตอไปน อกขระทเหลอจากนน.................ตว ม...............................................................................

ชอวา.........................................แปลวา.................................................?

๑. ไดเตมค าทถกตองในชองวางตอไปน อกขระทเหลอจากนน ๓๓ ตว ม ก เปนตน มนคคหตเปนทสด ชอวา พยญชนะ

แปลวา ท าเนอความใหปรากฎ ฯ

๒. การตออกขระดวยอกขระนน จดเปนกอยาง ? อะไรบาง ? ๒. การตออกขระดวยอกขระนน จดเปน ๓ อยาง คอ สระสนธ ตอสระ ๑ พยญชนะสนธ

ตอพยญชนะ ๑ นคคหตสนธ ตอนคคหต ๑ ฯ

๓. ค าพดในบาลภาษานนเปนวจนะไวเทาไร ? อะไรบาง ? วจนะนน มเครองหมายใหแปลกกนทไหน ? จงแจก ภควนต ศพท ดวยวภตตทง ๗ มาด ?

๓. ค าพดในบาลภาษานนเปนวจนะไว ๒ อยาง คอ เอกวจน ค าพดส าหรบออกชอสงเดยว ๑ พหวจน ค าพดส าหรบออกชอสงของมากกวาสงเดยวคอ ต งแต ๒ สงขนไป ๑ ฯ

วจนะนน มเครองหมายใหแปลกกนททายศพท เหมอนค าวา ปรโส ชายคนเดยวเปนเอกวจนะ ปรสา ชายหลายคนเปนพหวจนะ ฯ

ไดแจก ภควนต ศพท ดวยวภตตทง ๗ ดงน เอกจนะ พหวจนะ

ป. ภควา ภควนตา ภควนโต

ท. ภควนต ภควนเต ภควนโต

ต. ภควตา ภควนเตห ภควนเตภ

จ. ภควโต ภควต ภควนตาน ปญ. ภควตา ภควนเตห ภควนเตภ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๖๘

ฉ. ภควโต ภควต ภควนตาน ส. ภควต ภควนเต ภควนเตส

อา. ภคว ภควา ภควนตา ภควนโต ฯ

๔. วภตตอาขยาตเปนเครองหมายใหรอะไรบาง ? วภตตไหน เมอลงแลวตองทฆะ อ ทสดปจจยเปน อา ในหมวดธาตทงปวง ?

๔. วภตตอาขยาตเปนเครองหมายใหร กาล บท วจนะ บรษ ฯ

ม, ม วตตมานา กด ห, ม, ม ปญจม กด อยขางหลง เมอลงแลวตองทฆะ อ ทสดปจจยเปน อา ในหมวดธาตทงปวง ฯ

๕. กรยากตกตอไปน คอ ภตโต, นกขมม แปลวาอยางไร ? ส าเรจรปมาจากอะไร ?

๕. กรยากตกตอไปน คอ ภตโต แปลวา อนเขากนแลว นกขมม แปลวา ออกแลว ฯ

ภตโต ส าเรจรปมาจาก ภช ธาต ในความกน ต ปจจย ธาตม ช เปนทสด เอาทสดธาตเปน ต

นกขมม ส าเรจรปมาจาก น บทหนา ขม ธาต ในความออก อปสค อยหนา แปลงปจจยทง ๓ ตว (ตนาทปจจย คอ ตน, ตวา, ตวาน) เปน ย ธาตม ม เปนทสดอยหนา แปลง ย กบทสดธาตเปน มม ฯ

๖. อะไรชอวาสมาส ? สมาสนน วาโดยกจและโดยชอ มเทาไร ? อะไรบาง ?

๖. นามศพทตงแต ๒ ขนไป ทานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอวาสมาส ฯ

สมาสนนวาโดยกจ ม ๒ อยาง คอ สมาสททานลบวภตตเสยแลวเรยกวา ลตตสมาโส ๑

สมาสททานยงมไดลบวภตตเสยแลวเรยกวา อลตตสมาโส ๑ ฯ

วาโดยชอ ม ๖ อยาง คอ

กมมธารโย, ทค, ตปปรโส, ทวนทโว, อพยยภาโว, พหพพห ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๖๙

๗. ในตทสสตถตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ทสสนโย, ฉฏโฐ, อายสมา ลงปจจยอะไร ? ในตทธตอะไร ?

๗. ในตทสสตถตทธต มปจจย ๙ ตว คอ ว, ส, ส, อก, ร, วนต, มนต, ณ ฯ ทสสนโย ลง อย ปจจย ในฐานตทธต

ฉฏโฐ ลง ฐ ปจจย ในปรณตทธต

อายสมา ลง มนต ปจจย ในตทสสตถตทธต ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๗๐

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบวนท ๑ มนาคม ๒๕๕๔ --------------------------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองในชองวางตอไปน ฐานทตงทเกดของอกขระ ม ๖ คอ...................................................................................

ว เกดใน ๒ ฐาน คอ.................................เรยกวา....................................................?

๑. ไดเตมค าทถกตองในชองวางตอไปน ฐานทตงทเกดของอกขระ ม ๖ คอ กณโฐ คอ, ตาล เพดาน, มทธา ศรษะกวา

ปมเหงอกกวา, ทนโต ฟน, โอฏโฐ รมฝปาก, นาสกา จมก ว เกดใน ๒ ฐาน คอ ฟนและรมฝปาก เรยกวา ทนโตฏฐโช ฯ

๒. ในสระสนธ โลโป มเทาไร ? อะไรบาง ? จตตาโรเม, โนเหต จดเปนอยางไหน ?

๒. ในสระสนธ โลโป ม ๒ คอ ลบสระหนา ๑ ลบสระหลง ๑ ฯ

จตตาโรเม จดเปนลบสระหลง โนเหต จดเปนลบสระหนา ฯ

๓. เสฏฐ (เศรษฐ) ซงเปน อ การนตในปงลงค มวธแจกดวยวภตตทง ๗ อยางไรบาง ?

๓. เสฏฐ (เศรษฐ) ซงเปน อ การนตในปงลงค มวธแจกดวยวภตตทง ๗ อยางน เอกวจน พหวจน ป. เสฏฐ เสฏฐโน เสฏฐ

ท. เสฏฐ เสฏฐโน เสฏฐ

ต. เสฏฐนา เสฏฐห เสฏฐภ

จ. เสฏฐสส เสฏฐโน เสฏฐน

ปญ. เสฏฐสมา เสฏฐมหา เสฏฐห เสฏฐภ

ฉ. เสฏฐสส เสฏฐโน เสฏฐน

ส. เสฏฐสม เสฏฐมห เสฏฐส

อา. เสฏฐ เสฏฐโน เสฏฐ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๗๑

๔. กรยาศพทใด ชอกมมวาจก ? มอทาหรณวาอยางไร ? และในกมมวาจกนลงปจจยอะไรบาง ?

๔. กรยาศพทใดกลาวกรรม สงทบคคลพงท า คอแสดงวาเปนกรยาของกรรมน นเอง กรยาศพทนน ชอกมมวาจก ฯ

อทาหรณวา สเทน โอทโน ปจยเต ขาวสก อนพอครว หงอย ฯ

และในกมมวาจกน ลง ย ปจจยกบทง อ อาคม หนา ย ฯ

๕. ปจจยทส าหรบประกอบกบกรยากตก จดเปนกพวก ? แตละพวกมปจจยอะไรบาง ? บอกกาลอะไร ?

๕. ปจจยทส าหรบประกอบกบกรยากตก จดเปน ๓ พวก ฯ

แตละพวกมปจจยดงน

กตปจจย อนต, ตวนต, ตาว, กจจปจจย อนย, ตพพ

กตกจจปจจย มาน, ต, ตน, ตวา, ตวาน ฯ

อนต, มาน บอกปจจบนกาล

ตวนต, ตาว, ต, ตน, ตวา, ตวาน บอกอดตกาล อนย, ตพพ บอกความจ าเปน ฯ

๖. สมาสเชนไร ชอวา อพยยภาวสมาส ? และอพยยภาวสมาสนนมเทาไร ? อะไรบาง ? ปจฉาภตต , อชฌตต จดเปนอยางไหน ?

๖. สมาสทมอปสคหรอนบาตอยหนา ชอวา อพยยภาวสมาส ฯ

อพยยภาวสมาสนน ม ๒ คอ อสคคปพพกะ ๑ นปาตปพพกะ ๑ ฯ ปจฉาภตต จดเปนนปาตปพพกะ อชฌตต จดเปนอสคคปพพกะ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๗๒

๗. ในภาวตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ปชนโย, อโยมย , ปญญวา ลงปจจยอะไร ? ในตทธตไหน

๗. ในภาวตทธต มปจจย ๖ ตว คอ ตต, ณย, ตตน, ตา, ณ, กณ ฯ

ปชนโย ลง อย ปจจย ในฐานตทธต อโยมย ลง มย ปจจย ในปกตตทธต

ปญญวา ลง วนต ปจจย ในตทสสตถตทธต ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๗๓

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบครงท ๒ วนท ๒๙ เมษายน ๒๕๕๔ --------------------------------------------

๑. พยญชนะวรรคในบาลภาษา มเทาไร ? อะไรบาง ?

๑. พยญชนะวรรคในบาลภาษา ม ๒๕ คอ ก ข ค ฆ ง

จ ฉ ช ฌ ญ

ฏ ฐ ฑ ฒ ณ

ต ถ ท ธ น

ป ผ พ ภ ม ฯ

๒. สนธกรโยปกรณ มเทาไร ? อะไรบาง ?

๒. สนธกรโยปกรณ ม ๘ อยาง คอ โลโป ลบ ๑

อาเทโส แปลง ๑

อาคโม ลงตวอกษรใหม ๑

วกาโร ท าใหผดจากของเดม ๑

ปกต ปรกต ๑

ทโฆ ท าใหยาว ๑

รสส ท าใหสน ๑

สญโญโค ซอนตว ๑ ฯ

๓. ศพทเชนไร ชอวา สงขยา ? แบงเปนเทาไร ? อะไรบาง ?

๓. ศพททเปนเครองก าหนดนบนามนาม ชอ สงขยา ฯ

แบงเปน ๒ คอ ปกตสงขยาอยาง ๑ ปรณสงขยาอยาง ๑ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๗๔

๔. ศพทเชนไร ชอวา อาขยาต ? ในอาขยาตนน ทานประกอบดวยอะไรบาง ?

๔. ศพทกลาวกรยาคอความท าเปนตนวา ยน เดน นง นอน กน ดม ท า พด คด ชอวา อาขยาต ฯ

ในอาขาตนนทานประกอบดวย วภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต วาจก ปจจย เพอเปนเครองหมายเนอความใหชดเจน ฯ

๕. ศพทเชนไร ชอวา สาธนะ ? แบงเปนเทาไร ? อะไรบาง ?

๕. ศพทททานใหส าเรจมาแตรปวเคราะห ชอวา สาธนะ ฯ

แบงเปน ๗ คอ กตตสาธนะ กมมสาธนะ ภาวสาธนะ กรณสาธนะ สมปทานสาธนะ อปาทานสาธนะ อธกรณสาธนะ ฯ

๖. อะไร ชอวา ตปปรสสมาส ? และตปปรสมาสนน มเทาไร ? อะไรบาง ?

๖. นามศพทม อ วภตตเปนตนในทสด ทานยอเขาดวยบทเบองปลาย ชอวา ตปปรสสมาส ฯ

และตปปรสมาสนน ม ๖ อยาง คอ ทตยาตปปรโส ตตยาตปปรโส จตตถตปปรโส ปญจมตปปรโส ฉฏฐตปปรโส สตตมตปปรโส ฯ

๗. ในโคตตตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ๗. ในโคตตตทธต มปจจย ๘ ตว คอ ณ, ณายน, ณาน, เณยย, ณ, ณก, ณว, เณร ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๗๕

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบ วนท ๑๘ กมภาพนธ ๒๕๕๕ --------------------------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน

พยญชนะท ๓ ท ๔ ท ๕ ในวรรคทง ๕ คอ................................................................., และ ย........................, ๒๑ ตวน เปนโฆสะ ฯ

๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวางตอไปน พยญชนะท ๓ ท ๔ ท ๕ ในวรรคทง ๕ คอ ค ฆ ง, ช ฌ , ฑ ฒ ณ, ท ธ น, พ ภ ม, และ ย ร ล ว ห ฬ, ๒๑ ตวน เปนโฆสะ ฯ

๒. ในพยญชนะสนธ สญโญโค มเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ อธปปโมทต จดเปน อยางไหน ฯ ๒. ในพยญชนะสนธ สญโญโค ม ๒ คอ ซอนพยญชนะทมรปเหมอนกนอยาง ๑

ซอนพยญชนะทมรปไมเหมอนกนอยาง ๑ ฯ อธปปโมทต จดเปนอยางซอนพยญชนะทมรปเหมอนกน ฯ

๓. วเสสนสพพนาม แบงเปนเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ ทแบงแลวนน ชนดไหน มศพทอะไรบาง ฯ ๓. วเสสนสพพนามแบงเปน ๒ คอ อนยม นยม ฯ

อนยมมศพท คอ ย, อญญ, อญญตร, อญญตม, ปร, อปร, กตร, กตม,

เอก, เอกจจ, สพพ, ก,

นยมมศพท คอ ต, เอต, อม, อม ฯ

๔. ในอาขยาตนน ทานแบงกาลทเปนประธาน และแบงกาลใหละเอยดไว อยางไรบาง ฯ ๔. ในอาขยาตนนทานแบงกาลทเปนประธานได ๓ คอ

กาลทเกดขนจ าเพาะหนา เรยกวาปจจบนกาล ๑ กาลลวงแลว เรยกวาอดตกาล ๑ กาลยงไมมาถง เรยกวาอนาคตกาล ๑

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๗๖

และแบงกาลใหละเอยดไวอยางนคอ ปจจบนกาลจดเปน ๓ คอ ปจจบนแท ๑

ปจจบนใกลอดต ๑ ปจจบนใกลอนาคต ๑

อดตกาลจดเปน ๓ เหมอนกน คอ ลวงแลวไมมก าหนด ๑ ลวงแลววานน ๑ ลวงแลววนน ๑

อนาคตกาลจดเปน ๒ คอ อนาคตของปจจบน ๑ อนาคตของอดต ๑ ฯ

๕. ศพทเชนไร ชอวา กรณสาธนะ ฯ และกรณสาธนะน ทานบญญตใหแปลวา อยางไร ฯ ๕. ผท า ๆ ดวยสงใด ศพททเปนชอของสงนนเปนตนวา พนธน วตถเปนเครองผก ปหรณ วตถ

เปนเครองประหาร วชฌน วตถเปนเครองไช ชอวา กรณสาธนะ ฯ และกรณสาธนะนทานบญญตใหแปลวาทเปนกตตรปแปลวาเปนเครองกได แปลวา

เปนเหตกได ทเปนกมมรป แปลวา เปนเครองอนเขากได เปนเหตอนเขากได ฯ

๖. อะไร ชอวา ทวนทวสมาส ฯ มเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ ปตตจวร , สมณพราหมณา จดเปนอยางไหน ฯ

๖. นามนาม ตงแต ๒ ศพทขนไป ทานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอวา ทวนทวสมาส ฯ ม ๒ คอ สมาหาโร อสมาหาโร ฯ ปตตจวร จดเปน สมาหาโร สมณพราหมณา จดเปน อสมาหาโร ฯ

๗. ในชาตาทตทธต มปจจยเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ กาสาว , ปจฉโม, เมธาว ลงปจจยอะไร ฯ

ในตทธตไหน ฯ ๗. ในชาตาทตทธตมปจจย ๓ ตว คอ อม, อย, กย ฯ

กาสาว ลง ณ ปจจย ในราคาทตทธต ปจฉโม ลง อม ปจจย ในชาตาทตทธต เมธาว ลง ว ปจจย ในตทสสตถตทธต ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๗๗

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบครงท ๒ วนท ๑๗ เมษายน ๒๕๕๕ ----------------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน ในสระ ๘ ตวนน สระมมาตราเบา ๓ ตว คอ....................ชอ..................................

สระอก ๕ ตว อนจากนน คอ.............................ชอ........................................... ?

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน ในสระ ๘ ตวนน สระมมาตราเบา ๓ ตว คอ อ อ อ ชอ รสสะ มเสยงส น

สระอก ๕ ตว อนจากนน คอ อา อ อ เอ โอ ชอ ทฆะ มเสยงยาว ?

๒. ในนคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร ? อะไรบาง ? พทธานสาสน จดเปนชนดไหน ?

๒. ในนคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๔ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑ ฯ

พทธานสาสน จดเปนชนดโลโป ฯ

๓. กล (ตระกล) ซงเปน อ การนตใน นปงสกลงค มวธแจกดวยวภตตทง ๗ อยางไรบาง ?

๓. กล (ตระกล) ซงเปน อ การนตใน นปงสกลงค มวธแจกดวยวภตตทง ๗ อยางน

เอก. พห. ป. กล กลาน

ท. กล กลาน

ต. กเลน กเลห กเลภ

จ. กลสส กลาย กลตถ กลาน ปญ. กลสมา กลมหา กลา กเลห กเลภ

ฉ. กลสส กลาน ส. กลสม กลมห กเล กเลส

อา. กเล กลาน ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๗๘

๔. กรยาศพทเชนไร จดเปนวาจก ? มเทาไร ? อะไรบาง ?

๔. กรยาศพททประกอบดวยวภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต ดงน จดเปนวาจก ฯ

ม ๕ อยาง คอ กตตวาจก ๑ กมมวาจก ๑ ภาววาจก ๑ เหตกตตวาจก ๑ เหตกมวาจก ๑ ฯ

๕. จงเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกรปและสาธนะมาดวย (ก) ปาร คจฉต สเลนาต ปารค ?

(ข) อาวสนต เอตถาต อาวาโส ?

๕. จงเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกรปและสาธนะมา ดงน

(ก) ปาร คจฉต สเลนาต ปารค ผใดยอมถงซงฝงโดยปกต เหตนน ผนน ชอวา ผใดยอมถงซงฝงโดยปกต เปนกตตรป กตตสาธนะ ลงในอรรถแหงตสสละ ฯ

(ข) อาวสนต เอตถาต อาวาโส ภกษทงหลาย ยอมอาศยอยในประเทศนน เหตนน ประเทศนน ชอวาเปนทอาศยอย ( แหงภกษทงหลาย ) เปนกตตรป อธกรณสาธนะ ฯ

๖. อะไรชอวากมมธารยสมาส ? มเทาไร ? อะไรบาง ?

๖. นามศพท ๒ บท มวภตตและวจนะเปนอยางเดยวกนบทหนงเปนประธาน คอเปนนามนาม , บทหนงเปนวเสสนะ คอเปนคณนาม หรอเปน คณนามทง ๒ บท มบทอนเปน ประธาน ททานยอเขาเปนบทเดยวกน ชอ กมมธารยสมาส ฯ

ม ๖ อยาง คอ วเสสนปพพปโท, วเสสนตตรปโท, วเสสโนภยปโท, วเสสโนปมปโท, สมภาวนปพพปโท, อวธารณปพพปโท ฯ

๗. ในเสฏฐตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ราชคหโก แปลวาอะไร ? ลงปจจยอะไร ? ในตทธตไหน ?

๗. ในเสฏฐตทธต มปจจย ๕ ตว คอ ตร, ตม, อยสสก, อย, อฏฐ ฯ ราชคหโก แปลวา ชนผเกดในเมองราชคฤห หรอผอยในเมองราชคฤห

ลง ณก ปจจย ในตรตยาธตทธต ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๗๙

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบ วนท ๘ มนาคม ๒๕๕๖ ----------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน

ก. วจวภาค แบงค าพดออกเปน............สวน คอ.............................? ข. โอ เกดใน ๒ ฐาน คอ...................เรยกวา...................................?

๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวางดงตอไปน ก. วจวภาค แบงค าพดออกเปน ๖ สวน คอ นาม ๑ อพยยศพท ๑ สมาส ๑

ตทธต ๑ อาขยาต ๑ กตก ๑ ฯ ข. โอ เกดใน ๒ ฐาน คอ คอและรมผปาก เรยกวา กณโฐฏฐโช ฯ

๒. ในพยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร ? อะไรบา ง ? ฉฬายตน จดเปนชนดไหน ? ๒. ในพยญชนะสนธไดสนธกรโยปกรณ ๕ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑

ปกต ๑ สญโญโค ๑ ฯ ฉฬายตน จดเปน อาคโม ฯ

๓. ปจจยในอพยยศพท เฉพาะทลงทายนาม มเทาไร ? อะไรบาง ? เปนเครองหมายวภตตอะไร ?

๓. ปจจยในอพยยศพทเฉพาะทลงทายนามม ๑๗ คอ โต ตร ตถ ห ธ ธ ห ห หญจน ว ทา ทาน รห ธนา ทาจน ชช ชช ฯ

โต ปจจยเปน เครองหมายตตยาวภตตและปญจมวภตต ตร ตถ ห ธ ธ ห ห หญจน ว เปนเครองหมายสตตมวภตต ทา ทาน รห ธนา ทาจน ชช ชช เปนเครองหมายสตตมวภตตลงในกาล ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๘๐

๔. อชชตตน บอกกาลอะไร ? แปลวาอยางไร ? ถาม อ อยหนา แปลวา อยางไร ? จงยกอทาหรณพรอมทงแปลมาใหดดวย ?

๔. อชชตตน บอกอดตกาลตงแตวนน ฯ แปลวา แลว ฯ ถาม อ อยหนา แปลวา ไดแลว ฯ อ. เถโร คาม ปณฑาย ปาวส พระเถระเขาไปแลว สบาน เพอบณฑะ ฯ เอวรป กมม อกาส (ขา) ไดท าแลว ซงกรรม มอยางนเปนรป * ฯ

๕. จงเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกรป และสาธนะมาดวย ก. ทกเขน รกขยตต ทรกข ฯ ข. กโรต เตนาต กรณ ฯ

๕. ไดเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกรปและสาธนะมาดงน ก. ทกเขน รกขยตต ทรกข (จตใด) อนเขารกษาไดโดยยาก เหตนน (จตนน) ชอวา

อนเขารกษาไดโดยยาก เปนกมมรป กมมสาธนะ ฯ ข. กโรต เตนาต กรณ (เขา) ยอมท า ดวยสงนน เหตนน (สงนน) ชอวาเปนเครองท า

(แหงเขา) เปนกตตรป กรณสาธนะ ฯ

๖. กมมธารยสมาส กบ ตปปรสสมาส ตางกนอยางไร ฯ ๖. กมมธารยะสมาส กบ ตปปรสสมาสตางกนอยางน

กมมธารยสมาส มวภตตและวจนะเสมอกน บทหนงเปนประธาน บทหนงเปนวเสสนะหรอเปนวเสสนะทง ๒ บท

สวนตปปรสสมาส มวภตตและวจนะไมเสมอกน ฯ

*ปาวส เขาไปแลว, อกาส ไดท าแลว

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๘๑

๗. ในสมหตทธต มปจจยเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ สงฆก , สข, โกสลล ลงปจจยอะไร ฯ ในตทธตไหน ฯ

๗ ในสมหตทธตมปจจย ๓ ตว คอ กณ ณ ตา ฯ สงฆก ลง ณก ปจจย ใน ตรตยาทตทธต สข ลง อ ปจจย ใน ตทสสตถตทธต โกสลล ลง ณย ปจจย ใน ภาวตทธต ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๘๒

ประโยค ๑ - ๒ ปญหา บาลไวยากรณ

สอบครงท ๒ วนท ๖ พฤษภาคม ๒๕๕๖ -------------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน

ก. นคคหต แปลวา.............................................. ? ข. กรณทท าอกขระ ม ๔ คอ............................. ?

๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวางดงตอไปน ก. นคคหต แปลวา กดสระหรอกรณคออวยวะทท าเสยง ฯ ข. กรณทท าอกขระม ๔ คอ ชวหามชฌ ทามกลางลน ๑ ชวโหปคค ถดปลาย

ลนเขามา ๑ ชวหคค ปลายลน ๑ สกฏฐาน ฐานของตน ๑ ฯ

๒. พยญชนะอาคม มเทาไร ? อะไรบาง ? ในทเชนไรจงลงอาคมได ? อโตนายต, สพภเรว ลงอาคมตวไหน ฯ

๒. พยญชนะอาคมม ๘ ตว คอ ย ว ม ท น ต ร ฬ ฯ ในทมสระอยเบองหลงจงลงอาคมได ฯ อโตนายต ลง น อาคม, สพภเรว ลง ร อาคม ฯ

๓. คณนามคออะไร ? แบงเปนเทาไร ? อะไรบาง ? แตละอยาง มลกษณะอยางไร ? ๓. คณนาม คอ นามทแสดงลกษณะของนามนามส าหรบหมายใหรวา นามนาม นน ดหรอ

ชว เปนตน ฯ แบงเปน ๓ ชน คอ ปกต ๑ วเสส ๑อตวเสส ๑ ฯ แตละอยางมลกษณะอยางน คณนามทแสดงความดหรอชวเปนปกต ชอปกต คณนามทแสดงความดหรอชว มากหรอนอยกวาปกต ชอวเสส คณนามทแสดงความดหรอชวมากทสดหรอนอยทสดชออตวเสส ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๘๓

๔. อะไรจดเปนวาจก ฯ วาจกไหน ลงปจจยอะไรบาง ฯ ๔. กรยาศพททประกอบดวย วภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต ดงน จดเปนวาจก ฯ

กตตวาจกลงปจจย ๑๐ ตว คอ อ เอ ย ณ ณา นา ณหา โอ เณ ณย กมมวาจก ลง ย ปจจย กบทง อ อาคมหนา ย ภาววาจก ลง ย ปจจย เหตกตตวาจก ลงปจจย ๔ ตว คอ เณ ณย ณาเป ณาปย ตวใดตวหนง

เหตกมมวาจก ลงปจจย ๑๐ ตวนนดวย ลงเหตปจจย คอ ณาเป ดวย ลง ย ปจจย กบทง อ อาคม หนา ย ดวย ฯ

๕. ศพทเชนไร ชอวา อธกรณสาธนะ ฯ โภชนย , รนโน แปลวาอยางไร ฯ ส าเรจรปมา

จากอะไร ฯ ๕. ผท า ๆ ในทใด ศพททเปนชอของทนน เปนตนวา ฐาน ทตง, ทยน อาสน ทนง สยน ทนอน

ชอวา อธกรณสาธนะ ฯ โภชนย แปลวา อนเขาพงกน ส าเรจรปมาจาก ภช ธาต ในความกน อนย

ปจจย พฤทธ อ เปน โอ รนโน แปลวา รองไหแลว ส าเรจรปมาจาก รท ธาต ในความรองไห ต ปจจย

ธาตม ท เปนทสดอยหนาแปลง ต เปน นน แลวลบทสดธาต ฯ

๖. จงบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. ทพพ อว จกข ทพพจกข ฯ ข. ส สาเร ทกข ส สารทกข ฯ ค. นตถ ตสส ปตตาต อปตตโก ฯ ฆ. ภตตสส ปจฉา ปจฉาภตต ฯ ง. ฉนนา หตถา ยสส โส ฉนนหตโถ (ปรโส) ฯ

๖. ไดบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. ทพพ อว จกข ทพพจกข เปนอปมาบพพบท วเสสโนปมบท กมมธารยสมาส ฯ ข. ส สาเร ทกข ส สารทกข เปนสตตมตปปรสสมาส ฯ ค. นตถ ตสส ปตตาต อปตตโก เปน น บพพบทพหพพหสมาส ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๘๔

ฆ. ภตตสส ปจฉา ปจฉาภตต เปนนปาตปพพกะอพยยภาวสมาส ฯ ง. ฉนนา หตถา ยสส โส ฉนนหตโถ (ปรโส) เปน ฉฏฐพหพพหสมาส ฯ

๗. สามญญตทธต แบงเปนเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ ๗. สามญญตทธต แบงเปน ๑๓ อยาง

คอ โคตตตทธต ๑ ตรตยาทตทธต ๑ ราคาทตทธต ๑ ชาตาทตทธต ๑ สมหตทธต ๑ ฐานตทธต ๑ พหลตทธต ๑ เสฏฐตทธต ๑ ตทสสตถตทธต ๑ ปกตตทธต ๑ สงขยาตทธต ๑ ปรณตทธต ๑ วภาคตทธต ๑ ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๘๕

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบ วนท ๒๕ กมภาพนธ ๒๕๕๗ --------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน

ก. สระทเปน..........................ชอ คร มเสยงหนก ? ข. อกขระ ๘ ตวน คอ............................เกดทเพดาน เรยกวา ตาลชา ?

๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวางดงตอไปน ก. สระทเปนทฆะลวน และสระทเปนรสสะมพยญชนะสงโยคและนคคหตอยเบองหลง

ชอ คร มเสยงหนก ฯ ข. อกขระ ๘ ตวน คอ อ อ จ ฉ ช ฌ ย เกดทเพดานเรยกวา ตาลชา ฯ

๒. ทฆะสนธกรโยปกรณ ในสระสนธ แบงเปนเทาไร ? อะไรบาง ? กสธ, สทธธ, จภย จดเปนอยางไหน ?

๒. ทฆะสนธกรโยปกรณในสระสนธ แบงเปน ๒ คอ ทฆะสระหนาอยาง ๑ ทฆะสระหลงอยาง ๑ ฯ

กสธ จดเปนทฆะ สระหนา สทธธ จดเปนทฆะ สระหลง จภย จดเปนทฆะ สระหลง ฯ

๓. ศพททมวธแจกอยางหนงตางหาก ซงเรยกวา กตปยศพท นน ไดแกศพทอะไรบาง ? ศพทไหนเปนทวลงค ?

๓. ศพททมวธแจกอยางหนงตางหากซงเรยกวา กตปยศพทนน ไดแก อตต พรหม ราช ภควนต อรหนต ภวนต สตถ ปต มาต มน กมม โค ฯ

ราช อรหนต ภวนต มน เปนทวลงค ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๘๖

๔. กรยาศพทใด ชอเหตกมมวาจก ? มอทาหรณวาอยางไร ? และในเหตกมมวาจกน ลงปจจยอะไรบาง ?

๔. กรยาศพทใด กลาวสงทเขาใชใหบคคลท าคอแสดงวาเปนกรยาของสงนน กรยาศพทนน ชอเหตกมมวาจก ฯ

มอทาหรณวา สามเกน สเทน โอทโน ปาจาปยเต ขาวสก อนนาย ใชพอครว ใหหงอย ฯ และในเหตกมมวาจกน ลงปจจย ๑๐ ตว คอ อ เอ ย ณ ณา นา ณหา โอ เณ ณย นนดวย

ลงเหตปจจย คอ ณาเป ดวย ลง ย ปจจยกบทง อ อาคมหนา ย ดวย ฯ

๕. ปจจยทส าหรบประกอบกบนามกตก แบงเปนกพวก ? แตละพวกมปจจยอะไรบาง ? ๕. ปจจยทส าหรบประกอบกบนามกตกแบงเปน ๓ พวก ฯ แตละพวกมปจจย ดงน

กตปจจยอยางน กว ณ ณว ต ร กจจปจจยอยางน ข ณย กตกจจปจจยอยางน อ อ ณ ตเว ต ต ย ฯ

๖. จงบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. สมโณ จ พราหมณา จ สมณพราหมณา ? ข. สตโต อต สญญา สตตสญญา ? ค. อส หตเถ ยสส โส อสหตโถ (โยโธ) ? ฆ. นครสส สมป อปนคร ? ง. ส สาเร ทกข ส สารทกข ?

๖. ไดบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. สมโณ จ พราหมโณ จ สมณพราหมณา ชอ อสมาหาระ ทวนทวสมาส ฯ ข. สตโต อต สญญา สตตสญญา ชอ สมภาวนบพพบท กมมธารยสมาส ฯ ค. อส หตเถ ยสส โส อสหตโถ (โยโธ) ชอ ภนนาธกรณพหพพหสมาส ฯ ฆ. นครสส สมป อปนคร ชอ อปสคคปพพกะอพยยภาวสมาส ฯ ง. ส สาเร ทกข ส สารทกข ชอ สตตมตปปรสสมาส ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๘๗

๗. ในราคาทตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ปรโม, เตชส, ตก ลงปจจยอะไร ? ในตทธตไหน ?

๗. ในราคาทตทธต มปจจย ๑ ตว คอ ณ ฯ ปรโม ลง อม ปจจย ในชาตาทตทธต เตชส ลง ส ปจจย ในตทสสตถตทธต ตก ลง ก ปจจย ในสงขยาตทธต ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๘๘

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑ - ๒

สอบครงท ๒ วนท ๒๕ เมษายน ๒๕๕๗ ---------------------------

๑. ในภาษาบาลนน พยญชนะวรรค มเทาไร ? อะไรบาง ? เพราะเหตไร จงเรยกชอ

อยางนน ? ๑. ในภาษาบาลนนพยญชนะวรรค ม ๒๕ ตว คอ ก ข ค ฆ ง จ ฉ ช ฌ ฏ ฑ ฒ

ณ ต ถ ท ธ น ป ผ พ ภ ม ฯ เพราะเปนพวกเปนหมกนตามฐานกรณทเกด จงเรยกชออยางนน ฯ

๒. โลโป ในนคคหตสนธนน จะลบนคคหตไดในทเชนไร ? จงยกอทาหรณ มาประกอบดวย ? ๒. โลโป ในนคคหตสนธนน จะลบนคคหตไดในทเชนน คอ เมอมสระหรอพยญชนะอย

เบองหลง ลบนคคหตซงอยหนาบาง ฯ มอทาหรณวา ตาส -อห เปน ตาสาห อรยสจจาน -ทสสน เปน อรยสจจานทสสน ฯ ๓. กญญา ( นางสาวนอย ) ซงเปน อา การนตในอตถลงค มวธแจก ดวยวภตตทง ๗

อยางไรบาง ? ๓. กญญา (นางสาวนอย) ซงเปน อา การนตในอตถลงคมวธแจกดวยวภตต ทง ๗ อยางนคอ

เอก พห ป. กญญา กญญาโย กญญา

ท. กญญ กญญาโย กญญา

ต. กญญาย กญญาห กญญาภ

จ. กญญาย กญญาน

ปญ. กญญาย กญญาห กญญาภ

ฉ. กญญาย กญญาน

ส. กญญาย กญญาย กญญาส

อา. กญเญ กญญาโย กญญา ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๘๙

๔. วภตตในอาขยาตนน จดบรษเปนเทาไร ? อะไรบาง ? จงเขยนวภตตหมวดกาลาตปตต เฉพาะฝายปรสสบทมาด ?

๔. วภตตในอาขยาตนน จดบรษเปน ๓ คอ ประถมบรษ ๑ มธยมบรษ ๑ อตตมบรษ ๑ ฯ ไดเขยนวภตตหมวดกาลาตปตต เฉพาะฝายปรสสบทมา ดงน

ปรสสปท เอก พห

ป. สสา สส ส ม. สเส สสถ อ. สส สสามหา ฯ

๕. กรยากตกตอไปน คอ ภตตวา, ปกกนโต, อารพภ แปลวาอยางไร ? ส าเรจรปมาจากอะไร ? ๕. กรยากตกตอไปนคอ

ภตตวา แปลวา กนแลว ส าเรจรปมาจาก ภช ธาต ในความกน ตวนต ปจจย เอาทสดธาตเปน ต ฯ

ปกกนโต แปลวา หลกไปแลว ส าเรจรปมาจาก ป บทหนา กม ธาต ในความกาวไป ต ปจจย ธาตม ม เปนทสดอยหนาแปลง ต เปน นต แลวลบทสด ธาต ฯ

อารพภ แปลวา ปรารภแลว ส าเรจรปมาจาก อา บทหนา รภ ธาต ในความเรม ตนาทปจจย อปสคอยหนา แปลงปจจยทง ๓ คอ ตน ตวา ตวาน เปน ย ธาต ม ภ เปนทสดอยหนา แปลง ย กบทสดธาตเปน พภ ฯ

๖. จงบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน

ก. ภตตสส ปจฉา = ปจฉาภตต ? ข. จตสโส ทสา = จตททส ? ค. พทโธ เอว รตน = พทธรตน ? ฆ. นตถ ตสส ปตตาต อปตตโก ? ง. วโต ราโค ยสมา โส วตราโค (ภกข) ?

๖. ไดบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. ภตตสส ปจฉา = ปจฉาภตต ชอ นปาตปพพกะ อพยยภาวสมาส ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๙๐

ข. จตสโส ทสา = จตททส ชอ สมาหารทคสมาส ฯ ค. พทโธ เอว รตน = พทธรตน ชอ อวธารณบพพบทกมมธารยสมาส ฯ ฆ. นตถ ตสส ปตตาต อปตตโก ชอ น บพพบท พหพพหสมาส ฯ ง. วโต ราโค ยสมา โส วตราโค (ภกข) ชอ ปญจมพหพพหสมาส ฯ

๗. ในพหลตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ปชนโย, จกขมา, โกสลล ลงปจจยอะไร ? ในตทธตไหน ?

๗. ในพหลตทธตมปจจย ๑ ตว คอ อาล ฯ ปชนโย ลง อย ปจจย ในฐานตทธต จกขมา ลง มนต ปจจย ในตทสสตถตทธต โกสลล ลง ณย ปจจย ในภาวตทธต ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๙๑

ประโยค ๑-๒ ปญหา บาลไวยากรณ

สอบ วนท ๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๘ --------------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน

ก. อกขรวธ วาดวยอกษร จดเปน..............คอ.......................? ข. เสยงกด ตวหนงสอกด ชอวา...............แปลวา..................?

๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวางดงตอไปน ก. อกขรวธวาดวยอกษร จดเปน ๒ คอ สมญญาภธาน แสดงชออกษร ทเปนสระ

และพยญชนะพรอมทงฐานกรณ ๑ สนธ ตออกษรทอยในค าอนใหเนองเปนอนเดยวกน ๑ ฯ ข. เสยงกด ตวหนงสอกด ชอวาอกขระ แปลวาไมรจกสนอยาง ๑ ไมเปนของแขง

อยาง ๑ ฯ

๒. สญโญโค ในพยญชนะสนธ แบงเปนเทาไร ? อะไรบาง ? เอตทโวจ, อธปปโมทต ตดและตออยางไร ?

๒. สญโญโค ในพยญชนะสนธแบงเปน ๒ คอ ซอนพยญชนะทมรปเหมอนกนอยาง ๑ ซอนพยญชนะทมรปไมเหมอนกนอยาง ๑ ฯ

เอตทโวจ ตดเปน เอต -อโวจ ถามนคคหตอยหนา สระอยเบองปลาย แปลงนคคหตเปน ท ตอเปน เอตทโวจ,

อธปปโมทต ตดเปน อธ-ปโมทต ซอนพยญชนะทมรปเหมอนกน ตอเปน อธปป-โมทต ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๙๒

๓. อะไรจดเปนนามนาม ? แบงออกเปนเทาไร ? อะไรบาง ? และนามนามน น เปนไดกลงค ?

๓. นามทเปนชอของคน สตว ท สงของ จดเปนนามนาม ฯ แบงออกเปน ๒ คอ สาธารณนาม ๑ อสาธารณนาม ๑ ฯ และนามนามนน เปนไดลงคเดยว คอ จะเปนป ลงค อตถลงค หรอนป สกลงค

กอยางเดยวบาง เปน ๒ ลงค คอศพทอนเดยวมรปอยางเดยว เปนไดท ง ๒ ลงค หรอมลศพท เปนอนเดยว เปลยนแตสระทสดใหแปลกกน

พอเปนเครองหมายใหตางลงคกนบาง ฯ

๔. ธาตนนทานรวบรวมจดไวเปนกหมวด ? อะไรบาง ? ธาตเหลาใดเรยกวา สกมมธาต และ อกมมธาต ?

๔. ธาตนนทานรวบรวมจดไวเปน ๘ หมวด คอ หมวด ภ, รธ, ทว, ส, ก, คห, ตน, และหมวด จร ธาต ฯ

ธาตเหลาใดเรยกหากรรม ธาตเหลานน เรยกวาสกมมธาต ธาตมกรรม, ธาตเหลาใดไมตองเรยกหากรรมคอสงอนบคคล พงท า ธาตเหลานน เรยกวา อกมมธาต

ธาตไมมกรรม ฯ

๕. จงเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกรป และสาธนะมาดวย ก. สกขยตต สกขา ? ข. ปาร คจฉต สเลนาต ปารค ?

๕. ไดเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปนพรอมทงบอกรปและสาธนะมาดงน ก. แปลวา (ธรรมชาตใด) อนเขาศกษ า เหตนน (ธรรมชาตนน) ชอวา อนเขาศกษา

เปนกมมรป กมมสาธนะ ฯ ข. แปลวา (ผใด) ยอมถงซงฝงโดยปกต เหตน น (ผน น) ชอวาผถงซงฝงโดยปกต

เปนกตตรป กตตสาธนะ ลงในอรรถแหงตสสละ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๙๓

๖. จงบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. ญาณ จกข อว ญาณจกข ? ข. จตสโส ทสา จตททสา ? ค. อสเสน (ยตโต) รโถ อสสรโถ ? ฆ. ชวสส ยตตโก ปรจเฉโท ยาวชว ? ง. สห มจเฉเรน ย วตตตต สมจเฉร (จตต ) ?

๖. ไดบอกชอสมาสในรปวเคราะหตอไปน ก. ชอวเสสโนปมบท กมมธารยสมาส ชนดอปมานตตรบท ฯ ข. ชออสมาหารทคสมาส ฯ ค. ชอตตยาตปปรสสมาส ฯ ฆ. ชอนปาตปพพกะอพยยภาวสมาส ฯ ง. ชอสหบพพบทพหพพหสมาส ฯ

๗. ในโคตตตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ชตมา, มาคโธ, โปรสส ลงปจจยอะไร ? ในตทธตไหน ?

๗. ในโคตตตทธต มปจจย ๘ ตว คอ ณ, ณายน, ณาน, เณยย, ณ, ณก, ณว, เณร ฯ ชตมา ลง มนต ปจจย ในตทสสตถตทธต มาคโธ ลง ณ ปจจย ในราคาทตทธต โปรสส ลง ณย ปจจย ในภาวตทธต ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๙๔

ปญหา บาลไวยากรณ ประโยค ๑ - ๒

สอบครงท ๒ วนท ๑๔ เมษายน ๒๕๕๘ -----------------------------

๑. พยญชนะทสดวรรค ๕ ตว คออะไรบาง ? เกดในฐานไหน ? และมชอเรยกวาอยางไร ? ๑. พยญชนะทสดวรรค ๕ ตว คอ ง ณ น ม ฯ

เกดใน ๒ ฐาน คอ ตามฐานของตนๆ และจมก มชอเรยกวา สกฏฐานนาสกฏฐานชา ฯ

๒. ในสระสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร ? อะไรบาง ? อคยาคาร ตดและตออยางไร ? ๒. ในสระสนธไดสนธกรโยปกรณ ๗ อยาง คอ โลโป ลบ ๑ อาเทโส แปลง ๑

อาคโม ลงตวอกษรใหม ๑ วกาโร ท าใหผดจากของเดม ๑ ปกต ปรกต ๑ ทโฆ ท าใหยาว ๑ รสส ท าใหสน ๑ ฯ

อคยาคาร ตดเปน อคค - อาคาร ถา อ อยหนา มสระอยเบองหลง แปลง อ ตวหนาเปน ย ถาพยญชนะ ซอนกน ๒ ตว ลบพยญชนะทมรปเสมอกนเสยตวหนง ตอเปน อคยาคาร ฯ

๓. คร ( คร ) ซงเปน อ การนตในปงลงค มวธแจกดวยวภตตทง ๗ อยางไรบาง ? ๓. คร (คร) ซงเปน อ การนต ในปงลงค มวธแจกดวยวภตตทง ๗ อยางน

เอก. พห. ป. คร ครโว คร ท. คร ครโว คร ต. ครนา ครห ครภ จ. ครสส ครโน ครน ปญ. ครสมา ครมหา ครห ครภ ฉ. ครสส ครโน ครน ส. ครสม ครมห ครส อา. คร ครเว ครโว ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๙๕

๔. กรยาศพทใด ชอเหตกมมวาจก ? มอทาหรณวาอยางไร ? และในเหตกมมวาจกน ลงปจจยอะไรบาง ?

๔. กรยาศพทใด กลาวสงทเขาใชใหบคคลท าคอแสดงวาเปนกรยาของสงนน กรยาศพทนนชอ เหตกมมวาจก ฯ

มอทาหรณวา สามเกน สเทน โอทโน ปาจาปยเต ขาวสกอนนายใชพอครวใหหงอย ฯ และในเหตกมมวาจกน ลง ปจจย ๑๐ ตวในกตตวาจก คอ (อ เอ ย ณ ณา นา

ณหา โอ เณ ณย) นนดวย ลงเหตปจจยคอ ณาเป ดวย ลง ย ปจจยกบทง อ อาคม หนา ย ดวย ฯ

๕. ต ปจจย ในกรยากตก เมอประกอบกบธาตซงม ร หรอ ส เปนทสดอยหนา แปลง ต

เปนอะไรไดบาง ? จงตอบพรอมทงยกตวอยางมาประกอบ ? ๕. ต ปจจยในกรยากตก เมอประกอบกบธาตซงม ร หรอ ส เปนทสดอยหนาแปลง ต

เปนดงน ธาตม ร เปนทสดแปลง ต เปน ณณ แลวลบทสดธาต เชน ชณโณ ธาตม ส เปนทสดแปลง ต เปน ฏฐ แลวลบทสดธาต เชน ตฏโฐ ฯ

๖. อะไร ชอวาทคสมาส ? และทคสมาสนน มเทาไร ? อะไรบาง ? จตททสา, ปญจนทรย

จดเปนอยางไหน ? ๖. กมมธารยสมาส มสงขยาอยขางหนา ชอวาทคสมาส ฯ

ทคสมาสนน ม ๒ อยาง คอ สมาหาโร, อสมาหาโร, ฯ จตททสา จดเปน อสมาหาโร ปญจนทรย จดเปน สมาหาโร ฯ

๗. ในอพยยตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? เมธาว ลงปจจยอะไร ? ในตทธตไหน ? จงตงวเคราะหมาด ?

๗. ในอพยยตทธต มปจจย ๒ ตว คอ ถา, ถ , ฯ เมธาว ลง ว ปจจย ในตทสสตถตทธต วเคราะหวา เมธา อสส อตถ-ต เมธาว ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๙๖

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑-๒

สอบ วนท ๔ มนาคม ๒๕๕๙ ----------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน

ก. พยชญนะท ๑ ท ๒ ในวรรคทง ๕ คอ........... ๑๑ ตวน เปนอโฆสะ ? ข. สระอก ๕ ตวอนจากรสสะ คอ..................ตว ชอวา .................?

๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวางดงตอไปน ก. พยญชนะท ๑ ท ๒ ในวรรคทง ๕ คอ ก ข, จ ฉ, ฏ , ต ถ,

ป ผ, และ ส ๑๑ ตวน เปน อโฆสะ ฯ ข. สระอก ๕ ตวอนจากรสสะคอ อา อ อ เอ โอ ชอวา ทฆะ ฯ

๒. ในพยญชนะสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ อภนนทนต และธมมญจเร ตดและตออยางไร ฯ

๒. ในพยญชนะสนธไดสนธกรโยปกรณ ๕ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑ ปกต ๑ สญโญโค ๑ ฯ

อภนนทนต และ ธมมญจเร ตดและตออยางน อภนนทนต ตดเปน อภนนท - อต นคคหตอยหนาลบสระเบองปลายไดบาง แปลงนคคหต เปน น ตอเปน อภนนทนต

ธมมญจเร ตดเปน ธมม -จเร เมอมพยญชนะอยหลงนคคหตอยหนา แปลงนคคหต เปนพยญชนะทสดวรรคได ตอเปน ธมมญจเร ฯ

๓. วเสสสพพนาม แบงเปนเทาไร ? อะไรบาง ? ทแบงแลวนน ชนดไหน มศพทอะไรบาง ?

เปนไดกลงค ? ๓. วเสสนสพพนามแบงเปน ๒ คอ อนยม ๑ นยม ๑ ฯ

ศพทเหลานคอ ย, อญญ, อญญตร, อญญตม, ปร, อปร, กตร, กตม, เอก, เอกจจ,

สพพ, ก เปนอนยม ศพทเหลานคอ ต, เอต, อม, อม เปนนยม ฯ เปนไดทง ๓ ลงค ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๙๗

๔. ข ฉ ส และ อาย อย ป จจย ในอาขยาต เปนไปในความอะไร ? จงยกอทาหรณ พรอมทงค าแปลมาดดวย ?

๔. ข ฉ ส ในอาขยาต เปนไปในความปรารถนา อทาหรณ พภกขต ปรารถนาจะกน ชฆจฉต ปรารถนาจะกน ชคสต ปรารถนาจะน าไป

อาย อย เปนไปในความประพฤต อทาหรณ จรายต ประพฤตชาอย ปตตยต ยอมประพฤตใหเปนเพยงดงบตร ฯ

๕. ในกรยากตก แบงกาลไวเปนเทาไร ? อะไรไดบาง ? สาวโก ลงปจจยอะไร เปนรป

และสาธนะอะไร จงเขยนรปวเคราะหมาด ? ๕. ในกรยากตก แบงกาลไวเปน ๒ คอ ปจจบนกาล ๑ อดตกาล ๑ ฯ

สาวโก ลง ณว ปจจย เปนกตตรป กตตสาธนะ วเคราะหวา สณาตต สาวโก ฯ

๖. วเสสนบพพบท กบ วเสสนตตรบท กมมธารยสมาส มลกษณะตางกนอยางไร ? อนโตปาสาท เปนสมาสอะไร จงเขยนรปวเคราะหมาด ?

๖. มลกษณะตางกนอยางนคอ วเสสนบพพบท กมมธารยสมาสมบทวเสสนอยตน บทประธานอยขางหลง ฯ

สวนวเสสนตตรบท กมมธารยสมาส มบทวเสสนอยหลง บทประธานอยหนา ฯ อนโตปาสาท เปนนปาตปพพกะอพยยภาวสมาส วเคราะหวา ปาสาทสส อนโต

อนโตปาสาท ฯ

๗. ในเสฏฐตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? นาวโก , โกสลล ลงปจจยอะไร ? ในตทธตไหน ? จงตงวเคราะหมาด ?

๗. ในเสฏฐตทธตมปจจย ๕ ตว คอ ตร, ตม, อยสสก, อย, อฏฐ ฯ นาวโก ลง ณก ปจจย ในตรตยาทตทธต วเคราะหวา นาวาย ตรตต นาวโก โกสลล ลง ณย ปจจย ในภาวตทธต วเคราะหวา กสลสส ภาโว โกสลล ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๙๘

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑ - ๒

สอบครงท ๒ วนท ๒ พฤษภาคม ๒๕๕๙ -----------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน

ก. พยญชนะ ๘ ตวน คอ............เรยกวา อวรรค เพราะ..................? ข. เอ เกดใน ๒ ฐาน คอ............เรยกวา......................... ?

๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวางดงตอไปน ก. พยญชนะ ๘ ตวน คอ ย ร ล ว ส ห ฬ อ เรยกวา อวรรค เพราะไม

เปนพวกเปนหมกนตามฐานกรณทเกด ฯ ข. เอ เกดใน ๒ ฐานคอ คอและเพดาน เรยกวา กณฐตาลโช ฯ

๒. สนธ มเทาไร ? อะไรบาง ? โนเหต และ อธปปโมทต ตดและตออยางไร ? ๒. สนธม ๓ คอ สระสนธ ตอสระ ๑ พยญชนะสนธ ตอพยญชนะ ๑ นคคหตสนธ ตอนคหต ๑ ฯ

โนเหต และ อธปปโมทต ตดและตออยางน โนเหต ตดเปน โนห–เอต ลบสระหนาคอ อ ทสดแหงศพท โนห เสย ตอเปน โนเหต ฯ อธปปโมทต ตดเปน อธ–ปโมทต ซอนพยญชนะทมรปเหมอนกนตอเปน อธปปโมทต ฯ

๓. จงตอบค าถามตอไปน ก. ในบาลภาษานน ทานแบงเปนลงคไวเทาไร ? อะไรบาง ? ข. ศพทเชนไร เรยกวา อพยยศพท ? และแบงเปนอะไรบาง ?

๓. ไดตอบค าถามตอไปน ก. ในบาลภาษานนทานแบงเปนลงคไว ๓ คอ ป ลงค เพศชาย ๑ อตถลงค เพศหญง ๑

นป สกลงค มใชเพศชายมใชเพศหญง ๑ ฯ ข. ศพท อกจ าพวกหนงจะแจกดวยวภตตท ง ๗ แปลงรปไปตาง ๆ เหมอนนามทง ๓

ไมได คงรปอยเปนอยางเดยว ศพทเหลานเรยกวา อพยยศพท ฯ แบงเปน อปสคบาง นบาตบาง ปจจยบาง ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๑๙๙

๔. ศพทเชนไร ชอวาอาขยาต ? ในอาขยาตนน ทานประกอบดวยอะไรบาง ? จงเขยนวภตตหมวดอชชตตน เฉพาะฝายปรสสบทมาด ?

๔. ศพทกลาวกรยา คอความท าเปนตนวา ยน เดน นง นอน กน ดม ท า พด คด ชอวา อาขยาต ฯ ในอาขยาตนนทานประกอบดวย วภตต กาล บท วจนะ บรษ ธาต วาจก ปจจย เพอเปน

เครองหมายเนอความใหชดเจน ฯ ไดเขยนวภตตหมวดอชชตตน เฉพาะฝายปรสสบทมาดงน

ปรสสปท เอก. พห.

ป. อ อ ม. โอ ตถ อ. อ มหา ฯ

๕. กรยากตก คอ วจนย และ กทโธ แปลวาอยางไร ? ส าเรจรปมาจากอะไร ? จงเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกปจจย รปและสาธนะมาดวย

ก. สยนต เอตถาต สยน ? ข. สรต เอตายาต สต ?

๕. กรยากตก คอ วจนย แปลวา อนเขาพงกลาว ส าเรจรปมาจาก วจ ธาต ในความกลาว อนย ปจจย กทโธ แปลวา โกรธแลว ส าเรจรปมาจาก กธ ธาต ในความโกรธ ต ปจจย ฯ

ไดเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกปจจย รป และสาธนะมาดงน ก. สยนต เอตถาต สยน (เขา ท.) ยอมนอนในทนน เหตนน (ทนน) ชอวาเปนทนอน

(แหงเขา ท.) ย ปจจย กตตรป อธกรณสาธนะ ฯ ข. สรต เอตายาต สต (ชน) ยอมระลกดวยธรรมชาตนน เหตนน (ธรรมชาตนน) ชอวา

เปนเหตระลก (แหงชน) ต ปจจย กตตรป กรณสาธนะ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๐๐

๖. อะไรเรยกวา ลตตสมาส และ อลตตสมาส ? สนตจตโต (ภกข) เปนสมาสอะไร จงตงวเคราะหพรอมทงเขยนค าแปลมาดวย ?

๖. สมาสททานลบวภตตเสยแลว เรยกวา ลตตสมาส สมาสททานยงมได ลบวภตต เรยกวา อลตตสมาส ฯ

สนตจตโต (ภกข) เปนฉฏฐพหพพหสมาส วเคราะหวา สนต จตต ยสส โส สนตจตโต (ภกข) จตของภกษใด ระงบแลว ภกษนน ชอวา มจตระงบแลว ฯ

๗. ในปรณตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? มานสโก, โภค ลงปจจย อะไร ?

ในตทธตไหน ฯ จงตงวเคราะหมาด ? ๗. ในปรณตทธต มปจจย ๕ ตว คอ ตย ถ ม อ ฯ

มานสโก ลง กณ ปจจย ในสมหตทธต วเคราะหวา มนสสาน สมโห มานสโก โภค ลง อ ปจจย ในตทสสตถตทธต วเคราะหวา โภโค อสส อตถต โภค ฯ

พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๐๑

ประโยค ๑-๒ ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

สอบ วนท ๒๒ กมภาพนธ ๒๕๖๐ -------------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน

ก. วจวภาค แบงค าพดออกเปน.............สวน คอ..........................? ข. สระนน จดเปนคได ๓ ค คอ..................................................?

๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวางดงตอไปน ก. วจวภาค แบงค าพดออกเปน ๖ สวน คอ นาม ๑ อพยยศพท ๑ สมาส ๑

ตทธต ๑ อาขยาต ๑ กตก ๑ ฯ ข. สระนนจดเปนคได ๓ ค คอ

อ อา เรยกวา อวณโณ, อ อ เรยกวา อวณโณ, อ อ เรยกวา อวณโณ ฯ

๒. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน ก. สาธ + อต สนธเปน..............................................? ข. อคค + อาคาร สนธเปน..............................................? ค. จตตาโรเม ตดบทเปน...........................................? ฆ. เอตทโวจ ตดบทเปน...........................................? ง. วกาโร แบงเปน ๒ คอ ......................................................?

๒. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน ก. สาธ + อต สนธเปน สาธต ฯ ข. อคค + อาคาร สนธเปน อคยาคาร ฯ ค. จตตาโรเม ตดบทเปน จตตาโร - อเม ฯ ฆ. เอตทโวจ ตดบทเปน เอต - อโวจ ฯ ง. วกาโร แบงเปน ๒ คอ วการในเบองตน ๑ วการในเบองปลาย ๑ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๐๒

๓. จงตอบค าถามตอไปน ก. นามเชนไร จดเปนสาธารณนาม ? ข. อตถลงค มการนตเทาไร ฯ อะไรบาง ? ค. เอกนวสต จนถง อฏฐนวต เปนวจนะ และลงคอะไร ? ฆ. อายต, หนท เปนนบาตบอกอะไร ? ง. โต ปจจย เปนเครองหมายวภตตอะไร ?

๓. ไดตอบค าถามตอไปน ก. นามททวไปแกคน, สตว , ท, อนได เหมอนค าวา มนสโส มนษย ตรจฉาโน

สตวดรจฉาน นคร เมอง เปนตน จดเปนสาธารณนาม ฯ ข. อตถลงค มการนต ๕ คอ อา อ อ อ อ ฯ ค. เอกนวสต จนถง อฏฐนวต เปนเอกวจนะและอตถลงค อยางเดยว ฯ ฆ. อายต เปนนบาตบอกกาล , หนท เปนนบาตบอกความเตอน ฯ ง. โต ปจจย เปนเครองหมายตตยาวภตต และ ปญจมวภตต ฯ

๔. วภตตอาขยาตน น ทานจ าแนกไวเพอเปนเครองหมายใหรอะไร ? จดเปนกหมวด ? อะไรบาง ?

๔. วภตตอาขยาตนน ทานจ าแนกไวเพอเปนเครองหมายใหร กาล บท วจนะ บรษ ฯ จดเปน ๘ หมวด คอ ๑. หมวด วตตมานา ๒. หมวด ปญจม ๓. หมวด สตตม

๔. หมวด ปโรกขา ๕. หมวด หยตตน ๖. หมวด อชชตตน ๗. หมวด ภวสสนต ๘. หมวด กาลาตปตต ฯ

๕. ศพทเชนไร ชอวา กรณสาธนะ ? จงเขยนค าแปล รปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอก

ปจจย รปและสาธนะมาดวย ก. วชานาต สเลนาต วญญ ? ข. ทกเขน รกขยตต ทรกข ?

๕. ศพทเชนน คอ ผท า ๆ ดวยสงใด ศพททเปนชอของสงนนเปนตนวา พนธน วตถเปนเครองผก ปหรณ วตถเปนเครองประหาร วชฌน วตถเปนเครองไช ชอวา กรณสาธนะ ฯ

ไดเขยนค าแปลรปวเคราะห ตอไปนพรอมบอกปจจย รป และสาธนะ ดงน

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๐๓

ก. วชานาต สเลนาต วญญ (ผใด) ยอมรวเศษโดยปกต เหตนน (ผนน) ชอวาผรวเศษโดยปกต ลง ร ปจจย เปนกตตรป กตตสาธนะ ลงในอรรถแหงตสสละ ฯ

ข. ทกเขน รกขยตต ทรกข (จตใด) อนเขารกษาไดโดยยาก เหตนน (จตนน) ชอวาอนเขารกษาไดโดยยาก ลง ข ปจจย เปนกมมรป กมมสาธนะ ฯ

๖. สมาสเชนไร ชอวา พหพพหสมาส ? และพหพหสมาสนน มเทาไร ? อะไรบาง ?

ตโลก เปนสมาสอะไร จงเขยนรปวเคราะหมาด ? ๖. สมาสอยางหนง มบทอนเปนประธาน ชอวา พหพพหสมาส ฯ

และ พหพพหสมาสนนม ๖ อยาง คอ ทตยาพหพพห, ตตยาพหพพห, จตตถพหพพห, ปญจมพหพพห, ฉฏฐพหพพห, สตตมพหพพห ฯ

ตโลก เปน สมาหารทคสมาส ตงวเคราะหวา ตโย โลกา = ตโลก ฯ

๗. ภาวตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? กายก , โสวณณมย ลงปจจย อะไร ? ในตทธตไหน ? จงตงวเคราะหมาด ?

๗. ในภาวตทธต มปจจย ๖ ตว คอ ตต, ณย, ตตน, ตา, ณ, กณ ฯ กายก ลง ณก ปจจย ในตรตยาทตทธต ตงวเคราะหวา กาเยน กต กมม กายก หรอ

กาเย วตตตต กายก ฯ โสวณณมย ลง มย ปจจย ในปกตตทธต ตงวเคราะหวา สวณเณน ปกต โสวณณมย หรอ

สวณณสส วกาโร โสวณณมย ฯ พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๐๔

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑ - ๒

สอบครงท ๒ วนท ๒๒ เมษายน ๒๕๖๐ -----------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน อกขระทใชในบาลภาษานน ๔๑ ตว คอ.................................................. ๘ ตวน

ชอ สระ................................................................ ๓๓ ตวน ชอ พยญชนะ ? ๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน อกขระทใชในบาลภาษานน ๔๑ ตว คอ อ อา อ อ อ อ เอ โอ ๘ ตวน

ชอ สระ ก ข ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ ญ, ฏ ฐ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น,

ป ผ พ ภ ม, ย ร ล ว ส ห ฬ อ ๓๓ ตวน ชอ พยญชนะ ฯ

๒. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน ก. โนห + เอต สนธเปน..............................................................? ข. ธมม + จเร สนธเปน..............................................................? ค. มยาย ตดบทเปน...........................................................? ฆ. ตาสาห ตดบทเปน...........................................................? ง. นคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๔ คอ................................................? ๒. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน ก. โนห + เอต สนธเปน โนเหต ฯ ข. ธมม + จเร สนธเปน ธมมญจเร ฯ ค. มยาย ตดบทเปน เม-อย ฯ ฆ. ตาสาห ตดบทเปน ตาส -อห ฯ ง. นคคหตสนธ ไดสนธกรโยปกรณ ๔ คอ โลโป ๑ อาเทโส ๑ อาคโม ๑

ปกต ๑ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๐๕

๓. จงตอบค าถามตอไปน ก. นามศพททานแบงเปนลงคเทาไร ? อะไรบาง ? ข. นป สกลงค มการนตเทาไร ? อะไรบาง ? ค. ศพทเชนไร ชอวาสงขยา ? ฆ. วเสสนสพพนาม แบงเปนเทาไร ? อะไรบาง ? ง. อปร, เสยยถา เปนนบาตบอกอะไร ? ๓. จงตอบค าถามตอไปน ก. นามศพททานแบงเปน ๓ ลงค คอ ป ลงค เพศชาย ๑ อตถลงค เพศหญง ๑

นป สกลงค มใชเพศชายมใชเพศหญง ๑ ฯ ข. นป สกลงค มการนต ๓ คอ อ อ อ ฯ ค. ศพททเปนเครองก าหนดนบนามนาม ชอวาสงขยา ฯ ฆ. วเสสนสพพนาม แบงเปน ๒ คอ อนยม ๑ นยม ๑ ฯ ง. อปร เปนนบาตบอกท เสยยถา เปนนบาตบอกอปมาอปไมย ฯ ๔. วตตมานา บอกกาลอะไร ? แปลวาอะไร ? จงเขยนวภตตอาขยาตหมวดปญจม

เฉพาะฝายปรสสบทมาด ? ๔. วตตมานา บอกกาลปจจบนกาล ฯ ปจจบนแท แปลวา อย ปจจบนใกลอดต แปลวา ยอม ปจจบนใกลอนาคต แปลวา จะ ฯ ไดเขยนวภตตอาขยาตหมวดปญจม เฉพาะฝายปรสสบทมา ดงน ปรสสปท เอก. พห. ป. ต อนต ม. ห ถ อ. ม ม ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๐๖

๕. กรยากตก คอ รนโน และ ปมชช แปลวาอยางไร ? ส าเรจรปมาจากอะไร ? จงเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกปจจย รป และสาธนะมาดวย

ก. หต กโรตต หตกกโร ? ข. ทสสต เตนาต โทโส ? ๕. กรยากตก คอ รนโน แปลวา รองไหแลว ส าเรจรปมาจาก รท ธาตในความรองไห

ต ปจจย ธาตม ท เปนทสดอยหนา แปลง ต เปน นน แลวลบทสดธาต ฯ ปมชช แปลวา ประมาทแลว ส าเรจรปมาจาก ป บทหนา มท ธาต ในความ

ประมาท ลง ตนาทปจจย แปลง ตนาทปจจย เปน ย เอา ย กบทสดธาต เปน ชช ฯ ไดเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกปจจย รป และสาธนะมาดงน ก. (ผใด) ยอมท าซงประโยชนเกอกล เหตนน (ผนน) ชอวา ผท าซงประโยชน

เกอกล อ ปจจย กตตรป กตตสาธนะ ฯ ข. (ชน) ยอมประทษราย ดวยกเลสนน เหตนน กเลสนน ชอวาเปนเหต

ประทษราย (แหงชน) ณ ปจจย กตตรป กรณสาธนะ ฯ ๖. อะไร ชอวา ตปปรสสมาส ? และตปปรสมาสนน มเทาไร ? อะไรบาง ? ปตตจวร

เปนสมาสอะไร จงเขยนรปวเคราะหมาด ? ๖. นามศพทม อ วภตตเปนตนในทสดทานยอเขาดวยบทเบองปลาย ชอวาตปปรสมาส ฯ ม ๖ อยาง คอ ทตยาตปปรโส,

ตตยาตปปรโส, จตตถตปปรโส, ปญจมตปปรโส, ฉฏฐตปปรโส, สตตมตปปรโส, ฯ

ปตตจวร เปนสมาหารทวนทวสมาส ไดเขยนรปวเคราะหมาดงน ปตโต จ จวรญจ ปตตจวร ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๐๗

๗. ในชาตาทตทธต มปจจยเทาไร ? อะไรบาง ? ปจฉโม, คณวา ลงปจจยอะไร ? ในตทธตไหน ? จงตงวเคราะหมาด ?

๗. ในชาตาทตทธต มปจจย ๓ ตว อม, อย, กย, ฯ ปจฉโม ลง อม ปจจย ในชาตาทตทธต ฯ วเคราะหวา ปจฉา ชาโต ปจฉโม ฯ คณวา ลง วนต ปจจย ในตทสสตถตทธต ฯ วเคราะหวา คโณ อสส

อตถ-ต คณวา ฯ พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๐๘

ประโยค ๑-๒ ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ

สอบ วนท ๑๑ กมภาพนธ ๒๕๖๑ -------------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน อกขระ ท ใช ในบ าลภ าษาน น ๔ ๑ ตว ค อ ..................... ... ๘ ตว น ช อ สระ ,

.................................................................................................... ๓๓ ตวน ชอ พยญชนะ ฯ ๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวาง ตอไปน อกขระทใชในบาลภาษานน ๔๑ ตว คอ อ อา อ อ อ อ เอ โอ ๘ ตวน ชอ สระ, ก ข

ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ ญ, ฏ ฐ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น, ป ผ พ ภ ม, ย ร ล ว ส ห ฬ อ ๓๓ ตวน ชอ พยญชนะ ฯ

๒. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน ก. วทน + อคค สนธเปน................................................................ฯ ข. ยสส + อนทรยาน สนธเปน................................................................ฯ ค. ตยาห ตดบทเปน..............................................................ฯ ฆ. ปจจตตญเญว ตดบทเปน..............................................................ฯ ง. สญโญโค แบงเปน ๒ คอ.......................................................ฯ ๒. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน ก. วทน + อคค สนธเปน วทนคค ฯ ข. ยสส + อนทรยาน สนธเปน ยสสนทรยานฯ ค. ตยาห ตดบทเปน เต + อห ฯ ฆ. ปจจตตญเญว ตดบทเปน ปจจตต + เอว ฯ ง. สญโญโค แบงเปน ๒ คอ ซอนพยญชนะทมรปเหมอนกนอยาง ๑

ซอนพยญชนะทมรปไมเหมอนกนอยาง ๑ ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๐๙

๓. จงตอบค าถามดงตอไปน ก. คณนาม แบงออกเปนกชน ฯ อะไรบาง ฯ ข. นปงสกลงค มการนตเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ ค. ศพทเหลาน คอ ต, เอกจจ, อม เปนสพพนามประเภทไหน ฯ ฆ. สเจ, วย เปนนบาตบอกอะไร ฯ ง. ฉพพสต, เอกนปญญาส แปลวาอะไร ฯ ๓. ไดตอบค าถามดงตอไปน ก. คณนาม แบงออกเปน ๓ ชน คอ ปกต ๑ วเสส ๑ อตวเสส ๑ ฯ ข. นปงสกลงค มการนต ๓ คอ อ อ อ ฯ ค. ต เปนสพพนามประเภทปรสสพพนามและวเสสนสพพนาม

เอกจจ, อม เปนสพพนามประเภทวเสสนสพพนาม ฯ ฆ. สเจ เปนนบาตบอก ปรกป วย เปนนบาตบอก อปมาอปไมย ฯ

ง. ฉพพสต แปลวา ๒๖ เอกนปญญาส แปลวา ๔๙ ฯ

๔. อะไรจดเปนวาจก ฯ แบงเปนเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ จงเขยนวภตตหมวดสตตม เฉพาะ

ฝายปรสสบทมาด ฯ ๔. กรยาศพททประกอบดวย วภต กาล บท วจนะ บรษ ธาต (ปจจย) ดงน จดเปน วาจก ฯ แบงเปน ๕ คอ กตตวาจก ๑ กมมวาจก ๑ ภาววาจก ๑ เหตกตตวาจก ๑

เหตกมมวาจก ๑ ฯ ปรสสปท

เอก. พห.

ป. ม. อ.

เอยย เอยยาส เอยยาม

เอยย เอยยาถ เอยยาม

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๑๐

๕. กรยากตก คอ ตณโณ และ ปคคยห แปลวาอยางไร ฯ ส าเรจรปมาจากอะไร ฯ จงเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกปจจย รปและสาธนะดวย

ก. หต กโรตต หตกกโร ฯ ข. สรต เอตายาต สต ฯ ๕. กรยากตก คอ ตณโณ แปลวา ขามแลว ส าเรจรปมาจาก ตร ธาต ในความขาม ต ปจจย ธาตม ร เปน

ทสดอยหนาแปลง ต เปน ณณ แลวลบทสดธาต ฯ ปคคยห แปลวา ประคองแลว ส าเรจรปมาจาก ป บทหนา คห ธาต ในความประคอง

ตนาท ปจจย คอ ตน ตวา ตวาน อปสคอยหนาแปลงปจจยทง ๓ เปน ย ธาตม ห เปนทสดอยหนา แปลง ย กบทสดธาตเปน ยห ฯ

ไดเขยนค าแปลรปวเคราะหตอไปน พรอมทงบอกปจจย รปและสาธนะมาดงน ก. (ผใด) ยอมท า ซงประโยชนเกอกล เหตนน (ผนน) ชอวา ผท าซงประโยชน

เกอกล อ ปจจย กตตรป กตตสาธนะ ฯ ข. (ชน) ยอมระลก ดวยธรรมนน เหตนน (ธรรมชาต นน) ชอวา เปนเหตระลก

(แหงชน) ต ปจจย กตตรป กรณสาธนะ ฯ ๖. อะไรชอตปปรสมาส ฯ ตปปรสมาสนน มเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ ราชปตโต เปนสมาสอะไร

จงตงวเคราะหมาด ฯ ๖. นามศพทม อ วภตตเปนตน ในทสด ทานยอดวยบทเบองปลาย ชอตปปรสมาส ฯ

ม ๖ อยาง คอ ทตยาตปปรโส, ตตยาตปปรโส, จตตถตปปรโส, ปญจมตปปรโส, ฉฏฐตปปรโส, สตตมตปปรโส ฯ

ราชปตโต เปนฉฏฐตปปรสสมาส ไดเขยนรป วเคราะหมาดงน รญโญ ปตโต = ราชปตโต ฯ

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๑๑

๗. ในเสฏฐตทธต มปจจยเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ กจจายโน, โภค ลงปจจยอะไร ฯ ในตทธตไหน ฯ จงตงวเคราะหมาด ฯ

๗. ในเสฏฐตทธต มปจจย ๕ ตว คอ ตร, ตม, อยสสก, อย, อฏฐ ฯ กจจายโน ลง ฌายน ปจจย ใน โคตตตทธต ไดตงวเคราะหวา กจจสส อปจจ กจจายโน ฯ โภค ลง อ ปจจย ในตทสสตถตทธต

ไดตงวเคราะหวา โภโค อสส อตถ – ต โภค ฯ พระศรสธรรมโมล สมจตโต วดโมลโลกยาราม เฉลย. สนามหลวงแผนกบาล ตรวจแก.

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๑๒

ปญหาและเฉลย บาลไวยากรณ ประโยค ๑ - ๒

สอบครงท ๒ วนท ๑๑ เมษายน ๒๕๖๑ ---------------------------------------

๑. จงเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน

“อกขระทเหลอจากสระ ม ก เปนตน มนคคหตเปนทสด ชอ....................................แปลวา........................... ม........ตว แบงเปน.....พวก คอ....................” ฯ

๑. ไดเตมค าทถกตองลงในชองวาง ดงตอไปน “อกขระทเหลอจากสระ ม ก เปนตน มนคคหตเปนทสด ชอ พยญชนะ แปลวา

ทาเนอความใหปรากฏ ม ๓๓ ตว แบงเปน ๒ พวก คอ วรรค ๑ อวรรค ๑” ฯ ๒. ในสระสนธ ไดสนธกรโยปกรณเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ อถขวสส ตดและตออยางไร ฯ ๒. ในสระสนธ ไดสนธกรโยปกรณครบทง ๘ อยาง ขาดแต สญโญโค อยางเดยว คอ โลโป

ลบ ๑ อาเทโส แปลง ๑ อาคโม ลงตวอกษรใหม ๑ วกาโร ท าใหผดจากของเดม ๑ ปกต ปกต ๑ ทโฆ ท าใหยาว ๑ รสส ท าใหสน ๑ ฯ

อถขวสส ตดเปน อถโข - อสส เอา โอ ท อถโข เปน ว ตอเปน อถขวสส ฯ ๓. จงตอบค าถามตอไปน ก. นามศพท แบงออกเปนเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ ข. อตถลงค มการนตเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ ค. ศพทเหลาน คอ ตมห, ย, ก, เปนสพพนามประเภทไหน ฆ. อทธ , ตคฆ เปนนบาตบอกอะไร ง. ปกตสงขยา กบปรณสงขยา ตางกนอยางไร ฯ ๓. ไดตอบค าถามตอไปน ก. นามศพท แบงออกเปน ๓ คอ นามนาม ๑ คณนาม ๑ สพพนาม ๑ ฯ ข. อตถลงค มการนต ๕ คอ อา อ อ อ อ ฯ ค. ตมห เปนสพพนามประเภทปรสสพนาม

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๑๓

ย, ก เปนสพพนามประเภทวเสสนสพพนาม ฯ ฆ. อทธ เปนนบาตบอก ท ตคฆ เปนนบาตบอก ความเตอน ฯ ง. ปกตสงขยา นบโดยปกตเปนตนวา หนง สอง สาม ส หา ส าหรบนบนามนามใหรวาม

ประมาณเทาใด สวนปรณสงขยา ส าหรบนบนามนามทเตมในทนน ๆ คอ นบเปนชน ๆ เปนตนวา ทหนง ทสอง ทสาม ทส ทหา ฯ

๔. ในอาขยาตแบงกาลทเปนประธานไวเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ จะรจกกาลไดตองหมายรดวยอะไร ฯ จงเขยนวภตตหมวดอชชตตน เฉพาะฝายปรสสบทมาด ฯ

๔. ในอาขยาตแบงกาลทเปนประธานไว ๓ คอ กาลทเกดขนเฉพาะหนา ป จจบนกาล ๑ กาลทลวงแลว อดตกาล ๑ กาลทยงไมมาถง อนาคตกาล ๑ ฯ

จะรจกกาลไดตองหมายรดวยวภตต ฯ ไดเขยนวภตตหมวดอชชตตน เฉพาะฝายปรสสบทมาดงน

เอก. พห. ป. ม. อ.

อ โอ อ

อ ตถ มหา

๕. ปจจยในกรยากตก แบงเปนกพวก ฯ อะไรบาง ฯ ปจจยไหนบอกถงอะไร ฯ กตตา ลงปจจย

อะไร เปนรป และสาธนะอะไร จงเขยนรปวเคราะหมาด ฯ ๕. ปจจยในกรยากตก แบงเปน ๓ พวก คอ กตปจจย อยางน อนต, ตวนต, ตาว กจจปจจย อยางน อนย, ตพพ กตกจจปจจย อยางน มาน, ต, ตน, ตวา, ตวาน ฯ ในปจจยทง ๓ พวกนน อนต, มาน บอกปจจบนกาล ตวนต, ตาว, มาน, ต, ตน, ตวา, ตวาน บอกอดตกาล อนย, ตพพ บอกความจ าเปน

ป ญ ห า - เ ฉ ล ย ว ช า บ า ล ไ ว บ า ก ร ณ ป ร ะ โ ย ค ๑ – ๒ | ๒๑๔

กตตา ลง ต ปจจย เปนกตตรป กตตสาธนะ วเคราะหวา (ผใด) ยอมท า เหตนน (ผนน) ชอวา ผท า เปนกตตรป กตตสาธนะ ลงในอรรถแหงตสสละ วเคราะหวา (ผใด) ยอมท า โดยปกต

เหตนน (ผนน) ชอวา ผท าโดยปกต ฯ

๖. อะไรชอกมมธารสมาส ฯ และกมมธารสมาสนน มเทาไรบาง ฯ ทพพจกข เปนสมาสอะไร จงเขยนรปวเคราะหมาด ฯ

๖. นามศพท ๒ บท มวภตตและวจนะเปนอยางเดยวกน บทหนงเปนประธาน คอเปนนามนาม บทหนงเปนวเสสนะ คอเปนคณนาม หรอเปนวเสสนะทง ๒ บท มบทอนเปนประธาน ยอเขาเปนบทเดยวกน ชอวา กมมธารยสมาส ฯ

กมมธารยสมาส นน ม ๖ คอ วเสสนบพบท ๑ วเสสนตตรบท ๑ วเสสโนภยบท ๑ วเสสโนปมบท ๑ สมภาวนบพบท ๑ อวธารณบพบท ๑ ฯ

ทพพจกข เปน วเสสนโนปมบท กมมธารยสมาส ว. ทพพ อว จกข = ทพพจกข จกษเพยงดงทพย ฯ ๗. ในตทสสตถตทธต มปจจยเทาไร ฯ อะไรบาง ฯ คณวา, พนธนย , ลงปจจยอะไร ในตทธต

ไหน จงตงวเคราะหมาด ฯ ๗. ในตทสสตถตทธต มปจจย ๙ ตว คอ ว ส ส อก อ ร วนต มนต ณ ฯ คณวา ลง วนต ปจจย ในตทสสตถตทธต ไดตงวเคราะหวา คโณ อสส อตถต คณวา ฯ พนธนย ลง อย ปจจย ในฐานตทธต ไดตงวเคราะหวา พนธนสส ฐาน พนธนย ฯ