เรื่อง “การจัดการห่วงโซ่...

แบบสรปผลการด าเนนการตามโครงการ

การพฒนาศกยภาพผน าสหกรณ/กลมเกษตรกร (Supply Chain)

ปงบประมาณ 2557

เรอง

“การจดการหวงโซอปทาน Supply Chain

....... การเพมมลคาหวงโซผลผลตหลกของสหกรณ”

ของ

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท ๔ นครนายก

เสนอ

ส านกพฒนาและถายทอดเทคโนโลยการสหกรณ

กรมสงเสรมสหกรณ

โครงการพฒนาศกยภาพผน าสหกรณ/กลมเกษตรกร (Supply Chain)

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 4 จงหวดนครนายก

ค าน า

ในปงบประมาณ 2557 ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 4 นครนายก ไดรบงบประมาณใหจดโครงการ “พฒนาศกยภาพผน าสหกรณ/กลมเกษตรกร เรอง การจดการหวงโซอปทาน Supply Chainการเพมมลคาหวงโซผลผลตหลกของสหกรณ” ในเขตพนทการปฏบตงานของศนยฯรวม 4 จงหวด ไดแก จงหวดปราจนบร จงหวดนครนายก จงหวดสระแกว และจงหวดฉะเชงเทรา โดยใหเกดการเปลยนแปลงเรยนรประสบการณและสรางเครอขายรปแบบตางๆ และก าหนดเครอขายการบรหารจดการหวงโซ ผลผลตหลกของสหกรณ ศนยฯไดจดกระบวนการเรยนรแบบแลกเปลยน การอภปราย บรรยาย สาธต สงเกตการณเพอขบเคลอนใหผเขารวมโครงการตระหนกถงการน าสการปฏบตอยางจรงจง และตอเนอง ในเอกสารฉบบนไดรวบรวมประมวลผลทเกยวกบความพงพอใจในการจดโครงการรปแบบของสถานท วทยากร ขอเสนอตางๆนอกจากนศนยไดรวบรวมความคดเชงคณภาพ อาทเชน การสรางเครอขายอาหารสตว , เครอขายสนคาอปโภคบรโภค ในสวนทายของรายงาน ศนยฯ ไดถอดชดความรทเกดจากผเขารวมเวทบางทานทเปนประโยชนและเพอการตอยอดของการท างานในอนาคต เพอเผยแพรตอไป หากมขอเสนอแนะประการใดโปรดสงตรงไปท [email protected] จกเปนพระคณ

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 4 นครนายก

mailto:[email protected]

โครงการพฒนาศกยภาพผน าสหกรณ/กลมเกษตรกร (Supply Chain)


สารบญ

หนา

ความหมาย Suupply Chain 1 ประโยชน Suupply Chain 2 ความหมาย Supply Chain Management 7 การจดโซอปทานธรกจสหกรณ 11 ระบบโซอปทานสนคาเกษตรของสหกรณ 14 ขนตอนการสรางเครอขาย 21

การก าหนดวตถประสงค 22 รปแบบการสรางเครอขาย 23 ปจจยความส าเรจของเครอขาย 24

บทสรป ความรเพมขน ดานตางๆ 25 ขอเสนอแนะและขอสงเกต 26 เวทแลกเปลยนความร/ปญหา อปสรรค แนวทางแกไข 28

ภาคผนวก 40

โครงการพฒนาทกษะและการบรหารงานอยางตอเนอง (Project Idea)

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 4 จงหวดนครนายก 4

Supply Chain (หวงโซอปทาน)

ความหมายของซพพลายเชน การจดการซพพลายเชน หรอการจดการหวงโซอปทาน เปนการจดล าดบของกระบวนการทงหมดทมตอการสรางความพอใจใหกบลกคา โดยเรมตนตงแตกระบวนการจดซอ (Procurement) การผลต (Manufacturing) การจดเกบ (Storage) เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) การจดจ าหนวย (Distribution) และการขนสง (Transportation) ซงกระบวนการทงหมดนจะจดระบบใหประสานกนอยางคลองตว นอกจากน การจดการซพพลายเชนไมไดครอบคลมเฉพาะหนวยงานตาง ๆ ภายในองคกรเทานน แตทส าคญจะสรางความสมพนธเชอมตอกบองคกรอน ๆ อยางมประสทธภาพ เชน ผจดหาวตถดบ /สนคา (Suppliers) บรษทผผลต (Manufactures) บรษทผจ าหนาย (Distribution) รวมถงลกคาของบรษท จงเปนการเชอมโยงกระบวนการด าเนนธรกจทกขนตอนทเกยวของดวยกนเปนหวงโซหรอเครอขายใหเกดการประสานงานกนอยางตอเนอง ทงนเพอเพมประสทธภาพในการผลตสนคา /บรการ สรางความพงพอใจแกลกคา แตละหนวยงานจงมความเกยวเนองกนเหมอนหวงโซ ในหวงโซอปทานนนขอมลตาง ๆ จะมการแชรหรอแจงและแบงสรรใหทกแผนก/ทกหนวยงานในระบบรบทราบและใชงาน ท าใหหนวยงานแตละหนวยงานสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพ ยกตวอยางเชน ในการประกอบรถยนตหนงคน แผนกจดซอจะจดซอวตถดบหลายอยางไมวาจะเปนเครองยนต น ามนเครอง แบตเตอร ยางรถยนต เปนตน เมอสงซอเสรจอปกรณดงกลาวจะเกบใหในคลงสนคา เพอรอฝายการผลตรถยนตน าไปผลตรถยนตตามทตองการ และถาองคกรนมระบบการจดการซพพลายเชนทด แผนกตาง ๆ มการแชรหรอแลกเปลยนขอมลกนจะท าใหการสงซอวตถดบเปนไปดวยความถกตองและเปนระบบ การจดการหวงโซอปทานในปจจบนมความหมายทเปลยนแปลงจากอดต โดยไดครอบคลมเรองโลจสตกสใหเปนสวนหนงของการจดการหวงโซอปทาน การจดการหวงโซอปทานจงหมายถงกจกรรมการบรหารจดการดานการผลต การแปรรป และการกระจายสนคาใหมมลคาเพมสงขนและมคณภาพตามความตองการของผบรโภค แลวจดสงใหลกคาดวยตนทนต าสด มระดบการบรการทนาไววางใจ ในเวลาและสถานททลกคาตองการ การบรหารจดการมลกษณะเปนหวงโซเชอมโยงผเกยวของ ตงแตการผลตในระดบตนนา การแปรรป การหบหอ และจดการสนคาคงคลงในระดบกลางน า จนถงการคาปลกคาสง รวมทงการสงออกในระดบปลายน า หวงโซอปทานสมยใหมจงมลกษณะส าคญทแตกตางจากหวงโซอปทานดงเดม 3 ประการ กลาวคอ ผประกอบการในทกขนตอนของหวงโซจะมความสมพนธกนโดยตรง ตงแตความรบผดชอบในดานสนคาทคาขายกน (ทงปรมาณ ตนทน คณภาพและก าหนดการสงมอบ ) การไหลเวยนแลกเปลยนขอมลสารสนเทศระหวางกน ตลอดจนความสมพนธดานเงนทนและการจดการความเสยง



ประโยชนของ SUPPLY CHAIN

การจดการ SUPPLY CHAIN เปนทรกนวากอใหเกดความสะดวกรวดเรว เปนการเพมประสทธภาพของกระบวนการในหวงโซอปทาน ตงแตการจดซอวตถดบการผลต การจดเกบ และกระจายสนคา การจดการสนคาคงคลง การบรการไปยงผคาปลก และผบรโภคคนสดทาย โดยแตละกระบวนการจะเปนตองมระบบ LOGISTICS เขามาเชอมประสานในการขนยาย ขนสง ล าเลยงสนคาอยางมประสทธภาพ และ รวดเรว นนคอ LOGISTICS จะเปนการเคลอนยายสนคาตงแตอตสาหกรรมตนน า ( UP STREAM) จนถงอตสาหกรรมปลายน า ( DOWN STREAM) โดยระบบ LOGISTICS ซงไดพฒนาเปนระบบประสานเปนหนงเดยวทวโลก หรอทเรยกวา GLOBAL NETWORK LOGISTICS มสวนส าคญตอการพฒนาธรกจเชอมโยงไปยงประเทศตางๆทวโลก โดยอาศยระบบการคาอเลกทรอนกส (E-COMMERCE) และ INFORMATION TECHNOLOGYซงจะชวยลดระยะเวลาคาใชจายเปนผลใหตนทนลดต าลงสามารถเพมประสทธภาพการผลต สรางความไดเปรยบเพมก าไร หรออาจจะกลาวไดวา ประโยชนของ SUPPLY CHAIN มดงตอไปน 1.เพมความรวดเรวและความวองไวใหกบธรกจ ( Speed and Agility) เกดความสะดวกรวดเรวและเพมประสทธภาพในกระบวนการตางๆของ Supply Chain ท าใหสามารถลดระยะเวลาในการสงมอบสนคา ท าใหการตลาดและการผลตเปนแบบ Just in Time มผลตอการสงมอบวตถดบและบรการตางๆไดอยางทนเวลา ซงจะสงผลทดตอการน าสนคาใหมๆเขาสตลาด (Fast Time To Market) 2.การลดตนทนของสนคาและตนทนรวมไดอยางมประสทธผลและเพม Gain & Profit ใหกบธรกจ เนองจากลดจ านวนสนคาคงคลงท าใหตนทนของการด าเนนธรกจในกระบวนการ Supply Chain มตนทนโดยรวมลดลง เชน ตนทนการ ขนสง , ตนทนการเกบสนคา , ตนทนดอกเบย และตนทนในการลงทนใน Fixed Asset โดยท าใหสามารถขายสนคาไดมากขน โดย Earning Per Share สงขน เนองจากทกกระบวนการมงไปสความพอใจของลกคาเปนหลก 3.การตดสนใจทางธรกจตงอยบนฐานของขอมลและขาวสารทถกตองแมนย า และมเครอขาย Network ไปยงสวนตางๆของโลก โดยผานระบบเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) ท าใหการตดสนใจเปนแบบ E-Rational Decision 4.เพมความสามารถในการแขงขน ( Core Competency) ท าใหแตละกระบวนการใน Supply Chain เชอมตอเปนลกโซ มผลท าใหการตลาดและ Logistics สามารถเชอมโยงในระดบโลก ( Global Niche) สามารถเพมผลผลต-ยอดขาย เพม market Share และก าไรไดอยางมนคง 5.เปนการรวมพลงทางธรกจ (Business Synergy) กอใหเกดประโยชนสงสดแกทกธรกจทอยในกลมเดยวกนของหวงโซอปทานทซบซอนกน ท าใหมการแบงงานตามความถนด Division of Labour บนอาณาบรเวณซงมความ Specialist และมตนทนทต าสด ซงจะเพมประสทธภาพในเชงการแขงขน (Benchmarking) ทดกวาธรกจอนทไมไดเขามาอยในกระบวนการหวงโซอปทาน



6.เพมประสทธภาพของธรกจไปส Best in Class และพฒนาไปส World Class ท าใหธรกจ SMEs มประสทธภาพในการสามารถแขงขนกบองคกรขนาดใหญได 7.สรางความพอใจใหกบลกคา ( Customer Satisfaction) โดยกระบวนการตางๆในหวงโซอปทานสามารถสนองตอความตองการของลกคาไดตรงเปาหมาย ซงท าใหขจดอปสรรคการด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพ เนองจากแตละกระบวนการสามารถเชอมตอผสมผสานกนแบบปฏสมพนธ คอ มการประสานสมพนธเปนบรณาการ 8.สามารถพฒนาไปสการตลาดแบบบรณาการ Total Integrated Marketing ซงจะมการปรบองคกรไปส Customers Base คอ ลกคาเปนศนยกลางของการด าเนนงานและท าใหการตลาดมการขบเคลอนแบบพลวต(Market Dynamic)เปนการตลาดเพอลกคาอยางแทจรง 9.ในทกกระบวนการสามารถทจะท าดชนชวดประสทธภาพไดอยางเทยงตรง โดยสามารถเลอกรปแบบของ KPI และ Balance Scorecardใหตรงกบลกษณะของธรกจ 10.เพมก าไรใหกบธรกจ ( Profit Gain) และเปนการพฒนาธรกจไปสความยงยน ( Sustainable Business) ซงประโยชนขอนจะเปนหวใจของการน า SCM มาใชและเปนหวใจของการท าธรกจ



. Supply Chain Management

Supply Chain Management หมายถง การจดการโซอปทาน คอการรวบรวมการวางแผนและการจดการของกจกรรมทงหมดทมความเกยวของกบการจดหา การจดซอ การแปรสภาพ และกจกรรมการจดการทงหมด ทส าคญการจดการโซอปทานยงรวมถงการประสานงาน(Coordination)และการท างานรวมกน (Collaboration) กบหนสวนตางๆในโซอปทานซงจะเปนผจดสงวตถดบ ตวกลางผใหบรการ ผใหบรการลอจสตกสและลกคา แกนส าคญ คอ การจดการโซอปทานจะบรณาการทงการจดการอปสงคและอปทานซงรวมถงภายในและภายนอกบรษท

ผสงมอบ (supplies) โรงงาน ลกคา กระบวนการผลต (ในมมมองใหม)

แกนส าคญของ Supply Chain Management

แมวาการผลตจะมความซบซอนและมความเปนเอกลกษณทยากตอการควบคม แตหนาททางการผลตของทกองคกรจะมหลกการพนฐานตางๆ เหมอนกนสงทจะท าใหเขาใจถงหนาทของการผลตและวธการควบคมการผลตนน เราจะตองเขาใจในสงทเกยวของกบการเคลอนไหวในกระบวนการผลตอย 2 สงหลกๆ คอ

1. วตถดบ (Materials)

2. สารสนเทศ (Information)

การบรหารการผลตจะมประสทธภาพสงขนเมอกระบวนการผลตเคลอนไหวไดอยางตอเนองไมตดขด และมระบบทงายๆ ไมยงยากซบซอน ยงมระบบยอยหรอแยกสวนมากเทาใด กจะยงมปญหามากขนเทานน

Supply Chain Management วาเปนกจกรรมทเกยวของกบบรณาการ (Integration) และการจดการในองคกรทไดมการน าหวงโซอปทานและยงรวมถงกจกรรมตางๆ และเกยวของกบกจกรรมความสมพนธและความรวมมอ ซงมผลกระทบตอกระบวนการทางธรกรรมในอนทจะสรางเสรมใหมมลคาเพมในสนคาและบรการอนน ามาซงความสามารถในการแขงขนไดอยางยงยน

ปญหาและอปสรรคของ Supply Chain Management มอะไรบาง

ความเหมาะสมของผลตภณฑ โดยทวไปแลวมผลตภณฑอย 2 ประเภทคอ ผลตภณฑทวไป และ นวตกรรม - ผลตภณฑทวไป มแนวโนมจะมอปสงคตอผลตภณฑคงท มวงจรชวตยาว มก าไรตอหนวยนอย จงตองการSMC ทมประสทธภาพ เพอใหผลตในปรมาณทเหมาะสมตออปสงค ดวยตนทนทต า โดยการจดการกบผลตภณฑประเภทนตองท าใหมการหมนเวยนสนคาสง ลดสนคาคงคางในระบบโดยรวม ลดเวลาสงซอโดยไมใหตนทนเพมขนและหาแหลงวตถดบราคาต า - นวตกรรม เปนผลตภณฑทมวงจรชวตสน และมอปสงคทไมสามารถพยากรณได จงจ าเปนตองมโซอปทานทสามารถ



ตอบสนองความตองการลกคาทคาดการณไมไดอยางรวดเรว การจดการสนคาประเภทนจะตองรกษาระดบปลอดภยของสนคาคงคลงไวสง ลดเวลาสงซอใหได แมตนทนจะสงขน เลอกแหลงวตถดบทสามารถจดสงไดรวดเรวและมความยดหยน

ระบบการสอสารของคคาในสายโซเดยวกน เนองจากโซอปทานนนจะตองเกยวของกบหลายบรษท การสอสารแลกเปลยนขอมลระหวางบรษททเกยวของจงมความส าคญอยางยงยวดตอประสทธภาพของโซอปทาน โปรแกรมตาง ๆ ทชวยใหเกดความรวมมอระหวางบรษท เชน การจดการสนคาคงคลงโดยผขาย ( Vendor Managed Inventory), การวางแผน พยากรณ และเตมสนคาคงคลงรวมกน ( Collaborative Planning Forecasting and Replenishment, CPFR), การตอบสนองอยางรวดเรว( Quick Response) และ การเตมสนคาคงคลงอยางตอเนอง (Continuous Replenishment) จะชวยใหการตดตอระหวางบรษทดขน โดยโปรแกรมทกลาวมาขางตนนลวนมวตถประสงคเดยวกน คอ เพอใหเกดการแลกเปลยนขอมลทมประสทธภาพ และลดความไมแนนอนของขอมลทสนบสนนในสายโซอปทาน

แกนส าคญของ Supply Chain Management

แมวาการผลตจะมความซบซอนและมความเปนเอกลกษณทยากตอการควบคม แตหนาททางการผลตของทกองคกรจะมหลกการพนฐานตางๆ เหมอนกนสงทจะท าใหเขาใจถงหนาทของการผลตและวธการควบคมการผลตนน เราจะตองเขาใจในสงทเกยวของกบการเคลอนไหวในกระบวนการผลตอย 2 สงหลกๆ คอ

1. วตถดบ (Materials)

2. สารสนเทศ (Information)

การบรหารการผลตจะมประสทธภาพสงขนเมอกระบวนการผลตเคลอนไหวไดอยางตอเนองไมตดขด และมระบบทงายๆ ไมยงยากซบซอน ยงมระบบยอยหรอแยกสวนมากเทาใด กจะยงมปญหามากขนเทานน



รปแสดงการเคลอนไหวของวตถดบและสารสนเทศ ซงมอยในกระบวนการผลตทกแหง

ผสงมอบ วสดและการบรการ การผลตในโรงงาน วสดและการบรการ ลกคา

ขอมล

การสง

ซอ

ขอมล

การสงมอบ

แผนงาน ขอมลการ ปฏบตการ และผลผลต

ขอมล

การสงมอบ

ขอมล

การขาย

ระบบการวางแผนและระบบการควบคม

วตถดบจะเคลอนไหวจากผจ าหนายวตถดบหรอผสงมอบผานเขาไปในโรงงานผลตจนไดผลตภณฑทสงไปยงลกคา ทง 3 องคกร (ผสงมอบ-ผผลต-ลกคา) น มองผวเผนแลวเหมอนเปนอสระตอกน แตความเปนจรงแลวทง 3 องคกร จะขนตอกนและตองพจารณารวมกนเปน “กระบวนการ” เดยวกนคอ กระบวนการแปรสภาพวตถดบใหกลายเปนผลตภณฑทมมลคาเพมขน

ขอมลสารสนเทศจะเคลอนไหลไปมาระหวางองคกรเชนกน จากรปแสดงถงการเคลอนไหวหมนเวยนของขอมลสารสนเทศในวงจรปด 4 วงจร ซงจะเชอมโยง 3 องคกรตอถงกนเปนระบบธรกจ ฝายบรหารจะควบคมก ากบไดโดยก าหนดนโยบาย ระเบยบปฏบตและท าการตดสนใจในเรองการผลต ระบบนจะรายงานผลผลตในรปของผลด าเนนการและรายงานทางการเงนเพอใหผถอหน ฝายบรหารและรฐบาลไดรบทราบ ปญหาคอความสนใจทแตกตางกนของผทเกยวของ เชน

- ลกคามกตองการสนคาทถกตองสมบรณแบบและมราคาถก

- พนกงานในสายการผลตอยากรค าสงทถกตอง

- ฝายจดซอตองการไดวตถดบทถกตอง มคณภาพ

- ผจ าหนายวตถดบตองการค าสงซอทถกตองเพอจะไดจดสงไดถกตอง



- ผจดการตองการรายงานทถกตอง

ประโยชนของการท า SCM

1. การเคลอนไหลของวตถดบและสารสนเทศเปนไปอยางราบรน

2. ปรบปรงระดบของสนคาคงเหลอ

3. เพมความเรวไดมากขน

4. ขจดความสนเปลองหรอความสญเปลาตางๆ ในกระบวนการทางธรกจใหหมดไปได

5. ลดตนทนในกจกรรมตางๆ ได

6. ปรบปรงการบรการลกคา



การจดการโซอปทานในธรกจสหกรณ

กระบวนการจดการความสมพนธระหวางพนธมตรธรกจเพอการสรางความสามารถในการท าธรกจและการแขงขนจะประกอบไปดวย การสรางเครอขายอปทานในระดบการผลต การสรางพนธมตรธรกจส าหรบกจกรรมการจดหาปจจยการผลต การผลตและกระบวนการโลจสตตก ซงจะกอใหเกดผลดในการลดตนทนการผลต การมระบขอมลขาวสารเพอการวางแผนการผลต การบรหารจดการรวมกนระหวางพนธมตรธรกจทน าความสามารถของแตละกจการมาวางแผนรวมกนโดยพจารณาเรองประโยชนเปรยบเทยบ (Comparative Advantage) ในระดบของกจกรรมปลายน า จะเปนเรองของการสรางเครอขายกระจายสนคาในระหวางพนธมตรธรกจเพอการกระจายผลผลตผานชองทาการตลาดตางๆ ไปสตลาดเปาหมายตามแผนธรกจทก าหนดรวมกน

โมเดลของการบรณาการโซอปทานในลกษณะเชนนเปนเรองของการจดการธรกจทมองเปาหมายในระยะยาว โดยผน าระดบสงของพนธมตรธรกจทจะรวมมอกนจ าเปนตองปรบทศทางของธรกจจากทมงเนนเรองขอหนาท (Function) ในโครงสรางการบรหารจดการขององคกรใหความส าคญกบกระบวนการท างานรวมกนในลกษณะของการเพมประสทธภาพ การลดตนทนซงจะตองใหความส าคญกบการวเคราะหตนทนรวม (Total-Cost Analysis) การออกแบบกระบวนการท างานรวมกน (Process Engineering) และการค านวณตนทนจากฐานกจกรรม (Activity-Based Costing: ABC) เปนส าคญ

โมเดลธรกจ : กลยทธส าคญในการขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาการสหกรณ ในฐานขององคการธรกจฐานสงคม สหกรณตองด าเนนงานอยางมประสทธภาพและมประสทธผล เพอการน าประโยชนสสมาชกและชมชน อยางไรกตามภายใตสภาพการแขงขนในปจจบนสหกรณจ าเปนตองน านวตกรรใหมๆ มาประยกตในการด าเนนธรกจเพอสรางความเขมแขงเปนปกแผนในการด าเนนธรกจและเพมศกยภาพในการแขงขนและการด ารงอยไดของธรกจ

โมเดลธรกจสหกรณแบบดงเดม

1. กรณธรกจจดหาและจ าหนายสนคา สนคาบรการ สนคาบรการ

รายได รายได

2. กรณธรกจรวบรวมผลผลต

ผลตภณฑ ผลตภณฑ

รายได รายได

3. กรณธรกจแปรรป

วตถดบ สนคาส าเรจรป

รายได ikp รายได

ธรกจคคา สหกรณ สมาชก

สมาชก สหกรณ ธรกจคคา

สมาชก

สหกรณ

ธรกจคคา 2

ธรกจคคา 1

แปรรป



ในโมเดลธรกจแบบดงเดมนน สวนใหญสหกรณจะท าหนาทเสมอนเปน ตวกลาง ในการท าหนาท

รวบรวม จดหาจ าหนาย หรอแปรรปและจ าหนาย โดยมกจะมธรกจคคาซงเปนเจาประจ า หรอมาในรปโครงการสนบสนนจากภาครฐ ดงนน จงท าใหสหกรณมหนาทไมแตกตางไปจาก คนกลาง หรอ ตวละครหนงในโซอปทาน ซงกอใหเกดคณคา หรอสรางมลคาเพมไดไมมากนก เพราะมบทบาทจ ากด จะอยในระดบตนน า (กรณธรกจรวบรวมผลผลต)สวนกรณของธรกจแปรรปสหกรณจะมบทบาทอยในธรกจตนน าและกลางน าภายใตโซอปทาน ส าหรบธรกจจ าหนายสนคา สหกรณกดเหมอนจะไมแตกตางไปจากการท าหนาทในฐานะธรกจคาปลก ทจดหาสนคามาจ าหนายแกสมาชกเพยงเทานน

แนวคดส าหรบโมเดลธรกจแนวใหม : การบรหารจดการโซอปทานธรกจสหกรณ โอกาสและทางเลอกของสหกรณภายใตกระแสโลกาภวฒน ทมการแขงขน ซงแมวาจะกอใหเกด

ขอจ ากดส าหรบธรกจสหกรณมากมาย หากแตโอกาสทมอยกคอการประยกตใชนวตกรรมทจะน ามาใชในการขจดขอจ ากดและสรางพลงในเชงสรางสรรครวมกบภาคพนธมตรทมแผนธรกจและเปาหมายรวมกน ดงรป

จากรป แสดงใหเหนความเชอมโยงในการด าเนนธรกจของสหกรณ ตงแตระดบตนน า กลางน าและ

ปลายน า โดยกจกรรมในระดบตนน า ไดแก กจกรรมดานการสงเสรมการผลตแกเกษตรกรสมาชก ซงสหกรณควรจะไดเชอมโยงธรกจกน ภาคพนธมตร ทงทเปนผประกอบธรกจดานปจจยการผลต และสถาบน/หนวยงาน ทท าหนาทในการสงเสรมเทคโนโลยการผลต

กจกรรมในระดบกลางน า ไดแก การรวบรวมผลผลต การแปรรป และการจ าหนาย สหกรณสามารถสรางพนธมตรธรกจ หรอสรางภาคดานวชาการทจะมาชวยสนบสนนสงเสรมดานนวตกรรม/เทคโนโลยเพอการลดตนทนและเพมประสทธภาพการท าเปนธรกจ

กจกรรมในระดบปลายน า ไดแก การกระจายสนคาและการใหบรการ สหกรณสรางภาคพนธมตรในการสรางแบรนดสนคา หรอการเปดชองทางการตลาดใหม เพอการเขาถงผบรโภคทงในและตางประเทศ

การผลต การรวบรวม – แปรรป – จ าหนาย การกระจายสนคาและการใหบรการ

ระดบตนน า ระดบกลางน า ระดบปลายน า

ผบรโภคใน ประเทศ ผบรโภค

ตางประเทศ

เกษตรสมาชก

สหกรณ

ภาคพนธมตร

สหกรณ ภาคดานธรกจ

ภาคพนธมตรดานวชาการ

สหกรณ ภาคพนธมตร

ภาคพนธมตรดานวชาการ



ยทธศาสตรการเชอมโยงเครอขายภายใตโซอปทานดงกลาว จะบรรจเปาหมายรวม ดงนนตองมองคประกอบทส าคญ 3 ประการ ไดแก

1. ภาคพนธมตรตองมความเขาใจอยางชดเจนในเปาหมายรวม 2. มแผนธรกจทจะใหทกฝายไดประโยชนรวมกน 3. ตองเกดจากการมสวนรวมในการออกแบบธรกจทองถน เพอประโยชนทง 2 ฝาย

ดวยการด าเนนการดงกลาว นาจะเปนยทธศาสตรส าคญทจะชวยยกระดบความสามารถของธรกจสหกรณใหเขมแขงเปนปกแผนไดอยางทคาดหวง โอกาสตอไปจะไดหยบยกเอาตวแบบธรกจสหกรณท ประสบความส าเรจในการจดการโซอปทาน ศลปะในการเชอมโยงเครอขายภายใตโซอปทานมาเลาสกนฟง ปจจยทสงผลตอความส าเรจของการจดการโซอปทานธรกจ

1. ก าหนดทศทางเชงยทธศาสตร (Strategic Direction) 2. มเปาหมายธรกจทชดเจน (Business Goal Management) 3. ตองมการจดการอยางจรงจงและตอเนอง (Performance Measurement) 4. การบรณาการโซอปทานไปในทศทางเดยวกน (Integrated Supply Chain) 5. การสรางทมและการสอสารในองคกร (Team Work Communication) 6. ท าใหองคกรเปนเลศ (Best Practice Organization) 7. ฝายจดการ/ผบรหารองคกรตองมงมนจรงจง (100% Pay Attention)

ปจจยทเปนอปสรรคของการสรางพนธมตรในโซอปทาน

1. ขาดความเชอมนไววางใจ 2. ขาดมาตรฐานทเปนเอกภาพเดยวกน 3. ขาดความรวมมอในภาคเครอขาย

4. ผลประโยชนขดแยงกนในระดบบคคลและองคกร



ระบบโซอปทานสนคาเกษตรของสหกรณ

จากภาพแสดงใหเหนระบบโซอปทานสนคาเกษตรของสหกรณ ประกอบดวย 3 หนวยธรกจ คอ 1) สมาชก

2) สหกรณการเกษตร 3) ผคาหรอลกคา

การปฏบตงานภายในระบบโซอปทานสนคาเกษตรของสหกรณในทางปฏบตมการด าเนนการดงน

สมาชกของสหกรณ ผซงมอาชพการเกษตร ท าหนาทในการผลตสนคา เชน ขาว มนส าปะหลง ขาวโพด ปลา สกร ผก ผลไม ฯลฯ จะอยตนทางของหวงโซอปทาน โดยเรมตนการผลตตงแตการใชปจจยการผลตทางการเกษตร จนเปนผลผลตแลวสงไปขายใหกบสหกรณ

ตวอยาง สมาชกสหกรณท าการผลตขาวเปลอก

สมาชกของสหกรณจะเรมตนการผลตตงแตการเตรยมแปลงเพาะปลกในแปลงนา ดแลรกษา เกบเกยว จนเปนขาวเปลอก และสงขาวเปลอกขายใหกบสหกรณ

การไหลของสนคา การไหลของสนคา

การไหลของกระแสเงนสด การไหลของสนคา การไหลของกระแสเงนสดการ

การไหลของหระแสเงนสด

การไหลของขอมล

สมาชก

สหกรณการเกษตร

ผ คา – ลกคา



สหกรณการเกษตร สหกรณเปนองคกรธรกจทสมาชกสหกรณการเกษตรนนๆ รวมตวกนจดตงเปนสหกรณ โดยท าหนาทหลกส าคญ คอ (1) การหาปจจยการผลตทางการเกษตร เชน ปย เครองจกร อปกรณการเกษตร เงนทน เมลดพนธตางๆ อาหารสตวตางๆ มาจ าหนายใหกบสมาชก ( 2) การรวบรวมผลผลตทางการเกษตร เพอขายและแปรรป จนมผลผลตทมากพอใหเกดการตอรองราคาได (3) การแปรรป สหกรณการเกษตรทมศกยภาพ อาจด าเนนการแปรรป โดยมโรงส โรงอบเมลดพนธ โรงอบยางพารา โรงสกดน ามนปาลม สามารถท าการแปรรปผลผลตการเกษตรทรวบรวมไดจากสมาชกสหกรณ เชน

การแปรรป ขาวเปลอก เปน ขาวสาร

การแปรรป น ายางพารา เปน แผนยางพาราอบ

การแปรรป น านมดบ เปน นม UHT

(4) การจดหาเงนทน สหกรณการเกษตรมเงนทนหลายสวนทสามารถน ามาใหบรการสมาชกสหกรณ เชน การใหเงนกแกสมาชกระยะสน เพอใหสมาชกสามารถน าไปใชในการผลตสนคาเกษตร ภายในระยะเวลา 1 ป หรอ 1 การผลตสนคาเกษตร การใหเงนกแกสมาชกระยะปานกลาง เพอใหสมาชกสหกรณไปจดซออปกรณการเกษตร เชน รถไถนา รถเกยวขาว เครองจกรตางๆ ทจ าเปนตองใชระยะเวลามากกวา 1 ป ก าหนดระยะเวลา 3 – 5 ป การใหการศกษาอบรมแกสมาชก เชน อดมการณ หลกการ วธการสหกรณ การสงเสรมอาชพของสมาชก เชน การท านา ท าสวน ท าไร เลยงปลา เลยงสกร เลยงไก ฯลฯ และการน าเทคโนโลยมาใชกบขอมลของสมาชก ขอมลธรกจ มาใชในการสงเสรมสหกรณและท าธรกจของสหกรณการเกษตร

สหกรณจะท าหนาทในการรบซอผลผลตการเกษตรของสมาชกสหกรณ หรอสหกรณการเกษตรท าหนาทในการรวบรวมผลผลตของสมาชกสหกรณ

ผคาหรอลกคา จะอยปลายทางของหวงโซอปทาน โดยสวนของผคา หรอลกคา จะรวมถงผคาสง ผคาปลก และผบรโภคดวย เมอสหกรณซอผลผลตการเกษตรมาจากสมาชกสหกรณ ผลผลตการเกษตรจะถกจ าหนายใหกบผคา ทท าหนาทขายหรอกระจายสนคาไปสลกคาซงเปนผบรโภคตอไป

ลกษณะการไหลของสนคาและเงนสด

ในระบบโซอปทานสนคาเกษตรของสหกรณ เมอสมาชกท าการเกษตรไดผลผลต ผลผลตจะเคลอนยายไปสสหกรณ สหกรณจะท าหนาทรวบรวมหรอซอผลผลตของสมาชก ผลผลต/สนคานนจะเคลอนยายไปด าเนนการออกเปน 2 ทาง ทางแรกสนคาจะถกแปรรป อกทางหนงอาจจะน าไปจ าหนายใหกบผบรโภคน าไปรบประทานสด เชน ผลไม ผก หรอจ าหนายใหกบผบรโภคน าไปประกอบอาหาร เชนปลานล หรอแปรรปตอเนองเปนหลายผลตภณฑ แลวน าผลตภณฑนนขายใหรานคาสง รานคาปลก หรอผบรโภคตอไป



ส าหรบลกษณะการไหลของเงนสด จะเปนลกษณะตรงขามกบการไหลของสนคา/ผลผลต โดยผบรโภคสนคา/ผลผลต ช าระเงนจากการบรโภคแลว เงนสดจะไหลเคลอนยายไปสสหกรณ และสหกรณจะสงเงนสดไปช าระเงนใหกบสมาชก เงนสดจะไหลเคลอนยายจากสหกรณไปสสมาชกสหกรณ

การจดการโซอปทานสนคาเกษตรของสหกรณ

การจดการโซอปทาน ( supply chain management) หมายถง การออกแบบ การวางแผน การปฏบต การประสานงาน การควบคมและการตรวจสอบกจการภายในโซอปทาน

กระบวนการจดการโซอปทาน แบงเปน 5 กจกรรมส าคญคอ

1. การวางแผน ( plan) เปนการวาแผนการผลตสนคาเกษตร การวางแผนเกยวกบสนคาคงคลง ความตองการในการกระจายสนคา การวางแผนการผลต วสด ก าลงการผลตเพอเปนผลตภณฑทงหมดและชองทางกระจายสนคาทกชองทาง การจดการการวางแผนโครงสรางพนฐาน ( infrastructure) การตดสนใจวา ผลตหรอก าลงการผลตในระยะยาว และการวางแผนดานทรพยากร การจดท าแผนธรกจ การปรบปรงการผลต การจดการเรองผลตภณฑและอายของผลตภณฑ

2. การจดหา (source) การไดมา การรบ การตรวจสอบ การเกบและการจายสนคาเกษตรหรอวสด การจดการโครงสรางพนฐานของการจดหา เชนใบรบรองตางๆ และผลสะทอนกลบคณภาพของแหลงจดหา (GAP,HACCP,GMP)

3. การผลต (make) การด าเนนงานดานการผลต เชน เบกและรบวสดผลตและทดสอบผลตภณฑ บรรจหบหอ เกบรกษา และ/หรอจ าหนายผตภณฑออกไป การจดการโครงสรางพนฐานของการผลต เชน การเปลยนแปลงทางวศวกรรม สถานทและเครองจกร สถานการณผลต คณภาพการผลต การจดตารางการปฏบตงาน การจดล าดบขนตอนการท างาน ก าลงการผลต

4. การจดสง ( delivery) การจดการค าสงซอสนคา เชน บนทกดและค าสงซอสนคา จดท าใบเสนอราคา สรางและรกษาฐานขอมลลกคา การดแลรกษาฐานขอมลผลตภณฑ/ราคา การจดระบบบญช การช าระเงนและการเรยกเกบเงน การจดการคลงสนคา เชนการจดท าการบรรจภณฑพรอมกบตดฉลาก ตามขอก าหนดของลกคา รวบรวมค าสงซอสนคา จดสงผลตภณฑออกจากคลงสนคา การขนสง เชน เสนทาง ยานพาหนะ จดการน าเขาและออกผลตภณฑ การประเมนผลการปฏบตงาน การจดการโครงสรางพนฐานของการจดสงสนคา เชน จดการกฎระเบยบของชองทางการจ าหนายทางธรกจ การจดการสนคาคงคลงทสงมอบ และการจดการคณภาพในการสงมอบสนคา

5. การคน ( return) เปนการปฏบตเกยวกบกจกรรมคนวตถดบและการรบคนผลตภณฑ/สนคาส าเรจรป เชน คนผลผลตทมขอบกพรองจาการรวบรวม/ซอผลผลตทางการเกษตร คนผลตภณฑทมปญหาและการสงมอบ ซงตองปฏบตการเกยวกบการรบคน การรบวตถดบ การรบผลตภณฑและการเคลอนยายวตถดบทมปญหาและผลตภณฑทมปญหา



กระบวนการจดการ Supply Chain สนคาเกษตร

สหกรณการเกษตร

เกษตรกร

สมาชกสหกรณ

ขอมลสาระสนเทศ

การรวบรวมผลผลตการเกษตร วตถดบสนคา เกษตร

การแปรรปผลผลตการเกษตร

สนคาคงคลง

ศนยกระจายสนคา


ผคาสง ผคาปลก สนคาคงคลง

ลกคาผบรโภค

ความพงพอใจ คณภาพ ราคา การจดสง บรการ

การไหลของเงนสด

วางแผน

จดหา

การผลต

สงมอบ

การคน

วางแผน

จดหา

การผลต

สงมอบ

การคน

วางแผน

จดหา

การผลต

สงมอบ

การคน

คลงสนคาสนคาา เคลอนยาย


วางแผน

จดหา

การผลต

สงมอบ

การคน

วางแผน

จดหา

การผลต

สงมอบ



จากการวเคราะหในการจดการโซอปทานสนคาเกษตรในสหกรณพบวา

1. การผลตสนคาเกษตร สมาชกสหกรณจะท าหนาทในการผลตสนคาเกษตรตามซพพลายเชนสนคาเกษตรและมกระบวนการ

จดการ Supply Chain 5 กระบวนการ คอการผลตของสมาชก จะใชกระบวนการวงแผน เกยวกบการใชทรพยากร วสด การลงทน กระบวนการปฏบตงานของการจดหา การผลต การรกษาดแลและการสงมอบ ขายผลผลตตอสหกรณ หรอลกคาตอไป นอกจากน หากวสดไมมคณภาพ สงคนวสดนนในแหลงทจดซอมา

2. การรวบรวมผลผลต สหกรณจะท าหนาทในการรวบรวมผลผลตจากสมาชกสหกรณซงสวนใหญเปนสหกรณการเกษตร

สหกรณมกระบวนการจดการรวบรวมผลผลตทง 5 กระบวนการ คอ การวางแผนในการรวบรวม เพอน าไปด าเนนการ 3 ทาง คอ 1) จ าหนายใหตามการสงซอ 2) ด าเนนการแปรรปเอง 3) จดจางแปรรป การจดหาวสด การไดมา การรบ การตรวจสอบ การเกบรกษา และการตดสนใจในการด าเนนการ การจ าหนายสนคา ผลสะทอนกลบ จากคณภาพผลผลต เปนตน

3. การผลตสนคา สหกรณจะท าหนาทในการผลตสนคา เชน โรงสแปรรปขาวเปลอก เปนขาวสาร การแปรรปผลไมตางๆ

สหกรณมกระบวนการจดการฯ ผลตสนคา 5 กระบวนการ คอ มการวางแผน การจดหาวสด การด าเนนการดานการผลต การจดการตามค าสงซอสนคา การจดการคลงสนคา การขนสง การจดสง ตลอดจนการจดการคณภาพในการสงมอบสนคา การสงสนคาเขาคลงหรอศนยกระจายสนคา

4. คลงสนคา/ศนยกระจายสนคา สหกรณจะท าหนาทในการผลตสนคาแลวจะเคลอนยายสนคาทผลตไดไปยงคลงสนคา หรอศนย

กระจายสนคา เปนกระบวนการทส าคญอกสวนหนงคอ การจดการขนยายสนคาเพอการจดจ าหนาย(ตามใบสงซอสนคา) การขายปลกสนคาตามชองทางการจ าหนายสนคาและขนสง กระบวนการจดการเกยวกบสนคาคงเหลอทตองมการควบคม ดแลรกษา การวางแผนการบรหารพนท การจดเกบ ซงตองลดการผดพลาด มการท างานทรวดเรวในกระบวนการท างาน ซงสงผลตอพนทจดเกบและการเคลอนยายสนคาทนท มการควบคมสนคาทถกตอง ลดการใชทรพยากรในองคกร

5. ผคาสง/ผคาปลก ผคาสง/ผคาปลก จะท าหนาทในการกระจายหรอจ าหนายสนคามกระบวนการจดการซพพลายเชนรวม

ทงหมด 5 กระบวนการ คอ การวางแผน การจดหา การผลต ซงดแลรกษา รวมถงการบรรจภณฑ การปรบปรง การตบแตงสนคารวมถงการทดสอบคณภาพของสนคาทไดรบมอบ เพอเปนการสอบยอนกลบ

6. ลกคา/ผบรโภค ลกคาหรอผบรโภคถอเปนเปาหมายเดยวกน ทงนเปนการสรางความพงพอใจในคณภาพ ราคา การ

จดสง รวมถงการบรการทประทบใจแกลกคาหรอผบรโภค



การจดการซพพลายเชนของสนคาเกษตรในสหกรณจะบรรลผลและประสบผลส าเรจได สงทควรด าเนนการดงน

1. สหกรณจะเรมตนดวยการเกบขอมล เพอใหทกสวนในระบบมขอมล โดยการเกบขอมลของสมาชกสหกรณ

2. พยากรณยอดขายและก าหนดแผนงาน 3. ก าหนดบทบาทหนาทในแตละสวน เพอไมใหมความขดแยงกน 4. การสรางสงจงใจ เมอหนวยงาน/องคกร หนงพยายามสรางผลประโยชนสงสด ทงระบบกจะไดรบ

ประโยชนตามไปดวย 5. รจกการวเคราะหคแขง เพอการก าหนดราคาหรอการเขาสตลาดใหม ตลอดจนการสรางสงจงใจ

ตามความตองการของลกคาหรอผบรโภค ขนตอนในการด าเนนการจดท าหวงโซอปทาน (supply chain)

ขนตอนท 1 ขอมลพนฐานของสมาชก

ทบทวนขอมลตางๆ ของสหกรณ เพอใหทราบถง ขอมลของสมาชกสหกรณวา สวนใหญสมาชกของสหกรณ ประกอบอาชพอะไรเปนหลก และสหกรณด าเนนธรกจอะไรบาง โดย

1) วธการตรวจสอบ 2) เนอหาการตรวจสอบ - รายงานการสอบบญชสหกรณ - ฐานขอมลสมาชก

ขนตอนท 2 การพจารณากลมเปาหมาย

คดเลอกกลมเปาหมาย เพอประชมระดมความคดเหนประกอบดวย

1) คณะกรรมการสหกรณ 2) ฝายจดการสหกรณ ประกอบดวย ผจดการ ฝายการตลาด ฝายสนเชอ หรอฝายทเกยวของ 3) สมาชกทประกอบอาชพหลก

ขนตอนท 3 การประชมชแจง

ระดมความคด เขาประชม ท า Work shop ในอาชพหลกของสมาชก จากขนตอนท 1

1) บอกวตถประสงคและประโยชน การรวมกลม เพอระดมความคดในครงน 2) บอกถงปญหา หรอความตองการ ผลการพจารณาอาชพหลกของสมาชก เพอจดท า supply chain

ขนตอนท 4 การผลตและตลาดสนคาของสมาชก

เรยงล าดบขนตอนทตองด าเนนการผลต (ตงแตเรมตน ถง จดสดทายของการผลตสนคานนๆ)

ขนตอนท 5 รายละเอยดของกจกรรม



จดท ากจกรรมของแตละล าดบขนตอนการผลตและตลาดสนคาของสมาชก รวมทงระยะเวลาในแตละชวงของการผลต และปจจยการผลตทใชแตละขนตอน

ขนตอนท 6 ทบทวนและยนยน

ทบทวนกบทประชม ท า Work Shop เพอรวมกนพจารณาแกไขหรอเพมเตม ตงแตการเรยงล าดบขนตอนทตองด าเนนการผลตและตลาดของสมาชก (ขนตอนท 4 และ 5)

ขนตอนท 7 การวเคราะหหนาททางธรกจ

จดท าการวเคราะห หนาททางธรกจในหวงโซอปทานของการผลตสนคาของสมาชกกบผทเกยวของ ประกอบดวย 3 หนวยธรกจ คอสมาชกสหกรณ สหกรณ ลกคา

ขนตอนท 8 ศกษาขอมลเปรยบเทยบ

คนควาหาขอมลตามหลกวชาการทไดจากต าราตางๆ หรอหนวยงานทรบผดชอบตอสนคาเกษตรชนดนน เกยวกบรายละเอยดของล าดบขนตอนการผลตและตลาดของสมาชก (กจกรรม) และระยะเวลาในแตละชวงการผลต (ขนตอนท 5 และ 6) แลวเปรยบเทยบกบขอมลทไดจากการท า Work Shop



ขนการด าเนนการสรางเครอขาย

ปญหาทเกดขนกบสมาชกสหกรณและเกษตรกรไมมการจดการปญหาอยางจรงจงโดยเฉพาะเรองการจดการหวงโซอปทาน Supply Chain และการเพมมลคาผลผลตหลกของสหกรณอยางเปนระบบและยงไมสามารถแกปญหาตางทเกดขนไดจงมกระบวนการเรยนรรวมกนและรวมไปถงการรวมกนแสวงหาแนวทางแกปญหาทงในระดบเครอเรอน,สมาชกสหกรณใหเกดการเชอมโยงและตอเนองกนในการแกปญหา

ปญหาปญหาของสมาชกสหกรณ อาทเชน ปญหาราคาผลผลตตกต า ประสบภยพบตทางธรรมชาต ปญหาตลาดในการรบซอผลผลต ปญหาการแพรระบาดของศตรพช จนไมคมกบตนทนการผลต

ปญหาระดบองคกรของเกษตรกร อาทเชน ไมวาจะเปนการปลกขาว มนส าปะหลง หรอพชทางการเกษตรชนดอนๆ สหกรณไมสามารถชวยเหลอสมาชกไดตงแตกระบวนการปลกจนไปสการตลาด สามารถหลกเนองจากราคาผลผลตตกต าขาดอ านาจการตอรองจงตองมการรวมตวกนสรางเครอขายสหกรณ เชน เครอขายผลตอาหารสตว เครอขายสนคาอปโภคบรโภค เปนตน

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 4 จงหวดนครนายก ไดรวมศกษาปญหาดงกลาวไมวาจะเปนฝาจดการ ประธานกรรมการ กรรมการ และเจาหนาทส านกงานสหกรณจงหวดในเขตพนทรบผดชอบของศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 4 จงหวดนครนายก คอ จงหวดปราจนบร จงหวดสระแกว จงหวดนครนายก จงหวดฉะเชงเทรา ไดรบแนวคดเบองตนทตรงกนคอบคลากรทเกยวของทงของสหกรณและเจาหนาทส านกงานสหกรณจงหวด ในเรองของหวงโซอปทาน Supply Chain และการเพมมลคาผลผลตหลกของสหกรณจนเกดการแลกเปลยนเรยนรประสบการณและการสรางเครอขายของสหกรณ ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 4 จงหวดนครนายก จงไดรบผดชอบในการฝกอบรมแกบคลากรทเกยวของขางตนรวมทงจดการบรหารโครงการฝกอบรม ตามงบประมาณทรบการจดสรรจากรมสงเสรมสหกรณ



การก าหนดวตถประสงค - สงเสรมและพฒนาองคความรใหกบเกษตรดานเทคโนโลยดานการผลต ดานวชาการใหสามารถน า

ความรไปใชในการผลตเพอสรางรายได และลดรายจายตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง - สรางอ านาจตอรองในการผลตและการตลาด และเพมศกยภาพในการตลาดของสมาชก - สงเสรมการรวบรวม การแปรรปของสมาชก - สงเสรม สนบสนน การวจยดานการผลตและการตลาด - เสนอแนวทางการแกปญหาเชงนโยบาย และกฎหมายกบภาครฐทเกยวกบมนส าปะหลง - สรางเครอขายความรวมมอระหวางชมรมระดบจงหวด ระดบภาค และระดบประเทศ รวมทงภาครฐ

ภาคเอกชน ในการสงเสรมการผลตและการตลาด - แนะน าและชวยเหลอในการด าเนนการของสมาชกพรอมทงเปนผประสานงานในดานวชาการและ

เงนทน - กระท ากจการอนๆทเกยวของ



รปแบบการสรางเครอขาย

จากภาพอธบายไดวา กระบวนการสรางเครอขาย มเปาหมายเพอสงเสรมและพฒนาองคความรใหเกษตรกรดานเทคโนโลยการผลต ดานวชาการใหสามารถน าไปประยกตใชเพอสรางรายไดและลดรายจายตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง แนะแนวทางในการลดตนทนการผลตและเพมประสทธภาพของผลผลต อกทงยงสามารถสรางอ านาจตอรองการผลตและการตลาดใหกบเครอขาย โดยการใชเวทในการแลกเปลยน เพอท าการวเคราะหปญหารวมกน และหาแนวทางแกไข มการก าหนดขนตอนในการสรางเครอขาย เพอก าหนดระเบยบและวตถประสงคของเครอขายชมรมฯ พรอมทงแตงตงคณะกรรมการในการด าเนนงานและก าหนดหนาท กจกรรมของเครอขาย มการก าหนดเปาหมาย และจดท าแผนเพอเชอมโยงธรกจเครอขายความรวมมอระหวางภาคสหกรณกลมเกษตร ภาครฐ ภาคเอกชน ในการสงเสรมการผลต และการตลาด

กระบวนการสรางเครอขาย เปาหมายสมาชก

• ประชมถายทอดความร/แลกเปลยนเรยนร และวเคราะหปญหารวมกน

• ก าหนดขนตอนการสรางเครอขาย

• แตงตงคณะท างาน ก าหนดหนาทและกจกรรมเครอขาย

• ก าหนดเปาหมายเครอขาย/จดท าแผน

• เชอมโยงธรกจเครอขายในกลมเกษตรกร



ปจจยความส าเรจในการสรางเครอขาย

- ความเขมแขงของเครอขาย

จากแผนภาพแสดงปจจยความส าเรจของเครอขาย เรมตนจากความสามคคเปนหนงเดยวของสมาชกในการรวมตวกน โดยมความจรงใจ เชอใจและเสยสละ และแบงหนาทในการท างานรวมกน โดยมวตถประสงคและเปาหมายเดยวกน โดยใชเวทการประชมในการแลกเปลยนความร และหารอเรองของปญหา สาเหต อปสรรคเกยวกบการผลตและการตลาด เพอหาแนวทางการแกไข เพอน าไปสความเขมแขงของเครอขาย

ความเขมแขงของเครอขาย

มการประชมหารออยางตอเนองและน าผลการประชมกลบมาวางแผนท าธรกจเครอขายมนฯ

มระบบการจดการเครอขายโดยการแบงหนาทกรรมการ สมาชกเครอขาย

ความจรงใจ เชอใจ และเสยสล

ความสามคคเปนหนงเดยว



: ความรเพมขน ดานตางๆ เกยวกบความรพนฐานการเชอมโยงเครอขาย

๑. การท าหนาทอยางมจตส านกจะเปนแรงขบเคลอนเครอขายใหบรรลวตถประสงค ๒. การเชอมโยงกลมคน เพอแลกเปลยนขอมลขาวสารและรวมท ากจกรรมรวมกน บนพนฐานแหง

การ เคารพสทธและซอตรงตอกน ๓. การสรางเครอขายโดยยดหลกคณธรรมจะมองเหนจดมงหวงไดเรว ๔. การเชอมโยงเครอขายของกลมองคกรโดยสมคใจ มการแลกเปลยนประสบการณ ความร ทม

เปาหมายเดยวกน เพอพฒนาองคกรและสหกรณใหเขมแขง ๕. เกดนวตกรรมการเรยนรแบบมสวนรวม 6. การเชอมโยงเครอขายในกระบวนการสหกรณ ท าใหเกดพลงและสรางอ านาจการตอรองไดมาก

ขน 7. ไดรบการแนะน าจากทานวทยากรทางดานเทคนค และการท าธรกจตางๆ ในรปแบบเดยวกน

เพอการเชอมโยงเครอขายทมประสทธภาพมากขน 8. เกดการสรางความเชอมนในองคกรและสหกรณ ในรปแบบการสรางเครอขาย 9. เกดการแลกเปลยนความรทางดานการผลต การตลาด เพอการพฒนาแบบเครอขาย



ขอสงเกตและขอเสนอแนะ ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท ๔ นครนายก ไดด าเนนการโครงการครบทกกระบวนงานแลว

ขอใหขอสงเกตพรอมขอเสนอแนะเพอประกอบการพจารณาด าเนนการในโอกาสตอไป

จดออนส าคญทพบตลอดระยะเวลาตงแตศนยฯจดอบรมโครงการพฒนาศกยภาพสหกรณ /ผน าสหกรณ (Supply Chain) จนถงวนเสรจสนการฝกอบรม เปนเรองของตวแทนทเขารวมกจกรรมเครอขายไมสามารถกลบไปน าเสนอใหสหกรณ/กลมเกษตรกรทตนสงกด ใหเขาใจไดถงความส าคญของการรวมตวในรปแบบการสรางเครอขาย ไมสามารถขยายผลไปยงสหกรณอน ๆ ใหเขามารวมกจกรรมเพอสรางความชดเจนในการแกไขปญหาทงระบบ, สหกรณในบางจงหวด ในขณะเดยวกนสหกรณบางแหงทเปนแกนน าในการรวมตวกน กลบประสบปญหาในความรวมมอของสหกรณ/กลมเกษตรกรอน ๆ ในจงหวด ท าใหเกดความรสกยากตอการขบเคลอน

จดแขงพบวา สหกรณ/กลมเกษตร ในจงหวดสระแกว ปราจนบรและจนทบรสามารถรวมตวกนไดด และเปนผน าของเครอขายทงดานความรทางการผลต การมงมนแกไขปญหาการแปรรปและการตลาดดวยตนเอง นอกจากนยงมขาราชการของส านกงานสหกรณจงหวดสระแกว(นายจกพตร ศรประเสรฐ) ทเปนก าลงหลกส าคญในการสนบสนนความรและหาชองทางในการจดงบประมาณลงสนบสนนการแกปญหาทงระบบ สวนจงหวดอน ๆ ยงมความไมแนนอนในการสงขาราชการเขาสนบสนนกจกรรมของเครอขายอยางตอเนอง

ดานการสนบสนนของหนวยงานทเกยวของ ส านกงานสหกรณจงหวดสระแกว ไดสงนายจกพตร ศรประเสรฐ และ เปนผประสานงานชวยเหลอสนบสนน

กจกรรมของชมรมฯ ซงขณะน ไดพยายามเสนอขอเงนงบประมาณทกชองทางในการสนบสนนกจกรรมของชมรมฯ ในรปแบบครบวงจร (Supply Chain)

บางจงหวดอาจมปญหาในความไมเขาใจกนระหวางขาราชการระดบสงของจงหวดกบผน าหรอผแทนของสหกรณ/กลมเกษตรกร ในการแกไขปญหา ท าใหการสนบสนนไมมความชดเจนหรอถกละเลยไปกอน

ในปงบประมาณ ๒๕๕๕ ศนยฯ ไดจดสมมนาครงแรกขนทจงหวดปราจนบร ศนยไดรบความรวมมอจากส านกงานสหกรณจงหวดทง 4 แหงเปนอยางด ในครงนน ศนยฯ ไดมบนทกขอใหส านกงานสหกรณจงหวดตาง ๆ เขาใจในรปแบบของการสมมนา 4 จงหวด ตลอดจนขอใหชวยสนบสนนลงพนท เพอชกชวนใหสหกรณตาง ๆ เขาใจ และสนบสนนการรวมตวกนในรปแบบเครอขายเพอชวยเหลอแกไขปญหา แตปจจบนการสนบสนน ไมชดเจนตอเนอง ซงตองศกษาหาสาเหตเพอท าความเขาใจ หากจะตองด าเนนการใหเกดประสทธภาพตอไป ในการรวมตวกนของ 4 จงหวด



ดานการพฒนาเวทของเครอขาย การท ศส.๔ นครนายก ไดรบโอกาสจากส านกพฒนาและถายทอดเทคโนโลยการสหกรณ ใหสนบสนนการพบ

กนในรปแบบของการสมมนาเชงปฏบตการของเครอขาย ท าใหการรวมตวกนไดในนามของ 4 จงหวดยงคงด าเนนไปได ขอเสนอแนะในกรณนคอ ในระหวางปควรสนบสนนใหเกด การสมมนากลางป อยางนอย ๑ ครง และปลายปอก ๑ ครง เพอตดตามความเคลอนไหวและแกปญหา อยางตอเนอง

ควรตองสนบสนนใหมศนยประสานงานของเครอขาย เพอเปนกลไกส าคญในการขบเคลอนอยางตอเนอง ซงตองไดรบการสนบสนนจากทางราชการในเบองตนกอน และรวมมอกบสหกรณหลกใน พนทนน ๆ ในการพฒนาตอยอดออกไป

ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท 4 จงหวดนครนายก ไดรวมศกษาปญหาดงกลาวกบสมาชกสหกรณใน 4 จงหวด คอ จงหวดปราจนบร จงหวดฉะเชงเทรา จงหวดนครนายกและจงหวดสระแกว และ ขยายผลไปยงสหกรณและกลมเกษตรกรในจงหวดทศนยฯรบผดชอบ ไดรบแนวคดเบองตนตรงกน จากบคลากรทเกยวของ ทงสหกรณและส านกงานสหกรณจงหวดตางๆ ควรสรางหลกสตรใหความรและเพมทกษะการบรหารจดการหวงโซอปทาน แกคณะกรรมการ ประธานกลม – เลขานการกลม สมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร ศนยถายทอดเทคโนโลยการสหกรณท ๔ จงหวดนครนายก จงไดรบผดชอบในการสรางหลกสตรเพอฝกอบรมแกบคลากรทเกยวของกบเรองขางตนรวมทงจดการบรหารโครงการฝกอบรม ตามงบประมาณทไดรบจดสรรจากกรมสงเสรมสหกรณ



บรรยากาศ การมสวนรวมในโครงการ

นายอรญ วสทธแพทย

สหกรณจงหวดฉะเชงเทรา

หลายทานคงจะเขาใจหวงโซอปทานหรอการสรางเครอขาย และการ

สรางวธการ Value Chain เปนเรองทจะสามารถผลกดนใหเกดความส าเรจใน

เครอขายกจะมหวงโซ ท าไมจงตองมหวงโซมนเปนเรองทท าหรออะไรกแลวแตท

เราท าใหเปนแรงผลกดนใหเกดความส าเรจไดดกวาท าคนเดยว และไดสงทเราม

ดๆ เราไมมารวมกน ไมมาสนบสนนกน ไมมาสนบสนนกนท าใหเราท าสนคา

มาแลวดอยคณภาพ เราจงสรางหวงโซขนมาโดยใชแตละขอมนกมความสมพนธหรอเชอมโยงกนมเหตผลกนมา

สนบสนนมาชวยกน ใหสงทเราจะท าตอไปนเปนไปตามวตถประสงคหรอท าใหไดดและพฒนาขน เรามหวงโซ

เรามเครอขาย เราตองท าหวงโซหรอเครอขายของเราขนมากอน เราตองเรมจากตวเรากอน เราตองเรม

แกปญหาจากตวเรากอน เชนสระแกวผลตขาวโพดมนกไม 100 % เปนเพราะวาขาวโพดทเราผลตจะไปขายท

ไหน เราผลตขาวโพดคณภาพตรงตามทผซอตองการไหม มนคอปญหาทเราคดไมจบ การท ามลคาตลอด

เสนทาง ตนน า กลางน า ปลายน า มาชวยหนนกนสความส าเรจและไดของทมคณภาพ หวงโซแรกทจะไปคลอง

หวงโซท 2 กลางน าและตอดวยหวงโซท 3 ปลายน า เราตองผลตตามตลาดตนน าไมใชผลตตามถนด ถาผลต

ตามถนดมนกจะเปนปญหาเราตองนกถงกระบวนการผลตการจ าหนายการแปรรปในการหาตลาดใหเปน

กระบวนการทตอเนองในเรองของการทจะสรางหวงโซใหเกดขน เปนกระบวนการเราตองท าหนาทตามบทบาท

หนาทของเรา



นางพทธนนท ธรรมขนตพงศ

ผอ.กลมสงเสรมและพฒนาธรกจสหกรณ

ส านกงานสหกรณจงหวดนครนายก

จงหวดนครนายกเปนจงหวดทอดมสมบรณ เปนจงหวดทนาอยเปน

พนทสเขยวไมมมลพษนคอจดแขงของจงหวดนครนายก เรามองจดแขงแตไม

เอาจดแขงมาใชใหเกดประโยชนมนกเสยเปลา กเลยมความคดวาสมมตวา

สหกรณเราปรบเปลยนรปแบบในการสงเสรมจากทสงเสรมทใหเงนทนอยาง

เดยวใหเงนอดเขาไปแตเราไมไดกลบเขามาดสมาชกวาเงนทเอาไปใชใหมน

เกดประโยชนแกสมาชกหรอเปลาเงนถาเอาไปมากเกนไปกเกดภาระหน แต

ถาเราเอาไปแลวกอใหเกดประโยชนกจะมผลประโยชนตอบแทนเปนรายไดของสมาชก ขณะเดยวกนสมาชกกม

รายไดทจะช าระหนใหกบสหกรณ แตทมาอยจงหวดนครนายก 2 ป เราไมทราบงบการเงนของสหกรณมนมหน

คางอยตลอด ถาเรายงท างานสหกรณอยแลวสมาชกยงมหนคางอยอยางนไมมทางเลยทสมาชกสหกรณจะ

ปลอดหนได กเลยกลบไปวเคราะหดวาเราปรบโครงสรางของธรกจเปนธรกจการคาหรอธรกจพาณชย ตรงน

มนนาจะเกดประโยชนตอสมาชกมากกวา คออยางไร เชนการทสหกรณท าการตลาดครบวงจรชวยเหลอสมาชก

มรายไดทแนนอน และสมาชกสามารถค านวณรายไดลวงหนาไดเอง ความทดฉนเองไดอยนครนายกมา 2 ป

ไดมนโยบายของทานผวาฯ คนเกา มการตงสหกรณปลานลจตรลดานครนายกขนและสหกรณนไดงบประมาณ

จากส านกงาน ก.ป.ร. ทจะไปสงเสรมใหสมาชกของสหกรณไดเลยงปลานล และเนองจากจงหวดนครนายกม

ศนยเพาะพนธปลานล เรยกวา มลนธชยพฒนา อยทบานเกาะกลาง ต.ทาเรอ อ.ปากพล จ.นครนายก เราเหนวา

ตรงนมทงศนยเพาะพนธและขณะเดยวกนเกษตรกรเรากเลยงปลานลแตปลานลไมไดถกหยบยกใหเปน

ยทธศาสตรของจงหวด ฉะนนงบประมาณทลงไปสเกษตรกรทมอาชพประมงเหลานไมมเลย สวนใหญเปนเรอง

ของขาวจะเปนสวนใหญในเรองของปลาจะหายไป เรากเลยหยบยกตรงนขนมา มาเรยนรวาปลามนม

ความส าคญ พอดกรมสงเสรมสหกรณมการจดเวทในการสรางเครอขายของจงหวดนครนายกกบจงหวด

ปทมธานไดมาพดคยกน ทโรงแรมเอเชยโดยกรมสงเสรมฯ เปนหนวยงานทจดกไดมาพดคยกน ในเรองท

เชอมโยงกน เรากเลยน าปลานลจตรลดามาเชอมโยงกนการทน ามาเชอมโยงกนแลวน าไปขายใหเอกชนเปนเรอง

ทใหมส าหรบเรา ถาเราท าไมดเรากจะถกปรบได เรากเลยทดลองเอาปลาของเราไปสงใหกบชมนมสหกรณผ

เลยงกง ซงตอนนนเขาดวงานกบเทสโกโลตสคอเราสงกงกบโลตสอยแลวเรากเลยเอาปลานลสงใหชมนม

สหกรณผเลยงกงเรากเรยนรในการสงปรากฏวาทางเทสโกโลตสเหนวาปลานลจตรลดามเนอนม สนคาทก



ประเภททจะขายในเทสโกโลตสตองผานการตรวจสอบมาตรฐานจงจะน าไปขายได เชนเดยวกนสนคาทเราจะสง

ขายใหกบเขาเทสโกโลตสตองมคณภาพ Supply Chain หรอหวงโซอปทาน คอโซแตละขอเกยวโยงกนเชอมโยง

กนแลวท าใหองคกรประสบความส าเรจคอมก าไร ก าไรมาจากไหน คอขายของได ฉะนนหวงโซมความส าคญ

เราตองวเคราะหดวาสหกรณของเราอยตนน า กลางน า ปลายน า หวงโซทเราพดในวนนมนเปนเครองมอทกรม

สงเสรมไดน ามาใชกบสหกรณ แลวมาวเคราะหวาสหกรณของพวกทานอยในหวงโซอะไร ท าอยางไรจงเกด

มลคาของหวงโซแตละหวงโซ



นายส าเนา ประสาตร


ส านกงานสหกรณจงหวดปราจนบร

แนวคดการท าหวงโซของจงหวดปราจนบร ทานสหกรณจงหวดปราจนบร

ทานไดใหนโยบายเรองหวงโซของพชหลกจงหวดปราจนบร คอ ขาวและมน

ส าปะหลงทจะน าทจะน ามาพจารณากน ซงทง 2 ชนดมสมาชกพอๆ กน ทจะท า

การเพาะปลกสบเนองจากเรองขาวปจจบนทเรายงท าอะไรไมครบวงจรเพราะวา

พวกเราทราบดวาโครงการรบจ าน าขาวทมขนมานเราไมสามารถทจะคดในเรองน

ได แนะน าใหสหกรณรวบรวมขาวมาแลวกสแปรรปขายขาวสารมนกไมสามารถท า

ไดเลย แตส าหรบในเรองมนส าปะหลงเปนเรองทจ าเปนทเรามาพดคยกนคงหนไมพนเรองตนน า กลางน า ปลาย

น า คงไดยนแค 3 ค านแหละส าหรบแนวคดในเรองหวงโซ ถาพดเปนหวงโซเรากไปตางๆ นาๆ เรามานกถงวา

เปนกจกรรมในแตละกจกรรมทเราจะตองไปเกยวของตงแตกระบวนการตนน า คอเราจะเอาตงแตกระบวนการ

ผลตเลย เชนมนส าปะหลงมนจะตองเรมตนอยางไรแลวอะไรทมาเกยวของเราตองดกอนวาเราตองมาวเคราะห

เสยกอนวาท าไมเราปลกมนส าปะหลง ปลกกนมาไมรกปกอยางงนอยางงน อยางนเราตองมาพดคยกน มา

วเคราะหนะครบวาสาเหตทปลกมนส าปะหลงแลวมนเปนยงไง มการปลกกพนธเปนอยางไง วธการปลกมน

เปนอยางไรซงสมยใหมนมนมหลายรปแบบจะปลกแบบน าหยด จะปลกแบบยกรอง สงตางๆ เหลานเราจ าเปนท

จะตองเอามาเกบมาวเคราะหกนมาพดคยกนมนนาจะท ายงไงปจจบนมกพนธทใหผลผลตตอไรไดสง ปจจบนม

สมาชกสหกรณแถวกบนทรบรสามารถทจะเกบเกยวไดแลว ปรมาณ 10 ตนตอไร สงตางๆ เหลานแหละครบ

วาเรามาใสใจในกจกรรมตงแตการเพาะปลกสดทายกจะท าใหสมาชกเกษตรกรทเพาะปลกเพมมลคาหรอ

ผลผลตใหแกเกษตรกรดงนนเรามจงตองน าหลกวชาการมาปรบใชอนนแหละคอ หวงโซตนน าอยางทกวนน

สหกรณไดใสใจเรองนใหกบสมาชกหรอยง แลวมนกตองไปเชอมกบสหกรณอน สมมตวาเราไมสามารถทจะน า

กงพนธทใหมมาปลกเรากไปเชอมมาแลว มนกเกยวของกบการผลตขอสดทาย สมาชกไดประโยชนวนนแหละ

ครบ มนคอการเพมมลคา กจกรรมทตองท าตอไปในกระบวนการกลางน าสงสดคงหนไมพนการแปรรปเพม

ผลผลตหลายๆ สหกรณไดด าเนนการเรองน สมยกอนมการรวบรวมขาวเปลอก แต ณ ปจจบนถาเรามาคดใน

เรองหวงโซการผลต เรากตองมาคดวางแผนแลววารวบรวมแลวจะขายใหใคร จะแปรรปเทาไหร สงตางๆ พวก

นแหละครบ เราน ามาวางแผน มนกจะสามารถท าใหเกดมลคาเพม เพราะมการวางแผนเรยบรอยวาจะขายท

ไหนจะไดราคาเทาไหร ตองมการพดคยกนลวงหนา เราตองใหความส าคญในเรองของกระบวนการการแปรรป



หรอเรยนวากระบวนการกลางน ามการวางแผนในการขายสนคาใหชดเจนมตลาดทแนนอน สงเหลานมนเปนหวง

โซทตองไปคลองกบสหกรณอนทเกยวของตองดวาพนธมตรเครอขายของเราทตองไปเกยวของ สมมตวา

ปราจนบร แปรรปมนเสนสะอาด...........กไมพนเมองแปดรวเราตองน าไปประสานงานไปพดคยแลววาจะซอมน

เสนสะอาดของจงหวดปราจนบรกไปตดตอกน อนนแหละมนจะท าใหทงสองฝาย ทงปราจนบรกไดราคาท

เหมาะสมพอสมควรทางเมองแปดรวกไดราคาทเหมาะสมพอสมควรกพงพอใจทงสองฝายสามารถท าใหเพม

มลคา อยางในปราจนบรคดในเรองมนเสนสะอาด สวนเมองแปดรวกไปคดวาพอมเนอหมแลวคดตอไปวาเปน

ยงไง จะขายแคหมชงกโล หรอวาหมแปรรป หมหยอง หมแผน แลวตอวาจะแปรรปตอไปสงตางๆ พวกนกเปน

อกหวงโซหนงทจะตองไปคด



นายจกรพตร ศรประเสรฐ


ส านกงานสหกรณจงหวดสระแกว

ในเรองของการจดการหวงโซอปทาน เราจะเนนทสนคาการเกษตร

เพราะฉะนนกระบวนการของการจดการหวงโซอปทานตวหลกของมนมอยตว

เดยวคอผลตอยางไรใหขายได และไดราคาด โดยการลดตนทน เพราะฉะนนตว

หลกมนคอ ตวทผลตอยางไร ใหตรงกบความตองการของตลาด หวใจมนอยตรง

น ในหวงโซอปทานมนมหวงอยหลายหวงถาเปนสนคาเกษตร คอ พชไมวาจะเปน

มนส าปะหลง ขาว ออย อะไรตางๆ ประมง ปลา กง หอย ปศสตว โคเนอ โคนม

ตวนอยในกระบวนการของ Supply Chain ทงสน ในหวงโซพวกนเคาเรยกวาหวงโซตนน า กระบวนการตอมา ก

คอ เกษตรกรสมาชกของเราเปนผด าเนนการพอมาถงเรองกลางน ากจะมกระบวนการเกบรวบรวมการแปรรป

ตวนตองถามวาใครเปนผด าเนนการกคอระบบของตลาดไมวาจะเปน บรษทของเอกชนในสวนของสถาบนเกษตร

ซงเรามารวมประชมวเคราะหเราตองรจก เขามาดในเรองของ Supply Chain เวลาทเราวเคราะหเราจะตองด

องคประกอบหลายตวกอน ซงปจจบนนตวเราเองตองการทจะใหสหกรณตางๆ ท าใหเปนระบบครบวงจร ถาม

วาเราวเคราะห Supply Chain แลวตนน า กลางน า ปลายน า แตหวงใดหวงหนงยงขาดอย เราจะตองเอาตวไหน

ไปเตม และในหวงแตละหวง มนมเรองของ Logistic การขนสงในเรองการบรหารจดการตอเนองตลอด

ยกตวอยางเชนสหกรณจงหวดปราจนบรปลกมนเยอะมาก แตไมมอปกรณ ไมมลานรวบรวมผลผลต ท าอะไร

ไมไดเลย นนแหละครบหวงโซหวงใดหวงหนงมนขาดหายไป ดงนนวธการของกรมสงเสรมสหกรณคอการเอา

เครอขายเขามาวด เพราะฉะนนนโยบายของกรมสงเสรมสหกรณไดท ามาหลายป แลวยกตวอยางของจงหวด

สระแกวมเครอขายอย 3 เครอขาย เครอขายสนบสนนอก 5 เครอขาย และเครอขาย CDC อก 1 เครอขาย นน

คอ ตนน า กลางน า ปลายน า เราจะตองมเครอขายสนบสนน ล าดบถดมาเรามาดประเดนยทธศาสตรจงหวด

ของแตละจงหวดทเกยวของกบการผลตทางการเกษตรอยางเชน อดตอธบด สมชาย ทานกลาวไววา จะตอง

เชอมโยงเครอขายตลอดมลคาของหวงโซการผลตนน หมายความวา ทผมน าเรยนไปวาสมาชกปลกมน

ส าปะหลงเยอะแตพอถงจะรวบรวมผลผลตไปทางสหกรณ ปศสตวจงหวดฉะเชงเทราตองการมนเสนสะอาดไป

ท าอาหารหม แตไมรจะรวบรวมยงไง เพราะหวงโซแตละหวงมนขาดหายไป ดงนนวธการเหลาน กรมสงเสรม

สหกรณ กเอาจดตรงนมาท าเปนการเชอมโยงเครอขาย สดทายสหกรณมความเขมแขง มปรมาณธรกจเพมขน

วธวเคราะห Supply Chain และมฐานขอมลทเราตองมาวเคราะหในสมาชกของเราแตละจงหวดจะปลกพช เลยง

สตว และกประมงตวหลกๆ ของจงหวด เรากจะใชตวนนเปนหลกน ามาวเคราะหวาระบบการผลตจดการปจจย

การผลตเพมมลคาสนคาไดอยางไร



ประธานสหกรณการเกษตรเมองนครนายก จ ากด

ในฐานะทเราเปนผน าสหกรณเราจะท าใหสหกรณของเราด าเนนการไปใน

ทศทางไหน เพอใหบรรลเปาหมายเมอสหกรณการเกษตรเมองนครนายก ไดรบ

นโยบายมา ผมกจะดวาก าลงพลของสหกรณการเกษตรเมองนครนายกและเรยก

คณะกรรมการการด าเนนงานมาวางแผน ในการด าเนนงานวาภายในสหกรณของ

เราจะขายอะไรแลวจะขายไดเทาไหร โดยการท าแผนจดเปนรายเดอน เมอสน

เดอนแลวกเสนอคณะกรรมการผานผจดการทกคนมสวนรวมทกคน เชนเมอกอน

เราขายปย ขายยาเคม ขายน าตาลทราย ขายขาวสาร เมอไดรบมอบหมาย ใหตง

ศนยกระจายสนคากมองเหนหลทางแลววาสหกรณของเราไปได จงใหผจดการ

ด าเนนการ สรางเครอขายภายในจงหวดนครนายก เราชวยเหลอกนยงไง หลงจากทสรางเครอขายภายในและก

ไปสรางเครอขายภายนอก........เชน ปทมธาน เรามสนคาอะไรเรากแลกเปลยนสนคาซงกนและกนปญหามนกม

อยวา สมาชกสหกรณการเกษตรเมองนครนายก ขาดความกระตอรอรนไมรวาตวเองเปนเจาของ วนนเปน

ปญหาส าคญ เราตองกระตนวาพวกเราทกคนเปนเจาของสหกรณ



ประธานสหกรณการเกษตรเมองปราจนบร จ ากด

ผมมความคดวาเปนการดของสหกรณทไดรบโอกาสใหเปนศนยกระจาย

สนคาของจงหวด แตละหนงแหงซงสหกรณเมองปราจนบร จ ากด ไดรบโอกาสจาก

จงหวดปราจนบร ใหเปนศนยการกระจายสนคา พอมศนยกระจายสนคาเราเปนตว

แทนทจะด าเนนการกระจายสนคา สงซอของในรปแบบของสหกรณและเชอมโยง

เครอขายสหกรณ พรอมทจะเชอมโยงกนเปนโครงการทด ททางกรมสงเสรม

สหกรณมองเหนวาใหจดตงศนยกระจายสนคาทกจงหวด จงหวดละหนงแหง

ขณะนสหกรณการเกษตรเมองปราจนบรไดเรมด าเนนการ แตยงไมประสบ

ผลส าเรจมากนกแตถอวาเปนความส าเรจในชนหนงวาไดด าเนนการน าสนคา

หลากหลายมาจ าหนายโดยเฉพาะ ประเภททจ าเปนทจะตองใช ยกตวอยางเชน

สหกรณการเกษตรเมองปราจนบร มระบบผลตน าดม และขาวสารไดน ามาจ าหนายและเชอมโยงไปทกสหกรณ

โดยเชอมโยงสนคา กตองมการส ารองความตองการของสมาชกวาเราตองการใหศนยกระจายสนคาใดมา

จ าหนาย เรากสงตามความตองการของสมาชกทมความตองการมการรบ แยก เกบ กระจาย เปนการเชอมโยง

เครอขายโดยวธการสหกรณ



ผจดการสหกรณการเกษตรเมองนครนายก

สหกรณเมองนครนายกถอวาโชคดเปนพนทโชคดในเรองของน า เชน

วนนสหกรณการเกษตรเมองนครนายก เอาน าดม ยหอขนดานมาเปดตว

เรมแรกทเรารบเปนศนยกระจายสนคา กคอสหกรณการเกษตรเมองนครนายก

อยในเขตอ าเภอเมอง ซงมเขอนขนดานปราการชลเปนอางเกบน าขนาดใหญ

สามารถมน า ท าการเกษตร ซงทางส านกงานสหกรณจงหวด และของกรม

ชลประทาน ใหความเหนวาทงอ าเภอเมองไดรบน ามาจากเขอนทงหมด จดท

อดมสมบรณทสดคอ ต าบลทาชาง ซงอยในเขตอ าเภอเมอง ซงเปนโครงการอน

เนองมาจากพระราชด ารทลงมา ณ บรเวณนนทแรกเราไดรบงบประมาณ มา

เพอสงเสรมใหเกษตรกรใหสมาชกสหกรณมการน าน ามาใช 2 อยาง นนคอ ท านา กบ ปลกพช ซงการท านาเปน

อาชพหลกของเราอยแลว กจะสงเสรมในเรองอาชพเสรม คอ การปลกผกปลอดภย ปลอดสารพษ โดยวธการ

กางมง ถาจะบอกวาไรสารพษเลยไดมย กไมได ทไมไดกเพราะแหลงน าจากเขอนขนดานกวาจะถงต าบลทาชาง

ในระยะทางเกอบ 30 กม. คอน าปนเปอนสารพษจากการท านาของเกษตรกรกวาน าจะมาถงเราน ากปนเปอน

สารพษ น าทใชในการปลกผกกเลยท าใหผกปนเปอนสารพษ เรากพยายามท าใหผกของเรามสารพษใหนอยทสด

ทางสหกรณการเกษตรเมองนครนายกกเลยมความคดสนบสนนใหสมาชก ปลกผกทปลอดภยจากสารพษ แลว

กมกลมอาชของสหกรณทมฝมอ คอ การท าไมกวาดดอกหญาโดยสงดอกหญาจากเชยงรายเปนไมกวาดดอก

หญาระดบ 4 ดาว สนคาของผลตไมพอขาย



นายเสนห นยเนตร

ทปรกษาสหกรณผเพาะเลยงไกไขแปดรว จ ากด

ตอนนสหกรณผเลยงไกไขก าลงสรางโรงอาหารสตวและสรางโรงงานแปรรป

หม ตอนนโรงงานแปรรปหมเกอบสรางเสรจแลว ผมวาอยางท าใหเหมอนสหกรณ

รานคาตราด ผมไปดมาตงแต ป 2546 เขาขายของวนหนงเกอบ 4 ลาน เมอกอนน

เราขายของสหางโลตสไมได วนนหางโลตสขายวนละลานกวาบาทเอง แตรานคา

ตราดขายวนละเกอบ 4 ลาน แลวของขายทกอยาง แลวเวลานเขามรถสงของนบ

สบๆ คน สงใหสมาชกจงหวดตราดทงจงหวด เปนสงทประเทศไทยของเราควรเอา

อยาง ดงนนสหกรณตองเกดความพรอมในการทจะท างานระดบพวกน แตละวนน

กรมสงเสรมมแนวคดแบบนมามนกคอ รากฐานและความยงยนของระบบเศรษฐกจ มความจ าเปนอยางยง และ

เรามความจ าเปนตองท า เนองจาก เราไปดสหกรณรานคาตราดความมนคงของเขาปทแลว เขาไดก าไร 39

ลานบาท ผมมองดตรงนพวกเราเนย ตอจากนไปควรด าเนนการอยางเขา



นายสรยา สทธธรรม

ประธานสหกรณผเพาะเลยงและแปรรปสตวน านครนายก

สถานการณตอนนกอน ท าไมเราตองจบปลาจากสามจงหวดนเราจะตองเสย

คารถไปสงทตลาดไทยตลาดคลอง 4 ตลาดบางคลา ตลาดบางเลน ตลาดอางทอง

แมแตสะพานปลากรงเทพ ถาเราคดถงในแงของ Logistic งายๆ เลย วาปลาจะออก

จาก 3 จงหวด ถาคดจากปรมาณของรถปกอพ ทสงวนละปรมาณ 200 เทยวๆ ละ

1500 บาท อยางต า ตกเขาไปวนละ 3 แสนบาทเดอนละ 9 ลาน ท าไมเราไมคดวา

จะเปดเปน DC ของสตวน า เราจบมอกนเลย 3 จงหวด ท าไมเราไมตอง DC ทแหลง

ผลต แลวจะเกดอะไรขน เราจะเปนคนก าหนดราคากลาง การซอขายลวงหนา เพราะอะไรตลาดกลางสตวน า

ทวไป เขาเปดบายโมงครง 4-5 โมงเขากเลกแลว แตถาเราเปดไดทงวนสงทจะเกดขนกคอ เวลาเขาตองการ

ปลาอะไร เขาสงกอนเราสามารถทจะสงลวงหนาได ในการสงซอสนคาลวงหนาคอการก าหนดราคาลวงหนา

แลวถาเกดการก าหนดราคาลวงหนา เพราะสนคาเราไดรบการประกนราคาสนคาเบองตน ถาเรามาจบมอ

กนเนย เอา DC สตวน าทง 3 จงหวดเลย และเปดตลาดกลางสตวน า คดงายๆ แควนหนง ปลาออก 3 รอยตน

กก.ละ 30 บาท ตกวนละ 3 ลาน เดอนละ 90 ลาน ปหนงเปนพนลาน 3 จงหวดเนยท าได ถาเกดมตลาดไปได

สงทตามมาคอเรา ตลาดทจะไปขายขางนอก ทนวธงายทสดทเราจะไปเจรจาเชอมโยงธรกจกบจงหวดอนๆ

นอกเหนอจาก 3 จงหวด แลวเราเปดเปน DC สตวน าสงทจะเกดขนตามมา คอ การพฒนาในรปแบบของการ

ผลตซงตอนนเราเชอวาสมาชกของเราเกงในการผลต ปญหาคอเรองตลาด เรามจดเดนเรองการผลต ท าไมเรา

ไมท าตลาดในบานเรา ท าไมตองใหสมาชกของขนของไปขาย

การน าเสนอผลงานการเชอมโยงเครอขาย

รปแบบเชอมโยงเครอขายภายใน 4 จงหวด มจดรวมกนกคอ แนวคดรวมกนคอ 1. การท าการตลาด

2. คอการใหความรการศกษาฝกอบรม เชน ในเรองการเพาะเลยงสตวน าท ายงไง ใหวดมาตรฐานเลยงยงไง ให

ระบบการเลยงมการพฒนา ใหไดผลผลตทมากขน ขอตอมาคอ เมอสมาชกด าเนนการแลว ถาสมาชกสหกรณ

หรอกลมเกษตรกรขาดเหลออะไร กใหสนบสนน มนกวนอยใน 3 ขอนแหละครบ เมอรปแบบนมนมารวมเปน

Master ทง 4 จงหวดมนกจะไดเปนโมเดลขนมา หลงจากไดมโมเดลแลวกมาดท าเลทตงอยตรงไหน มนถงจะ

เหมาะสมกบการรวบรวมผลผลตทจะท าตลาดซงเรามองวานครนายกเปนท าเลทตงทเหมาะสม เพราะวา 1.

การคมนาคมทสะดวกเพราะตลาดปจจบนไมวาจะเปนตลาดไท ตลาดอางทอง อยางตลาดบางเลน ตลาดบาง

คลา ซงตลาดพวกนมนหางจากแหงผผลต จดเดนของเราคอ เราเปนแหลงผลต ถาคดเปนจ านวน 100 ตนตอ

วน เราจะใชการขนสงไปยงตลาดตางๆ ทเรากลาวมาแลวอยางนอย 50 เทยวตอวน เทยวหนง 1500 บาทตอ

วน คดเปนเงน 750000 บาทตอวน คดดวาท าเลทตงเราไดเปรยบเขาแลวดงนนปจจยของราคาขนกบปจจย



ของตนทน ตอนนการคมนาคมการจราจรมนตดขด การขนสงล าบาก ถาหากการขนสงตองใชเวลาประมาณ

2-3 ชม. ถาเกดเราจบปลาใชเวลา.......ถงเทยงกวาจะไปถงแพใชเวลา 3 ชม. เราจะถงประมาณ 3-4 โมงเยน

เราจะเหลอเวลาขายแคชวโมงครง ตลาดทวไปพอคาเขาจะมาซอกจะแยงซอในระยะแรกพอชวงตลาดจะวาย

ราคาจะเปนตลาดของผซอ เพราะวาอะไรครบ ปลามนเหลอ เอากลบไมได จะยงไงกตองขาย ไมขายกเนากน ก

เลยกลายเปนตลาดของผซอเรองระยะเวลาและเรองการขนสงจงเปนเรองทส าคญ



คณพรพสทธ โสภณปาล

เจาหนาทบญช สหกรณการเกษตรเมองปราจนบร จ ากด

การน าเสนอผลงานการเชอมโยงเครอขาย

สหกรณการเกษตรบางน าเปรยวมการขายปย ขายยาปราบศตรพช อยางทา

ตะเกยบมการเลยงปศสตวกจะมการสงขาวโพดมาท าอาหารสตว สหกรณผเลยงไก

ไขกตองการสงปลาปน ยกตวอยางการเชอมโยงเครอขาย เชน เรากจะเชอมโยง

เครอขายสหกรณบางน าเปรยว คอเราจะซอปยเขามา เพอจ าหนายใหกบสมาชก

ของสหกรณการเกษตรเมองปราจนบร จากทไดคยกบสหกรณปศสตวและสหกรณ

ผเลยงไกไข คอ ขอน าสนคาทแพคส าเรจรปมาจ าหนายทสหกรณการเกษตรเมองปราจนบร


1/2 หม 13 ต าบลทาชาง อ าเภอเมอง จงหวดนครนายก ๒6000

เบอรโทรศพท/โทรสาร 0-3731-1468

เรื่อง “การจัดการห่วงโซ่...

Documents