กมภาพนธ – มถนายน ๒๕๕๙ ฉบบท ๒/๒๕๕๙

สารบญ หนา การพฒนาบรรจภณฑเพอเพมมลคาสนคา OTOP ๑ การพฒนารปแบบผลตภณฑเพอเพมมลคาในการแขงขนทางการตลาด ๓ การสงเสรมการรบรองหองปฏบตการทดสอบ SMEs ๕ การพฒนาหลกสตรฝกอบรมผานเครอขายอนเทอรเนตเปน M-learning ๘ โครงการขยายฐานการเรยนรเพอการวจยและพฒนา : ๑๐ การสบคนสารสนเทศทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย การพฒนาคณภาพผาทอสการรบรองมาตรฐานและเพมมลคาดวยเทคโนโลย ๑๒ การยอมดวยสธรรมชาตในพนท ต.ทงหลวง อ.สวรรณภม จ.รอยเอด การจดสมมนาเชงปฏบตการ เรอง “เทคโนโลยการลดพลงงานส าหรบ ๑๔ อตสาหกรรมแกวและกระจก” การประชมวชาการและนทรรศการ ทรพยากรไทย : หวนดทรพยสงสนตน ๑๖ โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร การเปรยบเทยบผลระหวางหองปฏบตการทดสอบเหลกกลาไรสนม ๑๘ (Stainless Steel) วศ.ผนกความรวมมอภาครฐเรงพฒนาภาคการผลตและบรการ ๒๑ ดานวสดสมผสอาหาร

๑

การพฒนาบรรจภณฑ เพอเพมมลคาสนคา OTOP ความเปนมา ปจจบนบรรจภณฑมหนาทและบทบาทส าคญทางการตลาดมากขน เพราะบรรจภณฑเปนอกหนงปจจยทสงผลตอการรกษาคณภาพและการยดอายของสนคา รวมทงการเพมความสามารถในการแขงขนทางการตลาด โดยเฉพาะอยางยงสนคา OTOP ทมความคลายคลงกนและมปรมาณทออกสตลาดคอนขางมาก ดงนนบรรจภณฑทมคณภาพ สวยงาม โดดเดนสะดดตา หรอมคณลกษณะทแตกตางจากสนคาอนในตลาด จะมความไดเปรยบในการดงดดความสนใจจากผบรโภค และสงผลตอการตดสนใจซอของผบรโภคได นอกจากน ยงสามารถสรางจดขายโดยน าไปเปนของฝากทสามารถสรางความประทบใจระหวางผใหและผรบไดเปนอยางด ดงนนการทผประกอบการสนคา OTOP จะประสบผลส าเรจไดในระยะยาวนน การพฒนาบรรจภณฑเพอเพมมลคาใหกบสนคาจงเปนกลยทธหนงทผใชบรรจภณฑควรใหความส าคญ กรมวทยาศาสตรบรการ จงใหการสงเสรมดานการตลาดแกผประกอบการสนคา OTOP ทเขารวมโครงการทดสอบสนคา OTOP เพอยกระดบคณภาพสนคาและความปลอดภยของผบรโภคกบกรมวทยาศาสตรบรการ ตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๖ – ๒๕๕๘ และไดการรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชน โดยการจดท าโครงการพฒนาบรรจภณฑเพอเพมมลคาผลตภณฑ OTOP เพอพฒนาบรรจภณฑของสนคา OTOP ทง ๕ ประเภท ไดแกอาหาร เครองดม ของใช ของประดบและของทระลก ผาและเครองแตงกาย และสมนไพร ทไมใชอาหาร ใหมความสวยงามโดดเดน มภาพลกษณเปนทยอมรบ และเพมมลคาใหกบสนคา OTOP รวมถงการสงเสรมใหผประกอบการสนคา OTOP เกดการปรบตวในการด าเนนธรกจเพอกาวสตลาดโลกในล าดบตอไป

สรปผลการด าเนนงาน ในปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๙ โครงการพฒนาบรรจภณฑเพอเพมมลคาผลตภณฑ OTOP ม

การด าเนนงานพฒนาและจดท าบรรจภณฑ/ฉลากสนคา/ตราสนคา ใหแกสนคา OTOP จ านวน ๖๐ ผลตภณฑๆ ละไมนอยกวา ๑,๐๐๐ ชน ในพนท ๒๗ จงหวด ดงน

๑. ภาคเหนอ จ านวน ๗ จงหวด ไดแก เลย เพชรบรณ พะเยา ล าปาง ล าพน ตาก พษณโลก

๒. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ๖ จงหวด ไดแก ขอนแกน อดรธาน หนองบวล าภ รอยเอด มหาสารคาม กาฬสนธ

๓. ภาคกลาง ๙ จงหวด ไดแก ชยนาท สพรรณบร อางทอง พระนครศรอยธยา กาญจนบร กรงเทพมหานคร สมทรปราการ สระแกว ประจวบครขนธ

๔. ภาคใต ๕ จงหวด ไดแก ชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช สงขลา สตล ประเภทของสนคา OTOP ทไดรบการพฒนาบรรจภณฑ/ฉลากสนคา/ตราสนคา มดงน

๑. อาหารและเครองดม จ านวน ๓๒ ผลตภณฑ ๒. สมนไพร จ านวน ๑๑ ผลตภณฑ ๓. ของใช ของประดบตกแตง และของทระลก จ านวน ๑๓ ผลตภณฑ ๔. ผาและเครองแตงกาย จ านวน ๔ ผลตภณฑ

๒

ประโยชนทไดรบ ๑. สนคา OTOP ไดรบการสงเสรมและพฒนาดานบรรจภณฑ เพอสรางมลคาเพมใหกบสนคา ๒. ผประกอบการ OTOP ไดรบประโยชนจากการถายทอดเทคโนโลย ดานการออกแบบและ

พฒนาบรรจภณฑ ๓. สนคา OTOP ของประเทศไทยมคณภาพและความสวยงามจงใจผบรโภค

กลมเปาหมาย ผประกอบการสนคา OTOP ทเขารวมโครงการทดสอบสนคา OTOP เพอยกระดบคณภาพสนคาและความปลอดภยของผบรโภคกบกรมวทยาศาสตรบรการ ตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๖ – ๒๕๕๘ และไดการรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชน

หนวยงานรบผดชอบ ส านกเทคโนโลยชมชน โทรศพท ๐ ๒๒๐๑ ๗๐๕๖ โทรสาร ๐ ๒๒๐๑ ๗๐๕๕

ภาพบรรจภณฑทไดรบการออกแบบและผลตบรรจภณฑสนคา OTOP โครงการเพมมลคาสนคา OTOP ดวยบรรจภณฑ

๓

เรอง การพฒนารปแบบผลตภณฑเพอเพมมลคาในการแขงขนทางการตลาด ความเปนมา

ในปจจบนประเทศไทยนนมการแขงขนทางการตลาดคอนขางสงและครอบคลมไปทกประเภทธรกจอนสบเนองมาจากการชะลอตวของเศรษฐกจโลกและในประเทศ ปญหาคาครองชพ ผลผลตทางเกษตรกรรมทมราคาสงขน ท าใหผบรโภคตองพจารณาและไตรตรองอยางถถวนถงความจ าเปนและเหมาะสมกบผลตภณฑนนๆ ซงสงผลใหตอผประกอบการตางๆ โดยเฉพาะผลตภณฑเซรามกส ผลสรปภาวะเศรษฐกจอตสาหกรรมในป ๒๕๕๘ ทผานมานน มภาพรวมทลดลงเมอเทยบกบปกอน ไมวาจะเปนกระเบองปพน บผนง เครองสขภณฑเครองใชบนโตะอาหาร และของช ารวยเครองประดบ

ซงจากปญหาดงกลาวนผประกอบการผลตภณฑเซรามกส จะตองมการปรบปรงกระบวนการผลต เนนทประสทธภาพและประสทธผลของผลตภณฑ รวมไปถงการพฒนาผลตภณฑเซรามกสใหสอดคลองตรงตามความตองการของตลาดในปจจบนรวมไปถงการเพมมลคา (Value Added) ใหกบผลตภณฑเซรามกส เพอเปนยกระดบและศกยภาพในการแขงขนทางการตลาด สรางความพอใจใหแกลกคา ท าใหจ าหนายไดราคาทสงขน จนสามารถยนหยดและแขงขนตอไปได ซงในการเพมมลคาใหกบผลตภณฑนนซงจะมทงในสวนของการผลตและการออกแบบผลตภณฑซงทงสองอยางนตองด าเนนไปในลกษณะควบคและมความสอดคลองกน และในปจจบนพบวาผประกอบการหลายรายมความตองการทจะพฒนาศ กยภาพของผลตภณฑเซรามกสใหมรปแบบของผลตภณฑทสวยงามมความแตกตางจากทองตลาด

จากปญหาดงกลาวน กรมวทยาศาสตรบรการ โดยส านกเทคโนโลยชมชน ไดเลงเหนถงความส าคญในการพฒนาศกยภาพของผประกอบการ SMEs วสาหกจชมชน และผประกอบการ OTOP เพอพฒนากระบวนการผลตคณภาพของวตถดบและผลตภณฑ โดยการลงพนทไปยงกลมผประกอบการเปาหมายทมความประสงคทจะพฒนาผลตภณฑเซรามกสใหมประสทธภาพและสอดคลองกบความตองการของตลาดในยคปจจบน และสรางความแตกตางของสนคาจากผประกอบการรายอนๆ ใหมความโดดเดนดนาสนใจ เพอเพมมลคาใหกบผลตภณฑมากยงขน ภายใต “โครงการการพฒนารปแบบผลตภณฑเพอเพมมลคาในการแขงขนทางการตลาด”

สรปผลการด าเนนงาน

๑. วเคราะหถงปญหาของผประกอบการจากขอมลทไดจากการลงพนท บรษทเปรมประชาคอลเลคชน อ าเภอสนก าแพง จงหวดเชยงใหม เปนผประกอบการทมความพรอมทางดานการผลต ผลตภณฑเซรามกส โดยอาศยแรงงานจากบคลากรในทองถน ซงผประกอบการยงมความตองการทางดานการพฒนารปแบบผลตภณฑใหมความแตกตางจากทองตลาดและรวมสมย โดยเปนผลตภณฑเซรามกส ทสอถง ไกซงเปนปนกษตรในป ๒๕๖๐ เพอเปนการเตรยมความพรอมในการพฒนาผลตภณฑส าหรบจ าหนายในปตอไป

๒. ด าเนนการพฒนาและออกแบบผลตภณฑเซรามกสใหกบผประกอบการบรษทเปรมประชาคอลเลคชน โดยการน าขอมลทไดจากการลงพนทมาพฒนาและออกแบบผลตภณฑเซรามกสรวมกบผประกอบการจ านวนทงหมด ๖ แบบ ไดแก

๑) ชดแจกนประดบตกแตงลายเสนรปไก จ านวน ๓ รปแบบ ๒) ชดแกวกาแฟพรอมแจกนประดบตกแตงภาพตดทอนรปไก จ านวน ๓ รปแบบ ๓) รปปนประดบตกแตงแบบตดทอนรปไก จ านวน ๑ แบบ

๔

๔) แจกนประดบตกแตงแบบตดทอนรปไกทรงอวน จ านวน ๑ แบบ ๕) แจกนประดบตกแตงแบบตดทอนรปไกทรงสง จ านวน ๑ แบบ ๖) ขวดเครองปรงอาหารรปไก จ านวน ๑ แบบ

ประโยชนทไดรบ

เปนการเพมมลคาผลตภณฑเซรามกส ใหดโดดเดนนาสนใจ มความเหมาะสม สวยงามและแตกตางจากทองตลาดทวไปท าใหผประกอบการมโอกาสทางการขายมากขน

กลมเปาหมาย ผประกอบการผลตภณฑ บรษทเปรมประชาคอลเลคชน

หนวยงานรบผดชอบ กลมวจยและพฒนาการออกแบบเซรามก ส านกเทคโนโลยชมชน

โทรศพท ๐ ๒๒๐๑ ๗๓๗๔

โทรสาร ๐ ๒๒๐๑ ๗๑๐๒

ชดแจกนประดบตกแตงลายเสนรปไก ชดแกวกาแฟพรอมแจกนประดบตกแตงภาพตดทอนรปไก

รปปนประดบตกแตงแบบตดทอนรปไก แจกนประดบตกแตงแบบตดทอนรปไกทรงอวน

แจกนประดบตกแตงแบบตดทอนรปไกทรงสง ขวดเครองปรงอาหารรปไก

๕

การสงเสรมการรบรองหองปฏบตการทดสอบ การสงเสรมการรบรองหองปฏบตการทดสอบ SSMMEEss ความเปนมา

ดวยการขบเคลอนนโยบายดานเศรษฐกจตามยทธศาสตรของกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ป ๒๕๕๙ ทเรงรดการวจยพฒนาและสรางนวตกรรมเพอสรางงาน สรางรายได พฒนาชวตและสรางฐานความรในภาคอตสาหกรรม เกษตรกรรมและบรการ เพอเพมศกยภาพและขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ นน รฐบาลมนโยบายใหหนวยงานภาครฐทกภาคสวนทเกยวของท างานบรณาการกน โดยมงเนนพฒนาศกยภาพผประกอบการ SMEs ในดานการพฒนาเทคโนโลยการผลต การยกระดบคณภาพสนคา SMEs และการควบคมคณภาพสนคาใหไดมาตรฐาน ซงสนคาSMEs เปนสนคาทมขดความสามารถในการแขงขนและสามารถขยายศกยภาพทางการคาไดอกมากในอนาคต

การควบคมคณภาพสนคา SMEs ใหไดมาตรฐาน เพอใหเกดความนาเชอถอและการยอมรบจากลกคานน ส าคญมาก ดงนนการวางพนฐานในเรองมาตรฐานการตรวจสอบและการควบคมคณภาพสนคา SMEs การใหความรและความเขาใจเกยวกบขอก าหนด เทคนคการทดสอบตามมาตรฐานผลตภณฑ และการสงเสรมใหหองปฏบตการทดสอบสนคา SMEs ปฏบตตามขอก าหนดของมาตรฐานสากลหรอไดรบการรบรองความสามารถหองปฏบตการทดสอบตามมาตรฐาน ISO/IEC 17025 นน จะท าใหสนคา SMEs ไดรบการตรวจสอบคณภาพจากหองปฏบตการทดสอบท เชอถอได อนเปนการสรางความมนใจใหแกผบรโภค ตลอดจนสรางมลคาแกสนคา เพมศกยภาพและเพมโอกาสทางธรกจของ ผประกอบการ SME ใหสามารถแขงขนและขยายธรกจใหเตบโตขนไดทงตลาดภายในและตางประเทศ

สรปผลการด าเนนงาน

ส านกฯ จงไดจดท าโครงการการสงเสรมการรบรองหองปฏบตการทดสอบ SMEs ในปงบประมาณ ๒๕๕๙ โดยเรมศกษารวบรวมขอมลผประกอบการ SMEs และการจดท าแผนด าเนนงาน ใหความรพนฐานและสรางความตระหนกถงความส าคญดานการควบคมคณภาพสนคาแกผประกอบการ SMEs ส านกฯ ไดด าเนนการจดสมมนาหลกสตร”ความส าคญของการตรวจสอบและควบคมคณภาพผลตภณฑ SMEs” เมอวนท ๒๗ พฤศจกายน ๒๕๕๘ ณ หองประชมภมบดนทร ชน ๖ อาคารสถานศกษาเคมปฏบต กรมวทยาศาสตรบรการ กรงเทพฯ ไดเชญวทยากร จากสวนสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ส านกนายกรฐมนตร และส านกพฒนาผประกอบการ กรมสงเสรมอตสาหกรรม มารวมในการสมมนา โดยมผเขารวมสมมนา รวมทงสน ๑๗๐ คน จาก ๖๗ หองปฏบตการ ผลการส ารวจความพงพอใจของผเขารบการอบรมภาพรวม ไดรอยละ ๘๒.๑๔ โดยมขอคดเหนและความตองการความชวยเหลอ จากการกรมวทยาศาสตรบรการดานความรทางวชาการทเกยวของโดยการอบรม

การด าเนนงานตอมา ส านกฯ ไดจดอบรมเพอการพฒนาทกษะดานการประกนคณภาพการทดสอบและการทดสอบผลตภณฑ SMEs จ านวน ๖ หลกสตร ไดแก ๑.หลกสตร ขอก าหนด และการจดท าเอกสารระบบบรหารงานคณภาพหองปฏบตการ ตาม ISO/IEC 17025 วนท ๓-๔ ธนวาคม ๒๕๕๘ ณ โรงแรมเอเซย จ านวนผเขาอบรม ๔๘ คน จาก ๒๕ หองปฏบตการ ๒. หลกสตรการควบคมคณภาพและการตรวจสอบความใชไดของวธทดสอบ วนท ๒๒-๒๓ ธนวาคม ๒๕๕๘ ณ โรงแรมเอเชย จ านวนผเขาอบรม ๔๗ คน จาก ๒๔ หองปฏบตการ

๖

๓. หลกสตรเทคนคการทดสอบคณภาพผลตภณฑ SMEs ทางเคมตามมาตรฐานสากล วนท ๒๕-๒๖ มกราคม ๒๕๕๙ ณ หองประชมชน ๓ อาคารสถานศกษาเคมปฏบต กรมวทยาศาสตรบรการ จ านวนผเขาอบรม๔๗ คน จาก ๒๔ หองปฏบตการ ระหวางเดอนกมภาพนธ ถง พฤษภาคม ๒๕๕๙ ส านกฯ ไดจดอบรมตอเนอง อก ๓ หลกสตร โดยจด ณ หองประชมชน ๓ อาคารสถานศกษาเคมปฏบต กรมวทยาศาสตรบรการ ไดแก ๑. หลกสตรเทคนคการทดสอบคณภาพผลตภณฑ SMEs ทางจลชววทยาตามมาตรฐานสากล วนท ๑๗-๑๘ กมภาพนธ ๒๕๕๙ จ านวนผเขาอบรม ๔๘ คน จาก ๒๗ หองปฏบตการ ๒.หลกสตรการใชและดแลรกษาเครองมอทดสอบพนฐานของหองปฏบตการ วนท ๒-๓ มนาคม ๒๕๕๙ จ านวนผเขาอบรม ๕๐ คน จาก ๒๘ หองปฏบตการ ๓. หลกสตรการประกนคณภาพสนคา SMEs เพอสงเสรมการสงออกในตลาด ASEAN วนท ๑๙-๒๐ เมษายน ๒๕๕๙ จ านวนผเขาอบรม ๔๒ คน จาก ๒๐ หองปฏบตการ สรปผลการด าเนนงานของโครงการน ผประกอบการ SMEs ทไดรบการถายทอดเทคโนโลย จ านวน ๒๘๒ ราย และหองปฏบตการทไดรบการพฒนา จ านวน ๒๘ หอง และหองปฏบตการทไดรบการพฒนาสามารถยนขอการรบรองความสามารถหองปฏบตการ จ านวน ๒ หอง (ขอมลถง วนท ๓๑ พฤษภาคม ๒๕๕๙) ในการสมมนาและอบรมแตละหลกสตร ส านกฯ ไดส ารวจความตองการ ขอคดเหน ขอเสนอแนะ และความพงพอใจของผเขารบการอบรม ผลการส ารวจความพงพอใจในภาพรวมอยในเกณฑ ด และมขอคดเหนและขอเสนอแนะปรบปรงตางๆ ซงส านกฯจะน ามาพจารณาแกไขปรบปรงและวางแผนการด าเนนงานใหมประสทธภาพและประสทธผล ตอไป

ประโยชนทไดรบ ๑. ผประกอบการ SMEs และเจาหนาทของหองปฏบตการไดรบการอบรม และสามารถน าความร และประสบการณไปประยกตใชในการตรวจสอบและควบคมคณภาพผลตภณฑสนคา SMEs ใหไดตามมาตรฐานผลตภณฑตอไป ๒. หองปฏบตการผประกอบการ SMEs ไดรบการสงเสรมในการตรวจสอบและควบคมคณภาพผลตภณฑสนคา SMEs ใหไดตามมาตรฐานผลตภณฑ ท าใหผลการทดสอบนาเชอถอและเปนทยอมรบ กลมเปาหมาย หองปฏบตการทดสอบผประกอบการ SMEs หนวยงานทผรบผดชอบ ส านกบรหารและรบรองหองปฏบตการ โทรศพท ๐ ๒๒๐๑ ๗๑๙๑ โทรสาร ๐ ๒๒๐๑ ๗๒๐๑

๗

๘

การพฒนาหลกสตรฝกอบรมผานเครอขายอนเทอรเนตเปน M-learning ความเปนมา : ส านกพฒนาศกยภาพนกวทยาศาสตรหองปฏบตการ (พศ.) เปนหนวยงานในสงกดกรมวทยาศาสตรบรการ (วศ.) กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย มภารกจหลกคอใหบรการจดฝกอบรมดานเทคนคทางวทยาศาสตร ทมงในการพฒนาบคลากรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศ โดยเนนบคลากรทปฏบตงานในหองปฏบตการวเคราะหทดสอบ สอบเทยบ และวจย โดยเปดใหบรการฝกอบรมระยะสน และฝกอบรมผานเครอขายอนเทอรเนต จากการด าเนนงานทผานมาของส านกฯ หลกสตรฝกอบรมทเปดใหบรการผานเครอขายอนเทอรเนต (E-learning) รองรบและแสดงผลไดดกบคอมพวเตอรตงโตะ (Desktop Computer) และคอมพวเตอรแบบพกพา (Notebook) เทานน แตในปจจบนความกาวหนาทางเทคโนโลย มการพฒนาอยางรวดเรว พรอมกบการเปลยนแปลงวถการด ารงชวตของมนษยในปจจบน ซงจะเหนไดจากการเรยนร และการเขาถงขอมลขาวสาร สามารถท าไดอยางสะดวก รวดเรว ผานสอเทคโนโลยแบบไรสาย เชน สมารทโฟน แทบเลต รวมทง ส านกฯ ไดน าขอเสนอแนะจากผเรยนทตองการเรยนรผานโทรศพทมอถอและแทบเลต เนองจากเปนอปกรณทปจจบนเปนสงทพกพาตดตวอยตลอดเวลา ซงจะลดขอจ ากดดานเวลา และสถานทในการเรยนร ไดอยางแทจรง ส านกฯ เหนความส าคญในเรองนจงไดด าเนนการพฒนาและปรบปรงหลกสตรฝกอบรมผานเครอขายอนเทอรเนต ใหสามารถรองรบและแสดงผลไดบนสอเทคโนโลยแบบไรสาย (M-Learning) เพอเพมประสทธภาพและสงเสรมการเรยนรของผเรยน โดยลดขอจ ากดทางดานเวลา และสถานท เพอเพมจ านวนผเรยนและความพงพอใจการใหบรการ สรปผลการด าเนนงาน : ส านกฯ ไดเรมพฒนาหลกสตร M-Learning ตงแตปงบประมาณ ๒๕๕๗ โดยมทงหลกสตรทพฒนาขนใหม และปรบปรงหลกสตรเดมใหเปน M-Learning หลกสตร M-Learning ทส านกฯ พฒนาขนสามารถรองรบและแสดงผลไดในคอมพวเตอรทวไป สมารทโฟน และแทบเลต รวมทงรองรบระบบปฏบตการ Windows, Windows Phone, IOS และ Android ปจจบนมหลกสตร M-Learning จ านวน ๑๓ หลกสตร โดยแบงเปนหลกสตรทพฒนาขนใหม จ านวน ๘ หลกสตร และหลกสตรเดมทปรบปรงใหม จ านวน ๕ หลกสตร ดงน

หลกสตรทพฒนาขนใหม

๑. การผลตสารกรองสนมเหลกในน าและ การผลตเครองกรองน าเพอการอปโภคและบรโภค ๒. หลกเกณฑวธการทดในการผลตอาหารแปรรปท บรรจในภาชนะพรอมจ าหนาย (Primary GMP) ๓. การเตรยมตวอยางดวยเทคนค Solid Phase Extraction (SPE) ๔. Flame Atomic Absorption Spectroscopy (FAAS) ๕. การควบคมคณภาพส าหรบหองปฏบตการทดสอบน าดานจลชววทยา ๖. ขอก าหนด ISO/IEC 17025 ๗. การใชโปรแกรมน าเสนองานเบองตน ๘. เทคนคการใชงาน MS Word 2010

๙

หลกสตรเดมทปรบปรงใหม ๑. เทคนคการใชพเอชมเตอรส าหรบหองปฏบตการ ๒. เทคนคการเตรยมสารละลาย ๓. การควบคมคณภาพผลการวเคราะหทดสอบ ๔. การสอบเทยบเครองแกววดปรมาตร ๕. เทคนคการใชเครองแกววดปรมาตร

หลกสตรทจะด าเนนการพฒนาขนใหมในปงบประมาณ ๒๕๕๙ และตอไป จะเปนหลกสตร M-Learning ทงหมด อยางไรกตาม ทางส านกฯ ยนดอยางยงหากทานมความคดเหน ขอเสนอแนะ หรอแนะน าหลกสตรเพอพฒนา สามารถสงใหทางส านกฯ เพอน ามาพฒนาปรบปรงการใหบรการใหมประสทธภาพมากขน ผสนใจตองการฝกอบรมผานเครอขายอนเทอรเนตกบทางส านกฯ สามารถลงทะเบยนเขารบการฝกอบรมไดทางเวบไซต http://www.e-learning.dss.go.th โดยไมเสยคาใชจาย ประโยชนทไดรบ :

๑. ลดขอจ ากดทางดานเวลา และสถานท ในการเรยนรของผเรยน ๒. สอเทคโนโลยแบบไรสายสวนมาก มราคาต ากวาเครองคอมพวเตอรทวไป และมขนาด น าหนก

นอยกวา สามารถพกพาไดงาย ท าใหสะดวกในการเรยนร ๓. เพมชองทางการเรยนร กระตนใหผเรยนอยากเรยนร ๔. จ านวนผเรยนและความพงพอใจการใหบรการเพมขน

กลมเปาหมาย : นกวทยาศาสตร หรอผปฏบตงานทเกยวของกบหองปฏบตการทดสอบ/สอบ เทยบทสนใจเขารบการฝกอบรมจากส านกฯ หนวยงานทรบผดชอบ : ส านกพฒนาศกยภาพนกวทยาศาสตรหองปฏบตการ โทรศพท : ๐-๒๒๐๑-๗๔๓๘ โทรสาร : ๐-๒๒๐๑-๗๔๓๘

๑๐

โครงการขยายฐานการเรยนรเพอการวจยและพฒนา : การสบคนสารสนเทศทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ความเปนมา ส านกหอสมดและศนยสารสนเทศวทยาศาสตรและเทคโนโลย กรมวทยาศาสตรบรการ ในฐานะทเปนแหลงสารสนเทศวทยาศาสตรและเทคโนโลย ตระหนกถงความส าคญของการสงเสรมใหมการน าขอมลความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยไปใชประโยชน ไดจดใหมกจกรรม การสบคนสารสนเทศวทยาศาสตรและเทคโนโลย ภายใตโครงการขยายฐานการเรยนรเพอการวจยและพฒนา โดยลกษณะของการจดกจกรรม เปนการแนะน าแหลงสารสนเทศทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทส าคญ ไดแก หนงสออางอง เอกสารสทธบตร เอกสารมาตรฐาน วธการหรอเทคนคในการสบคนสารสนเทศทงทอยในรปสอสงพมพและสออเลกทรอนกส ตลอดจนมการแนะน าเวบไซตทส าคญและบรการตางๆ ของส านกหอสมดฯ ทชวยสงเสรมและสนบสนนใหเกดการวจยและพฒนา

สรปผลการด าเนนงาน

วนท ๒๒ เมษายน ๒๕๕๙ ไดมการจดกจกรรมการสบคนสารสนเทศทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยขน ณ ส านกหอสมดและศนยสารสนเทศวทยาศาสตรและเทคโนโลย กรมวทยาศาสตรบรการ มจ านวนผเขารวมกจกรรมฯ ๒๙ คน รายชอหนวยงานทไดเขารวมกจกรรมฯ เชน บรษท โกลเดนไลนบสซเนส จ ากด บรษท แคลเทค จ ากด บรษท ไทยมตซยสเปเชยลต เคมคอล จ ากด บรษท บานแพนรเสรช แลบบอราทอร จ ากด บรษท ปญจพล เปเปอร อนดสตร จ ากด (อยธยา) บรษทสยามแผนเหลกวลาส จ ากด บรษท สหฟารม จ ากด (ลพบร) บรษท อเอโน ไซแอนซ เทค แลบอราทอร (ประเทศไทย) จ ากด และบรษท แอล เอส พ สยาม อนเตอรเทรด จ ากดฯลฯ โดยสวนใหญปฏบตงานในภาคอตสาหกรรม ต าแหนงหวหนาสวนควบคมคณภาพ นกเคม นกวเคราะห นกวจย และเจาหนาทหองปฏบตการ

ประโยชนทไดรบ ๑. ผเขารบการฝกอบรม สามารถน าขอมลความรทไดรบไปใชประโยชนในการพฒนาปรบปรงแนวทางการสบคนสารสนเทศทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยดวยตนเอง ไดอยางมประสทธภาพยงขน ๒. ผเขารบการฝกอบรม ไดมการใชสารสนเทศทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอการศกษา คนควา วจย และเปนแนวทางประกอบการแกไขปญหาในการท างาน

๓. ส านกหอสมดและศนยสารสนเทศวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดเผยแพรประชาสมพนธขอมลความรและบรการสารสนเทศทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ใหแพรหลาย แกผประกอบการภาคอตสาหกรรม

กลมเปาหมาย ผปฏบตงานทสนใจเขารวมกจกรรม ทงจากภาครฐ เอกชนและสถาบนการศกษา หนวยงานทรบผดชอบ ส านกหอสมดและศนยสารสนเทศวทยาศาสตรและเทคโนโลย โทรศพท ๐ ๒๒๐๑ ๗๒๖๒ โทรสาร ๐ ๒๒๐๑ ๗๒๕๘

๑๑

ภาพบรรยากาศ การจดกจกรรม การสบคนสารสนเทศวทยาศาสตรและเทคโนโลย ภายใต โครงการขยายฐานการเรยนรเพอการวจยและพฒนา

วนศกร ท ๒๒ เมษายน ๒๕๕๙ ณ ส านกหอสมดและศนยสารสนเทศวทยาศาสตรและเทคโนโลย กรมวทยาศาสตรบรการ

๑๒

การพฒนาคณภาพผาทอสการรบรองมาตรฐานและเพมมลคาดวยเทคโนโลยการยอม ดวยสธรรมชาตในพนทต าบลทงหลวง อ าเภอสวรรณภม จงหวดรอยเอด

ความเปนมา

กรมวทยาศาสตรบรการ ในฐานะทเปนหนวยงานวเคราะหทดสอบ มองคความรดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และใชศกยภาพของหองปฏบตการทดสอบในการสงเสรมผผลตสนคาภายในประเทศ มงเนนการยกระดบคณภาพสนคาทเปนผลตภณฑชมชน (OTOP) ใหไดรบการรบรองมาตรฐาน สนคาผาทอเปนหตถกรรมพนบานทไดจากภมปญญาทองถนซงในแตละพนทของประเทศไทยจะมเอกลกษณของตนเองทแตกตางกน ทงในดานการผลต ลวดลายผา และสสนบนผาทไดรบอทธพลมาจากขนบธรรมเนยม วฒนธรรม ความเชอ รวมถงคานยมในสงคมทสบทอดกนมา ผาทอจงเปนสนคาประเภทหนงทไดรบความสนใจสงทงจากชาวไทยและชาวตางประเทศ สามารถท ารายไดใหแกชมชน และเพอใหผาทอเปนสนคาทมคณคา ม เครองหมายแสดงถงคณภาพทไดมาตรฐาน จงตองไดรบการตรวจสอบอยางละเอยดทงคณลกษณะทวไป เอกลกษณ คณลกษณะทางกายภาพ ไดแก ชนดเสนใยทใช การเปลยนแปลงขนาดภายหลงการซกและการท าใหแหง ความคงทนของสตอการซก ความคงทนของสตอเหงอทงสภาพกรดและสภาพดาง อกทงคณลกษณะทางเคม ไดแก คาความเปนกรด-ดาง ตองอยระหวาง ๕.๐–๘.๐ หากผาทอยอมดวยสสงเคราะหเมอทดสอบรายการสเอโซตองไมมสารอะโรมาตกเอมนทเปนอนตราย หรอหากมตองไมเกน ๓๐ มลลกรมตอกโลกรม แตเมอท าการสบคนขอมลการยนขอการรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชน (มผช.) พบวาสนคาประเภทผาและเครองแตงกาย ผานเกณฑ มผช. เฉลยเพยงรอยละ ๕๓ เทานน โครงการเคมจงไดประสานงานกบเจาหนาทอตสาหกรรมจงหวดเ พอขอขอมลทสะทอนถงปญหาของสนคาผาทอพบวา สาเหตทผาทอไมผานเกณฑ มผช. เกดจากผประกอบการมองคความรไมมากพอในดานการผลตสนคาใหไดตรงตามทมาตรฐานก าหนด อกทงผาทอทเคยยอมดวยสธรรมชาตนนในปจจบนมการยอมดวยสสงเคราะหมากขน เพราะสามารถใหสสนทสดใสและผลตสผาไดตรงตามความตองการ อกทงกรรมวธการยอมรวดเรวไมยงยาก แตเปนททราบกนดวาสสงเคราะหทใชยอมบางสอาจเปนสเอโซทมสารอะโรมาตกเอมนทเปนอนตราย หากเขาสรางกายจะถกเปลยนรปเปนสารทสามารถท าปฏกรยากบเซลลแลวน าไปสการเรมตนของการเกดเซลลมะเรง ดงนนเพอใหสนคาผาทอไดรบการรบรองมาตรฐานและเปนสนคาทสรางมลคา จงจ าเปนตองสรางความเขาใจในประเดนปญหาตางๆ รวมถงการฟนฟเทคโนโลยการยอมดวยสธรรมชาต ซงเคยเปนภมปญญาของทองถน โดยสอดแทรกเทคนคทางวทยาศาสตรเพอใหสตดทนและมคาความเปนกรด-ดางอยในเกณฑการยอมรบ มความปลอดภยจากสเอโซ น าทงของสยอมจากธรรมชาตบ าบดไดงาย เปนมตรตอสงแวดลอม ท าใหผใชเกดความภมใจทมสวนชวยรกษาสงแวดลอม

โครงการเคมไดจดท าโครงการพฒนาคณภาพสนคาผลตภณฑชมชน (OTOP) ประเภทผาทอสการ รบรองมาตรฐาน โดยท างานรวมกบวทยากรในพนท ไดแก ผ เชยวชาญดานผาทอจากมหาวทยาลยในภมภาค ปราชญชาวบาน และเจาหนาทจากส านกงานอตสาหกรรมจงหวด กลมเปาหมายจะเปนทงผผลต ผาทอชมชนทเคยสงยนขอ มผช.แลวไมผานการพจารณาและผทมความตองการจะขอ มผช.

สรปผลการด าเนนงาน

โครงการเคมไดลงพนทต าบลทงหลวง อ าเภอสวรรณภม จงหวดรอยเอด รวมกบผเชยวชาญดานผาทอจากคณะวทยาศาสตรและศลปศาสตร มหาวทยาลยราชภฎรอยเอด เพอส ารวจปญหาและสรางองคความรในดานการผลตสนคาใหไดตรงตามทมาตรฐานก าหนด ใหกบกลมผประกอบการทอผาไหม หม ๑ หม ๒ หม ๔ หม ๑๐ และหม๑๕ ต าบลทงหลวง อ าเภอสวรรณภม จงหวดรอยเอด จ านวน ๓๕ ราย

๑๓ อบรมถายทอดเทคโนโลยการยอมดวยสธรรมชาตโดยการเนนใชวตถดบทมในพนทและใหความรการเลอกใชสารชวยยอมเพอแกไขปญหาการไมผานรายการทดสอบความคงทนของสตอการซก เนองจากพชทใหสและสามารถน ามาผลตสเพอการยอมแตละชนดมความสามารถในการตดส ความคงทนตอการซกหรอความคงทนตอแสงไดไมเทากน ขนอยกบองคประกอบทางชวเคมภายในของพชและเสนใยทน ามาใชยอม เราจงตองใชสารชวยยอมทเหมาะสมมาเปนตวชวยในการท าใหเสนใยดดซบสไดดเพมขน นอกจากนในการลงพนท โครงการเคมยงไดส ารวจคณภาพน าเบองตนทใช และใหการอบรมในการตรวจสอบคาความเปนกรด-ดางของน า เนองจากน าเกยวของกบกระบวนการยอมและการลางเสนใย หากคณภาพน ามคาความเปนกรด-ดางเกนเกณฑมาตรฐานก าหนดของรายการทดสอบผาทอ (ต ากวา ๕ หรอสงกวา ๘) จะตองปรบปรงคณภาพน ากอนน ามาใชในการผลต จากนนไดท าการตรวจตดตามผลการถายทอดเทคโนโลยรวมกบเจาหนาทจากส านกงานอตสาหกรรมจงหวดรอยเอด ตรวจสอบตวอยางผาเบองตนและคดเลอกตวอยางผาจ านวน ๑๑ ผลตภณฑ สงยนขอรบการรบรอง มผช.

ประโยชนทไดรบ

๑ ผประกอบการไดรบการพฒนาการผลตผาทอและเพมมลคาสนคาดวยเทคโนโลยการยอมดวยส ธรรมชาตจากพชทมอยทองถน

๒ ลดปญหาความไมปลอดภย และผลกระทบตอสขภาพของผผลต ซงเกดจากการสมผสกบสารเคม และสสงเคราะห โดยเฉพาะสสงเคราะหบางประเภททเปนสารกอมะเรง

๓ สามารถน าองคความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชในการพฒนาสนคาใหไดมาตรฐานและมความปลอดภย

กลมเปาหมาย กลมผประกอบการทอผาไหม ต.ทงหลวง อ.สวรรณภม จ.รอยเอด

หนวยงานทรบผดชอบ โครงการเคม

โทรศพท ๐ ๒๒๐๑ ๗๒๓๔

โทรสาร ๐ ๒๒๐๑ ๗๒๑๓

๑๔

การจดสมมนาเชงปฏบตการ เรอง “เทคโนโลยการลดพลงงานส าหรบอตสาหกรรมแกวและกระจก”

ความเปนมา

กลมแกวและกระจก โครงการฟสกสและวศวกรรม มภารกจในการใหบรการดานการทดสอบ ดานการวจยพฒนา และดานการใหค าปรกษาและจดฝกอบรมเพอยกระดบความสามารถของอตสาหกรรมแกวและกระจกของประเทศไทย จากการสอบถามกลมอตสาหกรรมแกวและกระจก สภาอตสาหกรรม ถงโจทยหรอปญหาทภาคอตสาหกรรมตองการใหกลมแกวและกระจกสนบสนนทางวชาการ ค าตอบทไดรบคอ การลดตนทนดานพลงงานในกระบวนการผลต ซงเปนโจทยส าคญส าหรบของอตสาหกรรมน และไมใชเฉพาะกบประเทศไทยเทานน เพราะอตสาหกรรมแกวและกระจกใชพลงงานในกระบวนการผลตจ านวนมากเมอเทยบกบอตสาหกรรมประเภทอน เนองจากตองใชอณหภมสงในการหลอมแกวตลอด ๒๔ ชวโมง ซงพลงงานทใชหลอมแกวคดเปนรอยละ ๘๐ ของพลงงานทใชทงหมด และดวยสภาวการณทราคาเชอเพลงมแนวโนมสงขนเรอยๆ ท าใหผประกอบการในอตสาหกรรมแกวและกระจกประสบปญหาดานตนทนการผลต ซงตนทนดานพลงงานมสดสวนถงรอยละ ๕๐ ของตนทนการผลตทงหมด สงผลกระทบโดยตรงตอขดความสามารถในการแขงขน ดงนนถาโรงงานแกวสามารถจดการพลงงานในเตาหลอมแกวไดอยางมประสทธภาพกจะท าใหสามารถลดตนทนดานพลงงานได

ทผานมากลมแกวและกระจกไดพฒนางานดานการลดพลงงานในกระบวนการผลตแกว อาทเชน การท างานวจยดานการปรบปรงสตรแกวใหใชพลงงานหลอมลดลง และการประเมนประสทธภาพเตาหลอมแกวโดยใชหลกการเทอรโมไดนามกส เปนตน และเผยแพรองคความรดงกลาวใหกบภาคอตสาหกรรมมาโดยตลอด ทงผานการจดฝกอบรม การสมมนาวชาการ และการใหค าปรกษา และในปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๙ น กลมแกวและกระจกไดจดสมมนาเชงปฏบตการ เรอง “เทคโนโลยการลดพลงงานส าหรบอตสาหกรรมแกวและกระจก” ระหวางวนท ๑๒ – ๑๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๙ ขน โดยเชญ Dr. Oscar Verheijen ผเชยวชาญจากสถาบน Celsian Solar and Glass ประเทศเนเธอรแลนด มาเปนวทยากร

๑๕ สรปผลการด าเนนการ

การจดสมมนาเชงปฏบตการครงนไดรบความรวมมอจากกลมแกวและกระจก สภาอตสาหกรรม ใน

การประชาสมพนธเปนอยางด โดยมจ านวนบรษททสงบคลากรมาเขารวมสมมนาทงสน ๑๘ บรษท และม

ผเขารวมจ านวน ๑๐๑ คน ผลการสมมนาในครงนผเขารวมสมมนาไดทราบถง

๑. การบ งช สถานะของเตาหลอมวามประสทธภาพเทยบกบโรงงานแก ว ท ว โลก

(Benchmarking)

๒. การวเคราะหสมดลพลงงาน (Energy balance) ของเตาหลอมแกว

๓. แนวทางการลดพลงงานของเตาหลอมแกว

๔. แนวทางการปรบปรงประสทธภาพรเจนเนอเรเตอร

๕. การลดกาซมลพษ CO และ NOx

๖. การศกษาพฤตกรรมของเตาหลอมแกวโดยใชแบบจ าลองทางคณตศาสตร

๗. เทคโนโลยการเผาไหม

ตามทสอบถามผเขารวมสมมนา ไดเสยงตอบรบวาเนอหาท Dr. Oscar Verheijen ได

ถายทอดมประโยชนมาก เนองจากเรองทเฉพาะหาฟงยาก ไมเคยฟงมากอน เชน เรองการปรบหวเผา

(burner) เพอใหเกดการระเหยของวตถดบ ซงเปนสาเหตของการอดตนในรเจนเนอเรเตอร ท าใหลด

ประสทธภาพการถายเทความรอน เปนตน และผ เขารวมสมมนายงสามารถน าความรทไปถายทอดใหกบ

บคลากรในโรงงานของตนเองเพอใหทราบถงทฤษฎหรอทมาของเทคนคตางๆ ทใชปฏบตงานกนอย

ประโยชนทไดรบ

๑. บคลากรจากอตสาหกรรมแกวและกระจกของไทยทราบถงเทคโนโลย และเทคนคใหมๆ ทใชในการลดพลงงานในกระบวนการผลต และมโอกาสซกถามปญหาดานพลงงานของโรงงานตนเองในเชงลก

๒. อตสาหกรรมแกวและกระจกของไทยทราบถงภารกจดานการใหค าปรกษาและฝกอบรมของกรมวทยาศาสตรบรการ

กลมเปาหมาย บคลากรจากอตสาหกรรมแกวและกระจกของไทย

หนวยงานทรบผดชอบ โครงการฟสกสและวศวกรรม โทรศพท ๐ ๒๒๐๑ ๗๓๖๘

๑๖

การประชมวชาการและนทรรศการ ทรพยากรไทย : หวนดทรพยสงสนตน โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ความเปนมา

การประชมวชาการและนทรรศการ โครงการอนรกษพ นธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.) เปนการด าเนนงานตามแผนแมบท อพ.สธ. ทกระยะ ๕ ป ในกจกรรมท ๘ : กจกรรมพเศษสนบสนนการอนรกษพนธกรรมพช โดยมวตถประสงคเพอน าเสนอและเผยแพรผลงานกจกรรมของ อพ.สธ. และหนวยงาน สวนราชการ มหาวทยาลยและสถาบนศกษาทรวมสนองพระราชด ารตามแผนแมบทฯ ซงจะจดขนเปนประจ าทก ๒ ป โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๙ ไดจดขนในหวขอ “ทรพยากรไทย : หวนดทรพยสงสนตน” ณ มหาวทยาลยขอนแกน จงหวดขอนแกน ระหวางวนท ๒๓-๒๙ มนาคม ๒๕๕๙ สรปการด าเนนการ

กรมวทยาศาสตรบรการ (วศ.) ในฐานะหนวยงานภาครฐทรวมสนองพระราชด าร ในกจกรรมท ๔ : กจกรรมอนรกษและใชประโยชนพนธกรรมพช โดยใหการสนบสนนในดานการทดสอบสารอาหารและองคประกอบส าคญในพชอนรกษท อพ.สธ. ใหความส าคญ เชน มะเกยง มะกง เพอการอางอง คดเลอกสายพนธและวางแผนพฒนาพนธกรรมพชชนดตางๆ รวมถงการรวมพฒนาผลตภณฑแปรรปจากพชอนรกษในเชงพาณชย และไดเขารวมจดนทรรศการเพอน าเสนอผลการด าเนนการในกจกรรม อพ.สธ. ในการประชมวชาการและนทรรศการโครงการ อพ.สธ. อยางสม าเสมอ ในป พ.ศ. ๒๕๕๙ วศ. ไดรวมจดนทรรศการหวขอ “ทรพยากรไทย : หวนดทรพยสงสนตน” โดยน าเสนอกจกรรมการสนบสนนงานทดสอบดานคณคาทางโภชนาการและองคประกอบอาหาร เชน ไขมน โปรตน วตามน แรธาตและโลหะตางๆ ในผลมะเกยงสก และปรมาณกรดไขมนจ านวน ๑๖ ชนดในเมลดมะกง ซงเปนกลมพชอนรกษเปาหมายของ อพ.สธ. ทเกบจากแปลงปลกพชทดลองของหนวยงานทรวมสนองพระราชด ารในพนทจงหวดภาคเหนอ โดยน าเสนอในรปแบบแผนโปสเตอรไวนล แผนพบและตวอยางผลตภณฑมะเกยงทแปรรปโดย วศ. เชน แยมมะเกยง เครองดมมะเกยงกงส าเรจรป คกกมะเกยง มะเกยงแผนกรอบ ขาวเกรยบมะเกยง มะเกยงผงและเครองดมธญชาตผสมมะเกยงมาจดแสดงภายในงาน

ภาพบรรยากาศบรเวณพนทจดแสดงนทรรศการ วศ.

๑๗

ภาพตวอยางผลตภณฑมะเกยงทแปรรปแลวทน าไปแสดงในงานนทรรศการ

ประโยชนทไดรบ : เพอน าเสนอและเผยแพรผลงาน กจกรรมของ วศ.ทรวมสนองพระราชด ารฯ กลมเปาหมาย : หนวยงาน สวนราชการ มหาวทยาลย สถาบนศกษาและประชาชนทวไป หนวยงานทรบผดชอบ : โครงการวทยาศาสตรชวภาพ และส านกเทคโนโลยชมชน โทรศพท ๐ ๒๒๐๑ ๗๒๐๓ โทรสาร ๐ ๒๒๐๑ ๗๑๘๑

๑๘

การเปรยบเทยบผลระหวางหองปฏบตการทดสอบ เหลกกลาไรสนม (Stainless steel)

ความเปนมา ศนยบรหารจดการทดสอบความช านาญหองปฏบตการ กรมวทยาศาสตรบรการ มภารกจหลกคอการจดกจกรรมทดสอบความช านาญหองปฏบตการ โดยในปงบประมาณ 2559 ไดด าเนนการจดกจกรรมทดสอบความช านาญหองปฏบตการรายการใหมขน ซงเปนกจกรรมฯ เหลกกลาไรสนม (Stainless steel) รายการ C, Cr, Mn, Mo, Ni, P, S and Si in Stainless steel เพอพฒนาศกยภาพความสามารถหองปฏบตการทดสอบองคประกอบทางเคมของเหลกกลาไรสนม

การทเหลกกลาไรสนมเปนวสดทส าคญในภาคอตสาหกรรม เนองจากสามารถน ามาใชในการผลตเปนอปกรณหรอภาชนะไดหลายชนด เชน เครองตด เครองครว เวชภณฑ เครองใชไฟฟา หรอใชในภาคอตสาหกรรมตางๆ เชน อตสาหกรรมเคม ผลตยา และโรงกลนน าทะเล เปนตน การทเหลกกลาไรสนมเปนทนยมน ามาผลตหรอใชไดหลากหลายอตสาหกรรมนน เนองมาจากสมบตทดของเหลกหลาไรสนมทสามารถตานทานตอการสกกรอนไดด มความแขงแรง ทนกรดดางไดด และมความเหนยวแขงในสภาพอณหภมต า ซงการทจะน าเหลกกลาไรสนมมาใชผลตเปนเครองมอหรออปกรณนน จ าเปนตองทราบถงคณภาพ ประเภทหรอเกรด เพอทจะเลอกใชไดอยางเหมาะสมและคมคาตอการใชงาน ดงนนการทดสอบองคประกอบทางเคมและปรมาณของธาตแตละชนดจงเปนสงทส าคญอยางยงตอการพฒนาคณภาพของเหลกกลาไรสนม ดงนนทางศนยบรหารจดการทดสอบความช านาญหองปฏบตการจงเลงเหนความส าคญในการทดสอบหาองคประกอบทางเคมของเหลกกลาไรสนม จงไดจดกจกรรมทดสอบความช านาญหองปฏบตการขนเปนกจกรรมใหมในป 2559 เพอสรางความเชอมนใหกบหองปฏบตการทดสอบ

สรปผลการด าเนนงาน หองปฏบตการทเขารวมกจกรรมทดสอบความช านาญหองปฏบตการทดสอบเหลกกลาไรสนมในครงนมทงหองปฏบตการทมาจากภาครฐและภาคเอกชน ซงมหองปฏบตการเขารวมทงสน 11 หองปฏบตการ ไดด าเนนการจดกจกรรมทดสอบความช านาญในเดอน ธนวาคม 2558 สนสดกจกรรมในเดอนมนาคม 2559 ตวอยางส าหรบกจกรรม เปนตวอยางเหลกกลาไรสนม (Stainless steel) ลกษณะตวอยางเปนรปทรงกระบอก ขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 40 มลลเมตร ความหนาประมาณ 25 มลลเมตร ดานขางผวตวอยางจะระบตวอกษรพรอมหมายเลขตวอยาง บรรจในถงพลาสตกและหมหอดวยพลาสตกกนกระแทกอกชนหนง และน าสงใหหองปฏบตการทางไปรษณยดวนพเศษ (EMS)

การประเมนสมรรถนะของหองปฏบตการในรายการ C, Cr, Mn, Mo, Ni, P, S and Si in Stainless steel คณะผด าเนนงานใชคาเฉลยโรบสต (Robust average) เปนคาก าหนด (Assigned value, xpt) และคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของการประเมนการทดสอบความช านาญ (Standard deviation for proficiency assessment, σpt) ใชคาสวนเบยงเบนมาตรฐานโรบสต (Robust standard deviation, ) ซงค านวณตามวธ Algorithm A ตามมาตรฐาน ISO 13528 : 2015 และเมอพจารณาคาความไมแนนอนมาตรฐานของคาก าหนด ( )( ptxu ) พบวามคามากกวา 0.3 เทาของคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของการประเมนการทดสอบความช านาญของกจกรรม u(xpt)>0.3σpt ดงนนคณะผด าเนนงานจะเลอกใช z-score เพอประเมน

สมรรถนะของหองปฏบตการ

โดยมเกณฑในการประเมนดงตารางท 1

๑๙

ตารางท 1 เกณฑการประเมน การแสดงคา z- score เกณฑการยอมรบ

| z | < 2.0 ผลเปนทนาพอใจ (satisfactory) 2.0 < | z | < 3.0 ผลเปนทนาสงสย (questionable)

| z | > 3.0 ผลไมเปนทนาพอใจ (unsatisfactory)

จากเกณฑการประเมนคา z- score ซงถาผลของ | z | มคามากกวาหรอเทากบ 3.0 แสดงวาผลทดสอบนนไดผลไมเปนทนาพอใจ (unsatisfactory ตองหาสาเหตและด าเนนการแกไข และถาผลของ | z | มคามากกวา 2.0 แตนอยกวา 3.0 แสดงวาผลทดสอบผลเปนทนาสงสย (questionable) แสดงวาผลทดสอบอยในเกณฑทตองระวง ตองทบทวนวธการทดสอบใหม ถาผลของ | z | มคานอยกวาหรอเทากบ 2.0 แสดงวาผลทดสอบนนเปนทนาพอใจ (satisfactory) ซงจากการประเมนประเมนสมรรถนะของหองปฏบตการทเขารวมกจกรรมฯ ในครงน สามารถสรปผลการประเมนสมรรถนะของหองปฏบตการไดดงรายละเอยดตามตารางท 2 ตารางท 2 สรปผลการประเมนสมรรถนะของหองปฏบตการดวยคา z- score

Test item (% by mass)

No. of results

No. of Participants (percentage) | z | < 2.0 2.0 < | z | < 3.0 | z | > 3.0

Carbon (C) 8 8 (100.0%) 0 (0%) 0 (0%) Chromium (Cr) 10 8 (80.0%) 0 (0%) 2 (20.0%) Manganese (Mn) 10 8 (80.0%) 1 (10.0%) 1 (10.0%) Molybdenum (Mo) 9 7 (77.8%) 0 (0%) 2 (22.2%) Nickel (Ni) 10 8 (80.0%) 0 (0%) 2 (20.0%) Phosphorus (P) 8 8 (100.0%) 0 (0%) 0 (0%) Sulphur (S) 8 - - - Silicon (Si) 10 8 (80.0%) 1 (10.0%) 1 (10.0%)

หมายเหต ส าหรบรายการ Sulphur (S) ไมท าการประเมนคา z- score เนองจากคาสวนเบยงเบนมาตรฐานทค านวณจากผลการทดสอบของหองปฏบตการทเขารวมกจกรรม มคาการกระจายตวมากกวา 15 เปอรเซนต โดยพจารณาจาก Standard method ASTM E 1086-14 และจากขอคดเหนของทปรกษา (Expert judgment)

จากตารางท าใหทราบวายงมหองปฏบตการทไดผลเปนทนาสงสยและไดผลไมเปนทนาพอใจอยประมาณ รอยละ 10-25 หองปฏบตการเหลานจ าเปนตองพฒนาการทดสอบโดยตรวจสอบเครองมอ ตองไดรบการตรวจสอบสมรรถนะอยางตอเนองและมการบ ารงรกษาทถกวธตามคมอการใชเครองมอ การควบคมคณภาพผลทดสอบจะตองเปนไปตามเกณฑการยอมรบทระบไวในการทดสอบแตละวธ

ประโยชนทไดรบ

หองปฏบตการไดรบการพฒนาศกยภาพการทดสอบในดานการหาองคประกอบทางเคมของเหลกกลาไรสนม และหองปฏบตการทเขารวมกจกรรมฯ อยางตอเนองจะไดรบประโยชนในการเฝาระวงสมรรถนะการ

๒๐ ทดสอบไดอยางตอเนอง และสามารถสรางความเชอมนในการทดสอบองคประกอบทางเคมและในระบบคณภาพตามขอก าหนดของการรบรองตามมาตรฐานสากล ISO/IEC 17025

กลมเปาหมาย หองปฏบตการทดสอบดานโลหะ ภาครฐและเอกชน

หนวยงานรบผดชอบ ศนยบรหารจดการทดสอบความช านาญหองปฏบตการ

โทรศพท ๐ ๒๒๐๑ ๗๓๓๑-๓

โทรสาร ๐ ๒๒๐๑ ๗๕๐๗

๒๑

วศ. ผนกความรวมมอภาครฐเรงพฒนาภาคการผลตและบรการดานวสดสมผสอาหาร

ความเปนมา

กรมวทยาศาสตรบรการ (วศ.) ในฐานะ ASEAN Food Reference Laboratory for Food Contact Materials เหนความส าคญของขอมลขาวสาร องคความรกฎระเบยบ ขอก าหนดตาง ๆ ทงภายในประเทศและตางประเทศดานความปลอดภยของบรรจภณฑและวสดสมผสอาหารทมการปรบปรง เปลยนแปลงอยางรวดเรว ดงนนภาครฐจงตองผนกความรวมมอใหมการเขาถงขอมลขาวสารทอาจกอผลกระทบทงทางตรงและโดยออมใหเปนปจจบนแกหนวยงานทกภาคสวนทเกยวของ ตลอดจนการพฒนาศกยภาพของบคลากร วศ. ดานการทดสอบวสดสมผสอาหาร เพอสนบสนนอตสาหกรรมผลตและสงออกของไทยใหกาวทนสถานการณของโลกและสรางศกยภาพการแขงขนในงานบรการใหเขมแขง

สรปผลการด าเนนงาน

วศ. โดยศนยทดสอบวสดสมผสอาหารของอาเซยนรวมกบส านกงานทปรกษาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ณ กรง บรสเซลส จดเสวนาและการบรรยายหวขอ “The Updating the Legislation on Food Contact Materials” เมอวนท 29 กมภาพนธ 2559 ณ กรมวทยาศาสตรบรการ โดยไดรบเกยรตจาก Dr. Ralph Derra ผเชยวชาญจาก ISEGA Institute สมาพนธสาธารณรฐเยอรมนมาเปนวทยากรพเศษ และ

คณะผแทนจากหนวยงานภาครฐของไทยไดแก มว. มกอช. อย. สมอ. และ วศ. รวมเสวนา โดยมประเดนส าคญเกยวกบกฎระเบยบ มาตรการทางการคา ดานวสดสมผสอาหารทงของสหภาพยโรป ไทยและอาเซยน มผเขารวมสมมนาจากหนวยงานตางๆทงภาครฐ ภาคการผลต และสถาบนการศกษา รวมทงสน 131 คน

นอกจากน ไดจดการอบรมเชงปฏบตการเรอง “Determination of Toxic Organic Substances in Food Contact Materials : Paper and Board” ระหวางวนท 1 - 2 มนาคม 2559 ณ กรมวทยาศาสตรบรการ โดยม Dr. Ralph Derra เปนวทยากรบรรยายและฝกปฏบตการทดสอบวสดสมผสอาหารประเภทกระดาษแกบคลากรของ วศ.

๒๒

ประโยชนทไดรบ

ผประกอบการผลตและสงออกสนคาบรรจภณฑและวสดสมผสอาหารของไทยน าขอมล ความรทไดไป พฒนาและควบคมคณภาพสนคาใหเปนไปตามกฎระเบยบ ทงภายในประเทศและตางประเทศ ปองกนการปฏเสธการน าเขาสนคาจากประเทศคคา อนเนองมาจากมาตรการกดกนทางการคาทมใชภาษ (Non-Tariff Barriers: NTB) รวมทงสรางความตระหนกในหนวยงานภาครฐของไทยถงความปลอดภยในการใชวสดสมผสอาหารของผบรโภค ตลอดจนพฒนาศกยภาพการทดสอบวสดสมผสอาหารประเภทกระดาษของ วศ. สามารถรองรบกฎระเบยบทมการเปลยนแปลงอยางตอเนอง

กลมเปาหมาย บคลากรภาครฐ ภาคการผลต และสถาบนการศกษา หนวยงานทรบผดชอบ ศนยทดสอบวสดสมผสอาหารของอาเซยน โทรศพท ๐ ๒๒๐๑ ๗๒๗๕ โทรสาร ๐ ๒๒๐๑ ๗๓๑๙