บทที่ 1...

หนา 1

เอกสารประกอบการเรยนรายวชา ส 30103 ภมศาสตร เรองความรเบองตนเกยวกบภมสาสตร ชน ม.5

บทท 1 ความรเบองตนเกยวกบภมศาสตร ผลการเรยนรทคาดหวง

มความรความเขาใจและสามารถสงเคราะหเกยวกบปฏสมพนธเชงภมศาสตรของลกษณะสภาพแวดลอมตางๆทเกดจากลกษณะเฉพาะหรอปรากฏการณพเศษในพนทประเทศไทยและภมภาคตางๆของโลก

ค าถามชวนคด 1. เพราะเหตใดนกเรยนจะตองรจกกบค าวา “ภมศาสตร” 2. ท าไมกจกรรมตาง ๆ บนโลกจงมลกษณะแตกตางกน 3. เครองมออะไรบางทชวยในการวางแผน และจดการเชงพนทไดด

1. ความรเบองตนเกยวกบภมศาสตร 1.1 ท าความรจกกบ "ภมศาสตร"

ภมศาสตร (geography) คอ ศาสตรทางดานพนทและบรเวณตางๆ บนพนผวโลก เปนวชาทศกษาปรากฏการณทางกายภาพ และมนษย ทเกดขน ณ บรเวณทท าการศกษา รวมไปถงสงแวดลอมทอยบรเวณโดยรอบ นกภมศาสตรอธบายถงรปแบบของการเปลยนแปลงของทตางๆ บนโลก แผนท และสณฐานโลก โดยอธบายวารปแบบการเปลยนแปลงนนเกดขนไดอยางไร ภมศาสตรจะท าใหเขาใจปญหาทางดานกายภาพ และวฒนธรรม ของบรเวณทศกษา และสงแวดลอมโดยรอบทอยบนพนผวโลก ภมศาสตร ศกษาความ สมพนธระหวางมนษย สถานท และสงแวดลอมโดยการใชขอมลทางแผนท ในการอธบายความสมพนธทางดานพนท การตงถนฐานและการอยอาศยของคนแตละคน และโดยรวมเปนรากฐานในการเลอกสถานท เพอสรางสงคมมนษยในดนแดนตางๆ และมความสมพนธกบชวตของพชและสตว ในการเกดด ารงชวต และการเปลยนแปลงระบบนเวศวทยา คนเปนศนยกลางทางภมศาสตรทมกจกรรมตางๆ บนพนผวโลก การตงถนฐาน ตามโครงสรางของผวโลก และคนมการแขงขนกนทจะควบคมพนผวโลก สงแวดลอมทางกายภาพทถกเปลยนแปลงโดยกจกรรมของมนษยมผลอยางมากตอ แนวทางทเปนลกษณะคณคาทางสงคมมนษยและการใชทรพยากรธรรมชาตของโลก และกจกรรมของมนษยจะมอทธพลตอลกษณะ และกระบวนการทางกายภาพของโลกความรทางภมศาสตรท าใหผคนสามารถพฒนาความเขาใจ ในเรองของความสมพนธระหวางคน สถานท และสงแวดลอม ณ เวลาหนง

ปจจบนการศกษาดานภมศาสตร จะมงเนนความเขาใจเกยวกบรายละเอยดเบองตนทเกยวกบพนทมากกวาทจะศกษาลกษณะเฉพาะและสถานทตาง ๆ ของโลกอยางคราว ๆ อยางทเคยปฏบตขนมาในระยะ แรก ๆ ภมศาสตรไดเปลยนแนวทางมาสการศกษารายละเอยดของเหตการณทเกดขนในพนทนน ๆ โดย เฉพาะ ซงจะใชการศกษานพจารณาวา "มสงใดบางทเปนสาเหตท าใหเกดสงนนสงนขน และแตละสงมความเกยวของสมพนธกนอยางไร"โดยถอรปแบบและวธการดงกลาววา เปนการสรางความเขาใจเกยวกบ ปฏสมพนธเชงภมศาสตร ภายใตสภาวะตาง ๆ ทท าใหเกดลกษณะเฉพาะหรอเกดปรากฏการณพเศษในพนทนน ๆ ขน และถอวาเปน ปรากฏการณทางภมศาสตร ทเกดขน ซงมหลายลกษณะ เชนปรากฏการณทางภมศาสตรทเกยวของกบลกษณะภมประเทศ ลกษณะทางธรณวทยาของโลก ลกษณะทางสภาพภมอากาศ เปนตน โดยจะมความเกยวเนองและมความสมพนธระหวางกนในแตละลกษณะทกลาวถง โครงสรางทส าคญของวชาภมศาสตร ประกอบดวย

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%9B%E0%B8%8F%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%A1%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B4%E0%B8%87%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%8F%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B9%8C%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1

หนา 2


1. ภมศาสตรระบบ (Systematic Geography) ประกอบดวยเนอหาสาระทางดานสภาพแวดลอมหรอกายภาพสวนหนง และบทบาทของมนษยในการดดแปลงปรบปรงสภาพแวดลอมอกสวนหนง ทงสองระบบยอยนตางมผลกระทบตอกนและกนและแสดงออกมาใหเหนทางดานพนทไดแก - ระบบกายภาพ เนอหาจะประกอบ ดวยสวนยอยตางๆ ทรวมกนเปนระบบสภาพแวดลอมทางธรรมชาต เชน โครงสรางทางธรณ ลกษณะอากาศ ดน พชพรรณ ตลอดจนสตวตางๆ เชน วชาธรณสณฐาน ภมศาสตรเกยวกบดน อากาศวทยา และอทกภมศาสตร เปนตน - ระบบมนษย ซงในบางครงกเรยกวา ระบบสงคม หรอ ระบบวฒนธรรม กไดนน ประกอบดวยปรากฏการณทเกยวของกบมนษยและความเปนอย ตลอดจนปจจยตาง ๆ ทมนษยสรางสรรคขนมาในพนทหนง และกลายเปนองคประกอบทมอทธพลตอมนษยเอง เนอหาสาระจงประกอบดวยเรองราวตาง ๆ เกอบทกอยางทไมใชสภาพแวดลอมธรรมชาต เชน ประชากร ระบบเศรษฐกจ การอตสาหกรรม การปกครอง และการคา เปนตน 2. ภมศาสตรภมภาค (Regional Geography) คอ การแบงพนทออกเปนสวนๆ เกณฑและวตถประสงค ในการก าหนดพนทนนมหลายอยาง โดยทวไปตองรวมเอาปจจยทางดานกายภาพและวฒนธรรมเขาไวดวยกน นกภมศาสตรนยมแบงภมภาคออกตามระบบอากาศ เชน ภมภาคเขตรอนชน และภมภาคเขตอบอน เปนตน หรอแบงภมภาคตามกลมวฒนธรรม เชน กลมละตน-อเมรกน หรอกลมอาหรบ หรอ แบงพนทศกษาตามรปแบบการปกครอง คอ ยดเอาเนอทของประเทศตางๆ เปนเกณฑ เพราะสะดวกในเรองขอมลภายในพนทนน 3. เทคนคตางๆ (Techniques) เนองจากวชาภมศาสตรเกยวกบการส ารวจและการบนทกขอมลลงในแผน ดงนนเทคนคทางวชาภมศาสตรจงเปนการค านวณสรางโครงขายแผนทในลกษณะตางๆ ออกมาใชตามวตถประสงคในขณะเดยวกนกรกษาคณสมบตของผวโลกทจ าลองไปไวในแผนท ใหใกลเคยงความจรงทสด และมการประดษฐสญลกษณในรปแบบตาง ๆ เชน กราฟแทงหรอไดอะแกรม เปนตน ปจจบนไดมการผนวกเอาเทคนคทางดานปรมาณวเคราะหเขาใช และมการน าความรทางดานภาพถาย ภาพถายทางอากาศ และการรบรจากระยะไกล (Remote Sensing) มาชวยการวเคราะห และตความหมายพนทท าไดสะดวกและรวดเรวขน และเปนทยอมรบกนทวไป 4. หลกปรชญา (Philosophy) คอ ความเชอในสงทกระท า มหลกการยดถอปฏบต ขอคดอนเปนแกนสารของวชานในแตละสมยถกรวบรวมไวเปนกระจกสองใหเหนความเปนมา ประวตความเปนมาของวชาจงครอบคลมเนอหาดงกลาว ในขณะเดยวกนประวตแนวความคดหรอปรชญาของวชากคอย ๆ เจรญงอกงามจากการสะสมเพมพนของแนวความคดในแตละสมย สวนวธการกไดรบการขดเกลาปรบปรงจนใชเปนมาตรฐานในการ คนควา ศกษา การสรางทฤษฎหรอกฎเกณฑเกยวกบกจกรรมของมนษยและสภาพ แวดลอมในปจจบนกลายเปนสงส าคญส าหรบวชาภมศาสตร ตดตอนจาก : ฉตรชย พงศประยร, 2527, “แนวความคดทางภมศาสตร” ตดตอนจาก : สมาคมภมศาสตรแหงประเทศไทย, 2543, "รวมเวบไซตขอมลทางภมศาสตร"

หนา 3


รปท 1.1 โครงสรางของวชาภมศาสตร

ความสมพนธระหวางวชาภมศาสตรกบศาสตรสาขาอน ๆ

สาขาวชาภมศาสตร เปนสาขาวชาทเปลยนแปลงไปตามความกาวหนาของสงคม บางสมยสาขาวชานจะอยในลกษณะสมมาตร คอ มตงแตนกปรชญา นกทฤษฎ และผใชความร เชนในสมยกรก โรมนเรอยมา จนถงสมยของฮบโบลดท และรทเทอร แตบางสมยกปรากฏวาสาขาวชาดงกลาวอยในสภาพทเสยหลกสมดลคอ ขาดผน าความรไปใช นนคอในชวง ค.ศ. 1920-1950 วชาดงกลาวจงมความสมพนธกบศาสตร ตาง ๆ ไดแก ธรณวทยา ชววทยา จตวทยา หรอมนษยวทยา ภมศาสตรเศรษฐกจ ภมศาสตรการเมอง คณตศาสตร สถต คอมพวเตอร ตรรกวทยา จตวทยา เปนตน (ฉตรชย พงศประยร, 2545) 1.2 แผนท 1.2.1 ความหมายของแผนท

แผนท (Map) คอ อปกรณทมนษยประดษฐขนเพอแสดงลกษณะของผวโลกหรอสงตาง ๆ ทปรากฏบนพนผวโลก ทงทเกดขนเองตามธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน โดยใชมาตราสวนและสญลกษณ (ราชบณฑตยสถาน, 2523:522)

ภมศาสตร

หลกปรชญา

ภมศาสตรระบบ

ภมศาสตรภมภาค

เทคนค วธการ

กายภาพ

มนษย

โซน

วฒนธรรม

อากาศวทยา ธรณสณฐาน

อทกวทยา

วธการ ประวตแนวความคด

อน ๆ

ภมศาสตรเศรษฐกจ ภมศาสตรเมอง อน ๆ

ภมศาสตรเขตรอน

ภมศาสตรเขตทะเลทราย อน ๆ

ละตน อเมรกา เอเชยใต อน ๆ

แผนท

ปรมาณวเคราะห อน ๆ

หนา 4


1.2.2 ชนดของแผนท แผนททใชกนอยในปจจบนมอยหลายชนดดวยกน ดงนนจงตองจ าแนกแผนทออกเปนชนดตาง ๆ

กน ในการจ าแนกชนดของแผนทอาจแบงได 3 วธ คอ 1.2.2.1 การจ าแนกชนดของแผนทแบบทวไป จ าแนกออกเปน 3 ชนด คอ

1) แผนทแบบแบนราบ (Planimetric Map) คอ แผนทแสดงพนผวโลกในทางราบเทานนไมสามารถบอกความสงต าได ใชแสดงต าแหนงของสงตาง ๆ ตลอดจนทางน า ถนน ฯลฯ

2) แผนทภมประเทศ (Topographic Map) เปนแผนททแสดงสภาพภมประเทศตาง ๆ เชน ภเขา แมน า ทราบ เปนตน และมกเปนแผนทมาตราสวนใหญ 3) แผนทภาพถาย (Pictorial Map) เปนแผนททท าขนจากภาพถายทางอากาศ โดยการ โมเซสใชสสญลกษณ ประกอบเพมเตม สามารถท าไดรวดเรว

1.2.2.2 การจ าแนกชนดของแผนทตามขนาดของมาตราสวน - การแบงตามมาตราสวนส าหรบนกภมศาสตร แผนทมาตราสวนเลก มมาตราสวนเลกกวา 1: 1,000,000 แผนทมาตราสวนกลาง มมาตราสวนตงแต 1: 250,000 - 1:1,000,000 แผนทมาตราสวนใหญ มมาตราสวนใหญกวา 1: 250,000

- การแบงตามมาตราสวนในกจการทหาม 3 ชนด แผนทมาตราสวนเลก มมาตราสวนเลกกวา 1: 6,000,000 ครอบคลมพนทมากใหรายละเอยดนอย แผนทมาตราสวนกลาง มมาตราสวนใหญกวา 1: 1:600,000 -75,000 แผนทมาตราสวนใหญ มมาตราสวนตงแต 1: 75,000 และใหญกวานนครอบคลมพนทนอยใหรายละเอยดมาก

1.2.2.3. แบงตามลกษณะการใชงาน ไดดงน 1) แผนททวไป มมาตราสวนเลกกวา 1 : 1,000,000 แสดงเขตการปกครอง เชน เขตประเทศ เขตจงหวด ตลอดจนแสดงความสงต าของภมประเทศโดยใชแถบสตางๆ 2) แผนทโฉนดทดน เปนแผนทแสดงขอบขายการแบงซอยทดน ระยะเนอทของแตละบรเวณ เปนแผนทมาตราสวนใหญ 3) แผนทผงเมอง ใชแสดงอาคารสถานทของตวเมอง ถนนหนทาง 4) แผนททางหลวง ใชแสดงถนนสายส าคญ เปนแผนทมาตราสวนเลก 5) แผนทเศรษฐกจ ใชแสดงลกษณะการกระจาย หรอความหนาแนนของประชากร การขนสง เขตอตสาหกรรม แหลงทรพยากรตางๆ เปนตน 6) แผนทสถต ใชแสดงรายการสถต เปนแผนทมาตราสวนเลก โดยแสดงเปนจดหรอดวยเสน (แสดงความกดอากาศ อณหภม) 7) แผนทรฐกจ ใชแสดงเขตการปกครอง ดนแดนหรอพรมแดน 8) แผนทประวตศาสตร ใชแสดงอาณาเขตสมยตางๆ ตลอดจนชาตพนธ 9) แผนทเพอนเทศ ใชในการโฆษณา หรอเพอแสดงนทรรศการ 1.2.2.4. แบงตามกจการทหาร 1) แผนทยทธศาสตร มมาตราสวน 1 : 1,000,000 เพอใหคลมพนทไดกวางขวางใชส าหรบ

หนา 5


การวางแผนทางทหาร 2) แผนทยทธวธเปนแผนทภมประเทศ มมาตราสวน 1 : 50,000 3) แผนทยทธศาสตร-ยทธวธ มมาตราสวนมาก 1 : 250,000 4) แผนททใชในกจการทหารปนใหญ มมาตราสวน 1: 25,000 5) แผนทเดนเรอ เปนแผนททใชในการเดนเรอ ในทะเล ในมหาสมทร แสดงความลกของทองน า สนดอน แนวปะการง ฯลฯ 6) แผนทการบน เปนแผนทแสดงเสนทางในอากาศ เพอใหทราบต าแหนงและทศทางของเครองบน

1.2.3 องคประกอบของแผนท

มองคประกอบส าคญ คอ 1.2.3.1 องคประกอบภายในขอบระวาง เปนรายละเอยดตางๆทอยภายในกรอบของเสนขอบระวาง

แผนท ซงเปนสวนทเรยกวา “แผนท” (Map Face) ประกอบดวยองคประกอบตางๆ ดงน ก) สญลกษณ (Symbol) แผนททกแผน หรอทกระวางจะตองมสญลกษณ เพอแสดงรายละเอยดตางๆทปรากฏอยบนผวโลก ซงสญลกษณตางๆ ทใชในแผนทตองมค าอธบายเครองหมายบงบอกไว (ปรากฏในองคประกอบภายนอกของขอบระวางแผนท ) สญลกษณทใชแทนลกษณะทปรากฏในภมประเทศจรงในแผนทนน จ าแนกได 2 ประเภท ใหญ ๆ ดงน 1) ประเภทลกษณะทางกายภาพ (Physical Features) ใชแสดงรายละเอยดของสงทเกดขนตามธรรมชาต เชน ใชแทนแหลงน า ไดแก แมน า ล าคลอง หวย หนอง บง กด สระทลมตาง ใชแทนความสงต าของภมประเทศ ใชแทนพชพรรณธรรมชาตตางๆ 2) ประเภทลกษณะทางวฒนธรรม (Cultural Features) ใชแสดงสงตางๆทเกดจากกจกรรมของมนษย เชน การตงถนฐาน ไดแก บาน หมบาน เมอง ตลาด ฯลฯ ใชแทนการคมนาคมขนสง ไดแก ถนน ทางรถไฟ สะพาน ทาอากาศยาน ทางเทา ใชแทนลกษณะการใชทดน ไดแก สวน ไร นา เหมองแร นาเกลอ ฯลฯ สญลกษณ (Symbol) คอ เครองหมายทใชแทนสงตางๆ ตามทตองการแสดงไวในแผนทเพอประหยดเนอทและเพอท าใหดท าความเขาใจแผนทไดงายขน สญลกษณอาจแสดงเปนภาพวาดเหมอนจรงหรอเปนเครองหมายตางๆ เชน จด เสน รปวงกลม รปสามเหลยม หรอจะแสดงเปนสกได เชน ในแผนทแสดงภมประเทศ มก-แสดงเปนสทมความหมายตามหลกสากล ซงเปนทเขาใจกนทวไป เชน สเขยวหมายถงทราบ สน าตาลหมายถงทสงหรอภเขา เปนตน สทใชแทนภมประเทศจะมสออนบางแกบาง แตกตางกนไปตามสภาพภมประเทศของพนทแตละแหง เครองหมายแผนท (Legend) คอ เครองหมายทใชแสดงความหมายของสงตางๆบนผวพภพทเกดขนตามธรรมชาตหรอทมนษยสรางขน เครองหมายทใชแสดง นจะพยายามใหมลกษณะเหมอนของจรงในลกษณะทมองมาจากขางบน ทขอบ ระวางแผนทจะแสดงเครองหมายแผนทไว เพอใหผใชแผนททราบวาแทนสงใดในภมประเทศจรง นอกจากจะใชเครองหมายแผนทแทนแลว ยงใชสประกอบเครองหมายเพอความสะดวกและงายตอผใชอกดวย สทใชแตกตางกนออก ไปตามชนดของรายละเอยดในภมประเทศแผนทมาตรฐานของประเทศไทย สทใชแทนสญญาลกษณ ไดแก

หนา 6


รปท 1.2 ระวางแผนท

รปท 1.3

- สด า แทนรายละเอยดทส าคญทางวฒนธรรม หรอสงทมนษยสรางขน เชน หมบาน ทางรถไฟ

- สน าเงน แทนรายละเอยดทเปนน า เชน แมน า ทะเลสาบ หนอง บง - สน าตาล แทนรายละเอยดทมความสงต าของผวพภพ เชน เสนชนความสง ดนถม - สเขยว แทนบรเวณทเปนปาหรอพชพนธไมตางๆ - สแดง แทนถนนสายหลก บางแหงแสดงไวใหทราบวาเปนพนทหวงหาม หรอมอนตราย

ขอสงเกต การก าหนดสญลกษณของแผนทมขอควรจ า คอ 1. ตองเปนสญลกษณทงายในการเขยน และจ า 2. สญลกษณตองมความชดเจน 3. ขนาดตองมความเหมาะสม

1.2.3.2 องคประกอบภายนอกขอบระวาง เปนพนทของแผนระวางแผนทสวนทอยนอกเสนขอบระวางแผนททงสดาน ใชแสดงรายละเอยดและอธบายสงตางๆ เกยวกบแผนทและขอมลการผลตแผนท องคประกอบภายนอกขอบระวางแผนท ทส าคญของแผนท ชด L 7017 มรายการดงน

1. ชอชดแผนทและมาตราสวน (Series Name and Map Scale) คอ THAILAND ประเทศไทย 1:5,000 จะปรากฏอยมมซายดานบนของแผนท

2. ชอแผนระวาง (Sheet Name) แผนทแตละฉบบจะมชอระวาง ซงไดมาจากรายละเอยดทเดนหรอทส าคญทางภมศาสตร หรอสงทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน ชอของ จงหวด อ าเภอ หมบานทส าคญ ชอระวางจะปรากฏอย 2 แหง คอ กงกลางระวางตอนบน และทางดานซายของขอบระวางตอนลาง 3. หมายเลขแผนระวาง (Sheet Number) แผนททแตละระวางจะมหมายเลขซงก าหนดขนตามระบบทวางไว เพอความสะดวกในการ อางองหรอคนหา ตามปกตจะมสารบญแผนท (Map Index) เพอการคนหาหมายเลข แผนระวางนจะแสดงไวทขอบระวางมมขวาตอนบน และมมซายตอนลาง 4. หมายเลขประจ าชด (Series Number) เปนเลขหมายอางองทแสดงถงการจดท าแผนทวาเปนทชดใด จะปรากฏอยมมบนขวาและลางซายของแผนท ซงประกอบดวยตวอกษรและ ตวเลข L 7017 มความหมาย ดงน L แทน Regional Area หรอ Sub-Regional Area จะใชตวอกษรภาษาองกฤษ L เปนภมภาคทครอบคลมประเทศไทย ลาว กมพชา เวยดนาม มาเลเซย จน ไตหวน เกาหล และญปน 7 แทนมาตราสวน (ระหวาง 1:70, 00 ถง 1:35,000)

0 แทนบรเวณทแบง L เปนภมภาคยอย (Sub-Regional Area) คอบรเวณ ประเทศไทย ลาว กมพชา เวยดนาม มาเลเซย และจน

17 แทนเลขล าดบทการท าชดแผนททมมาตราสวนเดยวกน และ อยในพนทภมภาL เดยวกน ประเทศไทย ตรงกบล าดบชดท 17

หนา 7


พมพครงท 1- RTSD EDITION

รปท 1.4

5. เลขหมายแผนระวาง (Sheet Number) ก าหนดตวเลข 4 ตวและตอทายดวยเลขโรมน เชน 4745I โดยเลขโรมนม I-IV อยตรงมมขวาบนและมมซายลางของขอบระวาง 6. การจดพมพ (Edition number) จะพบอยตรงขอบบนทางซายและขอบลางทางซาย บอกใหทราบถงอายของแผนท ทเกยวของกบแผนทฉบบเดยวกน เชน ปทพมพ จ านวนครงทพมพ เขยนไวตามรปท 6 มหมายความ วา แผนทฉบบนพมพเปนครงท 1 โดยส านกงาน Royal Thai Survey Department (R T S D = ผท.ทหาร) 7. มาตราสวนแผนท(Map Scale) แสดงไวทกงกลางระวางตอนลางและมมซายตอนบน มาตราสวนแสดงไวเพอใหทราบอตราสวนระหวางระยะในแผนทกบระยะในภมประเทศทตรงกน จะมหนวยวดทตาง ๆกน เชน ไมล เมตร หลา ไมลทะเล

รปท 1.5 8. หมายเหตความนาเชอถอ (Credit Note) แสดงไว ณ ตอนกลางดานลางของแผนท บอกขอความแสดงวธประกอบแผนท หลกฐานตางๆ ทน ามาใชในการท าแผนท รวมทงวนท าและหนวยงานทท า ตลอดจนหลกฐานอนๆ เขยนไวดงขางลาง แผนทนจดท าโดย................................................................................ กรมแผนททหาร ส ารวจชอโดย........................................................................................ กรมแผนททหาร ก าหนดจดควบคมโดย........................................................................... กรมแผนททหาร 9. สารบาญระวางตดตอ (Adjoining Sheets) เปนกรอบตารางสเหลยมพรอมทงหมายเลขก ากบ เพอแสดงใหทราบถงหมายเลขแผนระวางทตดตอกบแผนทระวางนน เพอความสะดวกในการคนหาระวางแผนทใกลเคยง เปนแผนภาพทแสดงใหทราบวา โดยรอบแผนทระวางทใชอยมระวางใดบางเพอสะดวกในการคนหาระวางถดไป ระวางทใชอยจะแสดงดวยกรอบเขมอยตรงกลาง ดงตวอยางเชน (ดรปท 1.6)

ADJOINING SHEETS สารบาญระวางตดตอ 5138 IV 5138 I 5238 IV

5138 III 5138 II 5238 III

5137 IV 5137 I 5237 IV

Sheet 5138 II Fells within NO. 47 – 8.1501.1:250,000 ระวาง 5138 II อยในบรเวณ NO. 47 – 8.1501. 1:250,000

หนา 8


10. ค าแนะน าเกยวกบระดบความสง (Elevation Guide) ปรากฏทขอบลางดานขวาใกลกบสารบญระวางตดตอเปนแผนผงแสดงระดบความสงของพนทตางๆในแผนทระวางนนโดยประมาณ โดยใช ความแตกตางความเขมของส เพอใหเหนไดงายวาบรเวณใดมความสงทสด สง ปานกลาง และต า จากระดบน าทะเลมากหรอนอย (ดรปท 1.6)

11. ขอความเกยวกบเสนโครงแผนท หรอ รายละเอยดเกยวกบโปรเจคชน (Projection

Note) เสนโครงแผนท (Projection) บอกใหทราบวาแผนท L 7017 มาตราสวน 1:50,000 เสนโครงแผนทชนด ทราน สเวอรสเมอรเคเตอว (Transverse Mercator)จะแสดงอยทไวทตรงกลางดานลางของแผนท(ดรปท 1.7) “เสนโครงแผนท...................................ทรานเวอรส เมอรเคเตอร” 12. ขอความทเกยวกบเสนกรด (Grid Note) กรด (Grid) เปนระบบอางองในทางราบ มลกษณะเปนตารางสเหลยมจตรสมมฉาก บอกใหทราบวาเสนกรด ซงเปนเสนตรงสด าทลากขนานกนบนแผนทพรอมทงมตวเลขก ากบนน มระยะหางกน 1,000 เมตร ระบบทใชเปนระบบกรดทเรยกวา UTM Gird (Universal Transverse Mercator Grid) แผนทวะวางนอยในโชนทเทาไหร (เชน โซนท 47. 48) จะแสดงอยทขอบระวางใต สเฟยรอยด ในแผนทล าดบชด L 7017 เขยนไววา (ดรปท 1.7)

สเฟยรอยด..................................................เอเวอรเรสท กรด............................................................1000 เมตร UTM; โซน 47

รปท 1.6

หนา 9


13. หลกฐานทางแนวยน/ทางดง (Vertical Datum Note) บอกใหทราบวา ความสงของภมประเทศในแผนทแผนนอางอง ระดบน าทะเลปานกลางทเกาะหลก จงหวดประจวบครขนธ ในแผนท L 7017 ใชค าวา “หลกฐานแนวยน” (ดรปท 1.6)

14. บนทกหลกฐานทางราบ (Horizontal Datum Note) เปนระบบหลกฐานทใชอางองในการก าหนดคา จดบงคบทางราบทแสดงไวในแผนท โครงขายของจดควบคมต าแหนงทางราบของแผนท เชน “หลกฐานทางราบ: ถอตามหลกฐานของประเทศอนเดย (ในแผนทล าดบชด L 7017) ใชค าวา “หลกฐานทางแนวยน” (ดรปท 1.7)

15. แผนผงเดคลเนชน หรอ มมบายเบน (Declinations Diagram) ปรากฏทขอบระวางตอนลาง แสดงความสมพนธระหวางทศเหนอ 3 ทศ คอ

- ทศเหนอจรง (True North) ใชสญลกษณ คอ ดาวเหนอ คอแนวทศเหนอภมศาสตร แนวทศทางหรอ

เสนตรงทชไปยงขวโลกเหนอของโลก - ทศเหนอกรด (Grid North) ใชสญลกษณ คอ กรด หรอ GN ไดแก แนวทศเหนอตามเสนกรดทางดงของระบบเสนกรดในแผนท หรอเรยกวา ทศเหนอแผนท

- ทศเหนอแมเหลก (Magnetic North) ใชสญลกษณ คอครงลกศร แนวทปลายเขมของเขมทศชไปในทศทางทเปนขวเหนอของแมเหลกโลกตลอดเวลา

ขนาดของมมบายเบนของแนวทศเหนอจรง แนวทศเหนอแมเหลก และแนวทศเหนอกรด ขนาดของมมบายเบนของทศเหนอเหลานจะแสดงคา องศา ลปดา และในหนวยมลส และบอกใหทราบดวยวาไดค านวณขนเมอใดและมการเปลยนแปลงประจ าปเทากบเทาใด

รปท 1.8

รปท 1.7

หนา 10


16. บนทกส าหรบผใชแผนท อยมมขวาดานลางสดของแผนท บอกความตองการความรวมมอในการแกไขขอผดพลาดตางๆ ของแผนท เขยนวา “ขอใหผใชไดกรณาแจงขอแกไขและความเหน ในอนทจะท าใหประโยชนของแผนทระวางนเพมพนขน ไปยงกรมแผนททหาร กรงเทพ2.” 17. ขอความทเกยวกบก าหนดความสง (Elevation Note or Contour Interval Note) ชวงตางเสนชนความสง 20 เมตร (Contour Interval 20 Meters) บอกใหทราบวาชวงตางระหวางเสนชนความ สงในแผนทระวางนเทากบ 20 เมตร กบมเสนชนแทรกชนละ 10 เมตร แสดงอยทขอบระวางตอนลาง

รปท 1.9

18. ศพทานกรม (Glossary) แสดงอยขอบขวาตอนลาง บอกใหทราบวาแผนทน ไดจดท าขน2 ภาษา คอ ภาษาไทยและภาษาองกฤษ ค าบางค าจ าเปนตองใหทบศพท ดงนน เพอใหผใชไดทราบความหมายของค าทบศพทนน จงไดใหความหมายไวดวย

รปท 1.10 19. ค าแนะน าในการใชคากรด (Grid Reference Box) แสดงอยทกงกลางดานลางของระวางบรรจขอความไวเปนกรอบสเหลยม เปนค าแนะน าในการหา พกดกรด ของจดตางๆ ในแผนท ดงรป

รปท 1.11

หนา 11


สรป เสนละตจดและเสนลองจจด

20. ค าอธบายสญลกษณ (Legend) เปนรายละเอยดทอธบายความหมายของสญลกษณ (Symbol) ทใชแสดงในแผนท เชน ประเภทของเสนถนน ซงจะปรากฏทมมลางดานซายของแผนท รปท 1.12

1.2.4 มาตราสวนแผนท (Scale or Scale) มาตราสวนแผนท หมายถงอตราสวนระหวางระยะบนแผนทกบระยะหางในภมประเทศจรง หรอ คอความสมพนธระหวางระยะทางราบบนแผนทกบระยะทางราบในภมประเทศจรง ซงเปนขอมลทบอกใหผใชแผนททราบวา แผนทนนๆ ยอสวนมาจากของจรงในอตราสวนเทาใด เชน ระยะหางจรงในภมประเทศ 1 กโลเมตร เมอเขยนลงแผนทอาจจะเขยนยอสวนลงจาก 1 กโลเมตร เปน 1 เซนตเมตร หรอ 1 นว เปนตน

มาตราสวนแผนท (Map Scale) เปนเครองมอส าคญส าหรบผใชแผนท เพอการอานและแปลความหมายจากแผนท เพราะชวยใหทราบขอมลเกยวกบพนทและระยะทางทแทจรงบนพนผวภมประเทศจรงได สตรมาตราสวนแผนท = ระยะทางบนแผนท (Map Distance) ระยะทางในภมประเทศจรง (Ground Distance)

หรอ Scale = MD GD

มาตราสวนของแผนทอาจบอกเปนชนดตางๆ ได 3 ชนด คอ

1). มาตราสวนสวนเศษสวน เปนการบอกมาตราสวนทส าคญมากทสดและนยมใชกนอยาง

กวางขวาง คอ การบอกมาตราสวนแบบเศษสวน เขยนในลกษณะ 1:50,000 หรอ 000,50

1 หรอ

1/50,000 หมายความวา 1 เซนตเมตร ในแผนทเทากบระยะจรงบนพนผวภมประเทศ 50,000 เซนตเมตร หรอ 500 เมตร หรอระยะทาง 1 นว ในแผนทเทากบระยะจรงในภมประเทศ 50,000 นว เปนตน

2). มาตราสวนค าพด มาตราสวนแผนทอาจบอกเปนค าพดธรรมดากได เชน มาตรสวน 1 นว ตอ 10 ไมล หมายความวา ระยะทางแผนท 1 นว เทากบระยะทางในภมประเทศ 10 ไมล 1 เซนตเมตร

หนา 12


รปท 1.13

ตอ 10 กโลเมตร หมายถง 1 เซนตเมตรในแผนทเทากบ 10 กโลเมตรในภมประเทศจรง เปนตน การบอกมาตราสวนแบบน แมวาจะสะดวกเวลาอาน แตกไมสะดวกในเวลาปรบใชกบการค านวณ และไมสะดวก ส าหรบประเทศตางๆ ทมหนวยวดระยะทางไมเทากน

3). มาตราสวนรปภาพหรอมาตราสวนเสนบรรทด มาตราสวนแบบนแสดงเปนเสนตรง เสนทแสดงนนแบงสวนๆ สวนละเทาๆกน แตละสวนจะมตวเลขก ากบไว เพอบอกใหทราบวาระยะแตละสวนในแผนทนนแทนระยะทางในภมประเทศเทาไร หนวยทใชบอกระยะในมาตราสวนแบบเสนบรรทดอาจใช ในหนวย หลา เมตร ไมล และไมลทะเล

1.2.4.5. ระบบพกดภมศาสตร(Coordinate System) เปนระบบทสรางขนส าหรบใชอางองในการก าหนดต าแหนง หรอบอกต าแหนงพนโลกจากแผนทมลกษณะเปนตารางโครงขายทเกดจากตดกนของเสนตรงสองชดทถกก าหนดใหวางตวในแนวเหนอ-ใตและแนวตะวนออก- ตะวนตก ตามแนวของจดศนยก าเนด (Origin) ทก าหนดขน คาพกดทใชอางองในการบอกต าแหนงตาง ๆ จะใชคาของหนวยทนบออกจากจดศนยก าเนดเปนระยะเชงมม (Degree) หรอเปนระยะทาง (Distance) ไปทางเหนอหรอใตและตะวนออกหรอตะวนตก ตามต าแหนงของต าบลทตองการหาคาพกดทก าหนดต าแหนงตางๆ จะถกเรยกอางองเปนตวเลขในแนวตงและแนวนอนตามหนวยวดระยะใชวดส าหรบระบบพกดทใชอางองก าหนดต าแหนงบนแผนท ทนยมใชกบแผนทในปจจบน มอยดวยกน 2 ระบบ คอ 1) ระบบพกดภมศาสตร (Geographic Coordinate System) 2) ระบบพกดกรดแบบ UTM (Universal Transverse Mercator co-ordinate System) ระบบพกดภมศาสตร (Geographic Coordinate System)เปนระบบพกดทก าหนดต าแหนงตางๆบนพนโลก ดวยวธการอางองบอกต าแหนงเปนคาระยะเชงมมของละตจด (Latitude) และ ลองตจด (Longitudes) (สรรคใจ กลนดาว,2534 )

หนา 13


ระบบพกดกรดแบบ UTM (Universal Transverse Mercator co-ordinate System) พกดกรด UTM (Universal Transverse Marcator) เปนระบบตารางกรดทใชชวยในการก าหนดต าแหนงและใชอางองในการบอกต าแหนง ทนยมใชกบแผนทในกจการทหารของประเทศ ตาง ๆ เกอบทวโลกในปจจบน เพราะเปนระบบตารางกรดทมขนาดรปรางเทากนทกตารางและมวธการก าหนดบอกคาพกดทงายและถกตองเปนระบบกรดทน าเอาเสนโครงแผนทแบบ Universal Transverse Mercator Projection ของ Gauss -Krueger มาใชดดแปลงการถายทอดรายละเอยดของพนผวโลกใหรปทรงกระบอก Mercator Projectionอยในต าแหนง Mercator Projection (แกนของรปทรงกระบอกจะทบกบแนวเสนอเควเตอร และตงฉากกบแนวแกนของขวโลก) ประเทศไทยเราไดน าเอาเสนโครงแผนทแบบ UTM นมาใชกบการท าแผนท เปนชด L 7017ทใชแผนทระบบพกดกรด ทใชเสนโครงแผนทแบบ UTM เปนระบบเสนโครงชนดหนงทใชผวรปทรงกระบอกเปนผวแสดงเสนเมรเดยน (หรอเสนลองตจด)และเสนละตจดของโลก โดยใชทรงกระบอกตดโลกระหวางละตจด 84องศาเหนอ และ 80 องศาใตในลกษณะแกนรปทรงกระบอกแลวท ามมกบแกนโลก 90 องศารอบโลก แบงออกเปน 60 โซนๆ ละ 6 องศาโซนท 1 อยระหวาง 180 องศา กบ 174 องศาตะวนตก และมลองตจด 177 องศาตะวนตกเปนเมรเดยนยานกลาง (Central Meridian) มเลขก ากบแตละโซนจาก 1 ถง 60 โดย นบจากซายไปทางขวาระหวางละตจด 84องศาเหนอ 80 องศาใต แบงออกเปน 2 ชอง ชองละ 8 องศา ยกเวนชองสดทาย เปน 12 องศา โดยเรมนบตงแตละตจด 80 องศาใต ขนไป ทางเหนอใหชองแรกเปนอกษร C และชองสดทายเปนอกษร X (ยกเวน I และ O)จากการแบงตามทกลาวแลวจะเหนพนทในเขตลองตจด 180 องศาตะวนตก ถง 180 องศาตะวนออกและละตจด 80 องศาใต ถง 84 องศาเหนอ จะถกแบงออกเปนรปสเหลยมผนผา 1,200 รปแตละรปมขนาดกวางยาว 6 องศา x 8 องศา จ านวน 1,140 รป และกวางยาว 6 องศา x 12 องศา จ านวน 60 รป รปสเหลยมนเรยกวา Grid Zone Designation (GZD) การเรยกชอ Grid Zone Designationประเทศไทยมพนทอย ระหวางละตจด 5 องศา 30 ลปดา เหนอ ถง 20 องศา 30 ลปดา เหนอและลองตจดประมาณ 97 องศา 30 ลปดา ตะวนออก ถง 105 องศา 30 ลปดา ตะวนออก ดงนน ประเทศไทยจงตกอยในGZD 47N 47P 47Q 48N 48P และ 48 Q

รปท 1.14

หนา 14


1.2.4.6. เสนชนความสง

เสนชนความสง คอเสนสมมตทลากผานจดบนพนผวโลกทมความสงจากระดบน าทะเลปานกลางเทา ๆ กน แตละเสนยอมแสดงลกษณะและรปรางของพนท ณ ระดบความสงหนง โดยมตวเลขก าหนดความสงก ากบอยดวย จงตองวนมาบรรจบกนเปนวงปดเสมอ

เสนชนความสงเปนสญลกษณทใชอธบายรปรางและความสงของพนท ถาเสนชนความสงชดกนแสดงวาพนทมความลาดชนมาก ถาหางกนแสดงวาพนทมความลาดชนนอย (สรรคใจ กลนดาว, 2534)

ตามนยามทกลาวมาแลวจะทราบวา เสนชนความสง คอเสนทแสดงใหเราทราบวาลกษณะความสงต าของภมประเทศจรงทปรากฏบนแผนทนนเปนอยางไรโดยเราจะเหนเปน ชน ๆ เสนแตละเสนจะลากผานจดทมระดบความสงทเทากน โดยสามารถสรปไดวาถาเสนชนความสงเทาใด ลากผานบรเวณนนจะมระดบความสงเทานน เชนเสนชนความสง 100 ลากผานบรเวณ A แสดงวา บรเวณ A มความสง 100 เชนกน

ประเภทของเสนชนความสง

1) เสนชนความสงหลก (Index contour) ลกษณะ มขนาดหนากวาเสนชนความสงธรรมดา (เสนชนความสงรอง) โดยจะพบเสนชนความสงรอง 5 เสนจะพบเสนชนความสงหลก 1 เสน โดยมากคาระดบความสงจะปรากฏ อยบนเสนชนความสงชนดน 2) เสนชนความสงรอง (Intermediate contour) ลกษณะจะเลกกวาเสนชนความสงหลก โดยจะพบอยระหวางเสนชนความสงหลก จะเปนเสนชนความสงยอยท แยกมาจากเสนชนความสงหลก ท าใหงายในการหาคาระดบความสงมากขง เนองจาก ชวงในการพจารณาคาระดบสงนนลดแคบลง 3) เสนชนความสงแทรก (Supplementery contour) ลกษณะเปนเสนประสน าตาล อยระหวางเสนชนความสงรอง โดยจะมคาครงหนง ของชวงชนความสง (ชวง 10 เมตร ในแผนท 1:50000) จะพบมากในบรเวณทเปนพนราบ เนองจากการเปลยนแปลงคาความสงมนอย ท าใหตองมเสนชนความสงแทรก เพอจะสงเกตลกษณะความสงต าของภมประเทศ 4) เสนชนความสง (Depreession Contour) ลกษณะเสนชนความสงทวงบรรจบกนและมทอน สน ๆ ขดไวแนวตงฉาก ใชแสดงลกษณะทเปนหนาผา ปลายทอนจะชไปยงจดทต ากวา

รปท 1.15 ความสงต าของพนท

หนา 15


ตวอยาง การพจารณาภมประเทศจากเสนชนความสงบนแผนท ลกษณะเสนชนความสงแบงออกเปนหลายลกษณะตามภมประเทศดงน 1. เสนชนความสงทมระยะหางมาก ๆ และมระยะหาง เทา ๆ กน แสดงวาเปนพนทพนลาด

นอย และสม าเสมอ ดงรป1.17

2 . เสนชนความสงทมระยะประชด และระยะหาง ๆ เทา ๆ กน แสดงวา เปนพนทชนและสม าเสมอ

3. เสนความสงทมระยะชดกนในตอบบนและหาง กนมากขนในตอนลาง แสดงวาพนทบรเวณนนเปน พนลาดเวา

รปท 1.16

รปท 1.17

รปท 1.18

หนา 16


1. เสนชนความสงทมระยะหางในตอนบนและชดกนมากขนในตอนลาง ๆ แสดงวาบรเวณนนเปนพนทแบบลาดนน

5. เสนชนความสงทมวงเขาบรรจบกน แสดงวาเปนภเขาเปนลกโดด หรอยอดเขา

รปท 1.19

รปท 1.20

หนา 17


6. เสนชนความสงทวงรอบ ยอดภเขาแสดงใหเหนเปนต าแหนงของยอดเขา หรอคอเขา คอสวนทต าสดระหวางยอดเขาสองยอด

1.3 เครองมอเทคโนโลยทางภมศาสตร 1.3.1 เครองมอตรวจอากาศ เครองมอตรวจอากาศหรอเครองมออตนยมวทยา ใชในการตรวจสภาวะของอากาศประกอบดวย 1.3.1.1 เครองตรวจวดอณหภมของอากาศ (Temperature) เทอรโมมเตอร ใชส าหรบวดอณหภม อากาศผวพน อากาศชนบน อณหภมตดระดบตาง ๆ อณหภมผวน าของแมน า ทะเล และการวดอณหภมอากาศพนผวตองไมใหมผลกระทบจากการแผรงสใด ๆ จากดวงอาทตย จงตองวางเทอรโมมเตอรไวในต อาจเปนตผนงเปนโลหะขดมน หรอ ตไมทเปนบานเกลด 2 ชนเรยกวา Stevenson screen เทอรโมมเตอรแบงตามลกษณะการใชงาน 3 แบบ 1). ตรวจวดอณหภมปกต ตดตงแนวดง 2). ตรวจวดอณหภมสงสดตดตงแนวนอนดานกระเปาะปรอทอยต ากวาท ามมกบแนวระดบ 2 องศา 3). ตรวจวดอณหภมต าสด ตดตงในแนวนอนเอยง 2 องศา สงจากพนดน 2 นว - ตสกรน หนหนาไปทางซกโลกเหนอเพอไมใหถกรงสดวงอาทตยขณะตรวจวดสงจากพนดน 1.25-2.00 เมตรเพอลดผลกระทบจากรงส 1.3.1.2. เครองมอวดลม ตรวจ วาลมพดจากทศไหนมความเรวเทาไร ประกอบดวย การตรวจทศทางลม แบบ ถงลม ศรลมมตวเลขชทศหมนตามศรลม เชน รปไก เครองบนและการตรวจความเรวลม เรยกแอนนโมมเตอร (Anemometer) ม ชนดลกถวย 3 ใน รปครงทรงกรวย แบบแผนรบลมแผนกระดก

รปท 1.21

หนา 18


1.3.1.3. เครองวดความชนสมพทธ วดปรมาณไอน าซงมอยในบรรยากาศ ใช ไซโครมเตอร มหนวยวดเปนเปอรเซนต ประกอบดวยตมเปยกมผามสลนหมทตมเทอรโมมเตอร มดายตอไปยงน าในถวย

ไซโครมเตอรแบบแกวง มการระบายอากาศโดยการแกวงเครองไปรอบ ๆ เทอรโมมเตอรธรรมดาเรยกตมแหง จะตดตงในตสกรน โฮโกรกราฟ เปนเครองบนทกคาความชนของอากาศลงบนกระดาษกราฟโดยใชเสนผมหรอขนสตวมาขงใหตงตอกบกระเดอง การยด หดของเสนผมจะเปลยนแปลงตามความชนของบรรยากาศ 1.3.1.4. เครองวดน าฝน (Rain gauge) หยาดน าฟา (Precipitation) วดปรมาณน าฝนทตกมายงพนดนกมลลเมตรในชวงเวลาหนง

เครองวดฝนแบบแกวตวง มไมบรรทดวดความสงของน า

เครองวดน าฝนแบบบนทก มปากกาเขยนดวยหมก บนทกปรมาณน าฝนตอเนอง 24 ชวโมงหรอ 1 สปดาห

รปท 1.22

รปท 1.23

รปท 1.24

หนา 19


1.3.1.5. การตรวจวดน าระเหย (Atmometer, Evaporimeter) ชนดถงใหญ กวาง 6 ตารางฟตลก 2 ฟตประกอบดวย ถาดน า ขอวดระดบน า ทรองรบขอ เครองวดความเรวของลม เทอรโมมเตอรลอยน า และถงเกบน าและมเครองวดน าระเหยดวยผวกระดาษ

1.3.1.6. เครองวดความกดอากาศ เรยก บารอมเตอร มหนวยเปนมลลบาร มทง บารอมเตอรปรอท, บารอมเตอรแบบฟอรตน, บารอมเตอรแบบแอรรอยด (Aneroid barometer) จะใชกลองโลหะดดอากาศออกบางสวน เมอความกดอากาศเปลยนแปลงท าใหกลองโลหะขยายหรอหดตว

1.3.1.7. เครองวดแสงแดดแบบแคมป เบลสโตกส ประกอบดวยลกแกวกลมตนตงอยบนฐานมโครงส าหรบสอดกระดาษอาบน ายาเคมสน าเงนมเสนขาวแบงเครองหมายบอกชวโมงเมอรงสดวงอาทตยสองมายงลกแกวรวมเปนจดโฟกสเผากระดาษเปนทางยาว ความกวางและรอยลกของการเผาไหมบนกระดาษขนอยกบความแรงของแสงแดด นอกจากนยงใชวธการตรวจดวยสายตาโดยดจากเมฆ ลกษณะของเมฆแตละชนดจะชวยบอกลกษณะอากาศในขณะนนไดและทราบถงแนวโนมของลกษณะอากาศลวงหนา เชน ทองฟามเมฆกอต วในแนวตงแสดงวา อากาศก าลงลอยตวขน เปนเครอง หมายกอนเกดพาย ถาเมฆกอตวในแนวตง สงใหญมยอดเปนทง (เมฆควมโลนมบส )เปนเมฆของพายฟาคะนอง ฝนตกหนก มฟาแลบฟารอง

รปท 1.25

รปท 1.26

หนา 20


นกอตนยมวทยาแบงเมฆเปน 4 ชนด

ชอเมฆ ชนดเมฆ ลกษณะทปรากฏ เซอรรส เซอรโรควมลส เซอรโรสเตรตส

ชนสงเฉลย 10,000 ม. ฐานเฉลยงสง 7,000 ม. ฐานเฉลยงสง 8,500 ม.

เปนแผนบาง ปยคลายขนนก เหลอบเปนมนเงา เปนละอองคลนเลกๆเรยงเปนระเบยบ สขาวโปรง เปนปยเปนเมฆทท าใหเกดวงแสงสขาว

แอลโตสเตรตส แอลโตควมลส

ชนกลางระหวาง 2,500-6,500 ม.

- เมฆแผน สเทา น าเงนออนแผเปนผด เปนเสนใยละเอยด เปนลกคลนปกคลมทองฟา - สเทาคอนขาวขาว เปนคลนหรอเปนลอนชนๆ มลกษณะเปนเกลดเปนกอนมวน 2 ชนหรอมากกวา อาจมแสงทรงกลด

สเตรตส สเตรโตควมลส นมโบสเตรตส

เมฆชนต า ต ากวา 2,500ม.

- แผนสเทาคอนขางเรยบมองไมเหนพระอาทตย พระจนทร เหมอนหมอกแตอยเหนอพนดน - แผเปนแผนสเทาออนเปนกอนกลมเลกๆออนนมเมอรวมกนมวนตวอยเปนกลมมองเหนเปนลอนเชอมตอกนสวนมากไมมฝน - สเทาด า เปนแผ เปนแนวยาวแผกวางฐานต าใกลพนดน เปนเมฆทเกดฝนตก เรยกวาเมฆฝน แตไมมฟาแลบ ฟารอง

ควมลส ควมโลนมบส

เมฆทกอตวแนวตง สงตงแต 500- 20,000 ม.

เปนกอนหนา มองเหนขอบชดเจนสวนนนขนขางบนคลายดอกกระหล า ฐานมสคอนขางด า ถาเกดเปนหยอมๆ ลอยอยเดยวๆแสดงวาอากาศด ถากอนใหญ อาจมฝนตกใตกอนเมฆเฉพาะแหง เปนกอนหนาแสดงถงสภาวะอากาศไมด กอตวคลายรปทง ฐานต าสด ามด เปนเมฆฟาคะนอง มฟาแลบ ฟารอง

การบนทกการเปลยนแปลงความกดอากาศสามารถท าไดโ ดยใชแขนปากกาตอกบกลองโลหะซงถกดดอากาศออกเปนบางสวนใชแผนบนทกความกดมวนรอบกระบอก เครองบนทก เรยกวา “บารอกราฟ” (barograph)

รปท 1.27

หนา 21


1.4 ระบบภมสารสนเทศ (Geo informatics) 1.4.1 ระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) 1.4.1.1 ความหมายระบบสารสนเทศภมศาสตร

- ระบบสารสนเทศภมศาสตร หมายถง กระบวนการของการใชคอมพวเตอรฮารดแวร (Hardware) ซอฟทแวร (Software) ขอมลทางภมศาสตร (Geographic Data) และการออกแบบ (Personnel Design) ในการเสรมสรางประสทธภาพของการจดเกบขอมล การปรบปรงขอมล การค านวณ และการวเคราะหขอมล ใหแสดงผลในรปของขอมลทสามารถอางองไดในทางภมศาสตร หรอ หมายถง การใชสมรรถนะของคอมพวเตอร ในการจดเกบ และการใชขอมลเพออธบายสภาพตางๆ บนพนผวโลก โดยอาศยลกษณะทางภมศาสตร เปนตวเชอมโยงความสมพนธระหวางขอมลตางๆ - TYDAC Technologyies Inc. (1987) ไดใหค าจ ากดความของ Geographic Information Systems (GIS) หรอระบบสารสนเทศภมศาสตรไวดงน “Geographic Inoformation System are software packages which can be use to create and analyze spatial information. With such systems, maps, air photos and diagrams describing natural and man-made features can be translated into an electronic code which can be recalled, modified and analyzed.” 1.4.1.2 องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS)

การท างานของระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ประกอบดวย 5 สวน ดงน ดงภาพท1.28

1). อปกรณคอมพวเตอร คอ เครองคอมพวเตอรรวมไปถงอปกรณตอพวงตาง ๆ เชน ดจไทเซอร สแกนเนอร เครองพมพ หรออน ๆ เพอใชในการน าเขาขอมลประมวลผลแสดงผลและ ผลตผลลพธของการท างาน 2). โปรแกรม คอชดของค าสงส าเรจรป เชน โปรแกรม Arc/Info, MapInfo ฯลฯ ซงประกอบดวยฟงกชน การท างานและเครองมอทจ าเปนตาง ๆ ส าหรบน าเขาและปรบแตงขอมล, จดการระบบฐานขอมล, เรยกคน, วเคราะห และจ าลองภาพ 3). ขอมล คอขอมลตาง ๆ ทจะใชในระบบ GIS และถกจดเกบในรปแบบของฐานขอมล โดยไดรบการดแลจากระบบจดการฐานขอมลหรอ DBMS

1. คอมพวเตอร (Hardware) 2. โปรแกรม (Software) 3. ขอมล (Data) 4. บคลากร (People) 5. กระบวนการ (Process)

รปท 1.28

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%AA%E0%B9%81%E0%B8%81%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%A1%E0%B8%9E%E0%B9%8C

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%AB%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1

http://th.wikipedia.org/wiki/GIS

http://th.wikipedia.org/wiki/DBMS

หนา 22


4). วธการหรอขนตอนการท างาน คอวธการทองคกรนน ๆ น าเอาระบบ GIS ไปใชงานโดยแตละ ระบบแตละองคกรยอมความแตกตางกนออกไป ฉะนนผปฏบตงานตองเลอกวธการในการจดการกบปญหาทเหมาะสมทสดส าหรบของหนวยงานนน ๆ เอง 5). บคลากร คอ ผปฏบตงานซงเกยวของกบระบบสารสนเทศภมศาสตร เชน ผน าเขาขอมล ชางเทคนค ผดแลระบบฐานขอมล ผเชยวชาญส าหรบวเคราะหขอมล ผบรหารซงตองใชขอมลในขอมลจะเปนองคประกอบทส าคญรองลงมาจากบคลากรการตดสนใจ บคลากรจะเปนองคประกอบทส าคญทสดในระบบ GIS เนองจากถาขาดบคลากร ขอมลทมอยมากมายมหาศาลนน กจะเปนเพยงขยะไมมคณคาใดเลยเพราะไมไดถกน าไปใชงาน อาจจะกลาวไดวา ถาขาดบคลากรกจะไมมระบบGIS 1.4.1.3 ระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ประกอบดวย ขอมล 2 สวน ดงน 1. ขอมลเชงพนท (Spatial Data) 2. ขอมลเชงบรรยาย (Attributes Data)

1). ขอมลเชงพนท (Spatial Data)

2). ขอมลเชงบรรยาย (Attributes Data)

- เปนการบรรยายหรออธบายรายละเอยดเกยวกบขอมลเชงพนทตางๆ เชน (1) ขอมลเกยวกบแปลงทดน สามารถเพมเตมรายละเอยดตางๆ ทตองการเขาไปได เชน ชอ-สกลของเจาของทดน หนาส ารวจ เลขทดน ประเภทเอกสารสทธ การใชประโยชนในทดน (อยเอง ใหเชา) (2) ขอมลเกยวกบโรงเรอน เชน ชอ-สกลของเจาของโรงเรอน ลกษณะของโรงเรอน (ตก หองแถว ครงตกครงไม ) การใชประโยชนของโรงเรอน (อยเอง ใหเชา ประกอบการคา) เปนตน

1. ขอมลเชงพนท (Spatial Data) - เปนการจดการฐานขอมลทเกยวกบระวางแผนท เชน ระวางทดน (UTM) ระวางศนยก าเนด ภาพถายทางอากาศ, ภาพถายดาวเทยม ซงสามารถจ าแนกได 3 ลกษณะ ดงน ดงภาพท 2 1. รปปด (Polygon) เชน แปลงทดน โรงเรอนหรอสงปลกสรางตางๆ ฯลฯ 2. จด (Point) เชน ปาย ปมน ามน ตโทรศพท สถานต ารวจ ฯลฯ 3. ลายเสน (Line) เชน ถนน แมน า ล าคลอง สายไฟฟา ฯลฯ

รปท 1.29

หนา 23


1.4.1.4 หลกการท างานของ GIS ท าประกอบดวย 5 ขนตอนหลก ดงน 1). การน าเขาขอมล (input) กอนทขอมลทางภมศาสตรจะถกใชงานไดในระบบสารสนเทศภมศาสตร ขอมลจะตองไดรบการแปลง ใหมาอยในรปแบบของขอมล เชงตวเลข (digital format) เสยกอน เชน จากแผนทกระดาษไปสขอมลใน รปแบบดจตอลหรอแฟมขอมลบนเครองคอมพวเตอรอปกรณทใชในการน าเขาเชน Digitizer Scannerหรอ Keyboard เปนตน 2). การปรบแตงขอมล (manipulation) ขอมลทไดรบเขาสระบบบางอยางจ าเปนตองไดรบการปรบแตงใหเหมาะสมกบงาน เชน ขอมลบางอยางมขนาด หรอสเกล (scale) ทแตกตางกน หรอใชระบบพกดแผนททแตกตางกน ขอมลเหลานจะตองไดรบการปรบใหอยใน ระดบเดยวกนเสยกอน 3). การบรหารขอมล (management) ระบบจดการฐานขอมลหรอ DBMS จะถกน ามาใชในการบรหารขอมลเพอการท างานทมประสทธภาพในระบบ GIS DBMS ทไดรบการเชอถอและนยมใชกนอยางกวางขวางทสดคอ DBMS แบบ Relational หรอระบบจดการฐานขอมลแบบสมพทธ (DBMS) ซงมหลกการท างานพนฐาน ดงนคอ ขอมลจะถกจดเกบ ในรปของตารางหลาย ๆ ตาราง 4). การเรยกคนและวเคราะหขอมล (query and analysis) (1) เมอระบบ GIS มความพรอมในเรองของขอมลแลว ขนตอนตอไป คอ การน าขอมลเหลานมาใชใหเกด ประโยชน เชน ใครคอเจาของกรรมสทธในทดนผนทตดกบโรงเรยน? เมองสองเมองนมระยะหางกนกกโลเมตร? ดนชนดใดบางทเหมาะส าหรบปลกออย? หรอ ตองมการสอบถามอยางงาย ๆ เชน ชเมาสไปในบรเวณทตองการแลวเลอก (point and click) เพอสอบถามหรอเรยกคนขอมล (2) นอกจากนระบบ GIS ยงมเครองมอในการวเคราะห เชน การวเคราะหเชงประมาณคา (proximity หรอ buffer) การวเคราะหเชงซอน (overlay analysis) เปนตนและระบบสารสนเทศภมศาสตร มกระบวนวธในการวเคราะหขอมลลายรปแบบ ซงในเอกสารน จะบรรยายถงการวเคราะห 4 รปแบบหลกๆ ดงน - พนทกนชน คอ การสรางแนวพนทรอบสงใดสงหนงเปนระยะทางตามทก าหนด เรยกวา การสรางพนทกนชน ส าหรบขอมลแบบเวคเตอร สามารถสรางพนทกนชนรอบจด เสน และอาณาบรเวณ ได สวน ขอมลแรสเตอร กสามารถสรางพนทกนชนได เชนกน แตดวยลกษณะโครงสรางขอมล ซงเปนกรดเซลล โดยเฉพาะอยางยง เซลลมขนาดใหญ การสรางพนทกนชนกจะยงมความคลาดเคลอนเชงระยะทาง ดงนนการสรางพนทกนชนจงมกจะใชส าหรบขอมลแบบเวคเตอร ส าหรบฟเชอรหนงๆ สามารถสรางพนทกนชนไดหลาย ชวงตามระยะทางทก าหนด โดยพนทกนชน 1 ชนและ 2 ชน ของฟเชอรประเภทจด และพนทกนชนของเสนได แสดงในรปท 1.30 ตามล าดบ

รปท 1.30 พนทกนชนของฟ เชอร ประเภทจดและเส น

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=Input&action=edit&redlink=1





http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99

หนา 24


รปท 1.33 ผลจากการใชตวด าเนนการแบบบลน

ส าหรบพนทกนชนของอาณาบรเวณสามารถสรางไดหลายลกษณะ โดยสรางออกไป ดานนอกของอาณาบรเวณ และสรางเขามาภายในอาณาบรเวณ ทงนขนอยกบวตถประสงคของการใชงาน เชน ฟเชอรอาณาบรเวณ ถกใชเปนสญญาลกษณแทนหนองน าแหงหนง ดงภาพขางลาง

รปแสดง

- การซอนทบขอมลเชงพนท คอ การวเคราะหขอมลหลายชนรวมกน โดยขอมล

เหลานนตองอยในบรเวณเดยวกนและมคณลกษณะตางกน ผลจากการวเคราะหจะท าใหไดชนขอมลใหม เชน การวเคราะหความเสยงตอการสญพนธของมนษยของสงมชวต A โดยชนขอมล ทน ามาวเคราะหรวมกนประกอบดวย การกระจายของสงมชวตชนด X, Y และ Z ซงมอทธพล ตอสงมชวต A ชนขอมล ภมประเทศ ชนขอมล การใชประโยชนทดน ชนขอมลการถอครองกรรมสทธทดน และชนขอมลพนทอนรกษ แผนผงการวเคราะหขอมลไดแสดงในรปขางลาง

รปท 1.32 การวเคราะหขอมลโดยการซอนทบขอมลเชงพนท

การซอนทบขอมลมกระบวนการในการค านวณโดยใชหลกพชคณตบลน (Boolean Algebra) ซงมตว

ด าเนนการ คอ NOT, AND, OR และ XOR โดยก าหนดใหมพนท A และ B เมอใชตวด าเนนการแบบ ตาง ๆ กระท ากบพนท A และ B จะไดผลลพธดงรปท 1.33

รปท 1.31พนทกนชนของฟ เชอร ประเภทอาณาบรเวณ

หนา 25


- การวเคราะหโครงขาย (Network Analysis) การวเคราะหโครงขายจะเปน การวเคราะหฟเชอรเสนเทานน สวนใหญการ

วเคราะหโครงขายจะถกน าไปประยกตใชกบเสนทางคมนาคม เชน การเดนทางจากบานไปทท างานตองใชเสนทางใดจงจะเปน ระยะทางทสนทสด ในบางกรณการหาระยะทางทสนทสดไมใชค าตอบทผวเคราะหตองการ แตสงทตองการกคอ เสนทางทดทสดในการเดนทางจากบานไปทท างาน ในการหาค าตอบทดทสดขนอยกบปจจยทผ วเคราะห ตองการน ามาพจารณารวมดวย เชน ระยะทางตองสนทสด และใชเวลาเดนทางนอยทสด และประหยดคาใชจายมากทสด ดงนนการหาเสนทางจากบานไปยงทท างานโดยใชเงอนไขระยะทางสนทสด กบเสนทางทดทสดอาจ ไดผลจากการวเคราะหแตกตางกน ดงรปท 1.34

รปท 1.34 การวเคราะหโครงขายหาเสนทางสนทสด และเสนทางดทสด

- การวเคราะหพนผว (Surface Analysis) การวเคราะหพนผวเปน การวเคราะหการกระจายของคาตวแปรหนงซงเปรยบเสมอน

เปนมตท 3 ของขอมลเชงพนทโดยขอมลเชงพนทมคาพกดพกดตามแนวแกน X และY สวนตวแปร ทน ามาวเคราะหเปนคา Z ทมการกระจายตวครอบคลมทงพนท ตวอยางของคา Z ไดแก ขอมลความสงของพนท ปรมาณน าฝน อณหภม และราคาทดน เปนตน ผลจากการวเคราะหพนผวสามารถแสดงเปนภาพ 3 มตใหเหนถงความแปรผนของ ขอมลดวยลกษณะสงต าของพนผวนน การแสดง ขอมลพนผวสามารถใชโครงสรางขอมลแบบเวคเตอรโดยการใช หรอ ใชโครงสรางแบบแรสเตอรโดยการใชDigital Elevation Model (DEM)

TIN แสดงลกษณะของพนผวโดยการใชรปสามเหลยมหลายรปซงมดานประชดกนและ ใชจดยอดรวมกนเรยงตอเนองกนไป โดยคา Zจดเกบอยทจดยอดของสามเหลยม จดเหลานจะกระจายตวไมสม าเสมอ โดยพนททมความแตกตางของคา Z มากๆ จดจะอยใกล ๆ กน แตพนททมคา Z ไมแตกตางกนนก จดจะอยหางกนดงทแสดงในรปท 1.35 ดานซายมอ

หนา 26


DEM มลกษณะเปนกรดเซลล ขนาดเทากน เรยงตอเนองกนครอบคลมทงพนท คาประจ ากรดเซลล คอ คา Z ดงนน คา Z ในพนทจงมการกระจายตวอยางสม าเสมอ ดงรปท 1.35 ดาน ขวามอ

รปท 1.35 ลกษณะของ TIN และ DEM

5). การน าเสนอขอมล (visualization) จากการด าเนนการเรยกคนและวเคราะหขอมล ผลลพธทไดจะอยในรปของตวเลขหรอตวอกษร ซงยากตอการตความหมายหรอท าความเขาใจ การน าเสนอขอมลทด เชน การแสดงชารต (chart) แบบ 2 มต หรอ 3 มต รปภาพจากสถานทจรง ภาพเคลอนไหว แผนท หรอแมกระทงระบบมลตมเดย สอตาง ๆ เหลานจะท าใหผใชเขาใจความหมายและมองภาพของผลลพธทก าลงน าเสนอไดดยงขนอก 1.4.1.5 ตวอยางการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรในงานดานตาง ๆ

- ดานการสาธารณสข โรครายหลายๆโรคเกดจากการเปลยนแปลงสภาวะสงแวดลอมนนคอ ภมประเทศเปลยน นเวศวทยาเปลยน กท าใหพาหะน าโรค จากทเคยอยแบบสมดลยธรรมชาต กเรมออกอาละวาดลงมาสบานเรอนคน เชน การวจย เกยวกบ โรคฉหน เปนโรคของชาวบาน เพราะโรคนเกดกบ ชาวบานทท านา เปนหลก และโรคนเองท าใหผคนตายไปเปนจ านวนหลกพนคน พาหะ กคอ หน หนมมากเกนไปไมไดถกก าจดโดยศตรทางธรรมชาตท าใหมากนพชไรของคน และเชอโรคทท าใหเกดโรค ทมากบหนน จะอยไดบรเวณพนททม การระบายน าเลว และมคาความเปนกรดเปนดางของดน อยระดบ 6-7 จงเรมท าการวจยโดยใช จงหวดบรรมย เปนพนทท าการศกษา เพราะแคจงหวดนม คนตายเพราะโรคน เกอบ สองพนคน ผลการวจยทาง GIS กสรปวา ปจจยหลกคอการระบายน า พนทไหน มการระบายน าไมดจะมโอกาสในการเกดโรคสง ซงผลการวจย กนาจะขยายผลไปทง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เพอเราจะไดรถงบรเวณทมความเสยง จะไดหาทางปองกนกอน เพราะหลกของสาธารณสข คอการปองกนไมใหเกดโรคขน ไมใชการรกษาโรค

- ดานการโทรคมนาคม เรองนเปนการวางเครอขายการสอสาร เพอท าการวเคราะห วาจดไหนอบสญญาณบาง โดยทางเขากไดพฒนาโปรแกรมดานนมาแลว แตขอมลความสงภมประเทศ เขาตองอานจากแผนท ท าให ล าบากและชาไมทนการ จงอยากจะไดขอมลความสงภมประเทศแบบทเปนตวเลข เพอจะไดขอมลและเชอมตอกบระบบของเขาไดทนท ซงเปนเรองดท เปนการพฒนาทใชบคลากร ในหนวยงาน - ดานโบราณคด เปนการศกษาหาทตงของแหลงโบราณคด มปจจยอะไรบาง โดยใชบรเวณ จงหวดนครสวรรค และลพบร เปนบรเวณทศกษา ผลการศกษากตองใชเทคนควธการทาง GIS ทเลอกวา การ overlay analysis โดยใชปจจย ดน แหลงน า และลกษณะภมประเทศ ผลการวจย กไดค าตอบวา ปจจยการตงถนฐานกคอ แหลงน า, ดนทแสดงวาเปนแหลงน าโบราณหรอ ลานตะพก และ ตองใกลบรเวณภเขาเพอจะไดท าการหลบภย

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%A5%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2

หนา 27


1.4.2 เทคโนโลยการส ารวจจากระยะไกล (Remote sensing)

3.2.1 ความหมายของ “Remote Sensing” 1.4.2.1 ความหมายการรบรจากระยะไกล คอ วทยาศาสตรและศลปะของการไดมาซงขอมลเกยวกบ วตถ พนท หรอ ปรากฏการณจากเครอง

บนทกขอมลโดยปราศจากการเขาไปสมผสวตถเปาหมาย ทงนโดยอาศยคณสมบตของคลนแมเหลกไฟฟาเปนสอในการไดมาของขอมล (สรชย รตนเสรมพงศ 2536 ) ส าหรบ ค าวา “Remote Sensing”มผใหความหมาย เชน

1. The acquisition of physical data of an object without touch or contact. (กวางทสด) 2. The instrumentation, techniques and methods to observe the Earth’s surface at a distance and to interpret the images or numerical values obtained in order to acquire meaningful information of particular object on Earth. 3. Science and art of obtaining information about an object, area, or phenomenon through the analysis of data acquired by a device that is not in contact with the object, area or phenomenon under investigation. (http://elearning.stkc.go.th/lms/html/) 1.4.2.2 องคประกอบของระบบ RS

องคประกอบของระบบการรบรจากระยะไกลแบงออกไดเปน 3 สวนหลก คอ 1. แหลงขอมลของการตรวจวด (Sources): ในทนคอ พนผวและบรรยากาศของโลก 2. อปกรณการตรวจวดจากระยะไกล (Remote Sensor): ใชคลนแมเหลกไฟฟาเปนสอ 3. ระบบการประมวลผลขอมล(Data Processing System): ใชผปฏบตการแลระบบคอมพวเตอร 1.4.2.3 หลกการท างานของระบบการรบรจากระยะไกล ประกอบดวยเนอหา 3 สวนหลก คอ 1. การตรวจวดจากระยะไกล (remote sensing)

เรองนาร ค าวา “Remote Sensing: RS” เรมถกน ามาใชเปนครงแรกโดยนกวจยทางภมศาสตรในประเทศสหรฐอเมรกา

ในยค 1960s ซงเปนชวงทการตรวจวดจากระยะไกล ดวยดาวเทยม (Satellite RS) ไดรบการพฒนาขนมาอยางรวดเรว โดยเฉพาะในประเทศสหรฐอเมรกาและในสหภาพโซเวยต

“Remote Sensing” เปนศาสตรของการศกษาโครงสรางและองคประกอบของพนผวโลกและบรรยากาศโลก จากระยะไกล โดยอาศยอปกรณการตรวจวด ซงใชคลนแมเหลกไฟฟาเปนสอในการไดมาซงขอมล เชน กลองถายภาพทางอากาศ หรอ เครองกวาดภาพ ทตดตงไวบนดาวเทยม เปนตน

ส าหรบชอเรยกค านใน ภาษาไทย ทนยมใชกนมาก มอย 3 แบบ คอ 1. การรบรจากระยะไกล (ราชบณฑตฯ) 2. การส ารวจขอมลจากระยะไกล 3. การตรวจวดขอมลจากระยะไกล

http://elearning.stkc.go.th/lms/html/

หนา 28


2. การวเคราะหและแปลขอมลภาพ (image processing) และ 3. GIS Application 1. การตรวจวดจากระยะไกล จ าแนกได 4 ขนตอน ดงน - การไดมาซงขอมล (data acquisition) - การประมวลผลขอมล (data processing) - การแสดงผลการศกษาและการจดเกบขอมล (data presentation and database management) - การประยกตใชขอมลรวมกบเทคนคทาง GIS (GIS-based data application)

การไดมาซงขอมล จะมองคประกอบหลกอย 2 สวน คอ 1. แหลงขอมล (Source) ในทน หมายถง พนทเปาหมาย ของการส ารวจ ซงอาจอยบนผวโลกหรอในบรรยากาศของโลกกได แตทส าคญ ตองเปนเขตทสามารถ สรางหรอสะทอน สญญาณคลนแมเหลกไฟฟา (EM Wave) ออกมาได ส าหรบเปนสอในการตรวจวดโดยอปกรณทใชงานอย 2. เครองตรวจวดจากระยะไกล (Remote sensor) เปนอปกรณซงถกออกแบบมาส าหรบการตรวจวดสญญาณ คลนแมเหลกไฟฟา ซงออกมาจากพนทเปาหมาย แยกตามชวงคลนทเหมาะสม โดยมนมกถกมกตดตงไวบน เครองบน บอลลน หรอ บนดาวเทยม ท าใหสามารถส ารวจผวโลกไดเปนพนทกวาง โดยขอมลทไดมกจดเกบ ไวในรปของ ภาพอนาลอก (analog image) หรอ ภาพเชงตวเลข (digital image) เชน ภาพดาวเทยม เปนตน

การประมวลผลขอมล จะสามารถแบงออกไดเปน 2 สวนหลก คอ 1. การปรบแตงและแกไขขอมล (data enhancement and correction) เปนการปรบแกขอมลใหมความถกตอง และเหมาะสมส าหรบการประมวลผลมากยงขน โดยการปรบแกจะแบงเปน 2 แบบ หลก คอ 1.1 การปรบแก ความคลาดเคลอนเชงรงส (radiometric correction) และ 1.2 การปรบแกความ คลาดเคลอนเชงเรขาคณต (geometric correction) ของภาพทใช 2. การวเคราะหและแปลขอมล (data analysis and ininterpretation) เปนการวเคราะหขอมลอยางละเอยด เพอใหไดผลการศกษาออกมาตามทคาดหวง ทส าคญคอเทคนค การจ าแนกองคประกอบ (classification) ของภาพดาวเทยม หรอ ภาพถายทางอากาศ เปนตน

การแสดงผลการศกษาและการจดเกบขอมล เปนขนตอนของการเผยแพรผลการศกษาตอ กลมเปาหมาย รวมไปถงการจดเกบขอมลและผลการศกษาดงกลาว ส าหรบใชเปน ฐานขอมล ของงานในอนาคต ในรปของผลตภณฑสารสนเทศ (IT product) เชน บนทก รายงาน หรอ สงตพมพ เปนตน

ขนสดทาย คอการน าเอาขอมลและผลการศกษาทไดจากกระบวนการทาง RS ไปใช ในการศกษาวจยอน ๆ โดยใชเทคนคทาง GIS (geographic information system) เขามาชวย

หนา 29


ผงการท างานพนฐาน ของระบบการรบรจากระยะไกล (RS system)

รปท 1.36 รปแบบของการตรวจวดรงส

ในการตรวจวดขอมล ของพนผวโลกหรอชนบรรยากาศ จากระยะไกล มกท าโดยใช อปกรณการตรวจวดท ตดตงไวบน สถานตดตง (platform) ซงอยสงจากผวโลกพอควรเชน เครองบนบอลลน หรอ บนดาวเทยม ซงจะท าใหมนสามารถส ารวจผวโลกไดเปนพนทกวาง

ในการท างาน อปกรณดงกลาวจะตรวจวด ความเขม ของรงสคลนแมเหลกไฟฟา (EM Wave) ท ออกมา จากวตถทมนก าลงมองดอยเปนหลก และบนทกผลไวในหนวย ก าลงตอพนทตอมมตนทมอง หรอ Watt/m2.sr ซงจะเปน ความเขมเฉลย ของรงส ในกรอบการมอง แตละครง บนผวโลก (target area)

ทงน รงส ทออกมาจากพนทส ารวจ ซงเครองวดได ในแตละครง ดงกลาว จะมทมาจาก 3 แหลง หลก คอ (1). รงสทตววตถแผออกมาเองตามธรรมชาต (radiation หรอ emission) (2). แสงอาทตยทสะทอนออกมาจากผวของวตถ (reflected sunlight) และ (3). รงสสะทอนจากตววตถ ทสงมาจากตวเครองตรวจวดเอง (reflected sensor’s signal)

โดยทวไป อปกรณตรวจวดแตละตว มกจะถกออกแบบมาใหตรวจวดได ดทสด ในชวงความยาวคลนแคบ ๆ ชวงหนงเทานน เรยกวาเปน ชวงคลนของการตรวจวด (spectral range) หรอ แบนด (band) ของอปกรณ ซงทพบมากมกอยใน ชวง UV ชวงแสงขาว ชวงอนฟราเรด และ ชวงไมโครเวฟ ของสเปกตรมคลน EM

หนา 30


ลกษณะของการตรวจวด รงสคลนแมเหลกไฟฟา ในระบบการตรวจวดจากระยะไกล

รปท 1.37 Data collection by remote sensing

แตหากเราพจารณาตามลกษณะของรงสท เครองตรวจวด วดไดด จะแบงการตรวจวดไดเปน 2 แบบ คอ (1). การตรวจวดแบบแพสซฟ (Passive RS) หรอ แบบเฉอย เครองตรวจวดในกลมน จะคอยวดความเขมของรงสทแผออกมาจากวตถ หรอ ของแสงอาทตยทสะทอน ออกมาจากตววตถเทานน แตมนจะ ไมม การสรางสญญาณขนมาใชเอง ตวอยางของอปกรณในกลมนมเชน พวกกลองถายภาพทางอากาศ หรอ เครองกวาดภาพของดาวเทยม Landsat เปนตน (2). การตรวจวดแบบแอกทฟ (Active RS) หรอ แบบขยน เครองตรวจวดในกลมน จะวดความเขมของสญญาณทตวมนเอง สรางและสงออกไป ซงสะทอนกลบมา จากตววตถเปนหลก โดยอปกรณส าคญในกลมน ไดแก เรดาร ไลดาร และ โซนาร ขอมลเพมเตม เครองตรวจวด แบบเฉอย จะมทงแบบทวดรงสในชวงคลนของแสงขาว (Visible light) อนฟราเรด (IR) และ ชวงไมโครเวฟ (microwave) ในขณะทเครองตรวจวด แบบขยน จะท างานในชวงไมโครเวฟเปนหลก และจะท างานได ตลอดเวลา ทงกลางวนและกลางคน

หนา 31


ชวงคลนการตรวจวดและ อปกรณการตรวจวด ทส าคญประเภทตาง ๆ ของแตละชวง ชอเรยก ความยาวคลน อปกรณส าคญ ชนดการตรวจวด

รงสแกมมา < 1 pm เครองตรวจวดการแผรงสชวงแกมมา passive

รงส UV 0.3m-0.4 m กลองถายภาพทางอากาศ และ เครองกวาดภาพชวง UV

passive

แสงขาว 0.4 m-0.75 m

กลองถายภาพทางอากาศ เครองกวาดภาพชวงคลนหยาบ เครองกวาดภาพชวงคลนละเอยด และ ไลดาร

passive ยกเวน ไลดาร

รงสอนฟราเรด 0.75 m–3.0m

กลองถายภาพทางอากาศ เครองกวาดภาพชวงคลนหยาบ เครองกวาดภาพชวงคลนละเอยด และ ไลดาร

passive ยกเวน ไลดาร

รงสอนฟราเรด 3.0 m–15.0m

เครองกวาดภาพชวงเทอรมอลอนฟราเรด passive

รงสไมโครเวฟ 1 mm –1 m เครองวดการแผรงสชวงไมโครเวฟ และ เรดาร

passive และ active

1.4.2.4 การวเคราะหขอมล (Data analysis) ภาพถายดาวเทยม ประกอบดวยวธการ ดงตอไปน

1) การวเคราะหขอมลดวยสายตา (Visual interpretation) เปนการแปลตความจากลกษณะองคประกอบของภาพโดยอาศยการพจารณาปจจยดานตางๆ ไดแก ส (color, shade, tone) เงา (shadow) รปทรง (from) ขนาดของวตถ (size) รปแบบ (pattern) ลวดลายหรอ ลกษณะเฉพาะ (texture) และองคประกอบทางพนท (spatial components) ซงเปนหลกการตความ เชนเดยวกบการแปลภาพถายทางอากาศ 2) การวเคราะหขอมลดวยคอมพวเตอร (Digital analysis and image processing) เปนการตความ คนหาขอมลสวนทตองการ โดยอาศยหลกการทางคณตศาสตรและสถต ซงการทมขอมลจ านวนมาก จงไมสะดวกทจะท าการค านวณดวยมอได ดงนนจงมการน าคอมพวเตอรมาใช ชวยใหรวดเรวในการประมวลผล มวธการแปลหรอจ าแนกประเภทขอมลได 2 วธหลก คอ - การแปลแบบก ากบดแล (supervised classification) หมายถง การทผแปล เปนผก าหนดตวอยางของประเภทขอมลใหแกคอมพวเตอร โดยใชการเลอกพนทตวอยาง (traning areas) จากความรดานตางๆเกยวกบพนทศกษา รวมทงจากการส ารวจภาคสนาม - การแปลแบบไมก ากบดแล (unsupervised classification) เปนวธการทผแปลก าหนดใหคอมพวเตอรแปลขอมลเอง โดยใชหลกการทางสถต เพยงแตผแปลก าหนดจ านวน ประเภทขอมล (classes) ใหแกเครอง โดยไมตองเลอกพนทตวอยางให ผลลพธจากการแปลจะตองมการตรวจสอบความถกตองและความนาเชอถอ กอนน าไปใชงานโดยการเปรยบเทยบกบสภาพจรงหรอขอมลทนาเชอถอได โดยวธการทางสถต

หนา 32


1.4.2.5 ประโยชนของการตรวจวดจากระยะไกล ขอด อยหลายประการ ซงเปนประโยชนมากตอการศกษาองคประกอบและโครงสรางของบรรยากาศและพนผวโลก ทงในระดบ ทองถนและระดบโลก อาทเชน 1. ตรวจวดครอบคลมพนทไดเปน บรเวณกวาง ในแตละครง โดยเฉพาะการตรวจวดจากอวกาศ ท าใหมองภาพรวมไดงาย และไดขอมลทคอนขางทนตอเหตการณ 2. ตรวจวดไดใน หลายระดบ ของ ความละเอยด ทงความละเอยดเชงพนทและความละเอยดเชงรงส ขนอยกบความสามารถของอปกรณ และระดบความสงของสถานตดตง เปนส าคญ 3. ตรวจวดได อยางตอเนอง ทงในชวงกลางวนและชวงกลางคน โดยเฉพาะการตรวจวดในชวง เทอรมอลอนฟราเรด และ ไมโครเวฟ ซงไมจ าเปนตองใชแสงอาทตยชวยในการส ารวจ 4. ตรวจวดไดใน หลายชวงคลน ไมเฉพาะในชวงแสงขาวทตาเรามองเหนเทานน ท าใหไดขอมล เกยวกบวตถหรอพนททศกษา มากกวาทเรารบรตามปกตมาก 5. ตรวจวดขอมลในพนท ทเขาถงทางพนดนล าบาก ไดอยางมประสทธภาพ เนองจากอปกรณทใชตองการเพยงสญญาณคลนแมเหลกไฟฟา ทมาจากพนททศกษา เทานนในการท างาน ขอดอย ของการตรวจวดจากระยะไกล ทเหนไดชดมอาทเชน 1. ตองใช งบลงทน ในเบองตนและงบด าเนนการสง โดยเฉพาะในการจดหาสถานตดตงและการสรางอปกรณตรวจวด เนองจากเปนเทคโนโลยระดบสง 2. ตองใช บคลากร ทไดรบการฝกฝนมาโดยเฉพาะในการด าเนนงาน เนองจากตองการผท มความรพนฐานทดมากพอส าหรบการ บรหารจดการ ระบบและการ ใชประโยชน จากขอมลทได 3. ขอมลทไดบางครงยงขาด ความละเอยด เชงพนทมากพอ เนองมาจากเปนการส ารวจจากระยะไกลท าใหการศกษาในบางเรองอาจมขอจ ากดอยมากพอควร 1.4.2.6 แนวทางการใชประโยชน ขอมลทไดมาจากการตรวจวดระยะไกล มอาทเชน 1. การส ารวจทางโบราณคดและมานษยวทยา (Archaeology and Anthropology Study) ทส าคญคอ การส ารวจ ทตง ของแหลงโบราณสถาน ในพนทซงยากตอการเขาถงทางพนดน รวมถงทอย ใต ผวดนไมลกมากนก โดยมกใชขอมลทไดจากเรดารและเครองวดการแผรงสชวง IR 2. การรงวดภาพและการท าแผนท (Photogrammetry and Cartography) ทส าคญคอการท า แผนทแสดง ลกษณะภมประเทศ (topographic map) และ แผนทแสดง ขอมล เฉพาะอยาง (thematic map) ซงมกตองใชเทคนคทาง GIS เขามาชวยดวย 3. การส ารวจทางธรณวทยา (Geological Survey) ทส าคญคอ การส ารวจโครงสรางชนดนและชนหน การส ารวจแหลงแร การส ารวจแหลงน ามน การส ารวจแหลงน าใตดน และ การส ารวจพนทเขตภเขาไฟและเขตแผนดนไหว เปนตน 4. การศกษาทางวศวกรรมโยธา (Civil Engineering) ทส าคญคอ การศกษาพนท (site study) การวางผงระบบสาธารณปโภค (infrastructure planning) และ การวางแผนจดระบบการขนสงและการจราจร (transport and traffic planning) เปนตน 5. การศกษาในภาคเกษตรและการจดการปาไม (Agricultural and Forestry Study) ทส าคญมอาทเชน การใชประโยชนทดนภาคเกษตร การส ารวจคณภาพดน การส ารวจความสมบรณ ของพชพรรณ และ การตรวจสอบการใชประโยชนและการเปลยนแปลงของพนทปาไมตามเวลา เปนตน

หนา 33


6. การวางผงเมอง (Urban planning) ทส าคญมอาทเชน การใชประโยชนทดนในเขตเมอง การเปลยนแปลงเชงคณภาพและขนาดของเขตเมอง และการออกแบบพนทเชงภมสถาปตย (landscape modeling) เปนตน 7. การศกษาแนวชายฝงและมหาสมทร (Coastal and Oceanic Study) ทส าคญมอาทเชน การเปลยนแปลงเชงคณภาพและขนาดของเขตชายฝง การจดการพนทชายฝง และการศกษาคณสมบตเชงกายภาพและเชงเคมของน าทะเลระดบบน เชน อณหภมหรอความเคม เปนตน 8. การตดตามตรวจสอบภยธรรมชาต (Natural Disaster Monitoring) ทส าคญมอาทเชน น าทวมและแผนดนถลม การระเบดของภเขาไฟและแผนดนไหว การเกดไฟปา หรอ การเกดไฟในแหลงถานหนใตผวดน (subsurface coal fires) เปนตน 9. การส ารวจบรรยากาศและงานวจยทางอตนยมวทยา (Atmospheric and Meteorological Study) ทส าคญมอาทเชน การเปลยนแปลงของสภาพอากาศในชวงสน การศกษาองคประกอบของอากาศ ทระดบความสงตาง ๆ เชน ไอน า คารบอนไดออกไซด หรอ โอโซน รวมไปถง การตรวจสอบกาแปรปรวนของอากาศระดบลาง เชน การเกดพายขนาดใหญ หรอ พายฝนฟาคะนอง เปนตน 10. การหาขอมลเพอภารกจทางทหาร (Military Services) ทส าคญคอ การถายภาพจากทางอากาศดวยเครองบนสอดแนม (spy plane) และ การส ารวจพนททสนใจ โดยใชเครองตรวจวดประสทธภาพสงบนดาวเทยม ตวอยางภาพเรดารแสดง ลกษณะภมประเทศ

(topographic image) ในรฐแคลฟอรเนย ภาพของ นครนวยอรค จากดาวเทยม IKONOS เมอวนท 12 กนยายน ค.ศ. 2001 ความละเอยด 1 เมตร 1.4.3 ระบบก าหนดต าแหนงบนพนพภพดวยระบบดาวเทยม (Global Positioning Systems: GPS)

1.4.3.1 ความหมายของ GPS

GPS ยอมาจาก "Global Positioning System" คอระบบทระบต าแหนงทกแหงบนโลก จากกลมดาวเทยม 24 ดวงทโคจรอยรอบโลก ซงถาเรามอปกรณรบขอมลตดตงอย จะท าใหสามารถแสดงต าแหนงนนอยางแมนย า

รปท 1.38 ภาพจากดาวเทยม

หนา 34


รปท1.39 ลกษณะของดาวเทยมสอสาร GPS ทอยในระบบ NAVSTAR

ดาวเทยมGPS มรอบและต าแหนงอยเหนอพนโลกทความสง 20,200 กโลเมตร สามารถใชในการหาต าแหนงบนพนโลกไดตลอด 24 ชวโมงททกๆ จดบนผวโลก ใชน ารองจากทหนงไปทอนตามตองการ ใชตดตามการเคลอนทของคนและสงของตางๆ การท าแผนท การท างานรงวด (Surveying) ตลอดจนใชอางองการวดเวลาทเทยงตรงทสดในโลก จพเอส (GPS) มหลกการท างานโดยอาศยคลนวทย และรหสทสงมาจากดาวเทยม NAVSTAR จ านวน 24 ดวง ทโคจรอยรอบโลก

1.4.3.2 องคประกอบของระบบดาวเทยม GPS สามารถแบงออกไดเปน 3 องคประกอบไดแก ลกษณะทวไปของระบบGPS ประกอบดวยสวนส าคญ 3 สวน ไดแก 1. สวนอวกาศ 2. สถานควบคม 3. ผใช 1. สวนอวกาศ (Space Segment) ในระบบดาวเทยม GPS จะประกอบดวยดาวเทยมทงหมด 24 ดวง โดยดาวเทยมจ านวน 21 ดวง จะใชในการบอกคาพกด สวนทเหลอ 3 ดวง จะส ารองเอาไว ดาวเทยมทง 24 ดวงนจะมวงโคจรอย 6 วงโคจรดวยกน โดยแบงจ านวนดาวเทยมวงโคจรละ 4 ดวง และมรศมวงโคจรสงจากพนโลกประมาณ 20,200 กโลเมตร (12,600 ไมล) วงโคจรทง 6 จะเอยงท ามมกบเสนศนยสตร (Equator) เปนมม 55 องศา ในลกษณะสานกนคลายลกตะกรอ ดาวเทยมแตละดวงจะใชเวลาในการโคจรครบรอบ 12 ชวโมง นน คอ คาบของการโคจรเปน 12 ชวโมง/รอบ ความถทใชในการบอกต าแหนงคาพกดของดาวเทยมแตละดวงม 2 ความถ คอ ความถ L1:1,575.42 MHz และ ความถ L2:1,27.60 MHz

รปท1.40 แสดงต าแนงและการโคจรของดาวเทยม GPS รอบโลก

หนา 35


2. สถานควบคม (Control Station Segment) ในสวนของสถานควบคมจะประกอบดวย 5 สถานยอย (Monitor Station) ตงอยทเมอง Diego Garcia, Ascension Island, Kwajalein, และ Hawaii สวนสถานควบคมหลก (Master Control Station) 1 สถาน ซงเปนศนยควบคมการท างานของระบบดาวเทยม GPS ตงอยทเมอง Colorado Springs รฐ Colorado สหรฐอเมรกา สถานควบคมตาง ๆ เหลานมหนาทคอยตดตอสอสาร (Tracking) กบดาวเทยม ท าการค านวณผล (Computation) เพอบอกต าแหนงของดาวเทยมแตละดวง และสงขอมลทไดไปยงดาวเทยมอยตลอดเวลา ท าใหขอมลทไดเปนขอมลททนสมยอยเสมอ

รป1.42 แสดงสถานควบคมระบบดาวเทยม GPS 5 แหง

3. สวนผใช (Use Segment) ผใชประกอบดวย 2 สวนใหญ ๆ คอ สวนทเกยวของกบพลเรอน (Civilian) และสวนทเกยวกบทางทหาร (Military) ในสวนของผใชจะมหนาทพฒนาเครองรบสญญาณ (Receiver) ใหทนสมยและสะดวกแกการใชงาน สามารถทจะใชไดทกแหงในโลก และใหคาทมความถกตองสง

รปท 1.41 แสดงการโคจรของดาวเทยม GPS รอบโลก

หนา 36


1111clfแสดง11111

1.4.3.2 หลกการท างานของ GPS หลกการพนฐานของ GPS เปนเรองงาย ๆ แตอปกรณของเครองมอถกสรางขนดวยวทยาการ

ขนสงการท างาน GPS คอ อาศยต าแหนงของดาวเทยมในอวกาศเปนจดอางอง แลววดระยะจากดาวเทยม 4 ดวง และใชหลกการทางเรขาคณตในการค านวณหาต าแหนงบนพนโลก โดยมขนตอนการท างานดงน

1. รบสญญาณจากดาวเทยมทโคจรอยเตมทองฟา 24 ดวงเปนบรการฟร เมอทานซGPS มาใชแลว การรบสญญาณจากดาวเทยมจะไมตองเสยคาใชจายใดๆทงสน

2. การท GPS จะรบท างานได อยางนอยตองรบสญญาณจากดาวเทยม 3 ดวงขนไป โดยถารบสญญาณได 4 ดวงขนไปกจะสามารถบงบอกพกดความสงไดดวย ดงรปขางลาง

ดาวเทยม 1 ดวง: เราจะอยทพนผวของวงกลมทมดาวเทยมเปนศนย กลางมรศม 11,000 ไมล

รปท1.43 แสดงการใชงาน และสวนประกอบของระบบดาวเทยม GPS

หนา 37


ดาวเทยม 3 ดวง : เราจะอยทวงกลมทเปนรอยตดของทรงกลมทงสามใน 3 มตตด 1 จด ถาเปนดาวเทยม 4 ดวงจะไดขอมลใน 4 มต คอ X,Y,Z,T

ซงจะท าใหแมนย ามากขน ต าแหนงของดาวเทยม ตลอดเวลาจะถกค านวณใหเครองรบหาต าแหนงของผใชทสามารถรบขอมลได 50 bps ตอเนองกน วงโคจรของแตละดวงตอระยะเวลา 1 ชวโมง โดยการตง element การโคจรท 15 keplerian พรอมทงคาสมประสทธฮารโมนคเพมขนจากการรบกวนและแกไขทกๆ 4 ชวโมง

3. การท GPS จะรบสญญาณไดนน จะตองสามารถมองเหนทองฟา หรอไมมอะไรมาขวางกน

1.4.3.4 การประยกตใชงานในดานตาง ๆ ของ GPS

หลกๆ กคอส าหรบการคนหาต าแหนงทเราอยหรอสงทเราตองการตรวจสอบ เราสามารถหาประยกตใชงานไดแลวแตการน าไปใช ปจจบนทเราน าไปใชงานและมประโยชนมากๆ กคอ เชนการตรวจสอบรถบรรทกสงของ ทมการขบไปตามเสนทางไกล เพอใหทราบวารถคนนมปญหา หรอสญหายหรอไม หรออาจน าไปใชงานตอนเขาไปส ารวจในปา เพอปองกนการหลงทาง เปนตน เราสามารถสรปการประยกตการน า GPS ไปใช ไดดงน ระบบน ารอง (Navigator System) ระบบตดตามยานพาหนะ ส ารวจพนท ในการท าแผนท

ดาวเทยม 2 ดวง: เราจะอยทวงกลมทเปนรอยตดของ ทรงกลมทงสอง

หนา 38


เอกสารอางอง

เจรญ เจรญรชตภาคย. (2545). อตนยมวทยา: วทยาศาสตรของบรรยากาศและปรากฏการณ. โครงการ สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน.

ดวงพร นพคณ .( 2536). ภมอากาศวทยา, ภาควชาภมศาสตร. คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณวทยาลย.

ทว ทองสวาง.(2533). การอานแผนทและภาพถายทางอากาศ. ภาควชาภมศาสตร. คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลรามค าแหง.

รจราพรรณ รงรอด . (2536). เปดโลกวทยาศาสตร ลม ฟา อากาศ. ส านกพมพ ฟสกสเซนเตอร.

รงสรรค อาภาคพภะกล . (2543). อตนยมวทยาเบองตน. ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศทธน ดนตร .( 2542). ความรพนฐานดานการส ารวจระยะไกล. วชาภมศาสตร. คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

สวพนธ นลายน. ( 2545). อตนยมวทยา. ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. (2538). "จากหวงอวกาศสพนแผนดนไทยฉบบยอ",กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม, โรงพมพครสภาลาดพราว.

สมเกยรต อยสานนท ,พ.อ . (2536). "การใชแผนทภมประเทศและรปถายทางอากาศ" การส ารวจทรพยากรธรรมชาตดวยดาวเทยม: ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตกระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลย และสงแวดลอม.

สมมต สมบรณ และคณะ. (2547). ภมศาสตร มธยมศกษาปท 5 .ส านกพมพวฒนาพานช : กรงเทพฯ.

สรรคใจ กลนดาว . (2534). การอานแผนทและและตความรปถายทางอากาศ. ไทยวฒนพานช: กรงเทพฯ.

หนา 39


แบบฝกปฏบต

1. วชาภมศาสตร คอวชาทศกษาเกยวกบ...................................................................................................

2. ปจจยส าคญทางดานกายภาพ (ธรรมชาต) ของวชาภมศาสตรกายภาพ ไดแก อะไรบาง

..................................................................................................... ...........................................................

............................................................................................................................. ...................................

................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ..................................

3. เพราะหตใดจงตองมการอานและแปรความหมายจากภาพถายทางอากาศ อธบายเหตผลประกอบ

............................................................................................................................. ...................................

............................................................................................................................. ...................................

....................................................................................... .........................................................................

............................................................................................................................. ..................................

4. ระบบสารสนทศภมศาสตร คออะไร อธบายพรอมยกตวอยางประกอบ

............................................................................................................................. ...................................

............................................................. ...................................................................................................

............................................................................................................................. ...................................

............................................................................................................................. ..................................

5. ประเทศไทยมการประยกตใชขอมลระยะไกลอยางไรบาง อธบาย

................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ...................................

............................................................................................................................. ...................................

.................................................................... ............................................................................................

............................................................................................................................. ...................................

................................................................................................................................. ...............................

.................................................................................................... ............................................................

............................................................................................................................. ...................................

................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ...................................

............................................................................................................................. ...................................

.................................................................... .........................................................................................

บทที่ 1...

Documents