ชาลนถวย

สข สดชน รนเยน ดวยปรชญาเซนอนลมลก

ว.วชรเมธ

ภาพปก ชยณรงค ว�ร�ยานนท

ออกแบบปก แดนชย วรรณศร�มงคล

บาท

หมวดศาสนา/ธรรมะประยกต

139

ภาพปก ชยณรงค ว�ร�ยานนท

ออกแบบปก แดนชย วรรณศร�มงคล

หมวดศาสนา/ธรรมะประยกต

ว.วชรเมธ

เซน เปนแขนงหนงของพทธศาสนาทแตกหนอตอใบออกไปจากอนเดย

ผานจน ไปเจรญงอกงามอยทามกลางดงซากระ กโมโน โชกน และชนโต ใน

ประเทศญปน สดทายสลายเหลยม ลบมม จนเกดความกลมกลอมลงตว และ

เรยกตวเองวาเปนเซน เตมรปแบบ

ทกวนน พทธศาสนานกายเซนเปนทรจกไปทวโลก ยงในยคโลกาภวตน

ยงไดรบความนยมมากขน เพราะไดคนของโลกอยางสตฟ  จอบส  คอย

เอยอางถง และนำเอาปรชญาเรองความเรยบงายมาประยกตใชในงานออกแบบ

นวตกรรมตระกลแอปเปล ทำใหสาวกของศาสนาแอปเปลพากนหนมาศกษา

เซนเปนการใหญ

หากถามวาเซนคออะไร คำตอบทงายทสดดเหมอนจะมอยในคำนยาม

ของทานโพธธรรมทวา เซน คอ...

“การถายทอดพเศษนอกคมภร

ปราศจากถอยคำและสญลกษณ

มงตรงสหวใจของมนษย

หยงลกสธรรมชาตเดมแทของมนษย และพระนพพาน”

พมพครงท๑๐

55-04-070_COVER Pim9-10_Y.indd 1 4/21/12 5:55:24 PM

ตวอยาง

พทธศาสนานกายเซน ๔

กำเนด ๘

ลำดบพระสงฆนายก ๑๐

พระโพธธรรม - ปฐมาจารยนกายเซนในจน ๑๓

เสนทางนกายเซน ๑๗

พนฐาน ๕ ประการ ๒๒

ปรศนาธรรมผานนทานเซน ๒๔

ประวตของทานเวยหลาง ๒๙

หวใจแหงคำสอนของทานเวยหลาง ๓๖

ประวตของทานฮวงโป ๓๙

หวใจแหงคำสอนของทานฮวงโป ๔๑

วธการหลากหลายแตเปาหมายเปนหนงเดยว ๔๕

ชาลนถวย ๕๓

คำถามเกาแก ๕๗

ผควรฉนขาวของชาวบาน ๖๑

ความเหน “ทวม” ความร ๖๕

ยงกวาเสอ ๖๙

เตาในลำธาร ๗๓

คณยงไมวางอกหรอ ๗๕

พรอนประเสรฐ ๗๙

กระทบ - ไมกระเทอน ๘๕

ปาฏหารยทแท ๘๙

ธรรมดาของธรรมชาต ๙๕

ไมเรวกชา...เขามาแน ๙๙

55-04-070_(001)-(008) Pim9-10_Y.8 8 4/21/12 8:25:10 PM

ตวอยาง

มนถกของมนอยแลว ๑๐๓

เหนอกรอบกรงของรปแบบ ๑๐๗

ถาจะรก กจงรกอยางเปดเผย ๑๑๓

ไกไมขน ตะวนไมขน ๑๑๙

การศกษาเรมตน เมอคน... ๑๒๕

เธอไมใชมน มนกไมใชเธอ ๑๒๙

ความงามของความวาง ๑๓๕

ศลปะแหงการใหอภย ๑๔๓

ศลปะการลงจากหลงมา ๑๔๗

แกวมณโชตรส ๑๕๓

สลายอตตาแบบพทธทาส ๑๖๑

ไมบรรทดเรยกพ ๑๖๕

ตายแลวไปไหน ๑๖๙

พระนางพญา ๑๗๓

รายกวาเสอ ๑๗๗

คำ ๒ คำ ๑๘๕

ศลปะการนงอยในหวใจคน ๑๙๑

ศลปะการใชคน ๑๙๗

ปศาจกนความโกรธ ๒๐๓

สญชาตญาณแมงปอง ๒๐๙

เศรษฐกบสเขยว ๒๑๕

กฎทกกฎมขอยกเวน ๒๑๙

ถอ (ก) หนก วาง (ก) เบา ๒๒๓

ดงเมดทราย ๒๒๗

ประวตและผลงานว.วชรเมธ ๒๓๒

55-03-010_001-049_ new14-Pim1-8_1 1 3/14/12 5:13:42 PM

ตวอยาง

ૹÁÔ㪋ÍÐäÃÍ×è¹ ËÒ¡¤×ÍÁÃäÇÔ¸ÕÍѹ¹Óä»ÊÙ‹ÀÒÇÐÊÐÍÒ´ÊÇ‹Ò§ ʧº ÊÁºÙó � ÍÔÊÃÀÒ¾ ËÃ×͹Ծ¾Ò¹

Íѹ໚¹ÀÒÇÐÍØ´Á¤μ Ôã¹¾Ãоط¸ÈÒʹҷÕèàÃÒÃÙ Œ¨Ñ¡¡Ñ¹´ÕÍÂÙ‹áÅŒÇ

ñ ࢌÒã¨à«¹

55-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 255-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 2 3/10/12 5:58:31 PM3/10/12 5:58:31 PM

ตวอยาง

4 ªÒÅŒ¹¶ŒÇÂ

เซน (禅, せ ん) เปนชอภาษาญปนของพระพทธศาสนา

นกายมหายาน สบรากเหงามาจากพทธศาสนาในประเทศอนเดย

และถอกำเนดทประเทศจน จากนนผานมาทางเกาหลและเขาส

ประเทศญปน โดยไดรบอทธพลมาจากลทธขงจอและลทธเตาจาก

ประเทศจนในชวงระหวางทเผยแผมาสญปน การฝกตนของนกาย

เซน เนนทการนงสมาธเพอการรแจง

ในกลางครสตศตวรรษท ๒๐ นอกจากเซนจะเปนสาขาหนง

ของพทธศาสนาแลว เซนยงเปนปรชญาในการดำรงชวต โดยแสดง

ถงแนวทางการใชชวต การทำงาน และศลปะ ซงยดถอหลก

ปฏบตตามหลกธรรมของพระพทธเจา ตามหลกของอรยสจ ๔

และมรรค ๘ เปนทรจกกนทวโลก รวมถงเซนยงไดรบการยอมรบ

จากบคคลทไมใชพทธศาสนกชน โดยเฉพาะอยางยงบคคลนอก

ทวปเอเชยทสนใจในเซนสามารถศกษาและปฏบตธรรมไดและ

ไดเกดนกายสายยอยออกมา (ทเรยกวาครสเตยนเซน)

¾Ø·¸ÈÒʹҹԡÒÂૹp

55-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 455-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 4 3/10/12 5:58:35 PM3/10/12 5:58:35 PM

ตวอยาง

5

กลาวเฉพาะคำวา “เซน” (Zen) เปนคำในภาษาญป นซง

มาจากภาษาจนวา ฉาน (Ch'an) หรอการทำสมาธ อนตรงกบคำ

ตนเคาในภาษาสนสกฤตวา ธยาน (Dhyana) สวนในภาษาอนท

ตางออกไปกมสำเนยงเรยกขานนกายนใกลเคยงกน และแตละคำ

กมความหมายไมแตกตางกน นนคอ

ภาษาบาล เรยก ฌาน

ภาษาสนสกฤต เรยก ธยาน

ภาษาจน เรยก ฉาน

ภาษาจนแตจว เรยก เสยมจง

ภาษาญปน เรยก เซน

ภาษาเกาหล เรยก ซอน

ภาษาไทย เรยก เซน

ภาษาองกฤษ เรยก ZEN

ในพระไตรปฎกของพระพทธศาสนาฝายเถรวาท มพทธ-

วจนะทแสดงใหเหนรองรอยของคำวา “เซน” พรอมทงความหมาย

ปรากฏอยในคมภรขททกนกายธรรมบท ดงน

55-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 555-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 5 3/10/12 5:58:37 PM3/10/12 5:58:37 PM

ตวอยาง

6 ªÒÅŒ¹¶ŒÇÂ

นตถ ฌาน อปสส

นตถ ปา อฌายโน

ยมห ฌานจ ปา จ

ส เว นพพานสนตเก

ฌาน (เซน) ไมมแกผไมมปญญา

ปญญาไมมแกผไมมฌาน

ฌานและปญญามในผใด

ผนนยอมใกลพระนพพาน

คำวา “เซน” กด “นกายเซน” กด “ภมปญญาหรอปรชญา

ของพทธศาสนานกายเซน” กด หากสบคนไปถงรากเหงา เรา

กจะพบวาไมใชของใหมแตอยางใด โดยแททจรงแลว เซนคอ

ปรชาญาณทมอยในพระพทธศาสนาแบบเดม (กอนทจะแตกออกมา

เปนนกายตาง ๆ) ทพระพทธองคทรงคนพบ แลวนำมาเผยแผแก

เวไนยนกรทงโลกนนเอง

ความแตกตางอนถอเปนลกษณะเฉพาะนน เปนเรองของ

“วธการ” และกระบวนการในการเผยแผและการถายทอดเทานน

เมอวาโดยสารตถะ เซนกมใชอะไรอน หากคอมรรควธอนนำไปส

55-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 655-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 6 3/10/12 5:58:38 PM3/10/12 5:58:38 PM

ตวอยาง

7

ภาวะสะอาด สวาง สงบ สมบรณ อสรภาพ หรอนพพาน อน

เปนภาวะอดมคตในพระพทธศาสนาทเรารจกกนดอยแลว ดง

คำของทานพทธทาสภกขผแปลสตรของทานเวยหลาง ทวา

“พทธศาสนาไมมอยางอน อยางไทย อยางแขก หรออยาง

ฝรงหรอก จะมกแตพทธศาสนาอยางของพระพทธเจาอยางเดยว

เทานน แตวาวธพด หรอวธบอก หรอวธนำใหเขาถงนนตางกน

มากทเดยว คอ ตางกนตามยค ตามสมย และตามถน พทธ-

ศาสนาเปนเรองของคนฉลาดอยแลวกจรง แตครนเขาไปในประเทศ

จน สมยซงคลงไปดวยกลนไอของเลาจอ ขงจอ ฯลฯ อยอยาง

เตมท แลวจะไปพดดวยถอยคำอยางเดยวกนกบทจะพดใหแก

คนทรจกแตเพยงเลยงววและรดนมววไปวนหนง ๆ ไดอยางไรเลา

ฉะนน ถามนมอะไรผดกนมากขนาดรสกวาหนามอเปนหลงมอ

กตาม มนยงเปนเรองเดยวกนอยนนเอง...”

55-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 755-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 7 3/10/12 5:58:39 PM3/10/12 5:58:39 PM

ตวอยาง

8 ªÒÅŒ¹¶ŒÇÂ

จด กำเนดของแนวคดนกายเซนเกดขนในสมยพทธกาล เมอ

พระผมพระภาคเจาประทบนงพรอมกบบรรดาภกษอยท ภเขา

คชฌกฏ ทาวมหาพรหมไดมาเขาเฝาและถวายดอกไมเปนพทธบชา

แดพระองค พรอมกนนกไดกราบทลอาราธนาพระองคใหทรงแสดง

พระธรรมเทศนาดวย

พระผ มพระภาคทรงรบดอกบวน นแลวทรงชข น และ

ทอดพระเนตรดอกบวนนดวยอาการนงเงยบอยางยง มไดตรส

เทศนาวาอยางไร ทประชมไมมผใดเขาใจความหมาย นอกจาก

พระมหากสสปเถระรปเดยวเทานน ทยมนอย ๆ อย พระศาสดา

จงตรสวา

“ดกอน กสสปะ ตถาคตมธรรมจกษครรภอนถกตองและ

นพพานจต ลกษณะทแทจรงยอมไมมลกษณะไดมอบไวใหแก

เธอแลว”

พระพทธวจนะในเหตการณนไดรบการกลาวขานกนวา เปน

¡Óà¹Ô´p

55-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 855-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 8 3/10/12 5:58:40 PM3/10/12 5:58:40 PM

ตวอยาง

9

บอเกดแหงพทธศาสนานกายเซน และการทพระพทธองคทรง

สงผานคำสอนแกทานกสสปะ (ซงแสดงออกดวยการยมออกมานน)

กถอเปนการถายทอดคำสอนพเศษนอกคมภรเปนครงแรก โดย

ไมอาศยตวอกษรใด ๆ ซงเปนลกษณะเฉพาะของนกายเซนทรบร

กนโดยทวไปนนเอง

เพราะฉะนน นกายนจงนบถอพระมหากสสปเถระวาเปน

ปฐมาจารย และถอวาเปนนกายวปสสนาโดยเฉพาะ ไมตองอาศย

ตวหนงสอหรอปรยตธรรมใด ๆ ไมอยในกรอบแหงคำพดใด ๆ

แตชตรงไปยงจดของจตใจ เพราะฉะนนบางทจงมนามเรยกวา

“การเผยแผนอกคำสอน”

การทพระมหากสสปะผมความเปนเลศในทางปญญาไดรบ

สงฆาฏจวรของพระพทธองค ทำใหเกดธรรมเนยมการสงมอบ จวร

สงฆาฏ และบาตร ซงถอเปนสญลกษณในการสบทอดตำแหนง

พระสงฆปรณายกของนกายเซน

55-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 955-03-010_001-049_Pim1-8_W.indd 9 3/10/12 5:58:42 PM3/10/12 5:58:42 PM

ตวอยาง