“คำ” สอนในหนงสอเลมน... “นำ” ทานไปสความตรองตามใหเหนจรงได

ดวยการกระ “ทำ” เพอประโยชน ตามความมงหมายสงสดแหงความรแจง

และบนเทงในธรรม นำลงสสายธารธรรมแหงอมตรส

ซงมแดนเกษมคอพระนพพานเปนทสด

คำสอนทงหลายจะนำทานไปสความร ความเขาใจ

ขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา

เพอใหเกดความสข ความเจรญ ในชวตสบไป

คณะผจดทำ : อญญาวโมกข

เปนการถอดเทป : พมพครงท 2

30 สงหาคม 2552

นยามของบณฑต 5 เมตตาธรรม 31

สารบญ

นยามของบณฑต �

การมสตรลมหายใจเขาออก จตจะสงบ

รทนกบกเลสทมากระทบ หไดยนเสยง ตาเหนรป

สงเหลานไมวาจะเปนเสยงทเราไดยนนน ไมใชกเลส

แตเปนเครองตอตดททำใหจตเราเขาไปยด

ทำใหเราเปนทกข ทำใหตองตดภพตดชาต

เวยนวายตายเกด ไมรจกจบสน

ถาเราไมมสต จะทำใหรไมทน กเลสจะเขาครอบงำ

กเลสทเขามากระทบกคออารมณ แลวทำใหเราหลงไป

กบมน หลงไปกบสงนน ชอบในสงนน รกในสงนน

มคณะกทำใหเกดการแตกสามคค

ขนธหา คอ รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ

ไมใชกเลส แตเมอเราเขาไปยดเมอไหร

นนกคอกเลส ททำใหใจเราเปนทกขทนท

� ค ำ น ำ ท ำ

เราเขาใจวาการรกตวเอง การทำใหใจเปนสข

คอ การดหนง ฟงเพลง การชอปปง การเทยว

แตจรงๆ แลว...ไมใช

คำสอนของพระพทธเจา 84,000 พระธรรมขนธ

กอยตรงน จตทสงบ จตทวางจากการยดตด

กบอะไรทกอยาง กเปนวมตต คอ แนวคำสอน

ของพระพทธเจาทเราคนหากน จงมใจทแนวแน

ตงมน แลวเราจะเขาใจไดอยางลกซง ไมมโอนเอยง

เอนเอยงไปกบกเลสทมากระทบในใจเรา

ความสามคคกจะเกดขนในหมคณะเลกๆ

จนไปถงบานเมองกไมขดแยงกน

เทศนทศนยพฒนามวงนอยปนซเมนตไทยทาหลวง จงหวดสระบร วนพฤหสบดท 9 ตลาคม พ.ศ. 2551

นยามของบณฑต �

นยามของ

นยามของบณฑต ทานไดกลาวเอาไววาเปนสงทนา

นำมาพจารณา เพราะวาเปนเครองเปรยบเทยบธรรมะ

ของพระพทธเจาได แลวกเปนเครองประกอบการดำเนนชวต

ของเราได ธรรมของศาสดาดเหมอนวาจะเปนศาสน

สภาษตดวย

ทานวาไววา “ไมกฤษณาเปนของหอม เปนไม

ทหอมทสด เมอเราเอาใบตองไปหอเอาไว กลนของ

กฤษณากย งตดใบตองดวย” อนนท านหมายถง

� ค ำ น ำ ท ำ

การคบคนด การคบบณฑต ไดพบพระสจธรรมคำสอน

ถงแมวาเราจะไมรเรองอะไรทงหมดกตาม แตสงท

ไมเคยรมากอนกจะไดร สงทไมเคยเขาใจมากอนกจะ

เขาใจ เหมอนอยางเชนใบตองทหอตนกฤษณา หรอ

เปลอกของกฤษณา

อกความหมายหนง ทานวามปลารา แลวเราเอา

ใบตองไปหอปลารา กลนปลารายอมตดใบตอง ทนก

หมายถง การทไมไดเหนพระสจธรรม ไมไดพบสตตบรษ

การคบหาสมาคมกบคนพาล การคบหาสมาคมกบคนชว

กทำใหเราเปนคนพาลไปดวย เปนคนชวไปดวย และก

ไมรพระสจธรรม หรอเรยกวาความจรง ความหมาย

ทงสองอยางน จะเหนไดวามเหมอนกนอย กคอใบตอง

ใบตอง คอ เปรยบเสมอนเราทานทงหลาย ขนอย

กบวาเรานงใกล คลกคล หรอไดคบคาสมาคมกบอะไร

แตถาเปนใบตองมนเลอกไมได แตคนคอเรา สามารถ

นยามของบณฑต �

เลอกไดทจะคบ ทจะหา ทจะศกษากบทานผนน เหมอนบทมงคลสตรวา อเสวนาจพาลานง การคบ คนพาล สนทนากบคนพาล สนทสนมหรอชดเชอกบ คนพาล ยอมพาลไปหาความผด บณฑตกานงจเสวนงการคบหาสมาคมกบบณฑต ยอมทำใหเกดความร ความเขาใจ เกดความสขความเจรญในชวตได

“การคบคน การสมาคมกบคน พระพทธเจาทานตรสวา...เปนทสด เปนทงหมดของพรหมจรรย หมายถง พรหมจรรยคอความบรสทธผองแผว”

ทำไมถงวาพระพทธเจาทานเนนเรองการคบคาสมาคม หรอเรยกวาการคบเพอน ทางบาลเรยกวา “กลยาณมตร” การคบเพอนทด เปนทงหมดในพรหมจรรย คอการทำจตของเราใหบรสทธ ทำจตของเราใหผองแผว

เหตใดจงเปนอยางนน กเพราะวาเราปฏบต คนเดยวไมได จะตองมหม มคณะ มพวก มพอง

� ค ำ น ำ ท ำ

เพอจะไดมการแลกเปลยน การสนทนา การขบคด

ปญหาทางการปฏบต หรอทางการศกษา สงใดทเรา

ไมเขาใจกจะเขาใจดวยการสนทนา พดคย การแลก

เปลยนความร เมอเราตดขดแนวทางการปฏบตธรรม

กลยาณมตรนนแหละจะเปนผทชวยใหเราคลายจาก

ปญหานนได กลยาณมตรจงวาเปนทงหมดของพรหมจรรย

นคอสงทเรยกวา พรหมจรรย อยางทเปรยบ

ขางตนวา ใบตองหอกฤษณากบใบตองหอปลารา

เหนไดชดวามนตางกนโดยสนเชง ทงลกษณะ และกลน

ของมน

ฉะนน คนด...เรามอง...เรากร คนชว...เรามอง...เรากร บางครงกตองอาศยการคลกคล การพดคย เราก

ทราบไดวา คนนเปนคนดหรอเปนคนชว สามารถเลอกได

คบได มสทธทจะคบ มสทธทจะเลอก

นยามของบณฑต �

...ขนอยกบวา เราเหนประโยชนในทางประพฤต พรหมจรรยของเราหรอไม ... ขนอยกบความใสใจในการบำเพญกศลของเรา หรอไม ... ขนอยกบความปรารถนาในการท เราเขามา ในพระพทธศาสนานน มปฏปทาอยางไรนน กขนอยกบสงเหลาน

เราทานทงหลาย เปนผถกความทกขหยอกเอาแลว

หยอกลอเอาแลว ดวยความไมรคอโมหะ ความหลง

สำคญผด ความเขาใจผด เพราะมฝาคออวชชาไดบดบงไว

มตณหา คอ ความทะยานอยาก, มมานะ คอ ความถอตว

ถอตน, มสงขาร คอ ความปรงแตง ใหผกพนและยดตด

มนหมายในสงนนๆ ดเหมอนวามนษยเราทานทงหลาย

จะเปนผพนจากขายแหงพญามจจราชยาก ถาเราไมรจก

สงเหลาน พระพทธองคจงแสดงบญญตลกษณะและชอ

ของกเลสทงหลาย เพอใหเราทราบ ร และมการปองกน

10 ค ำ น ำ ท ำ

พระพทธองคทรงบญญต แบบแผน การปฏบตตน

ตงแตชนชนฆราวาส ครองเรอน ประกอบอาชพการงาน

สมณะ ช พราหมณ ผออกบวช ศกษาพระธรรมโดยตรง

พระองคทรงวางบญญต เพอโปรดเวไนยสตวใหทวถง

ไมวาเดกหญงเดกชาย หนมสาว และวยกลางคน ชรา

แมคนใกลจะตาย ใหรวถทางแหงการดำเนนชวตทถกตอง

ใหประสบพบกบสนตสข คอความสขทงโลกนและโลกหนา

พระพทธองคทรงเปนผอบตเกดขน ในโลก เพอนำเหลาสตวทงหลายใหพนไป จากขาย ไดแก ความทกข เปนผไกลจากกเลส ตรสรชอบไดโดยพระองคเอง พระองคทรงเปนผแจงเจนจบในสามแดนโลกธาต

เปนผทมนษย เทวดา มาร พรหม ทงหลายสกการะ

บชา เปนผมาดไปด เปนผเจรญแลว เปนผมลาภ

พระองคทรงอบตเกดขนในโลก พรอมไปดวยลกษณะ

นยามของบณฑต 11

ของมหาบรษ มอาการสามสบสอง และอนพยญชนะ

อก 108 พระองคทรงดำเนนพระชนมอยกอน 2552 ป

มการประกอบกจทงทางฆราวาสวสยคอ มการศกษา

เลาเรยน ในสมยนนทมความนยม คอเรยนไปใหม

ความสามารถในการปกครองบานเมอง มความสามารถ

ดวยบารมของพระองคจะไดเปนพระเจาจกรพรรด

ทรงอภเษกสมรสกบพระนางพมพา ผอยนครเทวทหะ

ทรงมพระราชโอรสนามวา พระราหล ทรงเปนผท

จะเจรญ และไมมเสอม พระพทธองคทรง เปนผมองเหนสจธรรมพระองคแรก เหนการแก การเจบ การตาย และสมณะ พระองคทรงออกบวชจากศากยะตระกลราช ทรง

บำเพญเพยรทกขกรยาถง 6 ป ทรงบรรลเปนอนตร

สมมาสมโพธญาณ ตรสรไดโดยพระองคเองในพระชนม

35 ป ทรงประกาศสจธรรม เปนธรรมอนบนตน ชอ

12 ค ำ น ำ ท ำ

ธมมจกกปปวตตนสตร อนไพเราะเสนาะจบหวใจ ทำให

อญญาโกณฑญญะมดวงตาเหนธรรม ไดบรรลเปน

พระโสดาบน เปนพระสงฆองคแรกของโลก ในวน

อาสาฬหบชา คนวนเพญขน 15 คำ เดอน 8 พระองค

ทรงแสดงธรรมดวยอาทกลยาณง งามในเบองตนดวยศล

มชเฌกลยาณง คองามในขนกลางดวยสมาธ ปรโยสาน

กลยานง คองามในบนปลาย คอทสด ไดแก ปญญา

พระองคทรงถายทอดพระสจธรรม คอ พระ

ธรรมจกรนไปโดยลำดบใหเหนทางวา

อนใดเปนทาง...อนประเสรฐ อนใดเปนทาง...อนไมประเสรฐ ทางไมประเสรฐนนม 2 ทาง คอ

ûกามสขลลกานโยค คอการพวพนอย ใน

ความสข ตดอยในกามคณ,

นยามของบณฑต 1�

û อตตกลมถานโยค คอการเขาไปพวพน

ในการทรมานกาย ในการทอยในความทกขทรมาน

ในการบำเพญเพยร ไดแก โยคะ เปนตน พระองคทรง

ตรสทางสายกลาง คอ มชฌมาปฏปทา ตรสทางแหงมรรค คอทางอนประเสรฐ คอ วสทธมรรค ไดแก สมมาทฐ ความเหนชอบ,

สมมาสงกปโป ความดำรชอบ, สมมาวาจา การพดเจรจา

ชอบ, สมมากมมนโต การกระทำชอบ, สมมาอาชโว

การเลยงชวตชอบ,สมมาวายาโม ความพากเพยรชอบ,

สมมาสต ความระลกชอบ, สมมาสมาธ ความตงใจ

มนชอบ

พระองคทรงตรสทางดำเนนการปฏบตเพอใหเหน

พระสจธรรม ทง 4 ประการ ไดแก ทกขเปนของ มอยจรง เปนของควรกำหนดใหรจก เปนของควรละ และควรทำใหแจง

1� ค ำ น ำ ท ำ

ตณหา คอความทะยานอยาก, นโรธ คอความ

ดบทกข, มรรค คอการดำเนนใหถงซงความดบทกข

พระองคทรงตรสแลว สะเทอนเลอนลนสวรรคทกชน

พรหมทกชน รบทราบพระธรรมจกรครงแรก ทำให

เหลาเทวดาและพรหมทงหลาย ไดบรรลเปนพระอรยเจา

เปนจำนวนนบโกฏทกทาน นคอการเกดของพระสมมา

สมพทธเจา ผประเสรฐเอกในสามแดนโลกธาต เปนผท

มนษย เทวดา มาร อนทร พรหม เคารพศรทธา

เปนผนำสตวทงหลายใหพนจากขาย ไดแก ความทกข

พระองคทรงดำเนนพระกรณยกจทางพระพทธศาสนา

ถง 45 ป พระชนมมายได 80 จงละสงขารดบขนธ

เขาสปรนพพาน ในวนเพญเดอน 6 ขน 15 คำ

นบเปนพทธศกราชท 1 พระพทธองคทรงแสดง

พระธรรมเปนสวนมาก และแสดงธรรมแกบรรดาสาวก

ของพระองคเปนจำนวนมากดวยคำเพยงสนๆ งายๆ วา

นยามของบณฑต 1�

“รปไมเทยง เวทนาไมเทยง สญญาไมเทยง สงขารไมเทยง วญญาณไมเทยง รปเปนทกข เวทนาเปนทกข สญญาเปนทกข สงขารเปนทกข วญญาณเปนทกข รปไมใชตวตน เวทนาไมใช ตวตน สญญาไมใชตวตน สงขารไมใชตวตน วญญาณไมใชตวตน สพเพธรรมมาอนตตาต ขนชอวา ธรรมทงหลายไมมตวตน ไมใชตวตน

ไม ใชของเรา สพเพสงขาราอนจจง สงขาร

ทงหลายไมเทยง”

พระองคทรงแสดงพระธรรมนใหแกบรรดาสาวกและ

พทธบรษททงหลาย ตงแตขตตยะบรษท พราหมณบรษท

อบาสก อบาสกาบรษท คฤหบดบรษท ใหไดทราบ

พระสจธรรมซงชอวาความเปนจรง

1� ค ำ น ำ ท ำ

พระองคทรงตรสวา “ชาตเปนทกข, ชราเปนทกข,

มรณะไดแกความตายเปนทกข, ความพลดพรากเปน

ทกข, ความคบแคนใจเปนทกข, ความไมสบายกาย

ไมสบายใจเปนทกข, ความประสบกบสงไมเปนทรก

ทพอใจเปนทกข, ความพลดพรากจากสงทรกทพอใจ

เปนทกข, ความทกขทงหลาย เปนทกขประจำขนธ

ของสตวโลกทงหลาย สตวโลกทงหลายตองประกอบ

กบทกขอยางน และมทกขอกทปรากฏขนแกมนษย

และสตวทงหลายไดแก เมอคราวมความสขกประสบ

ความทกข เมอคราวมลาภกประสบความเสอมจากลาภ

เมอคราวมยศกประสบกบความเสอมไปจากยศ

เมอคราวมความสรรเสรญกประสบความเสอมความ

สรรเสรญ ไดแกคำนนทา” นคอความทกขในโลก

และความทกขอกจำพวกหนงทพระองคตรส

ไดแก ความเปนหน ความเปนหนเปนทกขในโลกเชนกน

เราทานทงหลายเปนผถกความทกขหยงเอาแลว หยอก

นยามของบณฑต 1�

เอาแลว เปนผถกพญามจจราชชวงชงเอาชวตเสยแลว

เปนผรอวนทจะตาย เปนผถงความตายแลว รอเวลา

ลงอาญาประหารชวตเทานนเอง

ทานทงหลายจงเปนผมบญ มบารม ไดเกดใน

ประเทศสยาม และไดพบพระธรรมขององคพระศาสดา

ไดศกษาพระธรรมของพระศาสดาและเปนผกระทำลงมอ

ปฏบตตามทางของพระศาสดา ยอมเปนผมโชค ยอมเปนผมชย ทานทงหลายจงสำเหนยกและนกไวเสมอวาทานทงหลายเปนผโชคด

จงนำโชคของทานใหสำเรจประโยชน ใหถงแดนพระนพพาน อยาใชโชคของทาน

ทไดเกดมาเปนมนษยและมาพบพระพทธศาสนา ไดเกด

ในประเทศสยามไปในทางทผด ไมถกทางแหงกศลกรรม

อยาดำเนนไปในทางทเรยกวา อกศลกรรม คอทาง

ตรงกนขาม ทางทงสองอยางน มทางเขาทางออก

1� ค ำ น ำ ท ำ

สามทาง คอ ทางกาย ทางวาจา ทางใจ รวมเรยกวา

กายกรรม วจกรรม มโนกรรม เปนกรรมบถศล 10

ศล เหมอนประตพระนคร ตา ห จมก ลน

กาย ใจ เหมอนกบบานในพระนคร ประตพระนครเปดไว

แมแตประตในบานปดกตาม กไมสามารถพนไปจากโจร

ผรายได เพราะประตเมองใหญเปดขน หมายความวา

ถาเราสำรวมตา ห จมก ลน กาย ใจ แต ไมสนใจเรองของศลธรรม ความประพฤต เรองของความงดงามของการปฏบต ความเสงยมเจยมตว ปลอยจตใหมความโกรธ ปลอยจตใหมความหลง ปลอยจตใหมความรก ปลอยจตใหทะ เลอทะลา ทำกรยาทางกายไมเหมอนกบนกปฏบต กไดชอวาเปดประตเมองแลว

โจรยอมปลนบานภายในเมองไดฉนนน ถาเราปดประต

นยามของบณฑต 1�

เมองดทงสทศ แตประตบานเราเปดไว หนาตางเราเปดไว

กเหมอนกบวาเราเปนผรกษาศลด ทงโคจรและอาจาระ ไดแก การไมประพฤตอนทไมเหมาะสม คอไปในททไมเหมาะสม กระทำตนเองอนาจาร คอไมงดงาม

ตามแบบของสมณะ ตามแบบของนกปฏบตธรรม

ถาเราทำศลใหบรสทธ แลวเรากทำโคจร คอ

ททควรจะไป ทำอาจาระคอ ระเบยบความประพฤตทดงาม การประพฤตปฏบตดวยการเสงยมเจยมตว

งดงามดงสมณะ งดงามอยางนกปฏบต แตวา ตา ห

จมก ลน กาย และใจ ถงแมจะเปดไวไมสำรวมถง

ขนาดเตมทกตาม กไดชอวาเปนผมประตรกษาไวแลว

โจรขโมยไมสามารถปลนบานเรอนได เพราะประต

พระนคร ไดแกศลถกปดไวแลว ฉนนเหมอนกน

20 ค ำ น ำ ท ำ

ศลเปนของสำคญ ศลเปนของประเสรฐบคคลใดจะรกษาศลได ตองประกอบไปดวยปญญา

3 ระดบ ûชาตปญญา คอ การกำเนดมาพรอมกบ

ปญญาหรอเกดมาพรอมกบปญญา

ûวป สสนาปญญา ค อ ความร แจ ง

แทงตลอดในปญญา

ûปาลหารกะปญญา คอ ปญญาบรหาร

ปญญา แสดงความเปนผนำในกจนนๆ

ปญญาทงสามอยางนเมอเกดในผใดแลว คนผนน

ยอมเปนผถายทกข ถายโรค ถายภย ถายวฏฏสงสาร เปนผพนแลวจากความทกขทงหลายไดถงซงฝง คอ พระนพพาน ความเสงยมเจยมตว ความเรยบรอยในนกปฏบต ในสมณะ เปนศล

นยามของบณฑต 21

การพจารณาอาหารกอนรบประทาน การพจารณา

เครองนงหมทกวนเชาเยน การพจารณาเสนาสนะทพก

อาศย การพจารณายารกษาเภสชทงหลายทกวน ไดชอวา

ศลเหมอนกน การสำรวม ตา ห จมก ลน กาย และใจ

กไดชอวาศลเหมอนกน

การไปในสถานททควร และการไมไปในสถานท

ไมบงควร เชน ไปในสถานททหญงแพศยา ไปในสถานท

ทหญงใหบรการ ไปในสถานทผหญงเปนหมาย ไปใน

สถานทผหญงไมมคครองอยจนแก ไปในสถานทคนนน

เปนกระเทย ทอม หรอเรยกวาบณเฑาะก ไปสถานท

เอกเรกบนเทง สถานทโออา เปนหาง ผบ เปนสถานท

ทเคากำลงรวมพลซอมรบกน สงเหลานเรยกวา อโคจรไมควรไป หรอทำกรยาอาการใดทไมงดงาม เชน การใช

สงของบางอยางในทสาธารณชน ซงไมเหมาะแกสมณะ

หรอนกปฏบต การยนนำหนา การยนหนาครบาอาจารย

การเดนแซงครบาอาจารย การเดนผานครบาอาจารย

22 ค ำ น ำ ท ำ

โดยไมขอโอกาส การเดนจงกรมสงกวาครบาอาจารย

การสวมรองเทาเดนบนทางเดนจงกรม ในขณะทครบา

อาจารยไมสวมรองเทา การเดนเขาออกผานไปผานมา

โดยไมขอโอกาสจากครบาอาจารย การจดของสำรบ

ตางๆ โดยเบยดบงเพอนสมณะดวยกน หรอเพอน

นกปฏบตดวยกน หรอแมกระทงการทำกรยากระดาง

กระเดองตอเพอนนกปฏบตธรรม ตอพอแมครอาจารย

หรอการทำกรยาในการลางจาน ในการตากผา ในการ

เกบกวาด ทำความสะอาดวดวา หรอสถานทอยในท

ปฏบตของตน ไมมความเคารพ สงเหลานเรยกวา

การประพฤตเปนศลเหมอนกน

ตองสำรวม ตองระวง โคจรกเปนศล

อาจาระก เป นศ ล การสำรวมอนทร ย ก เป นศ ล

การพจารณาอาหารนเพอดบเวทนาเกาใหหาย ไมให

เวทนาใหมบงเกดขนกเปนศล การหมผาเพอบดบงกาย

นยามของบณฑต 2�

และเพอกนเหลอบ ยง แดด รน ไร กเปนศล การอย

ในเสนาสนะทงหลาย เพอบดบงรอนแดด ฝน สตว

เลอยคลานทงหลาย...กเปนศล การพจารณาเภสช คอ

ยารกษายาทา พจารณาทกครงวาเรารกษากายใหอยได

เพอประพฤตพรหมจรรย เพอทำใหแจงเพอพระนพพาน

อนนกเปนองคของศลเชนกน

ศลมอยหลายทในพระไตรปฏก แมในวสทธมรรค

กกลาวองคศลไวจำนวนมาก นบแลวสองรอยกวาหนา

ดวยกน ศลจงไดชอวาเปนประตพระนคร การปฏบตธรรม การเจรญสมาธ การเจรญปญญาไดชอวาเปนบาน เปนประตของบาน ความสำคญมทง

ประตพระนคร ประตบาน ตวพระนคร ตวของบาน

ทานทงหลาย อยามวแตวาตงใจปฏบต แตไมตงใจรกษาศล ไมตงใจรกษาอาจาระและโคจรของทาน

การหลบนอน การหมผาของทาน การรบประทานอาหาร

2� ค ำ น ำ ท ำ

หรอฉนอาหาร หรอการรบประทานหรอฉนเภสชยารกษา

หรอใชเภสชรกษาทางกาย ผวหนง หรอทางภายใน

รางกายกตาม พงพจารณาสงเหลานนเสมอ ไดชอวาทานเปน ผกระทำศลใหบรบรณ บรสทธสนเชงเรยกวา ปารสทธศล

ถาทานประกอบอาชพ คอ ชวตของทานดวยการ

ไมเบยดบง ไมเบยดเบยน ไมกระทำใหคนอนเดอดรอน

ดวยอาชพ ไมกระทำตนเองไปละเมดศล ฆราวาสศล 5,

ผบำเพญเพยรอยวดเปนพราหมณ ศล 8, สามเณร

ศล 10, พระภกษสงฆ 227 ขอ, ไมละเมดศลเหลานนดวยอาชวะ คอ ดวยอาชพ ดวยชวต

ของตน เปนผประกอบดวยการแหงความไมละเมดแลว

เพราะพระพทธองคทรงตรสวา “เพราะอาชวะนแหละเปนตวการ เปนสาเหตแหงการผดศล ผดธรรม”

นยามของบณฑต 2�

เราจงตองหนมาสนใจเรองศล วตร หรอขอปฏบต

แตละทาน...แตละทาน และพนจพจารณาตวเองวา

ศลของเราเปนอยางไร ถาศลของเราไมด ศลของเรา

ไมบรสทธอยางทกลาวมา มศลเบองตนทเรารจกกน

จนถงโคจร อาจาระ และอนทรย การพจารณาปจจย 4

ควรเสพ ไมควรเสพ เราจงเหนไดวา

เรายงอยากอย... การปฏบตธรรมของเราจงไมคบหนา จงไมเกดผล เพราะขาดศล ศลไมบรสทธ

บรบรณนนเอง เมอเราทำศลบรสทธบรบรณแลว

สมาธกเกดขนตงมนขนเอง ทานทงหลายลองใชด

สำหรบทานทเปนฆราวาส เชาตนขนมากอนจะไปประกอบ

อาชพการงาน ขอใหทานตงสต สมาทานศลทง 5 ขอ

ตงแตการไมฆาสตว การไมลกทรพย การไมผดลก

ผดเมย การไมพดโกหก การไมดมของมนเมา เราตงใจ

2� ค ำ น ำ ท ำ

สมาทานศลวนน ตลอดวนจนถงกลางคน จนกวาจะ

รงอรณใหม วนนนเมอถงเวลากลบบานอาบนำอาบทา

ทานขาว ทำกจตางๆ เสรจแลว จะเขานอนพงนอมจต

ประนมมอแลวนกถงศลวนนวา ขอไหนบางเราพลาดไป

ดวยเจตนา ถาบรสทธดทง 5 ขอ ใหกลาวคำวา

สลงเมปารสทธง ศลของเราบรสทธแลวหนอ สลงเม

ปารสทธง ศลของเราบรสทธแลวหนอ สลงเมปารสทธง

ศลของเราบรสทธแลวหนอ กลาวคำสาธ 3 ครงวา

สาธดแลว สาธประเสรฐแลว สาธสมควรแลว

จตของทานจะตงมนทนท จตของทานจะอมเอบ

เบกบานใจ มความสข ในขณะนนใหทานแผเมตตา

ขอสรรพสตวทงหลายไมมประมาณจงเปนสขเปนสขเถด

อยามเวรมภยตอใครๆ และใครๆ กอยามเวรมภย

ตอทาน อยาเบยดเบยนซงกนและกนเลย และขอใครๆ

อยาเบยดเบยนทาน ทานกอยาเบยดเบยนเขา ขอทาน

นยามของบณฑต 2�

และสรรพสตวทงหลายจงประสบพบแตสนตสข มความ

เจรญตลอดอายไข จงมสต สมาธ ปญญา มความเพยร

จงมความตงมนด เมอกเลสของทานยงปรากฏอย

ยงไมหมดไป ขอใหทานปรากฏขนทสวรรคหลงจาก

ทานละสงขารไปแลว

เมอการแผเมตตาของทานปรากฏขนในขณะนน

ถาจตของทานยงไมผองใส ใหนอมนกวา การแผเมตตา

ของเรากวางใหญไพศาลหาประมาณมได แมแผนดน

กสะเทอนเลอนลนรบทราบการแผเมตตาของเรา ตนไม

ทตงตนกออนไหวอยางลำเทยนทโดนไฟแผดเผารบร

การแผเมตตาของเรา นำกใหระลอกตเปนคลน รบรการ

แผเมตตาของเรา แมอากาศนเลากปนปวน ปรวนแปร

ดวยรบทราบการแผเมตตาของเรา อยาเลย...สงเหลาน

แมไมมชวตยงรบทราบการแผเมตตาของเรา ใยเลย

สตวทงหลายจะไมทราบการแผเมตตาของเรา

2� ค ำ น ำ ท ำ

เมอเรานกอยางนจตของเราจะผองใสเปนประกาย

นอมเขาสสมาธขนปฐมฌานทนท จตของทานจะม

ความสงบ มความสข กใหนงทำสมาธ รลมหายใจ

เขาออก ตอนนนพทโธอาจจะไมปรากฏกได แตใหร

ลมหายใจเขาและออก ยกเวนวาจตของทานเรมถอนตว

เกดความคดขนจงนำพทโธขนมาภาวนา มสตอยกบ

ลมหายใจเขา ลมหายใจออก พทหายใจเขา...โธหายใจออก

น เรยกวา การปฏบตตงแตศล เมตตา สมาธเปนทสด นอมลงสกาย พจารณากาย ตงแตผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน

กระดก เยอในกระดก มาม ตบ ไต ปอด เปนตน

แยกแยะใหเหนวารางกายเราไมใชแทงทบเปนแทงโปรง

มสงปฏกลอยภายใน เปนของไมสะอาด ปะปนไปดวย

โลหตหรอเลอด นำเหลอง นำหนอง นำลาย นำเสลด

นำเหงอ นำมนขน นำคด นำมตร อจจาระ ปสสาวะ

นยามของบณฑต 2�

อยในรางกายของเรา ชำแหละแลออกมาใหเหน ซโครง

เปนอยางไร เครองในเปนอยางไร หนงกำพราเปน

อยางไร ชนเนอเปนอยางไร สงเหลานเปนสงทมนษย

ทงหลายตางหลงใหลชอบพอ เราพจารณาใหเหน

ตามความเปนจรงวา สงเหลานมนเปนอะไร กนแน...มนเปนตวเปนตน เปนเราเปนเขา หรออยางไร

แตถาจตของทานเรมจะสงบรวมตวลง กกำหนด

ลงทอวยวะสวนใดสวนหนงท เราเหนวาชดเจนทสด

นงอยอยางนนพรอมกบลมหายใจ และองคบรกรรม

ใหเปนอนหนงอนเดยวกนกบผร สงบอยอยางนน

เปนอยเวลานานเทาไหรกตาม ขนอยกบสมาธของทาน

จะทรงตวไดแคไหน

�0 ค ำ น ำ ท ำ

และใหเหนวา...สงเหลานเปนทกขงเมอมนมชวตอย เปนอนจจง คอความไมเทยง แปรเปลยนไปไมแนนอน เปนอนตตา ไมใชตวเรา ไมสามารถบงคบบญชาออนวอนขอรองอะไรไดเลย ใหเหนไตรลกษณในนนนเรยกวา การปฏบตขนศล เมตตา สมาธ ปญญา วปสสนาเปนทสด

เมตตาธรรม �1

ขอทานทงหลายจงทำความนอบนอมพระรตนตรย

ตงกาย วาจา ของทานใหสงบเปนศล พรอมกบ

การตงใจฟงธรรมใหเปนสมาธ พจารณาสงทได รบฟงดวยปญญา พระธรรมคำตรสของพระผมพระภาคเจาเปน

พระธรรมทละเอยด สขม ละเมยดละไม ตางจาก

คำสอนในศาสนาอนๆ แมวาคำตรสคำสงสอนของ

พระผมพระภาคเจาจะมความละเอยด หากทานทงหลาย

�2 ค ำ น ำ ท ำ

มสต ตงใจฟงดงทกลาวมาในขางตนวา ใหพงสำรวม

กาย วาจา ดวยศล ตงใจฟงดวยสมาธ พจารณาสงท

รบฟงดวยปญญา มสตอยเฉพาะหนา ทานกจะมความ

เขาใจในคำสอนของพระพทธเจา ดงคำทมไวในพระสตรวา

คำสอนของพระผมพระภาคเจา เมอบคคลไดฟงแลว

อาจตรองตามใหเหนจรงได

คำวา “ตรองตามใหเหนจรงได” คอ

จตมความคลอยตาม จตมความเหนตาม รตาม นนกตองประกอบไปดวยวาธรรมทพระผม

พระภาคเจาทรงแสดงนน เปนไปตามลำดบคอ

อาทกลยาณง คอ งามในเบองตน มชเฌกลยาณง คอ งามในทามกลาง ปรโยสานกลยาณง คอ งามในทสด

เมตตาธรรม ��

คำวา “งาม” หมายความวา ทรงแสดงธรรมเปนระเบยบ สละสลวย ฟงแลวใหเกดเหมอนกบกลอน มความสมพนธสอดคลองกน ทงอรรถและพยญชนะ มความสมสวนกน ไมเหลอมลำสงตำ พรอมดวย พระภาษตของพระองคนน กเปนไปดวยความราบเรยบ สรเสยงของพระผมพระภาคเจานน กเปนเสยงอนเสมอภาคไมดงเกน ไมเบาไป คนใกลและคนไกลสดไดยนเสมอกน

เมอบคคลท ไดรบคำตรส คำสงสอนของพระผมพระภาคเจา มจตอนเกษม คอมจตเบกบาน อาศยความเลอมใส ความศรทธา กจะเกด...ความสวางในจต ความซาบซง ความเขาใจในพระธรรมคำสอนของพระพทธเจา

บคคลทจะรบฟงพระธรรมนน จะตองทราบ

คณของพระธรรม ทราบคณของพระผมพระภาคเจา

เสยกอน เหมอนบคคลจะทำงาน ตองทราบคณของงาน

�� ค ำ น ำ ท ำ

กอนวาทำงานแลวจะไดอะไร ไดสงนนแลว สงนน

ใหประโยชนอะไรกบเรา อยางนเปนตน อปมานฉนใด

อปมานกฉนนน...เหมอนกน ฉะนนพงทราบวาพระธรรมน

มประโยชนอยางไร

พระธรรมนนำเราออกจากความทกขได เมอบคคล

ไดรบฟงพระธรรมเทศนาของพระผมพระภาคเจาแลว

ในขณะมความเศราโศกอย ยอมคลายจากความเศราโศก

นนได บคคลใดมความหวงแหนในสงของอย เมอได

รบฟงแลว ยอมคลายออกจากความหวงแหนในสงนนได

บคคลใดมความปรวตกครำครวญในสงทจากไป อยางเชน

ญาตทจากไป เปนตน ยอมคลายจากความปรวตก

ครำครวญในญาตนนได บคคลใดมก เลสดง เนนเทน คอ มกเลสใหญโต ยอมคลายกเลส

จากความใหญโตลงได

เมตตาธรรม ��

“บคคลใดมกเลสเพยงเลกนอย...ยอมสลดกเลสเลกนอยนนได จตนนหลดพนได เพราะอาศยไดฟงพระธรรม และรวา.. . คณของพระธรรมนนเปนอยางไร จตของผนนยอมถงคราวเกษม เพราะอาศยเกดจากการฟงธรรมนน ธรรมจงมคณประโยชนอยางน”

สวากขาโต ภะคะวะตา ธมโม คอ พระธรรมของ

พระผมพระภาคเจาทรงตรสไวดแลว สนทฏฐโก อะกาลโก

ธรรมของพระองคนนเปนของกลาง ไมมกาล ไมมเวลา

ปฏบตไดทกเมอ

เอหปสสโก คอ นอมธรรมนนเขามาใสตน

เมอธรรมนนบงเกดขนในตนแลว พงประกาศบอกบคคลอน

ใหมาดธรรมของพระพทธเจา

�� ค ำ น ำ ท ำ

ปจจตตง เวทตพโพ วญญหต คอ บคคลทเปนปราชญ เปนบณฑต หรอบคคลทปฏบต นนแหละ จงจะเปนผร เหนธรรมนนได บคคลอนนอกจากน ไมสามารถรธรรมได น เรยกวาคณของพระธรรม สวนคณขององคพระผมพระภาคเจานน เราควรทราบวามคณอยางไร เมอรคณแลวควรรวามประโยชน

อยางไร เมอเรามความศรทธาพระพทธเจาขนดวยวา อตปโส ภะคะวา พระผมพระภาคเจาไดเกดขนหรออบตขนในโลกนแลวหนอ พระองคนน

อะระหง สมมาสมพทโธ เปนผไกลจากกเลส ไมกลบมาสกเลสแลว พระองคทรงตรสรเองโดยชอบ

พทโธ เปนผร ผตน ผเบกบาน

วชชาจะระณะสมปนโน เปนผทมจรณะ 15 คอ มการประพฤตทางกาย ทางวาจา ทางใจ บรสทธ วชชา หมายถง ความรความสามารถ ไดแก อนตรสมมาสมโพธญาณ

เมตตาธรรม ��

สคะโต เปนผทมาดแลว คอมาเปนพระศาสดา

นำสตวโลกทงหลายใหพนจากความทกข และไปดแลว

คอเปนผไปดแลว หมายถง พระนพพาน

โลกะวท คอ เปนผทรไตรโลกนาศ ทงสามแดน

โลกธาต ไมมทใดทพระองคไมทราบ ทรงรแจมแจง

ในโลกนและโลกหนา ทรงรแทงตลอดถงเวไนยสตว

ทงหลาย ผเกดและผตาย ไปเกดทใด...เพราะอาศยกรรม

อะไร, ผมาเกด...เกดเพราะกรรมอะไร อาศยกรรมอะไร

จงมาเปนบคคลรำรวยหรอยากจน เกดในฐานะตระกลใด

พระองคทรงเปนผร โลกะวท คอแจงโลก เปนผสอน

เทวดา มาร พรหม และมนษยทงหลายใหรตาม คอเปน

สาระถ คอ สตถา เทวะมะนสสานง พทโธ ภะคะวาต

คอเปนผมโชคเปนผมชย เปนผกำชยชนะไวเสยได

นเรยกวา คณของพระพทธเจา

�� ค ำ น ำ ท ำ

“บคคลใดมความศรทธาในพระพทธเจาแลว ยอมเปนผไมตกไปสทตำ เปนผทเจรญไปสทสงเสมอ”

นเรยกวาคณของพระพทธเจา คณของพระธรรม

สวนคณของพระอรยสงฆนน ขนดวยวา

สปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ คอพระ

สาวกของพระผมพระภาคเจา ผปฏบตดแลว ผปฏบต

ชอบแลว คอ ผปฏบตด คอ ดตามคำสงสอน ของพระผมพระภาคเจา ตามหลกพระธรรม และพระวนย ผปฏบตชอบแลว คอ ปฏบตตามมรรคมองคแปด โดยมสมมาทฏฐเปนทตง สมมาสมาธเปนทสด

เมตตาธรรม ��

อชปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ เปน

ผปฏบตตรงตอคำสงสอนของพระพทธเจา เปนผปฏบต

ตรงส...โสดาบน สกทาคาม อนาคาม และ

อรหนต ถงพระนพพาน จงเรยกวาเปน ผปฏบตตรงดแลว

ญายะปะฏปนโน ภะคะโต สาวะกะสงโฆ เปน

ผปฏบตปราศจากมายา ปราศจากการกระทำทเปนโทษ

ทงหลายแลว

สามจปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ เปน

ผปฏบตและเปนผทมความดเลศสงสด ไมมความดใด

เทากบพระอรหนตทงหลายแลว เปนผทควรรบทกษณาทาน

ควรกราบไหว ควรเคารพ ควรบชา ควรรบทกษณาทาน

ของทายกทายกาทงหลาย พระองคทรงตรสวาสาวก

ทงหลายมสจำพวก แบงเปนแปดบคคล เรยกวา

เอสะ ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ ทรงตรสอยางน

�0 ค ำ น ำ ท ำ

พระธรรมของพระองคตรสอยางน คอตรสตงแต

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ คณของพระสงฆเปน

อยางนน

ประโยชนของพระสงฆ คอ นำใหเรารแจงตามความเปนจรง เพราะพระสงฆทงหลายได

ธำรงรกษาพระธรรมวนยไวได และนำมาเผยแผสอนแก

บรรดาทายกทายกา อบาสกอบาสกา และตอชาวโลก

ทงหลาย ใหรบทราบวา

“พระพทธมจรง พระธรรมมจรง พระอรยสงฆเจามจรง สงเหลาน เปนของ

ประเสรฐ เปนของละเอยด เปนของสขม และบรรดา

ทานพทธบรษททงหลายทจะปฏบตธรรมใหบงเกดโสตตผล

คอ เกดความเจรญรงเรองในการปฏบตในสมถะภาวนา

และวปสสนาภาวนานน จะละเลยเสยมไดนนกคอ

เมตตาธรรม �1

ความเมตตา เพราะความเมตตาบงเกดขนกบผใด บคคลผนนไดชอวาเปนผมศลบรสทธ ทงหาขอ บคคลผใดปราศจากความเมตตาแลวไซร

ศลทงหลายกไมปรากฏแกบคคลผนน ความเมตตาเปน

ของประเสรฐ ขอบรรดาทานทงหลายจงนอมจตไปส

ความเมตตา ในอปปมญญาฌานทงหลาย ดวยวา

ใหจตของเรานอมนกถงวา

ขอใหทานทงหลาย จะเปนคนทเรารก จะเปนคน

ทเราเกลยด จะเปนศตรของเรา และสรรพสตวทงหลาย

ไมมประมาณ ตลอดจนสตวนรก เปรต อสรกาย

สมภเวส รวมถงชนบนคอเทวดา สดคอพรหมโลก

ทานทงหลายจงเปนผมความสข จงอยามเวรมภย

ตอใครๆ และใครทงหลายกจงอยามเวรมภยแกทาน

ทานทงหลายนนจงอยามบคคลใดเบยดเบยนทาน และ

ทานกจงอยาเบยดเบยนบคคลใด

�2 ค ำ น ำ ท ำ

ทานทงหลายจงอยาเปนผเสอมดวยลาภ ยศ สข

และสรรเสรญ จงเปนผมสตมน จงเปนผมศรทธา มวรยะ มสมาธ และมปญญาจงเปนผถงกระแสพระนพพาน ถากเลสยงหลงเหลอ ดงเนนเทนแลว ขอใหไปจตในสรวงสวรรค พนจากสวรรคแลว ใหบงเกดจตในภพภมของพระศรอารย เมตไตย ไดฟงธรรมในเฉพาะพระพกตรของพระองคแลวไดบรรลอรหตตผลเฉพาะพระพกตรนน

เมอเรามจตปรารถนาแผเมตตา สงความดของเราออกไปจากใจของเรา แผซานออกไป เปนความรมเยนเปนสขนน แผไปทวโลกทวจกรวาล อนนตจกรวาล หาทสด หาประมาณไมได จนทสดคอ ไมเจาะจงบคคลใดบคคลหนง แมแผนดนนนกตองสะเทอนเลอนลน รบทราบในการแผเมตตาของเรา พนแผนนำในมหาสมทรทงหลายกกลนคนเปนคลนเลกคลนใหญ เพราะร รบทราบในการแผเมตตาของเรา ตนไมทงหลายกโยกยาย

เมตตาธรรม ��

สายไปสายมา กมปนาทไปดวยความเมตตาของเรา

ทองฟากมความคกคะนอง แสดงความรบทราบในการ

แผเมตตาของเรา ใยเลยแมแตสรรพสตวและมนษย

พรหมอนทรทงหลาย จะไมทราบนน...เปนไมม

“เมอจตของเรามเมตตาจนถงขนาดนน ใจของเรา

จะมความเยน ความปฏฆะ คอ การขนของหมองใจ

จะไมปรากฏแกทาน ความพยาบาทคดผกโกรธ อาฆาต

มาดรายบคคลทงหลายกไมปรากฏแกทาน แมความ

งวงเหงาหาวนอนกไมปรากฏแกทาน ความหงดหงด

งนงานกไมปรากฏแกทาน จนถงความฟงซานกสงบไป

รวมถงความสงสยในจตกไมปรากฏ เพราะจตนน...

เปนจตทเยน สงบด” เมอจตมความสงบอยางนน นนแหละเรยกวา จตเปนสมาธ สมาธในพรหมวหาร จตของทานเมอเปนสมาธจะตงมนไดนาน มความสงบ

�� ค ำ น ำ ท ำ

สขมเยอกเยน ในขณะนนจตของทานจะปรากฏความสวาง จะปรากฏความเบา เหมอนจตนนไดคลอดออกมาใหมจากจตเดม คอ จตทหมกมนไปดวยความโกรธ ความปฏฆะ คอ การขดเคอง ความขนของ ความงวง ความหงดหงด ความระคน

ไปดวยความสงสย ตลอดจนถงความฟงซานไปในเรองตางๆกจะยต จตสงบลง กลายเปนจตทใสบรสทธทงดวงเหมอนดวงจนทรทแจมจรส ไมมเมฆมาบดบง เหมอนดวงอาทตยทฉายแสงสองสวางไปทวพนปฐพ ทไมมเมฆมาบดบง จตของบคคลผนนยอมสวางแจมใสอยางนน

การแผเมตตาอยางน เปนเวลานานหรอไมนาน ขนอยกบทานจะตงกำลงใจนนไดนานขนาดไหน แลวแตวาสนาบารมของทาน ทำซำๆ สกรอยครง พนครง กทำไป เมอจตของทานทำอยางนน องคสมเดจพระผมพระภาคเจา พระองคทรงตรสวา ทานมอานสงสมาก

ถง 11 ประการ

เมตตาธรรม ��

1. ยอมหลบเปนสข

2. ยอมตนเปนสข

3. ยอมฝนด

4. ยอมเปนทรกแหงมนษยทงหลาย

5 ยอมเปนทรกแหงอมนษยทงหลาย

6. สรรพสตวทงหลายมความรกตอเรา และ

เทวดาทงหลายยอมคมครองรกษาบคคลผนน

7. ไฟ ยาพษ หรอศาตรา ยอมไมกลำกรายได

8. จตยอมตงมนไดงาย และจตของผนนยอม

เขาฌานไดไว ฌานทไดยอมเสอมยาก

9. สหนายอมผองใส

10. เปนผไมหลงใหลทำกาละ คอ ตาย

11. บคคลผนนยงไมบรรลธรรมมรรคผลถง

ขนอรหตตผล ยอมไปจตเกดทพรหมโลก

อานสงส 11 ประการน พระองคทรงตรสไว

ในพระบาล ขอใหทานทงหลายจงพจารณาดเอาเถดวา

�� ค ำ น ำ ท ำ

การแผเมตตามอานสงสมากถงขนาดน แตการแผเมตตาน

ตองอาศยสตเปนเครองประคบประคอง เปนเครอง

อมชดวงจตไมใหคลาดแคลวไปจากความเมตตาเดม

“เมอทานมความเมตตาเปนปกต จะยนกตาม จะนงกตาม จะนอนกตาม

จะเดนกตาม จะขบถายหรอทำกรยาอาการใดๆ จตของทานจะมความเมตตาเปนปกต”

เมอจตของทานมความเมตตาเปนปกต จตของ

ทานจะเยน ใบหนาจะผองใส ผวพรรณจะเปลงปลง

ดแลวเปนผออนกวาวย สตปญญากจะมความหลกแหลม

มความฉลาด ตดสนสงใดกจะตดสนอยางถกตอง

ไมผดพลาดในประการใด แมความคดกไมหลงลม

เพราะอาศยสตนนเปนผประคบประคองความเมตตา

เอาไว อมชความเมตตาเอาไว

เมตตาธรรม ��

เมตตาธรรมเปนเครองคำจนโลก สงเหลานเปนของประเสรฐในโลก เมอบคคลใดประกอบดวยความเมตตาแลว ไดชอวา... ไดสงเคราะหคนทงโลก เพราะคนเราสวนใหญมกจะ

เปนคนมกโกรธ ขาดความเมตตา และจตมกจะคด

ประทษราย มกเบยดเบยน มกใหราย จตลกษณะแบบน

เรยกวาจตขาดความเมตตา เรยกวาจตแคบ จตไมกวาง

คนทมความเมตตา เรยกวา เปนคนจตกวางแม เสยเปรยบกยงเมตตาแกคนท ได เปรยบแก เรา

แมเคาคดทำราย เรากยงมความเมตตาแกบคคลผนน

แตบคคลผไดเปรยบกบไมมความคดเมตตาเลย มแต

อารมณกระดางกระเดอง มความโกรธ ผกโกรธ

แมทำรายบคคลนนไดแลว กยงไมหยดความผกโกรธ...

ยงพดโกรธ.. .ยงคดโกรธ.. .ยงทำกรยาโกรธอยนน

ความโกรธไมยตหายไป แมกระทำบคคลผนนอยาง

�� ค ำ น ำ ท ำ

สมสาแกใจแลวกตาม ความโกรธนนกไมหายไป ขนชอวา

ความโกรธนไมไดมในบคคลทโกรธ แตมอยในใจของบคคลทผกโกรธ

การจะระงบความโกรธไดตองระงบทใจผโกรธ แตไมไดระงบวตถสงของหรอผคนทเราไปโกรธสงเหลานนไมไดทำใหเราหายโกรธ ถงแมเราจะทำใหบคคลผนนพนาศยอยยบไปดวยความโกรธของเรากตาม แตความโกรธของเรากยงดำรงอย ไมไดหายไปไหน เพยงแตเบาบางลงไป เพราะอาศยสำเรจประโยชน แตความโกรธกยงมอย แมเจอคนอนขดคอขดเคองกยงโกรธอก ขนชอวาความโกรธในลกษณะแบบนไมไดหายไป

จากจต เพราะกำจดความโกรธผดทาง

ความโกรธจะกำจดไดตองกำจดในใจของผโกรธ ควรรความโกรธนนเปนโทษ เมอโกรธแลวกมความขดเคองความขนของ กนไมได นอนไมหลบ หนาตาหมองเศรา แววตาไมมสสน บคคลทงหลายเมอมอง

เมตตาธรรม ��

เหนแลว มกไมชอบเขาใกล เพราะรวาคนนนเปนคนฉนเฉยว เกรยวกราด ขาดความเมตตา นเปนโทษของความผกโกรธ และถาบคคลกำจดความโกรธผดท ผดสถาน กจะมความทกขจนถงอบายภม

จงขอใหทานทงหลายจงนอมลงส ใจของทาน ประกอบไปดวยความเมตตา ทำลายความโกรธใหพนาศไป อยาใหมนนงอยในบลลงกหวใจของเรา ใหมแตความ

เมตตาปรากฏขนในจต และทานทงหลายกจะมความสข

ทงโลกนและโลกหนา สมดงทพระองคแสดงในพทธภาษต

ไววา “เมตตา...เปนของจนโลก...เปนของปกครองโลก...เปนของเอออำนวยตอโลก... เปนของสงยงในโลกน...นนเอง” ขอใหทานพทธบรษททกทาน พงนงสงบจตสงบใจ

ทำการภาวนาโดยการผอนคลายสรระรางกายของทาน

ปลอยวางความรสกหวงและความกงวลใจ ความเหนอยลา

�0 ค ำ น ำ ท ำ

ออนเพลยในวนวนหนง ใหคลายออกไปเหมอนกบเรา

กำลงทงถงทรายออกจากบอลลน บอลลนยอมลอยสงได

เพราะถงทรายนนไมปรากฏทบอลลน คอตกลงมาสพนลาง

“ขอใหใจของทานลอยขน เบาขน เหมอนกบตวดปลาขนจากนำ ลอยเหนอพนนำฉนใด จตของทานกควรจะพนออกจากกองกเลสฉนนน”

เหมอนยายสงหนงทหนาแนน ใหออกไปอยในสง

ทไมหนาแนน เชน หนอไม นกถงวาหนอไมอยในกอไผ

มนอดอดเพราะมนเบยดเสยดกนอย ถาเราเอาหนอไม

ออกจากกอไผ หนอไมนนจะเปนอสระ กนกถงใจของเรา

กเอาใจของเราออกจากกเลส เหมอนเอาหนอไมออก

จากกอไผ ยกจตของเราออกจากเครองพนธนาการ

ความหวงลก หวงหลาน หวงทรพยหวงสน ความกงวลใจ

เมตตาธรรม �1

ตางๆ ใหหมดไป เหลอแตความบรสทธของจตเปนตวตน

ของตวเอง โดยกำหนดรลมหายใจเขาและออก หายใจเขา

วา “พท” หายใจออกวา “โธ” หายใจเขาวา “พท”

หายใจออกวา “โธ” ปลอยวางสงตางๆ ทงหมด

กำหนดรอยทปลายจมก และจบความรสกวา

“ความรสกอยทไหน ใจกอยทนน ใจอยทไหน จตกอยทนน”

จบทความรสกทรวาลมหายใจ หายใจเขาวา “พท”

หายใจออกวา “โธ” หลงจากนขอใหทานพทธบรษท

ทงหลายพงนงอยในอรยาบถตามสบาย จนกวาจะถง

เวลาใหออกจากสมาธกมมฏฐาน โดยทวถงทกทาน

ทกคนเทอญ

จตอยทไหน กใหมนอยทนน

พอจตไมไดอยในทของมน แลวจตจะเปนทกข

ใจอยทไหน กใหอยทนน เพราะเปนทของมน

ทอยของจตและใจ คอ สตและตวร ทระลกรอยเฉยๆ ไมตามไป

ไมออกไปนอกสตกบผร รอยทใจ เหนอยทจต ไมไปไหน

เรยกวาทของมน