a casa, de onte a hoxe

8/9/2019 A Casa, De Onte a Hoxe

1/12

A CASA:

DE ONTE AHOXE

CPI DON AURELIO (CUNTIS), 3 DA ESO


2/12

INTRODUCIN

Cando decidimos participar no 2 Certame de Xentes, Espazos e Lugares,escollemos como tema os espazos das casas rurais, nas que anda vivimos amaiora de ns, facendo un percorrido polos cambios que produciron nesesespazos a travs do tempo.

A nosa fonte de informacin foron os nosos avs e pais. Cada alumna e alumnarealizou un enquisa cos seus familiares. Dunhas mis e doutras menos, pero todastiramos informacin interesante dos espazos nos que viviron e das transformacinsque neles se realizaron. Unhas transformacins radicais relacionadas co aumentodo poder adquisitivo e os avances tecnolxicos, pero que tamn nos evidencian oscambios econmicos. En moitos casos a casa deixou de estar vinculada agricultura, polos cambios de actividade dos seus usuarios, o que supuxo unhamuda drstica das funcins das distintas dependencias da casa.

Unha vez recollida a informacin seleccionamos a mis relevante e dividimos otraballo que agora os presentamos en sete apartados: A casa; Os materiais; Acocia; O cuarto de bao; O saln-comedor; Os dormitorios; e Oselectrodomsticos.

Dividimos a informacin seleccionada segundo os apartados anteriores e, paracada un deles, establecemos un esquema semellante: unha informacin xeralsubliada en negria; unha escolma de fontes en cursiva e imaxes que recollemos,da galera de fotos do Museo do Colexio, tiradas por ns ou baixadas da rede.

Aqu tedes o traballo, agardando que vos sexa de interese, como o foi para ns.

2
http://www.flickr.com/photos/museodonaurelio/http://www.flickr.com/photos/museodonaurelio/http://www.flickr.com/photos/museodonaurelio/


3/12

A CASA: Antes haba cortes e unha bodega onde agora hai un saln, uncomedor e un cuarto de bao

As casas das aldeas eran

pequenas e, basicamente,de pedra, co chan demadeira e con habitacinspequenas. Nas casas nasque haba gando, as cortesestaban no piso de abaixoda casa para empregar ocalor dos animais a modode calefaccin. Tamn

h a b a a l p e n d r e s o ucubertos ao lado da casapara gardar provisins ouapeiros, como a grade, ossachos, o arado...

A carn da casa, na eira,acostumaba haber unhrreo onde se gardaba oc e re a l e u n p a l l e i ro .

D e b a i x o d o h r r e op o d a n s e g a r d a r ferramentas e apeiros delabranza.

redor da casa haba outrasestancias: nun lado haba ungalieiro e outro estaba a eira,cun pequeno cuberto para gardara maquinaria agrcola (arado,carro, sachas, etc.).

Antes para quentarnos s tiamos a lareira, logo a cocia de ferro, e tamn as vacas, queao estar nas cortes, debaixo das habitacins, daban calor.

Tiamos catro habitacins, unha cocia, oito cortes, un bao e despensas. Tamn habalacenas nas paredes, salgadoiros e arcas para o centeo e o trigo, E alpendres, doushrreos e tres palleiros.

Haba 12 espazos. O faiado usbase para gardar as patacas e como trasteiro, treshabitacins grandes, unha sala que onde se pasaba o ferro e onde se atopaba amquina de coser e nunha esquina haba un vter. Na planta de abaixo estaba a cocia,unha bodega e das cortes para os porcos, un galieiro debaixo das escaleiras e dous

cortellos para os coellos

3


4/12

A casa de meus avs paternos est situada en Castrolandn. Tia das plantas mis ofaiado.

Na planta baixa estaban as cortes dos animais (vacas e porcos). A un lado, perocomunicado coas cortes, haba unha especie de despensa cunha lareira e un po paralavar a roupa, chambaselle a cocia de abaixo. Haba unha escaleira interior para dar

planta superior.Na planta superior era onde viva a familia. A ela entrbase subindo unhas escaleirasexteriores dende a ra. Esta planta estaba formada por unha cocia, un cuarto de bao etres habitacins s que se chegaba por un corredor. Tdalas estancias eran exteriores,anda que as vents eran pequenas, con vidros cadrados e contras de madeira, xa quenon haba persianas.

Por ltimo, unha planta mis arriba estaba o faiado, onde se gardaban trastes vellos, perotamn as patacas que se recollan da veiga. Al tamn se colgaban para curar os xamnsda matanza do porco.

Xeralmente os alpendres e as palleirastirronse e no sitio das cortesfixronse comedores ou outro tipo dehabitacins. Sen embargo, nas casasque manteen a actividade agraria osespazos non cambiaron tanto defuncin.

Fixemos a casa enriba das antigas cortes, seguesendo unha casa de agricultores, s que con

novas tecnoloxas.Na palleira , agora en vez de herba, temos osapeiros de labranza que non se utilizan (o arado,o carro, a grade...). E no faiado, en vez de ter aspatacas, temos gardadas cousas vellas (roupa,bais, colchns...)

Antes haba cortes e unha bodega onde agorahai un saln, un comedor e un cuarto de bao

No baixo seguen as cortes e o piso de arriba

reformouse un pouco, adicndose a despensa,onde se gardan patacas, trigo, millo, etc. porquese fixo unha casa nova na mesma eiradestinada s a vivenda.

Hai un garaxe e segue habendo as cortes paraos animais.Tamn temos un saln en rehabilitacin ao lado do garaxe.

Agora tres cortes estn baleiras, unha ten pacas de herba, outra ten toxo para estrarlle sanimais, das con porcos (un cortello de porcos pequenos e outra con porcos grandes), ena outra estn as cabras. Onde antes estaban as galias agora hai un cabalo.

O galieiro anda existe, pero onde estaba o cuberto hai agora un xardn. A planta baixafoi modificada hai tempo e agora zona de vivenda (cocia nova e sala).

4


5/12

OS MATERIAIS: A casa era de pedra, con tellado de tella do pas postasobre un armazn de madeira

Os muros das casas estaban feitos case sempre

de pedra, anda que as mis pobres eran depallabarro ou cachotes. O chan da planta baixaera de pedra ou terra e o da planta alta demadeira. As divisins ou tabiques, se os haba,eran de adobe. Os tellados cubertos de tella dopas (con pedras para que non as levase ovento), sobre un armazn de madeira. As vents,balcns e portas eran case sempre de madeira.

Para facer as casas precisbase moito tempo e moita xente para mover

e levantar as pedras e as vigas de madeira.Antes a casa estaba feita de pedra. Hoxe de ladrillo, e azulexo por fra. Gstanme misos materiais de antes.

Nos ltimos anos a pedra substituuse por ladrillo e formign. Amadeira das fiestras trocouse por aluminio ou PVC, s veces con dobreacristalado para un maior illamento trmico.

Os edificios actuais constrense mis rpido e precsase menos xente,polo tanto mis rendible. O maior illamento de portas e vents tamn

permite ter temperaturas mis elevadas no interior das casas durante oinverno, aportando unha maior calidade de vida.Os novos materiais melloraron moito o illamento trmico e fixeron que as casas sexanmis resistentes e seguras.

Hoxe a casa de ladrillo, e o piso de baldosa. Son mis fciles de limpar e moito miscmodos.

O engadido que se lle fixo a casa est construdo de ferro, cemento, ladrillo... A casa non tan fra nin tan hmida.

A casa era de pedra, con tellado de tella do pas posta sobre un armazn de madeira. Ospisos estaban apoiados sobre unhas grandes vigas de madeira.

reformarse a casa parte das paredes exteriores cambironse a ladrillo e as quequedaron de pedra foron amaadas. O tellado pasou a ter tella plana de cemento, andaque tamn est colocada sobre un armazn de madeira. Fxose unha nova divisininterior en ladrillo e os pisos pasaron a ser de formign. Ademais, as vents exteriores,que antes eran de madeira con vidros e contras, pasaron a ser de aluminio, cun maiorgrao de illamento e con persianas. Este cambio de materiais supuxo unha mellora nosentido de que se gaou mis illamento do exterior, protexendo mis s habitantes dacalor do vern e do fro do inverno. Ademais, de cara interior, o feito de ser placas deformign fai que haxa mis limpeza (a madeira era mis dada a atraer insectos e a

picarse).

5


6/12

A COCIA: Os mobles eran de madeira, agora son de conglomerado

Nas cocias haba unha lareiracun forno e un vertedeiro de

pedra, un alzadeiro, despensasencaixadas nos muros da casa,unha artesa, para gardar o pan eoutros alimentos, unha mesacuns bancos de respaldo(escanos), e s veces un fornode pedra.

Agora, nas cocias todo moip r c t i c o e c m o d o , c o

lavalouzas, cocias de gas ouv i t r o c e r m i c a , n e v e i r a ,microondas... A incorporacindestes apare l los cambiouradicalmente a vida coti nascasas.A cocia compoasedunha lareira e un forno depedra, unha mesa abatible sobreunha das paredes, un vertedeirode pedra, unha artesa, unhacambota que faca as veces deandel e un moble de madeira quecolgaba dunha parede.Antes a cocia era de lea (anda se utiliza) e os mobleseran de madeira. Agora hai cocia de gas e frigorfico, e osmobles son de conglomerado.

A cocia tia o chan de terra. O vertedeiro era de pedra ehaba que levar al auga desde a fonte, nun caldeiro. O poteera o elemento fundamental da lareira para facer a comida.

A cocia tia unha lareira de pedra onde se faca a comida,tamn tia un forno de pedra onde se coca o pan de millo ese facan empanadas, unha artesa de madeira ondegardaban os alimentos. O vertedeiro era de pedra e habaun chineiro de madeira para gardar a louza, pratos, vasos,etc.

Hoxe temos das cocias, unha de ferro e outra elctrica,un forno elctrico, mobles todo arredor; unha televisin e unfrigorfico; o vertedeiro de aceiro inoxidable, unha mesa de

madeira con cadeiras arredor.

6


7/12

A cocia antiga sufriu das transformacins.Antigamente haba unha lareira cun forno paracocer o pan, un vertedeiro de pedra, a cociade ferro antiga, xa daquela moi vella. Tamnhaba unhas esqueiras que an parar scortes. As paredes eran de pedra e o piso demadeira. Na primeira das transformacins quesufriu a cocia foi o revestimento cermico(azulexos, baldosas, etc.), a substitucin dosmaterias naturais (pedra e madeira, principalmente.). s veces, as maneiras quetemos de actuar os seres humanos, lvanos acatstrofes irrevogables como o foi adesaparicin do vertedeiro de pedra. Unha autenticaaberracin segundo meu pai. Xa que unha perda moigrande, porque non se puido reparar. Asemade cambiouse

por un de aceiro.As esqueiras desapareceron (as que daban as cortes),outroerro irrevogable; as vents cambironse por unhas dealuminio e a lareira separouse da cocia, levantando untabique que separa a entrada actual da cocia.

Na segunda das transformacins, levada a cabo nos ltimosmeses, intentouse recuperar a beleza que a pedra lle daba cocia, pero foi tarefa imposible xa que se atopaba moideteriorada. Mesmo as, conseguiuse un aspecto misrstico incorporando materiais como pedra do

pas, madeira e gres. cocia, tamn se llesumou un anaco da casa, tirando parte duntabique e ocupando unha das habitacins.

A cocia de antes constaba dunha lareira e dunforno de pedra. Tia unha artesa onde seamasaba o pan. Tia unha lacena encaixadana parede e un chineiro. Tia unha mesa conbancos e dous fregadeiros de pedra, un encada fiestra. Tamn haba trepias para colocaras potas e olas e facer a comida.

Agora seguimos tendo a lareira, pero a cocia tmola noutro sitio. Hai das cocias, unhade ferro e outra de butano. Tamn temos na cocia a neveira e a lavadora.

A cocia tia unha lareira, unha mesa de encartar que haba na parede, dous bancos, unvertedeiro de pedra e unha despensa na parede.

Na cocia cambiouse a mesa, pxose auga no vertedeiro e tamn unha cocia de butano.A lareira anda segue al e tamn o forno de pedra.

7


8/12

DO RETRETE AO CUARTO DE BAO: tian un moble de madeira cunburato que conduca corte

Nalgunhas casas non haba cuarto de bao e asedirectamente s cortes. Noutras haba un pequenocuarto onde haba un caixn de madeira (a peza)cun burato comunicado coas cortes a modo deretrete. Non haba canalizacins de auga corrente.Os lavabos, normalmente, eran mobles de madeiracunha almofa e unha xerra de auga para lavarse.Estes normalmente estaban no comedor ounalgunha habitacin.

Actualmente, introduciuse a baeira ou ducha noscuartos de bao e tamn a auga corrente. Tdalaspezas sanitarias son de materiais cermicos eestn todos eles canalizados a unha rede desumidoiros.

Na poca dos meus avs non haba cuarto de bao, s habaun lavabo onde se botaba auga cunha xerra e poaselle untapn. Ao quitar o tapn a auga a para un caldeiro que llepoa debaixo.

Meu pai di que cando era pequeno tian un moble (xa que meu

bisav era carpinteiro) cun burato que conduca a unha corte.Agora temos dous cuartos de bao, un con baeira. Temos unlavabo, un retrete que conduce os residuos ao pozo negro, eun bid.

So era un vter unha almofa enriba dunha cadeira, e parabaarse usbase unha baeira de plstico.

O cuarto de bao tia un burato que a dar s cortes do gando. Al se facan as necesidades. Tamn haba unha baeira decinc, que se usaba de cando en vez enchndoa con auga

quentada en potas. O xabrn fabricbase artesanalmente consosa custica.

8


9/12

O SALN-COMEDOR: Non houbo comedor ata que se reformou a casaen 1975

Habitualmente a cocia faca a funcin

de sala e comedor. Nalgunhas casashaba un comedor cun chineiro, unhamesa e cadeiras.

Na actualidade, os espazos son misamplos e permi ten ter outrascomodidades e maior cantidade demobles, como por exemplo, sofs,aparadores, vitrinas, etc, e bastantesmis adornos e fotografas que antes.

O comedor tia unha mesa con cadeiras arredore un armario tipo vitrina. O comedor cambimolode sitio e ten unha mesa e cadeiras, un mobleonde hai vaixelas, cristalera, etc. A carn domoble hai unha mesa pequena con fotos debautizos, comuns, vodas e outras fotos dafamilia. Enfronte da porta hai un reloxo moiantigo que trouxo un antepasado de Cuba.

Non houbo sala-comedor ata que se reformou eampliou a casa por primeira vez, sobre o ano1975. Antes ese espazo era unha habitacin.Despois converteuse nunha sala grande, naque haba unha gran mesa de madeira nocentro, cunhas cadeiras redor. Tamn habaun vello chineiro. Aqu facanse as comidas endas sinalados (festas patronais, Nadal, etc).Hoxe en da a sala parecida de entn perocon vents mis grandes, cortinas e mobles

mis modernos. Sen embargo, un espazo queapenas se usa (grdanse libros, vaixelas eoutras cousas, pero xa non se fan comidas alnin se reciben visitas nela dende que se fixo aadaptacin da planta de abaixo a vivenda,creando unha sala nova).

9


10/12

OS DORMITORIOS: Antes haba unha habitacin para toda a familia

As habitacins non eran moi grandes. Osmobles que podiamos atopar nelas erancamas, mesias de noite, roupeiros e, s

veces, un moble lavabo. Se os habitantesda casa eran numerosos, nelasnormalmente durman tres ou catropersoas, compartindo cama moitasveces.

Hoxe temos mis habitacins e misgrandes, con maiores comodidades emobles mis funcionais.

Antes as camas eran moi estreitas e tian colchnse mantas de la, onde s veces durma mis dunhapersoa. Tian unha mesia de noite e un roupeiro. Ao lado da cama tamn tian un penico (unourial), xa que ao non ter cuarto de bao, de noiteera incmodo sar afora.

As habitacins eran pequenas, con armariosencaixados, unha cama e unha mesia de noite. Nunha durman os avs, noutra durman

os fillos, cinco homes nunha e a nica filla na outra.Agora as habitacins son mis amplas, con camas grandes, armarios, coquetas, mesiasde noite, mesa de estudo, televisor, radio, libros e, nalgunhas, ordenador.

As habitacins tian un mobiliario moi simple: unha cama de madeira (sempre grande),unha mesia de noite e un armario. Algunha tia unha cmoda e un espello enriba.Normalmente tamn haba unha cadeira. Meus avs durman nunha habitacin e osrapaces durman dous en cada unha.

Hoxe en da as habitacins son moito mis confortables, con grandes alfombras no chan,armarios feitos de obra (encaixados), unha mesia a cada lado da cama e unha cmoda,con lmpadas sobre elas e no teito, as como cadros ou andeis nos que hai libros, marcoscon fotos ou cousas polo estilo (e nalgn caso un televisor ou un equipo de msica).

Antes haba unha soa habitacin para toda a familia, en varias camas onde durman misdunha persoa. Nas habitacin non faltaba o Cristo crucificado na parede.

As camas estaban feitas de casula e s haba un pequeno armario onde se gardaban asmudas e o resto da roupa. Nunha habitacin durman os fillos, noutra os pais e noutra osavs.

As habitacins eran grandes, algunhas camas eran de madeira e outras de ferro; habaun armario e dous bais nas habitacins. Nunha habitacin durman meus avs, noutramia ta e noutra meu pai e meu to.

10


11/12

OS ELECTRODOMSTICOS: A lavadora quitoulle moito traballo a miaavoa

Na maiora das casas das aldeas non haba electricidade, polo tanto,tampouco luz, e empregbase o candil e lmpadas de aceite oupetrleo. Ademais tian pouca luz, xa que tian poucas xanelas, epequenas. S nas casas mis importantes das aldeas podan gozardestes servizos. A electricidade aportou, entre outras cousas,comodidades e hixiene.

A calor que tian antes nas vivendas era a das cortes que haba nobaixo da casa. A finais dos 70 e principios dos 80 comezronse ainstalar as calefaccins de gasleo ou de lea. Sen embargo, anda haifogares que non a teen.

A luz elctrica chegou en 1950. Foi un gran avance para a iluminacin. Hoxe anda nontemos calefaccin. O nico que temos unha cocia de ferro, un radiador elctrico, undeshumidificador e unha estufa de queroseno.

Non haba luz elctrica ata que chegaron ao piso. Pola noite van con candeas. Acalefaccin veulles moi ben anda que non a utilizan moito, xa que teen a cocia de ferroe al estn quentes ata que van para a cama.

Meus avs non estn seguros, pero cren que a luz elctrica chegou a esta casa amediados dos anos trinta do sculo XX (parece ser que Cuntis foi dos primeiros concellosde Galicia en tela). O que pasa que principio a corrente elctrica era de 120 voltios, enon de 220 como agora.

Calefaccin non haba (salvo o que quentaba a cocia de ferro).

A lavadora e a neveira chegaron s aldeas afinais dos anos sesenta e principios dossetenta do sculo pasado. Colocronse casesempre na cocia e cambiaron moito a vidadas mulleres. A neveira permitiu conservarmis tempo os alimentos e a lavadoraaforrouse moito tempo e traballo, xa non fixofalta lavar a roupa no ro ou no po.

A lavadora e a neveira chegaron a finais dos anossetenta. O frigorfico axudou moito coa conservacin dealimentos, e a lavadora foi unha axuda extraordinariapara lavar a roupa, anda que nun principio non a usabanmoito porque tian medo de que lles estragase a roupa.S usaban a lavadora con trapos e roupa vella, lavando aman a roupa delicada. Ademais consuma moito. Osdous electrodomsticos colocronse na cocia.

11


12/12

A lavadora chegou sobre o ano 1975 e colocouse na despensa (ou cocia de abaixo). Ofrigorfico chegou dous ou tres anos despois e colocouse na cocia. Foron douselectrodomsticos que fixeron mis cmoda a vida da xente, sobre todo a lavadora, quequitaba moito traballo mia avoa.

A radio introduciuse nos anos 50 e a televisin nos 60. Ambas estaban

colocadas na cocia, que era onde se faca mis vida. A programacinda televisin era curta e a familia reunase para vela nas horas domedioda e da noite. s veces a xente que non tia estes aparellosacuda s casas dos vecios.

Antes haba unha radio antiga que estaba na cocia. Colla a Onda Media e a OndaPesqueira. Escoitbase de noite, no inverno,porque no vern tian que traballar mis, xaque o da duraba mis.

A primeira televisin, en branco e negro,

chegou en 1972 e s colla as das cadeasda Televisin Espaola. Estaba colocada nacocia e vase un pouco pola noite.

Haba unha radio na cocia, pero nesta casanon tivo moita importancia xa que poucodespois dela chegou a televisin e quedoumedio apartada. A televisin chegou sobre oano 1971, e colocouse na cocia, nun moble

con rodas que permita levala dun lado aoutro. Vase fundamentalmente de noite antesde ir para a cama, ou polas tardes cando osrapaces chegaban da escola. Daquela non haba televisin pola ma, e despois shaba das canles.

Haba unha radio na cocia eescoitbase a hora de comer.Uns anos despois da radio,que a trouxera o meu av deSuza, trouxo tamn untelevisor en branco e negro,que se miraba nas horas dacomida e situouse ondeestaba a antiga despensa.

A radio estaba na cocia, eescoitbase a Franco. Candochegou a televisin tamn seinstalou na cocia e a radioperdeu moita importancia.

12

a casa, de onte a hoxe

Documents